Επιµέλεια για τα 24 Γράµµατα: Μαυροζαχαράκης Μανόλης Κοινωνιολόγος Πολιτικός Επιστήµονας

Transcript

1 Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Μία ανθολογία µε άρθρα, αναλύσεις και στιγµιότυπα γύρω από την αντιστροφή του ανθελληνικού κλίµατος στην Ευρώπη Επιµέλεια για τα 24 Γράµµατα: Μαυροζαχαράκης Μανόλης Κοινωνιολόγος Πολιτικός Επιστήµονας

2 [Τρίτη άποψη] Είµαστε όλοι Ελληνες Εβραίοι ιανοούµενοι εναντίον της ανόδου των νεοφασιστών στην Ελλάδα ηµοσίευση: 30 Μαϊ :00 Το κείµενο που ακολουθεί δηµοσιεύθηκε στη γαλλική «Μοντ» και σε άλλες εφηµερίδες. Μεταξύ άλλων, το υπογράφουν ο βρετανός κοινωνιολόγος Αντονι Γκίντενς, ο πολωνός εκδότης της µεγάλης εφηµερίδας «Γκαζέτα Βιµπόρσκα» Ανταµ Μίχνικ, ο ιταλός νοµπελίστας Ντάριο Φο, ο ισραηλινός σκηνοθέτης Αµος Γκιτάι και ο γάλλος φιλόσοφος Μπερνάρ-Ανρί Λεβί. Απίστευτο: Στις 6 Μαΐου το νεοναζιστικό κόµµα Χρυσή Αυγή εισήλθε στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Με το έµβληµά της εµπνευσµένο από τη σβάστικα, τον ναζιστικό χαιρετισµό, το «Αγών µου» ως σηµείο αναφοράς, την αντισηµιτική και ρατσιστική ιδεολογία, την άρνηση του Ολοκαυτώµατος, τις απειλές εναντίον των µεταναστών και των δηµοσιογράφων, την προσωπολατρία, η Χρυσή Αυγή είναι απευθείας κληρονόµος του γερµανικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόµµατος που βύθισε την Ευρώπη και τον κόσµο στο χάος και στην αιµατοχυσία. Η αναβίωση της ναζιστικής ιδεολογίας δεν αφορά µόνο την Ελλάδα. Στη Λετονία για πρώτη φορά εφέτος ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας υποστήριξε την ετήσια παρέλαση των βετεράνων Waffen SS, παρά την έντονη κριτική που προκάλεσε. Στην Αυστρία το ακροδεξιό κόµµα FPO έρχεται πρώτο στις δηµοσκοπήσεις για τις επόµενες βουλευτικές εκλογές. Στην Ουγγαρία η Ουγγρική Φρουρά, κληρονόµος της πολιτοφυλακής του κόµµατος των τοξοειδών σταυρών που άλλοτε οργάνωσε τον αφανισµό των Εβραίων και των Τσιγγάνων, σήµερα τροµοκρατεί εβραϊκούς πληθυσµούς και προκαλεί βίαιες και θανατηφόρες επιθέσεις εναντίον των Ροµά. Η αναβίωση αυτή έγινε δυνατή µε τη συστηµατική επίθεση από τα ακροδεξιά κόµµατα στην ιδέα της πολυπολιτισµικής συµβίωσης. Η στρατηγική υιοθετήθηκε κατά το πρότυπο του Κόµµατος για την Ελευθερία του Γκερτ Βίλντερς στις αρχές της δεκαετίας του 2000 στην Ολλανδία. Ο πυρήνας αυτής της στρατηγικής είναι να κρύψει τη ρητορική περί φυλετικών ανισοτήτων πίσω από την πολιτιστική µάσκα της «καταπολέµησης του εξισλαµισµού της Ευρώπης». Η οικονοµική και κοινωνική κρίση ευνοεί την αναζήτηση αποδιοποµπαίων τράγων και τον φόβο της παρακµής της Γηραιάς Ηπείρου. Σε αυτό το πλαίσιο η στρατηγική έχει αποδειχθεί ανησυχητικά αποτελεσµατική. Οδήγησε επίσης στην απενοχοποίηση των άλλοτε «δαιµονοποιηµένων» ακροδεξιών κοµµάτων και τους επέτρεψε να γίνουν εταίροι κυβερνητικών συνασπισµών, µε αποτέλεσµα να καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι τα αντισηµιτικά και ρατσιστικά σχόλια είναι κάτι το συνηθισµένο στην Ευρώπη. Η

3 εκλογική επιτυχία των κοµµάτων της Ακροδεξιάς, όπως είναι η Χρυσή Αυγή, προσφέρει ένα ανοικτό βήµα στη ρητορική του µίσους. Αντιµέτωποι µε αυτή την τροµακτική κατάσταση, που εκφράζεται άλλωστε και από την εκλογή των νεοναζί βουλευτών στο ελληνικό Κοινοβούλιο, δηλώνουµε αλληλέγγυοι: «Είµαστε όλοι Ελληνες Εβραίοι!». Αρνούµαστε ότι στην Ελλάδα, ή αλλού στην Ευρώπη, Εβραίοι, µετανάστες, µουσουλµάνοι, Ροµά ή µαύροι µπορεί να φοβούνται για τη ζωή τους, γι' αυτό που είναι. Καλούµε όλους τους πολίτες, τα πολιτικά κόµµατα, τα συνδικάτα, την κοινωνία των πολιτών, τους διανοουµένους και τους καλλιτέχνες να αντιταχθούν στην άκρα εξιά, διατηρώντας ζωντανό το ευρωπαϊκό όνειρο. Το ευρωπαϊκό όνειρο, για το οποίο δεσµευόµαστε, πρέπει πάντα να θυµόµαστε ότι χτίστηκε πάνω στα ερείπια του ναζισµού και της µνήµης του Ολοκαυτώµατος. Είναι το κοινό όνειρο µιας ηπείρου απαλλαγµένης από τον ρατσισµό και τον αντισηµιτισµό. Πρόκειται για το σχέδιο µιας κοινωνίας χτισµένης στην κοινή συµβίωση, πέρα από τα εθνικά σύνορα. Αλλά για να ενσαρκωθεί εκ νέου αυτό το όνειρο είναι απαραίτητο να θέσουµε τέρµα σε δύο δόγµατα: Κατ' αρχάς, το δόγµα της λιτότητας, που ευθύνεται για τροµερές κοινωνικές τραγωδίες, δηµιουργεί τις συνθήκες που εξηγούν την επιτυχία των λαϊκίστικων κοµµάτων και παγιδεύει το µέλλον της ευρωπαϊκής νεολαίας στην αποπληρωµή του χρέους, σαν να πρέπει να θυσιαστούν ολόκληρες γενιές στον βωµό της διαρκούς λιτότητας. εύτερον, πρέπει να αντικρουστεί το δόγµα του «ευρωπαϊκού φρουρίου», που ευνοεί την εξάπλωση της αντιµεταναστευτικής ρητορικής και κλείνει τα σύνορα της Ευρώπης, τη στιγµή που η Ευρώπη έχει ανάγκη τη µετανάστευση για να διατηρήσει το θεµελιώδες στοιχείο της ευρωπαϊκής ταυτότητας: το σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας. Είναι πλέον σηµαντικό για τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα να ανανεώσουν την επιδίωξη για τη δηµοκρατία, την κοινωνική πρόοδο και την προώθηση της ισότητας ανάµεσα στα άτοµα και ως προς τους πολίτες που - ακόµη περισσότερο σε περιόδους κρίσης - είναι ο στόχος της φυλετικής και κοινωνικής βίας. Αν και η έννοια της Ευρώπης έχει συχνά επικριθεί, πιστεύουµε ακράδαντα ότι πρέπει να εργαστούµε προς µια ισχυρότερη Ευρώπη, πιο γρήγορα, µε περισσότερη αποφασιστικότητα και να δώσουµε πνοή στο ευρωπαϊκό όνειρο. Αν δεν είµαστε σε θέση να ενσαρκώσουµε το ευρωπαϊκό όραµα, είµαστε καταδικασµένοι στον ίδιο εφιάλτη στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρώπη. ΤΑ ΝΕΑ / LE MONDE

4 ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ: Από το 1821 στο WE ARE ALL GREEKS NOW, της ΑΝ ΡΟΝΙΚΗΣ Π. ΧΡΥΣΑΦΗ ιακόσια χρόνια τώρα, το Φιλελληνικό Κίνηµα καλά κρατεί. Σε εποχές κρίσης για την Ελλάδα οι Ευρωπαίοι αφυπνίζονται: Τη δεκαετία του 1820 κεντούσαν πίνακες για το σαλόνι τους µε σκηνές του ελληνικού Αγώνα, έπιναν το τσάι τους ή έτρωγαν τη σούπα τους σε σερβίτσια µε τη µορφή του Μιαούλη και συσσωρεύονταν στο λιµάνι της Μασσαλίας για να ταξιδεύσουν προς τον επαναστατηµένο Μοριά, ενώ το 2012 συγκεντρώνονται στις κεντρικές πλατείες των πρωτευουσών τους κρατώντας πλακάτ GRECIA NO ESTΑS SOLA και διοργανώνουν διαδικτυακά κινήµατα υπέρ των Ελλήνων : Η Ελλάδα ταλανίζεται πλέον βαθειά από δηµοσιονοµική και αξιακή κρίση, τους υπέρογκους εξωτερικούς δανεισµούς και τις απαιτήσεις των δανειστών της. Το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο έχει κληθεί προς βοήθεια, επιβάλλοντας όλο και σκληρότερους όρους σε ένα κράτος που συρρικνούται και µαραζώνει καθηµερινά. Η χώρα απαξιώνεται και λοιδορείται διεθνώς από το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, αλλά παράλληλα αρχίζουν να ακούγονται και οι πρώτες φωνές συµπαράστασης και προβληµατισµού. Σταχυολογούµε: Σάββατο, 18 Φεβρουαρίου 2012, πολίτες σε διάφορες πρωτεύουσες του κόσµου συγκεντρώνονται σε κεντρικές πλατείες διαµαρτυρόµενοι για την οικονοµική κρίση, τα σκληρά µέτρα αλλά και την απαξίωση του ελληνικού λαού, µε αφορµή την ψήφιση του «Μνηµονίου 2»: WE ARE ALL GREEKS NOW. Παράλληλα, οργανώνονται και

5 διαδικτυακές οµάδες µε το ίδιο σύνθηµα και το κίνηµα εξαπλώνεται ταχύτατα. Την Τρίτη, 21 Φεβρουαρίου 2012, η «Liberation» δηµοσίευσε το κείµενο «Sauvons le peuple grec de ses sauveurs!» (Να σώσουµε τον ελληνικό λαό από τους σωτήρες του!), που υπογράφηκε από πολλούς γνωστούς διανοούµενους και καλλιτέχνες. Το κείµενο αυτό µεταφράστηκε άµεσα σε 5 γλώσσες και ταξίδεψε σε διάφορες γωνιές του πλανήτη µέσω του διαδικτύου. Είχε προηγηθεί, τη χαρακτηριστική ηµεροµηνία 11/11/11, η «Έκκληση της Νάντης» (Nantes, Γαλλία) για την Ελλάδα, µε το κεντρικό σύνθηµα Par solidarité, je suis Grec aussi, (Λόγω αλληλεγγύης, είµαι και εγώ Έλληνας!), ένα κίνηµα µε τη συµβολική χειρονοµία να ζητήσουν την ελληνική υπηκοότητα Ευρωπαίοι πολίτες, θέλοντας να δηλώσουν τη συµπαράστασή τους για τα σκληρά, οικονοµικά και όχι µόνο, µέτρα εις βάρος των Ελλήνων. Και βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που οι δυνάµεις των λαών της Ευρώπης κινούνται υπέρ των Ελλήνων. ιακόσια χρόνια πριν, στις αρχές του 19ου αιώνα, είχε αρχίσει να δηµιουργείται ένα έντονο ενδιαφέρον για τα ελληνικά κλασικά γράµµατα, την τέχνη και τον πολιτισµό και πολλοί ευρωπαίοι περιηγητές επισκέπτονταν την περιοχή των Βαλκανίων που είχε αναπτυχθεί ο αρχαίος ελληνικός πολιτισµός αναζητώντας τα κατάλοιπά του. Μεταξύ αυτών και ο Λόρδος Βύρωνας, όπου το διάστηµα ταξίδεψε σε περιοχές της Μεσογείου και της Οθωµανικής αυτοκρατορίας, ενώ διέµεινε και στην Αθήνα. Εκεί, µάλιστα, ξεκίνησε το γράψιµο του ποιητικού του έργου Childe Harold που ήταν εµπνευσµένο από τις περιπλανήσεις του και, όταν εκδόθηκε στην Αγγλία, γνώρισε τεράστια επιτυχία. Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση το πρώτο κίνηµα που εκδηλώθηκε στην Ευρώπη σε ένα µη χριστιανικό περιβάλλον, µέσα στους κόλπους της αχανούς Οθωµανικής αυτοκρατορίας το φαινόµενο του φιλελληνισµού έφθασε στην πλήρη έκφρασή του. Η ιδέα της δηµιουργίας ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους στα εδάφη που ήκµασε η ελληνική Αρχαιότητα φάνταζε γοητευτική, ιδίως στα

6 µορφωµένα και οικονοµικά εύρωστα αστικά στρώµατα των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Παράλληλα, σε µια Ευρώπη που µετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέµων τα φιλελεύθερα και επαναστατικά κινήµατα και τα κοινωνικά αιτήµατα που είχαν τεθεί στη Γαλλική Επανάσταση τελούσαν υπό πλήρη δίωξη, η ελληνική επανάσταση αποτέλεσε πηγή έµπνευσης και προσδοκιών. Το φιλελληνικό κίνηµα πρόσφερε σηµαντική βοήθεια στην ελληνική υπόθεση, µε συναισθηµατική αλλά και έµπρακτη αλληλεγγύη: τόσο µε την αποστολή χρηµάτων, εφοδίων και εθελοντών όσο και µε το κλίµα που διαµόρφωσε στην Ευρώπη και την πίεση που άσκησε στις κυβερνήσεις των Μεγάλων υνάµεων για να στρέψουν το κλίµα υπέρ των Ελλήνων επαναστατών. Οι ειδήσεις από τον Αγώνα που δηµοσιεύονταν στις ευρωπαϊκές εφηµερίδες, διογκωµένες και παραµορφωµένες κάποιες φορές υπέρ των κατορθωµάτων των Ελλήνων, αλλά και οι συστηµατικές προσπάθειες επιφανών Ελλήνων του εξωτερικού (όπως του Αδ. Κοραή και του Ι. Καποδίστρια) παρακίνησαν, ήδη από τους πρώτους µήνες της Επανάστασης, έναν µεγάλο αριθµό Ευρωπαίων να συγκεντρωθούν σε λιµάνια της Μεσογείου για να ταξιδέψουν στην επαναστατηµένη Ελλάδα. Αρχικά τους άνεργους στρατιωτικούς των Ναπολεόντειων πολέµων, που, µετά την πανευρωπαϊκή αποστράτευση που ακολούθησε το Βατερλό, είχαν βρεθεί χωρίς σταδιοδροµία και είδαν στον ελληνικό αγώνα µια καλή ευκαιρία καριέρας. Υπήρχαν, επίσης, τα ριζοσπαστικά στοιχεία των πρόσφατα ναυαγισµένων επαναστατικών κινηµάτων της Ιταλίας και της Ισπανίας που δεν έβρισκαν πουθενά καταφύγιο και ασφάλεια καθώς οι µοναρχίες της Ευρώπης προχωρούσαν σε αµείλικτες εκκαθαρίσεις, αλλά και οι πολιτικά σκεπτόµενοι που θεωρούσαν χρήσιµο να υπάρχει µια ελεύθερη Ελλάδα για να περιορίσει τον «Μεγάλο Ασθενή». Οι φιλελεύθεροι ιδεολόγοι που είχε διαπαιδαγωγήσει η Γαλλική Επανάσταση, πολλοί ενθουσιώδεις φοιτητές, οι καλόπιστοι αρχαιολάτρες, και τέλος, κάποιοι ανέστιοι τυχοδιώκτες ή καιροσκόποι, για τους οποίους η ελληνική επανάσταση φάνταζε ως επικερδής περιπέτεια. «εύτερη µέρα στη Μασσαλία κι ακόµα νιώθω σαν ψάρι έξω από το νερό. Τι είναι όλος τούτος ο κόσµος, όλες οι φωνές, τα χρώµατα; Πλήθη ολόκληρα στολισµένα µε στρατιωτικές στολές φανταχτερές σαν φτέρωµα παγωνιού πάνε κι έρχονται. Σπάθες, πιστόλες, παράσηµα, στρατηγοί, ουσάροι, γλώσσες πολλές ανακατωµένες, Γερµανοί πολλοί, Εγγλέζοι, Γάλλοι, άκουσα και για ανούς και Ελβετούς, πλήθος µέγα που συγχρωτίζεται µε τους ναύτες των καραβιών και παζαρεύει τιµή. Πού πάνε όλοι αυτοί; Στην Ελλάδα.» -- Ισίδωρος Ζουργός, «Η Αηδονόπιτα», Πατάκης 2007 Σε περίπου υπολογίζονται οι εθελοντές που πήραν συνολικά µέρος στα πολεµικά γεγονότα, από τους οποίους οι 313 έχασαν τη ζωή τους στον αγώνα. Προέρχονται κυρίως από τη Γερµανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Αυστρία, λιγότεροι από την Πολωνία, την Ελβετία, τη Βρετανία και τη Ρωσία, χωρίς να λείπουν και εκπρόσωποι από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τα Βαλκάνια και την Αµερική. Στον ένοπλο αγώνα έδρασαν οι έµπειροι αξιωµατικοί του γαλλικού στρατού Baleste (ο οποίος, επιλεγµένος από τον Υψηλάντη ανέλαβε την οργάνωση µιας στρατιωτικής µονάδας σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα), M. Raybeau (που αργότερα θα εκδώσει βιβλίο µε τις αναµνήσεις του, πολύτιµη πηγή για την ιστορία της επανάστασης) και Charles Fabvier (Κάρολος Φαβιέρος, που το 1825 ορίστηκε διοικητής του τακτικού στρατού των Ελλήνων), οι

7 Σκωτσέζοι αξιωµατικοί Τόµας Γκόρντον (που έφτασε ένα καράβι φορτωµένο µε όπλα και πολεµοφόδια και πήρε µέρος στην πολιορκία της Τριπολιτσάς) και Τζορτζ Φίνλεϊ (που παρέµεινε στην Αθήνα µετά την Επανάσταση, ως ανταποκριτής των «Times» του Λονδίνου), ο Βρετανός αξιωµατικός του ναυτικού Frank Hastings, ο Γερµανός στρατηγός Normann (Νόρµαν) που τραυµατίστηκε στη µάχη του Πέτα και πέθανε λίγους µήνες αργότερα στο Μεσολόγγι, ο Ελβετός Ιωάννης Ιάκωβος Μάγερ που σκοτώθηκε µαζί µε την οικογένειά του στην έξοδο του Μεσολογγίου, ο Ιταλός επαναστάτης και πρώην υπουργός των Στρατιωτικών Santorre Di Santa Rosa (Σανταρόζα), που έχασε τη ζωή του στη Σφακτηρία. Σπάθη φιλέλληνα (Ιστορικό Αρχείο Σκιαθά) Παράλληλα, σε πολλά αστικά κέντρα της Ευρώπης αλλά και στην Αµερική οργανώθηκαν τα περίφηµα Φιλελληνικά Κοµιτάτα υποστήριξης του Αγώνα µε σκοπό την περίθαλψη των αµάχων και την ενίσχυση των αγωνιζοµένων µε πολεµοφόδια, τρόφιµα και χρήµατα, αλλά, κάποιες φορές, και την προώθηση των συµφερόντων της κάθε χώρας στην επαναστατηµένη Ελλάδα. Από τα πιο δραστήρια Κοµιτάτα, µε ανθρωπιστική αλλά και πολιτική δράση, θα γίνουν αυτά του Λονδίνου, του Παρισιού και της Βοστώνης, ενώ ο Γαλλοελβετός τραπεζίτης Ι. Γ. Εϋνάρδος θα γίνει η ψυχή της φιλελληνικής κίνησης στην Ελβετία και Γαλλία. Στο δεύτερο µισό της δεκαετίας του 1820 στην κεντρική Ευρώπη επικρατεί πλέον η µόδα των φιλελληνικών µοτίβων σε αντικείµενα της καθηµερινής ζωής, όπλα και εξαρτήµατα ένδυσης: το εργοστάσιο πορσελάνης στο Μοντερό της Γαλλίας παράγει πλήρη σερβίτσια πιάτων µε ήρωες και σκηνές από την ελληνική επανάσταση, ενώ µελανοδοχεία, τράπουλες και επιτραπέζια παιχνίδια στολίζονται µε Έλληνες µαχητές και καριοφίλια, και οι Ευρωπαίες δέσποινες δηµιουργούν µεγάλα κεντήµατα µε σκηνές του ελληνικού Αγώνα, τα οποία διαθέτουν σε δηµοπρασίες για τη συγκέντρωση χρηµάτων.

8 Επιτραπέζιο παιχνίδι (τύπου «φιδάκι») που κυκλοφόρησε το φιλελληνικό Κοµιτάτο των Παρισίων στα τέλη του 1820, για τη διάδοση των ιδεών της Ελληνικής Επανάστασης και την ενίσχυση των σκοπών της, µε τίτλο RENOUVELE DES GRECS (Ιστορικό Αρχείο Σκιαθά) Και ο πνευµατικός κόσµος, βέβαια, θα κινηθεί υπέρ των επαναστατηµένων Ελλήνων. Ο ποιητής Shelley, φίλος του Βύρωνα, θα συνθέσει το λυρικό δράµα Hellas αφιερωµένο στον Αλ. Μαυροκορδάτο. Ο Βίκτορ Ουγκό υπήρξε ένθερµος υποστηρικτής της ελληνικής υπόθεσης. Από τους µεγαλύτερους εκπροσώπους του ροµαντισµού, εκφράζει τις ιδέες του στην ποιητική συλλογή Τα Ανατολίτικα, µε αναφορές σε κορυφαία γεγονότα και ήρωες της Επανάστασης, όπως η Σφαγή της Χίου και ο Κ. Κανάρης, ο ποιητής Κ. Ντελαβίν µε τα ελεγειακά ποιήµατα Μεσσηνιακά στάθηκε υπέρµαχος της ελληνικής υπόθεσης, ο λογοτέχνης Αλ. Λαµαρτίνο δηµοσίευσε φλογερά κείµενα υπέρ της Εθνεγερσίας, ενώ και η συγραφέας Ντελφίν Γκαι στρατεύτηκε στα παρισινά σαλόνια υπέρ των Ελλήνων. Το έργο του Γκαίτε, επίσης, επηρεάστηκε από τα ιδεώδη του ελληνικού κλασικισµού, ο Αλ. Πούσκιν έγραψε το ποίηµα Ξεσηκώσου Ελλάς, ενώ ο Φ. Ντοστογιέφσκι σε έναν πανηγυρικό λόγο για τον Πούσκιν το 1880, θα γράψει για το πνεύµα του «βυρωνισµού» µέσα στη σκοτεινή από οράµατα Ευρώπη. Επίσης, αµερικανοί ελληνιστές, όπως ο καθηγητής στο Χάρβαρντ Edward Everett ενίσχυσαν τον φιλελληνισµό στη µακρινή Αµερική, όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ James Monroe ανέφερε το 1822: Το όνοµα της Ελλάδας γεµίζει τον νου και την καρδιά µε τα υψηλότερα και ευγενέστερα αισθήµατα. Συγχρόνως, Ευρωπαίοι ζωγράφοι και χαράκτες παρακινούµενοι από το κλίµα του φιλελευθερισµού και ένθερµοι θαυµαστές του αρχαιοελληνικού πνεύµατος, φιλοτέχνησαν έργα που παρουσίασαν τον αγώνα των Ελλήνων ως αγώνα του πολιτισµού ενάντια στη βαρβαρότητα. Τα έργα των E. Delacroix, F. E. de Lansac, A. Deneuville, L. Liparrini, Fr. Hayez, G. Mazzola, L. B. Devouges, A. Scheffer, Ad. Friedel, εµπνευσµένα από τα κρίσιµα γεγονότα του ελληνικού Αγώνα και τους ήρωες του, µε αληθοφανείς παραστάσεις και φορτισµένα

9 ιδεολογικά, εντυπωσίασαν και παρακίνησαν τους ευρωπαίους. Πιάτα από φιλελληνικό σερβίτσιο φαγητού, κατασκευασµένα στο εργοστάσιο του Montereau στη Γαλλία, περί το Έχουν κεντρικές παραστάσεις µε τον Σατωβριάνδο και τον Λόρδο Βύρωνα, οι οποίες πλαισιώνονται µε τα ονόµατα των Μιαούλη - Βύρωνα, Μπότσαρη Εϋνάρδου, Κανάρη Φαβιέρου (Ιστορικό Αρχείο Σκιαθά) Σε κάθε περίπτωση, ο λόρδος Βύρων και ο Σατωβριάνδος (Chateaubriand) σφράγισαν τη συλλογική µνήµη ως οι κορυφαίοι εκφραστές του φιλελληνισµού. Ο Σατωβριάνδος, περιηγητής και συγγραφέας, µε το περίφηµο Υπόµνηµα περί της Ελλάδος το 1825, ενεργοποιήθηκε στο φιλελληνικό κίνηµα και βοήθησε πολύ στο να γνωρίσει η Ευρώπη την ελληνική υπόθεση. Ο Μπάιρον, µε την ποίησή του, ενίσχυσε το φιλελληνικό ρεύµα, ήδη πριν από την Επανάσταση και συντάραξε τον κόσµο όλο µε τον πρόωρο θάνατό του στο Μεσολόγγι το Αξίζει να σταθούµε λίγο περισσότερο σε αυτόν, όχι µόνο για το διαµέτρηµά του, αλλά γιατί η περίπτωσή του µας λέει πολλά και για τη σύγχρονή µας πραγµατικότητα. Το 1823, ύστερα από παρότρυνση των Άγγλων κεφαλαιούχων που ενδιαφέρονταν για τη σύναψη των πρώτων δανείων µε το υπό σύσταση ελληνικό κρατίδιο, κατευθύνθηκε προς την Ελλάδα, όπου τον εκέµβριο έφτασε στο Μεσολόγγι. Φηµολογείτο ότι έφερνε µαζί του µυθικά ποσά για την ενίσχυση του Αγώνα και όλοι προσπάθησαν να τον προσεταιριστούν. Κατά τον ερχοµό του στην Ελλάδα µετέφερε και ένα πιεστήριο, σταλµένο από το φιλελληνικό κοµιτάτο του Λονδίνου, µαζί µε τον συνταγµατάρχη Stanhope, για να ιδρυθεί «ελεύθερος τύπος». Οι Άγγλοι έχουν κατανοήσει πλήρως τη δύναµη του Τύπου και την θέτουν την υπηρεσία της Επανάστασης! Το τυπογραφείο αυτό κατασχέθηκε από τους Τούρκους, αλλά, µε τη βοήθεια των ανθρώπων της συνοδείας του λόρδου Βύρωνα, τελικά εκδόθηκε στο Μεσολόγγι η ιστορική εφηµερίδα «Ελληνικά Χρονικά», που συνεχίστηκε έως την πτώση της πόλης το Ο λόρδος Βύρωνας απεβίωσε στο Μεσολόγγι λίγους µήνες µετά την

10 άφιξή του, στις 19 Απριλίου 1824, Κυριακή του Πάσχα. Στο µεταξύ, πρόλαβε και µεσολάβησε στη σύναψη των εθνικών δανείων και η ελληνική αντιπροσωπεία έτυχε µεγάλης υποδοχής στο Λονδίνο, όπου της παρατέθηκε µάλιστα επίσηµο γεύµα στο δηµαρχείο της πόλης, µε τη συµµετοχή του φιλέλληνα Υπουργού Εξωτερικών και µετέπειτα Πρωθυπουργού Κάνινγκ. Υπήρξε, όµως και από τους πρώτους που συνειδητοποίησε τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε η σύναψη δανείου στην περίπτωση που δεν χρησιµοποιείτο για εθνικούς σκοπούς αλλά για πολιτικές σκοπιµότητες, και προειδοποίησε τους Έλληνες σχετικά Η ιστορία του φιλελληνισµού δεν σταµάτησε στην Εθνεγερσία του Κάθε φορά που η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίση, εξεγείρεται, επαναστατεί ή διεκδικεί, πάντα θα υπάρξουν φωνές υπεράσπισής της, που στηρίζονται, ή τουλάχιστον έχουν ως αφετηρία και αφορµή, τον αρχαίο πολιτισµό της χώρας και τα ιδανικά του. Οι Κρητικές Επαναστάσεις του 19ου αιώνα ενάντια στον οθωµανικό ζυγό, και κυρίως η εξέγερση του , αφύπνισαν ένα νέο κύµα υπεράσπισης του ελληνικού αγώνα, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αµερική, που εκδηλώθηκε µε έµπρακτη υποστήριξη και αποστολή µαχητών. Το ίδιο, και µάλιστα σε µεγαλύτερη κλίµακα και περισσότερο οργανωµένο, έγινε και κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέµων του , όπου οι Έλληνες µετανάστες στις µακρινές ΗΠΑ συγκροτούσαν µε δική τους ευθύνη εθελοντικά σώµατα αγωνιστών που έρχονταν να προσφέρουν στον ελληνικό Αγώνα Πικάσο, Γυναικείο Κεφάλι, 1939,ελαιογραφία σε ύφασµα. ωρεά του καλλιτέχνη προς τιµή των Ελλήνων, στο Hommage à la Grèce. Το έργο εκλάπη πρόσφατα (Ιανουάριος 2012) από την Εθνική Πινακοθήκη. Και τέλος, µια ιδιαίτερη περίπτωση τιµής και σεβασµού για τους Έλληνες, ίσως όχι τόσο γνωστή όσο θα έπρεπε, αποτελεί η συµβολική χειρονοµία της γαλλικής διανόησης που είναι γνωστή ως Hommage à la Grèce. Πρόκειται για τη δωρεά των Γάλλων

11 καλλιτεχνών και διανοούµενων προς τον ελληνικό λαό ως δείγµα σεβασµού για τη γενναία στάση του και την ηρωική του αντίσταση κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής. Η δωρεά, έγινε µε πρωτοβουλία του Roger Milliex το 1949, µια εποχή εξαιρετικά δύσκολη για την Ελλάδα, αφού η χώρα δοκιµαζόταν ακόµα από τον Εµφύλιο Πόλεµο. Περιλαµβάνει πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, χαρακτικά, γλυπτά, βιβλία, κείµενα και χειρόγραφα των Ανρί Ματίς (Henri Matisse), Πιερ Μπονάρ (Pierre Bonnard), Φρανσίς Πικάµπια (Francis Picabia), Αντρέ Μασσόν (André Masson), Τζ. Μπρακ (Georges Braque), Αντρέ Φουζερόν (André Fougeron), κ.ά. Ανάµεσά τους ήταν και το γυναικείο κεφάλι του Πικασό που κλάπηκε πρόσφατα από την Εθνική Πινακοθήκη, το µοναδικό έργο σε λάδι του καλλιτέχνη που διαθέταµε

12 Ένα άρθρο από τον Γάλλο φιλόσοφο Μπερνάρ Ανρί Λεβί 21: «Για να αναβιώσει ο Φιλελληνισµός» Με ένα µακροσκελές άρθρο στο προσωπικό του ιστιολόγιο και µε τίτλο «Για να αναβιώσει ο Φιλελληνισµός» ο Μπερνάρ Ανρί Λεβί επικρίνει τη στάση των Ευρωπαίων προς την Ελλάδα, χωρίς βέβαια να αποφεύγει την κριτική και στα κακώς κείµενα στη χώρα µας. Ο Μπερνάρ Ανρί Λεβί κατηγορεί τους Ευρωπαίους ότι έχουν σήµερα πλήρως αποµακρυνθεί από το κίνηµα του φιλελληνισµού που αναπτύχθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, όπως επίσης τους κατακρίνει ότι επιδίδονται στο «στιγµατισµό» και στην «εξαθλίωση» των Ελλήνων «µέσω της επιβολής µιας λιτότητας που τους στερεί ακόµη και την κυριαρχία τους, µια ιδέα την οποία µάλιστα οι ίδιοι επινόησαν». Οι Έλληνες που «δίνουν µία νέα µάχη ενάντια στην κατάπτωση και την υποταγή» υπογραµµίζει. Ωστόσο ο Μπερνάρ Ανρί Λεβί δεν αποφεύγει να ασκήσει κριτική και στην «αδιάφορη πολιτική τάξη» της Ελλάδας αλλά και στους πολίτες που τόσο καιρό τη συντήρησαν. «Ντροπή» γράφει «στην αδιάφορη πολιτική σας τάξη που επί δεκαετίες και µε τη δική σας συνενοχή συντήρησε ένα πελατειακό σύστηµα και αργότερα χρησιµοποίησε το ευρώ ως ένα µηχανισµό δηµιουργίας πλασµατικού πλούτου και κέρδους. Ντροπή στο νεοναζιστικό κόµµα της Χρυσής Αυγής που αναπολεί τη δικτατορία και τη σβάστικα προσελκύοντας, σύµφωνα µε τις δηµοσκοπήσεις, το 10 µε 15% του εκλογικού σώµατος και το οποίο αποτελεί όνειδος για την Ελλάδα του Πλάτωνα, του ηµοσθένη και για όσους αντιστάθηκαν στη δικτατορία» λέει ο Γάλλος Φιλόσοφος και συνεχίζει: «Αλλά και ντροπή γι αυτήν την άκαρδη Ευρώπη που κυβερνάται από τις τράπεζες και η οποία επιβάλλει στην Ελλάδα, το λίκνο της δηµοκρατίας, αυτή τη θεραπεία που ισοδυναµεί µε ένα πολιτικό ή µάλλον αντιπολιτικό µοντέλο, το οποίο, αν και δεν έχει ακόµη όνοµα, κάποιοι δεν διστάζουν να αποκαλέσουν αποικιοποίηση µέσω του χρέους». Για τον Γάλλο φιλόσοφο, η Ελλάδα αποτελεί ένα αναπόσπαστο συστατικό και σύµβολο της σηµερινής Ευρώπης, γι αυτό και επισηµαίνει: «Το να αµαυρώνουµε την ελληνική πηγή της Ευρώπης, το να αποχωρισθούµε αυτή την ελληνική αυγή όπου γεννήθηκαν κάποιες από τις θεµελιώδεις αρχές της κοινής δηµοκρατικής µας ζωής, θα µπορούσε κάλλιστα να είναι το νέο σχέδιο εκείνων που ο Νίτσε αποκαλούσε Οι κακοί Ευρωπαίοι. Και θα επακολουθούσε µία καταστροφή όχι µόνο οικονοµική αλλά και ηθική, της οποίας η παρούσα κρίση δεν θα ήταν παρά µία πρόγευση εν παίζουµε µε τα σύµβολα και πολύ περισσότερο µε τη µνήµη των λαών Αντιπροσωπεύοντας το 3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, η Ελλάδα είναι πολύ πιο σηµαντική για την Ευρώπη απ ό,τι ορισµένες από τις χώρες που της επιβάλλουν το πώς

13 θα ζήσει. Και ο νοών νοείτω : µόνο όσοι ασχολούνται µε τους αριθµούς και όσοι έχουν αµνησία θα αγνοήσουν αυτήν την αλήθεια». (Πληροφορίες ΑΜΠΕ) Να ξαναζήσει ο φιλελληνισµός! /του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί εκέµβριος Pour que revive le philhellénisme Le Point Επισκεφθείτε το group της ppol.gr στο Facebook ή το Twitter για να σχολιάσετε, να συζητήσετε και να κοινοποιήσετε αυτό το άρθρο Σπουδαία νέα! Ο φόβος νίκησε την απελπισία! Φτωχή Ελλάδα! Υπήρξαν εποχές άνθησης του φιλελληνισµού, στις αρχές του 19ου αιώνα, όπου από τον Σατοµπριάν (Chateaubriand) στον Βύρωνα (Byron) στο Μεσολόγγι, από τον Μπερλιόζ (Berlioz) στον Ντελακρουά (Delacroix), από τον Ποὐσκιν (Poushkin) στον νεαρό Βίκτωρα Ουγκό

14 (Victor Hugo), όλοι οι καλλιτέχνες, όλοι οι ποιητές, όλα τα µεγάλα µυαλά της Ευρώπης προσέτρεχαν προς βοήθειά του και αγωνίζονταν για την ελευθερία σου! Πολύ απέχουµε από αυτό σήµερα. Όλα συµβαίνουν ως οι σηµερινοί κληρονόµοι εκείνων των µεγάλων Ευρωπαίων να µην έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν -την ώρα που οι Έλληνες καλούνται να διεξαγάγουν άλλη µια µάχη, εναντίον διαφορετικών µορφών παρακµής και υποτέλειας- από το να τους κακοµεταχειρίζονται, να τους στιγµατίζουν, να τους ρίχνουν όσο µπορούν πιο χαµηλά, από το ένα επιβαλλόµενο πρόγραµµα λιτότητας στο άλλο, που επιπλέον καλούνται να τα συντάσσουν και να τα υποβάλλον προς έγκριση «αυτοβούλως» οι ίδιοι, στερούµενοι έτσι από αυτό καθ' αυτό το ιδεώδες της κυριαρχίας, που εκείνοι, άλλοτε, επινόησαν. Αυτή ήταν η κεντρική ιδέα όσων θέλησα να υπενθυµίσω την Τετάρτη (21/11) στο «µέγαρον» των Αθηνών, ένα τεράστιο πολιτιστικό κέντρο, στο κέντρο της πόλης, όπου εξακόσιοι άνθρωποι, νέοι και λιγότερο νέοι, ήρθαν να µας ακούσουν, τον Ζαν-Μαρί Κολοµπανί (Jean- Marie Colombani) και µένα, να µιλήσουµε δήθεν για την Λιβύη, σε µια συζήτηση όµως που ταχύτατα επικεντρώθηκε στην Ελλάδα. Αίσχος, είπα, η αµέριµνη, για να µην πω ανεύθυνη, πολιτική σας ηγεσία που επί δεκαετίες, µε την συνέργειά σας, βυθίστηκε στον πελατειασµό και χρησιµοποίησε το ευρώ ως µηχανή παραγωγής ανύπαρκτου πλούτου και προσόδων. Αίσχος αυτό το νεοναζιστικό κόµµα, η «χρυσή αυγή»(χα) που σύµφωνα µε τις δηµοσκοπήσεις υποστηρίζεται από το 15% του εκλογικού σας σώµατος και που πέραν του κραυγαλέου ρατσισµού της κοµίζει µια, πολύ ελαφρώς κεκαλυµµένη, νοσταλγία για τον αγκυλωτό σταυρό και τους ναζιστικούς χαιρετισµούς, αγάπη για την βία, λατρεία για το αίµα και την γη, αντισηµιτισµό και την άρνηση του ολοκαυτώµατος, τον εθνοκεντρισµό, που όλα φτύνουν κατάµουτρα την Ελλάδα του Πλάτωνα, του ηµοσθένη και των αντιστασιακών κατά της δικτατορίας. Αλλά αίσχος και αυτή η άκαρδη Ευρώπη της τραπεζοκρατίας, που αντί θεραπείας προσφέρει κώνειο στην χώρα που είναι η κοιτίδα της δηµοκρατίας και των αξιών της, για την οποία επιφυλάσσει ένα πολιτικό σύστηµα, ή µάλλον καλύτερα ένα αντιπολιτικό σύστηµα, που αν και δεν έχει ακόµα όνοµα, ορισµένοι δεν διστάζουν να το χαρακτηρίσουν «αποικιοκρατία χρέους»... Αλλά αν η Ελλάδα, όπως µας απειλούν ένθεν κακείθεν, εγκατέλειπε την Ευρώπη; Ο καθένας φυσικά µπορεί να εγκαταλείψει το οτιδήποτε. Ακόµα και οι Έλληνες θα µπορούσαν να επιλέξουν αυτήν την «φυγή προς τα εµπρός», τυφλωµένοι είτε από κακούς ηγέτες, είτε από τα δικά τους

15 λαϊκιστικά πάθη. Εξάλλου, ήδη το ένα τρίτο του πληθυσµού, που έχει επιστρέψει στην οικονοµία της επιβίωσης και της ανταλλαγής ειδών, έχει εν τοις πράγµασι βγει από το ευρώ. Αν αυτό το κίνηµα διευρυνθεί, δεν θα είναι παρά η αναµενόµενη συνέπεια του σηµερινού παραλογισµού, όπου µερικές φορές έχουµε την εντύπωση πως οι επιβαλλόµενες θεραπείες ελάχιστα απέχουν από το ίδιο το κακό που καλούνται να θεραπεύσουν, και πως η Ελλάδα είναι στην πραγµατικότητα η Ιφιγένεια που καλείται να θυσιαστεί στον βωµό µιας λιτότητας που οι πάντες δοξολογούν ως ένα νέο, τροµερό είδωλο. Αυτός ο θανατηφόρος συνδυασµός, της δηµαγωγίας στην Ελλάδα και της αλαζονείας των ξένων, του αντιγερµανισµού από την µια και της τεχνοκρατικής αυτάρκειας από την άλλη, δεν µπορεί παρά να οδηγήσει στην επιστροφή στην δραχµή, κάτι που θα είναι για τους Έλληνες και ολόκληρο τον κόσµο και πάντως για την Ευρώπη, όχι ελάφρυνση της κρίσης, αλλά φοβερή της επιδείνωση. ιότι, τι είναι στο βάθος η Ευρώπη; Είναι πάνω από όλα µια ιδέα, και δευτερευόντως µια αγορά. Για την ακρίβεια, µπορεί να είναι µια αγορά ακριβώς διότι προϋπάρχει η ιδέα. Κι αυτή η ιδέα στηρίζεται σε τρεις πνευµατικούς πυλώνες: την Ρώµη, την Ιερουσαλήµ και την Αθήνα. Ένας από τους πυλώνες αυτούς να λυγίσει, και η Ευρώπη θα χάσει την ψυχή της. Ένας από αυτούς τους πυλώνες να λείψει, κι είναι η Ευρώπη, σαν πολιτισµός και αντίληψη που θα καταρρεύσει. Έχουµε ήδη την εµπειρία του πόσο κόστισε η προσπάθεια να ακρωτηριασθεί το εβραϊκό της κοµµάτι είδαµε τι πήγε να της κοστίσει το φράξιµο της ρωµαϊκής της οδού (πράγµα που επιχείρησε να κάνει, αν και σε µικρότερο βαθµό, και ο ναζιστικός παγανισµός). Ε, τηρουµένων των αναλογιών, και χωρίς να συγκρίνουµε µη-συγκρίσιµα µεγέθη, το φράξιµο της ελληνικής πηγής, η προσπάθεια διαχωρισµού µας από αυτήν την ελληνική χαραυγή στην οποία γεννήθηκαν ορισµένες από τις πιο θεµελιώδεις αρχές της δηµοκρατικής µας συµβίωσης, θα µπορούσε να είναι το νέο πρόταγµα εκείνων που ο Νίτσε (Nietzsche) αποκαλούσε ήδη «κακούς Ευρωπαίους». Αυτό που θα επακολουθούσε θα ήταν µια καταστροφή, όχι απλά οικονοµική, αλλά κυρίως ηθική, της οποίας η σηµερινή κρίση θα αποδειχθεί πως δεν ήταν παρά µια πρόγευση. Μπορούµε να στρέψουµε το ελληνικό πρόβληµα προς την κατεύθυνση που θα επιλέξουµε. Ας µην παίζουµε µε τα σύµβολα ή -ακόµα λιγότερο- µε την µνήµη των λαών. Αν και αντιπροσωπεύει µόλις 3% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, η Ελλάδα είναι σηµαντικότερη για την Ευρώπη από πολλά έθνη που σήµερα παριστάνουν τους κήνσορες. Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω: µόνο οι λογιστές και οι αµνησιακοί µπορεί να αγνοούν αυτήν την πραγµατικότητα. Ο Bernard-Henri Lévy είναι Γάλλος φιλόσοφος 'Αλλα άρθρα του Bernard-Henri Lévy:

16 Μάριο Βάργκας Λιόσα: «Γιατί η Ελλάδα;» Ο κορυφαίος Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα, µιλά για την Ελλάδα σε επιστολή του, που δηµοσιεύθηκε στην ισπανική εφηµερίδα «El Pais». Αξίζει τον κόπο να διαβάσετε ολόκληρη την επιστολή: «Γιατί η Ελλάδα; Η Ελλάδα δεν µπορεί να πάψει να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος της Ευρώπης, χωρίς η τελευταία να µετατραπεί σε µια γκροτέσκα καρικατούρα του εαυτού της, καταδικασµένη στην πιο παταγώδη αποτυχία. Η Ελλάδα είναι το σύµβολο της Ευρώπης. Σε εκείνο το δείπνο, πριν από µερικά χρόνια, κάθισα δίπλα σε µια ηλικιωµένη κυρία που κάλυπτε τα µάτια της µε µεγάλα σκούρα γυαλιά. Ήταν συµπαθητική, κοµψή, µιλούσε εξαίσια γαλλικά και, παρόλο που κατέβαλλε µεγάλες προσπάθειες για να το κρύψει, σε ό,τι έλεγε και σκεφτόταν έλαµπε ένας τεράστιος πολιτισµός. Μόνο στα µισά του δείπνου αντιλήφθηκα, από την ιδιαίτερη προσοχή µε την οποία χειριζόταν τα µαχαιροπήρουνα, πως ήταν τυφλή ή, τουλάχιστον, ότι η όρασή της ήταν πολύ περιορισµένη. Μόνο όταν χωρίσαµε µετά το δείπνο, ανακάλυψα ότι η Ζακλίν ντε Ροµιγί ήταν µια µεγάλη ελληνίστρια, καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Γραµµατείας στην École Normale και στη Σορβόννη, η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια του Κολεγίου της Γαλλίας και µία από τις λίγες εκπροσώπους του γυναικείου φύλου στη Γαλλική Ακαδηµία. Το πρώτο βιβλίο της που διάβασα, το Γιατί η Ελλάδα;, µε εντυπωσίασε όσο και η ίδια. Παρά το γεγονός ότι αυτά που γράφει έχουν συµβεί πριν από είκοσι πέντε αιώνες, είναι εξαιρετικά επίκαιρα και η ανάγνωσή τους θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική για τους Ευρωπαίους τούτες τις µέρες που, τροµοκρατηµένοι από αυτό που συµβαίνει στην Ελλάδα, το ιλιγγιώδες χρέος της, την πολιτική αναρχία, τη φοβερή φτώχεια και την άνοδο του φασιστικού και κοµµουνιστικού εξτρεµισµού στις τελευταίες εκλογές, πιστεύουν ότι η έξοδος της χώρας από το ενιαίο νόµισµα, και ακόµη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι αναπόφευκτη έως και αναγκαία. Το βιβλίο εξηγεί πώς η νεαρή Ζακλίν διάβασε στα σχολικά της χρόνια Θουκυδίδη και πώς η εντύπωση που της προκάλεσε ο ένας από τους δύο πατέρες της Ιστορίας (µαζί µε τον Ηρόδοτο) κατεύθυνε την κλίση της στη µελέτη της κλασικής Ελλάδας, στην οποία θα αφιέρωνε τη ζωή της. Το δοκίµιο κάνει έναν απολογισµό, µε τρόπο σαφή, ψυχαγωγικό και βαθύ σπάνιος συνδυασµός για ειδικό εκείνου του θαυµαστού 5ου αιώνα προ Κοινής Εποχήςστον οποίο ιστορία, φιλοσοφία, τραγωδία, πολιτική, ρητορική, ιατρική, γλυπτική έφτασαν στο απόγειό τους στην Ελλάδα, και έθεσαν τα θεµέλια γι αυτό που τελικά θα ονοµαζόταν δυτικός πολιτισµός.

17 Ο Όµηρος και ο Ησίοδος είναι σηµαντικά προγενέστεροι του 5ου αιώνα, φυσικά, ενώ υπάρχουν καλλιτέχνες, διανοητές και κωµωδιογράφοι και µετά την εν λόγω ιστορική περίοδο. Το βιβλίο δεν διστάζει να υποχωρεί ή να προχωρεί στον χρόνο, ώστε να τους εντάξει όλους στην ελληνική κληρονοµιά, παρόλο που το µεγαλύτερο µέρος αυτού που αποκαλεί «µια ξενάγηση µέσα από τα κείµενα» επικεντρώνεται σε εκείνο το µικρό χρονικό διάστηµα των 100 χρόνων, όπου στον περιορισµένο χώρο του ελληνικού κόσµου υπάρχει µια ορµητική έκρηξη, µια φρενήρης δηµιουργικότητα σε όλους τους τοµείς του πνεύµατος, µε ιδέες, αισθητικά πρότυπα, πνευµατικά µοντέλα, εφευρέσεις και ανακαλύψεις, χάρη στις οποίες ο πολιτισµός του λόγου θα έπαιρνε µια κρίσιµη απόσταση από όλους τους άλλους πολιτισµούς του παρελθόντος και της εποχής του, και, χωρίς να το επιδιώκει ή να το γνωρίζει, θα άλλαζε για πάντα την παγκόσµια ιστορία. Η Ζακλίν ντε Ροµιγί καταδεικνύει ότι στην Ελλάδα γεννήθηκαν ή απέκτησαν µια πραγµατική υπόσταση και έναν δυναµισµό που ποτέ πριν δεν είχαν υπάρξει στην κοινωνική ζωή κανενός λαού, οι καθοριστικοί παράγοντες της ανθρώπινης προόδου, όπως η δηµοκρατία, η ελευθερία, το δίκαιο, η τέχνη και ο λόγος χωρίς τα δεσµά της θρησκείας, οι έννοιες της ισότητας, της υπεροχής του ατόµου, του πολίτη, και ένας µοναδικός, νέος τρόπος σύνδεσης του ανθρώπου µε τη µετά θάνατον ζωή και τους θεούς, και, φυσικά, οι ιδέες της οµορφιάς και της ασχήµιας, του καλού και του κακού, της ευτυχίας και της δυστυχίας που, αν και µε τις αναπόφευκτες αποχρώσεις και προσαρµογές που έχει επιβάλει η ιστορία, παραµένουν εν ισχύι. Προκαλεί τον θαυµασµό το ότι ένας λαός τόσο µικρός και τόσο ελάχιστα συνεκτικός πολιτικά, φτιαγµένος από λίγες πόλεις και αποικίες απλωµένες σε όλη την Ευρώπη και τη Μικρά Ασία, οι οποίες διατηρούσαν µεγάλο βαθµό ανεξαρτησίας µεταξύ τους, ένας λαός ενστικτωδώς απρόθυµος να δηµιουργήσει µια αυτοκρατορία, να ασκήσει αυτοκρατορική εξουσία και να υποστεί την κυριαρχία ενός τυράννου (όπως έκαναν όλοι οι άλλοι) ήταν σε θέση να αφήσει στην ιστορία της ανθρωπότητας ένα ίχνος τόσο βαθύ, τόσο παρόν τόσους πολλούς αιώνες αργότερα, όταν σχεδόν όλες οι άλλες µεγάλες αυτοκρατορίες ή πολιτισµοί οι Πέρσες και οι Αιγύπτιοι, για παράδειγµα αποτελούν σήµερα ως επί το πλείστον, χωρίς να ξεχνάµε κανένα από τα θαύµατά τους, µουσειακά κοµµάτια. εν ήταν ατύχηµα ούτε έργο της τύχης, υπήρχαν λόγοι γι αυτό και στο βιβλίο της Ζακλίν ντε Ροµιγί παρελαύνουν µπροστά στα µάτια µας µε το ίδιο παράστηµα, την οµορφιά και την κοµψότητα που µε µάγεψαν εκείνο το βράδυ στη συνοµιλία µας. Οι σωκρατικοί και πλατωνικοί διάλογοι, εκτός του ότι ήταν ένας τρόπος φιλοσοφικής διδασκαλίας, µας εξηγεί η συγγραφέας, έµαθαν στους ανθρώπους ότι η συνοµιλία, η συζήτηση σε οµάδες, είναι ένας πιο πολιτισµένος και ηθικός τρόπος συνύπαρξης απ ό,τι οι διαταγές ή η υπακοή, είναι µια µορφή επικοινωνίας που αναγνωρίζει ή καθιερώνει εξαρχής µια βασική ισοτιµία, µία αµοιβαιότητα δικαιωµάτων µεταξύ των συνοµιλητών. Έτσι αναδύθηκε η ελευθερία, έπαψε ο άνθρωπος να είναι ζώο, γεννήθηκε αληθινά η ανθρωπιά του ανθρώπου.

18 Αυτή η παρουσίαση στο Γιατί η Ελλάδα; δεν εµφανίζεται ως µια αφηρηµένη συζήτηση, αλλά µέσα από σχόλια και λογοτεχνικά αποσπάσµατα, γιατί, όπως η συγγραφέας ποτέ δεν κουράζεται να επαναλαµβάνει, ό,τι αποτελεί έναν πολιτισµό εκπροσωπείται κατ ουσίαν στα λογοτεχνικά του έργα, και η πραγµατική κριτική είναι αυτή που ερευνά την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, το δοκίµιο που παράγει µια κοινωνία καθώς αναζητά τις κρυµµένες αλήθειες που τροφοδοτούν τη φαντασία της και διαπερνούν τις περιπέτειες και τους ήρωες στους οποίους οι καλλιτέχνες έδωσαν ζωή για να κατευνάσουν τη δίψα των ανθρώπων της για το απόλυτο, τη δίψα τους να ζήσουν άλλες ζωές. «Χωρίς να το ξέρουµε, αναπνέουµε τον αέρα της Ελλάδας κάθε στιγµή», γράφει σε µια από τις σελίδες του. Ένα από τα µεγάλα παράδοξα είναι ότι οι Έλληνες, οι οποίοι ποτέ δεν κατέκτησαν κανέναν λαό και πολέµησαν µόνο για την υπεράσπιση της ελευθερίας τους, αργότερα κυριάρχησαν διακριτικά σε όλο τον κόσµο, αρχίζοντας από τη Ρώµη, της οποίας οι λεγεώνες πίστεψαν ότι κατέλαβαν άκοπα την Ελλάδα, όταν στην πραγµατικότητα θα ήταν οι ηττηµένοι που θα κατόρθωναν να διεισδύσουν στον νου, στο πνεύµα και ακόµη και στη γλώσσα του κατακτητή. (Το δοκίµιο αποκαλύπτει ότι επί πολλά χρόνια εθεωρείτο εκλεπτυσµένο για τις ρωµαϊκές οικογένειες των συγχρόνων του Κικέρωνα και του Βιργιλίου να µιλούν ελληνικά.) Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα του σήµερα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη που έκτισε τον Παρθενώνα, από εκείνη στην οποία φιλοτέχνησε τα γλυπτά του ο Φειδίας και αγόρευσε ο Σόλωνας. Στους είκοσι πέντε αιώνες που µεσολάβησαν ο λαός της έχει βιώσει ίσως πιο πολλές συµφορές και καταστροφές από τους περισσότερους άλλους: εξωτερικούς και εµφυλίους πολέµους, κατοχές που επί αιώνες κατέστρεψαν την ελευθερία της, τυραννίες και αποµόνωση που αρκετές φορές απείλησαν να τη διαλύσουν. Σήµερα το πρωί διάβασα στην International Herald Tribune µια τροµακτική περιγραφή της κατάστασης της οικονοµίας της, για τα τερατώδη προνόµια που απολάµβαναν όλα αυτά τα χρόνια οι εφοπλιστές, ο τραπεζίτες και οι πιο πλούσιοι επιχειρηµατίες, απαλλασσόµενοι από την καταβολή φόρων, και για τις περιουσίες που έχουν διαφύγει και εξακολουθούν να διαφεύγουν από τη χώρα προς την Ελβετία και τους ασφαλέστερους φορολογικούς παραδείσους ανά τον κόσµο, ενώ οι Έλληνες εξακολουθούν να γίνονται φτωχότεροι, να βλέπουν τους µισθούς τους να συρρικνώνονται ή να περνούν στην ανεργία, στην επαιτεία και την πείνα. Στο πλαίσιο αυτό, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες ψήφισαν στις πρόσφατες εκλογές ναζί και εξτρεµιστές της αριστεράς, αλλά το ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί Έλληνες που πιστεύουν στη δηµοκρατία, και ότι οι δηµοσκοπήσεις για τις επόµενες εκλογές δείχνουν πως τα κόµµατα της κεντροδεξιάς, του κέντρου και της κεντροαριστεράς που υπερασπίζονται την ευρωπαϊκή επιλογή και αποδέχονται τους όρους που έχουν επιβάλει οι Βρυξέλλες για τη σωτηρία της Ελλάδας, θα µπορούσαν να έχουν την πλειοψηφία και να σχηµατίσουν κυβέρνηση.

19 Η ελπίδα µου είναι ότι αυτό θα συµβεί επειδή, απλά, η Ελλάδα δεν µπορεί να πάψει να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος της Ευρώπης, χωρίς η τελευταία να γίνει µια γκροτέσκα καρικατούρα του εαυτού της, καταδικασµένη στην πιο παταγώδη αποτυχία. Η Ευρώπη γεννήθηκε εκεί, στους πρόποδες της Ακρόπολης, είκοσι πέντε αιώνες πριν, και ό,τι καλύτερο έχει, ό,τι αποδέχεται και θαυµάζει περισσότερο στον εαυτό της, συµπεριλαµβανοµένης της χριστιανικής θρησκείας µία από τις πιο όµορφες σελίδες του δοκιµίου της Ζακλίν ντε Ροµιγί εξηγεί γιατί τα περισσότερα Ευαγγέλια γράφτηκαν στα ελληνικά καθώς και των δηµοκρατικών θεσµών, της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, έχει τις µακρινές ρίζες του σε αυτή τη µικρή γωνιά της γηραιάς ηπείρου, στις ακτές του Αιγαίου, όπου το φως του ήλιου είναι πιο δυνατό και η θάλασσα πιο γαλάζια. Η Ελλάδα είναι το σύµβολο της Ευρώπης και τα σύµβολα δεν µπορούν να καταλυθούν χωρίς αυτό που ενσαρκώνουν να καταρρεύσει και να αποσυντεθεί σε εκείνη τη βάρβαρη σύγχυση του παραλογισµού και της βίας από την οποία µας έβγαλε ο ελληνικός πολιτισµός».

20 Μάριο Βάργκας Λιόσα: «Η Ελλάδα είναι το σύµβολο της Ευρώπης» Συνέντευξη του νοµπελίστα Περουβιανού συγγραφέα στην ισπανική εφηµερίδα Ελ Παΐς. «Σύµβολο της Ευρώπης», χαρακτηρίζει την Ελλάδα ο Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Λιόσα µε επιστολή του στην ισπανική εφηµερίδα «Ελ Παΐς» που δηµοσιεύτηκε την περασµένη Κυριακή. Μ ένα λογοτεχνικό κείµενο που θυµίζει τη γνωριµία του µε την «κ. Θουκυδίδη», όπως έχει χαρακτηριστεί η Ζακλίν ντε Ροµιγί, ο κορυφαίος Περουβιανός συγγραφέας, αναφέρεται µε θαυµασµό και αγάπη στην Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισµό. «Η Ευρώπη γεννήθηκε εκεί, στους πρόποδες της Ακρόπολης, είκοσι πέντε αιώνες πριν, και ό,τι καλύτερο έχει, ό,τι αποδέχεται και θαυµάζει περισσότερο έχει τις µακρινές ρίζες του σε αυτή τη µικρή γωνιά της γηραιάς ηπείρου, στις ακτές του Αιγαίου, όπου το φως του ήλιου είναι πιο δυνατό και η θάλασσα πιο γαλάζια» λέει ο βαθύτατα κοινωνικός και πολιτικός συγγραφέας που έχει αναδείξει τις µεγάλες πολιτικές αντιθέσεις της κοινωνίας και της εποχής του. «Η Ελλάδα, λέει, δεν µπορεί να πάψει να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος της Ευρώπης, χωρίς η τελευταία να µετατραπεί σε µια γκροτέσκα καρικατούρα του εαυτού της, καταδικασµένη στην πιο παταγώδη αποτυχία. Η Ελλάδα είναι το σύµβολο της Ευρώπης». Και το νήµα της αφήγησης ξετυλίγεται: «Σε εκείνο το δείπνο, πριν από µερικά χρόνια, κάθισα δίπλα σε µια ηλικιωµένη κυρία που κάλυπτε τα µάτια της µε µεγάλα σκούρα γυαλιά. Ήταν συµπαθητική, κοµψή, µιλούσε εξαίσια γαλλικά και, παρόλο που κατέβαλλε µεγάλες προσπάθειες για να το κρύψει, σε ό,τι έλεγε και σκεφτόταν έλαµπε ένας τεράστιος πολιτισµός. Μόνο στα µισά του δείπνου αντιλήφθηκα, από την ιδιαίτερη προσοχή µε την οποία χειριζόταν τα µαχαιροπήρουνα, πως ήταν τυφλή ή, τουλάχιστον, ότι η όρασή της ήταν πολύ περιορισµένη. Μόνο όταν χωρίσαµε µετά το δείπνο, ανακάλυψα ότι η Ζακλίν ντε Ροµιγί ήταν µια µεγάλη ελληνίστρια, καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Γραµµατείας στην École Normale και στη Σορβόννη, η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια του Κολεγίου της Γαλλίας και µία από τις λίγες εκπροσώπους του γυναικείου φύλου στη Γαλλική Ακαδηµία. Το πρώτο βιβλίο της που διάβασα, το «Γιατί η Ελλάδα»;, µε εντυπωσίασε όσο και η ίδια. Παρά το γεγονός ότι αυτά που γράφει έχουν συµβεί πριν από είκοσι πέντε αιώνες, είναι εξαιρετικά επίκαιρα και η ανάγνωσή τους θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική για τους Ευρωπαίους τούτες τις µέρες που, τροµοκρατηµένοι από αυτό που συµβαίνει στην Ελλάδα, το ιλιγγιώδες χρέος της, την πολιτική αναρχία, τη φοβερή φτώχεια και την άνοδο του φασιστικού και κοµµουνιστικού εξτρεµισµού στις τελευταίες εκλογές, πιστεύουν ότι η έξοδος της χώρας από το ενιαίο νόµισµα, και ακόµη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι αναπόφευκτη έως και αναγκαία.

21 Το βιβλίο εξηγεί πώς η νεαρή Ζακλίν διάβασε στα σχολικά της χρόνια Θουκυδίδη και πώς η εντύπωση που της προκάλεσε ο ένας από τους δύο πατέρες της Ιστορίας (µαζί µε τον Ηρόδοτο) κατεύθυνε την κλίση της στη µελέτη της κλασικής Ελλάδας, στην οποία θα αφιέρωνε τη ζωή της. Το δοκίµιο κάνει έναν απολογισµό, µε τρόπο σαφή, ψυχαγωγικό και βαθύ σπάνιος συνδυασµός για ειδικό εκείνου του θαυµαστού 5ου αιώνα προ Κοινής Εποχής στον οποίο ιστορία, φιλοσοφία, τραγωδία, πολιτική, ρητορική, ιατρική, γλυπτική έφτασαν στο απόγειό τους στην Ελλάδα, και έθεσαν τα θεµέλια γι αυτό που τελικά θα ονοµαζόταν δυτικός πολιτισµός. Ο Όµηρος και ο Ησίοδος είναι σηµαντικά προγενέστεροι του 5ου αιώνα, φυσικά, ενώ υπάρχουν καλλιτέχνες, διανοητές και κωµωδιογράφοι και µετά την εν λόγω ιστορική περίοδο. Το βιβλίο δεν διστάζει να υποχωρεί ή να προχωρεί στον χρόνο, ώστε να τους εντάξει όλους στην ελληνική κληρονοµιά, παρόλο που το µεγαλύτερο µέρος αυτού που αποκαλεί «µια ξενάγηση µέσα από τα κείµενα» επικεντρώνεται σε εκείνο το µικρό χρονικό διάστηµα των 100 χρόνων, όπου στον περιορισµένο χώρο του ελληνικού κόσµου υπάρχει µια ορµητική έκρηξη, µια φρενήρης δηµιουργικότητα σε όλους τους τοµείς του πνεύµατος, µε ιδέες, αισθητικά πρότυπα, πνευµατικά µοντέλα, εφευρέσεις και ανακαλύψεις, χάρη στις οποίες ο πολιτισµός του λόγου θα έπαιρνε µια κρίσιµη απόσταση από όλους τους άλλους πολιτισµούς του παρελθόντος και της εποχής του, και, χωρίς να το επιδιώκει ή να το γνωρίζει, θα άλλαζε για πάντα την παγκόσµια ιστορία. Η Ζακλίν ντε Ροµιγί καταδεικνύει ότι στην Ελλάδα γεννήθηκαν, ή απέκτησαν µια πραγµατική υπόσταση και έναν δυναµισµό που ποτέ πριν δεν είχαν υπάρξει στην κοινωνική ζωή κανενός λαού, οι καθοριστικοί παράγοντες της ανθρώπινης προόδου, όπως η δηµοκρατία, η ελευθερία, το δίκαιο, η τέχνη και ο λόγος χωρίς τα δεσµά της θρησκείας, οι έννοιες της ισότητας, της υπεροχής του ατόµου, του πολίτη, και ένας µοναδικός, νέος τρόπος σύνδεσης του ανθρώπου µε τη µετά θάνατον ζωή και τους θεούς, και, φυσικά, οι ιδέες της οµορφιάς και της ασχήµιας, του καλού και του κακού, της ευτυχίας και της δυστυχίας που, αν και µε τις αναπόφευκτες αποχρώσεις και προσαρµογές που έχει επιβάλει η ιστορία, παραµένουν εν ισχύι. Προκαλεί τον θαυµασµό το ότι ένας λαός τόσο µικρός και τόσο ελάχιστα συνεκτικός πολιτικά, φτιαγµένος από λίγες πόλεις και αποικίες απλωµένες σε όλη την Ευρώπη και τη Μικρά Ασία, οι οποίες διατηρούσαν µεγάλο βαθµό ανεξαρτησίας µεταξύ τους, ένας λαός ενστικτωδώς απρόθυµος να δηµιουργήσει µια αυτοκρατορία, να ασκήσει αυτοκρατορική εξουσία και να υποστεί την κυριαρχία ενός τυράννου (όπως έκαναν όλοι οι άλλοι) ήταν σε θέση να αφήσει στην ιστορία της ανθρωπότητας ένα ίχνος τόσο βαθύ, τόσο παρόν τόσους πολλούς αιώνες αργότερα, όταν σχεδόν όλες οι άλλες µεγάλες αυτοκρατορίες ή πολιτισµοί οι Πέρσες και οι Αιγύπτιοι, για παράδειγµα αποτελούν σήµερα ως επί το πλείστον, χωρίς να ξεχνάµε κανένα από τα θαύµατά τους, µουσειακά κοµµάτια. εν ήταν ατύχηµα ούτε έργο της τύχης, υπήρχαν λόγοι γι' αυτό και στο βιβλίο της Ζακλίν ντε Ροµιγί παρελαύνουν µπροστά στα µάτια µας µε το ίδιο παράστηµα, την οµορφιά και την κοµψότητα που µε µάγεψαν εκείνο το βράδυ στη συνοµιλία µας. Οι σωκρατικοί και πλατωνικοί διάλογοι, εκτός του ότι ήταν ένας τρόπος φιλοσοφικής διδασκαλίας, µας εξηγεί η συγγραφέας, έµαθαν στους ανθρώπους ότι η συνοµιλία, η

22 συζήτηση σε οµάδες, είναι ένας πιο πολιτισµένος και ηθικός τρόπος συνύπαρξης απ ό,τι οι διαταγές ή η υπακοή, είναι µια µορφή επικοινωνίας που αναγνωρίζει ή καθιερώνει εξαρχής µια βασική ισοτιµία, µία αµοιβαιότητα δικαιωµάτων µεταξύ των συνοµιλητών. Έτσι αναδύθηκε η ελευθερία, έπαψε ο άνθρωπος να είναι ζώο, γεννήθηκε αληθινά η ανθρωπιά του ανθρώπου. Αυτή η παρουσίαση στο Γιατί η Ελλάδα; δεν εµφανίζεται ως µια αφηρηµένη συζήτηση, αλλά µέσα από σχόλια και λογοτεχνικά αποσπάσµατα, γιατί, όπως η συγγραφέας ποτέ δεν κουράζεται να επαναλαµβάνει, ό,τι αποτελεί έναν πολιτισµό εκπροσωπείται κατ' ουσίαν στα λογοτεχνικά του έργα, και η πραγµατική κριτική είναι αυτή που ερευνά την ποίηση, την πεζογραφία, το θέατρο, το δοκίµιο που παράγει µια κοινωνία καθώς αναζητά τις κρυµµένες αλήθειες που τροφοδοτούν τη φαντασία της και διαπερνούν τις περιπέτειες και τους ήρωες στους οποίους οι καλλιτέχνες έδωσαν ζωή για να κατευνάσουν τη δίψα των ανθρώπων της για το απόλυτο, τη δίψα τους να ζήσουν άλλες ζωές. «Χωρίς να το ξέρουµε, αναπνέουµε τον αέρα της Ελλάδας κάθε στιγµή», γράφει σε µια από τις σελίδες του. Ένα από τα µεγάλα παράδοξα είναι ότι οι Έλληνες, οι οποίοι ποτέ δεν κατέκτησαν κανέναν λαό και πολέµησαν µόνο για την υπεράσπιση της ελευθερίας τους, αργότερα κυριάρχησαν διακριτικά σε όλο τον κόσµο, αρχίζοντας από τη Ρώµη, της οποίας οι λεγεώνες πίστεψαν ότι κατέλαβαν άκοπα την Ελλάδα, όταν στην πραγµατικότητα θα ήταν οι ηττηµένοι που θα κατόρθωναν να διεισδύσουν στον νου, στο πνεύµα και ακόµη και στη γλώσσα του κατακτητή. (Το δοκίµιο αποκαλύπτει ότι επί πολλά χρόνια εθεωρείτο εκλεπτυσµένο για τις ρωµαϊκές οικογένειες των συγχρόνων του Κικέρωνα και του Βιργιλίου να µιλούν ελληνικά.) Είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα του σήµερα είναι πολύ διαφορετική από εκείνη που έκτισε τον Παρθενώνα, από εκείνη στην οποία φιλοτέχνησε τα γλυπτά του ο Φειδίας και αγόρευσε ο Σόλωνας. Στους είκοσι πέντε αιώνες που µεσολάβησαν ο λαός της έχει βιώσει ίσως πιο πολλές συµφορές και καταστροφές από τους περισσότερους άλλους: εξωτερικούς και εµφυλίους πολέµους, κατοχές που επί αιώνες κατέστρεψαν την ελευθερία της, τυραννίες και αποµόνωση που αρκετές φορές απείλησαν να τη διαλύσουν. Σήµερα το πρωί διάβασα στην International Herald Tribune µια τροµακτική περιγραφή της κατάστασης της οικονοµίας της, για τα τερατώδη προνόµια που απολάµβαναν όλα αυτά τα χρόνια οι εφοπλιστές, ο τραπεζίτες και οι πιο πλούσιοι επιχειρηµατίες, απαλλασσόµενοι από την καταβολή φόρων, και για τις περιουσίες που έχουν διαφύγει και εξακολουθούν να διαφεύγουν από τη χώρα προς την Ελβετία και τους ασφαλέστερους φορολογικούς παραδείσους ανά τον κόσµο, ενώ οι Έλληνες εξακολουθούν να γίνονται φτωχότεροι, να βλέπουν τους µισθούς τους να συρρικνώνονται ή να περνούν στην ανεργία, στην επαιτεία και την πείνα. Στο πλαίσιο αυτό, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες ψήφισαν στις πρόσφατες εκλογές ναζί και εξτρεµιστές της αριστεράς, αλλά το ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί Έλληνες που πιστεύουν στη δηµοκρατία, και ότι οι δηµοσκοπήσεις για τις επόµενες εκλογές δείχνουν πως τα κόµµατα της κεντροδεξιάς, του κέντρου και της κεντροαριστεράς που υπερασπίζονται την ευρωπαϊκή επιλογή και αποδέχονται τους όρους που έχουν επιβάλει οι Βρυξέλλες για τη σωτηρία της Ελλάδας, θα µπορούσαν να

23 έχουν την πλειοψηφία και να σχηµατίσουν κυβέρνηση. Η ελπίδα µου είναι ότι αυτό θα συµβεί επειδή, απλά, η Ελλάδα δεν µπορεί να πάψει να αποτελεί αναπόσπαστο µέρος της Ευρώπης, χωρίς η τελευταία να γίνει µια γκροτέσκα καρικατούρα του εαυτού της, καταδικασµένη στην πιο παταγώδη αποτυχία. Η Ευρώπη γεννήθηκε εκεί, στους πρόποδες της Ακρόπολης, είκοσι πέντε αιώνες πριν, και ό,τι καλύτερο έχει, ό,τι αποδέχεται και θαυµάζει περισσότερο στον εαυτό της, συµπεριλαµβανοµένης της χριστιανικής θρησκείας µία από τις πιο όµορφες σελίδες του δοκιµίου της Ζακλίν ντε Ροµιγί εξηγεί γιατί τα περισσότερα Ευαγγέλια γράφτηκαν στα ελληνικά καθώς και των δηµοκρατικών θεσµών, της ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, έχει τις µακρινές ρίζες του σε αυτή τη µικρή γωνιά της γηραιάς ηπείρου, στις ακτές του Αιγαίου, όπου το φως του ήλιου είναι πιο δυνατό και η θάλασσα πιο γαλάζια. Η Ελλάδα είναι το σύµβολο της Ευρώπης και τα σύµβολα δεν µπορούν να καταλυθούν χωρίς αυτό που ενσαρκώνουν να καταρρεύσει και να αποσυντεθεί σε εκείνη τη βάρβαρη σύγχυση του παραλογισµού και της βίας από την οποία µας έβγαλε ο ελληνικός πολιτισµός». Πηγή: ΑΜΠΕ Γκίντερ Γκρας: Ευρώπη, στερηµένη από πνεύµα, εσύ θα φθαρείς, χωρίς τη χώρα που σε δηµιούργησε Γράψτε ένα σχόλιο Αναρτήθηκε από τον/την ellas στο Μαΐου 27, 2012 Άλλος ένας νοµπελίστας τάσσεται στο πλευρό της Ελλάδας, αυτή τη φορά όχι βάζοντας την υπογραφή του σε κάποια επιστολή συµπαράστασης, αλλά γράφοντας ένα ποίηµα µε το οποίο κατηριάζει την Ευρώπη η οποία, όπως λέει, διαποµπεύει την Ελλάδα Ο λόγος για το γερµανό λογοτέχνη Γκίντερ Γκρας. Στο ποίηµα του που δηµοσιεύτηκε την Παρασκευή στην ιστοσελίδα του Μονάχου Sueddeutsche Zeitung και το οποίο έχει τίτλο «Η ντροπή της Ευρώπης», προειδοποιεί την Ε.Ε.: «Εσυ η Ευρώπη, θα πεθάνεις χωρίς ψυχή, χωρίς τη χώρα που σε δηµιούργησε».

24 «Καρφωµένη γυµνή στον πάσσαλο, γιατί είναι πνιγµένη στα χρέη, µια χώρα υποφέρει», γράφει ο 84χρονος Γερµανός συγγραφέας, στο κείµενο αυτό των δώδεκα στροφών που αποτελούνται από δύο στίχους η κάθε µία. Το ποίηµα ξεκινά µε µια έκκληση προς την Ευρώπη: «Αποµακρύνεσαι από τη χώρα, που ήταν το λίκνο σου, και είναι κοντά στο χάος, γιατί δεν συµµορφώθηκε µε τις αγορές». Αµέσως µετά αναφέρει ότι η χώρα αυτή «καταδικασµένη στη φτώχεια, της οποίας ο πλούτος κοσµεί τα µουσεία» είναι «ακόµα µόλις ανεκτή». Τον περασµένο Απρίλιο ο Γκρας είχε προκαλέσει µια τεράστια διαµάχη µε τη δηµοσίευση στην ίδια εφηµερίδα την Die Suddeutsche Zeitung ενός αµφιλεγόµενου ποιήµατος στο οποίο ανέφερε ότι το Ισραήλ απειλεί την παγκόσµια ειρήνη όταν λέει ότι θέλει να καταφέρει προληπτικά πλήγµατα στο Ιράν. Μετά από αυτό το εβραϊκό Κράτος τον κήρυξε persona non grata. [ «Η Ντροπή της Ευρώπης» Στο χάος κοντά, γιατί δεν συµµορφώθηκε στις αγορές κι Εσύ µακριά από τη Χώρα, που Σου χάρισε το λίκνο. Οσα Εσύ µε την ψυχή ζήτησες και νόµισες πως βρήκες, τώρα θα καταλυθούν, και θα εκτιµηθούν σαν σκουριασµένα παλιοσίδερα. Σαν οφειλέτης διαποµπευµένος και γυµνός, υποφέρει µια Χώρα κι Εσύ, αντί για το ευχαριστώ που της οφείλεις, προσφέρεις λόγια κενά. Καταδικασµένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή, που ο πλούτος της κοσµεί Μουσεία: η λεία που Εσύ φυλάττεις. Αυτοί που µε τη δύναµη των όπλων είχαν επιτεθεί στη Χώρα την ευλογηµένη µε νησιά, στον στρατιωτικό τους σάκο κουβαλούσαν τον Χέλντερλιν. Ελάχιστα αποδεκτή Χώρα, όµως οι πραξικοπηµατίες της, κάποτε, από Εσένα, ως σύµµαχοι έγιναν αποδεκτοί. Χώρα χωρίς δικαιώµατα, που η ισχυρογνώµονη εξουσία ολοένα και περισσότερο της σφίγγει το ζωνάρι. Σ Εσένα αντιστέκεται φορώντας µαύρα η Αντιγόνη, και σ όλη τη Χώρα πένθος ντύνεται ο λαός, που Εσένα φιλοξένησε.

25 Οµως, έξω από τη Χώρα, του Κροίσου οι ακόλουθοι και οι όµοιοί του όλα όσα έχουν τη λάµψη του χρυσού στοιβάζουν στο δικό Σου θησαυροφυλάκιο. Πιες επιτέλους, πιες! κραυγάζουν οι εγκάθετοι των Επιτρόπων όµως ο Σωκράτης, µε οργή Σου επιστρέφει το κύπελλο γεµάτο ώς επάνω. Θα καταραστούν εν χορώ, ό,τι είναι δικό Σου οι θεοί, που τον Ολυµπό τους η δική Σου θέληση ζητάει ν απαλλοτριώσει. Στερηµένη από πνεύµα, Εσύ θα φθαρείς χωρίς τη Χώρα, που το πνεύµα της, Εσένα, Ευρώπη, εδηµιούργησε. (Μετάφραση: Πατρίτσια Αδαµοπούλου) [kathimerini.g

26 on?articleid= Γιούργκεν Χάµπερµας: «Το κυνικό νόηµα του ελληνικού δράµατος: Λιγότερη δηµοκρατία είναι καλύτερη για τις αγορές» Παπαδάκη Ε. Ηµεροµηνία δηµοσίευσης: 06/11/2011 Η πρωτοβουλία του Γιώργου Παπανδρέου να αναγγείλει ως πρωθυπουργός της χώρας δηµοψήφισµα για την αποδοχή ή µη της νέας δανειακής σύµβασης, µόλις είχε συναποφασίσει για την κατάρτισή της στη σύνοδο κορυφής της Ευρωζώνης, προκάλεσε τις γνωστές αντιδράσεις που τον ανάγκασαν µέσα σε τρεις µέρες να το αποσύρει. εν πρέπει να είχε σταθµίσει σωστά ούτε τον κλονισµό που θα επέφερε στις αγορές σε παγκόσµια κλίµακα πλήττοντας και άλλες ευάλωτες οικονοµίες ας σηµειώσουµε εδώ µόνο το παράπονο του εκπροσώπου της κυβέρνησης Θαπατέρο: «κακά νέα για την Ισπανία, κακά νέα για την Ευρώπη», είπε βλέποντας τα spreads να εκτοξεύονται. Αλλά ούτε τη σκλήρυνση των Ευρωπαίων ηγετών απέναντι στη χώρα µας, οι οποίοι, εγκαταλείποντας κάθε ρητορική αλληλεγγύης, πέρασαν στον ανοικτό εκβιασµό, µαζί και µε το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, για την έκτη δόση, µας διατυπώνουν πια τελεσίγραφο να υλοποιήσουµε τη συµφωνία ως έχει, αµέσως. Ούτε, τέλος, την έκταση της δυσφορίας και της ανησυχίας µέσα στην Ελλάδα, στο ίδιο του το κόµµα. Αλλά όσο κι αν ατύχησε, η πρωτοβουλία Παπανδρέου πυροδότησε µια διεθνή συζήτηση για την υπόσταση της δηµοκρατίας στον κόσµο που κυβερνούν οι αγορές. Βρήκε

27 υποστηρικτές, όχι µόνο µεταξύ φίλων και οµοϊδεατών του, όπως, για παράδειγµα, ο Ρόµπερτ Ράιχ, ο προοδευτικός υπουργός Εργασίας της πρώτης κυβέρνησης Κλίντον, καθηγητής στο Μπέρκλεϊ σήµερα, που θα ήθελε να είχε µιµητές στις ΗΠΑ. Ή ο Άντονι Μπαρνέτ της ιστοσελίδας opendemocracy, ο οποίος την εισέπραξε σαν «ανάσα δηµοκρατίας στην κρίση του ευρωπαϊκού νοµίσµατος και απόπειρα ειλικρίνειας». Απέχοντας από αξιολογικές κρίσεις ο διευθυντής του Brugel Ζαν Πιζανί-Φερύ, κατά κανόνα αυστηρός απέναντι στη χώρα µας, αναγνώρισε ότι το δηµοψήφισµα ήταν εισβολή της πολιτικής σε µια διαδικασία τεχνοκρατική. «Ήταν αναπόφευκτο», είπε σε συνέντευξή του στη Le Monde, «κάποια στιγµή η πολιτική να εκδικηθεί». Μέσα στην επικρατούσα κατακραυγή, εγκωµιάστηκε ωστόσο από σοβαρούς σχολιαστές σε ένα ευρύ φάσµα του Τύπου. Έτσι ο Φρανκ Σιρµάχερ, εκδότης της Frankfurter Allgemeine Zeitung, µιας µεγάλης φιλελεύθερης, κεντροδεξιάς εφηµερίδας, που µάχεται κατά της µετατροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε «Ένωση Μεταβιβάσεων Πόρων» (όπου οι πλούσιοι πειθαρχηµένοι Γερµανοί θα πλήρωναν για τα χρέη άλλων), επεσήµαινε την 1η Νοεµβρίου: «Ο υποτιθέµενος ορθολογισµός χρηµατοοικονοµικών διαδικασιών βοήθησε να αναδειχτεί το αταβιστικό υποσυνείδητο. Το να µπορεί κανείς να βρίζει χώρες ολόκληρες τεµπέληδες και απατεώνες, έµοιαζε να είχε ξεπεραστεί οριστικά µε το τέλος της εποχής του εθνικισµού. Τώρα η συµπεριφορά αυτή είναι πάλι εδώ, µε µιαν υποτιθέµενη 'λογική' στο πλευρό της. Η διαστρέβλωση του κοινοβουλευτισµού από την εξαναγκασµένη συµµόρφωση στις αγορές δεν νοµιµοποιεί µόνο τον λαό ως 'έκτακτο νοµοθέτη', στην περίπτωση της Ελλάδας επιβάλλει αυτήν την έκφραση βούλησης». Και προσέθετε: «Ο Παπανδρέου δεν πράττει ορθά µόνο αναθέτοντας το καθήκον στον λαό. είχνει επίσης ένα δρόµο στην Ευρώπη. Γιατί στη νέα αυτή κατάσταση η Ευρώπη θα έπρεπε να κάνει τα πάντα για να πείσει τους Έλληνες γιατί ο δρόµος που υποδεικνύει είναι ο σωστός. Και θα έπρεπε τότε να πείσει και τον εαυτό της». Πολύ πιο πέρα προχωράει όµως ο κορυφαίος φιλόσοφος Γιούργκεν Χάµπερµας, απαντώντας στον Σιρµάχερ χθες µε τίτλο «Σώστε την αξιοπρέπεια της ηµοκρατίας». Σαρκάζοντας τις «ανεγκέφαλες αντιδράσεις των πολιτικών µας ελίτ στην πρόθεση του Παπανδρέου να βάλει τον ελληνικό λαό µπροστά στην απελπιστική επιλογή µεταξύ πανώλης και χολέρας», γράφει: «Οι κύριοι παίκτες στη σκηνή της κρίσης της Ε.Ε. και του ευρώ, που από το 2008 σπαρταρούν πιασµένοι στις πετονιές της χρηµατοοικονοµικής βιοµηχανίας, φουσκώνουν αγανακτισµένοι ενάντια σε έναν συµπαίκτη ο οποίος τολµά να αερίσει το πέπλο πάνω από τους τάχα µυώδεις αγώνες τους». Αυτός στο µεταξύ κάµφθηκε, αλλά ο Χάµπερµας µας καλεί να διδαχθούµε από το έργο. "Ενόψει της επικείµενης κατάρρευσης της κυβέρνησης Παπανδρέου" το ευρώ ανέβηκε, µετέδιδε το Reuter s, οι δείκτες των µετοχών στα ευρωπαϊκά Χρηµατιστήρια επίσης. Αποκαλύφθηκε έτσι «το κυνικό νόηµα αυτού του ελληνικού δράµατος - λιγότερη δηµοκρατία είναι καλύτερη για τις αγορές.» Και εξηγεί: «Σε φιλελεύθερα συγκροτηµένα κράτη που φορολογούν πάντοτε υπήρχε µια σχέση έντασης µεταξύ δηµοκρατίας και καπιταλισµού. ηµοκρατικά εκλεγµένες κυβερνήσεις µπορούν να κερδίσουν και να διατηρήσουν νοµιµοποίηση µόνον εφόσον ανιχνεύουν ευφυώς τους δρόµους όπου οι επιταγές των δύο πλευρών µπορούν κάπως να

28 έρθουν σε ισορροπία - οι προσδοκίες κέρδους των επενδυτών και οι προσδοκίες των ψηφοφόρων που θέλουν το βιοτικό τους επίπεδο, η κατανοµή του εισοδήµατος και η κοινωνική ασφάλεια να εξελίσσονται κάπως καλά. Αλλά το χαρακτηριστικό των εποχών κρίσεων είναι ότι τέτοιοι δρόµοι κλείνουν. Και τότε οι πολιτικοί πρέπει να δηλώσουν το χρώµα τους. [...] Πολιτικοί που φορτώνουν την τραπεζική κρίση στα υπερχρεωµένα κράτη και επιβάλλουν σε όλη την Ευρώπη προγράµµατα λιτότητας αδιαφορώντας για τις απώλειες βλέπουν µόνο τη µία πλευρά. [...] Το νόµιµο αίτηµα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες της ευηµερίας να µην υπάρχει δίπλα στον ιδιωτικό πλούτο δηµόσια φτώχεια και περιθωριοποιηµένος φτωχός πληθυσµός δεν απαξιώνεται επειδή το πλεόνασµα ρευστού κεφαλαίου αναζητεί ευκαιρίες τοποθέτησης και κάποτε τα κέρδη πρέπει να απορροφηθούν εις βάρος των πολιτών». «Ο Παπανδρέου κατάφερε για µια στιγµή τρόµου να επαναφέρει την κεντρική σύγκρουση, µετατοπισµένη σήµερα σε απροσπέλαστες διαπραγµατεύσεις µεταξύ ευρωκρατών και τραπεζιτών, στο φως εκείνου του στίβου όπου οι θιγόµενοι µπορούν να γίνουν συµµετέχοντες. Ακριβώς όταν η επιλογή υφίσταται µόνο µεταξύ πανώλης και χολέρας, δεν πρέπει η απόφαση να λαµβάνεται πάνω από τα κεφάλια ενός δηµοκρατικού πληθυσµού. εν είναι µόνο ζήτηµα δηµοκρατίας, εδώ διακυβεύεται η αξιοπρέπεια. [...] εν θα έπρεπε ο πληθυσµός της Ελλάδας να ψηφίσει έστω εκ των υστέρων για µιαν απώλεια κυριαρχίας που, όπως και στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, είχε επισυµβεί ήδη προ πολλού µε τις επιταγές της τρόικας Ε.Ε., ΝΤ και ΕΚΤ;» Θεωρώντας ωστόσο ότι οι αλλεπάλληλες διασώσεις χρεωµένων χωρών απλώς αναβάλλουν το πρόβληµα, ο Χάµπερµας επανέρχεται στο αίτηµα ενός Συντάγµατος για την Ευρώπη. «Η ελληνική καταστροφή είναι µια σαφής προειδοποίηση ενάντια στο µετα-δηµοκρατικό δρόµο που άνοιξαν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί», λέει. «Η συγκέντρωση της ισχύος σε ένα διακυβερνητικό συµβούλιο των πρωθυπουργών, που επιβάλλουν τις συµφωνίες τους στα εθνικά κοινοβούλια, είναι ο λάθος δρόµος. Μια δηµοκρατική Ευρώπη, που δεν χρειάζεται να πάρει τη µορφή οµοσπονδιακού κράτους, πρέπει να έχει άλλη όψη». Εδώ περιγράφει τους πολιτικούς που θα απαιτούσε µια πρωτοβουλία σε τέτοια κατεύθυνση, µακριά από τη ρουτίνα του οπορτουνισµού της ισχύος, που θα έπαιρναν ρίσκα και θα µιλούσαν στο πρώτο πρόσωπο για να πείθουν τους πολίτες, δεν θα κλείνονταν σε ένα αυτοαναφορικό σύστηµα, καταλαβαίνοντας τους γύρω τους διοικητικά µόνο, ως δεξαµενή ψήφων. ιαφορετικά αυτό που θεωρείται αυτονόητο στη δηµόσια σφαίρα µπορεί να το αλλάξει µόνο ένα κοινωνικό κίνηµα. Όποιος παρακολουθήσει τον αµερικανικό Τύπο, θα εκπλαγεί µε τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει το Occupy Wall Street, καταλήγει ο Χάµπερµας.

29 Κραυγή αγωνίας του κορυφαίου διανοητή για τη χώρα µας Νόαµ Τσόµσκι προς ΕΕ: «Καταστρέφετε την Ελλάδα!» Web only 24/10/ :14 Ads by Google Ετήσια ασφάλεια οχήµατος Έκπτωση 5% στην AIG. Έως -15% στο συµβόλαιό σας. Λάβρος κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικότερα, και της Τρόικας, γενικότερα, για τις ακολουθούµενες πολιτικές στην Ελλάδα είναι ο κορυφαίος αµερικανός διανοητής Νόαµ Τσόµσκι. Ο 83χρονος καθηγητής σε συνέντευξη του στην οµογενειακή εκποµπή dialogos radio εξήγησε τι πιστεύει ότι πήγε στραβά στην ελληνική περίπτωση, ποιες είναι οι λάθος πολιτικές, αλλά και τι πρέπει να γίνει κατά τη γνώµη του για να βγει η χώρα µας από την κρίση. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταστρέφουν την Ελλάδα!». Εξήγησε ωστόσο ότι δεν ενστερνίζεται θεωρίες συνωµοσίας, ούτε πιστεύει ότι η ΕΕ έχει κάποιο σκοτεινό σχέδιο και προσπαθεί επίτηδες να διαλύσει την Ελλάδα και την οικονοµία της, αλλά ότι απλώς ακολουθεί λάθος πολιτική µε τις χρεωµένες χώρες.

30 «Τα µέτρα λιτότητας είναι βέβαιο ότι δε µπορούν να αναθερµάνουν µία οικονοµία, ούτε να αποπληρώσουν ένα χρέος. Αντίθετα το χρέος φουσκώνει. Και δεν είναι πως αυτές οι πολιτικές δεν δουλεύουν επί του παρόντος και θα αποδώσουν αργότερα. Αυτές οι πολιτικές δεν θα αποδώσουν καρπούς ποτέ» δηλώνει κατηγορηµατικά. Σύµφωνα µε τον Νόαµ Τσόµσκι, τα µέτρα που υιοθετήθηκαν στην Ελλάδα, όχι µόνο δεν έχουν βοηθήσει, αλλά αντίθετα έχουν καταστρέψει τον κοινωνικό ιστό στη χώρα, τον κοινωνικό ιστό που µέχρι πρότινος αποτελούσε κάτι «ιερό» για την ευρωπαϊκή ήπειρο. Σε µία δραµατική αποστροφή του για τη χώρα µας τόνισε ότι «ο ελληνικός λαός έχει πιεστεί περισσότερο από όσο αντέχει και ότι το επίπεδο ζωής του Έλληνα έχει επιστρέψει στη δεκαετία του 60». Όπως είπε, οι πολιτικές αυτού του είδους ξεκίνησαν από τον πρώην αµερικανό πρόεδρο Ρίγκαν και τη Μάργκαρετ Θάτσερ και έχουν εξελιχθεί σε ένα «νεοφιλελεύθερο χτύπηµα προς την κοινωνία». Υπογράµµισε δε ότι η ειρωνεία αυτής της κατάστασης είναι ότι σήµερα η ΕΕ πέφτει θύµα της ίδιας της της µεγαλοψυχίας. Ενώ δηλαδή προσπάθησε να ανεβάσει το επίπεδο ζωής φτωχότερων κρατών προκειµένου να δηµιουργηθεί αυτή η ένωση, αυτό στη συνέχεια φάνηκε ότι είναι ένα σαθρό οικοδόµηµα. Ο Νόαµ Τσόµσκι θέλησε να συγκρίνει και τις κεντρικές τράπεζες ΗΠΑ και Ευρώπης, θέλοντας να υπογραµµίσει µία σηµαντική κατά τη γνώµη του διαφορά. Όπως είπε η αµερικανική Fed έχει ως βασικό στόχο να κρατάει χαµηλά την ανεργία, ενώ στην ΕΚΤ κάτι τέτοιο δεν αποτελεί προτεραιότητα. Προσπαθώντας πάντως να εξηγήσει γιατί επιβάλλονται τόσο σκληροί όροι στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι φαίνεται να µη λειτουργούν λέει: «Μπορεί να κρύβεται και ένας ταξικός πόλεµος από πίσω. Μπορεί να θέλουν να διαλύσουν το κοινωνικό συµβόλαιο, το ευρωπαϊκό κράτος δικαίου». Ο Τσόµσκι όµως επιτέθηκε και κατά των προηγούµενων ελληνικών κυβερνήσεων. Όπως είπε «ποτέ δεν βοήθησαν την κατάσταση. Υπάρχουν πολλά εσωτερικά προβλήµατα στην Ελλάδα. ε µπορείς να τα χρεώσεις όλα στην Τρόικα, αν και νοµίζω ότι οι πολιτικές της είναι πράγµατι κακές. Η ελληνική είναι µία δυσλειτουργική κοινωνία, από πολλές απόψεις. Για παράδειγµα οι πλούσιοι δεν πληρώνουν φόρους και, ναι ξέρω ότι αυτό γίνεται παντού, αλλά στην Ελλάδα η κατάσταση παραπάει. Επίσης υπάρχει µία άχρηστη και ζηµιογόνα γραφειοκρατία που και αυτή οδήγησε στην κρίση. Ωστόσο έσπευσε να υπερασπιστεί ξανά τους Έλληνες λέγοντας ότι δεν πρέπει να τους «κολλάµε» στερεότυπα. «Οι βορειοευρωπαίοι κατηγορούν τους Ελληνες ότι δε δουλεύουν αρκετά. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Οι Ελληνες δουλεύουν πολύ περισσότερο από κάθε βορειοευρωπαίο» είπε χαρακτηριστικά.

31 Όσο για το τι µέλλει γενέσθαι; Ο Τσόµσκι πιστεύει ότι για να βγει η Ελλάδα από την κρίση πρέπει να δοθούν ευρωπαϊκοί πόροι που θα «πυροδοτήσουν» αναπτυξιακές δοµές. Να υπάρξει ανάπτυξη, να δηµιουργηθούν θέσεις εργασίας. Στη συνέντευξη του µάλιστα κλείνει: «Είναι πολλοί οι άνθρωποι που απλώς θέλουν να δουλέψουν. Αυτή τη στιγµή χάνονται ανθρώπινες ζωές και χάνονται για πάντα. Οι νέοι άνθρωποι ειδικά, αν οδηγηθούν εκτός εργασίας, δεν µπορούν µετά να ανακάµψουν, δεν µπορούν να συνεχίσουν µε τη ζωή τους!».

32 Simon Blackburn: Η καρδιά µου ανυψώνεται στην Ελλάδα Του Τάσου Οικονόµου O Βρετανός φιλόσοφος και καθηγητής στο Cambridge, Simon Blackburn, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο kathimerini.gr µίλησε για το Συνέδριο, την πολιτική αλλά και την πρακτικότητα της φιλοσοφίας. Ο Blackburn είναι γνωστός παγκοσµίως ως ένας στοχαστής µε ακαδηµαϊκές περγαµηνές αλλά και ένας φιλόσοφος που προωθεί την πρακτική πλευρά της φιλοσοφίας και τη µετάδοσή της ως τρόπο σκέψης. - Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας από το Συνέδριο; Είναι ένα πολύ καλά σχεδιασµένο και καλά οργανωµένο συνέδριο µε θαυµάσιες συµµετοχές από τόσες πολλές διαφορετικές χώρες, είναι φανταστικό και συναρπαστικό. Ίσως ήταν πολύ πιεσµένη η παρουσίαση τόσων θεµάτων στο δεδοµένο χρόνο - Πώς κρίνετε τις ιδέες που συζητήθηκαν; Κοιτάξτε, δεν συµφωνώ µε αυτό που είπε σήµερα η Γκιζέλα Στράικερ όταν την ρώτησε κάποια από το κοινό αν η φιλοσοφία έχει πρακτική εφαρµογή και απάντησε ότι δεν έχει. Σίγουρα δεν έχουµε τόσο µεγάλη επιρροή σε πρακτικό επίπεδο, όσο θα θέλαµε. Πρέπει να θυµάστε, όµως, στην ιστορία της σκέψης, άνθρωποι όπως ο Λοκ, ο Μαρξ, έγραψαν βιβλία που είχαν κοινωνικό αντίκτυπο, παρουσίασαν ιδέες που είχαν πρακτική εφαρµογή. Πιστεύω ότι δεν µπορείς να διαχωρίσεις τελείως τον κόσµο των ιδεών από τα γεγονότα. Όµως, είναι αλήθεια ότι δεν έχουµε άµεση και καθολική επιρροή στα γεγονότα. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις, πρέπει να συνεχίζουµε να προσπαθούµε. Άλλωστε, οι πολιτικοί δεν έρχονται σε τέτοιου είδους συνέδρια. Είναι πολύ απασχοληµένοι µε το καθηµερινό τους πρόγραµµα και έχουν πολύ λίγο χρόνο για ανάλυση. Είναι σηµαντικό να τους «πιάνεις» όταν είναι νέοι και τότε να εκπαιδεύονται σε όλα αυτά τα ζητήµατα. - Στην οµιλία του κ. Μόρι ακούστηκε ένα σενάριο σύµφωνα µε το οποίο µπορεί να αντικατασταθεί η φυσική αναπαραγωγή από τεχνητή ελεγχόµενη κρατικά. Πώς το κρίνετε; εν νοµίζω ότι είναι πρακτική. Νοµίζω ότι η ανθρώπινη φύση είναι πολύ συνδεδεµένη µε το σεξ και µε τη δηµιουργία οικογένειας. εν νοµίζω ότι ο κόσµος θα ήταν ευτυχισµένος µε τη σκέψη της παραχώρησης των δικαιωµάτων του για τεκνοποίηση στους επιστήµονες. Αυτό που είναι πιο ανησυχητικό είναι η πιθανότητα σχεδιασµού των µωρών µε αλλαγή των γονιδίων τους. Πιστεύω, όµως, ότι αυτή η προοπτική θα αργήσει

33 πολύ ακόµη να έρθει, ίσως και αιώνα καθώς είναι αρκετά δύσκολο να κατανοηθεί απόλυτα πως λειτουργούν τα γονίδια για να δηµιουργήσουν τις πρωτεΐνες που χτίζουν τον άνθρωπο. Έτσι λοιπόν, όταν µιλάµε για θέµατα όπως η ευφυΐα, η µνήµη, κανείς δεν ξέρει πώς λειτουργούν. Ίσως να περιµένουµε για χρόνια ακόµη µέχρι να τα κατανοήσουµε. - Μπορεί η λογική να γίνει τρόπος ζωής; εν το νοµίζω. Είµαστε τόσο συναισθηµατικά όντα όσο και αναλυτικά και τα συναισθήµατα παίζουν µεγάλο ρόλο στον τρόπο ζωής. Έχουµε επιθυµίες, αισθανόµαστε περηφάνια, ντροπή, έµπνευση, έχουµε φιλοδοξίες, ελπίδες, παράγοντες που δηµιουργούν ένα πλαίσιο διαφορετικό από τη λογική. - Στο παρελθόν «Το κοινωνικό συµβόλαιο» του Ζαν Ζακ Ρουσσό έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Γαλλική Επανάσταση. Υπάρχουν σήµερα παρόµοιοι στοχασµοί ικανοί να προκαλέσουν επανάσταση στον τρόπο που σκεφτόµαστε και δρούµε ως κοινωνία; Ελπίζω ότι δεν υπάρχουν. Οι ιδέες του Ρουσό για το κράτος, ενωµένο σε µία γενική θέληση ήταν ροµαντικές και εντυπωσιακές αλλά προκάλεσαν µεγάλες απώλειες. O Ρουσό, κατά µία έννοια και έτσι όπως τον ερµηνεύω εγώ, θέλει να καταργηθεί η αντίθεση των τάξεων µέσα σε µία δηµοκρατία. Αρκετές φορές οι φιλόσοφοι φοβούνται τη διαφωνία και την αντίθεση. Για µένα είναι ζωτικό να εκφράζονται διαφορετικές, αντίθετες απόψεις για τον τρόπο δράσης. Ο Ρουσό εξέφραζε την άποψη για µία κοινή θέληση, η οποία θα αντικαθιστούσε αυτήν την αντιπαράθεση. Η ιδέα του ήταν ροµαντική, ο κόσµος να µιλάει µε µία φωνή, αλλά δυστυχώς αυτό οδηγεί στη µηπολιτική, που ήταν και η κατάληξη της Γαλλικής Επανάστασης και πιστεύω ότι είναι µία κατάληξη που πρέπει να αποφευχθεί. Ο πλουραλισµός απόψεων είναι θετικός και συµβάλει σε µία υγιής πολιτική κατάσταση. - Πώς εκλαµβάνετε την ανταπόκριση των αναγνωστών σας στα φιλοσοφικά σας βιβλία; Είµαι πολύ τυχερός που µπόρεσα να γράψω κάποια βιβλία τα οποία πούλησαν αρκετά αντίτυπα και µεταφράστηκαν σε αρκετές γλώσσες και, ναι, έχω κάποιους αναγνώστες. Είµαι πολύ περήφανος για αυτό αλλά δεν είµαι το είδος των φιλοσόφων που έχουν ως στόχο να περάσουν ένα µήνυµα. Αυτό που διδάσκω είναι η ανάλυση, η σκέψη, η απόλαυση που προσφέρει η ανάγνωση και η µελέτη της φιλοσοφικής λογοτεχνίας. Τα συµπεράσµατα που θα φτάσουν οι αναγνώστες µου, δεν είναι για µένα σηµαντικά. Αυτό που θέλω είναι να γίνει κατανοητή η αρετής της σκέψης, του διαλόγου και της λογικής προσέγγισης. Ένα ζήτηµα για το οποίο είµαι ιδιαίτερα πεσιµιστής σχετικά µε τον κόσµο του σήµερα είναι ότι παρουσιάζεται µία σύγκρουση θρησκευτικών πίστεων, µία αντιπαράθεση δογµάτων. Σε αυτό το πεδίο, οι άνθρωποι δεν συζητούν, δεν αποδέχονται τους άλλους ως ισότιµους συνοµιλητές τους και, απλά, κάνουν πόλεµο. Αυτό νοµίζω ότι είναι τροµερό. Οι ΗΠΑ για 200 χρόνια ήταν πολύ τυχερές. Είχαν ένα Σύνταγµα το οποίο απαγόρευε την είσοδο των θρησκευτικών επιχειρηµάτων σε πολιτικά ζητήµατα, δεν είχαν θέση. Νοµίζω ότι αυτό καταρρέει και θρησκευτικά επιχειρήµατα χρησιµοποιούνται για ζητήµατα όπως οι εκτρώσεις, κυρίως σεξουαλικά ζητήµατα. Ελπίζω ότι οι ΗΠΑ θα παραµείνουν στο µονοπάτι της συνταγµατικής τους ιστορίας γιατί αν ακολουθήσουν τον άλλο δρόµο που σας περιέγραψα, θα αποκτήσουν σηµαίνοντα ρόλο οι κληρικοί. Έχουν

34 την οργάνωση και τα χρήµατα για να γίνουν ισχυρή δύναµη στην πολιτική και θεωρώ ότι όποτε ανέλαβαν τη διακυβέρνηση, δεν τα πήγαν καλά. Μία χώρα στην οποία ο κλήρος έχει µεγάλη πολιτική επιρροή είναι µία χώρα που δεν διοικείται σωστά. - Ποια είναι τα συναισθήµατά σας που βρίσκεστε στην Ελλάδα, τη γενέτειρα της φιλοσοφίας; Έχω επισκεφθεί την Ελλάδα πολλές φορές και πάντα έχω έντονα συναισθήµατα. Όταν βλέπω τον Παρθενώνα και βλέπω τα κτίσµατα και τις επιγραφές, η καρδιά µου ανυψώνεται χρόνια πριν οι ιδέες που αναπτύχθηκαν άρχισαν να διαµορφώνουν τον ανθρώπινο πολιτισµό.

35 Χειλάς Νίκος Ούλριχ Μπεκ: Η Ελλάδα πέτυχε να µπει στον επόµενο... γύρο του ευρώ Ο διάσηµος γερµανός κοινωνιολόγος επικρίνει την πολιτική της Μέρκελ και εκτιµά ότι η ήπειρος οδηγείται προς την κατεύθυνση µιας γερµανικής Ευρώπης ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 24/06/ :45 «Η Ευρώπη µοιάζει µε τον Τιτανικό, ο οποίος έχει υποστεί ισχυρό ρήγµα στο κύτος του» υπογραµµίζει ο γερµανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ 8 εκτύπωση Η Ελλάδα δεν είναι µοναχικό διαστηµόπλοιο, χαµένο στο ιάστηµα. Είναι αναπόσπαστο τµήµα της ευρωζώνης. Η έξοδός της από αυτήν θα προκαλούσε αυτόµατα τον ακρωτηριασµό της Νοµισµατικής Ενωσης, ενδεχοµένως και την πλήρη διάλυσή της. Αυτό υποστηρίζει στην παρακάτω συνέντευξη ο διάσηµος

36 γερµανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ. Το αποτέλεσµα των εκλογών της 17ης Ιουνίου, προσθέτει, αποµακρύνει τον κίνδυνο της εξόδου. Αυτό όµως δεν φτάνει. Εξίσου επιτακτική είναι και η ανατροπή της πολιτικής της λιτότητας, καθώς και η αναδιανοµή της δύναµης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που στη σηµερινή της µορφή ευνοεί µία και µόνο χώρα: τη Γερµανία. ιαφορετικά, προειδοποιεί, η κρίση θα µπορούσε να µετατραπεί σύντοµα από απλός ενοχλητικός µουσαφίρης του κοινού ευρωπαϊκού σπιτιού σε εµπρηστή του. Ο 68χρονος Ούλριχ Μπεκ έχει γίνει παγκόσµια γνωστός µε τη θεωρία του περί της «κοινωνίας του ρίσκου». Ρίσκο δεν σηµαίνει εδώ καταστροφή αλλά πρόβλεψη µελλοντικών καταστροφών µε στόχο τη λήψη µέτρων για την εξουδετέρωσή τους. Σήµερα διδάσκει στο Πανεπιστήµιο του Μονάχου και στη London School of Economics. Η Ανγκελα Μέρκελ χαρακτήρισε το αποτέλεσµα των εκλογών της 17ης Ιουνίου καλό για το ευρώ. Συµµερίζεστε τον χαρακτηρισµό; «Ναι, αν και µε µια ειρωνική υπόκρουση. Θα µπορούσε να πει κανείς ότι, αν η ευρωζώνη είναι ένα ποδοσφαιρικό τουρνουά, τότε την περασµένη Κυριακή η Ελλάδα πέτυχε να µπει στον επόµενο γύρο του. Με την επιλογή τους οι Ελληνες έκαναν καλό και στην Ευρώπη και στον εαυτό τους επειδή κατάφεραν να αντιστρέψουν µια φαινοµενικά αδιέξοδη κατάσταση και να αποστείλουν το µήνυµα ότι, πρώτον, ανήκουν στην Ευρώπη και, δεύτερον, ότι η επιστροφή στη δραχµή δεν αποτελεί πραγµατική εναλλακτική λύση. Ταυτόχρονα πρέπει βέβαια να πούµε ότι επρόκειτο για εκλογές σε εισαγωγικά, µε την έννοια ότι ήταν επιλογή ανάµεσα σε δύο κακά, µε το ένα να είναι η έξοδος από την ευρωζώνη και το άλλο η αποδοχή των δικτατορικών όρων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πολλά θα εξαρτηθούν τώρα από το πώς θα αξιοποιήσει ο νικητής των εκλογών αυτό το αποτέλεσµα για την Ελλάδα και την Ευρώπη». Τα περισσότερα γερµανικά µέσα ενηµέρωσης συµφωνούν, πρώτον, στο ότι η νέα κυβέρνηση δεν µπορεί να δώσει λύση στην κρίση αλλά ότι, δεύτερον, µια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα οδηγούσε τη χώρα εκτός ευρωζώνης. «Τα µέσα αυτά παρουσιάζουν κατά απρεπή τρόπο τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόµµα µε αντιευρωπαϊκή στάση. Αυτό δεν είναι όµως αληθές. Η θέση του δεν είναι η έξοδος της χώρας από το ευρώ αλλά η αναδιαπραγµάτευση του µνηµονίου. Και αυτή η στάση είναι γι' αυτά τα µέσα εκτός της σφαίρας του πολιτικά εφικτού». Εχει παραµεριστεί τώρα ο άµεσος κίνδυνος της εξόδου; «Νοµίζω ναι. Κατά τα άλλα, στην ευρωζώνη υπάρχει µόνο ένας κανονισµός εισόδου, όχι εξόδου. Στην περίπτωση της Ελλάδας η έξοδος θα µπορούσε να γίνει κατόπιν µακροχρόνιων διαπραγµατεύσεων και µόνο εφόσον αυτό θα το ήθελε η Αθήνα. Είµαι όµως σίγουρος ότι οι Ελληνες δεν είχαν κάνει ποτέ τέτοια επιλογή, που εξάλλου ούτε και οι Γερµανοί τη θέλουν. Κι αυτό επειδή η αποχώρηση θα επέφερε ένα καινούργιο "κούρεµα" εις βάρος των δανειστών. Επιπλέον η Ελλάδα θα συνέχιζε, ως κράτος-µέλος, να έχει πρόσβαση στα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η έξοδος θα ήταν λοιπόν ανυπολόγιστα ακριβή. Γι' αυτά τα θέµατα δεν είναι όµως καλά πληροφορηµένη η γερµανική κοινή γνώµη».

37 Ποιο θα ήταν, πέρα από το οικονοµικό, το πολιτικό κόστος της εξόδου; «Πρέπει να δούµε τη συνολική κατάσταση. Στη Γερµανία και σε άλλες χώρες κυριαρχεί η άποψη ότι ζούµε σε ένα εθνικό κοντέινερ που αν το κλείσουµε ερµητικά µένουν απ' έξω τα εξωτερικά προβλήµατα. Ετσι συµβαίνει και µε το ελληνικό πρόβληµα. Η Ελλάδα αντιµετωπίζεται ως κοντέινερ έτσι που να µπορεί να κλειστεί και να αποκλειστεί από την ευρωζώνη. Το ότι υπάρχει µια αµοιβαία εξάρτηση µεταξύ των κρατών και των τραπεζών δεν γίνεται επαρκώς κατανοητό. Το ίδιο ισχύει και για το γεγονός ότι τυχόν χρεοκοπία της Ελλάδας θα µπορούσε να συµπαρασύρει στον γκρεµό την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και τελικά και τη φαινοµενικά τόσο καλά περιφρουρηµένη και πλούσια Γερµανία. Για να το πω µε µια αναλογία: η Ευρώπη µοιάζει µε τον "Τιτανικό", ο οποίος έχει υποστεί ισχυρό ρήγµα στο κύτος του. Η γνώµη που κυριαρχεί στο πάνω, πολυτελές κατάστρωµα, στο οποίο βρίσκεται και η Γερµανία, είναι ότι το πλοίο µπορεί να αποφύγει το ναυάγιο και να συνεχίσει την πορεία του αν αποκόψει και αποβάλει το κάτω κατάστρωµα µε τους Ελληνες. Πρόκειται για µοιραίο λάθος». Υστερα από τη νίκη του Φρανσουά Ολάντ έχει τεθεί υπό αίρεση το σχέδιο της Μέρκελ για ένα γερµανικό ευρώ ή η καγκελάριος παραµένει κυρίαρχος του παιχνιδιού; «Η κοινωνιολογική µου ανάλυση οδηγεί στο εξής αποτέλεσµα: βασικά η ήπειρός µας οδηγείται προς την κατεύθυνση µιας γερµανικής Ευρώπης. Η στρατηγική της Μέρκελ δεν είναι καν συνειδητή αλλά έχει αποκρυσταλλωθεί έτσι στην πράξη. Πρόκειται για µια στρατηγική του δισταγµού: δεν λέει πραγµατικά "όχι", δεν λέει πραγµατικά "ναι", αλλά "νόχι", δηλαδή συνδυάζει κατά αφύσικο τρόπο και τα δύο. Το αποτέλεσµα της διστακτικότητας είναι η αύξηση της δύναµης της Γερµανίας επειδή όλοι περιµένουν από αυτήν, ως την πλουσιότερη χώρα της Ευρώπης, το "ναι" στα δάνεια. Η ίδια διστακτικότητα κάνει ξεκάθαρο στους πάντες πόσο µεγάλη είναι η εξάρτησή τους από τους Γερµανούς σε αυτή την οικονοµικά τεταµένη περίοδο». Ο γαλλογερµανικός συσχετισµός δυνάµεων δεν έχει αλλάξει λοιπόν ακόµη πολύ... «Οντως. Ως τώρα η Γαλλία και η Γερµανία ήταν µαζί η λοκοµοτίβα της Ευρώπης. Η Μέρκελ και ο Σαρκοζί διαχειρίζονταν από κοινού την κατάσταση. Τελευταία όµως η πιστοληπτική φερεγγυότητα της Γαλλίας έχει τρωθεί. Η χώρα δεν έχει πλέον το λεγόµενο "triple A", την άριστη βαθµολόγηση από τους οίκους αξιολόγησης, και κινδυνεύει - όχι άµεσα βέβαια - να ζητήσει τη βοήθεια της οµπρέλας διάσωσης. Αυτό αποδυναµώνει φοβερά τη θέση της. Συνολικά έχουµε έτσι να κάνουµε µε µια νέα διανοµή της δύναµης και µε µια νέα δοµή της, η οποία έχει τρεις συνιστώσες. Η πρώτη είναι τα µη µέλη της ευρωζώνης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τα οποία αποδυναµώνονται πολύ επειδή οι βασικές αποφάσεις λαµβάνονται από τα κράτη-µέλη της Νοµισµατικής Ενωσης. Μεγάλες χώρες όπως η Αγγλία ή επί µέρους όπως η Πολωνία µένουν αναγκαστικά έξω από την πόρτα. Η δεύτερη συνιστώσα είναι οι χώρες της ευρωζώνης που εξαρτώνται από τις επιχορηγήσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή κινδυνεύουν να υποστούν τέτοια εξάρτηση. Και η τρίτη είναι η µικρή οµάδα των πλούσιων χωρών στον πυρήνα της ευρωζώνης στην οποία η Γερµανία έχει τον αποφασιστικό λόγο». Η άνιση κατανοµή της δύναµης στην ήπειρό µας δεν παρατηρείται όµως µόνο εντός της ευρωζώνης...

38 «Οχι. Πέρα από αυτό έχουµε να κάνουµε και µε µια συνολική Ευρώπη των δύο ταχυτήτων. Εκείνες οι χώρες που δεν είναι µέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν συµµετέχουν στη διαδικασία αποφάσεων που αφορούν το παρόν και το µέλλον της ηπείρου µας. Αυτές λαµβάνονται µόνο από τις χώρες της ευρωζώνης και µάλιστα µε τρόπο που είναι κοµµένος και ραµµένος στις ανάγκες της Γερµανίας. Κατά συνέπεια, αυτό ισχυροποιεί τη γερµανική Ευρώπη. Από την άλλη, βέβαια, επαναλαµβάνω, η κυρία Μέρκελ δεν έχει αναπτύξει όλα αυτά στη βάση ενός στρατηγικού σχεδίου και το αποτέλεσµα δεν είναι η στρατιωτική αλλά η οικονοµική εξάρτηση. Γι' αυτό και όσα λέγονται για τη δηµιουργία ενός Ράιχ είναι παράταιρα, δεν αποδίδουν σωστά την κατάσταση. Αυτή θα µπορούσε να αποδοθεί µε την εξής ειρωνική φράση: υπάρχει µόνο ένα πράγµα στον κόσµο χειρότερο από το να συντριβείς από το γερµανικό χρήµα, να µη συντριβείς από το γερµανικό χρήµα». Θα µπορούσε να συνοψίσει κανείς όλα αυτά στη φόρµουλα ότι η τύχη της Ευρώπης εξαρτάται πάλι από τη Γερµανία; «Ναι, µπορεί. υστυχώς σε εµάς δεν γίνεται πολλή συζήτηση για το θέµα, για το ότι δηλαδή η ύπαρξη ή η µη ύπαρξη της Ευρώπης αποφασίζεται τελικά στο Βερολίνο. Σε αυτό παίζει βέβαια µοιραίο ρόλο και η διστακτικότητα της καγκελαρίου, η οποία, για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, βάζει στη δηµόσια συζήτηση σε δεύτερη θέση την Ευρώπη, τη στιγµή που η αντιµετώπιση της ευρωπαϊκής κρίσης γίνεται όλο και πιο επιτακτική». Το κοινό µας «σπίτι» Ο ιµπεριαλισµός και η... πριµαντόνα ιαφέρουν οι Σοσιαλδηµοκράτες από τους Χριστιανοδηµοκράτες, αν εξαιρέσει κανείς το θέµα της ανάπτυξης, σχετικά µε τον νέο ρόλο της Γερµανίας στην Ευρώπη; «Ολοι συµφωνούν στο ότι η Γερµανία πρέπει να παίζει σηµαντικό ρόλο στην καταπολέµηση της κρίσης. Το ερώτηµα είναι µόνο αν το κάνει στο πνεύµα της αµοιβαιότητας ή ενός παλιού-νέου ιµπεριαλισµού. Αµοιβαιότητα σηµαίνει αναζήτηση λύσεων στη βάση της ισοτιµίας και της ανταλλαγής απόψεων µε τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Αυτό βρίσκεται σε αντίθεση µε τη δήθεν µοναδική αλήθεια της λιτότητας που ανάγεται έτσι σε δόγµα. Πιστεύω ότι οι Σοσιαλδηµοκράτες και οι Πράσινοι θα µπορούσαν να υπερβούν αυτό το δόγµα». Στην Ελλάδα υπήρξαν τις παραµονές των εκλογών οργισµένες αντιδράσεις από όλα τα πολιτικά στρατόπεδα εναντίον της ανάµειξης των «Financial Times Deutschland» στον προεκλογικό αγώνα. Η γερµανική αυτή εφηµερίδα είχε συστήσει στους έλληνες ψηφοφόρους να µην παρασυρθούν από τον «δηµαγωγό Τσίπρα» και να ψηφίσουν Νέα ηµοκρατία. Είναι µια τέτοια ανάµειξη πολιτικά αθέµιτη ή όντως θεµιτή στο πνεύµα της ευρωπαϊκής εσωτερικής πολιτικής και της νέας ευρωπαϊκής δηµοσιότητας; «Το δεύτερο. Οι τελευταίες εκλογές έδειξαν ότι δεν ζούµε πια σε αποµονωµένα κυριαρχικά κράτη. Η µοίρα των ευρωπαϊκών λαών έχει διαπλεχθεί, µέσω της κρίσης, όσο ποτέ άλλοτε - διαπλοκή που εξάλλου επιδιώκουµε και συνειδητά. Η Ευρώπη δεν ήταν

39 ποτέ τόσο πολύ στη δηµοσιότητα όσο σήµερα. Και η ευρωπαϊκή εσωτερική πολιτική είναι για µένα πολύ θετική εξέλιξη. Εγώ δεν θα έκανα µεν τέτοια σύσταση σαν αυτήν των "FTD" ή πάντως θα την είχα διατυπώσει διαφορετικά. Το γεγονός όµως ότι - πώς να την πω τώρα... - η πριµαντόνα της Ευρώπης Μέρκελ δεν αφήνει εθνικές εκλογές στην Ευρώπη που να µην αναµειχθεί σε αυτές και ότι τα κύµατα των συστάσεων και των διαµαρτυριών διαπερνούν όλα τα εθνικά σύνορα δείχνει ότι η κρίση, όσο παράδοξο και αν φαίνεται, είναι ο δηµιουργός µιας µεγαλύτερης ευρωπαϊκής δηµοσιότητας». Πριν από λίγους µήνες λανσάρατε, µαζί µε τον Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, µια πρωτοβουλία για εθελούσια απασχόληση νεαρών ατόµων µιας ευρωπαϊκής χώρας σε άλλες χώρες της Ευρώπης, π.χ. ενός Ελληνα στη Γαλλία, µιας Ιρλανδέζας στην Πολωνία και πάει λέγοντας, για ένα έτος και µε κρατική χρηµατοδότηση. Πώς εξελίσσεται η πρωτοβουλία σας; «Η γερµανική κυβέρνηση παίζει εδώ - υπό την πίεση των Σοσιαλδηµοκρατών και των Πρασίνων - πρωτοπόρο ρόλο και έθεσε ήδη στη διάθεση του προγράµµατος 20 εκατ. ευρώ. Παρόµοια συµµετοχή επιδιώκουµε και από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σχετικές συνοµιλίες κάναµε ήδη µε τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου. Το πρόγραµµα όµως δεν έχει ακόµη πραγµατικά γεννηθεί. Η γέννησή του προϋποθέτει επαρκή χρηµατοδότηση και κατ επέκταση πολιτική νοµιµοποίηση». Χειλάς Νίκος Ούλριχ Μπεκ: Η Μέρκελ θέλει το ευρώ αλλά δεν έχει όραµα Ο γερµανός κοινωνιολόγος αναλύει το ένστικτο εξουσίας της καγκελαρίου και τις αδυναµίες της και εξηγεί πώς η Ελλάδα θα παίξει ρόλο στις εκλογές του 2013 στη Γερµανία ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 21/10/ :45

40 Η Μέρκελ δεν επιδιώκει την ηγεµονία στην εξωτερική πολιτική της Ευρώπης, λέει ο Ούλριχ Μπεκ εξηγώντας γιατί τα περί Ράιχ είναι παραλογισµός 2 εκτύπωση Ολάντ - Μέρκελ 1-1. Αυτό είναι µε ποδοσφαιρικούς όρους το αποτέλεσµα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής στις Βρυξέλλες. Ο γάλλος πρόεδρος επιτάχυνε την ενοποίηση της ευρωζώνης, η γερµανίδα καγκελάριος την επιβράδυνε. Και όλα δείχνουν ότι η σύγκρουση των δύο εκ διαµέτρου αντίθετων ταχυτήτων, η οποία ως συνισταµένη αποφέρει συχνά µηδέν, θα συνεχιστεί για πολύ ακόµη. Κανένας δεν έχει αναλύσει µε τόσο µεγάλη οξυδέρκεια την πολιτική των «µικρών βηµάτων» της κυρίας Μέρκελ, τα οποία δίπλα στα «άλµατα» του κ. Ολάντ φαντάζουν σαν αντίστροφη κίνηση, όσο ο γερµανός καθηγητής Κοινωνιολογίας στα πανεπιστήµια Χάρβαρντ και LSE Ούλριχ Μπεκ. Η διστακτικότητά της, λέει, δεν οφείλεται σε έλλειψη πολιτικής κουλτούρας, αλλά στη διαίσθησή της ότι µόνο έτσι µπορεί να ελιχθεί επιτυχώς ανάµεσα σε τόσο αντιθετικά φαινόµενα, όπως η διατήρηση των εθνικών κρατών και η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Η βραδυπορία έχει λοιπόν σύστηµα. Και αυτό εφαρµόζεται και στην Ελλάδα, παρά τις φαινοµενικά «ξέφρενες» στροφές πρώτα απειλές για έξωση από την ευρωζώνη, τώρα γλυκόλογα για παραµονή που παρατηρήσαµε τελευταία.

41 Στο νέο βιβλίο σας «Γερµανική Ευρώπη» υποστηρίζετε ότι η Ανγκελα Μέρκελ δεν παίρνει σαφή θέση µεταξύ ευρωπαϊστών και ευρωσκεπτικιστών. Αν λοιπόν αποφάσιζε για ψηφοθηρικούς λόγους να θέσει υπό αίρεση το ευρώ, θα την άφηνε το κόµµα της να το κάνει; «Σε καµία περίπτωση. Ενδιάµεσα όµως είµαι πεπεισµένος ότι η καγκελάριος θέλει να κρατήσει το ευρώ. Από την άλλη ωστόσο της λείπει ένα όραµα-πυξίδα που θα της επέτρεπε να αντιµετωπίσει ευκολότερα τους ευρωσκεπτικιστές. Και αυτό, µαζί µε την τακτική της αναβλητικότητας και της αµφισηµίας, του µερκιαβελικού (σ.σ.: από τη σύνθεση Μέρκελ - Μακιαβέλι) "ναι - όχι", τη δυσκολεύει να επιβάλει µεγάλους στόχους, όπως τη διατήρηση της Ελλάδας στην ευρωζώνη». Εκλογικά όµως της κάνει καλό; «Αναµφισβήτητα ναι. Κοιτάξτε πόσο γρήγορα αλλάζουν οι κυβερνήσεις σε Ελλάδα, Αγγλία ή Γαλλία. Στη θέση της παραµένει ακλόνητη από το Η Μέρκελ διαθέτει µοναδικό ένστικτο εξουσίας. Και µε αυτό καταφέρνει να συµβιβάζει δύο φαινοµενικά ασυµβίβαστα πράγµατα: από τη µία να κερδίζει εκλογές και από την άλλη να προωθεί, έστω και µε ρυθµούς χελώνας, την ενοποίηση της Ευρώπης. Με αυτό θα επανεκλεγεί, πολύ πιθανόν, καγκελάριος και το 2013». Τελευταία µιλάτε για µια «γερµανική Ευρώπη». Τι είναι όµως το «γερµανικό» σε αυτήν; Πρόκειται για νεοφιλελεύθερη οικονοµική τάξη, που δεν είναι όµως γερµανική σπεσιαλιτέ, ή για θεσµική κατοχύρωση των γερµανικών συµφερόντων στην Ευρώπη; «Ο συνδυασµός και των δύο. Κατ' αρχάς όµως πρέπει να πω ότι κανένας στη Γερµανία δεν έχει κάποιο στρατιωτικό όραµα. Γι' αυτό και ο λόγος για τη δηµιουργία ενός ' Ράιχ αποτελεί παραλογισµό. Ταυτόχρονα, η Μέρκελ δεν επιδιώκει την ηγεµονία στην εξωτερική πολιτική της Ευρώπης. Οι Γερµανοί είναι ερασιτέχνες σε αυτό, γι' αυτό και την αποφεύγουν. Ο στόχος τους είναι η οικονοµική ηγεµονία στην Ευρώπη και στον υπόλοιπο κόσµο. Αυτό παίζει σοβαρό ρόλο στην αποκατάσταση της αυτοπεποίθησής τους µετά την ηθική τους καθίζηση µε τον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο και το Ολοκαύτωµα. Η γερµανική Ευρώπη είναι πρακτικά η υλοποίηση της γερµανικής πολιτικής της αποταµίευσης. Οχι η νεοφιλελεύθερη πολιτική γενικά - αυτή δεν είναι όντως µόνο γερµανική ιδιότητα. Γερµανική είναι η αυστηρότητα µε την οποία επιχειρείται να επιβληθεί το πνεύµα της αποταµίευσης». Υπάρχει µεγάλη παράδοση γι' αυτό; «Ασφαλώς. Υπάρχει ένα είδος γερµανικής "οικουµενικότητας" που λέει ότι η αλήθεια είναι γερµανική. Οτι βιώνουµε εµείς, για παράδειγµα, τους κανόνες της αποταµίευσης, το ανάγουµε σε οικουµενική αλήθεια, την οποία πρέπει να επιβάλουµε µε το ζόρι στους άλλους. Αυτό δεν διαφέρει πολύ από την ιδεολογία της αποικιοκρατίας. Οι αποικιοκράτες δεν ήθελαν απλώς να υποδουλώσουν ξένους λαούς αλλά και να τους διδάξουν, παρά τη θέλησή τους, την αλήθεια στο πνεύµα του ιαφωτισµού. Αυτό οδηγεί όµως σε πλήρη ρήξη µε την αρχή της ισοτιµίας όλων των λαών της Ευρώπης». Σηµαίνει αυτό ότι οι Γερµανοί θέλουν να ξαναπλάσουν τους άλλους Ευρωπαίους κατ' εικόνα και καθ' οµοίωσίν τους;

42 (γελάει) «Σε κάθε περίπτωση θεωρούν την αποταµίευση ευλογία για όλους. Τους λείπει εκείνη η κοσµοπολιτική µατιά, που θα τους επέτρεπε να καταλάβουν τις απόψεις των άλλων». Η Ελλάδα ως σύνολο οφείλει να γίνει, σύµφωνα µε τον πρόεδρο του Συνδέσµου Γερµανών Βιοµηχάνων Χανς-Πέτερ Κάιτελ, µια ειδική οικονοµική ζώνη της Ευρώπης. Ενα νέο είδος αποικιοκρατίας και δη στην καρδιά της ευρωζώνης; «Αυτή είναι η προοπτική του ριζοσπαστικοποιηµένου νεοφιλελευθερισµού, που εφαρµόζεται κυρίως στις υπό ανάπτυξη χώρες. Πρόκειται για απαράδεκτο µέτρο που δεν έχει πολλές πιθανότητες εφαρµογής στην Ευρώπη». Η βασική αναλυτική σας έννοια είναι η «κοινωνία του ρίσκου». Πρόκειται για µια κοινωνία της καταστροφής ή για ένα ανοιχτό πεδίο στο οποίο δίπλα στον κίνδυνο συνυπάρχουν οι ευκαιρίες και η ελπίδα; «Πρόκειται για την πρόβλεψη της καταστροφής, µε στόχο να την εµποδίσει. Μια εφαρµογή αυτής της έννοιας βλέπουµε σήµερα. Η καταστροφή της ευρωζώνης δεν έχει επέλθει, αλλά έχει προβλεφθεί ως δυνατότητα. Και αυτό έχει θέσει σε κίνηση µια σειρά µέτρα µε στόχο την αποτροπή της. Ακόµη και οι γραφειοκράτες µετατρέπονται έτσι άθελά τους σε µικρούς επαναστάτες. Η έννοια αυτή έχει εσωτερική συγγένεια µε την "αρχή της ελπίδας" του φιλοσόφου Ερνστ Μπλοχ». Ποιοι πολιτικοί θα µπορούσαν να βάλουν πόδι στον «µερκιαβελισµό»; «Ενας είναι σίγουρα ο υποψήφιος καγκελάριος των Σοσιαλδηµοκρατών Πέερ Στάινµπρουκ, πούρος ευρωπαϊστής. Ωστόσο και η Μέρκελ γίνεται όλο και πιο ευρωπαϊκή. Πιστεύω ότι στον επικείµενο προεκλογικό αγώνα οι δυο τους θα επιδοθούν σε ένα είδος θετικής πλειοδοσίας υπέρ της Ευρώπης». Θα συµπεριληφθεί στην «πλειοδοσία» και η παραµονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη; «Πολύ πιθανό. Αυτό έδειξε άλλωστε και η αντιπαράθεσή τους στο Ράιχστακ την περασµένη Πέµπτη». «Αλλο να ακούς, άλλο να βλέπεις» Ο Γερµανός Φρανκ που έφριξε µε τους Γερµανούς Πώς θα µπορούσε να γίνει πιο ανθρώπινη η Ευρώπη; «Με ανταλλαγή, µεταξύ άλλων, εργαζοµένων. Οσοι το κάνουν αποκτούν καλύτερη εικόνα για την κατάσταση σε άλλες χώρες». Ενα παράδειγµα γι' αυτό; «Πάρτε τον Φρανκ Σούστερ, έναν γερµανό τραπεζικό υπάλληλο, που κατέβηκε για έναν χρόνο στην Αθήνα προκειµένου να συµµετάσχει σε περιβαλλοντικό πρόγραµµα. Εκεί είδε από κοντά πόσο εργατικοί ήταν οι συνεργάτες του, αλλά και πώς κόβονταν οι µισθοί τους και οι συντάξεις των γονιών τους και πώς έκλειναν τα µαγαζιά στην περιοχή του. Οταν επέστρεψε στη Γερµανία έφριξε µε αυτά που έγραφαν οι εφηµερίδες για

43 τεµπέληδες Ελληνες. Αλλο λοιπόν να ακούς κάτι και άλλο να το βλέπεις µε τα µάτια σου». Στην Ελλάδα ανεβαίνει καθηµερινά το φασιστικό κίνηµα. εν θα έπρεπε οι Βρυξέλλες να συµπαρασταθούν σε αυτό στη δηµοκρατική Αθήνα αντί να της στέλνουν µόνο οικονοµικούς επιτηρητές; «Χωρίς αµφιβολία. Η Ευρώπη δεν πρέπει να αφήσει να δηµιουργηθούν στην Ελλάδα συνθήκες Βαϊµάρης, που θα βλάψουν επικίνδυνα και την ίδια». Οι ξένοι χωρίς χαρτιά έχουν γίνει στην Ελλάδα ο αποδιοποµπαίος τράγος. εν θα έπρεπε να υπάρξει και σε αυτό ευρωπαϊκή παρέµβαση; «Σίγουρα. εν πρέπει να ξεχνάµε ωστόσο ότι η Ελλάδα έχει επωµιστεί το βάρος της φύλαξης των συνόρων της Νοτιοανατολικής Ευρώπης χωρίς να διαθέτει επαρκή µέσα γι' αυτό. Ξέρουµε επίσης ότι υπό συνθήκες κρίσης η ξενοφοβία αποτελεί αναµενόµενη αντίδραση. Αλλά και αυτό πρέπει να γίνει η βάση για µια απόφαση που θα διασφαλίζει την παραµονή της στην ευρωζώνη».

44 Μπαλιµπάρ: «Η Ελλάδα δεν µπορεί µόνη να λύσει το πρόβληµά της» 13:06, 19 Ιουν 2011 tvxsteam tvxs.gr/node/63005 Οπαδός µιας νέας δηµοκρατικής Ευρώπης, χτισµένης από τους λαούς και τις ζωντανές δυνάµεις της νεολαίας που αντιτάσσονται στις πολιτικές του νεοφιλελευθερισµού, της λιτότητας και της κυβέρνησης «ειδηµόνων», δηλώνει ο γάλλος φιλόσοφος Ετιέν Μπαλιµπάρ, ο οποίος βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα. Θεωρεί ότι η λύση θα είναι συλλογική, γιατί αν η Ελλάδα αποκλειστεί από την Ευρώπη θα γίνει έρµαιο των αγορών. Χαιρετίζει επίσης το αυθόρµητο και δηµοκρατικό κίνηµα των αγανακτισµένων. «Η πολιτική που επιβλήθηκε στην Ελλάδα εµπνευσµένη από καθαρά χρηµατοπιστωτικά κριτήρια, δεν θα επιλύσει, αντίθετα θα επιδεινώσει, το πρόβληµα σταθερότητας του ευρώ» τόνισε. «Η πολιτική αυτή δεν χαρακτηρίζει µόνο την Ελλάδα. Προσέλαβε οξείες µορφές σε πολλές χώρες βυθίζοντας την Ευρώπη στην πιο σκοτεινή φάση της ιστορίας της και ακυρώνοντας τα όποια περιορισµένα πλεονεκτήµατα της ενοποίησης» συµπλήρωσε. Πώς θα βλέπατε την έκδοση ευρωοµολόγου ή ένα νέο ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ, όπως λέγεται; τον ρωτάµε. Αυτά είναι τεχνικά µέτρα τα οποία έχουν ήδη προταθεί αλλά µέχρι τώρα έχουν σθεναρά απορριφθεί από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ειδικά τη Γερµανία, αλλά και τη Γαλλία, που δεν το είδε µε ενθουσιασµό. Τα θεωρούν προοδευτικά µέτρα γιατί συλλογικοποιούν το πρόβληµα του δηµόσιου χρέους στην Ευρώπη. Κατ' αρχάς είµαι υπέρ τέτοιων µέτρων γιατί εκφράζουν ένα είδος µεγαλύτερης αλληλεγγύης µεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Και το γεγονός ότι υπάρχει µια τόσο µεγάλη αντίσταση από τα ευρωπαϊκά κράτη µε

45 κάνει να πιστεύω ότι πρέπει να πιέσουµε προς αυτή την κατεύθυνση. Οτιδήποτε αυξάνει την ικανότητα των δηµόσιων αρχών και των κυβερνήσεων να αντισταθούν στην πίεση των κερδοσκόπων και των διεθνών αγορών κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. «Ο ελληνικός λαος», τονίζει, «έγινε αντικείµενο επαίσχυντης δυσφήµισης, αλλά το πρόβληµα δεν είναι µεµονωµένο και εποµένως δεν µπορείτε να το λύσετε µόνοι σας. Μια Ελλάδα αποκλεισµένη από την Ευρώπη θα παραδιδόταν στις αρπακτικές δυνάµεις των αγορών». «" εν είµαστε εµπόρευµα" λένε οι πολίτες, αλλά πρέπει να πούµε επίσης ότι είµαστε πολίτες, διεκδικώντας µερίδιο ευθύνης. Μην περιοριστείτε στην καταγγελία. Αναγεννηθείτε οι ίδιοι. Ας καταγγείλουµε τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή, τις πελετειακές σχέσεις, την αδιαφορία για τους ανέργους. Ας απαιτήσουµε στο σύνολο της Ε.Ε. µια δηµοκρατική µεταρρύθµιση των θεσµών. Ας δώσουµε µεγαλύτερη σηµασία στην άµεση δηµοκρατία και την αυτοδιαχείριση, την ισότητα στην κατανοµή των φόρων, τη διαφάνεια» συµπλήρωσε. Ποιος είναι όµως σήµερα ο ρόλος της αριστεράς στην Ευρώπη; Υπάρχει µια µεγάλη δυσαναλογία ασφαλώς. Το κίνηµα των αγανακτισµένων, ακόµη και αν δηµιουργεί ηχώ σε όλη την Ευρώπη, είναι περιορισµένο σε µερικά µόνο κράτη. Το πρόβληµα της αριστεράς είναι ωστόσο γενικά ίδιο σε ολόκληρη την Ευρώπη. εν περιµένω ένα θαύµα αναδηµιουργίας και αναγέννησης της ευρωπαϊκής αριστεράς, η οποία έφτασε στα χαµηλότερα σηµεία της ιστορίας της. Η ενσωµάτωσή της σε επίπεδο διανόησης και ιδεολογίας επηρέασε και την ικανότητά της να οργανώσει κοινωνικά κινήµατα και να συνδεθεί µε τα οράµατα των ανθρώπων, να εµπνεύσει τον λαό. εν χρειαζόµαστε λοιπόν απλώς µια αναγέννηση της αριστεράς, αλλά και αυτή πρέπει να συµβεί επίσης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. εν περιµένω τίποτα από µια αναγεννηµένη αριστερά που περιορίζεται σε µία µόνη χώρα. Πώς συνδέεται µε το κίνηµα των αγανακτισµένων; Σε αυτή την προοπτική, ελπίζω το κίνηµα των αγανακτισµένων να δράσει, κατά βάθος, σαν διέγερση, και ίσως να συµβάλει σ' αυτή την προσπάθεια αναγέννησης. Ωστόσο γνωρίζω ότι το χάσµα αυτή τη στιγµή είναι πολύ µεγάλο µεταξύ των παραδοσιακών µορφών της πολιτικής τάξης που ελέγχει λίγο-πολύ την αριστερά στην Ευρώπη και έχει καθαρά εκλογικές προοπτικές από τη µια µεριά και το είδος των νέων κρίσιµων, επειγουσών αναγκών, που φέρνουν οι αγανακτισµένοι από την άλλη. Οµως η σύγκρουση αυτή δεν πρέπει να εξελιχθεί ανταγωνιστικά. Πρέπει να αποφευχθούν δηλαδή αµοιβαίοι ριζοσπαστικοί αποκλεισµοί και να πάµε σε µορφές πολιτικής-κοινωνικής αντιπαράθεσης. Για τον γάλλο φιλόσοφο, «η πλατεία Συντάγµατος, εµπνεόµενη από άλλα παραδείγµατα κινηµάτων άµεσης δηµοκρατίας, αποδεικνύει ότι οι έλληνες νέοι δεν αποδέχονται τα κελεύσµατα του νεοφιλελευθερισµού». Χαιρετίζει το γεγονός ότι το εγχείρηµα δεν είναι βίαιο. «Η βία θα οδηγήσει σε ήττα και δυστυχία όλων, καθώς οι κατασταλτικοί

46 µηχανισµοί είναι έτοιµοι να τη χρησιµοποιήσουν και να καταφύγουν στην πρόκληση» εξηγεί. Είστε αισιόδοξος; Θα σας παραπέµψω στον Γκράµσι: «Απαισιοδοξία της διανόησης, αισιοδοξία της βούλησης»... Συνέντευξη στο Χρήστο Ζέρβα, δηµοσιεύθηκε στην Ελευθεροτυπία, στις 19/06/2011.

47 Μποζανίνου Τάνια Ζαν-Πολ Φιτουσί «Το συµφέρον της Γερµανίας καταδίκασε την Ελλάδα» Ο γάλλος οικονοµολόγος κατηγορεί την Ευρώπη και την κυβέρνηση της Ν για την κατάσταση της ελληνικής οικονοµίας, παραδέχεται ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 28/11/ :45 Σκεπτικοί µπροστά σε κατεβασµένα ρολά αθηναϊκού καταστήµατος. «Οι επενδύσεις είναι θετικές για την απασχόληση» λέει ο κ. Φιτουσί εκτύπωση Για τηδεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα ευθύνονται η κυβέρνηση της Ν, η ελληνική νοοτροπία αλλά και η Ευρώπη, σύµφωνα µε τον γάλλο οικονοµολόγο Ζαν-Πολ Φιτουσί, ο οποίος δεν βλέπει κανένα φως για το άµεσο µέλλον. «Η Ευρώπη καταδίκασε την Ελλάδα σε υπερβολική λιτότητα» λέει σε συνέντευξή του προς «Το Βήµα». «Θα µπορούσε να τα είχε φέρει έτσι ώστε να βιώνατε πολύ λιγότερο δραµατικές συνθήκες από αυτές που βιώνετε σήµερα. Η Ευρώπη µεταχειρίστηκε την Ελλάδα προκειµένου, µέσω του φόβου, να επιβάλει σε ορισµένα κράτη-µέλη της πολιτικές λιτότητας. Αυτό υπαγόρευε το εσωτερικό πολιτικό συµφέρον της Γερµανίας». Η ίδια η Γερµανία όµως τα καταφέρνει µια χαρά, παρατηρούµε. «Η Γερµανία βρίσκεται σε καλή κατάσταση ακριβώς επειδή έβαλε τις υπόλοιπες χώρες σε άσχηµη κατάστασηυπερβάλλω. Αυτό που θέλω να πω είναι πως το γεγονός ότι η Γερµανία έχει πλεόνασµα οφείλεται στο ότι οι υπόλοιπες χώρες έχουν ελλείµµατα. Η Γερµανία εξάγει επειδή οι άλλες χώρες εισάγουν. Στη συνέχεια της είναι πολύ εύκολο να τις κατηγορεί για το ότι έχουν

48 ελλείµµατα». «Η Ελλάδα έκλεψε» Αναλύοντας τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα έφθασε ως εδώ, ο κ. Φιτουσί αναφέρεται στις «κακές οικονοµικές αποφάσεις που έλαβε η προηγούµενη κυβέρνηση» και στη «δηµιουργική λογιστική που επιστρατεύτηκε για να καλύψει τις επιπτώσεις αυτής της κακής πολιτικής» αλλά την πιο σκληρή κριτική την ασκεί για το ότι «κυριαρχεί το µέσον και όχι η αξιοκρατία». Αν και παραδέχεται ότι ο πρωθυπουργός Γ.Παπανδρέου δεν είχε άλλη επιλογή από το να ακολουθήσει µια πολιτική λιτότητας, τονίζει ότι η λιτότητα δεν είναι η βέλτιστη πολιτική: «Η Ελλάδα έκλεψε στους λογαριασµούς, γι αυτό οφείλει να κάνει µια προσπάθεια. Ωστόσο τώρα πρέπει να ενισχύσει τη βιοµηχανία και τις επενδύσεις σε τοµείς όπως οι υποδοµές- οι ελληνικές υποδοµές δεν είναι ακόµη ικανοποιητικές για µια σύγχρονη οικονοµία. Πρέπει επίσης να ρίξει το βάρος στην κατάρτιση του εργατικού δυναµικού και να εφαρµόσει µια πολιτική για να διαφοροποιηθεί η ελληνική βιοµηχανία». Το πρόβληµα όµως είναι ότι όλα αυτά απαιτούν χρήµατα. Από πού θα βρεθούν; «Η Ελλάδα θα έπρεπε να προχωρήσει είτε µέσω της σύµπραξης ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα είτε ζητώντας τη συνδροµή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων». Σεευρωπαϊκό επίπεδο, ο κ. Φιτουσί προτρέπει τα κράτη-µέλη να αγωνιστούν για να αλλάξουµε οικονοµική στρατηγική. «Η ΕΕ υποσχέθηκε στους λαούς που συνέβαλαν στο ευρωπαϊκό οικοδόµηµα ότι θα έφερνε ευηµερία. Μέχρι στιγµής δεν έχει τηρήσει την υπόσχεσή της. Είναι η µεγαλύτερη χώρα στον κόσµο από άποψη ΑΕΠ και θα έπρεπε να βασιστεί στις εσωτερικές της δυνάµεις, δηλαδή στην εσωτερική της ζήτηση, για να δηµιουργήσει ανάπτυξη. Αντί όµως να ενισχύσει την εσωτερική κατανάλωση, προσπάθησε να τη µειώσει µε πολύ περιοριστικές πολιτικές λιτότητας». Πολιτική αδυναµίας Ο γάλλος οικονοµολόγος θεωρεί ότι η συζήτηση για τους κινδύνους που διατρέχει η ευρωζώνη «έχει στόχο να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να εφαρµόσουν ακόµη πιο περιοριστικές πολιτικές. Η Ευρώπη οικοδοµήθηκε πάνω σε ένα δογµατικό µοντέλο στο οποίο µετρούν δύο πράγµατα,η σταθερότητα των τιµών και ο ισοσκελισµός του προϋπολογισµού. εν συµπεριέλαβε στους πρωταρχικούς της στόχους την πλήρη απασχόληση και την άνοδο του επιπέδου διαβίωσης. Συνεπώς το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα εµπεριέχει ένα µείζον ελάττωµα:κανείς δεν είναι υπεύθυνος για το γενικό ευρωπαϊκό συµφέρον, για να ικανοποιεί την ευρωπαϊκή ευεξία.αντί να έχουµε µια ευρωπαϊκή κυβέρνηση, βρισκόµαστε ανάµεσα σε µια οικονοµική Ευρώπη που δεν έχει πολιτική εξουσία και εθνικές κυβερνήσεις που έχουν πολιτική νοµιµοποίηση αλλά κανένα όργανο διότι δεν ελέγχουν ούτε το νόµισµα ούτε τον προϋπολογισµό. Αρα βρισκόµαστε σε αυτό που αποκαλώ πολιτική αδυναµίας.οργανώσαµε, δηλαδή, την Ευρώπη έτσι ώστε να µην µπορεί να εφαρµόσει αναπτυξιακές πολιτικές». Ο κ. Φιτουσί συγκαταλέγεται στους κεϊνσιανούς οικονοµολόγους (υπέρ µιας µεικτής οικονοµίας, κυρίως του ιδιωτικού τοµέα αλλά µε σηµαντικό ρόλο κυβέρνησης και δηµόσιου τοµέα). Αισθάνεται δικαιωµένος από την παγκόσµια κρίση; «Η παγκόσµια

49 οικονοµική κρίση δικαίωσε τους κεϊνσιανούς οικονοµολόγους,ωστόσο τα σηµερινά φάρµακα είναι φάρµακα των κλασικών οικονοµολόγων. Υπάρχει εδώ ένα παράδοξο. εν έχω όµως πειστική εξήγηση γιατί, παρά την ήττα του νεοφιλελεύθερου δόγµατος,το νεοφιλελεύθερο δόγµα επέστρεψε δυναµικά». «ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» - Ποια ελπίδα µπορείτε να δώσετε στους έλληνες εργαζοµένους που έχασαν τη δουλειά τους,στους επιχειρηµατίες που αγωνίζονται να αποφύγουν το λουκέτο,σε όσους έχουν υποστεί µείωση εισοδηµάτων; «Η κατάσταση είναι τροµερή,δραµατική.ολες οι προοπτικές για το µέλλον είναι σκοτεινές.πρόκειται για δεινά που πλήττουν την κοινωνία,τους νέους που δεν βρίσκουν δουλειά- ήταν ήδη δύσκολο γι αυτούς και τώρα έχει γίνει χειρότερο.εφαρµόζοντας µια πολιτική λιτότητας όµως συµβάλλουµε στην καταστροφή του ανθρώπινου κεφαλαίου. εν µπορώ να καταλάβω πώς θα µπορούσε να βγει η Ελλάδα από την κρίση µόνο µέσω της λιτότητας, αν αυτή δεν συνοδεύεται από ενίσχυση των επενδύσεων. εν είναι η στιγµή να πλήξουµε την κατανάλωση.μια καλή πολιτική επενδύσεων θα έχει θετικές συνέπειες στην απασχόληση και,συνεπώς,στην κατανάλωση». - Είστε ειδικός στην ανεργία.εχετε να προτείνετε κάποια λύση για να µειωθεί; «εν έχω άλλη λύση εκτός από την ανάπτυξη. εν υπάρχει µαγική λύση.εδώ και 25 χρόνια αναζητούµε στην Ευρώπη µαγικές λύσεις για να ρυθµίσουµε το θέµα της ανεργίας,όµως ακόµη δεν το έχουµε ρυθµίσει.θα µπορούσαµε να µοιράσουµε την εργασία,να εργάζονται όλοι αλλά λιγότερες ώρες. εν εννοώ µερική απασχόληση διότι αυτή δεν συνέβαλε ποτέ στο να λυθεί το πρόβληµα της ανεργίας.οµως αν δεν υπάρχει παραγωγή,γιατί να κάνουν προσλήψεις οι επιχειρήσεις; Η µόνη λύση είναι η ανάπτυξη». ΕΝΑΣ ΕΙ ΙΚΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ Γεννηµένος πριν από 68 χρόνια στη Λα Γκουλέτ της Τυνησίας,ο Ζαν-Πολ Φιτουσί είναι πρόεδρος του υψηλού κύρους ΟFCΕ (Γαλλικό Παρατηρητήριο Οικονοµικών Συνθηκών) και σύµβουλος του γάλλου πρωθυπουργού και του Ευρωκοινοβουλίου. ιδάσκει στο Πανεπιστήµιο του Παρισιού (Sciences-Ρo) και αρθρογραφεί στη γαλλική εφηµερίδα «Le Μonde» και στην ιταλική «Repubblica».Ειδικεύεται στις θεωρίες για την ανεργία,τον πληθωρισµό,τις ανοιχτές οικονοµίες και τη µακροοικονοµική πολιτική.εχει συγγράψει πολλά βιβλία,µεταξύ των οποίων το «Μismeasuring Οur Lives» µαζί µε τους νοµπελίστες οικονοµολόγους Τζόζεφ Στίγκλιτζ και Αµάρτια Σεν. Φιτουσί: Η Ευρώπη να επενδύσει στην Ελλάδα

50 «Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει στην Ελλάδα, ώστε να αυξηθούν η απασχόληση και τα εισοδήµατα, µε πιο δίκαιη κατανοµή», δηλώνει ο γνωστός γάλλος οικονοµολόγος Ζαν Πολ Φιτουσί, σε συνέντευξή που παραχώρησε στην ιταλική εφηµερίδα l Unita. Σύµφωνα µε τον Φιτουσί «οι παρεµβάσεις της ΕΕ προς στήριξη της Αθήνας, θυµίζουν περισσότερο τιµωρία, κάτι που επιβεβαιώνεται και από την έκκληση του έλληνα πρωθυπουργού. «Η Ευρώπη πρέπει να ακούσει τον Σαµαρά, διότι δεν διακυβεύεται µόνον το µέλλον της Ελλάδας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης» τόνισε χαρακτηριστικά. «Η κυρία Μέρκελ και οι υπόλοιποι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει ακόµη να µας εξηγήσουν τι νόηµα έχει να δίνονται 30 δισεκατοµµύρια ευρώ µε επιτόκιο 5%, υψηλότερο, δηλαδή, από το µέσο όρο των ευρωπαϊκών επιτοκίων (...) δεσµεύσεις τέτοιου είδους έχουν ελάχιστη σχέση µε την αλληλεγγύη και επιβάλλουν µια λιτότητα που, στο τέλος, στραγγαλίζει την οικονοµία» δήλωσε ο γάλλος οικονοµολόγος. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΓΑΛΛΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΦΡΑΝΣΟΥΑ ΟΛΑΝΤ Ζαν Πολ Φιτουσί: «Να αλλάξουν όλα στο µνηµόνιο της Ελλάδας» "Πρέπει όλο το πρόγραµµα να τεθεί προς επαναδιαπραγµάτευση. Όλα πρέπει να συµπληρωθούν µε ένα πακέτο ανάπτυξης που θα επιτρέπει στην Ελλάδα να επενδύσει αµέσως". [09:45,11/06]

51 «Πρέπει να αλλάξουν τα πάντα στο ελληνικό µνηµόνιο και να συµπεριληφθεί σε αυτό η στρατηγική προώθησης της ανάπτυξης», τονίσε σε συνέντευξή του στη Realnews ο Ζαν Πολ Φιτουσί, καθηγητής Οικονοµικών, σύµβουλος του Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Ολάντ και µέλος του Συµβουλίου Οικονοµικών Εµπειρογνώµων της Γαλλίας. Χαρακτηρίζει «ανόητους» όσους µιλούν εντός και εκτός Ελλάδας για έξοδο της χώρας από το ευρώ και επισηµαίνει ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες συµπεριφέρονται, εν ολίγοις, ως «παράλυτοι», όσον αφορά τη λήψη άµεσων και κρίσιµων αποφάσεων. Τι λάθη έχουν γίνει στη διαχείριση της κρίσης στην ευρωζώνη, καθώς οι συνθήκες επιδεινώνονται συνεχώς; Πριν από δύο χρόνια είχα πει ότι, αν δεν ληφθούν άµεσα κάποιες αποφάσεις που θα δείχνουν αλληλεγγύη, η κρίση θα χτυπήσει ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. εν υπάρχει καµία ελπίδα, από τη στιγµή που οι Ευρωπαίοι ηγέτες προσπαθούν να λύσουν την κρίση χωρίς δηµοσιονοµική αλληλεγγύη. Χωρίς αυτή, η κρίση θα µεταδοθεί σαν αρρώστια στις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Ενα από τα προβλήµατα της Ευρώπης είναι η «παράλυση» στις αποφάσεις και το γεγονός ότι µέχρι στιγµής δεν έχει ληφθεί καµία αξιόπιστη απόφαση για την επίλυση της ελληνικής κρίσης, για να µην αναφερθώ στην κρίση που έχει προκύψει σήµερα. Άρα έχουν ευθύνη οι Ευρωπαίοι ηγέτες; Φυσικά. Το πρόβληµα είναι ότι δεν τιµωρείς µια νέα κυβέρνηση για τα λάθη που έκανε µια προηγούµενη κυβέρνηση, λόγω του διεφθαρµένου συστήµατος που υπήρχε. Είναι σαν να τιµωρείς τους ανθρώπους. Και αυτό συµβαίνει στην Ελλάδα. Με ποιον τρόπο µπορεί να επιλυθεί η κρίση στην ευρωζώνη; Πριν από το ευρώ, η Ευρώπη χαρακτηριζόταν από επαναλαµβανόµενες κρίσεις στην αγορά. Με το ευρώ δεν υπήρχε πλέον περιθώριο για κερδοσκοπία στα διαφορετικά

52 νοµίσµατα και τα επιτόκια µειώθηκαν δραµατικά. Πήρε δέκα χρόνια στις αγορές για να καταλάβουν ότι υπάρχει περιθώριο για µία άλλου είδους κερδοσκοπία, στα δηµόσια χρέη, στους τίτλους δηλαδή των κρατικών οµολόγων. Η κερδοσκοπία αυτή συνεχίζεται λόγω της κακής πολιτικής, της γενικής λιτότητας σε όλη την Ευρώπη. Πρέπει να σταµατήσουµε αυτή την κερδοσκοπία και, για να γίνει αυτό, είναι προφανές ότι πρέπει να δηµιουργήσουµε ένα ενιαίο οµόλογο, όπως δηµιουργήσαµε ένα ενιαίο νόµισµα, το ευρωοµόλογο. Με το ευρωοµόλογο καµία χώρα δεν θα δανείζεται ακριβά. Τα επιτόκια θα είναι χαµηλά, όπως στις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Επίσης, πρέπει να επιτραπεί στην ΕΚΤ να αγοράζει οµόλογα από την πρωτογενή αγορά. Είναι απλά πράγµατα αυτά. Το πρόβληµα είναι ότι δεν υπάρχει πολιτική συναίνεση. Θεωρείτε πως είναι αναγκαία η υιοθέτηση πακέτων ανάπτυξης; Είναι φανερό ότι η Ευρώπη έχει µεγάλη ανάγκη για ανάπτυξη. Όµως, χρειάζεται πολύς χρόνος για να υιοθετηθούν και να τεθούν σε εφαρµογή τα πακέτα ανάπτυξης. Στην Ευρώπη πρέπει να ενεργεί κανείς άµεσα. Το να ενεργείς άµεσα σηµαίνει να επενδύεις άµεσα. Επίσης, το πακέτο ανάπτυξης σηµαίνει επενδύσεις, ενώ µε τα µέτρα λιτότητας δεν υπάρχουν πόροι για επενδύσεις. Θέλω, λοιπόν, κάποιος να µου εξηγήσει τι νόηµα έχει να υπάρχει ένα πακέτο ανάπτυξης µαζί µε ένα πακέτο λιτότητας. Μπορούν να συνδυαστούν µόνο µε υποκριτικό τρόπο. Ναι, αλλά ο Φρανσουά Ολάντ προωθεί ένα τέτοιο πακέτο ανάπτυξης... Έχει δίκιο που το προωθεί. Όµως, είναι απλώς ο τρόπος να παρακάµψουν το πρόγραµµα λιτότητας για πολιτικούς λόγους, χωρίς να κάνουν την κυρία Mέρκελ να ταπεινωθεί. Ωστόσο, τα πακέτα ανάπτυξης είναι ο µοναδικός τρόπος που υπάρχει σε αυτή τη φάση της διαπραγµάτευσης. Πιστεύω, πάντως, ότι θα αλλάξουν πολλά µε την εκλογή Ολάντ. Θα παλέψει στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού Συµβούλιου. Πρέπει να γίνει επαναδιαπραγµάτευση του µνηµονίου για την Ελλάδα και σε ποια κατεύθυνση; Πρέπει όλο το πρόγραµµα να τεθεί προς επαναδιαπραγµάτευση. Τα πάντα. Όλα πρέπει να συµπληρωθούν µε ένα πακέτο ανάπτυξης που θα επιτρέπει στην Ελλάδα να επενδύσει αµέσως. Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση σε ποιες µεταρρυθµίσεις θα πρέπει να προχωρήσει άµεσα; εν ζητάω µεταρρυθµίσεις, ζητάω άµεσες επενδύσεις και δηµιουργία θέσεων εργασίας. Έµφαση στην ανάπτυξη και την αντιµετώπιση της ανεργίας. Βεβαίως, πρέπει να έχετε εύρυθµο φορολογικό σύστηµα, που δεν θα επιτρέπει τη φοροδιαφυγή. Πρέπει, επίσης, να µειώσετε τα επιτόκια, αλλά, για να γίνει αυτό, πρέπει να έχετε τη βοήθεια της ΕΚΤ και των ευρωοµολόγων.

53 Πιστεύετε ότι χρειάζεται νέο κούρεµα του ελληνικού χρέους; Η βιωσιµότητα του χρέους εξαρτάται από δύο παραµέτρους: από το επιτόκιο και από τον ρυθµό µεγέθυνσης. εν πιστεύω ότι ένα νέο κούρεµα αποτελεί λύση. εν αποτέλεσε µέχρι σήµερα, θα εκπλαγώ εάν αποτελέσει λύση στο µέλλον, εφόσον εξακολουθήσουν να περιορίζουν την Ελλάδα σε ένα πρόγραµµα λιτότητας. Θεωρείτε πιθανή την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ; Θα ήταν η πιο ανόητη απόφαση που η ευρωζώνη ή η Ελλάδα µπορούσαν να πάρουν. Γιατί υπάρχει κάτι που είναι σαφές στις αγορές: Εάν ενεργήσεις µε τρόπο που θα τις κάνει να πιστέψουν ότι ευρωζώνη δεν αποτελεί πλέον ένα «µη αναστρέψιµο» (στέρεο) οικοδόµηµα, ολόκληρη η ζώνη του ευρώ θα καταρρεύσει. Από τη στιγµή που επικρατήσει αυτή η ιδέα, όλα µπορούν να συµβούν. Θα κοστίσει πολύ περισσότερο η έξοδος της Ελλάδα -τρισεκατοµµύρια ευρώ-, γιατί θα προκαλέσει κερδοσκοπία σε µεγάλη κλίµακα στην επόµενη χώρα. Εάν η Ελλάδα αποχωρήσει από την ευρωζώνη, να είστε σίγουροι ότι κι άλλη χώρα θα αναγκαστεί να φύγει, και πάλι από την αρχή. Αυτό θα δηµιουργήσει νέα πορεία προς τη λιτότητα και θα αποτελέσει την καταστροφή της ευρωπαϊκής οικονοµίας. Το λάθος των ευρωπαίων ηγετών Το αποτέλεσµα των εκλογών µπορεί να επηρεάσει το µέλλον της χώρας στο ευρώ; εν ξέρω, µπορεί. Αυτό που εγώ υποστηρίζω είναι ότι οι ηγέτες της Ευρώπης έπρεπε να βοηθήσουν την Ελλάδα πριν από τις εκλογές για έναν προφανή λόγο: Εάν έδειχναν στους Έλληνες πολίτες ότι η Ευρώπη έχει ένα καλό πρόσωπο, επειδή βοηθάει τη χώρα, τότε η ψήφος των Ελλήνων µπορεί να ήταν διαφορετική. Εάν δείχνουν µόνο το κακό και άσχηµο πρόσωπο της Ευρώπης, το οποίο είναι να ζητάς συνεχώς περισσότερη λιτότητα, τότε οι Έλληνες ίσως ψηφίσουν µε άλλο τρόπο. Πρέπει η Ισπανία να καταφύγει στον µηχανισµό στήριξης; Είναι δύσκολη ερώτηση. Γιατί, όπως γνωρίζετε ήδη από το παράδειγµα της Ελλάδας, εάν η Ισπανία ζητήσει βοήθεια, οι όροι που µπορεί να επιβληθούν θα είναι τόσο σκληροί, που η κυβέρνηση θα χάσει κάθε περιθώριο ελιγµού. Εάν υπήρχε µεγαλύτερη βούληση από τους Ευρωπαίους να βοηθήσουν, δεν θα έπρεπε να φέρουν µια κυβέρνηση µπροστά σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση: ή να ζητήσει βοήθεια και να τεθεί υπό την κηδεµονία του ΝΤ και της τρόικας ή να µην ζητήσει βοήθεια. Ηδη η κατάσταση της Ισπανίας επηρεάζει την ευρωζώνη και µετά θα ακολουθήσει η Ιταλία και κανείς δεν ξέρει που θα σταµατήσει αυτή η µετάδοση της κρίσης.

54 Γάλλοι στοχαστές: πρέπει να σώσουµε τους έλληνες απο τη νέα χούντα κείµενο Γάλλων στοχαστών Η Libération της 21ης Φεβρουαρίου δηµοσιεύει το κείµενο µιας σηµαντικής κίνησης συµπαράστασης προς τον ελληνικό λαό και ενάντια στις ολέθριες πολιτικές που, µε αφετηρία την Ελλάδα, προβλέπεται να επεκταθούν σε όλη την Ευρώπη. Συνυπογράφεται από κορυφαίους γάλλους στοχαστές - µεταξύ των οποίων ο Μπαντιού, ο Μπαλιµπάρ, ο Νανσύ, ο Ρανσιέρ, η Μπάρµπαρα Κασσέν, ο Μισέλ Σουριά, ο Ντιντί-Υµπερµάν κ.ά-, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν σε επιστολή του περιοδικού αληθεια, που τους απευθύνθηκε µε πρωτοβουλία της αρχισυντάκτριας Βίκης Σκούµπη. Συνοδεύεται από ένα κάλεσµα για τη δηµιουργία µιας ευρωπαϊκής επιτροπής αλληλεγγύης που ήδη βρίσκει ανταπόκριση σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ακολουθεί το κείµενo:. Τη στιγµή που ένας στους δύο Έλληνες νέους είναι άνεργος, άστεγοι περιπλανώνται στους δρόµους της Αθήνας, το 30% του πληθυσµού βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχιας, χιλιάδες οικογένειες υποχρεούνται να βάλουν τα παιδιά τους σε ιδρύµατα προκειµένου να µην πεθάνουν από την πείνα και το κρύο, νεόφτωχοι και πρόσφυγες δίνουν µάχες για τους σκουπιδοτενεκέδες στους δηµόσιους χώρους, οι «σωτήρες» της Ελλάδας, υπό το πρόσχηµα ότι οι Έλληνες «δεν καταβάλουν αρκετές προσπάθειες», επιβάλλουν ένα νέο σχέδιο βοήθειας που διπλασιάζει τη χορηγούµενη θανατηφόρα δόση. Ένα σχέδιο που καταργεί το εργατικό ίκαιο και καταδικάζει τους φτωχούς σε ακραία ένδεια, εξαφανίζοντας παράλληλα τις µεσαίες τάξεις. Ο στόχος δεν είναι σε καµία περίπτωση η «σωτηρία» της Ελλάδας: όλοι οι οικονοµολόγοι που είναι άξιοι του ονόµατός τους συµφωνούν επ αυτού. Το ζητούµενο είναι να κερδηθεί χρόνος προκειµένου να σωθούν οι πιστωτές, ενώ παράλληλα η χώρα οδηγείται σε µια προδιαγεγραµµένη χρεοκοπία. Πρωτίστως, το ζητούµενο είναι να µετατραπεί η Ελλάδα σε εργαστήριο µιας κοινωνικής µεταλλαγής που θα γενικευθεί, σε έναν δεύτερο χρόνο, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το µοντέλο που δοκιµάζεται πάνω στους Έλληνες είναι εκείνο µιας κοινωνίας χωρίς δηµόσιες υπηρεσίες, στο πλαίσιο της οποίας τα σχολεία, τα νοσοκοµεία και τα ιατρικά κέντρα κατεδαφίζονται, η υγεία καθίσταται προνόµιο των πλουσίων, οι ευπαθείς πληθυσµοί προορίζονται για µια προγραµµατισµένη εξόντωση, ενώ όσοι εξακολουθούν να έχουν µια

55 εργασία καταδικάζονται σε ακραίες µορφές εργασιακής επισφάλειας και οικονοµικής εξαθλίωσης. Προκειµένου όµως αυτή η αντεπίθεση του νεοφιλελευθερισµού να πετύχει τον στόχο της χρειάζεται να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς που καταργεί τα πλέον στοιχειώδη δηµοκρατικά δικαιώµατα. Με διαταγή των σωτήρων, βλέπουµε λοιπόν να εγκαθίστανται στην Ευρώπη κυβερνήσεις τεχνοκρατών που περιφρονούν τη λαϊκή κυριαρχία. Πρόκειται για ένα σηµείο καµπής όσον αφορά στα κοινοβουλευτικά καθεστώτα στο πλαίσιο των οποίων βλέπουµε τους «αντιπροσώπους του λαού» να εξουσιοδοτούν εν λευκώ τους ειδικούς και τους τραπεζίτες, απαρνούµενοι την υποτιθέµενη εξουσία τους να αποφασίζουν. Ένα είδος κοινοβουλευτικού πραξικοπήµατος, το οποίο προσφεύγει, µεταξύ άλλων, και σε ένα διευρυµένο κατασταλτικό οπλοστάσιο απέναντι στις λαϊκές διαµαρτυρίες. Έτσι, από τη στιγµή που οι βουλευτές επικύρωσαν την διαµετρικά αντίθετη µε την εντολή που είχαν λάβει σύµβαση που τους υπαγόρευσε η Τρόικα (Ευρωπαϊκή Ένωση, Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο), µια εξουσία στερούµενη δηµοκρατικής νοµιµότητας υποθήκευσε το µέλλον της χώρας για τα επόµενα τριάντα ή σαράντα χρόνια. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιµάζεται να δηµιουργήσει έναν δεσµευµένο τραπεζικό λογαριασµό στον οποίον θα κατατίθεται απευθείας η βοήθεια προς την Ελλάδα προκειµένου να χρησιµοποιείται αποκλειστικά προς όφελος του χρέους. Τα έσοδα της χώρας οφείλουν να αφιερώνονται κατά «απόλυτη προτεραιότητα» στην εξόφληση των πιστωτών και, εφόσον παραστεί ανάγκη, να κατατίθενται απευθείας σε αυτόν τον λογαριασµό την διαχείριση του οποίου έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σύµβαση υπαγορεύει ρητά ότι κάθε νέα υποχρέωση που θα προκύπτει στο πλαίσιό της θα διέπεται από το αγγλικό δίκαιο, το οποίο απαιτεί υλικές εγγυήσεις, ενώ οι διενέξεις θα εκδικάζονται από τα δικαστήρια του Λουξεµβούργου, µε την Ελλάδα να έχει αποποιηθεί εκ των προτέρων κάθε δικαίωµα προσφυγής ενάντια σε όποια κατάσχεση αποφασίσουν οι πιστωτές της. Για να ολοκληρωθεί η εικόνα, οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν ανατεθεί σε ένα Ταµείο υπό τη διαχείριση της Τρόικας στο οποίο θα κατατίθενται οι τίτλοι ιδιοκτησίας των δηµοσίων αγαθών. Εν συντοµία, έχουµε να κάνουµε µε µια γενικευµένη λεηλασία, χαρακτηριστικό γνώρισµα του χρηµατοπιστωτικού καπιταλισµού που προσφέρει εν προκειµένω στον εαυτό του µια θεσµική καθοσίωση. Στο βαθµό που πωλητές και αγοραστές θα κάθονται στην ίδια πλευρά του τραπεζιού, δεν έχουµε την παραµικρή αµφιβολία ότι το εν λόγω εγχείρηµα ιδιωτικοποιήσεων αποτελεί πραγµατικό συµπόσιο για τους αγοραστές. Όλα τα µέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα είχαν ως µοναδικό αποτέλεσµα την εµβάθυνση του ελληνικού εθνικού χρέους το οποίο, µε τη βοήθεια των σωτήρων που δανείζουν µε τοκογλυφικά επιτόκια, έχει κυριολεκτικά εκτοξευθεί στα ύψη προσεγγίζοντας το 170% ενός ακαθάριστου εθνικού προϊόντος σε ελεύθερη πτώση, ενώ το 2009 δεν αντιπροσώπευε παρά το

56 120%. Μπορεί κανείς να στοιχηµατίσει ότι αυτός ο εσµός σχεδίων σωτηρίας -τα οποία παρουσιάζονται κάθε φορά ως «τελικά»- δεν στόχευε παρά στο να εξασθενίσει ολοένα και περισσότερο τη θέση της Ελλάδας ούτως ώστε, στερούµενη κάθε δυνατότητας να προτείνει από µόνη της τους όρους µιας ανασυγκρότησης, να εξαναγκαστεί να εκχωρήσει τα πάντα στους πιστωτές της υπό τον εκβιασµό «καταστροφή ή λιτότητα». Η τεχνητή και καταναγκαστική επιδείνωση του προβλήµατος του χρέους χρησιµοποιήθηκε σαν όπλο εφόδου για την άλωση µιας κοινωνίας στο σύνολό της. Σκόπιµα χρησιµοποιούµε εδώ όρους που ανήκουν στη στρατιωτική ορολογία: πρόκειται σαφώς για έναν πόλεµο που διεξάγεται µε τα µέσα της οικονοµίας, της πολιτικής και του δικαίου, έναν πόλεµο ταξικό εναντίον ολόκληρης της κοινωνίας. Και τα λάφυρα που η χρηµατοπιστωτική τάξη υπολογίζει να αποσπάσει από «τον εχθρό» είναι τα κοινωνικά κεκτηµένα και τα δηµοκρατικά δικαιώµατα, αλλά αυτό που διακυβεύεται σε τελική ανάλυση είναι η δυνατότητα για µια ανθρώπινη ζωή. Και η ζωή εκείνων που δεν παράγουν ή δεν καταναλώνουν αρκετά σε σύγκριση µε τις στρατηγικές µεγιστοποίησης του κέρδους, δεν πρέπει να διατηρηθεί. Έτσι, η αδυναµία µιας χώρας πιασµένης στη µέγγενη της χωρίς όρια κερδοσκοπίας και των καταστροφικών σχεδίων σωτηρίας, γίνεται η µυστική πόρτα από την οποία εισβάλλει βίαια ένα µοντέλο κοινωνίας σύµφωνο προς τις απαιτήσεις του νέο-φιλελεύθερου φονταµενταλισµού. Μοντέλο που προορίζεται για ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής. Αυτό είναι το πραγµατικό διακύβευµα, και γι αυτό η υπεράσπιση του ελληνικού λαού δεν είναι συρρικνώσιµη σε µια χειρονοµία αλληλεγγύης ή αφηρηµένης ανθρωπιάς: διακυβεύεται το µέλλον της δηµοκρατίας και η τύχη των ευρωπαϊκών λαών. Παντού η «επιτακτική αναγκαιότητα» µιας «οδυνηρής αλλά σωτήριας» λιτότητας θα µας παρουσιαστεί ως το µέσον για να αποφύγουµε τη µοίρα της Ελλάδας, ενώ οδηγεί κατευθείαν σε αυτήν. Μπροστά σε αυτή την οργανωµένη επίθεση ενάντια στην κοινωνία, µπροστά στην καταστροφή και των τελευταίων νησίδων της δηµοκρατίας, καλούµε τους συµπολίτες µας, τους γάλλους και ευρωπαίους φίλους µας να εκφρασθούν σθεναρά. εν πρέπει να αφήσουµε το µονοπώλιο του λόγου στους ειδήµονες και στους πολιτικάντηδες. Το γεγονός ότι το αίτηµα κυρίως των γερµανών και των γάλλων ιθυνόντων είναι η απαγόρευση πλέον των εκλογών στην Ελλάδα µπορεί να µάς αφήνει άραγε αδιάφορους; Ο στιγµατισµός και η συστηµατική δυσφήµηση ενός λαού δεν θα άξιζε άραγε µια απάντηση; Είναι δυνατόν να µην υψώσουµε την φωνή µας ενάντια στη θεσµική δολοφονία του ελληνικού λαού; Και µπορούµε άραγε να σιωπούµε µπροστά στην καταναγκαστική εγκαθίδρυση ενός συστήµατος που θέτει εκτός νόµου ακόµη και την ίδια την ιδέα της κοινωνικής αλληλεγγύης; Βρισκόµαστε σε ένα σηµείο µη επιστροφής. Είναι επείγον να δώσουµε τη µάχη των αριθµών και τον πόλεµο των λέξεων για να αναχαιτίσουµε την ακραίο-φιλελεύθερη ρητορική του φόβου και της παραπληροφόρησης.

57 Είναι επείγον να αποδοµήσουµε τα µαθήµατα ηθικής που συσκοτίζουν την πραγµατική διαδικασία που εκτυλίσσεται µέσα στην κοινωνία. Είναι κάτι περισσότερο από επείγον να αποµυθοποιήσουµε τη ρατσιστική εµµονή περί ελληνικής «ιδιαιτερότητας» που φιλοδοξεί να αναγάγει τον υποτιθέµενο εθνικό χαρακτήρα ενός λαού (τεµπελιά ή κατά βούληση πονηριά) σε πρωταρχική αιτία µιας κρίσης η οποία στην πραγµατικότητα είναι παγκόσµια. Αυτό που µετρά σήµερα δεν είναι οι ιδιαιτερότητες, πραγµατικές ή φαντασιακές, αλλά τα κοινά: η τύχη ενός λαού που θα επηρεάσει και τους άλλους. Πολλές τεχνικές λύσεις έχουν προταθεί για να βγούµε από το δίληµµα «ή καταστροφή της κοινωνίας ή πτώχευση» (πράγµα που σηµαίνει, το βλέπουµε σήµερα: «και καταστροφή και πτώχευση). Όλες οι λύσεις πρέπει να εξεταστούν σαν στοιχεία στοχασµού προκειµένου να οικοδοµήσουµε µιαν άλλη Ευρώπη. Αλλά κατ αρχάς πρέπει να καταγγείλουµε το έγκληµα, να αναδείξουµε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ελληνικός λαός, εξ αιτίας των «σχεδίων βοήθειας» τα οποία έχουν συλληφθεί από και για τους κερδοσκόπους και τους πιστωτές. Τη στιγµή που ένα κίνηµα υποστήριξης υφαίνεται σε όλο τον κόσµο, όπου τα δίκτυα Ιντερνέτ βουίζουν από πρωτοβουλίες αλληλεγγύης, οι γάλλοι διανοούµενοι θα ήταν άραγε οι τελευταίοι που θα ύψωναν τη φωνή τους υπέρ της Ελλάδας; Χωρίς να περιµένουµε περισσότερο, ας πολλαπλασιάσουµε τα άρθρα, τις παρεµβάσεις στα µέσα, τις συζητήσεις, τις εκκλήσεις, τις διαδηλώσεις. Γιατί κάθε πρωτοβουλία είναι καλοδεχούµενη, κάθε πρωτοβουλία είναι επείγουσα. Σε ό,τι µας αφορά, ιδού τι προτείνουµε: να προχωρήσουµε τάχιστα στη δηµιουργία µιας ευρωπαϊκής επιτροπής διανοουµένων και καλλιτεχνών για την αλληλεγγύη προς τον ελληνικό λαό που αντιστέκεται. Αν δεν είµαστε εµείς, ποιος θα είναι; Αν δεν είναι τώρα, πότε θα είναι; Το διαβάσαµε από το: Γάλλοι στοχαστές: πρέπει να σώσουµε τους έλληνες απο τη νέα χούντα Faculty / Jacques Rancière / Articles / Να Σώσουµε Τον Ελληνικό Λαό Aπό Tους Σωτήρες Του The European Graduate School

58 Jacques Rancière. Να Σώσουµε Τον Ελληνικό Λαό Aπό Tους Σωτήρες Του. Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Να Σώσουµε Τον Ελληνικό Λαό Aπό Tους Σωτήρες Του. in: tometopo. February 21, (Greek). Translations: Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Save the Greeks from their Saviors! February 22, Translation into English by Anastazia Golemi and Drew S. Burk. Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Salvemos el pueblo griego de sus salvadores! February 22, Translation into Spanish by Mauricio Rugeles Schoonewolff. Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Sauvons le peuple grec de ses sauveurs! in: Liberation. February 22, (French). Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Retten wir das griechische Volk vor seinen Rettern! February 21, Translation into German by Judith Dellheim. Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Salviamo la Grecia dai suoi salvatori: Un appello agli intellettuali europe. larepubblica.it. February 22, Translation into Italian by Vicky Skoumbi, Dimitris Vergetis, Michel Surya. Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Να Σώσουµε Τον Ελληνικό Λαό Aπό Tους Σωτήρες Του. in: tometopo. February 21, (Greek). Jacques Ranciere, Jean-Luc Nancy, Claire Denis, Alain Badiou, Jean-Christophe Bailly, Étienne Balibar, Avital Ronell. Spasimo Grcki Narod Od Njegovih Spasitelja! February 21, Translation into Serbian by Vesna Madzoski. Τη στιγµή που ένας στους δύο Έλληνες νέους είναι άνεργος, άστεγοι περιπλανώνται στους δρόµους της Αθήνας, το 30% του πληθυσµού βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχιας, χιλιάδες οικογένειες υποχρεούνται να βάλουν τα παιδιά τους σε ιδρύµατα προκειµένου να µην πεθάνουν από την πείνα και το κρύο, νεόφτωχοι και πρόσφυγες δίνουν µάχες για τους σκουπιδοτενεκέδες στους δηµόσιους χώρους, οι «σωτήρες» της Ελλάδας, υπό το πρόσχηµα ότι οι Έλληνες «δεν καταβάλουν αρκετές προσπάθειες», επιβάλλουν ένα νέο σχέδιο βοήθειας που διπλασιάζει τη χορηγούµενη θανατηφόρα δόση. Ένα σχέδιο που καταργεί το εργατικό ίκαιο και καταδικάζει τους φτωχούς σε ακραία ένδεια, εξαφανίζοντας παράλληλα τις µεσαίες τάξεις.

59 Ο στόχος δεν είναι σε καµία περίπτωση η «σωτηρία» της Ελλάδας: όλοι οι οικονοµολόγοι που είναι άξιοι του ονόµατός τους συµφωνούν επ αυτού. Το ζητούµενο είναι να κερδηθεί χρόνος προκειµένου να σωθούν οι πιστωτές ενώ παράλληλα η χώρα οδηγείται σε µια προδιαγεγραµµένη χρεοκοπία. Πρωτίστως, το ζητούµενο είναι να µετατραπεί η Ελλάδα σε εργαστήριο µιας κοινωνικής µεταλλαγής που θα γενικευθεί, σε έναν δεύτερο χρόνο, σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το µοντέλο που δοκιµάζεται πάνω στους Έλληνες είναι εκείνο µιας κοινωνίας χωρίς δηµόσιες υπηρεσίες, στο πλαίσιο της οποίας τα σχολεία, τα νοσοκοµεία και τα ιατρικά κέντρα κατεδαφίζονται, η υγεία καθίσταται προνόµιο των πλουσίων, οι ευπαθείς πληθυσµοί προορίζονται για µια προγραµµατισµένη εξόντωση, ενώ όσοι εξακολουθούν να έχουν µια εργασία καταδικάζονται σε ακραίες µορφές εργασιακής επισφάλειας και οικονοµικής εξαθλίωσης. Προκειµένου όµως αυτή η αντεπίθεση του νεοφιλελευθερισµού να πετύχει τον στόχο της χρειάζεται να εγκαθιδρύσει ένα καθεστώς που καταργεί τα πλέον στοιχειώδη δηµοκρατικά δικαιώµατα. Με διαταγή των σωτήρων, βλέπουµε λοιπόν να εγκαθίστανται στην Ευρώπη κυβερνήσεις τεχνοκρατών που περιφρονούν τη λαϊκή κυριαρχία. Πρόκειται για ένα σηµείο καµπής όσον αφορά στα κοινοβουλευτικά καθεστώτα στο πλαίσιο των οποίων βλέπουµε τους «αντιπροσώπους του λαού» να εξουσιοδοτούν εν λευκώ τους ειδικούς και τους τραπεζίτες, απαρνούµενοι την υποτιθέµενη εξουσία τους να αποφασίζουν. Ένα είδος κοινοβουλευτικού πραξικοπήµατος, το οποίο προσφεύγει, µεταξύ άλλων, και σε ένα διευρυµένο κατασταλτικό οπλοστάσιο απέναντι στις λαϊκές διαµαρτυρίες. Έτσι, από τη στιγµή που οι βουλευτές επικύρωσαν την διαµετρικά αντίθετη µε την εντολή που είχαν λάβει σύµβαση που τους υπαγόρευσε η Τρόικα (Ευρωπαϊκή Ένωση, Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο), µια εξουσία στερούµενη δηµοκρατικής νοµιµότητας υποθήκευσε το µέλλον της χώρας για τα επόµενα τριάντα ή σαράντα χρόνια. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιµάζεται να δηµιουργήσει έναν δεσµευµένο τραπεζικό λογαριασµό στον οποίον θα κατατίθεται απευθείας η βοήθεια προς την Ελλάδα προκειµένου να χρησιµοποιείται αποκλειστικά προς όφελος του χρέους. Τα έσοδα της χώρας οφείλουν να αφιερώνονται κατά «απόλυτη προτεραιότητα» στην εξόφληση των πιστωτών και, εφόσον παραστεί ανάγκη, να κατατίθενται απευθείας σε αυτόν τον λογαριασµό την διαχείριση του οποίου έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Σύµβαση υπαγορεύει ρητά ότι κάθε νέα υποχρέωση που θα προκύπτει στο πλαίσιό της θα διέπεται από το αγγλικό δίκαιο, το οποίο απαιτεί υλικές εγγυήσεις, ενώ οι διενέξεις θα εκδικάζονται από τα δικαστήρια του Λουξεµβούργου, µε την Ελλάδα να έχει αποποιηθεί εκ των προτέρων κάθε δικαίωµα προσφυγής ενάντια σε όποια κατάσχεση αποφασίσουν οι πιστωτές της. Για να ολοκληρωθεί η εικόνα, οι ιδιωτικοποιήσεις έχουν ανατεθεί σε ένα Ταµείο υπό τη διαχείριση της Τρόικας στο οποίο θα κατατίθενται οι τίτλοι ιδιοκτησίας των δηµοσίων αγαθών. Εν συντοµία, έχουµε να κάνουµε µε µια γενικευµένη λεηλασία, χαρακτηριστικό γνώρισµα του χρηµατοπιστωτικού καπιταλισµού που προσφέρει εν προκειµένω στον εαυτό του µια θεσµική καθοσίωση. Στο βαθµό που πωλητές και αγοραστές θα κάθονται στην ίδια πλευρά του τραπεζιού, δεν έχουµε την παραµικρή αµφιβολία ότι το εν λόγω εγχείρηµα ιδιωτικοποιήσεων αποτελεί πραγµατικό συµπόσιο για τους αγοραστές.

60 Όλα τα µέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα είχαν ως µοναδικό αποτέλεσµα την εµβάθυνση του ελληνικού εθνικού χρέους το οποίο, µε τη βοήθεια των σωτήρων που δανείζουν µε τοκογλυφικά επιτόκια, έχει κυριολεκτικά εκτοξευθεί στα ύψη προσεγγίζοντας το 170% ενός ακαθάριστου εθνικού προϊόντος σε ελεύθερη πτώση, ενώ το 2009 δεν αντιπροσώπευε παρά το 120%. Μπορεί κανείς να στοιχηµατίσει ότι αυτός ο εσµός σχεδίων σωτηρίας -τα οποία παρουσιάζονται κάθε φορά ως «τελικά»- δεν στόχευε παρά στο να εξασθενίσει ολοένα και περισσότερο τη θέση της Ελλάδας ούτως ώστε, στερούµενη κάθε δυνατότητας να προτείνει από µόνη της τους όρους µιας ανασυγκρότησης, να εξαναγκαστεί να εκχωρήσει τα πάντα στους πιστωτές της υπό τον εκβιασµό «καταστροφή ή λιτότητα». Η τεχνητή και καταναγκαστική επιδείνωση του προβλήµατος του χρέους χρησιµοποιήθηκε σαν όπλο εφόδου για την άλωση µιας κοινωνίας στο σύνολό της. Σκόπιµα χρησιµοποιούµε εδώ όρους που ανήκουν στη στρατιωτική ορολογία: πρόκειται σαφώς για έναν πόλεµο που διεξάγεται µε τα µέσα της οικονοµίας, της πολιτικής και του δικαίου, έναν πόλεµο ταξικό εναντίον ολόκληρης της κοινωνίας. Και τα λάφυρα που η χρηµατοπιστωτική τάξη υπολογίζει να αποσπάσει από «τον εχθρό» είναι τα κοινωνικά κεκτηµένα και τα δηµοκρατικά δικαιώµατα, αλλά αυτό που διακυβεύεται σε τελική ανάλυση είναι η δυνατότητα για µια ανθρώπινη ζωή. Και η ζωή εκείνων που δεν παράγουν ή δεν καταναλώνουν αρκετά σε σύγκριση µε τις στρατηγικές µεγιστοποίησης του κέρδους, δεν πρέπει να διατηρηθεί. Έτσι, η αδυναµία µιας χώρας πιασµένης στη µέγγενη της χωρίς όρια κερδοσκοπίας και των καταστροφικών σχεδίων σωτηρίας, γίνεται η µυστική πόρτα από την οποία εισβάλλει βίαια ένα µοντέλο κοινωνίας σύµφωνο προς τις απαιτήσεις του νέοφιλελεύθερου φονταµενταλισµού. Μοντέλο που προορίζεται για ολόκληρη την Ευρώπη και πέραν αυτής. Αυτό είναι το πραγµατικό διακύβευµα, και γι αυτό η υπεράσπιση του ελληνικού λαού δεν είναι συρρικνώσιµη σε µια χειρονοµία αλληλεγγύης ή αφηρηµένης ανθρωπιάς: διακυβεύεται το µέλλον της δηµοκρατίας και η τύχη των ευρωπαϊκών λαών. Παντού η «επιτακτική αναγκαιότητα» µιας «οδυνηρής αλλά σωτήριας» λιτότητας θα µας παρουσιαστεί ως το µέσον για να αποφύγουµε τη µοίρα της Ελλάδας, ενώ οδηγεί κατευθείαν σε αυτήν. Μπροστά σε αυτή την οργανωµένη επίθεση ενάντια στην κοινωνία, µπροστά στην καταστροφή και των τελευταίων νησίδων της δηµοκρατίας, καλούµε τους συµπολίτες µας, τους γάλλους και ευρωπαίους φίλους µας να εκφρασθούν σθεναρά. εν πρέπει να αφήσουµε το µονοπώλιο του λόγου στους ειδήµονες και στους πολιτικάντηδες. Το γεγονός ότι το αίτηµα κυρίως των γερµανών και των γάλλων ιθυνόντων είναι η απαγόρευση πλέον των εκλογών στην Ελλάδα µπορεί να µάς αφήνει άραγε αδιάφορους; Ο στιγµατισµός και η συστηµατική δυσφήµηση ενός λαού δεν θα άξιζε άραγε µια απάντηση; Είναι δυνατόν να µην υψώσουµε την φωνή µας ενάντια στη θεσµική δολοφονία του ελληνικού λαού; Και µπορούµε άραγε να σιωπούµε µπροστά στην καταναγκαστική εγκαθίδρυση ενός συστήµατος που θέτει εκτός νόµου ακόµη και την ίδια την ιδέα της κοινωνικής αλληλεγγύης;

61 Βρισκόµαστε σε ένα σηµείο µη επιστροφής. Είναι επείγον να δώσουµε τη µάχη των αριθµών και τον πόλεµο των λέξεων για να αναχαιτίσουµε την ακραίο-φιλελεύθερη ρητορική του φόβου και της παραπληροφόρησης. Είναι επείγον να αποδοµήσουµε τα µαθήµατα ηθικής που συσκοτίζουν την πραγµατική διαδικασία που εκτυλίσσεται µέσα στην κοινωνία. Είναι κάτι περισσότερο από επείγον να αποµυθοποιήσουµε τη ρατσιστική εµµονή περί ελληνικής «ιδιαιτερότητας» που φιλοδοξεί να αναγάγει τον υποτιθέµενο εθνικό χαρακτήρα ενός λαού (τεµπελιά ή κατά βούληση πονηριά) σε πρωταρχική αιτία µιας κρίσης η οποία στην πραγµατικότητα είναι παγκόσµια. Αυτό που µετρά σήµερα δεν είναι οι ιδιαιτερότητες, πραγµατικές ή φαντασιακές, αλλά τα κοινά: η τύχη ενός λαού που θα επηρεάσει και τους άλλους. Πολλές τεχνικές λύσεις έχουν προταθεί για να βγούµε από το δίληµµα «ή καταστροφή της κοινωνίας ή πτώχευση» (πράγµα που σηµαίνει, το βλέπουµε σήµερα: «και καταστροφή και πτώχευση). Όλες οι λύσεις πρέπει να εξεταστούν σαν στοιχεία στοχασµού προκειµένου να οικοδοµήσουµε µιαν άλλη Ευρώπη. Αλλά κατ αρχάς πρέπει να καταγγείλουµε το έγκληµα, να αναδείξουµε την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ελληνικός λαός, εξ αιτίας των «σχεδίων βοήθειας» τα οποία έχουν συλληφθεί από και για τους κερδοσκόπους και τους πιστωτές. Τη στιγµή που ένα κίνηµα υποστήριξης υφαίνεται σε όλο τον κόσµο, όπου τα δίκτυα Ιντερνέτ βουίζουν από πρωτοβουλίες αλληλεγγύης, οι γάλλοι διανοούµενοι θα ήταν άραγε οι τελευταίοι που θα ύψωναν τη φωνή τους υπέρ της Ελλάδας; Χωρίς να περιµένουµε περισσότερο, ας πολλαπλασιάσουµε τα άρθρα, τις παρεµβάσεις στα µέσα, τις συζητήσεις, τις εκκλήσεις, τις διαδηλώσεις. Γιατί κάθε πρωτοβουλία είναι καλοδεχούµενη, κάθε πρωτοβουλία είναι επείγουσα. Σε ό,τι µας αφορά, ιδού τι προτείνουµε: να προχωρήσουµε τάχιστα στη δηµιουργία µιας ευρωπαϊκής επιτροπής διανοουµένων και καλλιτεχνών για την αλληλεγγύη προς τον ελληνικό λαό που αντιστέκεται. Αν δεν είµαστε εµείς, ποιος θα είναι; Αν δεν είναι τώρα, πότε θα είναι; Βίκη ΣΚΟΥΜΠΗ, Αρχισυντάκτρια του περιοδικού αλήthεια, Αθήνα. Michel SURYA, ιευθυντής του περιοδικού Lignes, Παρίσι. ηµήτρις Βεργέτης, ιευθυντής του περιοδικού αλήthεια. Και Daniel ALVARO Alain BADIOU Jean-Christophe BAILLY Etienne BALIBAR

62 Fernanda BERNARDO Barbara CASSIN Bruno CLEMENT Danièle COHEN-LEVINAS Yannick COURTEL Claire DENIS Georges DIDI-HUBERMANN Roberto ESPOSITO Francesca ISIDORI Pierre-Philippe JANDIN Jèrôme LEBRE Jean-Clet MARTIN Jean-Luc NANCY Jacques RANCIERE Judith REVEL Elisabeth RIGAL Jacob ROGOZINSKI Avital RONELL Ugo SANTIAGO Beppe SEBASTE Michele SINAPI Enzo TRAVERSO

63 Ιταλοί διανοούµενοι στηρίζουν την Ελλάδα ηµοσιεύθηκε: 08 Ιουνίου 2012, 07:28 Επιστολή στήριξης προς την Ελλάδα συνυπογράφουν Ιταλοί διανοούµενοι και στοχαστές κρούωντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις πολύπλευρες επιπτώσεις της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, που τη χαρακτηρίζουν Αλµα στο κενό. Η Επιστολή υποστήριξης δηµοσιεύτηκε την Πέµπτη στην ιταλική εφηµερίδα Ιl Sole 24 Ore. Την επιστολή υπογράφουν, µεταξύ άλλων, ο φιλόσοφος Ρέµπο Μποντέι, ο µουσικός Νικόλα Πιοβάνι, οι κεντροαριστεροί πολιτικοί Λουίτζι Μπερλιγκουέρ και Φράνκο Μπασσανίνι. «Υπάρχει κίνδυνος η πτώχευση της Ελλάδας να θέσει υπό αµφισβήτηση τη σηµασία της συνύπαρξης, όλοι θα ζούσαν µια εµπειρία ουσιαστικού ακρωτηριασµού. Η Ευρώπη, χωρίς την Ελλάδα, θα ήταν όπως ένα παιδί χωρίς πιστοποιητικό γέννησης» δηλώνουν µεταξύ άλλων. «Υπάρχει µια χώρα που υποφέρει. Μια χώρα, η Ελλάδα, που βρίσκεται ενώπιον οικονοµικού βαράθρου και ανθρώπινα αποπροσανατολισµένη. Προβάλλει η προοπτική µιας εξόδου από την Ευρωζώνη. Μπροστά σε αυτή τη δυνατότητα πρέπει να γίνουµε ξεκάθαροι. εν υπάρχουν προγραµµατισµένες τακτικές έξοδοι. Θα ήταν µια καταστροφή, ένα άλµα στο κενό, µε ανυπολόγιστες συνέπειες.»όλες οι οδοί για τη διάσωση της Ελλάδας πρέπει να διερευνηθούν, πριν είναι αργά. Η αναθεώρηση των µνηµονίων µε την Ελλάδα δεν πρέπει να θεωρείται ταµπού. Θα έπρεπε να γίνει µια ρεαλιστική επανεκτίµηση των στόχων της δηµοσιονοµικής εξυγίανσης για το 2014, ώστε η Ελλάδα να συνδυάσει ανάκαµψη και βιωσιµότητα των δηµοσιονοµικών της. Αν καταρρεύσει η Ελλάδα, βυθίζεται και η Ευρώπη».

64 120 Γερµανοί διανοούµενοι αλληλέγγυοι µε την Ελλάδα «Χρειαζόµαστε δηµοκρατία και όχι δηµοσιονοµικά σύµφωνα» γράφουν σε επιστολή τους ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 15/03/ : εκτύπωση H εφηµερίδα Tageszeitung δηµοσιεύει υπό τον τίτλο «ηµοκρατία αντί για δηµοσιονοµικό Σύµφωνο» την έκκληση που απευθύνει η Ένωση για την κριτική κοινωνική έρευνα (Assoziation für kritische Gessellschaftsforschung AkG), την οποία συνυπέγραψαν 120 προσωπικότητες, πολλοί εξ αυτών καθηγητές πανεπιστηµίων, στελέχη ερευνητικών ινστιτούτων και οργανισµών. Στο κείµενο υποστηρίζεται ότι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους θα συνεχίσει να οξύνεται δραµατικά και η κορύφωση της, η οποία τοποθετείται στις αρχές του 2013, θα οδηγήσει στη δηµιουργία ενός «αυταρχικού νεοφιλελεύθερου συνασπισµού στον οποίο θα συµµετάσχουν καπιταλιστικές ενώσεις, χρηµατοπιστωτικοί φορείς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η γερµανική κυβέρνηση και άλλες εξαγωγικές χώρες, οι οποίες µε γρήγορες διαδικασίες θα περάσουν από τα κοινοβούλια το προσφάτως αποφασισθέν στις Βρυξέλλες δηµοσιονοµικό

65 σύµφωνο». «εν αντέχουµε άλλο αυτή την αντικοινωνική και αντιδηµοκρατική πολιτική; όπως και τις ρατσιστικές επιθέσεις εναντίον του ελληνικού λαού» αναφέρει, µεταξύ άλλων, το κείµενοέκκληση, κάνοντας επίσης λόγο για πλουτισµό των λίγων και πόνο των πολλών, αλλά και για «θαυµασµό για την αντίσταση και την αλληλεγγύη στον ελληνικό λαό». «Ζητάµε το αυτονόητο: πραγµατική δηµοκρατία και µια καλή ζωή µε αξιοπρέπεια για όλους -στην Ευρώπη και αλλού», επισηµαίνεται στο κείµενο όπου υπογραµµίζεται εν συνεχεία ότι «Η κρίση στην Ευρώπη είναι η κορυφή του παγόβουνου. Κάτω από αυτό βρίσκεται µια βαθιά δοµική κρίση του καπιταλισµού». Οι συντάκτες του κειµένου υποστηρίζουν ότι «αυτό που συµβαίνει στην Ελλάδα απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη: ανεργία, φτωχοποίηση ευρύτερων στρωµάτων του πληθυσµού, διάλυση του συστήµατος υγείας, αύξηση των ψυχικών νοσηµάτων και µείωση του προσδόκιµου ζωής». Στο κείµενο εκφράζεται η αντίθεση στη «στρατηγική του σοκ» που εφαρµόστηκε από το ΝΤ σε πολλές αφρικανικές χώρες τη δεκαετία του 1980 αλλά και για το µετασχηµατισµό της Ανατολικής Ευρώπης κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1990, προκαλώντας πολλά θύµατα. Αναφορά γίνεται επίσης στις «µη εκλεγµένες κυβερνήσεις που επιβάλλουν στην Ιταλία και την Ελλάδα µε ρόπαλα, δακρυγόνα και ρίψη νερού κάθε υπαγόρευση για λιτότητα που αποφασίζεται στις Βρυξέλλες, τη Φραγκφούρτη και το Βερολίνο από ανδροκρατούµενες οµάδες εµπειρογνωµόνων». Στο κείµενο επισηµαίνεται ακόµα ότι «όπως στην παγκόσµια κρίση του 1930, (έτσι και σήµερα) κερδίζουν σε επιρροή οι σοβινιστικές και φασιστικές δυνάµεις σε Ουγγαρία, Αυστρία, Φινλανδία και αλλού» και καλούνται οι λαοί να συµµετάσχουν στις επικείµενες διαµαρτυρίες που έχουν προγραµµατισθεί προσεχώς, προκειµένου να απαιτηθεί µια εναλλακτική διέξοδος από την κρίση. Το κείµενο ζητά τη µη επικύρωση του δηµοσιονοµικού Συµφώνου και την ανάκληση του νοµοθετικού πακέτου της Ε.Ε. για την «οικονοµική διακυβέρνηση», το «ριζικό εκδηµοκρατισµό της πολιτικής και της οικονοµίας σε όλα τα επίπεδα», την κατάργηση της «ρατσιστικής πολιτικής των συνοριακών τειχών µε την παροχή δικαιώµατος παραµονής και εγγράφων για όλους», ενώ τάσσεται κατά «της αυταρχικής-νεοφιλευλεύθερης Ε.Ε. των λίγων, επιδιώκοντας µια δηµοκρατική, κοινωνική και οικολογική Ευρώπη των πολλών».

66 Χ. Φλάισερ: Η Γερµανία πρέπει να αποζηµιώσει την Ελλάδα Από factorx στις 18/09/2012 Το ελληνικό αίτηµα για καταβολή πολεµικών αποζηµιώσεων από τη Γερµανία είναι απόλυτα δικαιολογηµένο, καθώς η Ελλάδα ήταν η µόνη από τις κατεχόµενες από τη ναζιστική Γερµανία µη σλαβικές χώρες (µετά την Πολωνία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Σοβιετική Ενωση) η οποία είχε τις µεγαλύτερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζηµίες, τονίζει ο διάσηµος, αυστριακής καταγωγής, ιστορικός και καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, Χάγκεν Φλάισερ, σε συνέντευξή του στην αυστριακή εφηµερίδα «Ντερ Στάνταρντ». Απαριθµώντας αυτές τις απώλειες, επισηµαίνει πως, πέρα από τους Έλληνες Εβραίους που δολοφονήθηκαν, δεκάδες χιλιάδες άλλοι Έλληνες εκτελέστηκαν,

67 τουλάχιστον πέθαναν από πείνα, ένας στους τρεις Έλληνες υπέφερε από επιδηµικές ασθένειες µετά τη γερµανική οπισθοχώρηση, πολλοί ήταν άστεγοι, καθώς είχαν καταστραφεί περί τις κατοικίες, ενώ ολόκληρη η οικονοµία και οι υποδοµές της χώρας καταστράφηκαν στη διάρκεια της κατοχής και η Ελλάδα, από τότε, ποτέ δεν συνήλθε. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις της ελληνικής πλευράς το 1945, η ζηµία ανερχόταν σε πάνω από δέκα δισεκατοµµύρια προπολεµικά δολάρια, από αυτά η Ελλάδα πήρε ως αποζηµιώσεις περί τα 25 εκατοµµύρια δολάρια, σε σηµερινές τιµές, κυρίως σε µορφή αποσυναρµολογηµένων βιοµηχανικών εγκαταστάσεων από τη Γερµανία που µεταφέρθηκαν στην Ελλάδα, αλλά ακόµη και αυτά τα 25 εκατοµµύρια δολάρια δεν πληρώθηκαν στην Ελλάδα από τους Γερµανούς, αλλά από την Υπηρεσία Αποζηµιώσεων των Συµµάχων. Στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέµου και κάτω από την πίεση των Ηνωµένων Πολιτειών, το ζήτηµα των αποζηµιώσεων πρακτικά «πνίγηκε» για να καταστεί η Γερµανία προγεφύρωµα κατά των ανατολικών χωρών και µπορεί να ειπωθεί πως η Ελλάδα έχει στο θέµα των αποζηµιώσεων τη µεγαλύτερη ανάγκη αποκατάστασης. Όπως σηµειώνει ο κ. Φλάισερ, η τωρινή χρονική στιγµή δεν είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για το ζήτηµα των αποζηµιώσεων, καθώς η γερµανική πλευρά διατείνεται πως η Ελλάδα θυµήθηκε ξαφνικά το θέµα επειδή είναι τώρα χρεοκοπηµένη, όµως αυτό δεν αληθεύει, διότι το ζήτηµα ετίθετο κάθε τόσο, επί δεκαετίες, από την ελληνική πλευρά, παρά το επίσηµο µπλοκάρισµα του θέµατος. Πριν από τη γερµανική επανένωση χρησιµοποιούνταν το επιχείρηµα πως ολόκληρη η Γερµανία είχε διεξάγει το Β Παγκόσµιο Πόλεµο και δεν µπορούν να ζητούνται αποζηµιώσεις από το ένα τµήµα της Γερµανίας, ενώ µετά το 1990 το επιχείρηµα ήταν πως, έχει περάσει τόσος πολύς χρόνος από τότε και στο µεταξύ τα ζητήµατα έχουν λυθεί από µόνα τους. Ο ίδιος θεωρεί ουτοπικό ότι η γερµανική πλευρά θα δεχθεί να πληρώσει επανορθώσεις για την Ελλάδα, γιατί αυτό θα δηµιουργούσε προηγούµενο και ως εκ τούτου θεωρεί πως η Ελλάδα θα πρέπει να επικεντρωθεί στο λεγόµενο αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, το οποίο µάλιστα είχε αναγνωριστεί, τόσο από τις ναζιστικές δυνάµεις όσο και από τον ίδιο τον Χίτλερ, ως δάνειο που θα αποπληρωνόταν, αλλά χωρίς τόκους. Το ενδιαφέρον στην υπόθεση είναι πως οι πρώτες δόσεις επιστράφηκαν και το «υπόλοιπο χρέος» είχε υπολογιστεί σε 476 εκατοµµύρια χιτλερικά µάρκα ως «χρέη του Γ Ράιχ προς την Ελλάδα», σε σηµερινές τιµές περίπου έξι έως επτά δισεκατοµµύρια ευρώ, χωρίς τους τόκους, που αν συνυπολογιστούν, τότε το ποσό είναι αστρονοµικό. Τέτοια δάνεια, όπως αυτό που υποχρεώθηκε να καταβάλει η Ελλάδα στη ναζιστική Γερµανία, δεν είχαν επιβληθεί αλλού, γι αυτό και δεν υπάρχει προηγούµενο.

68 Βέβαια, η Γερµανία ισχυρίζεται µε ευκολία, πως αποζηµιώσεις πληρώνουν µόνον οι ηττηµένοι ενός πολέµου, «τώρα είµαστε εταίροι και φίλοι», όµως, όπως επισηµαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Φλάισερ, «χρέη πληρώνουν και οι φίλοι». Σε γερµανικά αρχεία της δεκαετίας του 1950 αναφέρεται ρητά ότι κύριος στόχος της γερµανικής πολιτικής προς την Ελλάδα ήταν «η εξαφάνιση του πολεµικού παρελθόντος», δηλαδή ήταν συνειδητή επιλογή η αποσιώπηση του θέµατος των αποζηµιώσεων, ενώ χρησιµοποιήθηκε ως επιχείρηµα έναντι των Ελλήνων «ξεχάστε τις απαιτήσεις για επανορθώσεις, αφού θέλετε να ενταχτείτε στην Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα». Όταν το 1995, µετά την απεµπλοκή της Συνθήκης του Λονδίνου στο θέµα των χρεών, ως επακόλουθο της γερµανικής επανένωσης, η Ελλάδα έθεσε επίσηµα το θέµα των επανορθώσεων, προσπαθώντας να διαβιβάσει ρηµατική διακοίνωση στο γερµανικό Υπουργείο Εξωτερικών, που βρισκόταν τότε στη Βόννη, αυτό αρνήθηκε να την παραλάβει, ακόµη και ο θυρωρός, διότι σύµφωνα µε ανακοίνωση της γερµανικής κυβέρνησης, είχε παρέλθει ο χρόνος διευθέτησης του θέµατος, ενώ την ίδια τύχη είχαν και οι αγωγές ιδιωτών που ζητούσαν αποζηµιώσεις. Σε ό,τι αφορά την επιτροπή που έχει συσταθεί για την εξέταση του αιτήµατος για τις πολεµικές αποζηµιώσεις, ο κ. Φλάισερ τονίζει ότι η επιτροπή αυτή ήταν µια αντίδραση στην πίεση που δέχεται η ελληνική κυβέρνηση από την αντιπολίτευση, ωστόσο το όλο εγχείρηµα δεν έχει νόηµα, εφόσον δεν αντιδρά η γερµανική πλευρά. Και στο παρελθόν υπήρξαν τέτοιες επιτροπές, και πάλι όµως δεν αντέδρασε η γερµανική κυβέρνηση και πολύ περισσότερο δεν θα το κάνει τώρα που η Ελλάδα δεν θεωρείται ισότιµος εταίρος. Όπως καταλήγει στη συνέντευξή του ο διάσηµος Αυστριακός ιστορικός, όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις, µετά το 1990, διακήρυτταν επίσηµα πως δεν παραιτούνται από τις απαιτήσεις, τις οποίες θα θέσουν σε µια ευνοϊκή χρονική στιγµή, στιγµή όµως, που ποτέ δεν ήλθε και τώρα είναι φυσικά η πλέον δυσµενής στιγµή για να τεθεί αυτή η ιστορικά και ηθικά θεµελιωµένη αξίωση.

69 This entry was posted in Επικαιρότητα. Bookmark the permalink. Χειλάς Νίκος Αλµπρέχτ Ριτσλ: Αντί για πολεµικές αποζηµιώσεις, «κούρεµα» του χρέους Ο καθηγητής Οικονοµικής Ιστορίας εξηγεί γιατί το Βερολίνο δεν θα αποδεχθεί να πληρώσει και εκθέτει τις εναλλακτικές ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 30/09/ :45

70 «Ενα κούρεµα της τάξεως του 70%-80% θα ήταν η έξυπνη λύση. Χωρίς αυτήν η κρίση θα µείνει άλυτη» λέει ο Αλµπρεχτ Ριτσλ 2 εκτύπωση

71 Είναι µια πονεµένη ιστορία. Το αίτηµα για την καταβολή πολεµικών αποζηµιώσεων από τη Γερµανία για τις καταστροφές που προκάλεσαν τα ναζιστικά στρατεύµατα κατοχής στην Ελλάδα προβαλλόταν ανέκαθεν από την Αθήνα είτε ως µέσο πίεσης προς το Βερολίνο για την απόσπαση κάποιου γερµανικού δανείου είτε για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης. Το τελευταίο φαίνεται να ισχύει και τώρα. Η εντολή που έδωσε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονοµικών κ. Χρ. Σταϊκούρας σε επιτροπή ιστορικών να εξετάσει και να αξιολογήσει το σχετικό υλικό στα αρχεία αποτελεί, σύµφωνα µε τον ιστορικό Χάγκεν Φλάισερ, «πολύ θόρυβο για το τίποτα». Το υλικό αυτό είναι δηµοσιευµένο εδώ και µια δεκαετία. Το αίτηµα είναι λοιπόν και δίκαιο και αιτιολογηµένο. Μόνο που οι προϋποθέσεις για την εκ νέου έγερσή του είναι σήµερα οι χειρότερες δυνατές. Το ζητούµενο είναι λοιπόν µια «έξυπνη» λύση, η οποία, µε φόντο την κρίση, θα απέβαινε συµφέρουσα για όλους µέσω, για παράδειγµα, µιας ανάλογης προς το ύψος των επανορθώσεων µείωσης του ελληνικού χρέους. Η συνέντευξη που ακολουθεί µε τον καθηγητή οικονοµικής ιστορίας στο πανεπιστήµιο της Οξφόρδης Αλµπρεχτ Ριτσλ δίνει µια ιδέα γι αυτό. Ο καθηγητής έγινε πρόσφατα γνωστός µε τη θέση του ότι η Γερµανία είναι «ο µεγαλύτερος οφειλέτης χρεών όλων των εποχών». Οι πολεµικές επανορθώσεις από τη Γερµανία στην Ελλάδα ξαναήρθαν ξαφνικά στο προσκήνιο. Εχει νοµική υπόσταση το ελληνικό αίτηµα 67 χρόνια µετά τη λήξη του Β' Παγκοσµίου Πολέµου; «εν είµαι νοµικός, αλλά ξέρω ότι υπάρχουν διαφορετικές νοµικές απόψεις για το θέµα. Το Σύµφωνο "2+4" του 1990, που επισφράγισε την επανένωση της Γερµανίας, όφειλε να διευθετήσει οριστικά και το "γερµανικό ζήτηµα". Στην πράξη όµως δεν διευθέτησε το θέµα των πολεµικών χρεών και των αποζηµιώσεων, παρ' όλο που στο Σύµφωνο του Λονδίνου του 1953 προβλέπεται η σύγκληση µιας διάσκεψης για επανορθώσεις µετά την επανένωση της χώρας. Αυτή η διάσκεψη δεν συγκλήθηκε ποτέ. Η γερµανική θέση είναι ότι µε το Σύµφωνο "2+4" και µε τη σιωπή των ενδιαφεροµένων που επακολούθησε - µια, θα έλεγα, "σιωπή των αµνών" -, το θέµα σβήστηκε από τον χάρτη. Η Ελλάδα βέβαια - και αυτή είναι η άλλη, διαφορετική άποψη - διαµαρτυρήθηκε το 1990 για το ότι δεν έγινε η διάσκεψη. Αυτή η διαφορά υφίσταται και σήµερα». εν υπήρξαν διαµαρτυρίες από άλλες χώρες; «Οχι, επειδή πολλές από αυτές είχαν ήδη αποζηµιωθεί, η Ρωσία, για παράδειγµα, µε τις βιοµηχανικές εγκαταστάσεις ιδίως της Ανατολικής Γερµανίας και η Πολωνία µε τα εδάφη της Σιλεσίας. Η Γιουγκοσλαβία είχε αρχίσει διαπραγµατεύσεις µε τη υτική Γερµανία, αυτές όµως διεκόπησαν µετά τον εµφύλιο πόλεµο στη χώρα. Ανοιχτό επίσης παραµένει το θέµα µε τη Βουλγαρία και ιδίως µε τη Ρουµανία». Τι συµβαίνει µε τις προσφυγές των ιδιωτών; «Αυτό ρυθµίζεται από τις Συνθήκες της Ρώµης του 1957 για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Σε αυτές αναφέρεται ρητώς ότι τα κράτη της Κοινότητας τυγχάνουν ασυλίας, ένα εθνικό δικαστήριο δηλαδή δεν µπορεί να δικάσει ένα ξένο κράτος. Αυτό ισχύει και για τα ελληνικά δικαστήρια, από τότε που η Ελλάδα προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Συνολικά λοιπόν, νοµικά τα πράγµατα δεν φαίνονται καλά για την Ελλάδα».

72 Η Ελλάδα εγείρει διπλή αξίωση: Πρώτον, για πολεµικές επανορθώσεις και, δεύτερον, για το λεγόµενο «κατοχικό δάνειο». Μένει το δάνειο ανέγγιχτο από το Σύµφωνο «2+4»; «Οχι. Στο άρθρο 5 του Συµφώνου του Λονδίνου έχουν µπει µαζί µε τις επανορθώσεις και τα πολεµικά χρέη. Η γερµανική πλευρά υποστηρίζει ότι έτσι έληξε και αυτό το θέµα». Για τι µεγέθη µιλάµε σχετικά µε το δάνειο; «Πρόκειται για περίπου 480 εκατ. ράιχσµαρκ. Αυτό αντιστοιχεί στο 0,5% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της Γερµανίας το Αν αυτό το αναγάγουµε στο 0,5% του γερµανικού ΑΕΠ το 2011, η αξία του ανέρχεται σε 13 δισ. ευρώ. Αυτό σηµαίνει ότι τα 20 και πλέον δισ. ευρώ που έχει δώσει ήδη η γερµανική πλευρά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αποσβένουν και µε το παραπάνω το κατοχικό δάνειο». Πρέπει, παρά το Σύµφωνο «2+4», να επιµείνει η Ελλάδα στις επανορθώσεις; «εν νοµίζω. Αν γινόταν αυτό θα είχαµε ένα προηγούµενο και για τις άλλες χώρες που βρέθηκαν υπό γερµανική κατοχή. Για την αποζηµίωσή τους δεν θα έφθανε η συνολική περιουσία της Γερµανίας και του λαού της. Μόνο αν οι κάτοικοί της δούλευαν ως σκλάβοι, θα µπορούσε µε τον καιρό να συγκεντρωθεί το ποσό για την αποπληρωµή των επανορθώσεων. Η χώρα όµως θα καταστρεφόταν έτσι, και µαζί της ολόκληρη η Ευρώπη». Είναι ορθό πολιτικά να εγείρει η Ελλάδα αξίωση για επανορθώσεις σε µια στιγµή που βρίσκεται από κάθε άποψη στο χώµα; Υπάρχει µια «έξυπνη» τακτική γι' αυτό; «ύσκολη ερώτηση. Είµαι ο πρώτος που έθεσε το θέµα στη Γερµανία και εισέπραξα γι' αυτό πολλή κριτική και περιφρόνηση. Είµαι όµως της άποψης ότι έπραξα ορθά. Υπό αυτή την έννοια νοµίζω ότι θα ήταν σωστό και για την Ελλάδα να θέσει το θέµα. Από την άλλη όµως, η πρόγνωσή µου είναι ότι στο τέλος της ηµέρας δεν θα υπάρξει µια διαδικασία επανορθώσεων. Εκείνο που θα προκύψει πιθανότατα είναι ότι η Γερµανία και οι άλλοι δανειστές θα κάτσουν σε ένα τραπέζι µε την Ελλάδα και θα πουν: "Αντί να σας δίνουµε όλο και νέα πακέτα βοήθειας, θα ρυθµίσουµε το χρέος σας. Και αυτό µπορεί να γίνει µόνο µε ένα νέο γενναίο "κούρεµα"». Των χρεών προς τα κράτη-δανειστές; «Ακριβώς. Ενα "κούρεµα" της τάξεως του 70%-80%. Αυτό θα ήταν η "έξυπνη" λύση. Χωρίς αυτήν η κρίση θα µείνει άλυτη». Εχετε την εντύπωση, ως εξωτερικός παρατηρητής, ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει το θάρρος να αγωνιστεί για τέτοιο αίτηµα; «Οχι, δεν πιστεύω ότι έχει, και δεν µπορεί να το έχει για δοµικούς λόγους. Κατ' αρχάς τα µέλη της δεν είναι οµηρικοί ήρωες. Αλλά ακόµη και έναν Αγαµέµνονα να είχε επικεφαλής, δεν θα κατόρθωνε τίποτε. Γιατί; Επειδή η ελληνική κυβέρνηση έχει το κλασικό πρόβληµα κάθε υπερχρεωµένης χώρας: είναι ταυτόχρονα υπηρέτρια δύο αφεντικών, των ψηφοφόρων και των δανειστών, τα συµφέροντα των οποίων είναι διαµετρικά αντίθετα. Ο µόνος αξιοπρεπής συµβιβασµός σε αυτή την περίπτωση θα ήταν ένα "κούρεµα" των τεσσάρων πέµπτων του χρέους, κάτι που όµως η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να επιβάλει στους δανειστές. Οπως δεν µπορεί να επιβληθεί και στους ψηφοφόρους-πελάτες, αν δεν θέλει να χάσει το µοναδικό της στήριγµα». Οι αναλογίες µε τη Βαϊµάρη «Ο Παπαδήµος τα έβαλε µε το πελατειακό σύστηµα»

73 Βλέπετε οµοιότητες µε τη Γερµανία του Μεσοπολέµου; «Αναµφισβήτητα. Εκείνος που τα έβαλε χωρίς επιτυχία µε το πελατειακό σύστηµα ήταν ο Λουκάς Παπαδήµος. Οι µεταρρυθµίσεις του θυµίζουν τα αναγκαστικά διατάγµατα του καγκελάριου Χάινριχ Μπρίνινγκ το , που είχαν ως απόληξη τον εθνικοσοσιαλισµό. Ο Παπαδήµος είναι ο έλληνας Μπρίνινγκ. Η άδοξη τύχη του ίδιου και της πολιτικής του µου προκαλεί µεγάλη ανησυχία». Είναι το ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ», που ευαγγελίζονται οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο, η σωστή συνταγή για να επανέλθει η Ελλάδα στον δρόµο της ανάπτυξης; «Το σχέδιο αυτό είναι ήδη σε εφαρµογή µε τα πακέτα βοήθειας και τις µεταρρυθµίσεις που τα συνοδεύουν. Με τη διαφορά ότι σήµερα το σχέδιο αυτό δεν βρίσκεται υπό την καθοδήγηση µιας νικήτριας δύναµης, όπως ήταν τότε οι Αµερικανοί, που συνέβαλαν αποφασιστικά στην επιτυχία του. Η σηµερινή Ελλάδα είναι κυρίαρχη χώρα, οι ελίτ της οποίας δεν µπορούν ή δεν θέλουν να αλλάξουν τις δοµές της». Το κόµµα της αξιωµατικής αντιπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ, προτείνει ένα «Σχέδιο Μάρσαλ» για την Ελλάδα, που θα αντιγράφει το µεταπολεµικό γερµανικό: ιαγραφή ενός µέρους του χρέους και τριετή διακοπή πληρωµών για το υπόλοιπο σε συνδυασµό µε µια ρήτρα ανάπτυξης. Είναι ρεαλιστική πρόταση; «Οχι. Τρία χρόνια δεν φτάνουν µε τίποτε. Για να γίνει αποτελεσµατική η διακοπή πρέπει να διαρκέσει, όπως στη Γερµανία, πολλές δεκαετίες».

74 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΑΛΜΠΡΕΧΤ ΡΙΤΣΛ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ «ΣΠΙΓΚΕΛ» Κυριακή, 09 Οκτωµβρίου :19 0 Σχόλια Η Γερµανία υπήρξε ο µεγαλύτερος χρεοφειλέτης του 20ού αιώνα Κύριε Ριτσλ, η Γερµανία αντιµετωπίζει αυτό τον καιρό την οικονοµική βοήθεια προς την Ελλάδα σαν υπεράνω όλων ηθικολόγος. Η κυβέρνηση ενεργεί µε ακαµψία: «Λεφτά θα πάρετε µόνο αν κάνετε αυτό που σας λέµε». Είναι δίκαιη αυτή η συµπεριφορά; Όχι, είναι απολύτως αδικαιολόγητη. Μάλλον δεν το βλέπουν έτσι οι περισσότεροι Γερµανοί. Μπορεί, αλλά η Γερµανία έζησε τις µεγαλύτερες χρεοκοπίες της νεότερης ιστορίας. Τη σηµερινή οικονοµική ανεξαρτησία της και τη θέση της ως ιδασκάλου της Ευρώπης τη χρωστάει στις ΗΠΑ, οι οποίες µετά τον πρώτο αλλά και τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο παραιτήθηκαν από το δικαίωµά τους για τεράστια χρηµατικά ποσά. Αυτό δεν το θυµάται όµως κανείς. Τι ακριβώς συνέβη τότε; Η δηµοκρατία της Βαϊµάρης κατόρθωσε να επιζήσει από το 1924 µέχρι 1929 αποκλειστικά µε δανεικά, τα δε χρήµατα για τις αποζηµιώσεις του πρώτου παγκοσµίου πολέµου τα δανείστηκε από τις ΗΠΑ. Αυτή η δανειακή πυραµίδα κατέρρευσε µε την κρίση του Τα χρήµατα των δανείων των ΗΠΑ είχαν εξαφανιστεί, η ζηµιά για τις ΗΠΑ ήταν τεράστια, οι συνέπειες για την παγκόσµια οικονοµία καταστροφικές. Το ίδιο και µετά το δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο; Οι ΗΠΑ τότε φρόντισαν να µην θέσει κανείς από τους συµµάχους αξιώσεις για αποζηµίωση. Εκτός από µερικές εξαιρέσεις, µαταιώθηκαν όλες οι αξιώσεις µέχρι µια µελλοντική επανένωση της Γερµανίας (ανατολικής και δυτικής). Αυτό ήταν πολύ ζωτικό για τη Γερµανία, ήταν στην ουσία η οικονοµική βάση του γερµανικού µεταπολεµικού θαύµατος. Αλλά, παράλληλα, τα θύµατα της γερµανικής κατοχής ήταν αναγκασµένα να αποποιηθούν τα δικαιώµατα τους για αποζηµίωση, µεταξύ αυτών και οι Έλληνες. Στη σηµερινή κρίση παίρνει η Ελλάδα από Ευρώπη και ΝΤ 110 δισ. και συζητιέται ένα πρόσθετο πακέτο, που θα είναι εξ ίσου µεγάλο. Πρόκειται δηλαδή για πολλά χρήµατα. Τι έκταση είχαν οι γερµανικές χρεοκοπίες;

75 Αναλογικά µε την οικονοµική επιφάνεια που είχαν οι ΗΠΑ κατά την εποχή εκείνη, τα γερµανικά χρέη της δεκαετίας του 30 ισοδυναµούν µε το κόστος της κρίσης του Συγκριτικά, λοιπόν, τα χρέη της Ελλάδας είναι µηδαµινά. Αν υποθέταµε ότι υπήρχε µια παγκόσµια λίστα για κορυφαίους της χρεοκοπίας, ποια θα ήταν η θέση της Γερµανίας; Αυτοκρατορική. Σε σχέση µε την οικονοµική επιφάνεια της χώρας, η Γερµανία είναι ο µεγαλύτερος αµαρτωλός του 20ού αιώνα και πιθανόν της νεότερης οικονοµικής ιστορίας. Ούτε η Ελλάδα δεν µπορεί να µας ανταγωνιστεί; Όχι, η Ελλάδα παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Υπάρχει, βέβαια, το πρόβληµα του κινδύνου της µετάδοσης της κρίσης στις γνωστές ευρωπαϊκές χώρες. Η οµοσπονδιακή δηµοκρατία της Γερµανίας θεωρείται ως ενσάρκωση της σταθερότητας. Πόσες φορές έχει χρεοκοπήσει η Γερµανία; Εξαρτάται πώς το υπολογίζει κανείς. Τον περασµένο αιώνα τουλάχιστο τρεις φορές. Μετά την τελευταία στάση πληρωµών στη δεκαετία του 30, ανακουφίστηκε η Γερµανία από τις ΗΠΑ µε µια µείωση χρεών, η αλλιώς ένα κούρεµα, που ισοδυναµεί µε ένα µεγαλόπρεπο άφρο-λουκ που µετατρέπεται σε φαλάκρα. Από τότε κρατάει η χώρα την οικονοµική λάµψη της, ενώ οι υπόλοιποι ευρωπαίοι δούλευαν σαν τα σκυλιά για να ορθοποδήσουν από τις καταστροφές του πολέµου και τη γερµανική κατοχή. Κι ακόµη, το 1990 είχαµε επίσης µια στάση πληρωµών. Πώς είπατε; Βεβαίως! Ο τότε καγκελάριος Κολ αρνήθηκε να υλοποιήσει τη Συµφωνία του Λονδίνου, του Η συµφωνία έλεγε ότι οι γερµανικές πολεµικές αποζηµιώσεις της Γερµανίας, στην περίπτωση της επανένωσης θα πρέπει να τεθούν υπό επαναδιαπραγµάτευση. Η Γερµανία όµως δεν πλήρωσε αποζηµιώσεις µετά το 1990 (εκτός πολύ λίγων) ούτε τα αναγκαστικά δάνεια, ούτε τα έξοδα κατοχής. Η Ελλάδα είναι ένα από τα κράτη, που δεν πήραν δεκάρα. Σε αντίθεση µε το 1953, συζητείται επί του παρόντος η διάσωση της Ελλάδας, λιγότερο µέσω µιας µείωσης των χρεών και περισσότερο µέσω µιας παράτασης του χρόνου πληρωµής των κρατικών οµολόγων, δηλαδή µιας ήπιας αναπροσαρµογής των χρεών. Μπορούµε εδώ να µιλάµε για επαπειλούµενη χρεοκοπία; Οπωσδήποτε. Ακόµη κι αν ένα κράτος δεν είναι εκατό τα εκατό ανίκανο να ικανοποιήσει τους πιστωτές του, µπορεί να είναι υπό χρεοκοπία. Ακριβώς όπως στην περίπτωση της Γερµανίας τη δεκαετία του 50, είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουµε ότι η Ελλάδα θα µπορέσει µόνη της να πληρώσει τα χρέη. Και όποιος δεν το µπορεί, είναι εξ ορισµού χρεοκοπηµένος. Τώρα θα έπρεπε να καθοριστεί ποια χρηµατικά ποσά είναι έτοιµοι οι πιστωτές να θυσιάσουν. ηλαδή θα πρέπει να βρούµε ποιος θα πληρώσει το µάρµαρο. Το κράτος που πληρώνει τα περισσότερα είναι η Γερµανία. Μάλλον κάπως έτσι θα πρέπει να γίνει. Αλλά ήµαστε στο παρελθόν πολύ ανέµελοι. Η βιοµηχανική µας παραγωγή κέρδισε πολλά από τις υπέρογκες εξαγωγές. Οι ανθελληνικές θέσεις που προβάλλονται από τα ΜΜΕ εδώ είναι πολύ επικίνδυνες. Μην ξεχνάτε ότι

76 ζούµε µέσα σε ένα γυάλινο σπίτι. Το οικονοµικό µας θαύµα έγινε δυνατό αποκλειστικά και µόνο επειδή δεν αναγκαστήκαµε να πληρώσουµε αποζηµιώσεις. Η Γερµανία δηλαδή θα έπρεπε να είναι πιο συγκρατηµένη; Η Γερµανία στον 20ό αιώνα άρχισε δυο πολέµους, τον δεύτερο δε τον διεξήγαγε ως πόλεµο αφανισµού και εξολόθρευσης, και στη συνέχεια οι εχθροί της αποποιήθηκαν το δικαίωµα τους εν µέρει ή και καθολικά για αποζηµιώσεις. Το ότι η Γερµανία πραγµατοποίησε το θαύµα της πάνω στις πλάτες άλλων Ευρωπαίων, δεν το έχουν ξεχάσει οι Έλληνες. Τι εννοείτε; Οι Έλληνες ξέρουν τα εχθρικά άρθρα και γνώµες στα γερµανικά ΜΜΕ πολύ καλά. Αν η διάθεση των Ελλήνων γίνει πολύ πιο επιθετική, µπορεί να αναβιώσουν οι παλιές διεκδικήσεις, αρχίζοντας από την Ελλάδα, και αν η Γερµανία ποτέ αναγκαστεί να πληρώσει, θα µας «πάρουν ακόµη και τα σώβρακα». Θα έπρεπε, αντίθετα, να είµαστε ευγνώµονες, να εξυγιάνουµε την Ελλάδα µε τα λεφτά µας. Αν εµείς εδώ παίξουµε το παιγνίδι των ΜΜΕ, παριστάνοντας τον χοντρό Εµίλ, που καπνίζει το πούρο του και αρνείται να πληρώσει, κάποτε κάποιοι θα µας στείλουν τους παλιούς λογαριασµούς. Αν µπορούσαµε να διδαχθούµε κάτι από τις εξελίξεις, ποια λύση θα ήταν η καλύτερη για την Ελλάδα και τη Γερµανία; Οι χρεοκοπίες της Γερµανίας τα περασµένα χρόνια το δείχνουν: το λογικότερο είναι τώρα να συµφωνηθεί µια µείωση του χρέους. Όποιος δάνεισε λεφτά στην Ελλάδα, πρέπει να χάσει ένα µεγάλο µέρος τους. Αυτό θα ήταν καταστροφικό για τις τράπεζες, γι αυτό θα ήταν αναγκαίο ένα πρόγραµµα βοήθειας. Μπορεί αυτή η λύση να είναι ακριβή για τη Γερµανία, αλλά έτσι κι αλλιώς θα πρέπει να πληρώσουµε. Κι έτσι θα είχε και η Ελλάδα µια ευκαιρία για µια νέα αρχή. * Ο Άλµπρεχτ Ριτσλ είναι καθηγητής της ιστορίας της οικονοµίας στο Λόντον Σκουλ οφ Εκονόµικς.

77 Συνέντευξη στην ΕΙΡΗΝΗ ΨΥΧΑΡΗ Βόλφγκανγκ Στρέεκ: «Ολοι ήξεραν, κυρίως η Goldman Sachs» Υποκρίνονται όσοι λένε ότι αγνοούσαν τα προβλήµατα του Νότου, λέει στο «Βήµα» ο γερµανός κοινωνιολόγος ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 31/01/ :29 Αντικρυστές στο χρηµατιστήριο της Νέας Υόρκης, µπροστά στα γραφεία της Goldman Sachs στο µέγαρο της Γουόλ Στριτ 30 εκτύπωση «Ο Βορράς είναι αποφασισµένος να αποτρέψει τη χρεοκοπία της Ελλάδας για να προστατεύσει το δικό του

78 χρηµατοπιστωτικό σύστηµα» εκτιµά, µιλώντας αποκλειστικά στο «Βήµα», ο Βόλφγκανγκ Στρέεκ (στη φωτογραφία δεξιά), διακεκριµένος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήµιο της Κολωνίας και διευθυντής του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για τη Μελέτη των Κοινωνιών στη Γερµανία. ηλώνει σίγουρος ότι «όλοι ήξεραν» τι συνέβαινε µε τον ευρωπαϊκό νότο: κυβερνήσεις, ΝΤ και, κυρίως, η Golman Sachs. Και τονίζει ότι «µόνον η ανάπτυξη, η διαγραφή χρεών ή η χρεοκοπία µπορούν να επιλύσουν το υπερβολικό δηµόσιο χρέος, όχι η λιτότητα». Πιστεύετε ότι η ευθύνη για την κατάσταση της νοµισµατικής ένωσης στην ΕΕ βαραίνει τον «οκνηρό και διεφθαρµένο» Νότο που «παραβίασε τους κανόνες»; «εν συµφωνώ ότι ο Νότος δεν ακολούθησε τους κανόνες. Όλοι ήξεραν τί συνέβαινε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΝΤ και κυρίως η Goldman Sachs, που βοήθησε την Ελλάδα να

79 µπει στην ΟΝΕ και λίγο µετά προσέλαβε τον Μάριο Ντράγκι για CEO της Ευρώπης και αργότερα τον Μάριο Μόντι ως σύµβουλο. Η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ελλάδα κλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση για πολιτικούς λόγους, για να σταθεροποιηθεί η περιοχή και να αποφευχθεί η επιστροφή µίας δεξιάς δικτατορίας ή µία κυβέρνηση της Αριστεράς».»Ήλπιζαν ότι η κεντρώα δηµοκρατία, ο καπιταλισµός, η πρόσβαση στην αγορά της Ευρώπης και τα διαρθρωτικά ταµεία θα επέφεραν µία βιώσιµη ευηµερία. Όµως στα τέλη της δεκαετίας του 1990 αυτή η ελπίδα µπορούσε να κρατηθεί ζωντανή µόνο µέσω µίας τεράστιας εισαγωγής δανείων που υποκαθιστούσαν την ευηµερία. Για να έχουν τα δάνεια προσιτά επιτόκια για την Ελλάδα και τους υπόλοιπους οφειλέτες, έπρεπε να γίνουν µέλη της νοµισµατικής ένωσης. Όσα συνέβησαν έκτοτε ήταν γνωστά και εµφανή σε όλους». Θεωρείτε πιθανή την ολοκληρωτική διάλυση της ευρωζώνης; «εν το πιστεύω. Ο Βορράς είναι αποφασισµένος να αποτρέψει τη χρεοκοπία της Ελλάδας, ώστε να προστατεύσει τη δική του χρηµατοπιστωτική βιοµηχανία. Θέλει επίσης να κρατήσει τις ελλειµµατικές χώρες µέσα στην ευρωζώνη, για να προστατεύσει τις εξαγωγές του από τις ανταγωνιστικές νοµισµατικές υποτιµήσεις και να κρατήσει τη συναλλαγµατική ισοτιµία του ευρώ σε τεχνητά χαµηλά επίπεδα. Η Γερµανία, συγκεκριµένα, είναι πρόθυµη να πληρώσει για αυτό, µε τη µορφή βοήθειας, φθάνει να είναι υποφερτή και µε κάποιο τρόπο κρυφή από τους ψηφοφόρους. Οι ελίτ του Νότου, από την πλευρά τους, θέλουν να παραµείνουν στην ΟΝΕ, γνωρίζοντας ότι το πολιτικό τους µέλλον είναι άρρηκτα συνδεδεµένο µε τη συµµετοχή στην «Ευρώπη» και ελπίζοντας για συνεχή οικονοµική ενίσχυση. Οι µεσαίες τάξεις του Νότου επίσης θέλουν να παραµείνουν αφού αφενός φοβούνται την πολιτική ριζοσπαστικοποίηση και αφετέρου πιστεύουν ότι η Ευρώπη είναι η γη της επαγγελίας. Φυσικά, κανείς δεν γνωρίζει αν ένα ανεξάρτητο νόµισµα τελικά θα ήταν προτιµότερο από την οικονοµική ενίσχυση που οι Βρυξέλλες ή το Βερολίνο θα διατίθενται να προσφέρουν στο µέλλον». Πιστεύετε ότι η κρίση χρέους στην ευρωζώνη µπορεί να επιλυθεί µέσω σκληρών µέτρων λιτότητας, όπως επιµένουν οι ηγέτες της; «Το υπερβολικό δηµόσιο χρέος επιλύεται µόνο µέσω της οικονοµικής ανάπτυξης, της διαγραφής χρεών ή της χρεοκοπίας, ποτέ µέσω της λιτότητας. Η λιτότητα που επιβάλλεται από το εξωτερικό µπορεί να διογκώσει το πρόβληµα. Αλλά θεωρείται απαραίτητη για τον βραχυπρόθεσµο εφησυχασµό των αγορών, βάζοντας ως προτεραιότητα τις διεκδικήσεις των δανειστών και όχι των πολιτών. Είναι επίσης απαραίτητη για τον κατευνασµό των ψηφοφόρων της Βόρειας Ευρώπης, που καλούνται να εγκρίνουν τη «διάσωση» των κρατών - οφειλετών του Νότου, ή καλύτερα των τραπεζών που τα έχουν δανείσει, σε µία περίοδο που και οι βορειοευρωπαίοι υφίστανται µεγάλες περικοπές στις δηµόσιες δαπάνες». Τι τίµηµα θα πλήρωνε η Ελλάδα σε περίπτωση που δεν ακολουθούσε τις πολιτικές του ΝΤ και της ΕΕ; «εν γνωρίζω. Είναι ένα ρίσκο. Ένα ραντεβού µε τη τύχη. Μπορεί να φοβίσετε τόσο την ΕΕ µε την πιθανότητα της χρεοκοπίας και οι δανειστές σας να γίνουν πιο φιλικοί. Μπορεί και όχι. Είναι ένα παιχνίδι θάρρους: ποιος θα ανοιγοκλείσει πρώτος τα µάτια του;»

80 Ποια είναι η γνώµη σας για τις νέες τεχνοκρατικές κυβερνήσεις σε Ελλάδα και Ιταλία, αναφορικά µε τους δηµοκρατικούς θεσµούς και διαδικασίες; «Ο τρόπος µε τον οποίο τοποθετήθηκαν οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα και την Ιταλία δεν έχουν προηγούµενο: οι ειδικοί στα χρήµατα αντικαθιστούν τους ειδικούς στους ανθρώπους, κάτω από ισχυρές πιέσεις ξένων κυβερνήσεων και διεθνών οργανισµών, προκειµένου να εξασφαλιστεί η εξόφληση του χρέους στους ξένους πιστωτές. Θυµάµαι πόσο σοκαρισµένη ήταν η Μέρκελ και οι άλλοι όταν ο Παπανδρέου προσπάθησε να διενεργήσει δηµοψήφισµα. Αµέσως τον ανάγκασαν να παραιτηθεί. Φυσικά αυτό ήταν µόνο η κορυφή του παγόβουνου. Σκεφτείτε τους περιορισµούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις εθνικές νοµισµατικές, οικονοµικές και κοινωνικές πολιτικές και τις συλλογικές διαπραγµατεύσεις, που τον εκέµβριο οδήγησαν στη συµφωνία για αναθεώρηση των Συνθηκών της ΕΕ.. Όλες οι χώρες, όχι µόνο η Ελλάδα και η Ιταλία, είναι τώρα υποτελείς σε µία ευρωπαϊκή «οικονοµική κυβέρνηση» που είναι σχεδιασµένη να καθιστά αδύνατο στη δηµοκρατική πολιτική να διορθώνει τις πράξεις των αγορών». = Είναι δυνατή µία δοµική αναπροσαρµογή και µία πραγµατική δηµοσιονοµική ένωση στην Ευρώπη ελλείψει µίας κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας; «Η ευρωπαϊκή ενοποίηση ήταν εξ αρχής σχεδιασµένη έτσι ώστε να προχωράει χωρίς την «ευρωπαϊκή ταυτότητα». Η µετάβαση από τη νοµισµατική στη δηµοσιονοµική ένωση και από εκεί σε µία ένωση µεταφοράς πόρων, θα οδηγείται όχι από µία νέα «ευρωπαϊκή συνείδηση» των πολιτών αλλά από τις αγορές, που αξιώνουν το τέλος της οικονοµικής εθνικής κυριαρχίας. Αλλά το τίµηµα θα είναι οι πολίτες του Βορρά να αγανακτήσουν µε τον «φόρο ανταγωνιστικότητας» που θα πρέπει να πληρώνουν στον Νότο ως αποζηµίωση για τις ανταγωνιστικές υποτιµήσεις, ενώ οι πολίτες του Νότου θα αγανακτήσουν µε τη λιτότητα που θα τους επιβάλει ο Βορράς. Ο Βορράς θα αντιµετωπίζει τον Νότο ως βάρος και ο Νότος τον Βορρά, και κυρίως τη Γερµανία, ως ιµπεριαλιστές. Καθώς η Ευρώπη θα µεγαλώνει υπό την ηγεσία των αγορών, οι λαοί της θα απεχθάνονται ο ένας τον άλλον». ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο Βόλφγκανγκ Στρέεκ Καθηγητής Κοινωνιολογίας στη σχολή Οικονοµικών και Κοινωνικών Επιστηµών του πανεπιστηµίου της Κολονίας, ο Βόλφγκανγκ Στρέεκ, εστιάζει το ερευνητικό του ενδιαφέρον στον συσχετισµό της πολιτικής επιστήµης και της πολιτικής οικονοµίας µε την οικονοµική κοινωνιολογία. Ασχολείται κυρίως µε τη σύγκρουση των δηµοκρατικών οντοτήτων και της καπιταλιστικής οικονοµίας, όπως αυτή αντανακλάται στη σύνθεση του σύγχρονου κράτους πρόνοιας και των εργασιακών σχέσεων. Αρθρογραφεί συχνά σε επιστηµονικές επιθεωρήσεις, ενώ το τελευταίο του βιβλίο κυκλοφόρησε το 2009 από τις εκδόσεις Oxford University Press µε τον τίτλο «Re - Forming Capitalism: Institutional Change in the German Political Economy» (Μετά - Ρυθµίζοντας τον Καπιταλισµό: Θεσµική Αλλαγή στη Γερµανική Πολιτική Οικονοµία). Από το 1995 διευθύνει το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για τη Μελέτη των Κοινωνιών στην Κολονία.

81 Μπασκόζος Γιάννης Ν. Χάινριχ Α. Βίνκλερ: «Κίνδυνος είναι οι λαϊκίστικες δυνάµεις και όχι η Βαϊµάρη» Η Ιστορία δεν επαναλαµβάνεται, λέει ο καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Χούµπολτ του Βερολίνου αλλά κρούει τον κώδωνα για το σήµερα ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 29/04/ :45 Ενστολοι βουλευτές του Ναζιστικού Κόµµατος µπαίνουν στο Ράιχσταγκ µετά τον θρίαµβό τους στις εκλογές του 1932 «Καταγγελία του µνηµονίου, λογιστικός έλεγχος του δηµοσίου χρέους και όλων των δανειακών συµβάσεων από το 1974 ως σήµερα, άρνηση πληρωµής του παράνοµου και επαχθούς χρέους», «εθνικοποίηση όλων των τραπεζών». Ποιανού κόµµατος είναι άραγε αυτές οι θέσεις; Του ΚΚΕ, της Χρυσής Αυγής ή κάποιων αριστεριστών; Πολλές φορές οι θέσεις των δύο άκρων του πολιτικού φάσµατος µοιάζουν µεταξύ τους, καθώς αναµειγνύονται ο αντικαπιταλιστικός, ο αντιαµερικανικός και ο αντιµνηµονιακός λόγος τους και συσκοτίζονται οι άλλες αντιθέσεις τους, όπως το Εθνικό - ιεθνιστικό, το

82 Μεταναστευτικό κ.ά. Αρκετοί παρατηρητές, αλλά και οι δύο εκπρόσωποι των µεγάλων πολιτικών κοµµάτων Αντ. Σαµαράς και Ευ. Βενιζέλος σε κάποιες οµιλίες τους αναφέρθηκαν στο «σύνδροµο της Βαϊµάρης». Η ηµοκρατία της Βαϊµάρης ( ), η οποία ξεκίνησε µε µεταρρυθµιστικές φιλοδοξίες από την πλευρά των δυνάµεων της Σοσιαλδηµοκρατίας, του Κέντρου και των Φιλελευθέρων, συνάντησε την απροκάλυπτη εχθρότητα των ναζιστών, των συντηρητικών εθνικιστών και των κοµµουνιστών, και στην ουσία, σύµφωνα µε τους ιστορικούς, προετοίµασε την άνοδο του Χίτλερ. «Η Ιστορία δεν επαναλαµβάνεται» και δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναδούµε τη Βαϊµάρη να ανασταίνεται στη σηµερινή εποχή πιστεύει ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήµιο Χούµπολτ του Βερολίνου Χάινριχ Βίνκλερ, ο οποίος έχει µελετήσει την πρόσφατη ιστορία της Ευρώπης και θεωρείται ειδικός στην ιστορία της Γερµανίας. εν τον φοβίζει η αύξηση του εκλογικού ποσοστού των ακροδεξιών κοµµάτων, καθώς εκτιµά ότι, παρά τα ενισχυµένα σε ορισµένες χώρες εκλογικά ποσοστά που επιτυγχάνουν οι ακροδεξιοί, δεν συνιστά µαζική µετακίνηση ψηφοφόρων. Αν υπάρχει ένας κίνδυνος για τη δηµοκρατία σήµερα κατά τον καθηγητή Χ. Βίνκλερ, αυτός είναι από εκείνες τις λαϊκίστικες δυνάµεις που δεν αντιστέκονται στην ύφεση λαµβάνοντας κατάλληλα µέτρα. Μιλήσαµε µε τον καθηγητή Χ. Βίνκλερ ενηµερώνοντάς τον για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και για το ότι η χώρα πηγαίνει σε εκλογές χωρίς κανένα πολιτικό κόµµα να συγκεντρώνει πλειοψηφία για να κυβερνήσει. -Κύριε καθηγητά, ορισµένοι παρατηρητές µιλούν αναλογικά και στη χώρα µας για ένα «σύνδροµο της Βαϊµάρης». Κατά τη γνώµη σας υπάρχουν προϋποθέσεις σήµερα σε µια χώρα της Ευρώπης να ξαναδούµε ένα τέτοιο σενάριο τύπου Βαϊµάρης; «Η Ιστορία δεν επαναλαµβάνεται. Η διάλυση της ηµοκρατίας της Βαϊµάρης ήταν µια κοσµοϊστορική καταστροφή και οι λόγοι γι' αυτό βρίσκονται πολύ πίσω στην ιστορία της Γερµανίας. Μία από τις κύριες αιτίες ήταν το ασύµπτωτο της γερµανικής διαδικασίας εκσυγχρονισµού στον 19ο αιώνα. Η Γερµανία κατάφερε να κατακτήσει σχετικά νωρίς µαζί µε την ίδρυση του γερµανικού κράτους-έθνους, το 1871, σύµφωνα µε τα πρότυπα της εποχής, το δικαίωµα ψήφου µε καθολική ψηφοφορία για τους άνδρες, αλλά έγινε κοινοβουλευτική δηµοκρατία πολύ αργά, στη σκιά της στρατιωτικής ήττας στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο, τον Οκτώβριο του Η χρονική σύµπτωση της ήττας και της δηµοκρατίας ήταν ένα από τα πιο σοβαρά ψυχολογικά φορτία για την Πρώτη Γερµανική ηµοκρατία. Η δυτική δηµοκρατία θεωρήθηκε ευρέως στη γερµανική κοινωνία το πολίτευµα των νικητών και κατά συνέπεια "µη γερµανικό" - ένα από τα συνθήµατα µε τα οποία ο Χίτλερ ήταν σε θέση να προωθήσει τη δική του άποψη για το "κράτος του ηγέτη"». -Πιστεύετε ότι οι εξελίξεις στην Ευρώπη (µε την κρίση του χρέους) µπορεί να κρύβουν µια αντιδηµοκρατική εκτροπή; Αν ναι, τι µορφή µπορεί να λάβει αυτή; «Τα απολυταρχικά καθεστώτα (κοµµουνιστικά και φασιστικά), ως αντιπροτάσεις στη δυτική δηµοκρατία, έχουν καταρριφθεί και απαξιωθεί από την Ιστορία. εν υπάρχει πλέον µια ευρεία µαζική υποστήριξη προς αυτά όπως υπήρξε στην περίοδο του Μεσοπολέµου. Αλλά στην Ευρώπη σήµερα υπάρχει η παρουσία λαϊκιστικών δυνάµεων διαφορετικών αποχρώσεων, που µπορούν να φέρουν τη δηµοκρατία σε κίνδυνο αν τα δηµοκρατικά

83 κόµµατα προσαρµοστούν σε αυτές τις τάσεις και δεν τις αντιµετωπίσουν αποφασιστικά και επιθετικά, ενδεχοµένως και µε τον κίνδυνο να χάσουν προσωρινά σε δηµοτικότητα». -Οι χρηµατοπιστωτικές αγορές µε τη δύναµή τους συνιστούν έναν κίνδυνο για τη δηµοκρατία; Μπορούν να ελεγχθούν; «εν είναι οι "χρηµατοπιστωτικές αγορές" που θέτουν σε κίνδυνο τη δηµοκρατία σήµερα, αλλά εκείνες οι κυβερνήσεις και τα κόµµατα που επέλεξαν τον δρόµο της µικρότερης αντίστασης, εν µέρει ήδη εδώ και δεκαετίες, αποφεύγοντας την ευθύνη για την οικονοµική ύφεση των χωρών τους. Μόνο όσοι είναι πρόθυµοι να πολεµήσουν την κρίση αποτελεσµατικά, θέτοντας σε εφαρµογή βαθιές µεταρρυθµίσεις, που θα εξαλείψουν τις αιτίες της κρίσης, µπορούν να περιµένουν την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στην αντιµετώπιση της κρίσης του χρέους». Εχετε µιλήσει πολλές φορές για την ανάγκη µιας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Πώς θα προχωρήσει η δηµοκρατία σε µια τέτοια κατεύθυνση, δεδοµένων των µεγάλων οικονοµικών συµφερόντων και της διαφορετικής στρατηγικής των µεγάλων δυνάµεων, της Βρετανίας, της Γερµανίας και της Γαλλίας; «Ηταν λάθος να επιδιωχθεί στη δεκαετία του '90 µια ευρωπαϊκή νοµισµατική ένωση χωρίς τη δηµοσιονοµική ένωση και την ταυτόχρονη δηµιουργία µιας πολιτικής ένωσης. Αυτή η κατασκευαστική αστοχία θα πρέπει να διορθωθεί τώρα. Μόνο µια Ευρώπη που µιλάει µε ενιαία φωνή για σηµαντικά ζητήµατα θα µπορεί να αναγνωρίζεται από τον υπόλοιπο κόσµο και να εµπνέει τον σεβασµό στις χρηµαταγορές. Ολες οι δηµοκρατικές δυνάµεις - οι Σοσιαλιστές, οι Συντηρητικοί, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι - θα µετρηθούν πάνω σε αυτό το καθήκον».

84 ευτέρα, 4 Απριλίου 2011 HEINER FLASSBECK «Η Ελλάδα παραδόθηκε δίχως αντίσταση» HEINER FLASSBECK (πρώην υφυπουργός Οικονοµικών της Γερµανίας) «Η Ελλάδα παραδόθηκε δίχως αντίσταση» Στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ ίχως ριζικές αλλαγές στην πολιτική της Ε.Ε. οι προοπτικές της Ελλάδας και της Ευρώπης για έξοδο από την κρίση είναι σχεδόν ανύπαρκτες, υποστηρίζει ο Heiner Flassbeck, ο οποίος διατέλεσε υφυπουργός Οικονοµικών της Γερµανίας επί καγκελαρίου Σρέντερ την περίοδο όταν «στηνόταν το ευρώ». Εκτιµά ότι δεν υπάρχει σήµερα πολιτική θέληση να συζητηθούν τα προβλήµατα µε ανοιχτό µυαλό. Η Ελλάδα, οι άλλες νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες και η Γαλλία, σηµειώνει, παραδόθηκαν πάρα πολύ νωρίς και δίχως αντίσταση στις απαιτήσεις των Γερµανών. Είναι η ελληνική τραγωδία απλώς το αποτέλεσµα ενός διεφθαρµένου πολιτικού συστήµατος και µιας ιδιότυπης πολιτικής κουλτούρας, ανεξαρτήτως των οικονοµικών σχέσεων και διασυνδέσεων µέσα στην ευρωπαϊκή νοµισµατική ένωση; Οχι, η Ελλάδα έχει τα δικά της ιδιαίτερα προβλήµατα, που πηγάζουν από τα χαρακτηριστικά που αναφέρατε, αλλά, από την άλλη µεριά, αυτό που συνέβη στη χώρα σας είναι µέρος µιας µεγαλύτερης τραγωδίας όπου ακόµα αναµένεται η λύση και δεν διεξάγεται καµία σοβαρή συζήτηση. Το µέρος της µεγαλύτερης τραγωδίας έχει να κάνει µε τις εξωτερικές ανισορροπίες µέσα στην ευρωζώνη και αφορά µια κατάσταση όπου η Γερµανία είναι υπερ-ανταγωνιστική και όλες οι άλλες χώρες ακολουθούν την ουρά της. Η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει ακόµα και σήµερα να ισχυρίζεται στον ελληνικό λαό, και παρά τις συντριπτικές αποδείξεις που υπάρχουν απ' όλα τα διαθέσιµα στοιχεία και δεδοµένα, ότι η κατάσταση βελτιώνεται και πως η µόνη έξοδος από την κρίση είναι µέσα από τους κανόνες του ΝΤ και της Ε.Ε. Πραγµατικά, εσείς θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο είναι έστω και στο ελάχιστο δυνατό βαθµό εφικτό; Θα ήταν εφικτό αλλά µόνο κάτω από συνολικά τελείως διαφορετικές συνθήκες και καταστάσεις. Η Ελλάδα έχει απόλυτη ανάγκη από δύο πράγµατα προκειµένου να βγει από την κρίση: πολύ χαµηλά επιτόκια δανεισµού και µια αναπτυσσόµενη οικονοµία. Σήµερα δεν διαθέτει κανένα απ' αυτά. Και, κάτω από τις υπάρχουσες θεσµικές συνθήκες, τους δύο αυτούς συντελεστές µόνο η ευρωπαϊκή νοµισµατική ένωση συνολικά θα µπορούσε να τους παρέχει. Η έκδοση ενός ευρωοµολόγου θα ωφελούσε την Ελλάδα και θα είχε µια πιθανότητα να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της µακροπρόθεσµα χάρη στους αυξανόµενους µισθούς αλλού και στην άνθηση της εγχώριας ζήτησης σε άλλες χώρες, και ιδιαίτερα στη Γερµανία.

85 Η Γερµανία υποστηρίζει ότι ένα σύµφωνο ανταγωνιστικότητας, που θα στηρίζεται ουσιαστικά στο µοντέλο της δικής της οικονοµικής ανάπτυξης, είναι ο µόνος τρόπος για να επιζήσει η Ε.Ε. Μα δεν είναι το πρότυπο της γερµανικής ανάπτυξης βασισµένο σε µια πολιτική συστηµατικής συµπίεσης των µισθών προς τα κάτω και αυξανόµενης ανεργίας; Ακριβώς έτσι είναι. Εχετε απόλυτο δίκιο. Η ανταγωνιστικότητα είναι πάντα ανταγωνιστικότητα σε σχέση µε κάποιον άλλον. Εάν η ευρωπαϊκή νοµισµατική ένωση προσπαθούσε να ακολουθήσει τον γερµανικό δρόµο, η διεθνής κοινότητα θα έβαζε φραγµό σε αυτή την εξέλιξη µε βίαιο τρόπο. Επιπλέον, το γερµανικό πρότυπο δεν είναι καθόλου επιτυχηµένο. Για την εγχώρια οικονοµία και τους εργαζόµενους και από την άποψη της συνολικής ανάπτυξης είναι σκέτη καταστροφή. Μεταξύ 2000 και 2010, οι καθαρές εξαγωγές της Γερµανίας εκτινάχθηκαν στα ύψη, αλλά η εγχώρια ζήτηση έµεινε στάσιµη. Ούτε η αναµενόµενη αύξηση στην απασχόληση έγινε πραγµατικότητα εξαιτίας της συµπίεσης των µισθών προς τα κάτω. Εν ολίγοις, τα ίδια αποτελέσµατα θα υπάρξουν και σε όποια άλλη οικονοµία προσπαθούσε να κάνει το ίδιο πράγµα, να εφαρµόσει δηλαδή το µοντέλο ανάπτυξης της Γερµανίας. Μπορείτε να δείτε µε ποιους τρόπους θα µπορούσε µια νέα ελληνική κυβέρνηση να επαναδιαπραγµατευθεί εκ νέου τους όρους που υπογράφηκαν µε το ΝΤ και την Ε.Ε.; Είναι σίγουρο ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να επιµείνει ότι ο δρόµος για έξοδο από την ύφεση είναι αδιανόητος εάν δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό θετικό ερέθισµα από τον υπόλοιπο κόσµο. Σε όλες τις άλλες συγκρίσιµες περιπτώσεις στο παρελθόν, µια χώρα σε κατάσταση χρεοκοπίας διέθετε πάντα τη δυνατότητα να υποτιµήσει το νόµισµά της. Πάρτε για παράδειγµα την περίπτωση της Σουηδίας το 1992 ή της Αργεντινής. Ως εκ τούτου, το ελάχιστο που έχει ανάγκη η Ελλάδα είναι εξαιρετικά ευνοϊκοί όροι δανεισµού και µια ανθηρή ευρωπαϊκή οικονοµία. Εάν οι άλλοι µέσα στην Ε.Ε. δεν συµβάλλουν στην υλοποίηση και των δύο αυτών παραγόντων, η Ελλάδα δεν µπορεί να µείνει προσκολληµένη στους όρους στους οποίους αρχικά συµφώνησε, δίχως να αυτοστραγγαλιστεί. Ποια είναι η αίσθησή σας για το πού οδηγείται η Ευρώπη; υστυχώς, είµαι πολύ απαισιόδοξος. εν βλέπω την πολιτική θέληση να συζητηθούν τα προβλήµατα µε ανοιχτό µυαλό. Η Ελλάδα και οι άλλες νοτιο-ευρωπαϊκές χώρες, συµπεριλαµβανοµένης της Γαλλίας, παραδόθηκαν πάρα πολύ νωρίς και δίχως αντίσταση. Αντί να υποκύψουν στις γερµανικές κατηγορίες, θα έπρεπε να είχαν επιµείνει ότι η Γερµανία έπαιζε αντίθετα µε τους κανόνες της ευρωπαϊκής νοµισµατικής ένωσης ΟΝΕ για περισσότερο από δέκα χρόνια και πρέπει να συµβάλλει τουλάχιστον όσο και οι άλλες χώρες-µέλη προκειµένου να έχει µια πιθανότητα η Ενωση να επιβιώσει. Υπάρχει ακόµα µια πολύ µικρή πιθανότητα να αλλάξει η πορεία πλεύσης, καθώς γίνεται όλο και περισσότερο προφανές ότι µε τα περιοριστικά οικονοµικά µέτρα που εφαρµόζονται παντού δεν υπάρχει διέξοδος από την κρίση.

86 WHO is who? Είναι κάτοχος διδακτορικού στα Οικονοµικά από το Ελεύθερο Πανεπιστήµιο του Βερολίνου, και επίτιµος καθηγητής στο Πανεπιστήµιο του Αµβούργου. ιετέλεσε υφυπουργός Οικονοµικών της Γερµανίας, υπεύθυνος για τις διεθνείς υποθέσεις, την Ε.Ε. και το ΝΤ. Από το 2007, είναι διευθυντής της Τµήµατος για την Παγκοσµιοποιήση και τις Στρατηγικές Ανάπτυξης στη ιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών για το Εµπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD). Είναι ο επικεφαλής συγγραφέας της επιστηµονικής οµάδας που ετοιµάζει την ετήσια αναφορά της UNCTAD για το Εµπόριο και την Ανάπτυξη. Είναι ο συγγραφέας πολλών µελετών της UNCTAD για τη σηµερινή χρηµατοοικονοµική κρίση. Σε αυτές καταθέτει προτάσεις για εναλλακτικές οικονοµικές πολιτικές που στοχεύουν στην ανάπτυξη, την αντιµετώπιση των παγκόσµιων ανισορροπιών και την αποφυγή συστηµικών αναταραχών. Επίσης έχει γράψει πολλά βιβλία, στο τελευταίο από τα οποία αναλύει γιατί η πολιτική έχει παραδοθεί στους επιχειρηµατίες και την πλουτοκρατία. Τέλος, είναι µέλος της επιτροπής για τη Μέτρηση της Οικονοµικής Αποδοτικότητας και της Κοινωνικής Προόδου, την οποία καθιέρωσε ο πρόεδρος της Γαλλίας Ν. Σαρκοζί, και της οµάδας «Οι σκιώδεις G-8», της οποίας προεδρεύει ο Τζόσεφ Στίγκλιτζ.

87 Τι έδειξαν για την Ελλάδα τα στοιχεία από το τµήµα της στατιστικής υπηρεσίας του «Η Γερµανία φταίει για την κρίση στην Ελλάδα» Μιλάει ο Γερµανός Χάινερ Φλάσµπεκ, κορυφαίος οικονοµολόγος του ΟΗΕ ηµοσίευση: 16 Ιαν :00 Την ευθύνη της Γερµανίας για την κρίση της Ελλάδας υπογραµµίζει στα «ΝΕΑ» ο Γερµανός Χάινερ Φλάσµπεκ, κορυφαίος οικονοµολόγος της ιαρκούς Συνόδου του ΟΗΕ για το Εµπόριο και την Ανάπτυξη UΝCΤΑD που εδρεύει στη Γενεύη. Για τη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ», ο Φλάσµπεκ ζήτησε από το τµήµα της στατιστικής υπηρεσίας του τα στοιχεία για την Ελλάδα. Η εικόνα που δίνουν µιλά από µόνη της: το έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια έχει εκτοξευτεί «µε µία απίστευτη ταχύτητα σε ένα απίστευτο επίπεδο». Το 2008 έφτασε στο 19% του ΑΕΠ, ένα µέγεθος που «υπό κανονικές συνθήκες παλαιότερα λέγαµε ότι η χώρα- αν δεν έχει χρεοκοπήσει- έχει χάσει τόσο πολύ έδαφος στον διεθνή ανταγωνισµό, ώστε πρέπει να προχωρήσει σε µεγάλη υποτίµηση. Είναι µεγέθη που έχουν οι χώρες της Βαλτικής, η Ρουµανία, η Βουλγαρία. Η Ελλάδα όµως δεν µπορεί να καταφύγει στο εργαλείο της υποτίµησης». Βεβαίως, λέει ο Φλάσµπεκ, για να φτάσει µία χώρα σε τέτοιο σηµείο υπάρχουν και δηµοσιονοµικά προβλήµατα. Όµως την ώρα που η Ελλάδα συσσώρευε ένα υπέρογκο έλλειµµα τρεχουσών συναλλαγών, η Γερµανία αποκτούσε ένα υπέρογκο πλεόνασµα. Αυτό «ερµηνεύει µέχρις ενός σηµείου και το δηµοσιονοµικό έλλειµµα», λέει ο Φλάσµπεκ, διότι «το ένα έλλειµµα πρέπει να ιδωθεί σε συνάρτηση µε το άλλο», ως δίδυµο έλλειµµα, δηµοσιονοµικό και ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. εν είναι καθαρά ελληνικό πρόβληµα, είναι «γενικότερο πρόβληµα για χώρες όπως Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, ακόµα και Γαλλία». Και το πρόβληµα αυτό, κατά τον κορυφαίο οικονοµολόγο της UΝCΤΑD, έχει µία αιτία: «Την έντονη συµπίεση (ντάµπινγκ) των µισθών που ακολούθησε η Γερµανία στο πλαίσιο της ευρωζώνης». «Θα διαλύσει την ΟΝΕ». Η Γερµανία δεν µπορεί να συνεχίσει το ντάµπινγκ στους µισθούς, γιατί «θα διαλύσει την ΟΝΕ», λέει ο Φλάσµπεκ. Σχετικό άρθρο του δηµοσίευσε η εφηµερίδα «Financial Τimes Deutschland» ( ) και ήταν εξαίρεση στην αρνητική κάλυψη από τον γερµανικό Τύπο. Τώρα, η έγκυρη εβδοµαδιαία εφηµερίδα «Die Ζeit» στο τελευταίο της πρωτοσέλιδο που κοσµεί τη σηµαία της Ελλάδας µε τη

88 σφραγίδα «πτώχευση», καταλήγει στο συµπέρασµα ότι το «ντόµινο για τον δρόµο της χρεοκοπίας που πήραν Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία δεν άρχισε από τις εκθέσεις του οίκου αξιολόγησης Fitch στο Λονδίνο, αλλά από τους µισθούς των επιχειρήσεων στη Γερµανία». Ο Χ. Φλάσµπεκ τονίζει ότι µε τον τρόπο αυτό «η Γερµανία απέσπασε τεράστια πλεονεκτήµατα µέσα στην ευρωζώνη έναντι κυρίως των χωρών του Νότου και κυρίως έναντι της Ελλάδας». Θα έπρεπε και η Γερµανία να ακολουθήσει τον γενικό κανόνα στην εξέλιξη των µισθών, στον οποίο οικοδοµήθηκε η ΟΝΕ, και περιλαµβάνεται και στη Συνθήκη του Μάαστριχ: 2% πληθωρισµός συν το εθνικό ποσοστό αύξησης της παραγωγικότητας. Ο κανόνας αυτός «αγνοήθηκε πλήρως από τη Γερµανία». Αποκαλυπτικά είναι τα αποτελέσµατα µεγάλης έρευνας που δηµοσίευσε την περασµένη εβδοµάδα το περιοδικό «Stern». Η έρευνα δείχνει ότι στα µισά από τα 100 συνήθη επαγγέλµατα στη Γερµανία, οι µισθοί είναι χαµηλότεροι απ ό,τι το 1990, αν υπολογιστεί και το ποσοστό πληθωρισµού µέχρι σήµερα («Stern» 2/2010). «Άµεση λύση το ευρωοµόλογο». Η άµεση συνταγή για την Ελλάδα είναι η έκδοση ευρωοµόλογου, διότι «είναι ευρωπαϊκό πρόβληµα», λέει ο Χ. Φλάσµπεκ. «Αγνοήστε τους οίκους αξιολόγησης», διότι «είναι αστείο» να δέχεται η Ευρώπη να της υπαγορεύουν τι επιτόκια θα πληρώσει η Ελλάδα. Ο προηγούµενος υπουργός Οικονοµικών Πέερ Στάινµπρουκ απέρριψε τη λύση ως «ακριβή για τη Γερµανία». «Λάθος», λέει ο Χ. Φλάσµπεκ, διότι το ευρωοµόλογο θα έχει σίγουρα το ίδιο επιτόκιο µε τα γερµανικά οµόλογα. Αντιστρέφει δε το επιχείρηµα ότι «θα πληρώσουν οι Γερµανοί τα σπασµένα για τους σπάταλους Έλληνες», τονίζοντας ότι «όσο δεν επιτρέπεται να ζει µια χώρα πάνω από τις δυνατότητές της άλλο τόσο δεν επιτρέπεται να ζει και κάτω από τις δυνατότητές της, όταν έχεις ένα κοινό νόµισµα». Και η Γερµανία αυτό ακριβώς έκανε όλα τα προηγούµενα χρόνια. «Παραβίασε τη νόρµα που επέβαλε η ΟΝΕ» Σε έκθεση για την πορεία της ΟΝΕ που δηµοσίευσε η FΑΖ, οι οικονοµολόγοι της Commerzbank διαπιστώνουν ότι «τα βαθύτερα αίτια των εντάσεων» που καταγράφονται στην Ευρωζώνη και «απειλούν τη συνοχή της» βρίσκονται στις «αποκλίνουσες πορείες» που έχει η ανταγωνιστικότητα των χωρών της περιφέρειας και του πυρήνα (FΑΖ, 8/1/10). «Συµφωνώ», λέει στα «ΝΕΑ» ο Χ. Φλάσµπεκ, τονίζει όµως ότι «για την ανταγωνιστικότητα στον χώρο της Ευρωζώνης το καθοριστικό µέγεθος είναι το µισθολογικό κόστος µονάδας». Το ποσοστό πληθωρισµού που επιτρέπει η ΕΚΤ είναι λίγο κάτω από 2%. Αν συνυπολογιστεί αυτό στο µισθολογικό κόστος µονάδας, ο µέσος όρος αύξησής του στα χρόνια λειτουργίας της ΟΝΕ είναι περίπου στο 21%. Στην Ελλάδα η πραγµατική αύξηση ήταν 26%. Στη Γερµανία µόλις 8% και στην ΟΝΕ χωρίς τη Γερµανία 27%. «Να τεθεί στα αρµόδια όργανα της Ε.Ε.»

89 O Γερµανός οικονοµολόγος Χάινερ Φλάσµπεκ (φωτό), 59 ετών, είναι διευθυντής του Τµήµατος Παγκοσµιοποίηση και Στρατηγικές Ανάπτυξης στη ιαρκή Σύνοδο των Ηνωµένων Εθνών για το Εµπόριο και την Ανάπτυξη (UΝCΤΑD). Στο διάστηµα Οκτωβρίου Απριλίου 1999 χρηµάτισε υφυπουργός Οικονοµικών υπό τον Όσκαρ Λαφοντέν στην κυβέρνηση Σρέντερ. Υποστηρίζει πως ενώ φταίει η Γερµανία, έγινε η Ελλάδα «ο καρπαζοεισπράκτορας» στην Ευρώπη και απορεί γιατί δεν τίθεται η διάσταση αυτή από την ελληνική πλευρά στα αρµόδια όργανα της Ε.Ε. Όσο δε για την κριτική των Άγγλων, όπως λέει, «είναι γνωστό ότι βλέπουν χαιρέκακα κάθε πρόβληµα που εµφανίζεται στο ευρώ και την ευρωζώνη». «Να αποδεχθούν ότι είναι µέρος του προβλήµατος» «Η Γερµανία θα πρέπει να αποδεχθεί ότι είναι µέρος του προβλήµατος» έγραψε χθες σε άρθρο του στους «Financial Τimes» ο Σάιµον Τίλφορντ, επικεφαλής οικονοµολόγος του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθµιση. Όπως εξηγεί, «το πλεόνασµα µιας χώρας σηµαίνει ότι κάποια άλλη αντιµετωπίζει πρόβληµα». Η Ελλάδα όπως και οι άλλες αδύναµες χώρες, σηµειώνει ο κ. Τίλφορντ, δεν µπορούν να τακτοποιήσουν τα δηµοσιονοµικά τους χωρίς να επιτύχουν υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης και για να το πετύχουν αυτό, πρέπει να εξισορροπήσουν τις εµπορικές τους συναλλαγές µε τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Ο ίδιος ο αρθρογράφος χαρακτηρίζει ως µη αξιόπιστες τις δηλώσεις του Γερµανού υπουργού Οικονοµικών κ. Β. Σόιµπλε και άλλων, ότι η Ελλάδα και οι υπόλοιπες αδύναµες οικονοµίες πρέπει να λύσουν µόνες τους τα προβλήµατά τους και σηµειώνει ότι αν η ευρωζώνη αποτύχει να βοηθήσει την Ελλάδα, αυτή θα οδηγηθεί σε πτώχευση και η ευρωζώνη θα αντιµετωπίσει σοβαρό πρόβληµα.

90 εν υπάρχει ενδεχόµενο να πτωχεύσει η Ελλάδα Σε αντίθεση µε το πλήθος των ειδικών οικονοµικών αναλυτών που υποστηρίζουν ή προεξοφλούν το ενδεχόµενο πτώχευσης της Ελλάδας, ο επικεφαλής οικονοµολόγος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για το Εµπόριο και την Ανάπτυξη, Heiner Flassbeck, χαρακτηρίζει την όλη φιλολογία για πτώχευση της Ελλάδας, όχι µόνο εξαιρετικά επικίνδυνη αλλά και ανόητη. Σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα του Μονάχου Süddeutsche Zeitung, ο Heiner Flassbeck αναλύει τους λόγους γιατί η Ελλάδα δεν θα πτωχεύσει. «Η Ελλάδα δεν είναι υπό πτώχευση. Υπό πτώχευση βρίσκεται κανείς αν τα χρέη του υπερβαίνουν την περιουσία του. Η Ελληνική κρατική περιουσία είναι πολύ µεγαλύτερης αξίας από τα 300 δις χρέη που έχει σωρεύσει η Αθήνα. Έχουµε να κάνουµε µε µια οικονοµική κρίση, όπως κάποιοι την βιώσαµε. Είναι κάπως διαφορετική, διότι δεν γίνεται κερδοσκοπία εναντίον ενός νοµίσµατος, όπως π.χ. πριν µερικά χρόνια στην Αργεντινή. Στην περίπτωση της Ελλάδας γίνεται κερδοσκοπία σε βάρος των κρατικών οµολόγων. Αλλά αυτό δεν έχει σε καµία περίπτωση να κάνει µε πτώχευση», τονίζει ο γνωστός οικονοµολόγος, ο οποίος έχει µάλιστα και ο ίδιος επενδύσει σε ελληνικά οµόλογα. Στην ερώτηση του δηµοσιογράφου, γιατί οι αγορές αγνοούν την περιουσιακή κατάσταση της Ελλάδας, δηλαδή την κρατική περιουσία, ο Flassbeck έδωσε την εξής απάντηση: Γνωρίζουµε ότι οι αγορές λειτουργούν επιλεκτικά. Όταν κυκλοφορεί µια φήµη, οι αγορές επιλέγουν την είδηση που τις εξυπηρετεί. Αυτή είναι συµπεριφορά αγέλης. Ως πολιτικοί όµως ή κρατικοί ηγέτες πρέπει να γνωρίζουµε πώς να τους συµπεριφερθούµε. Και εδώ βρίσκεται το έλλειµµα. Πολλοί πολιτικοί στην Ευρώπη δεν έχουν ιδέα, πως πρέπει να συµπεριφερθούν. Πρέπει αµέσως να αντιδρούν και να τις αντιµετωπίζουν µε σαφή και καλά επιχειρήµατα». Αναφορικά µε τα ινστιτούτα αξιολόγησης, υποστήριξε ότι πρέπει να αποδυναµωθούν. Αναφορικά µε το πρόγραµµα λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ελλάδα, είπε ότι µόνο αυτό δεν αρκεί. Αναγκαία είναι µια ευρωπαϊκή αναπτυξιακή πολιτική, επιστροφή σε συνθήκες ανταγωνισµού και ακόµη µεγαλύτερη βοήθεια. Μετά από ένα ή δύο χρόνια θα πρέπει να έχει µειωθεί το έλλειµµα, αλλά δεν θα υπάρχει ανάπτυξη. Και όταν δεν υπάρχει ανάπτυξη, δεν µπορείς να ζητάς από µία χώρα περισσότερη λιτότητα.

91 Ιδιαίτερα σκληρός ήταν ο Heiner Flassbeck στην κριτική προς την Καγκελάριο Merkel για τον τρόπο που αντιµετωπίζει την κρίση. Συνολικά η πολιτική που ακολούθησε ήταν κακή. Αρχίζει από τις Βρυξέλλες και φθάνει µέχρι το Βερολίνο. Με ήπια διατύπωση: Είναι ιδιαίτερα να εκπλήσσεται κανείς από το πόσο ελάχιστα προετοιµασµένη ήταν για µια τέτοια κατάσταση. Είναι προφανές, ότι η κυρία Merkel δεν διαθέτει συµβούλους που να γνωρίζουν, τι συµβαίνει µε τις οικονοµικές κρίσεις και πως κανείς αντιδρά». kentri.gr

92 Bofinger: Η Γερµανία πρέπει να έχει µεγαλύτερη υποµονή µε την Ελλάδα Έκκληση στη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να ξεκινήσει και πάλι τις αγορές κρατικών οµολόγων καθώς είναι ο µόνος ευρωπαϊκός θεσµός που είναι πλήρως ικανός να δράσει για την αντιµετώπιση της κρίσης χρέους, απηύθυνε το µέλος της ανεξάρτητης επιτροπής των οικονοµικών συµβούλων της γερµανικής κυβέρνησης, Peter Bofinger. Όπως µεταδίδει το Dow Jones Newswires, το µέλος της επιτροπής των «σοφών» τόνισε σε συνέντευξή του στην Wall Street Journal Deutschland, πως βραχυπρόθεσµα δεν υπάρχει τρόπος πέρα από την ΕΚΤ. «Είναι καλό που ο πρόεδρος της ΕΚΤMario Draghi διατύπωσε την ετοιµότητά του να αγοράσει κρατικό χρέος.» Ο Bofinger σηµείωσε πως ένα θεµελιώδες πρόβληµα των τελευταίων µηνών είναι πως χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία δεν µπορούν να αναχρηµατοδοτηθούν µε προσιτά επιτόκια παρά τις προσπάθειες τους για τη µείωση των ελλειµµάτων και για την αναµόρφωση των οικονοµιών τους. Ο Γερµανός οικονοµολόγος εµφανίστηκε πιο σκεπτικός για την αγορά κρατικών οµολόγων από τον προσωρινό µηχανισµό στήριξης της Ευρωζώνης (EFSF) σηµειώνοντας πως θα ήταν περίπλοκη καθώς θα απαιτούσε τη δηµιουργία ενός προγράµµατος µε ένα πλήρες µνηµόνιο κατανόησης και όρους. «Κατά την άποψή µου δεν υπάρχει ανάγκη για την Ισπανία και την Ιταλία να µπουν σε ένα πρόσθετο µεταρρυθµιστικό πρόγραµµα,» πρόσθεσε. Μακροπρόθεσµα θα είχε νόηµα η δηµιουργία ενός ταµείου αποπληρωµής χρεών όπως έχει προταθεί από την επιτροπή, συνέχισε ο Bofinger. Η ιδέα, η οποία έχει απορριφθεί από τη γερµανική κυβέρνηση, είναι να αφαιρεθεί το υπερβάλλον χρέος βάσει του ορίου του 60% που προβλέπει η συνθήκη του Maastricht και να συγκεντρωθεί σε ένα ταµείο το οποίο θα αποπληρωθεί σε βάθος 25 ετών. «Η αµοιβαιοποίηση του χρέους είναι κόκκινη σηµαία για τη Γερµανία,» τόνισε ο Bofinger. «Όλοι βλέπουν τους κινδύνους που σχετίζονται µε την αµοιβαιοποίηση αλλά δεν αναγνωρίζουν πως η επιστροφή στο µάρκο θα είχε πολλούς περισσότερους κινδύνους, ειδικά για τις εξαγωγές µας και τις θέσεις εργασίας,» τόνισε. Τέλος, ο Bofinger κάλεσε τη Γερµανία να έχει µεγαλύτερη υποµονή µε την Ελλάδα λέγοντας πως θα υπάρξουν δραµατικές συνέπειες για όλη την Ευρώπη η έξοδος της από την Ευρωζώνη. «Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν χειρότερη για την Ευρωζώνη παρά για την ίδια τη χώρα µεσοπρόθεσµα, καθώς θα προκαλούσε µία διαδικασία αποσταθεροποίησης για τις υπόλοιπες χώρες µε

93 προβλήµατα η οποία θα ήταν ανεξέλεγκτη,» τόνισε ο Γερµανός οικονοµολόγος. Πηγή: P. Bofinger : Η υπέρµετρη λιτότητα οδηγεί τις χώρες όπως η Ελλάδα σε βαθύτερη ύφεση P. Bofinger (µέλος της επιτροπής των σοφών της Γερµανίας): Οχι σε άλλα σκληρά µέτρα λιτότητας στην Ευρωζώνη Όχι σε άλλα σκληρά µέτρα λιτότητας στην ευρωζώνη καθώς πλήττουν την ανάπτυξη τονίζει ο P. Bofinger, καθηγητής οικονοµίας και µέλος της επιτροπής σοφών, η οποία συµβουλεύει τη γερµανική κυβέρνηση.. Σύµφωνα µε τον ίδιο η υπέρµετρη πολιτική λιτότητας, σύµφωνα µε τον ίδιο, οδηγεί τις χώρες της κρίσης, όπως την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και ακόµη και την Ιταλία σε ακόµη βαθύτερη ύφεση «Το µήνυµα των ηµερών είναι: όχι σε άλλα προγράµµατα περικοπών στην ευρωζώνη», αναφέρει χαρακτυηριστικά σε συνέντευξη του στην Passauer Neue Presse, ο P. Bofinger. «εν

94 θα πρέπει να αποφασιστούν επιπρόσθετα προγράµµατα λιτότητας µέχρι να σηµειωθούν θετικοί ρυθµοί ανάπτυξης. Η µείωση των ελλειµµάτων θα διαρκέσει έτσι περισσότερο αλλά αυτό είναι διαχειρίσιµο», σηµειώνει το µέλος του συµβουλίου εµπειρογνωµόνων της γερµανικής κυβέρνησης. Η υπέρµετρη πολιτική λιτότητας, σύµφωνα µε τον ίδιο, οδηγεί τις χώρες της κρίσης, όπως την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ισπανία και ακόµη και την Ιταλία σε ακόµη βαθύτερη ύφεση. «Όταν γίνονται υπερβολικές περικοπές τότε αποδυναµώνεται η ανάπτυξη σε βαθµό που η οικονοµική κατάσταση µιας χώρας να χειροτερεύει αντί να βελτιώνεται. Εάν δεν σταµατήσει αυτή η καθοδική εξέλιξη τότε η βοήθεια κρατών προς άλλα κράτη και τράπεζες δεν µπορεί να επιφέρει πολλά». Οσον αφορά το πράσινο φως που δόθηκε από το γερµανικό κοινοβούλιο για τη βοήθεια προς τις ισπανικές τράπεζες, ανέφερε ότι το υποδέχεται µε ανάµεικτα συναισθήµατα καθώς, όπως λέει, αφενός θα βοηθηθούν οι τράπεζες που πλήττονται από την κρίση στην αγορά ακινήτων, αφετέρου όµως τα χρήµατα αυτά καταβάλλονται στο ισπανικό κράτος και αυξάνουν το χρέος του. Ο P. Bofinger έχει εκφράσει και τους φόβους του για τον κίνδυνο αλυσιδωτής αντίδρασης από το ενδεχόµενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ Η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ θα ενίσχυε το bank run, κάτι που καθιστά τόσο δύσκολη την κατάσταση των τραπεζών στην Ισπανία και την Ιταλία, σχολίασε πρόσφατα Σε συνέντευξη του τόνισε πως ήδη σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία, παρατηρείται µαζική φυγή κεφαλαίων και αυτές οι ίδιες οι ισπανικές και ιταλικές τράπεζες προτιµούν να έχουν τα χρήµατά τους στη γερµανική Κεντρική Τράπεζα, αντί στην ισπανική ή την ιταλική Κεντρική Τράπεζα. Ο ίδιος στήριξε τη θέση πως οι ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται αντιµέτωπες µε την κρίση χρέους έχουν τηρήσει τις δεσµεύσεις τους σε µεγάλο βαθµό. Η Ισπανία, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και, ιδίως, η Ελλάδα έχουν εφαρµόσει σηµαντικά µέτρα λιτότητας, ανέφερε χαρακτηριστικά.

95 Μάλιστα ο P. Bofinger απέδωσε στην ύφεση, που προκάλεσαν αυτά τα µέτρα, το γεγονός ότι τα ελλείµµατα δεν έχουν υποχωρήσει σηµαντικά, ενώ άσκησε κριτική στην κυβέρνηση της Γερµανίας, η οποία δηµιουργεί στους πολίτες την εντύπωση ότι θα βοηθούσαµε τις άλλες χώρες, ακόµη και αν αυτές δεν έκαναν τίποτα

96 Süddeutsche Zeitung / Ο Peter Bofinger: «Αυτά που πέτυχε η Ελλάδα δεν τα κατάφερε κανένα άλλο κράτος. Πρέπει, όµως, να αλλάξει επειγόντως η ακολουθούµενη θανάσιµη συνταγή». Άρθρο γνώµης του Peter Bofinger (µέλους από το 2004 των «5 σοφών», οικονοµικών συµβούλων της γερµανικής κυβέρνησης) δηµοσιεύεται στη σηµερινή Süddeutsche Zeitung µε τίτλο «Θανάσιµη θεραπεία» και υπότιτλο «Η ΕΕ υποχρεώνει την Ελλάδα σε ακραία λιτότητα πράγµα που θα µπορούσε να βυθίσει τη χώρα στην άβυσσο». Ο Peter Bofinger επισηµαίνει τον κίνδυνο ενός απροσδόκητου και µεγάλης έκτασης οικονοµικού και πολιτικού γεγονότος στην Ελλάδα, που µπορούσε να αποσταθεροποιήσει το σύνολο της Ευρωζώνης. Αν επιδιώκεται η αποτροπή ενός τέτοιου ενδεχοµένου, θα πρέπει να αναζητηθούν οι αιτίες και να προσδιοριστεί, εάν η θεραπεία της Τρόϊκα απέτυχε ή εάν ευθύνεται ο ασθενής για την απροθυµία του να τη δεχθεί. Ο Γερµανός «σοφός» δεν πιστεύει ότι η αποτυχία βαραίνει την Ελλάδα, καθώς µια ψύχραιµη ανάγνωση των σχετικών εκθέσεων του ΝΤ οδηγεί στη διαπίστωση ότι η χώρα έχει υλοποιήσει µε συνέπεια µεγάλο τµήµα των επιβαλλόµενων µέτρων. Για ποιό λόγο δεν επετεύχθη δραστικότερη µείωση του ελλείµµατος; Επειδή τα έσοδα και οι δαπάνες ενός κράτους δεν εξαρτώνται µόνο από το ύψος των φορολογικών συντελεστών και από τον αριθµό των δηµοσίων υπαλλήλων. Εξαρτώνται, επίσης, από το πώς εξελίσσεται η οικονοµία. Στο σηµείο αυτό οι προβλέψεις του ΝΤ παραήταν αισιόδοξες, καθώς η συνολική ύφεση για τα έτη ανήλθε στο 12%, έναντι του προβλεπόµενου 5,5%. Εάν συνυπολογιστεί η ύφεση, η µείωση του ελλείµµατος σκαρφαλώνει στο 11% τη διετία , κάτι που δεν έχει καταφέρει µέχρι τώρα κανένα άλλο κράτος. Αξιόλογες θεωρεί ο Bofinger και τις µεταρρυθµίσεις που έχουν συντελεστεί µέχρι στιγµής στο συνταξιοδοτικό σύστηµα, στην απελευθέρωση της αγοράς εργασίας και του τοµέα των µεταφορών, στην άρση των εµποδίων για την ανάπτυξη επιχειρηµατικών και την επιτάχυνση των επενδυτικών δραστηριοτήτων. Αναγνωρίζει ότι υπάρχουν και άλλα που µπορούν να γίνουν στο τοµέα τη φορολογίας, αλλά αυτό δεν µπορεί να συµβεί από τη µία µέρα στην άλλη. Η καταστροφική κατάσταση της ελληνικής οικονοµίας δεν µπορεί κατά συνέπεια να χρεωθεί πρωταρχικά στην ελλιπή προθυµία της χώρας για εφαρµογή προγραµµάτων δηµοσονοµικής προσαρµογής και µεταρρυθµίσεων. Κατά τη γνώµη του, η δεινή θέση της ελληνικής οικονοµίας οφείλεται στην ακολουθούµενη πολιτική λιτότητας από το ΝΤ, που δεν έχει εφαρµοστεί σε τέτοια κλίµακα σε καµία άλλη χώρα, όπως αναγνωρίζει και το ίδιο το ΝΤ. Επιπλέον δυσκολίες προκαλεί στην Ελλάδα η µη δυνατότητά της να υποτιµήσει το νόµισµά της, όπως συµβαίνει σε παρόµοιες περιπτώσεις εφαρµογής σκληρών προγραµµάτων λιτότητας.

97 Το αποτέλεσµα της «θεραπείας» είναι οικονοµική ύφεση που έχει να σηµειωθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 30. Το ελληνικό ΑΕΠ µειώθηκε κατά την πενταετία κατά 15%, ενώ οι επενδύσεις κατέρρευσαν κατά 50%, γεγονός που είχε άµεσο αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα της χώρας. Το εφαρµοζόµενο πρόγραµµα λιτότητας οδήγησε σε σηµαντική µείωση της κατανάλωσης, ώστε να συρρικνώνονται οι πιθανότητες επίτευξης των δηµοσιονοµικών στόχων και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Τα µέτρα, που αποφασίστηκαν τώρα, ήτοι η µείωση του κατώτατου µισθού, οι περικοπές στις συντάξεις και οι απολύσεις εργαζοµένων στο ηµόσιο θυµίζουν τα µοιραία µέτρα που ελήφθησαν από τον Καγκελάριο Heinrich Brüning τη διετία στη Γερµανία. Τα µέτρα αυτά θα µειώσουν ακόµη περισσότερο την κατανάλωση επιβαρύνοντας περαιτέρω τα δηµοσιονοµικά και την ανταγωνιστικότητα. Η διέξοδος βρίσκεται στην αναθεώρηση αυτής της συνταγής και στον τερµατισµό των προγραµµάτων δηµοσιονοµικής προσαρµογής µέχρις ότου η οικονοµία πετύχει θετικούς ρυθµούς ανάπτυξης. Η επιλογή αυτή µπορεί να οδηγήσει προσωρινά σε αύξηση του ελλείµµατος, που θα πρέπει να συγχρηµατοδοτηθεί µε αλληλεγγύη από τα άλλα κράτη της ΕΕ. Οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις πρέπει, ωστόσο, να εφαρµοστούν µε συνέπεια, αλλά θα πρέπει να εξευρεθεί επειγόντως τρόπος για διάθεση κονδυλίων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ώστε να δοθούν πραγµατικά κίνητρα για ανάπτυξη. Απαντώντας στις αντιρρήσεις των Γερµανών φορολογουµένων, ο Bofinger τούς καλεί να αναλογιστούν τις ολέθριες πιθανές επιπτώσεις µιας κατάρρευσης της δηµόσιας και οικονοµικής ζωής της Ελλάδας. Η επιλογή να δοθεί ένα «τέλος µε τρόµο», που θέλει τους Γερµανούς να µη συµµετέχουν πλέον στη διάσωση της Ελλάδας, αποτελεί αυταπάτη. Και σε µία τέτοια περίπτωση η Ελλάδα των 11 εκ. κατοίκων θα συνεχίζει να υπάρχει στον ευρωπαϊκό χάρτη. Η ΕΕ δεν θα µπορεί να στέκεται αδιάφορη, εάν παρουσιαστούν φαινόµενα αναρχίας, πείνας και σοβαρότατων ελλείψεων στον τοµέα της Υγείας. Για το λόγο αυτό είναι προτιµότερο να πραγµατοποιηθεί τώρα µία αλλαγή στρατηγικής αντί να υποστεί κανείς το κόστος της πολιτικής του Καγκελάριου Heinrich Brüning επί δεκαετίες. Ο Bofinger τονίζει, τέλος, ότι οι Έλληνες αξίζουν να λάβουν και στη συνέχεια στήριξη παρά το ότι µένουν ακόµη πολλά να γίνουν. Έχουν καταβάλει µεγάλη προσπάθεια για βελτίωση της κατάστασης στη χώρα τους. Εάν αυτή η προσπάθεια δεν είχε τα προσδωκόµενα αποτελέσµατα, φταίει η εφαρµοζόµενη «θεραπεία», καθώς υποτιµήθηκαν παντελώς οι κίνδυνοι για το «κυκλοφορικό» του ασθενούς. Πηγή: ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΟ ΜΟΝΑΧΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΝΟΤΙΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΜΜΕ ΝΟΤΙΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ Αρ. 144 ( )

98 Κατηγορώ στην ΕΕ από Stiglitz και Bofinger Οκτωβρίου 2, 2012 Γνωµες No Comments Οι κυβερνήσεις έκαναν λάθος διάγνωση για το τι πήγε στραβά στην ευρωζώνη και προωθούν τη λανθασµένη λύση για την κρίση, δήλωσε από το ουβλίνο ο νοµπελίστας οικονοµολόγος Joseph Stiglitz, µιλώντας σε δικηγορικό συνέδριο. Σύµφωνα µε τους Irish Times, ο κ. Stiglitz επισήµανε πως η απάντηση που προτείνεται για την επίλυση της κρίσης είναι η λιτότητα, η οποία «σχεδόν ποτέ δεν ήταν αποτελεσµατική». «οκιµάστηκε το 1929, το ΝΤ τη δοκίµασε στην Ασία και στη Λατινική Αµερική. Κάθε φορά το µόνο που κατάφερε ήταν να µετατρέψει την κάµψη σε ύφεση, την ύφεση σε µεγάλη ύφεση». Τόνισε πως ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ είναι χαµηλότερος στην Ευρώπη απ ό,τι είναι στις ΗΠΑ και υπογράµµισε πως οι ΗΠΑ µπορούν να δανειστούν µε σχεδόν αρνητικά επιτόκια. Το θεµελιώδες πρόβληµα στην Ευρώπη είναι ότι το ευρώ είναι ελαττωµατική νοµισµατική συµφωνία, που δεν ανταποκρίνεται στις συνθήκες που χρειάζονται για τη δηµιουργία ενός κοινού νοµίσµατος. Κατά τον κ. Stiglitz, αυτό που χρειάζεται είναι µια δοµική αλλαγή στη συµφωνία του ευρώ, κάτι που γίνεται τώρα, αλλά είναι πολύ αργά για τα οικονοµικά της κατάστασης. Κατά τον ίδιο, απαραίτητη είναι και η αναµόρφωση των τραπεζικών συστηµάτων. Τάχθηκε υπέρ ενός κοινού ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήµατος, µε κοινή εγγύηση, καθώς και της αµοιβαιοποίησης του χρέους σε όλη την Ευρώπη. «Πρέπει να υπάρξει είτε περισσότερη Ευρώπη είτε λιγότερη. Η παρούσα µέση κατάσταση δεν είναι βιώσιµη», τόνισε.

99 Σύµφωνα µε τον ίδιο, ο ευκολότερος τρόπος για να υπάρξει λιγότερη Ευρώπη θα ήταν να αποχωρήσει η Γερµανία, όµως αυτό µάλλον δεν θα γίνει. Σε κάθε περίπτωση, όµως, η Ευρώπη πιθανότατα θα αντιµετωπίζει αναταράξεις για αρκετό καιρό ακόµα. Όπως επισήµανε, ένα άλλο ανησυχητικό ζήτηµα είναι η αύξηση της ανισότητας στις µεγάλες οικονοµίες, η οποία εντάθηκε από την κρίση. Μπόφινγκερ: Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα θυµίζει Βαϊµάρη Εσφαλµένη χαρακτηρίζει και ο Γερµανός οικονοµολόγος και σύµβουλος της Α. Μέρκελ, Πέτερ Μπόφινγκερ, τη «θεραπεία» που έχει επιλέξει η τρόικα για την Ελλάδα, µετέδωσε η Deutsche Welle. Μιλώντας στην εφηµερίδα Weser-Kurier, το µέλος του συµβουλίου των οικονοµικών εµπειρογνωµόνων της γερµανικής κυβέρνησης ασκεί δριµεία κριτική στην πολιτική λιτότητας που ακολουθούν οι χώρες της ευρωζώνης, συγκρίνοντάς την µάλιστα µε την ολέθρια πολιτική που ακολουθήθηκε στη ηµοκρατία της Βαϊµάρης. «Η πολιτική που ασκείται στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και στην Ελλάδα είναι η πολιτική του καγκελαρίου Μπρούνινγκ», τονίζει ο επιφανής Γερµανός οικονοµολόγος, παραπέµποντας στη στρατηγική των περικοπών στο κοινωνικό κράτος, η οποία στις αρχές της δεκαετίας του 30 οδήγησε σε εκτίναξη της ανεργίας και του πληθωρισµού. Τέτοιου είδους περικοπές δεν έχουν κανένα νόηµα σε χώρες που βρίσκονται σε ύφεση, επισήµανε ο Μπόφινγκερ, διευκρινίζοντας: «Η κατάσταση στην Ελλάδα οφείλεται, µεταξύ άλλων, στην οικονοµική θεραπεία «σοκ» που ακολουθείται». Σύµφωνα µε το µέλος του συµβουλίου των σοφών της γερµανικής οικονοµίας, «υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ισπανία να έχουν την τύχη της Ελλάδας». Πολιτική Επιθεώρηση Bofinger (Σύµβουλος Merkel): Λάθος η «θεραπεία» της Τρόικας για την Ελλάδα - Βαϊµάρη θυµίζει η πολιτική λιτότητας Στο ίδιο µήκος κύµατος και ο Stiglitz - Ολέθρια η ελληνική χρεοκοπία προειδοποιούν οι Πράσινοι 01/10/12-11:22 Εκτύπωση Εσφαλµένη χαρακτηρίζει ο Γερµανός οικονοµολόγος και σύµβουλος της Merkel Peter Bofinger, την «θεραπεία» που έχει επιλέξει η Τρόικα για την Ελλάδα. Για τις ολέθριες συνέπειες ενδεχόµενης χρεοκοπίας προειδοποιούν οι Πράσινοι. Εσφαλµένη χαρακτηρίζει ο γερµανός οικονοµολόγος Peter Bofinger, την «θεραπεία» που έχει επιλέξει η Τρόικα για την Ελλάδα. Μιλώντας στην εφηµερίδα Weser-Kurier, το µέλος του συµβουλίου των οικονοµικών εµπειρογνωµόνων της γερµανικής κυβέρνησης, ασκεί δριµεία κριτική στην πολιτική λιτότητας που ακολουθούν οι χώρες της ευρωζώνης, συγκρίνοντάς την µάλιστα µε την ολέθρια πολιτική που ακολουθήθηκε στη ηµοκρατία της Βαϊµάρης, όπως µεταδίδει η Deutsche Welle.

100 «Η πολιτική που ασκείται στην Ισπανία, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, είναι η πολιτική του καγκελαρίου Μπρούνινγκ», τονίζει ο επιφανής γερµανός οικονοµολόγος, παραπέµποντας στην στρατηγική των περικοπών στο κοινωνικό κράτος, η οποία στις αρχές της δεκαετίας του '30 οδήγησε σε εκτίναξη της ανεργίας και του πληθωρισµού. Τέτοιου είδους περικοπές δεν έχουν κανένα νόηµα σε χώρες που βρίσκονται σε ύφεση, επισήµανε o Γερµανός «σοφός», διευκρινίζοντας: «Η κατάσταση στην Ελλάδα οφείλεται µεταξύ άλλων στην "οικονοµική θεραπεία σοκ που ακολουθείται». Σύµφωνα µε το µέλος του «συµβουλίου των σοφών» της γερµανικής οικονοµίας, «υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος, η Πορτογαλία, η Ιταλία και η Ισπανία να έχουν την τύχη της Ελλάδας». Εν τω µεταξύ, απαγορευτική για τη Γερµανία χαρακτηρίζουν οι Πράσινοι ενδεχόµενη χρεοκοπία της Ελλάδας. Για τις ολέθριες συνέπειες µιας ελληνικής χρεοκοπίας προειδοποιεί ο επικεφαλής της ΚΟ των Πρασίνων (Grüne) Γιούργκεν Τριτίν. Σε συνέντευξή του προς την εφηµερίδα Tagesspiegel, ο πράσινος πολιτικός υπογράµµισε: «Κατ' αρχήν θα πρέπει να περιµένουµε την έκθεση της Τρόικα, αλλά ήδη σήµερα γνωρίζουµε ότι η πολιτική της λιτότητας έχει επηρεάσει περισσότερο από ό,τι προβλεπόταν την οικονοµική ανάπτυξη στην Ελλάδα». Λανθασµένη λύση χαρακτήρισε τον τρόπο µε τον οποίο επιχειρούν να αντιµετωπίσουν την κρίση και ο νοµπελίστας οικονοµολόγος Joseph Stiglitz. Μιλώντας σε δικηγορικό συνέδριο τόνισε ότι οι κυβερνήσεις έκαναν λάθος διάγνωση για το τι πήγε στραβά στην ευρωζώνη. Όπως µεταδίδουν οι Irish Times, ο διάσηµος οικονοµολόγος τόνισε ότι απάντηση που προτείνεται είναι η λιτότητα, η οποία «σχεδόν ποτέ δεν ήταν αποτελεσµατική». Ο Stiglitz χαρακτήρισε απαραίτητη την αναµόρφωση των τραπεζικών συστηµάτων, ενώ τάχθηκε υπέρ ενός κοινού ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήµατος, µε κοινή εγγύηση και υπέρ της αµοιβαιότητας του χρέους σε όλη την Ευρώπη. Stiglitz: ίνουν λάθος φάρµακο στην Ελλάδα Η αύξηση και όχι η µείωση των δηµοσίων δαπανών, η ορθή συνταγή σύµφωνα µε τον νοµπελίστα οικονοµολόγο. Τον κώδωνα του κινδύνου για τη λανθασµένη, όπως θεωρεί, συνταγή που ακολουθείται για την Ελλάδα κρούει ο νοµπελίστας οικονοµολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς. προειδοποιώντας ότι επίκειται νέο κύµα ύφεσης στην ευρωζώνη. Όπως παρατηρεί ο διεθνούς φήµης οικονοµολόγος, «η υπερβολική δόση λιτότητας χειροτερεύει τα πάντα», ενώ τονίζει ότι το «κούρεµα» του ελληνικού χρέους δεν επαρκεί. Κατά την άποψή του, η λύση βρίσκεται στην αύξηση... και όχι στη µείωση των δηµοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσης. Σε συνέντευξη στη γερµανική εφηµερίδα «Sueddeutsche Zeitung», ο κ. Stiglitz τάσσεται κατά της πολιτικής λιτότητας που εφαρµόζεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης καθώς «οι

101 δηµοκρατίες µπορούν να αντέξουν περικοπές µόνο µέχρις ενός σηµείου, χωρίς να βλέπουν φως στο τούνελ». "Αυτή η τακτική θα αποτύχει», δηλώνει κατηγορηµατικά και συµπληρώνει: «εν υπάρχει πουθενά στον κόσµο ούτε ένα παράδειγµα όπου οι περικοπές µισθών, συντάξεων και κοινωνικών δαπανών να οδήγησαν στην εξυγίανση ενός ασθενούς κράτους». Κάνει λόγο για την ανάγκη εφαρµογής αναπτυξιακής πολιτικής, ενώ θεωρεί την αναδιάρθρωση του χρέους των υπερχρεωµένων χωρών µοναδική διέξοδο. «Το κούρεµα του ελληνικού χρέους είναι δυστυχώς πολύ περιορισµένο και αυτό επειδή υπάρχει ο φόβος της χρεοκοπίας. Αλλά και η χρεοκοπία κρατών ανήκει στον σύγχρονο καπιταλισµό. Πρέπει να είναι επιτρεπτή», εξηγεί και ζητά να χορηγούνται µεγαλύτερα δάνεια σε επιχειρήσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. «Χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία χρειάζονται αξιόπιστη προοπτική ανάπτυξης», καταλήγει ο κ. Stiglitz και επισηµαίνει: «Οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι δεν έχουν κάνει τίποτα για να βελτιώσουν την κατάσταση». Ο κ. Stiglitz τάσσεται υπέρ της επιβολής φόρου στις χρηµατοπιστωτικές συναλλαγές, αλλά και της δηµιουργίας κοινής δηµοσιονοµικής αρχής για την ευρωζώνη, η οποία θα µπορούσε να χορηγεί επιπλέον κεφάλαια σε χώρες µε πρόβληµα. «Μιλάω για την επονοµαζόµενη αναδιανεµητική ένωση, την οποία µισούν πολλοί Γερµανοί», υπογραµµίζει. Ο Αµερικανός οικονοµολόγος θεωρεί φυσιολογική και θετική τη µετάθεση του κέντρου της παγκόσµιας οικονοµίας προς την Κίνα και την Ινδία. Κλείνοντας, επισηµαίνει ότι η κρίση έδειξε πως το µοντέλο του καπιταλισµού των χρηµαταγορών δεν λειτουργεί: «Ο πλούτος κατανέµεται άνισα. Τα περισσότερα πηγαίνουν στην κορυφή, στη βάση µένουν λίγα. Πρέπει να αναλογιστούµε τι είδους οικονοµία θέλουµε». SOROS - ERIAN - STIGLITZ: ΜΑΥΡΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΕΥΡΩΖΩΝΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑ Α διαχειριστής Η ΕΕ ΕΙΝΑΙ ΑΠΙΘΑΝΟ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΕΙ. Η ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΤΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α!

102 Η Iskra απέχει ιδεολογικοπολιτικά παρασάγγας από τους G. Soros, Mohamed El-Erian διευθύνοντα σύµβουλο της PIMCO ενός εκ των µεγαλυτέρων fund οµολόγων στον κόσµο και από τον διεθνώς γνωστό νοµπελίστα οικονοµολόγο J. Stiglitz. Άλλωστε και µεταξύ τους οι τρεις αυτές προσωπικότητες έχουν µεγάλες, ίσως, ιδεολογικοπολιτικές διαφορές. Ωστόσο, η Iskra δηµοσιεύει σηµεία από πρόσφατες παρεµβάσεις και των τριών, διότι έχουν σηµαντικό ενδιαφέρον για όσους τις προσεγγίζουν µε το ανάλογο κριτικό µάτι. Είναι χαρακτηριστικό ότι και οι τρεις αυτές προσωπικότητες, παρά τις µεταξύ τους διαφορές και µε αφετηρία οπτικές που απέχουν αρκετά έως και πάρα πολύ από µια αριστερή σκέψη, καταλήγουν σε παρόµοια συµπεράσµατα, τα οποία είναι πολύ σκοτεινά για τις ασκούµενες πολιτικές στην ΕΕ, για το µέλλον της ευρωζώνης και της ΕΕ και ιδιαίτερα για την τύχη του ευρωπαϊκού νότου και της Ελλάδας. Όσο ποτέ σήµερα γίνεται αναγκαία µια βαθιά προοδευτική και σοσιαλιστική ανατροπή, πριν τα πάντα σαρώσει ένα νέο κύµα πολιτικής εξαχρείωσης και κοινωνικής αποσύνθεσης. Παραθέτουµε στην συνέχεια τις τρεις ενδιαφέρουσες παρεµβάσεις. G. SOROS: ΣΕ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΦΑΣΗ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΡΙΣΗ! Το νέο ευρωπαϊκό δηµοσιονοµικό σύµφωνο δεν µπορεί να δουλέψει... εν αποκλείεται µάλιστα να αποδειχθεί πλήρως καταστροφικό για την Ευρώπη, αναφέρει σε νέο του άρθρο ο διεθνούς φήµης µεγαλοεπενδυτής George Soros. Όπως χαρακτηριστικά επισηµαίνει, τους τελευταίους µήνες η ευρωπαϊκή κρίση χρέους εµφανίζει εκ νέου σοβαρά σηµάδια επιδείνωσης. Ο ίδιος παραδέχεται πως οι πράξεις µακροπρόθεσµης χρηµατοδότησης της ΕΚΤ (LTROs) έφεραν µια ανακούφιση στις ευρωπαϊκές τράπεζες και κατ' επέκταση στις αγορές, ωστόσο προειδοποιεί πως η ανακούφιση αυτή δεν είναι δυνατόν να διαρκέσει επ' αόριστον. Τα θεµελιώδη προβλήµατα της Ευρωζώνης, αναφέρει ο Soros, δεν έχουν ακόµη επιλυθεί. Αντίθετα, συνεχίζει, το χάσµα µεταξύ πιστωτών και υπερχρεωµένων χωρών εξακολουθεί να αυξάνεται. "Η κρίση ενδεχοµένως να έχει εισέλθει σε µια άκρως θανατηφόρα φάση", τονίζει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πως η διάσπαση της Ευρωζώνης δεν θα πρέπει να θεωρείται αδιανόητη, αλλά αντίθετα πιθανή εντός των ερχόµενων ετών. "Η ειδική µεταχείριση των ελληνικών οµολόγων από την ΕΚΤ θα αποθαρρύνει άλλους επενδυτές από το να διαθέτουν στα χαρτοφυλάκιά τους κρατικό χρέος", αναφέρει στη συνέχεια. "Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι χώρα και είναι απίθανο να επιβιώσει", εκτιµά ο Soros, καλώντας τους Ευρωπαίους ηγέτες να παραδεχθούν πως οι πολιτικές που ασκούν δεν θεωρούνται παραγωγικές, αλλά αντίθετα αντιπαραγωγικές και αναποτελεσµατικές. ΝΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑ Α ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΕΙ ΤΟΥΣ ΡΙΨΟΚΙΝ ΥΝΟΥΣ Ο EL-ERIAN. Όσοι αρέσκονται στα ρίσκα να αποφύγουν... την Ελλάδα και την Πορτογαλία συµβουλεύει ο Mohamed El-Erian, εις εκ των ισχυρών αντρών της Pimco.

103 Ο ίδιος τάσσεται ακόµη υπέρ των ιταλικών και ισπανικών οµολόγων -αλλά µόνο για τους πιο ριψοκίνδυνους... "Η Ιταλία έχει ελλείψεις σε όλους τους τοµείς", δηλώνει... STIGLITZ: Η ΕΛΛΑ Α ΧΡΕΙΑΖΟΤΑΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ «HAIRCUT» - ΟΘΗΚΑΝ ΠΡΟΩΡΑ ΤΑ ΠΑΚΕΤΑ ΙΑΣΩΣΗΣ Η ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΘΑ ΦΕΡΕΙ ΝΕΟ ΚΥΜΑ ΥΦΕΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. "Η υπερβολική δόση λιτότητας κάνει τα πάντα απλά χειρότερα,'' προειδοποιεί ο Joseph Stiglitz. Ο Αµερικανός νοµπελίστας οικονοµολόγος εκτιµά ότι το ''κούρεµα'' του ελληνικού χρέους θα έπρεπε να είναι µεγαλύτερο, ενώ χαρακτηρίζει λανθασµένη την επιλογή άµεσης παροχής πακέτων διάσωσης, προτάσσοντας αντίθετα ως σωστή πρώτα τη λύση της αναδιάρθρωσης. Σε συνέντευξή του στη Süddeutsche Zeitung, ο Stiglitz προειδοποιεί για ένα νέο κύµα ύφεσης στην Ευρώπη σε περίπτωση που συνεχιστεί η ίδια πολιτική σκληρής λιτότητας. 'Οπως τονίζει, ''χώρες, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία χρειάζονται αξιόπιστη προοπτική ανάπτυξης'', ενώ σηµειώνει ότι ''οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι δεν έχουν κάνει τίποτα για να βελτιώσουν την κατάσταση''. ''Οι πολιτικοί επικεντρώθηκαν στο να πιέσουν τη νότια Ευρώπη να εφαρµόσει µέτρα λιτότητας και µεταρρυθµίσεις. Τα δηµοκρατικά καθεστώτα όµως, µπορούν να αντέξουν µόνο ένα περιορισµένο φάσµα περικοπών χωρίς να διακρίνουν επιτυχή αποτελέσµατα,'' αναφέρει χαρακτηριστικά. Ειδικά για τα ακόµη πιο επώδυνα µέτρα που προωθούν οι Βρυξέλλες, επιµένει πως ''αυτή η τακτική θα αποτύχει. εν υπάρχει κανένα παράδειγµα παγκοσµίως που να δείχνει ότι οι µειώσεις µισθών, συντάξεων και κοινωνικών παροχών βοηθούν µία ασθενή χώρα να ανακάµψει''. ** Στη συνέχεια, η iskra παραθέτει πιο αναλυτικά το άρθρο του G. Soros, το οποίο, παρά τη δική µας πολύ διαφορετική θεώρηση, παρουσιάζει ενδιαφέρον: Η BUNDESBANK ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ Του G. Soros, άρθρο στους FT Η ευρωπαϊκή κρίση επιδεινώνεται σταθερά το τελευταίο διάστηµα, καθώς παρά τα όποια µέτρα, τα θεµελιώδη προβλήµατα της Ευρωζώνης δεν έχουν επιλυθεί, µε την απόσταση µεταξύ κρατών δανειστών και κρατών που δανείζονται να διευρύνεται. Πλέον, η κρίση έχει µπει σε µία φάση λιγότερο ασταθή, αλλά πιο «φονική», υποστηρίζει ο Σόρος σε άρθρο του στους Financial Times. Καθώς η πιθανότητα της διάλυσης της Ευρωζώνης έρχεται πάλι στο προσκήνιο, οι κεντρικές τράπεζες των ισχυρών χωρών είναι σαφές ότι δύσκολα θα µπορέσουν να ρευστοποιήσουν τους κρατικούς τίτλους των υπερχρεωµένων χωρών, που έχουν στα χέρια τους. Η Bundesbank έχει ήδη εντοπίσει τον κίνδυνο, υποστηρίζει ο Σόρος και είναι αντίθετη στην αέναη επέκταση της ρευστότητας, ενώ παίρνει µέτρα για να περιορίσει τη ζηµία εάν προκύψει διάλυση. Αυτό από µόνο του κινητοποιεί το µηχανισµό µίας «αυτοεκπληρούµενης προφητείας», καθώς οι άλλες τράπεζες θα ακολουθήσουν - ήδη η αγορά κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, προειδοποιεί ο Σόρος. Παράλληλα, η Bundesbank «σφίγγει τα λουριά» της ρευστότητας και στη Γερµανία, κάτι που δεν θα ήταν κακό εάν υπήρχε το µάρκο, αλλά είναι κακό για τις χώρες της Ευρωζώνης σε κρίση. Καθώς αγωνίζονται να επιστρέψουν σε ανάπτυξη, η ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών από τη Γερµανία είναι «εκ των

104 ων ουκ άνευ» για να ανακάµψουν. Πρακτικά, µε αυτό το συνδυασµό συνθηκών, οι δηµοσιονοµικοί στόχοι που έχουν τεθεί είναι καταδικασµένοι να µην επιτευχθούν και οι χώρες σε κρίση είτε δεν θα µπορέσουν να επιβάλουν νέα µέτρα είτε δεν θα πιάσουν τους στόχους των Μνηµονίων ή άλλων συµφωνιών. Το ποσοστό χρέους προς ΑΕΠ θα συνεχίσει να αυξάνεται και η ανταγωνιστικότητα θα συνεχίσει να υποχωρεί σε σχέση µε τη Γερµανία. Είτε το ευρώ επιζήσει είτε όχι, η Ευρώπη έχει µπροστά της µακρά περίοδο οικονοµικής στασιµότητας, αν όχι χειρότερα, όπως εκτιµά. Οι χώρες της Λατινικής Αµερικής το άντεξαν τη δεκαετία του 1980, η Ιαπωνία εδώ και 25 χρόνια, αλλά η ΕΕ δεν είναι χώρα και είναι δύσκολο να ανταπεξέλθει, καθώς η παγίδα αποπληθωρισµού και χρέους απειλεί να εξοντώσει µία ατελή ακόµη πολιτική ένωση. Ο Σόρος προχωρά στη συνέχεια σε µία σειρά προτάσεων, τις οποίες χαρακτηρίζει µονόδροµο για να αποφευχθεί το «µοιραίο» για την ΕΕ: - Να αναγνωριστεί ότι οι τρέχουσες επιλογές είναι αναποτελεσµατικές και να αναθεωρηθεί ριζικά η οικονοµική διακυβέρνηση στην Ευρωζώνη - Να αναγνωριστεί το γεγονός ότι εξαιρετικά «ανώµαλες» καταστάσεις όπως η τρέχουσα αντιµετωπίζονται µε εξαιρετικά µέτρα - Να δηµιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας για την σταθερότητα στις οικονοµικές αγορές Η αρχή θα πρέπει να γίνει από το δηµοσιονοµικό σύµφωνο, καθώς θα πρέπει να συνεκτιµώνται για κάθε οικονοµία τόσο το δηµόσιο όσο και το ιδιωτικό χρέος, ενώ οι προϋπολογισµοί να αντιµετωπίζουν ξεχωριστά τις επενδύσεις που αποδίδουν και τις τρέχουσες δαπάνες. Μάλιστα, όπως λέει ο Σόρος, επειδή υπάρχει και το φαινόµενο της παραποίησης εθνικών στοιχείων, η ένταξη δαπανών στις επενδύσεις θα πρέπει να εγκρίνεται από µία Ευρωπαϊκή Αρχή. Τη χρηµατοδότηση θα µπορούσε να αναλάβει στη συνέχεια µία ενισχυµένη Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Επίσης, το Σύµφωνο προβλέπει την υποχρεωτική µείωση του χρέους κατά το ένα εικοστό του ποσοστού που ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ. Για τις χώρες που επιδεικνύουν «καλή συµπεριφορά», ο Σόρος προτείνει αυτό το ένα εικοστό να το καλύπτουν οι άλλες χώρες µέλη, µέσω ενός σχήµατος ειδικού σκοπού και της ΕΚΤ, αγοράζοντας εθνικά οµόλογα. Αντίθετα, κράτη που θα απέκλιναν από τις αρχές αυτές, θα έπρεπε να πληρώσουν επιπλέον τόκους. Με την «ανταµοιβή της καλής συµπεριφοράς» το Σύµφωνο δεν θα είναι πλέον παγίδα αποπληθωρισµού-χρέους, λέει ο Σόρος και η συνολική εικόνα θα βελτιωνόταν ραγδαία, ενώ για να αντιµετωπιστεί το χάσµα στην ανταγωνιστικότητα, τα κράτη θα πρέπει να δανείζονται από τις αγορές µε το ίδιο επιτόκιο (ουσιαστικά, µέσω ευρωοµολόγου). Κάτι τέτοιο προϋποθέτει µεγαλύτερη οικονοµική ενοποίηση και θα πρέπει να γίνει σταδιακά, όπως λέει. Βέβαια, καταλήγει ο Σόρος, η Bundesbank δεν θα δεχθεί ποτέ αυτές τις προτάσεις, αλλά οι ευρωπαϊκές Αρχές θα έπρεπε να τις λάβουν σοβαρά υπόψιν. Το µέλλον της Ευρώπης είναι ένα πολιτικό θέµα: ξεπερνά την ικανότητα της Bundesbankνα αποφασίσει. Πέµπτη 12 Απριλίου 2012.

105 Στήριξη από Stiglitz στην Ελλάδα ΧΡΗΣΤΙΚΑ ηµοσιεύθηκε: 13:25-26/01/10 Τελ. Ενηµ.: 13:49-26/01/10 "></A> </NOSCRIPT> Η Ε.Ε. δεν επιτρέπεται να αφήσει την Ελλάδα να αιµορραγεί, τονίζει σε άρθρο του στη βρετανική εφηµερίδα "Guardian" ο νοµπελίστας οικονοµολόγος κ. Joseph Stiglitz. Σε άρθρο του µε τίτλο "Μια Ευρώπη µε αρχές δεν θα πρέπει να αφήσει την Ελλάδα να αιµορραγεί", ο κ. Stiglitz υπογραµµίζει ότι εκ των πραγµάτων η Συνθήκη του Μάαστριχτ έχει καταπατηθεί και από άλλες χώρες, όπως για παράδειγµα από τη Γαλλία. Όµως γι αυτήν η Ε.Ε. έχει µόνο νουθεσίες και όχι "επιθέσεις". Εάν, δε, τα στελέχη της Ε.Ε. υποστηρίξουν ότι η Ελλάδα και η Γαλλία έχουν διαφορετικό "µέγεθος", θα έπρεπε κάποιος να τους απαντήσει ότι έχουν και διαφορετική βαρύτητα. Το υψηλό δηµοσιονοµικό έλλειµµα της Ελλάδας -αν και καθιστά δύσκολο το µέλλον των πολιτών της χώρας- δεν µπορεί να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση του ευρώ, κάτι που µπορεί να συµβεί εάν αντιµετωπίζουν προβλήµατα ισχυρότερες οικονοµίες. Τονίζει ότι µεγάλο µέρος του διευρυµένου ελλείµµατος της Ελλάδας είναι αποτέλεσµα της κρίσης και πως µε τις δηλώσεις τους κορυφαία στελέχη της Ε.Ε. το µόνο που κατόρθωσαν ήταν να οδηγήσουν ακόµη υψηλότερα το κόστος δανεισµού της χώρας και συνεπώς να δυσχεράνουν την προσπάθειά της για "συµµάζεµα" των δηµοσιονοµικών τ

106 Krugman: Θύµα είναι η Ελλάδα Η Ελλάδα είναι µια χώρα µε σηµαντικές ελλείψεις και αδυναµίες σε διοικητικό και πολιτικό επίπεδο, αλλά θα ήταν λάθος να αναζητηθούν εκεί τα αίτια της οικονοµικής κρίσης που τη µαστίζει, υποστηρίζει σε άρθρο του στους NYT ο νοµπελίστας οικονοµολόγος Paul Krugman. Οι ρίζες της ελληνικής καταστροφής βρίσκονται πολύ πιο βόρεια, στα κέντρα αποφάσεων της Ε.Ε. και της Γερµανίας, όπου οι Ευρωπαίοι αξιωµατούχοι σχεδίασαν ένα βαθύτατα προβληµατικό νοµισµατικό σύστηµα. Σύµφωνα µε τον ίδιο, η Ελλάδα είναι πράγµατι µια χώρα µε µεγάλο πρόβληµα φοροδιαφυγής και διαφθοράς, που διοικήθηκε από µια σειρά κυβερνήσεων οι οποίες έµαθαν να ζουν πέρα από τα όριά τους. Την ίδια ώρα, η παραγωγικότητα της εργασίας είναι κατά 25% χαµηλότερη από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο. Από την άλλη πλευρά, σηµειώνει ο Krugman, πολλά από όσα ακούγονται για τη χώρα δεν είναι αλήθεια. Οι Έλληνες δουλεύουν τις περισσότερες ώρες από οποιονδήποτε άλλο λαό στην Ευρώπη. Όσον αφορά τις δαπάνες για το κοινωνικό κράτος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, δεν είναι µεγαλύτερες από ό,τι στη Γερµανία και στη Σουηδία. Αν κάποιος θέλει να εξηγήσει τον λόγο για τον οποίο η Ελλάδα βρέθηκε σε τόσο δεινή θέση θα πρέπει, σύµφωνα µε τον Krugman, να επιστρέψει αρκετά χρόνια πίσω και στην υιοθέτηση του ευρώ.

107 Η Ελλάδα, ο Krugman, ο Keyns, και το ΠΑΣΟΚ Ο Paul Krugman είναι ο διαπρεπέστερος εκπρόσωπος του Νεοκεϋνσιανισµού στη σηµερινή εποχή, κορυφαίος Αµερικάνος οικονοµολόγος βραβευµένος µε Νόµπελ. Του Θεόδωρου Κατσανέβα Τα εκλαϊκευµένα άρθρα του που φιλοξενούνται συχνά στους New York Times,αναλύουν συνοπτικά µε λαµπερή σαφήνεια και διεισδυτικό βάθος, προβλήµατα της σύγχρονης διεθνούς οικονοµίας από τη σκοπιά της προοδευτικής οικονοµικής σκέψης που αντλεί από την παράδοση του µεγάλου Άγγλου οικονοµολόγου John Maynard Keynes. Ο οποίος υποστήριξε την αναγκαιότητα της αναπτυξιακής διαδικασίας και µε ελλειµµατικούς προϋπολογισµούς, µε ενίσχυση της απασχόλησης µέσω και πληθωριστικών επεκτατικών πολιτικών. O σύγχρονος «Νεοκεϋνσιασµός», συνδυάζει την έµφαση στην ανάπτυξη και στην απασχόληση, µέσα από µια λελογισµένη επιλεκτική επεκτατική δηµοσιονοµική

108 πολιτική, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, πάταξη της γραφειοκρατίας, της κρατικής δυσκινησίας και της διαφθοράς, στοχευµένη δηµοσιονοµική προσαρµογή, συγκράτηση των αλόγιστων δηµόσιων δαπανών, καθιέρωση σταθερού, ορθολογικού και απλού συστήµατος φορολογίας και κοινωνικής ασφάλισης. Η θέση αυτή προβάλλει ως η αντιπέρα όχθη της νεοφιλελεύθερης σχολής του Σικάγου, υπό τον επίσης Νοµπελίστα Milton Freedman που οµνύει στην περιοριστική οικονοµική πολιτική, σε πολύ χαµηλό ή και µηδενικό πληθωρισµό και συρρίκνωση ή εξάλειψη των ελλειµµάτων. Ένας σύγχρονος συναφής νεολογισµός είναι ο «Μερκελισµός» που παραπέµπει σε ακραίες νεοφιλελεύθερες θέσεις, αντίστοιχες του λεγόµενου Θατσερισµού (Μάργκαρετ Θάτσερ ), που πηγάζουν από τις βασικές αρχές της οικονοµικής σχολής του Σικάγου, αλλά σε µια πιο σύγχρονη επιθετική µορφή που περιλαµβάνει, εκτός των άλλων, και την επιχειρούµενη σήµερα Γερµανοποίηση της Ευρώπης. Φυσικά, τα σύγχρονα προβλήµατα της οικονοµίας, δεν αντιµετωπίζονται εύκολα µε µαγικές συνταγές της µιας ή της άλλης θεωρητικής σχολής, γι' αυτό και συνήθως από τις περισσότερες σώφρονες κυβερνήσεις, αξιοποιούνται κατά περίπτωση µείγµατα πολιτικής που αντλούν στοιχεία και από τις δύο αυτές σχολές σκέψης. Ο Paul Krugman έχει επανειληµµένα αρθρογραφήσει για την Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι οι ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές που έχουν επιβληθεί στη ζώνη του ευρώ υπό την πίεση των Γερµανών και των γραφειοκρατών των Βρυξελών, σκοτώνουν την ελληνική οικονοµία-και όχι µόνο-και την οδηγούν στην καταστροφή. Σε άρθρο του Paul Krugman που δηµοσιεύτηκε στις επισηµαίνει ότι η Ελλάδα ζούσε πολύ καλύτερα χωρίς το ευρώ, ότι το σηµερινό πρόβληµα της χώρας οφείλεται στο ότι οι Ευρωπαίοι αξιωµατούχοι έχτισαν ένα κεντρικό νόµισµα χωρίς κεντρική κυβέρνηση και ότι αν δεν αλλάξουν πολιτική και δεν ξοδέψουν περισσότερα αποδεχόµενοι και υψηλότερο πληθωρισµό, η Ελλάδα θα µείνει στην ιστορία ως το θύµα εκδίκησης των άλλων. Φυσικά και δεν µας εκπλήσσει η συµπόρευση µε τις νεοφιλελεύθερες θέσεις της γερµανικής Ευρώπης που φυσιολογικά υιοθετεί η Ν και άλλοι συστηµικοί πολιτικοδηµοσιογραφικοί παράγοντες. Εκείνο που µας προβληµατίζει είναι ότι, το κόµµα εκείνο που κατ' εξοχήν θα έπρεπε να ενστερνίζεται τις Κεϋνσιανές σκέψεις όπως εκφράζονται από τον Krugman, τον Stiglitz και πολλούς άλλους σύγχρονους διαπρεπείς διεθνώς προοδευτικούς οικονοµολόγους, το ΠΑΣΟΚ, έχει προ πόλλου απεµπολήσει τις αρχές αυτές που αποτελούν την κυρίαρχη ιδεολογία του. Και αντίθετα ως µη όφειλε, υπεραµύνεται των νεοφιλελεύθερων θέσεων και του «ευρωµάρκου» µε περισσή αυτάρεσκη όσο και αποκρουστική εµµονή. Η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δυσκολεύεται να αντιληφθεί το µήνυµα των δύο τελευταίων εκλογικών αναµετρήσεων και την προοπτική της πλήρους εξαφάνισής του κόµµατος που δηµιούργησε ο κατ' εξοχήν Κεύνσιανιστής Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος εξέφρασε την ακάλυπτη σήµερα πολιτικά πατριωτική κεντροαριστερά. Με τη µικρή ελπίδα ότι ο ευφυής Ευάγγελος Βενιζέλος και κάποιοι αυτοαποκαλούµενοι κεντροαριστεροί, κάπου συνέλθουν και

109 αντιληφθούν επιτέλους ότι η υποκατάσταση της Ν δεν είναι ότι το καλύτερο για το επιλεγόµενο Σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ, παραθέτουµε µεταφρασµένο αυτούσιο στην ελληνική το άρθρο του Krugman. Η Ελλάδα ως θύµα Του Paul Krugman, The New York Times, 17, Ιουνίου 2012 Από τότε που στην Ελλάδα χτυπούν τα τύµπανα, έχουµε ακούσει πολλά για το τι συµβαίνει µε κάθε τι το Ελληνικό. Μερικές από τις κατηγορίες είναι αληθινές, µερικές λάθος - αλλά όλες είναι εκτός θέµατος. Ναι, υπάρχουν µεγάλες ελλείψεις στην ελληνική οικονοµία, στην πολιτική κατάσταση και στην κοινωνία της. Αλλά αυτές οι παραλείψεις δεν είναι η αιτία που προκάλεσε την ελληνική κρίση και απειλεί να εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη. Όχι, οι ρίζες αυτής της καταστροφής βρίσκονται βορειότερα, στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη και το Βερολίνο, όπου αξιωµατούχοι δηµιούργησαν ένα ίσως µοιραία ελαττωµατικό νοµισµατικό σύστηµα που όξυνε τα προβλήµατα. Και η λύση στην κρίση, αν υπάρχει, θα πρέπει να προέλθει από την ίδια κατεύθυνση. Η Ελλάδα παρουσιάζει πολύ διαφθορά και µεγάλη φοροδιαφυγή, και η ελληνική κυβέρνηση συνήθιζε να λειτουργεί µε τρόπο πέρα από τις δυνατότητές της χώρας. Από εκεί και πέρα, η ελληνική παραγωγικότητα της εργασίας είναι χαµηλή σε σχέση µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα - περίπου το 25 τοις εκατό κάτω από το µέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αξίζει να σηµειωθεί, ωστόσο, ότι η παραγωγικότητα της εργασίας, ας πούµε, του Μισισιπή είναι εξίσου χαµηλή µε τα αµερικανικά πρότυπα στα ίδια περίπου ως άνω επίπεδα. Από την άλλη πλευρά, πολλά πράγµατα που ακούµε για την Ελλάδα δεν είναι ακριβώς αληθινά. Οι Έλληνες δεν είναι τεµπέληδες - αντιθέτως, εργάζονται περισσότερες ώρες από σχεδόν οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη, και πολύ περισσότερες ώρες από τους Γερµανούς ειδικότερα. Ούτε η Ελλάδα έχει ένα ανεξέλεγκτο κράτος πρόνοιας, όπως οι συντηρητικοί υποστηρίζουν. Οι κοινωνικές δαπάνες της ως ποσοστό του ΑΕΠ, είναι σηµαντικά χαµηλότερες απ' ότι στη Σουηδία ή τη Γερµανία, χώρες που έχουν µέχρι στιγµής ξεπεράσει την ευρωπαϊκή κρίση αρκετά καλά. Λοιπόν, πώς µπήκε η Ελλάδα σε τέτοια ταλαιπωρία ; Ο ένοχος είναι το ευρώ. εκαπέντε χρόνια πριν Ελλάδα δεν ήταν παράδεισος, αλλά ούτε βρισκόταν σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή, αλλά όχι καταστροφική, και το έθνος περισσότερο ή λιγότερο τα κατάφερνε στις διεθνείς αγορές, κερδίζοντας αρκετά από τις εξαγωγές, τον τουρισµό, τη ναυτιλία και άλλες πηγές ώστε να χρηµατοδοτεί τις εισαγωγές της. Στη συνέχεια, η Ελλάδα προσχώρησε στο ευρώ, και ένα φοβερό πράγµα συνέβη: οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν ότι ήταν ένα ασφαλές µέρος για επενδύσεις. ιεθνείς χρηµατοδοτήσεις εισέρευσαν στη χώρα, ορισµένες από τις οποίες, αν και όχι όλες, για να καλύψουν τα κυβερνητικά ελλείµµατα. Η οικονοµία αναπτύχθηκε, αυξήθηκε ο πληθωρισµός, αλλά η Ελλάδα µετατράπηκε αυξητικά σε µη ανταγωνιστική οικονοµία. Σίγουρα, οι Έλληνες σπατάλησαν πολλά, αν όχι τις περισσότερες από τις χρηµατικές εισροές, αλλά το ίδιο έκαναν και όλοι όσοι εγκλωβίστηκαν από τη φούσκα του ευρώ. Και τότε έσκασε η φούσκα, και φάνηκαν οι βασικές ρωγµές σε ολόκληρο το σύστηµα του ευρώ. Ρωτήστε τον εαυτό σας, γιατί η ζώνη

110 του δολαρίου, επίσης γνωστή ως Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής, λειτουργεί αρµονικά χωρίς τις περιφερειακές κρίσεις που τώρα χτυπούν την Ευρώπη ; Η απάντηση είναι ότι, έχουµε µια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση, και οι δραστηριότητες της στην πραγµατικότητα, παρέχουν άµεσες λύσεις σε προβλήµατα που παρουσιάζονται στις διάφορες πολιτείες. Σκεφτείτε, για παράδειγµα, τι θα συµβεί στη Φλόριντα τώρα, στον απόηχο της τεράστιας φούσκας της αγοράς κατοικίας του, αν η πολιτεία αυτή υποχρεωνόταν από µόνη της να αντιµετωπίσει τα µεγάλα κόστη της κοινωνικής ασφάλισης και υγειονοµικής περίθαλψης. Ευτυχώς για τη Φλόριντα, η Ουάσιγκτον φροντίζει για το όλο πρόβληµα, πράγµα που σηµαίνει ότι η Φλόριντα στην πραγµατικότητα εισπράττει οικονοµική βοήθεια σε επίπεδα που κανένα ευρωπαϊκό έθνος δε θα µπορούσε να ονειρευτεί. Ή σκεφτείτε ένα παλαιότερο παράδειγµα, την κρίση δανείων της δεκαετίας του 1980, η οποία ήταν σε µεγάλο βαθµό υπόθεση του Τέξας. Οι φορολογούµενοι πλήρωσαν ένα τεράστιο ποσό για να καθαρίσει το χάος - αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των φορολογουµένων αυτών κατοικούν σε άλλες πολιτείας εκτός του Τέξας. Και πάλι, το κεντρικό κράτος έλαβε µέτρα άµεσης επίλυσης του προβλήµατος του Τέξας, σε µια κλίµακα αδιανόητη για τα σηµερινά δεδοµένα της Ευρώπης. Το πρόβληµα της Ελλάδας, η οποία δεν είναι βέβαια αναµάρτητη, οφείλεται κυρίως στην αλαζονεία των Ευρωπαίων αξιωµατούχων, ως επί το πλείστον από τις πλουσιότερες χώρες, οι οποίοι έπεισαν τους εαυτούς τους ότι θα µπορούσαν να δηµιουργήσουν ένα ενιαίο νόµισµα χωρίς µια ενιαία κυβέρνηση. Και αυτοί οι ίδιοι αξιωµατούχοι έχουν κάνει την κατάσταση ακόµα χειρότερη επιµένοντας µε ακραίο τρόπο ότι τα προβλήµατα του ευρώ προκλήθηκαν από την ανεύθυνη συµπεριφορά των νότιων Ευρωπαίων, και ότι όλα θα λειτουργήσουν καλά, αν οι λαοί είναι πρόθυµοι να υποφέρουν ακόµα περισσότερο. Έτσι φτάσαµε στο αποτέλεσµα των τελευταίων εκλογών στην Ελλάδα που δεν έλυσε κανένα πρόβληµα. Ο κυβερνών συνασπισµός µπορεί να κατάφερε να παραµείνει στην εξουσία, αλλά οι Έλληνες δεν µπορούν να αντεπεξέλθουν στην κρίση έτσι κι αλλιώς. Ο µόνος τρόπος για το ευρώ θα µπορούσε - ίσως - να σωθεί, είναι αν οι Γερµανοί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, συνειδητοποιήσουν ότι αυτοί είναι που πρέπει να αλλάξουν τη συµπεριφορά τους, ξοδεύοντας περισσότερο και, ναι, να αποδεχτούν υψηλότερο πληθωρισµό. Αν όχι, έ τότε η Ελλάδα θα µείνει στην ιστορία ως το περήφανο θύµα της εκδίκησης των άλλων. Read more:

111 Paul Krugman: Η Ελλάδα θα µείνει στην ιστορία ως το θύµα της ύβρεως των άλλων Γράψτε ένα σχόλιο Αναρτήθηκε από τον/την ellas στο Ιουνίου 20, 2012 Από τότε που η Ελλάδα πήρε την κάτω βόλτα, ακούσαµε πολλά για όλα τα κακά των Ελλήνων. Κάποιες κατηγορίες είναι αληθινές, κάποιες λάθος αλλά όλες χάνουν το νόηµα. Ναι, υπάρχουν µεγάλες αποτυχίες στην ελληνική οικονοµία, την πολιτική και χωρίς αµφιβολία την κοινωνία. Αλλά οι αποτυχίες δεν είναι αυτές που προκάλεσαν την κρίση που ταλανίζει την Ελλάδα και απειλεί να διαχυθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όχι, οι ρίζες αυτής της καταστροφής εντοπίζονται πιο βόρεια, στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη και στο Βερολίνο, όπου οι αξιωµατούχοι δηµιούργησαν ένα βαθιά ίσως µοιραία ελαττωµατικό νοµισµατικό σύστηµα, έπειτα περιέπλεξαν αυτά τα προβλήµατα αντικαθιστώντας την ανάλυση µε την ηθικολογία. Και η λύση στην κρίση, αν υπάρχει, θα πρέπει να έρθει από τους ίδιους. Ως προς τις ελληνικές αποτυχίες: η Ελλάδα πράγµατι έχει µεγάλη διαφθορά και φοροδιαφυγή και η ελληνική κυβέρνηση έχει τη συνήθεια να ζει πέραν των δυνατοτήτων της. Πέρα από αυτό, η ελληνική παραγωγικότητα είναι χαµηλή σε σχέση µε τα ευρωπαϊκά πρότυπα περίπου 25% χαµηλότερη του µέσου όρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την άλλη, πολλά πράγµατα που ακούµε για τους Έλληνες δεν είναι αλήθεια. Οι Ελληνες δεν είναι τεµπέληδες αντίθετα, εργάζονται περισσότερες ώρες από οποιονδήποτε άλλον στην Ευρώπη και πολλές περισσότερες ώρες από τους Γερµανούς συγκεκριµένα. Η Ελλάδα επίσης δεν διαθέτει ένα ανεξέλεγκτο κράτος πρόνοιας όπως υποστηρίζουν οι συντηρητικοί: το ποσοστό των κοινωνικών δαπανών ως προς το ΑΕΠ είναι σηµαντικά χαµηλότερο στην Ελλάδα από ό, τι, για παράδειγµα, στη Σουηδία ή τη Γερµανία, δύο χώρες που τα έχουν καταφέρει καλά στην κρίση.

112 Πώς λοιπόν η Ελλάδα βρέθηκε τόσο µπλεγµένη; Εξαιτίας του ευρώ. Πριν από 15 χρόνια η Ελλάδα δεν ήταν κανένας παράδεισος, αλλά δεν βρισκόταν και σε κρίση. Η ανεργία ήταν υψηλή, αλλά όχι καταστροφική και το κράτος λίγο ή πολύ κατάφερνε να βγαίνει στις αγορές, κερδίζοντας αρκετά από τις εξαγωγές, τον τουρισµό, τη ναυτιλία και άλλες πηγές εισοδήµατος που πλήρωναν τις εισαγωγές της. Έπειτα η Ελλάδα εισήλθε στο ευρώ και συνέβη κάτι φοβερό: ο κόσµος άρχισε να πιστεύει ότι ήταν ένα ασφαλές µέρος για επενδύσεις. Ξένα χρήµατα συνέρρεαν στην Ελλάδα, η οικονοµία άνθισε, ο πληθωρισµός κάλπασε και η Ελλάδα γινόταν διαρκώς λιγότερο ανταγωνιστική. Οι Έλληνες φυσικά σπατάλησαν πολλά αν όχι τα περισσότερα από τα χρήµατα αυτά, αλλά το ίδιο έκανε οποιοσδήποτε βρέθηκε στη φούσκα του ευρώ. Αλλά µετά η φούσκα έσκασε και τα δοµικά προβλήµατα του συστήµατος του ευρώ έγιναν εµφανή. Έχετε αναρωτηθεί γιατί η περιοχή του δολαρίου γνωστή ως οι Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής λίγο πολύ λειτουργεί χωρίς το είδος της σφοδρής κρίσης που τώρα πλήττει την Ευρώπη; Η απάντηση είναι ότι έχουµε µία ισχυρή κεντρική κυβέρνηση και οι ενέργειες αυτής της κυβέρνησης προσφέρουν πραγµατικές διασώσεις στις πολιτείες που έχουν ανάγκη. Έτσι λοιπόν η Ελλάδα, αν και όχι αναµάρτητη, έχει βρει τον µπελά της εξαιτίας της αλαζονείας των ευρωπαίων αξιωµατούχων, κυρίως από πλουσιότερες χώρες, οι οποίοι έπεισαν τους εαυτούς τους ότι θα µπορούσαν να κάνουν ένα κοινό νόµισµα να λειτουργήσει χωρίς κοινή κυβέρνηση. Και αυτοί οι ίδιοι αξιωµατούχοι έκαναν την κατάσταση ακόµη χειρότερη επιµένοντας ότι τα προβλήµατα του νοµίσµατος προκλήθηκαν από την ανεύθυνη συµπεριφορά των Νοτιοευρωπαίων και ότι όλα θα διορθώνονταν αν οι άνθρωποι προθυµοποιούνταν να υποφέρουν περισσότερο. Και έτσι ερχόµαστε στις εκλογές της Κυριακής στην Ελλάδα, που κατέληξαν να µην διευθετούν τίποτε. Ο κυβερνητικός συνασπισµός κατάφερε να παραµείνει στην εξουσία, αν και αυτό δεν είναι ακόµη ξεκάθαρο. Αλλά οι Έλληνες δεν µπορούν να επιλύσουν την κρίση ούτως ή άλλως. Ο µόνος τρόπος που το ευρώ ίσως µπορούσε να σωθεί ίσως θα ήταν αν οι Γερµανοί και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνειδητοποιούσαν ότι είναι οι ίδιοι που πρέπει να αλλάξουν τη συµπεριφορά τους, µε το να ξοδέψουν περισσότερα και ναι, µε το να δεχθούν υψηλότερο πληθωρισµό. Αν όχι, η Ελλάδα θα µείνει στην Ιστορία ως το θύµα της ύβρεως των άλλων. [Το Βήµα, The New York Times]

113 Σάββατο, 25 Ιούνιος :18 Helmut Schmidt: «H Ελλάδα είναι δική µας» Αυτόν τον τίτλο έδωσε στο άρθρο - παρέµβασή του υπέρ της Ελλάδας ο οξύνους στα 91 του, πρώην Γερµανός Καγκελάριος Helmut Schmidt, που δηµοσιεύθηκε στη εβδοµαδιαία έγκυρη εφηµερίδα Die Zeit, της οποίας είναι ο εκδότης. Το ιστορικό στέλεχος της Σοσιαλδηµοκρατίας και επί 10 χρόνια καγκελάριος της Γερµανίας, µε την ιστορικής σηµασίας παρέµβασή του, λέει ωµά και απερίφραστα στους σηµερινούς ηγέτες της Ευρώπης, ότι ο δρόµος της Ευρώπης περνάει από την Ελλάδα. Το κείµενο αυτό, δηµοσιεύθηκε λίγο πριν τη συνεδρίαση της Ευρωζώνης και τη Σύνοδο Κορυφής και ίσως να έπαιξε κάποιο ρόλο. Είναι δε η παρακαταθήκη του Helmut Schmidt, προς τους σηµερινούς και τους επόµενους ευρωπαίους πολιτικούς ηγέτες, καθώς είναι γραµµένο από έναν σοφό µε πλήρη ιστορική γνώση ευρωπαίο πολιτικό, που έχει συνδιαµορφώσει την µεταπολεµική ευρωπαϊκή ιστορία, έχει βαρύνουσα σηµασία, γι αυτό και το µεταφέρουµε αυτούσιο. «Τελευταία είχε δοθεί ιδιαίτερα µεγάλη σηµασία σε µικροδιαφωνίες µεταξύ Παρισίων και Βερολίνου. Έτσι διέφυγε της προσοχής, ότι οι διαφορές απόψεων µεταξύ της γερµανίδας καγκελαρίου και του γάλλου προέδρου για την βοήθεια προς την Ελλάδα, αγγίζουν µόνο µια δευτερεύουσα πλευρά του προβλήµατος. Το θέµα, αν στο σχέδιο για τη διάσωση θα συµπεριληφθούν και ιδιώτες πιστωτές κάτοχοι κρατικών οµολόγων είναι δευτερεύον. ιότι σε κάθε περίπτωση θα χρειαστούν τα χρήµατα των φορολογούµενων: τόσο όταν οι άλλες χώρες βοηθήσουν την Ελλάδα όσο και στην περίπτωση, που πραγµατικά οι ιδιώτες πιστωτές επωµιστούν πραγµατικά ένα µέρος του χρέους. ιότι πραγµατικά αυτοί οι πιστωτές είναι Γαλλικές, Γερµανικές ή άλλες τράπεζες. Αν αυτά τα πιστωτικά ιδρύµατα θα αντιµετωπίσουν δυσκολίες, διότι θα πρέπει να διαγράψουν δηµόσιο χρέος και τότε θα έρθει και πάλι θέµα κρατικών εγγυήσεων προς τις τράπεζες που στα σωστά Γερµανικά, τελικά το βάρος πέφτει στους ώµους των φορολογούµενων. Πολύ πιο σηµαντικό είναι να γνωρίζει κανείς ότι η Ελλάδα πρέπει να τύχει άµεσης βοήθειας. Αυτό ισχύει επίσης για την εξαιρετική περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση δηλώσει προς τους αλλοδαπούς πιστωτές της στάση πληρωµών. Ακόµη και τότε και ειδικά τότε θα είναι αποφασιστικής σηµασίας η Ευρώπη να επανακινήσει την ελληνική οικονοµία. Και δεν υπονοώ ακριβώς ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ, όπως αυτό που πριν µισό αιώνα συνέβαλε καθοριστικά στην ανοικοδόµηση συνολικά της δυτικής Ευρώπης. Η αφετηρία σήµερα είναι διαφορετική: το είδος και ο τρόπος που οι κυβερνήσεις χειρίστηκαν το πρόβληµα χρέος της Ελλάδας από το 2009, οδήγησε την ελληνική οικονοµία επιπρόσθετα σε µία βαριά αποπληθωριστική ύφεση. Κατάσταση την οποίαν αποδίδει η έννοια κατάθλιψη. Σε κάθε περίπτωση η βαθιά ανησυχία του ελληνικού πληθυσµού σήµερα θα πρέπει να προβληµατίσει όλες τις πλευρές. Εδώ θα πρέπει να προσέξουµε: έχουµε µία κρίση χρέους µεµονωµένων µικρών χωρών της

114 ευρωζώνης, καµία κρίση του ευρωπαϊκού νοµίσµατος. Ακόµη και η χρεοκοπία µιας µεµονωµένης, µικρής χώρας µέλους θα είχε µόνο µία προσωρινή ψυχολογική επίδραση. Όταν κανείς συγκρίνει τα πρώτα 10 χρόνια του Ευρώ µε τα τελευταία 10 χρόνια του γερµανικού µάρκου, τότε το Ευρώ τόσο στο εσωτερικό αλλά επίσης και στο εξωτερικό πλεονεκτεί. Ο ρυθµός πληθωρισµού στη ζώνη του Ευρώ ήταν χαµηλότερος, η ισοτιµία του Ευρώ ήταν σταθερή. Αυτή η σταθερότητα του Ευρώ θα πρέπει να διατηρηθεί. Γι αυτό το Ευρώ σήµερα έχει γίνει το δεύτερο σηµαντικότερο νόµισµα αποθεµατοποίησης του κόσµου. Πιστεύω δε, ότι σε περίπου 20 χρόνια θα έχουµε τρία παγκόσµια νοµίσµατα: το αµερικανικό δολάριο, το ευρώ και το κινέζικο renminbi. Που σηµαίνει, ότι δεν πρόκειται για το νόµισµα αλλά πρόκειται για την Ευρώπη! Ήπια αναδιάρθρωση σκληρή αναδιάρθρωση Αναδιάρθρωση δια της επιµήκυνσης πληρωµών στα πλαίσια µιας ήπιας αναδιάρθρωσης θα παρέτειναν τους χρόνους αποπληρωµής για ελληνικά κρατικά οµόλογα και του πακέτου των 110 δις ευρώ του ΝΤ και της Ε.Ε. Θα µπορούσαν επίσης να µειωθούν ακόµη τα επιτόκια για τη βοήθεια. Έτσι η Ελλάδα θα είχε περισσότερο χρόνο να ρυθµίσει τον προϋπολογισµό της. Επίσης δυνατές θα µπορούσαν να είναι και άλλες συναλλαγές όπως η ανταλλαγή κρατικών οµολόγων µε ασφαλή οµόλογα µε κούρεµα. Κατά πόσον αυτό αφορά στους ιδιώτες πιστωτές, δεν έχει γίνει σαφές. Μία τέτοια αναδιάρθρωση θα ήταν περισσότερο ανεκτή από µία σκληρή αναδιάρθρωση. Αλλά τα συσσωρευµένα επί χρόνια δηµόσια χρέη θα πρέπει µεµιάς να καλυφθούν µε εγγυήσεις, που σε τελευταία ανάλυση θα αναλάβουν οι φορολογούµενοι των άλλων χωρών. Οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρέπει να ξεχάσουν ποτέ: από το 1950 µέχρι το 2050 το ευρωπαϊκό ποσοστό (συµπεριλαµβανόµενης µαζί και της Ρωσίας) στο διεθνές εισόδηµα της ανθρωπότητας (παγκόσµιο ακαθάριστο εισόδηµα) θα πέσει από 30% σε κάτω από 10%. Άλλωστε είµαστε η µοναδική ήπειρος, της οποία ο πληθυσµός όχι µόνο γερνάει αλλά επίσης µειώνεται. Στο τέλος αυτού του αιώνα, εµείς οι Ευρωπαίοι θα αποτελούµε µόνο 5% του παγκόσµιου πληθυσµού. Γι αυτό πρέπει τα έθνη και οι χώρες της Ευρώπης να είναι αλληλέγγυοι. Γι αυτό η Ελλάδα χρειάζεται ακόµη και στην ακραία περίπτωση µιας χρεοκοπίας! ένα πρόγραµµα οικονοµικής βοήθειας µακράς πνοής. Το πρόγραµµα πρέπει να είναι προσανατολισµένο σε κατευθυντήριες ιδέες, όπως απασχόληση, παραγωγικότητα και λαϊκό εισόδηµα. Θα πρέπει να ανοιχτεί στο έλληνες πολίτες µια προοπτική ευηµερίας που θα πρέπει να προκύψει από συγκεκριµένα σχέδια. Για παράδειγµα την ενσωµάτωση της Ελλάδας σε µια στροφή στον τοµέα της ενέργειας, έτσι ώστε να µπορεί να εξάγεται ηλιακή ενέργεια από την Αθήνα προς Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Όπως σχέδια για έργα υποδοµών, βοήθεια από εταιρίες απασχόλησης, οι οποίες να απορροφήσουν ένα µέρος του τεράστιου ποσοστού της ανεργίας νέων. Ταυτόχρονα για δηµοσιονοµικούς λόγους επιβάλλεται η πώληση αεροδροµίων, λιµένων και άλλων άλλης δηµόσιας περιουσίας. Όταν η Ε.Ε. θελήσει πραγµατικά να εφαρµόσει ένα τέτοιο πρόγραµµα, τότε θα απαιτηθεί βέβαια ένας θεµατοφύλακας διαχειριστής, ο οποίος θα πρέπει να συνδυάζει οικονοµικές

115 γνώσεις, πολιτική και διοικητική εµπειρία. Το να βρεθεί τέτοιος και να συµφωνήσει κανείς πάνω στις ικανότητές του είναι δύσκολο, αλλά απαραίτητο. Κανένας στην Αθήνα δεν είναι επιλέξιµος ( επίσης ούτε µεταξύ των πολιτικών ή τραπεζιτών στη Γερµανία, βλέπω κάποιον κατάλληλο γι υτά τα καθήκοντα). Ισως θα ήταν µια πρόκληση για τον ο Jean- Claude Trichet. εν θα πρέπει να αποκλείσουµε, ότι ένα τέτοιο πρόγραµµα µπορεί να χρειαστεί για την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία. Επειδή όµως αυτές οι τρεις χώρες µαζί αποτελούν µόνο το 5% µε 6% της κοινής αγοράς της Ε.Ε. ή διότι διαφορετικά από ότι το 1990 µε την DDR δεν είναι αναγκαία η αλλαγή κανενός συστήµατος, έτσι σε µια τέτοια περίπτωση δεν πρόκειται για υπέρογκο µέγεθος. Θα είχαµε τη δυνατότητα αυτό όµως που µας λείπει είναι η θέληση και η αποφασιστικότητα. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν για τους ευρωπαίους δύο επιτακτικοί λόγοι να βοηθήσουν την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονοµίας. Και αυτό διότι τα θεσµικά επίπεδα της Ε.Ε. και των κρατών µελών µε υπαιτιότητά τους δεν εκπλήρωσαν τις υποχρεώσεις τους. Επίσης τα εποπτικά όργανα των τραπεζών κοιµόντουσαν, όταν τραπεζικά ινστιτούτα όπως π.χ.η Τράπεζα Υποθηκών Hypo Rean Estate, που µε επιπόλαιο τρόπο είχε αγοράσει οµόλογα του ελληνικού δηµοσίου, τα οποία, κάτω από προϋποθέσεις είναι αδύνατον να τα διαχειριστεί. Η Κοµισιόν στις Βρυξέλλες κοιµόταν, οι υπουργοί Οικονοµικών ήταν κοιµισµένοι επιτρέπεται τώρα αυτοί να επιρρίπτουν την ευθύνη στους φτωχούς της Αθήνας; Ο δεύτερος λόγος είναι ακόµη µεγαλύτερη βαρύτητα: Όταν η Ε.Ε. επιτρέπει, να πτωχεύσει µια χώρα µέλος της τότε δηµιουργείται ένα πολιτικό και ψυχολογικό προηγούµενο, το οποίο στο µέλλον, το οποίο θα µπορούσε στο µέλλον να θέσει σε κίνδυνο την Ε.Ε. ως σύνολο. Η Ελλάδα είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας από το 1981, η χώρα ήταν µέλος της Ευρωπαϊκής, όταν το 1991/92 ελήφθη η απόφαση στο Μάαστριχ για ένα ενιαίο νόµισµα. Εντωµεταξύ η Ε.Ε. υπερδιπλασίασε τα µέλη της. Απέτυχε δυστυχώς, µε τη µατιά στη διεύρυνση της οικογένειας, να επαναδιαµορφώσει τους παλιούς κανόνες της οµοφωνίας. Η κατανοµή των αρµοδιοτήτων µεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εθνικών κρατών, δεν έχει όπως και πριν διευκρινιστεί. Αυτό το βλέπει κανείς και µε τον δευτερεύοντα που έχει αναγνωριστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το βλέπει κανείς στην ακατανόητη σύνθεση της ευρωπαϊκής Επιτροπής µε τα 27 µέλη. Το βλέπει κανείς επίσης στο Σύµφωνο της Λισσαβόνας, του οποίου τις περίπλοκες διατάξεις, ακόµη και έµπειροι δικηγόροι δυσκολεύονται να κατανοήσουν. Τα τελευταία δύο χρόνια τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα έχουν ντε φάκτο αποδειχτεί ως αναποτελεσµατικά. Αποτελεσµατική ήταν µόνο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, διότι δεν είχαν ανάµειξη ούτε οι χώρες µέλη, ούτε οι κυβερνήσεις και είναι η ΕΚΤ που κάλυψε το κενό. Αυτή είναι που συγκέντρωσε µαζικά από την αγορά, µε δικό της κόστος ελληνικά κρατικά οµόλογα. Φυσικά και πρέπει η ΕΚΤ κάποια στιγµή να προβεί σε διαγραφή µέρους αυτού του λεγόµενου πιστωτικού χαρτοφυλακίου. Ένας πολιτικός όµως, που επικρίνει σήµερα αυτή τη δέσµευση της τράπεζας, θα κάνει καλά να κοιτάει την καµπούρα του. ιότι εκείνος δεν έχει κάνει τίποτα.

116 Αυτές τις βδοµάδες βιώνουµε τον κίνδυνο της απειλής πτώχευσης της Ελλάδας. Βιώνουµε επίσης µια σοβαρή κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώπιον αυτής της κατάστασης επί βδοµάδες παρακολουθούµε διαµάχες λόγω διαφοράς ισχύος, εγωισµού, µαταιοδοξίας για ασήµαντες λεπτοµέρειες αλλά τώρα µόνο ζηµιά προκαλούν επίσης ακόµη και όταν Βερολίνο και Παρίσι δείχνουν να συµφωνούν και πάλι. Ελλάδα- Οικονοµική Κρίση Ευρώ Ευρώπη Ποιο είναι το θεµελιώδες συµφέρον της Γερµανίας; Η ενσωµάτωση της Γερµανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σηµαντικότερη από την ενσωµάτωση των γερµανικών ενόπλων δυνάµεων στο ΝΑΤΟ. Κανένα άλλος έθνος στην Ευρώπη µε όπως δείχνει η ιστορία του 20ου αιώνα δεν έχει την ανάγκη να µην είναι αποµονωµένο, και να µην αυτοαποµονώνεται. Κανένα άλλο έθνος δεν έχει περισσότερους γείτονες από µας, στο κέντρο των οποίων ζούµε. Καµία χώρα στην Ευρώπη δεν έχει να χάσει περισσότερα από τη Γερµανία, την ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης. Αυτές τις ηµέρες όπου γίνεται λόγος για δισεκατοµµύρια, θα πρέπει επίσης να παίξει ένα ρόλο και η δυόµισι χιλιάδων χρόνων ιστορία. Η Ελλάδα είναι η πατρίδα της ηµοκρατίας και της Αναγέννησης και του ιαφωτισµού! Ένα πάρα πολύ µεγάλο µέρος του ευρωπαϊκού πολιτισµού βασίζεται στα έργα µεγάλων Ελλήνων. Χωρίς Όµηρο, χωρίς Σοφοκλή, τι θα είµαστε εµείς; Χωρίς Σωκράτη, Πλάτωνα, χωρίς Αριστοτέλη: Ή χωρίς Περικλή; Μπορεί µερικοί των σηµερινών κορυφαίων στην Αθήνα να είναι διεφθαρµένοι, αλλά οι πρόγονοί τους και η ιστορία τους αξίζουν το σεβασµό. Όποιος κάποτε έχει βιώσει το Ναό του Ποσειδώνα στο ακρωτήριο Σούνιο ή την Ακρόπολη, δεν θα το ξεχάσει ποτέ.» ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑ» Γράφει: Michel ROCARD ( ηµοσίευση: 30 Ἀπριλίου 2012) Ὁ Γάλλος πρώην πρωθυπουργὸς µιλάει γιὰ τὸν Σαρκοζύ, τὸν Ὁλλὰντ καὶ τὴν ἀσκούµενη πολιτικὴ στὴν Εὐρώπη. Γιὰ τὰ ἀπατηλὰ οἰκονοµικά Παραδείγµατα ποὺ κυριάρχησαν, γιὰ τὸ ηµόσιο Χρέος καὶ τὶς ἰδιωτικὲς φοῦσκες. Γιὰ τὴν Ἐλλὰδα. Γιὰ τὸ ἐνεργειακὸ καὶ τὸν κίνδυνο πυρηνικοῦ ὁλοκαυτώµατος στὴν Μέση Ἀνατολή. Ἡ συνέντευξη δόθηκε στοὺς Jonathan Bouchet-Petersen, Sylvain Bourmeau καὶ Alexandra Schwartzbrod καὶ

117 δηµοσιεύθηκε στὴν Libération στὸ φύλλο τῆς 2 Μαρτίου Ἡ µεγάλη ἀνάπτυξη τέλειωσε! - Στὸ βιβλίο σας, ἡ λέξη «ἀνησυχία» ἐπανέρχεται διαρκῶς. Ἰδίως µπροστὰ στὴν διανοητικὴ κενότητα τῆς προεκλογικῆς ἐκστρατείας... - Αὐτὸ ἰσχύει γιὰ ὅλους. Μᾶς διασκεδάζουν µὲ ἕναν χορὸ παροχῶν τῶν ὑποψηφίων, ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἐκστρατεία δὲν ἔχει, µέχρι στιγµῆς, ἀσχοληθεῖ µὲ τὰ προβλήµατα τοῦ βάθους. Ἡ θέση τοῦ Νικολὰ Σαρκοζὺ καὶ τῆς ἐργοδοσίας ἀλλοιώνει τὸ παιχνίδι, διότι ἡ οὐσιώδης ὑπόθεση ἐργασίας τους εἶναι πὼς βγαίνοντας ἀπὸ τὶς χρηµατοοικονοµικὲς περιδινήσεις θὰ τελειώσουµε, καὶ µετὰ θὰ ξαναβροῦµε τὴν µεγάλη ἀνάπτυξη [1]. Καὶ αὐτὴ θὰ τὰ καταστήσει ὅλα ἐφικτά: τὸ νὰ µεταρρυθµίσουµε τὴν Κοινωνικὴ Ἀσφάλιση, νὰ ἐξυγιάνουµε τὸ συνταξιοδοτικό, νὰ ἐπαναφέρουµε µία πολιτικὴ γιὰ τὴν κατοικία, νὰ βελτιώσουµε τὴν γεωργία, νὰ µειώσουµε τὴν ἀνεργία κ.λπ. Ὅµως ἡ µεγάλη ἀνάπτυξη ἔχει τελειώσει. Ὁ ὄγκος τῶν διαθέσιµων ὀρυκτῶν πηγῶν ἐνέργειας θὰ ἀρχίσει νὰ µειώνεται σὲ δύο-τρία χρόνια µὲ ἰλιγγιώδη ρυθµό. Αὐτὸ ἀποτελεῖ γεγονός. - Γιὰ νὰ διαβάσω ἀπὸ ἐσᾶς, αὐτὸ ποὺ µετράει εἶναι νὰ κάνουµε τὴν καλύτερη διάγνωση... - Τὸ πρόγραµµα τοῦ ἑπόµενου Πρόεδρου κινδυνεύει ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ γεγονότα νὰ τεθεῖ ἐκτός. Καὶ φοβᾶµαι ὅτι οἱ ὑποψήφιοι δὲν τὸ ἔχουν συνειδητοποιήσει αὐτό. Αὐτὸ δὲν σηµαίνει πὼς τὰ προγράµµατα δὲν χρησιµεύουν σὲ τίποτα, εἶναι καλὸ νὰ ὑπάρχει ἕνα εἶδος καταγραφῆς τῶν ὅσων θὰ ὅφειλε κάποιος νὰ πράξει. Μὰ ὅταν ξεκινᾶµε γιὰ τὴν καταιγίδα, τὸ οὐσιῶδες παίζεται πέρα ἀπὸ τὰ προγράµµατα, στὸν τρόπο ὁρισµοῦ τῆς ἀπόλυτης προτεραιότητας καὶ, βεβαίως, στὴν σφαιρικὴ ἱκανότητα. Μετά, ὁ καθένας κάνει ὅ,τι µπορεῖ. Σὲ αὐτὴ τὴν ἐκστρατεία τὰ ζητήµατα διάγνωσης δὲν τέθηκαν ἀρκετὰ. - Μία διαπίστωση ποὺ νὰ ταιριάζει σ αὐτὴ τὴν ἐκστρατεία;

118 Ὑπάρχει στὴν Ἐθνικὴ Ἀντιπροσωπεία ἕνα ἀρχεῖο ποὺ ὀνοµάζεται "Barodet", ἡ συγκέντρωση σὲ ἕναν τόµο, ἀπό τὴν ἐποχὴ τῆς Γ' ηµοκρατίας, ὅλων τῶν ὁµολογιῶν πίστης τῶν ἐκλεγµένων ὑποψηφίων. Στὸν Barodet διαβάζουµε λόγου χάρη τὰ ἔξαλλα φυλλάδια τοῦ Μιττεράν το 1945, ποὺ ἦταν ὑπερβολικὰ ἀντικοµµουνιστικὰ καὶ ἀντιδραστικὰ. Συγκεντρώνει ὅλες τὶς βλακεῖες ποὺ ἔχουν εἰπωθεῖ µὲ τὴν εὐκαιρία τῶν προεδρικῶν ἐκστρατειῶν καὶ ἄν τὸ συµβουλευθεῖ κανεὶς, βρίσκει ἀπάντηση στὴν ἐρώτησή σας. Αὐτὴ τὴν φορὰ ὅµως, τὰ πράγµατα εἶναι σοβαρότερα. Εἶναι, βέβαια, κάτι τὸ νὰ λὲς εὐγενικὲς βλακεῖες, ὅταν ἡ φύση εἶναι εὔρωστη καὶ ἡ Γαλλία καλὰ στὴν ὑγεία της. Σήµερα, οἱ ἀπειλὲς εἶναι ἀσυνήθους σοβαρότητας. ὲν ἔχουµε ποτὲ ξαναβρεθεῖ σὲ τόσο ἐπικίνδυνη κατάσταση ἐδῶ καὶ ἀρκετὲς δεκαετίες. Πρέπει νὰ δοῦµε κατάµατα τὸ Φαινόµενο τοῦ Θερµοκηπίου, τὸν κίνδυνο νὰ ἐκραγοῦν οἱ χρηµατοοικονοµικὲς φοῦσκες, ἀλλὰ ἐπίσης τὴν ἀνικανότητα νὰ βγοῦµε ἀπὸ τὴν στασιµότητα καὶ ἀπὸ µιὰν ἀνεργία ποὺ συνεχίζει νὰ αὐξάνεται, δίχως νὰ ξεχνᾶµε τὴν ἔκρηξη τῆς προσωρινῆς ἀπασχόλησης καὶ τὴν ὑπαρκτὴ ἀπειλὴ πολέµου στὴν Μέση Ἀνατολή. - Μέσα σὲ αὐτὸ τὸ σκοτεινὸ τοπίο, γιατὶ διαλέξατε τὸν Φρανσουὰ Ὁλλάντ; - Κατ' ἀρχὴν διότι βαδίζει λιγότερο ἀπ' ὅσο ὁ Νικολὰ Σαρκοζὶ µέσα στὸν µῦθο πὼς θὰ ξαναβροῦµε τὴν µεγάλη ἀνάπτυξη. Ἔχει καταλάβει. Ὑπογράφοντας τὸν πρόλογο τοῦ βιβλίου µου, ὑπογράφει ἕνα ἔναυσµα διαλόγου πάνω σὲ ὅλα αὐτὰ τὰ θέµατα ποὺ δὲν βρίσκουν καὶ πολὺ χῶρο µέσα στὸ πρόγραµµα του P.S., ἐποµένως ὑπογράφει ἔτσι τὴν διαθεσιµότητά του γιὰ νὰ βγοῦµε σταδιακά. ὲν εἶµαι ἐγὼ αὐτὸς ποὺ θὰ τοῦ κάνει παράπονα ἐπειδὴ ὁ λόγος του [τώρα] ἔχει ἐπωµισθεῖ περιορισµοὺς, δὲν ἔχω παρὰ µόνο εἴκοσι δύο προεκλογικὲς ἐκστρατεῖες πάνω στὸ κεφάλι µου... - Πῶς κρίνετε τὴν ἐκστρατεία του; - Μᾶλλον καλύτερη ἀπὸ ἐκείνη τοῦ Σαρκοζὺ, ἐπειδὴ κάνει λιγότερες προκλήσεις. - Σὲ αὐτὸν τὸν πρόλογο, διατυπώνει ὡστόσο µία ἐπιφύλαξη ὡς πρὸς ἐσᾶς, δὲν θέλει «νὰ προσφέρει τὴν Γαλλία στὴν παγκοσµιοποίηση»... - Ἔχει δίκιο, ἀλλὰ ἡ διατύπωση δὲν εἶναι ακριβής. Πρίν ἀπ' ὅλα δὲν πρέπει νὰ προσφέρουµε τὴν Γαλλία σὲ µία µὴ ρυθµισµένη παγκοσµιοποίηση. Ἡ παγκοσµιοποίηση εἶναι ἕνα γεγονὸς καὶ µᾶλλον ἕνα θετικὸ γεγονὸς. Χάρη σὲ αὐτὴν ἀπογειώνονται ἡ Κίνα καὶ ἡ Ἰνδία. Ἡ Ἀφρικὴ εἶναι ἀνίκανη γιὰ κάτι τέτοιο, γιὰ ἄλλους λόγους, ὡστόσο πάει καλύτερα ἀπὸ ὅπως πρὶν εἴκοσι χρόνια. Ὁ κόσµος κινεῖται µέσα σὲ γιγαντιαῖες συνθῆκες καὶ ἐµεῖς χασµουριόµαστε! - Ὅταν ὁ Ὁλλὰντ κάνει ἐχθρό του «τὸν κόσµο τῆς χρηµατοπίστωσης», αὐτὸ σᾶς ἀρέσει; - ὲν ὑπάρχουν δύο κόσµοι, ἡ χρηµατοπίστωση καὶ ἡ οἰκονοµία, ξένοι µεταξύ τους. Ὑπάρχει ἕνας κόσµος ὅπου ἡ οἰκονοµία κυριαρχεῖται ἀπὸ τὴν χρηµατοπίστωση, ἀλλὰ σὲ

119 ἀµοιβαία ἔνθεση. Ὡς πρὸς αὐτὸ τὸ θέµα, ἐπιτρέψτε µου νὰ παραθέσω ὁρισµένες διαφωτιστικὲς φράσεις ὑπευθύνων τοῦ ὑπάρχοντος, τῆς πεπατηµένης, οἱ ὁποῖοι µάλιστα συγκρατοῦνται ἀπὸ καθῆκον νὰ µήν ὁµιλοῦν πολύ. Ὁ λόρδος Μέρβυν Κίνγκ, διοικητὴς τῆς Τράπεζας τῆς Ἀγγλίας, ἕνας ἄνθρωπος ποὺ ποτὲ δὲν εἶπε κάτι παραπανιστό, ἐξήγησε πρὶν λίγο καιρὸ ὅτι ἔπρεπε νὰ περιµένουµε µία ὕφεση ἀναµφίβολα πιὸ σοβαρὴ ἀπὸ ἐκείνη τοῦ Εἶναι ὁ διοικητὴς τῆς Τρὰπεζας τῆς Ἀγγλίας αὐτὸς ποὺ µᾶς προµηνύει τὰ πιὸ σοβαρὰ, ὄχι ἕνας µακρυµάλλης προφήτης, ἕνας οἰκολόγος καταστροφέας ἤ ὁ Ζάν-Λὺκ Μελανσόν[2]! Ἤ ἕνας ἄλλος: ὁ Ζάν- Πιὲρ Ζουγιέ, Πρόεδρος τῆς Ἀρχῆς Χρηµατοπιστωτικῶν Ἀγορῶν. Αὐτός, τοῦ ὁποίου ὁ ρόλος εἶναι νὰ ἐµποδίζει τὴν κατάρρευση καὶ νὰ διασφαλίζει τοὺς δρῶντες παράγοντες τῆς ἀγορᾶς, δήλωσε ὅτι πρέπει νὰ φοβόµαστε µία ἔκρηξη τοῦ παγκόσµιου οἰκονοµικοῦ καὶ χρηµατοπιστωτικοῦ συστήµατος. ὲν µιλᾶνε πολὺ γι' αὐτὰ τώρα στὴν ἐκστρατεία, διασκεδάζουν. - Ὡς πρὸς τὴν ἐξωτερικὴ πολιτική, ποιὰ εἶναι ἡ µεγαλύτερη ἀνησυχία σας; - Κανεὶς δὲν κοιτάζει τὴν µεγάλη Μέση Ἀνατολή. Ἔχουµε µία ἀµερικανο-ἀγγλικὴ στρατηγική, ποὺ ἔχει γίνει δεκτὴ ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ἰδίως δὲ ἀπὸ ἐµᾶς, νὰ τορπιλλίζεται κάθε δυνατότητα νὰ συζητήσουµε σοβαρὰ µὲ τοὺς Ἰρανούς. Ἀλλὰ καὶ νὰ προβαίνουµε σὲ κάποιες προκλήσεις ποὺ καὶ ποῦ. Λὲς καὶ ἐπρόκειτο νὰ προετοιµάσουµε µἰα κατάσταση άνοχῆς ποὺ νὰ καθιστᾶ ἀποδεκτὸ ἕνα ἰσραηλινὸ κτύπηµα. Σ' αὐτὴ τὴν ὑπόθεση ἐργασίας, ὁ πόλεµος γίνεται ἰρανο-συριακὸς πόλεµος, ὑποστηριζόµενος ἀπὸ τὴν Κίνα καὶ τὴν Ρωσία, ὅπως τὸ βλέπουµε στὸν Ο.Η.Ε., ἐνάντια χοντρικὰ στὴν ύση καὶ τοὺς πελάτες της. Καὶ ἡ Εὐρώπη σιωπᾶ. Εἶναι ζήτηµα ἑκατοµµυρίων νεκρῶν, καὶ ἡ ὑπόθεση ἐργασίας εἶναι ὅτι αὐτὸ ξεκινάει πυρηνικά. Γνωρίζω καλὰ αὐτοὺς τοὺς φακέλλους καὶ ποτὲ ἄλλοτε δὲν ἔνιωθα τόσο φόβο. Οἱ διπλωµάτες µας ἔχουν ξεχάσει πῶς νὰ χειρίζονται καταστάσεις τέτοιου εὔρους καὶ ὅλοι οἱ πολιτικοί µας παίζουν γιὰ νὰ εὐχαριστοῦνται καὶ νὰ ἰκανοποιοῦνται µὲ τὴν προεκλογικὴ ἐκστρατεία. Αὐτὸ ποὺ εἶναι καινούργιο εἶναι ἡ ἔνταση τῶν κινδύνων σὲ σχέση µὲ µία κατάσταση πνεύµατος µηδαµινὴ κι ἀσήµαντη. Ἄλλο καινούργιο στοιχεῖο, αὐτοὶ οἱ κίνδυνοι εἶναι ἐξωτερικοί, ἀποφασιστικὰ παγκόσµιοι. Ὑπάρχει µόνο ἡ Λατινικὴ Ἀµερικὴ καὶ ἡ Αὐστραλία γιὰ νὰ ἔχεις µία εὐκαιρία νὰ ξεφύγεις. Καµµία µεγάλη χώρα, οὔτε ἡ Κίνα ἢ οἱ ΗΠΑ, δὲν µπορεῖ νὰ κάνει γιὰ αὐτὰ κάτι µόνη της. Ἀπάντηση δὲν ὑπάρχει παρὰ µόνο µέσα στὴν ἐπισταµένη παγκόσµια διαβούλευση, τὴν ὁποία ὅµως ὅλος ὁ κόσµος κοροϊδεύει.ἀποδεχόµαστε ἐπίσης,συµπεριλαµβανοµένου τοῦ Γκυεάντ[3], µία ἀναδίπλωση στὸν ἑαυτό µας καὶ µία αὐξανόµενη ξενοφοβία, ἐνόσω ὁ κόσµος βαδίζει πρὸς τὴν ἀνάµειξη. Αὐτὸ µὲ ἀρρωσταίνει. - Αὐτὴ ἡ ἀναδίπλωση δὲν τροφοδοτεῖται ἀπὸ τὴν ἰδέα ὅτι ἡ παγκοσµιοποίηση εἶναι εὐεργετικὴ γιὰ ἀρκετὲς χῶρες, ἀλλὰ συνώνυµη τῶν µετεγκαταστάσεων [ἐπιχειρήσεων] στὴν Γαλλία; - Οἱ µετεγκαταστάσεις εὐθύνονται γιὰ λιγότερο ἀπὸ τὸ 9% τῆς ἀνεργίας µας. Ὁ καθένας θέτει τὶς προτεραιότητες τῆς συζήτησης ἐκεῖ ποὺ θέλει ἤ ἐκεῖ ποὺ µπορεῖ, ἀλλὰ θὰ ἔπρεπε νὰ παραµείνουµε σκεπτόµενοι καὶ µὲ σεβασµὸ στὰ γεγονότα. Ὑπάρχει ἄλλο

120 πράγµα, αὐτὴ ἡ χαρὰ τῆς ζωῆς, ποὺ ὀφείλουµε νὰ συζητήσουµε, παρὰ ἡ µετανάστευση καὶ ἡ δυσφορία ποὺ προξενοῦν οἱ ξένοι στὴν χώρα µας. Εἶναι προφανὲς πὼς ὅταν βρίσκονται ἐδῶ παίρνουν ἕνα µικρὸ κοµµάτι ἀπὸ τὴν ἐργασία. Εἶναι ὅµως ἐξίσου προφανὲς ὅτι τὶς πιὸ πολλὲς φορὲς παίρνουν τὶς χαµαλοδουλειές ποὺ οἱ Γάλλοι δὲν θέλουν πλέον. Καὶ εἶναι ἀκόµη πιὸ προφανὲς ὅτι ἄν ἔχει κάποιος τὴν ὄρεξη νὰ κάνει κάτι, µπορεῖ νὰ περιορίσει τὸ ποσοτικὸ εὖρος τοῦ προβλήµατος κατὰ 0,5% ἢ κατὰ 1%. Ὅποια κι ἄν εἶναι ἡ φραστικὴ ἔνταση, ἡ δύναµη τοῦ µίσους καὶ ἡ χαρὰ τῆς ζωῆς ποὺ θὰ νοιώθουν οι στρατευµένοι τοῦ Ἐθνικοῦ Μετώπου ἤ ἐκεῖνοι τοῦ Σαρκοζὺ νὰ βλέπουν τοὺς Γάλλους νὰ ἀρνοῦνται οἱ µὲν στοὺς δὲ νὰ ζήσουν µαζύ, αὐτὸ δὲν θὰ ἀλλάξει τίποτα καὶ θὰ σαπίσει τὰ πάντα. Τὸ οὐσιῶδες συνεχίζει νὰ εἶναι τὸ Φαινόµενο τοῦ Θερµοκηπίου καὶ ὁ χρηµατοπιστωτικὸς κίνδυνος. ὲν ἀσχολούµαστε µὲ τὸ οὐσιῶδες. - Ἄς µιλήσουµε γιὰ τὴν ἐνέργεια, µιὰ καὶ θέτετε αὐτὸ τὸ ζήτηµα στὸ ἐπίκεντρο τοῦ βιβλίου σας... - Θεέ µου! ὲν τὸ βάζω ἐγώ. Βρίσκεται ἐκεῖ ἀπὸ µόνο του! ὲν ὑπάρχει τίποτε στὸ βιβλίο µου ποὺ νὰ εἶναι διανοητικῶς καινούργιο ἤ ποὺ νὰ εἶναι ὑπόθεση. Ὅλα τὰ λίγο καλλιεργηµένα µυαλὰ γνωρίζουν πὼς ἡ ἐνέργεια θὰ εἶναι τὸ κλειδὶ τοῦ µέλλοντός µας. - Αὐτὸ τὸ πρόβληµα τὸ ἀγγίζουν οἱ διάφοροι ὑποψήφιοι; - ὲν µιλᾶνε γι' αὐτὸ ἀρκετὰ, οὔτε ἀρκετὰ καλά. Μετὰ ἀπὸ κάποια στιγµὴ κάθε χρόνο βρίσκουµε νὲο πετρέλαιο µὲ ἐκτιµώµενον ὄγκο µικρότερο αὐτοῦ ποὺ καταναλώσαµε µέσα στὴν χρονιά. Κι αὐτὸ δὲν πρόκειται νὰ τακτοποιηθεῖ. Ἀλλ' ὅµως ἡ κινεζική, ἡ ἰνδικὴ ζήτηση καὶ ὅλων τῶν ἀναδυοµένων, ὅπως ἡ Βραζιλία, συνεχίζει νὰ µεγεθύνεται µὲ ἰλιγγιώδεις ρυθµούς. Αὐτὸ πρόκειται νὰ µεταφραστεῖ πάνω στὶς τιµές, κάτι ἄλλωστε ποὺ ἤδη ξεκίνησε. - Στὸ βιβλίο σας συνηγορεῖτε θερµὰ ὑπὲρ τῆς µὴ στρατιωτικῆς πυρηνικῆς ἐνέργειας... - Τὸ πιὸ σηµαντικὸ ποὺ πρέπει νὰ περάσουµε στὴν κοινὴ γνώµη ἀφορᾶ πάνω ἀπ' ὅλα τὶς ἀνανεώσιµες ἐνέργειες. Ὅλοι ἐπιθυµοῦµε µία ἐνέργεια ποὺ δὲν σκοτώνει πλέον καὶ ὅλοι ἐπιθυµοῦµε µία ἐνέργεια ποὺ σέβεται τὴν οἰκολογία µας. υστυχῶς δὲν διαθέτουµε ἀκόµα ἐπιστηµονικὲς λύσεις ποὺ νὰ καθιστοῦν τὶς ἀνανεώσιµες ἐνέργειες ἐπαρκῶς προσπελάσιµες ἀπὸ χρηµατοοικονοµικὴ ἄποψη, ἔτσι ὤστε νὰ ἐνταχθοῦν στὴν λειτουργία τῶν οἰκονοµιῶν µας. Ἡ αἰολικὴ καὶ ἡ ἡλιακὴ ἐνέργεια, οἱ δύο πλέον διαδεδοµένες, δὲν ἐπιτρέπουν νὰ παράγουµε κιλοβατῶρες σε δισεκατοµµύρια. Ὅµως µᾶς χρειάζονται ἑκατοντάδες δισεκατοµµύρια. Χῶρες ὅπως ἡ ανία καὶ ἡ Γερµανία, ποὺ ἔπαιξαν αὐτὸ τὸ χαρτὶ πολὺ δυνατὰ καὶ πολὺ γρήγορα, πρόκειται νὰ ἔχουν προβλήµατα σὲ λίγο, διότι θὰ πρέπει νὰ πληρώσουν τὴν αἰολικὴ ἐνέργεια σὲ ἐξωφρενικὲς τιµές. Τὸ ζήτηµα τῆς πυρηνικῆς ἐνέργειας, καταλήγουµε σ' αὐτὸ µε διαφορά. Κι ὅµως καταλήγουµε σὲ αὐτό... Ἐὰν δὲν βροῦµε τίποτα, στὴν παροῦσα κατάσταση τῶν πραγµάτων, γρήγορα θὰ φτάσουµε σὲ ἕνα σηµεῖο ὅπου ἡ ἱσχυρὴ πτώση

121 τῶν διαθέσιµων ἀναλώσιµων ἐνεργειῶν θὰ µεταφρασθεῖ σὲ πτώση ἐξίσου ἰσχυρὴ τοῦ Ἀκαθάριστου Ἐγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ). Ἔτσι, ὅποιος λέει ὅτι πρέπει νὰ ἀπορρίψουµε τὴν πυρηνικὴ ἐνέργεια, στὴν πραγµατικότητα µᾶς ἐξηγεῖ ὅτι πρέπει νὰ αποδεχθοῦµε τὴν ἀπο-ανάπτυξη. Καὶ ἐδῶ κάνω µία ὑπόθεση, τὴν µόνη στὸ βιβλίο, ὅτι ἡ ὑποχρέωση σὲ ὑπανάπτυξη ὁδηγεῖ στὸν ἐµφύλιο πόλεµο. Κάτι τέτοιο δὲν µπορεὶ νὰ ὑποστηριχθεῖ καὶ έξάλλου αὐτό θέτει ἕνα µεῖζον ζήτηµα γιὰ τὴν Ἑλλάδα, ποὺ ὑφίσταται µία ἀναγκαστικὴ ἀπο-ανάπτυξη: τὶ νὰ κάνεις, µέσα σ αὐτὸ τὸ τοπίο, γιὰ νὰ βγάλεις πέρα τὶς ἐκλογές; ὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κυβερνήσεις αὐτὸν τὸν λαὸ λέγοντάς του ὅτι πρόκειται νὰ χάσει τὸ 25% τοῦ εἰσοδήµατός του µέσα σὲ 10 χρόνια, ἐὰν θέλει νὰ πληρώσει ὅλα τὰ χρέη. Κανεὶς δὲν τὸ λέει, ἀλλὰ δὲν µπορεῖ νὰ ὑπάρξει διέξοδος στὴν Ἑλλάδα παρὰ µόνο µὲ µία στρατιωτικὴ ἐξουσία[4]. - Ἡ Ἑλλάδα πρέπει ἑποµένως νὰ ἀποφύγει νὰ πληρώσει ὅλα τὰ χρέη της; - Γίνεται ὁλοένα καὶ πιὸ ἐπιτακτικὴ ἡ ἀνάγκη νὰ µηδενιστεῖ παντοῦ ἕνα µεγάλο µέρος τοῦ χρέους ποὺ δὲν µπορεῖ νὰ πληρωθεῖ. Προσοχὴ ὅµως, ἡ µεγάλη φούσκα ποὺ ἀπειλεῖ εἶναι ἰδιωτική! Μία ἐνδεχόµενη κρίση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ κυρίαρχου χρέους δὲν θὰ ἦταν παρὰ ἕνας µικρὸς πυροκροτητής. Βρισκόµαστε σὲ συλλογικὴ πολιτικὴ ἠλιθιότητα. - Ποιὸ µέτρο κρίνετε ὡς ἐπεῖγον γιὰ νὰ ρυθµιστεῖ ὁ χρηµατοπιστωτικὸς τοµέας; - Τὸν ἀπόλυτο διαχωρισµὸ τῶν τραπεζῶν καταθέσεων καὶ τῶν τραπεζῶν ἐπενδύσεων. Μία λύση ποὺ µᾶς ἔκανε νὰ ἀποφύγουµε γιὰ ἑξῆντα χρόνια κάθε παγκόσµια χρηµατοπιστωτικὴ κρίση. Ἕνα µέτρο ἁπλῆς λογικῆς, τὸ ὁποῖο ἡ Γερµανία µᾶς ἔκανε, ἐµᾶς τὴν Εὐρώπη, νὰ τὸ ἀπαρνηθοῦµε ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ '90 καὶ ἀναλαµβάνω τὸ δικό µου µερίδιο εὐθύνης ἐπειδὴ ἄφησα τὸν Μπερεγκοβουὰ[5] νὰ τὸ κάνει. ὲν τὰ εἶχα ἀκόµη καταλάβει ὅλα. Πρέπει νὰ ἀποκαταστήσουµε ἐκεῖνο ποὺ στὶς ΗΠΑ ὀνοµάζουν Glass-Steagall Act[6]. Ὑπάρχει ἐπεῖγον ζήτηµα ἐδῶ ἐπειδὴ ἡ τραπεζικὴ ἐξουσία κέρδισε στὸ Σίτυ, νίκησε τὸν Ὀµπάµα στὴν Γερουσία, διαθέτει τὴν κυρία Μέρκελ σὰν συνένοχο καὶ αὐτὴ τὴν στιγµὴ κερδίζει στὴν Γαλλία παρὰ τὴν ἐκπληκτικὴ καὶ ἐκπατρισµένη διαύγεια τοῦ Σαρκοζὺ. - Τὶ ἐννοεῖτε λέγοντας ἐκπληκτικὴ καὶ ἐκπατρισµένη διαύγεια; - Ὁ Σαρκοζὺ εἶναι ἕνας δικηγόρος ποὺ ἔµαθε τὴν οἰκονοµία σὲ ἐπαφὴ µὲ ἀντικολµπερτιστὲς καὶ ἀντι-γκωλιστὲς, ὅπως ὁ Ἀλαὶν Μαντελὲν καὶ ὁ Ζερὰρ Λονγκέ. Κληρονοµικά, αὐτὸ ὄφειλε νὰ τὸν κάνει ἕναν Γάλλο Ντέιβιντ Κάµερον. Ἀλλὰ αὐτά ποὺ ἔµαθε στὴν οἰκονοµία δὲν εἶχαν καταστρέψει τὴν ἐκπληκτικὴ νοητική του διαθεσιµότητα νὰ καταλάβει. Εἶναι, ὅπως καὶ νἄχει, µία ἀνώτερη διάνοια αὐτὸς ὁ Πρόεδρος. Τοῦ χρειάστηκαν δεκαπέντε µέρες γιὰ νὰ τὰ καταλάβει ὅλα, δηλαδὴ ὅτι ἡ κρίση κατέδειχνε τὴν πλαστότητα τῶν Παραδειγµάτων τῆς οἰκονοµικῆς ὀργάνωσης τοῦ κόσµου. Ἅπαξ καὶ ἐπῆλθε ἡ πτώχευση τῆς Λήµαν Μπράδερς, κατάλαβε ὅτι χρειαζόταν δηµόσια ἐγγύηση γιὰ νὰ βγοῦµε ἀπὸ αὐτό. Ἡ ἐνεργητικότητά του δὲν ἦταν ἀρκετὴ ὥστε νὰ σπρώξει τὴν Εὐρώπη µὲ τὸ ζόρι, ἀλλὰ ἀπέσπασε βελτιώσεις καὶ µερικὰ ἐρωτηµατικὰ

122 σχετικὰ µὲ τοὺς οἴκους ἀξιολόγησης. Ἀλλὰ πάνω στὴν Glass-Steagall Act τίποτα, καὶ αὐτὰ τὰ φοβερὰ λόγια ὅταν εἶπε πὼς δὲν ἔπρεπε νὰ κάνουµε τίποτα ποὺ θὰ µποροῦσε νὰ ἀδυνατίσει τὸ τραπεζικὸ σύστηµα, καὶ ἰδίως νὰ µὴν τοῦ ἀφαιρέσουµε τὴν δυνατότητα νὰ βγάζει χρήµατα µὲ τὶς καταθέσεις τῶν Γάλλων. - Ἐὰν ὁ Ὁλλὰντ ἐκλεγεῖ, ποιὸ εἶναι τὸ περιθώριο ἐλιγµῶν του; - Το περιθώριο δηµοσιονοµικῶν ἐλιγµῶν εἶναι περίπου µηδενικό. Ἀλλὰ τὸ µέτρο µὲ τὸ ὁποῖο τὸ γαλλικὸ κράτος θα ποινικοποιοῦσε φορολογικὰ καὶ βαριὰ κάθε τραπεζικὴ ἐπιχείρηση ἔνοχη γιὰ συµφωνίες καὶ δουλειὲς µὲ φορολογικοὺς παραδείσους, τὸ µέτρο σύµφωνα µὲ τὸ ὁποῖο δὲν θὰ µποροῦσε νὰ ἀσκεῖται ἡ δραστηριότητα οἴκου ἀξιολόγησης µὲ ἄλλο τρόπο παρὰ µόνο σὲ µία βάση δηµόσιας λειτουργίας, τὸ µέτρο σύµφωνα µὲ τὸ ὁποῖο ἡ ἀνάµειξη τῶν δραστηριοτήτων ἀποταµίευσης καὶ χρηµατοδότησης τοῦ κινδύνου εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου ἀπαγορευµένη, ὅλα αὐτὰ δὲν κοστίζουν τίποτε! Το ἀληθινὸ πραγµατικὸ περιθώριο ἐλιγµῶν εἶναι ἡ πολιτικὴ κατανόηση τῆς κοινῆς γνώµης, ἐξ οὗ καὶ ἡ σπουδαιότητα νὰ µιλᾶµε γι' αὐτά. ὲν πρόκειται νὰ τοὺς παρατήσω, οὔτε αὐτόν, οὔτε τὸν Σαρκό, οὔτε τοὺς φτωχοὺς οἰκολόγους µας, οἱ ὁποῖοι ἔχουν δίκιο σχεδὸν γιὰ ὅλα, ἐκτὸς γιὰ τὴν ἐνέργεια, δηλαδὴ γιὰ τὸ οὐσιῶδες._ (Μετάφραση: Γιάννης Φ.Φωτόπουλος) Σηµειώσεις τοῦ µεταφραστή: [1] croissance, στό κείµενο. Ἀκολουθήσαµε τὴν τρέχουσα ἀπόδοση-σύγχυση τοῦ ὅρου, ἀντί τοῦ ὁρθοῦ «µεγέθυνση» [2] Jean-Luc Mélenchon, προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀριστερὴ πτέρυγα τοῦ γαλλικοῦ Σοσιαλιστικοῦ Κόµµατος καὶ εἶναι ἱδρυτὴς τοῦ Κόµµατος τῆς Άριστερᾶς στὸ ὁποῖο συµπροεδρεύει µέ την Martine Billard. Ἔχει διατελέσει ὑπουργός σὲ κυβερνήσεις «συγκατοίκησης» σοσιαλιστῶν καὶ κοµµουνιστῶν. Στὶς τελευταίες προεδρικὲς ἐκλογὲς (1012) ἦταν ϋποψήφιος Μετώπου τῆς Ἀριστερᾶς καὶ ἦρθε τέταρτος µέ τὸ 11,10% τῶν ψήφων. [3] Claud Guéant, ὑπουργός Ἐσωτερικῶν καὶ Μετανάστευσης τῆς κυβερνήσεως Σαρκοζύ.

123 [4] Στὸ κείµενο: Personne ne le dit, mais il ne peut y avoir d'issue en Grèce qu'avec un pouvoir militaire. [5] Pierre Bérégovoy ( ) ιετέλεσε γιά ἔναν χρόνο ( ) Πρωθυπουργὸς τῆς Γαλλίας ἐπὶ Προεδρίας François Mitterrand. [6] Νόµος τῶν Ἠνωµένων Πολιτειῶν, ποὺ οφείλει τό ὄνοµά του στοὺς ηµοκρατικούς Carter Glass (γερουσιαστής) καὶ Henry Steagall (βουλευτής) ποὺ τὸν εισήγαγαν. Ἐτέθη σὲ ἰσχύ στὶς 16 Ἰουνίου 1933 ὑπό τὸ βάρος τῆς Μεγάλης Κρισης του 1929 καὶ προέβλεπε κυρίως: τὴν ασυµβατότητα ἀνάµεσα σὲ τραπεζικὲς ἐργασίες καταθέσεων καὶ τραπεζικὲς ἐργασίες ἐπενδύσεων, τὴν ἵδρυση ὁµοσπονδιακοῦ συστήµατος ἐγγυήσεως τῶν τραπεζικῶν καταθέσεων, καὶ τὴν ἐπιβολὴ ὀροφῆς στὸ ἐπιτόκιο καταθέσεων. Ἄρχισε γρήγορα νὰ παρακάµπτεται καὶ τὸ 1998, ἐπὶ προεδρίας Κλίντον, καταργήθηκε, λίγο πριν τὴν συγχώνευση τῆς CitiBank µὲ τὸν ἀσφαλιστικό κολοσσὸ Salomon Smith Barney. Πολλοὶ ἀναλυτὲς ἀποδίδουν στὴν κατάργηση τοῦ νόµου αὐτοῦ τὴν κρίση τοῦ 2008 τῆς ἀµερικανικῆς οἰκονοµίας. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ Γράφει: Michel ROCARD ( ηµοσίευση 2 Μαΐου 2012) Συνέντευξη ποὺ δόθηκε στὴν ἀνταποκρίτρια τῆς ΝΕΤ στὸ Παρίσι Θωµαΐδα Παπαϊωάννου καὶ παρουσιάσθηκε στὴν ἐκποµπὴ "Ἀνταποκριτὲς" στὶς 28 Ἀπριλίου Οἱ ἐµφάσεις εἶναι τοῦ Michel Rocard. Οἱ µεσότιτλοι εἶναι ἀπὸ τὴν ἐκποµπὴ καὶ ἡ µετάφραση δική µας. Ἡ ἀδυναµία τῆς Εὐρώπης ἀπέναντι στὴν κρίση «Λέγονται πολλὲς ἀνοησίες γιὰ τὴν Εὐρώπη. Πρόκειται γιὰ κάτι µεγάλο καὶ σύνθετο. Ἡ Ευρώπη πέτυχε τὴν ἑνοποίηση τῶν οἰκονοµιῶν της. Εἶναι λοιπὸν ἡ µεγαλύτερη οἰκονοµία τοῦ κόσµου. Ἄρα εἶναι δύσκολο νὰ διαλυθεῖ. Ἔχει ἑνωθεῖ, ὑπάρχει δύναµη. Ὅµως, λόγω τοῦ ἀγγλικοῦ µπλοκαρίσµατος, ἡ Εὐρώπη δὲν κατάφερε ποτὲ νὰ δώσει στὸν ἑαυτό της τὴν ἐξουσία ἀποφάσεων: στὴν ζωὴ τῆς Εὐρώπης, γιὰ ὅλα τὰ σηµαντικὰ θέµατα, ἀκόµη καὶ γιὰ θέµατα οἰκονοµίας, ἀνταγωνισµοῦ ἢ κοινῆς ἀγορᾶς, οἱ σηµαντικὲς ἀποφάσεις ἀπαιτεῖται νὰ λαµβάνονται ὁµόφωνα. Ὁµοφωνία σηµαίνει παράλυση.

124 » Εἶναι σχεδὸν ἀκατόρθωτο καὶ πολὺ ἐπικίνδυνο νὰ βγεῖ µιὰ χώρα ἀπὸ τὸ εὐρώ, διότι θὰ δεῖ τὸ χρέος της νὰ αὐξάνεται κατὰ % ἤ καὶ περισσότερο. Εἶναι κάτι ἀνέφικτο... Ὅσοι αὐτοαποκαλοῦνται εἰδικοὶ µιλοῦσαν χωρὶς νὰ ἐξετάσουν αὐτὴ τὴν ἀδυνατότητα. ὲν γίνεται νὰ ἀλλάξουµε ἔτσι ἁπλὰ µιὰ νοµισµατικὴ κυκλοφορία. Χρειάζεται χρόνος, διαδικασίες... Πρόκειται γιὰ πολὺ σοβαρὴ ἀπόφαση. Οἱ ἀγορὲς κερδοσκοποῦν. Εἶναι ἀδιανόητο καὶ ἐφιαλτικό. Πιστεύω ὅτι τὸ εὐρὼ θὰ παραµείνει µέσα σὲ κλίµα παράλυσης, χωρὶς ὁ ἕνας νὰ ἐνθαρρύνει τὸν ἄλλο νὰ πάρει µιὰν ἀπόφαση. Εἶναι κρίµα. Ὅµως στὴν παροῦσα φάση, µέσα στὸ κλίµα τῆς παγκόσµιας χρηµατοπιστωτικῆς ἀστάθειας, θὰ δοθοῦν τελικὰ λύσεις. ὲν θὰ ἔρθουν ἀπὸ τὴν Εὐρώπη διότι δὲν εἶναι ἰκανὴ νὰ πραγµατώσει τὴν ἑνότητά της. Συνεπῶς θὰ πρόκειται γιὰ συµφωνία ἀµερικανοκινεζική. ὲν ὑπάρχει ἄλλη ἐπιλογή. Μετὰ ἀπ αὐτό, ἡ Εὐρώπη θὰ µποροῦσε νὰ ἀνακάµψει, διότι εἶναι πολὺ ἰσχυρὴ οἰκονοµικά. Ἀνάπτυξη, µοχλὸς ἐξόδου ἀπὸ τὴν κρίση» Ἔχουµε ἀνάγκη καὶ δηµοσιονοµικὴ πειθαρχία καὶ εὐρωοµόλογα. Ἀλλὰ αὐτὰ δὲν φτάνουν. Τὸ παράδειγµα τῆς Ἑλλάδας εἶναι χαρακτηριστικό. Κυρίως ἔχουµε ἀνάγκη ἀπὸ µιὰ νέα οἰκονοµικὴ θεωρία, στὸ ὄνοµα τῆς ὁποίας νὰ πληρώσουµε ὅ,τι πρέπει ἀπὸ τὰ χρέη µιᾶς χώρας γιὰ νὰ ἐξασφαλίσουµε τὴν ἐµπιστοσύνη τῶν ἀγορῶν, ἀλλὰ ὄχι ἕως τὸ σηµεῖο νὰ προκαλέσουµε ὕφεση στὸ ἐσωτερικό µας. Μέσα ἀπὸ τὶς δηµόσιες δαπάνες πρέπει νὰ προφυλάξουµε ὅ,τι χρηµατοδοτεῖ τὶς ἐπενδύσεις ποὺ θὰ ἐπιτρέψουν αὔριο τὴν µεγέθυνση [ἀνάπτυξη]. Αὐτὴ τὴν θεωρία δὲν τὴν ἔχουµε κάνει πράξη ἀκόµη. Αὐτὸ τὸ ζήτηµα πρέπει νὰ ψαχθεῖ καὶ νὰ ἐνταχθεῖ στὸ πλαίσιο τῆς περίφηµης συνθήκης, ποὺ ἀκόµη εἶναι στὰ σκαριά, ἀκριβῶς ἐξ αἰτίας αὐτοῦ τοῦ ζητήµατος. Ἑλληνικὸ χρέος, λιτότητα καὶ ἔξοδος ἀπὸ τὴν κρίση» Τὸ χρέος τῆς Ἑλλάδας εἶναι µικρό λιγότερο ἀπὸ τὸ 2% τοῦ Α.Ε.Π. τῆς Εὐρώπης, τῆς οἰκονοµίας τοὺ εὐρώ. ὲν εἶναι σπουδαῖο πρᾶγµα! Ἔχουµε µία Κεντρικὴ Τράπεζα, ποὺ διαχειρίζεται ἕνα σοβαρὸ νόµισµα, µὲ πραγµατικὴ πολιτικὴ δύναµη. Ὀφείλαµε νὰ ἔχουµε πεῖ: «Αὐτή ἡ κερδοσκοπία εἰς βάρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Χρέους µᾶς ἐνοχλεῖ καὶ θὰ τὴν πατάξουµε. Βάζουµε στὸ τραπέζι 2,4,10 δισεκατοµµύρια καὶ τακτοποιοῦµε τὸ πρόβληµα. ὲν θὰ ξαναµιλήσουµε γι αὐτό. ιότι τὸ Ἑλληνικὸ Χρέος εἶναι πολὺ µικρό!». Ὅµως στὴν Εὐρώπη κανένας δὲν ἔχει αὐτὴ τὴν ἐξουσία. Ἡ κρίση χρέους στὴν Ἑλλάδα εἶναι τὸ λιγότερο. Εἶναι ὑπαρκτή, ὅπως ὑπρκτὴ εἶναι καὶ ἡ κρίση στὴν Ἑλλάδα, ὅµως αὐτὸ εἶναι ἄλλο ζήτηµα. Τὸ σπουδαιότερο εἶναι ἡ κρίση λήψεως ἀποφάσεων στὴν Εὐρώπη. Τὸ ἑλληνικὸ πρόβληµα ἦταν µικρό. υστυχῶς, τὸ διαχειρίζονται ἐν µέσῳ πολὺ δραµατικῶν συνθηκῶν. Ζήτησαν ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα νὰ πληρώσει τόσο πολλά, ἔτσι ὥστε τελικὰ νὰ προκαλέσει βαθειὰ ὕφεση στὸ ἐσωτερικό της. Ζήτησαν δηλαδὴ ἀπ' τὴν Ἑλλάδα νὰ ἐφαρµόσει µιὰ οἰκονοµικὴ θεωρία αὐτῶν τῶν τελευταίων ἐτῶν γιὰ τὴν ὁποία οἱ ἴδιοι δὲν θέλουν πιὰ νὰ µιλοῦν. Ὀνοµάζεται «µονεταρισµός». Εἶναι ἐπικίνδυνη καὶ ὁδήγησε τὴν Ἑλλάδα σὲ ὕφεση. Ἐκλογὲς στὴν Ἑλλάδα καὶ τὰ «Τάνκς στοὺς δρόµους»

125 » Τὸ βέβαιο εἶναι πὼς µὲ τὸ πρόγραµµα λιτότητας καὶ µὲ τὴν µείωση τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου στὴν Ἑλλάδα, εἶναι ἀδύνατον νὰ γίνει πιὰ προεκλογικὴ ἐκστρατεία! Κανένα πολιτικὸ κόµµα δὲν θέλει νὰ κατέβει στὶς εκλογὲς µὲ σύνθηµα «ἐγὼ µπορῶ νὰ τὰ καταφέρω καλύτερα, µειώνοντας κατὰ 20% τὴν ἀγοραστική σας δύναµη». Ἔτσι κανένας δὲν θὰ ἐκλεγόταν. Ἄρα ὑπάρχει πρόβληµα νὰ δοὺµε τὶ θ' ἀπογίνει ἡ ἑλληνικὴ δηµοκρατία. Τὸ ζητούµενο εἶναι: µπορεῖ ἡ Ἑλλάδα νὰ ἔχει µόνο µία αὐταρχικὴ ἐξουσία; ὲν θὰ πῶ κάτι περισσότερο, µὰ αὐτὸ εἶναι ἀπὸ µόνο του ἕνα δριµὺ καὶ ζόρικο ζήτηµα. Τὸ µόνο βέβαιο εἶναι πὼς ὅταν ἡ οἰκονοµία τὰ πάει χάλια, στὴν πολιτικὴ πληρώνουµε τὶς ζηµιές. Αὐτό εἶναι βέβαιο. Καὶ βεβαίως εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὁ Ἀδόλφος Χίτλερ ἐξελέγη, ἐξ αἰτίας µιᾶς κρίσης, µέσα σὲ συνθῆκες παρόµοιες.» Ἡ Ἑλλάδα εἶναι κυρίαρχο κράτος, ὀργανωµένο και δηµοκρατικό. Ἐσεῖς ἀποφασίζετε, µόνοι σας! Μήν ἀκοῦτε τὶς συµβουλὲς τῶν ἄλλων!... [Μὲ ρωτᾶτε] σε τὶ κατάσταση βρίσκεσθε... Ἄν δὲν παραγραφεῖ τὸ µεγαλύτερο µέρος τοῦ ἑλληνικοῦ χρέους, δὲν θὰ ὑπάρξει κυβέρνηση ποὺ νὰ µπορεῖ νὰ ἐκλεγεῖ δηµοκρατικά, ἐξ αἰτίας τῆς ὠµότητας τοῦ προγράµµατος. Θὰ εἶστε ὑποχρεωµένοι νὰ κάνετε κάτι! Καλύτερο εἶναι οἱ Εὐρωπαῖοι νὰ ἀφήσουν τὴν Ἑλλάδα νὰ βρεῖ τὴ λύση µόνη της σὲ αὐτὸ τὸ θέµα. Ἐσεῖς πρέπει νὰ ἀποφασίσετε. Σᾶς εὔχοµαι καλὴ τύχη! Το µεταναστευτικὸ καὶ οἱ γαλλικὲς εκλογές» Ὁ κ. Σαρκοζὺ δὲν εἶναι ὅλη ἡ Γαλλία. Ὁ κ. Σαρκοζὺ εἶναι λιγάκι εὐρωφοβικός, αὐτὸ δὲν ἰσχύει γιὰ ὅλη τὴν Γαλλία. Εἶναι ἀστεῖο νὰ συζητᾶ αὐτὸ τὸ θέµα τώρα, ποὺ ἀναθεωρεῖται ἡ συνθήκη Σένγκεν. Ἀντὶ νὰ κάνει τόσο µεγάλο θόρυβο λόγω ἐκλογῶν, καλύτερα θὰ ἦταν νὰ δώσει ἐντολὲς στοὺς διαπραγµατευτές του, γιὰ νὰ ζητήσουν ἀλλαγὲς τώρα. Εἶναι ἀστεῖο ὅτι ἕνας συνεργάτης τοῦ κ. Σαρκοζὺ καὶ πρώην ὑπουργὸς Ἐσωτερικῶν, ὁ Μπρὶς Ὀρτεφέ, ἦταν ἀπὼν ἀπὸ τὶς διαπραγµατεύσεις. Ἀπὸ τὴ µιὰ ἀπαιτεῖ ἀλλαγὲς καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη δὲν εἶναι παρὼν τὴν στιγµὴ ποὺ πρέπει. Ὁρισµένοι ἀπὸ ἐµᾶς βάζουν τὰ γέλια. Οἱ µετακινήσεις πληθυσµῶν ἐντείνονται καὶ πολλὲς χῶρες στὸν κόσµο δὲν µεταχειρίζονται καλὰ τοὺς µετανάστες τους. ὲν µποροῦµε νὰ σκοτώσουµε ὅσους θέλουν νὰ µεταναστεύσουν! Στὴν Γαλλία ἔχουµε 4 ἑκατοµµύρια µετανάστες, ἀλλὰ τὰ 2/3 ἐξ αὐτῶν, γεννήθηκαν στὴν Γαλλία, δὲν µιλοῦν τὴ γλώσσα τῶν γονέων τους καὶ δὲν ξέρουµε ποῦ νὰ τοὺς στείλουµε. Κανένας δὲν τοὺς θέλει. Τό περιθώριο δράσεως εἶναι ἐλάχιστο.»

126 Παπανάγνου Βάιος Ρικάρντο Καµπαλέρο: H Ελλάδα σε αποτοξίνωση Καθηγητής στο ΜΙΤ και ειδικός στις κρίσεις, ο Χιλιανός µακρο-οικονοµολόγος απαντάει στα βασικά ερωτήµατα της εποχής ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 29/11/ :19

127

128 εκτύπωση Η αµερικάνικη κρίση του 2008 ξεκίνησε από ένα σχετικά µικρό επενδυτικό σοκ, που στην αρχή δεν φάνηκε ότι µπορούσε να προξενήσει τόσο µεγάλη ύφεση, τόσο γρήγορα. Αυτή η δυσαναλογία ήρθε στο κέντρο της οικονοµικής έρευνας και η ανάγκη κατανόησης των αιτιών της γέννησε χιλιάδες θεωρίες. Η ανάλυση του Ρικάρντο Καµπαλέρο ξεχώρισε γιατί αντιλαµβανόταν την παγκοσµιότητα του προβλήµατος προτείνοντας µια συνολική θεωρία για τις συστηµικές κρίσεις. Ο Καµπαλέρο, πρώην πρόεδρος του Οικονοµικού τµήµατος του ΜΙΤ, κάτοχος της έδρας Ford στο πανεπιστήµιο της Μασαχουσέτης, είναι από τους κορυφαίους Αµερικάνους οικονοµολόγους, αν και µετανάστης κι αυτός από τη Χιλή. Από τους γνωστότερους µακροικονοµολόγους παγκοσµίως έχει ερευνήσει για χρόνια τις παγκόσµιες οικονοµικές κρίσεις και έχει καταλήξει στο ότι η ακόρεστη ανάγκη για ασφαλείς µηχανισµούς χρέους οδήγησαν στην δηµιουργία περιουσιακών στοιχείων (assets) που πληρούσαν µεν τις τεχνικές απαιτήσεις της βαθµολόγησης ως ΑΑΑ, αλλά δεν µπορούσαν τελικά να αντέξουν µακροοικονοµικές, συστηµικές πιέσεις. Αν η παγκόσµια οικονοµία απαντάει στην έλλειψη ασφαλών επενδύσεων απλώς µε την εφεύρεση τους, τότε η Ελλάδα και γενικά ο Ευρωπαϊκός Νότος ήταν κάποιες από αυτές τις περιπτώσεις. Οπως και ο Πολ Κρουγκµαν έχει κατακρίνει και αυτός τους συναδέλφους του για την ανάπτυξη τέλειων µαθηµατικών µοντέλων που στερούνται εµπειρικών δεδοµένων και ουσιαστικά αποµονώνουν την οικονοµική επιστήµη από την ανθρώπινη εµπειρία. Για την κρίση στην Ευρωζώνη πέρσι είχε επισηµάνει τα οφέλη της απόλυτης ισοτιµίας δολαρίου και ευρώ. Πλέον, και ιδιαίτερα για τη χώρα µας, οι εκτιµήσεις του παρότι αυστηρά λογικές, δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες. Θεωρείτε ότι η λιτότητα είναι η λύση για την κρίση στην Ελλάδα; Η λιτότητα δεν είναι λύση, αλλά η παρενέργεια µια τεράστιας κρίσης. Για να σας δώσω µια αναλογία, οι περισσότερες κλινικές αποτοξίνωσης είναι πολύ λιτές. Αυτός δεν είναι ο στόχος τους, αλλά είναι χαρακτηριστικό αυτών των κέντρων, επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι που πέφτουν στον αλκοολισµό, βιώνουν ταυτόχρονα οικονοµικές δυσκολίες. Η τελική αγωγή είναι όµως αυτή που θα θεραπεύσει και όχι οι συνθήκες στις οποίες συµβαίνει. Αν η Ελλάδα µπορούσε να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της και να αντιµετωπίσει την διαδεδοµένη διαφθορά και φοροδιαφυγή, τότε θα υπήρχε λιγότερη ανάγκη για παρατεταµένη νοσηλεία στο λιτό κέντρο αποτοξίνωσης. Αντιθέτως, αν αυτά τα βασικά προβλήµατα δεν αντιµετωπιστούν γρήγορα, τότε η οικονοµική κατάσταση του ασθενή θα χειροτερέψει και θα χρειαστεί να µεταφερθεί σε ακόµα λιτότερο κέντρο. Είναι µια τροµακτική καθοδική περιδίνηση. Ποια θα πρέπει να είναι η κατεύθυνση για ανάπτυξη στην Ευρωζώνη; υστυχώς δεν είµαι τόσο αισιόδοξος για µια γρήγορη ανάκαµψη. Μέρος του προβλήµατος της Ευρώπης είναι ότι είναι πλούσια, εποµένως έχει την δυνατότητα να καθυστερεί µε συζητήσεις για το πώς πρέπει να προχωρήσει. Η Ιαπωνία είναι επίσης το

129 τέλειο παράδειγµα αυτού του προβλήµατος. Χωρίς αµφιβολία ο κόσµος έχει αλλάξει µε την ανάπτυξη της Κίνας και άλλων χωρών. Αυτό προσφέρει νέες ευκαιρίες, αλλά απαιτεί την ευελιξία να αναδιανέµεις πόρους γρήγορα σε πιθανώς επικερδείς βιοµηχανίες. Το Ευρωπαϊκό θεσµικό σύστηµα, και ιδιαίτερα αυτό της Νότιας Ευρώπης δεν είναι καλά προσαρµοσµένο σε αυτό τον κόσµο. Ποιες πρωτοβουλίες πρέπει να αναπτύξει η ΕΚΤ για την σταθεροποίηση της Ευρωζώνης; Η ΕΚΤ έχει κάνει θαυµάσια δουλειά προσφέροντας ρευστότητα όπου χρειάζεται. Το ελληνικό οικονοµικό σύστηµα για παράδειγµα θα είχε καταρρεύσει τελείως αν δεν υπήρχε η βοήθεια της ΕΚΤ. Το πρόγραµµα Οριστικών Οικονοµικών Συναλλαγών είναι επίσης µια καλή συµφωνία ασφάλειας. Αλλά η ΕΚΤ δεν µπορεί να υποκαταστήσει τις απαραίτητες πραγµατικές ρυθµίσεις, µπορεί µόνο να αγοράζει χρόνο και να µειώνει τον οικονοµικό πανικό που συνοδεύει αυτές τις µεταβάσεις. Εχετε υποστηρίξει την ισοτιµία 1:1 ευρώ- δολαρίου ως λύση για την Ευρώπη. Είναι ρεαλιστικό πλέον; Αν συµβεί χωρίς να είναι το αποτέλεσµα ενός µεγάλου τραπεζικού πανικού θα είναι καταπληκτικά νέα για την Ευρώπη. Αλλά δεν είναι πιθανό γιατί και η Αµερική είναι σε κακή κατάσταση αυτή την εποχή. Η αµοιβαιοποίηση του χρέους είναι η λύση για την αντιµετώπιση της κρίσης; εν νοµίζω ότι θα συµβεί. Ισως κάποια µέρα ως πιο σταθερή βάση για το µέλλον, αλλά δεν πιστεύω ότι θα εφαρµοστεί για να αντιµετωπίσει την κρίση. Θα σήµαινε τη µεταφορά τεράστιων ποσών από το Βορρά προς το Νότο. Αυτό θα συναντούσε πολιτικά εµπόδια από τους Βόρειους πριν αυτά τα ποσά µπορέσουν να φτάσουν τα επίπεδα που θα ήταν ικανά να λύσουν το πρόβληµα. Αµερικάνοι οικονοµολόγοι όπως ο Κρούγκµαν και ο Στίγκλιτς προτείνουν διαφορετικές λύσεις για την Ευρώπη από την κυρίαρχη γερµανική άποψη. Ποια είναι η δική σας θέση για τις Νεο-Κεϋνσιανές µεθόδους αντιµετώπισης της κρίσης; Επιστρέφω στην αναλογία µε το κέντρο αποτοξίνωσης. Υπάρχει ο κίνδυνος το κέντρο να γίνει τόσο λιτό, ώστε σε ένα σηµείο ο ασθενής να παρατήσει την αγωγή, µε τα προφανή αποτελέσµατα. Στην αρχή θα νιώθει χαρούµενος, και µπορεί και να παραµείνει νηφάλιος για λίγες εβδοµάδες, αλλά οι πιθανότητες είναι ότι πάλι θα υποτροπιάσει. Προφανώς οι κοινωνίες είναι πιο πολύπλοκες από έναν ασθενή, γιατί δεν είναι όλοι στο ίδιο κέντρο, και οι εσωτερικές µετατοπίσεις γίνονται το κέντρο της πολιτικής συζήτησης. Τελικά το θέµα είναι πάντα τα οφέλη µιας δραστικής, εντατικής θεραπείας µαχαίρι και της επιµονής του ασθενή να παραµείνει σε αυτή. Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση Οµπάµα θα πιέσει την Ευρώπη προς λύσεις σαν το αµερικάνικο πακέτο τόνωσης της ανάπτυξης; Η κυβέρνηση έχει πάρα πολύ δουλειά στο να αντιµετωπίσει το δικό της οικονοµικό ανήφορο. Μην περιµένετε βοήθεια από εδώ. Θεωρείτε ότι µέτρα όπως η µείωση των επιτοκίων δανεισµού µπορούν να

130 αποδώσουν ή ότι απλώς παρατείνουν την περίοδο πριν από µία χρεοκοπία; εν βλέπω καµία περίπτωση, εκτός από ένα θαύµα ανάπτυξης ή µια παρατεταµένη περίοδο ευρωπαϊκού πληθωρισµού, να µπορέσει η Ελλάδα να αποπληρώσει το χρέος της. Ηταν προφανές από την αρχή και παραµένει. Εναπόκειται στην Ελλάδα και τους Ευρωπαίους εταίρους της να αποφασίσουν πώς θα διαρθρώσουν και θα µοιράσουν χρονικά την αδυναµία εξυπηρέτησης του χρέους. Θα ήταν καλύτερο για την Ελλάδα να επιστρέψει στη δραχµή; Για να λύσει τι; Ναι θα µπορούσατε να ανακτήσετε ανταγωνιστικότητα γρήγορα, αλλά θα καταστρέφατε το οικονοµικό σας σύστηµα, και θα περνάγατε ακόµα βαθύτερη κρίση βραχυπρόθεσµα. Η επιστροφή στη δραχµή µπορεί να γίνει, αλλά θα ήταν χαοτική και όχι το αποτέλεσµα µιας ώριµης και σχεδιασµένης απόφασης. Οι πολιτικές επιλογές στην Ευρώπη έχουν συµµετάσχει στην µεγέθυνση της κρίσης; Μέρος του προβλήµατος ήταν ότι στην αρχή η Ευρώπη και το ΝΤ αντιµετώπισαν την κρίση ως το αποτέλεσµα παράλογων κερδοσκοπικών επιθέσεων και όχι ως πρόβληµα φερεγγυότητας και ανταγωνιστικότητας. Πήρε πάρα πολύ χρόνο στους πολιτικούς να κάνουν τη σωστή διάγνωση. Τώρα που την έκαναν καταλαβαίνουν ότι δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και ότι απαιτούνται πραγµατικές ρυθµίσεις και προσαρµογές. εν λύνεται µε φωνασκίες µε την ελπίδα οι αγορές να επανέλθουν. Είναι ένα πραγµατικό πρόβληµα που θα χρειαστεί τεράστιες θυσίες και πόρους για να λυθεί. Η πολιτική αυτής της διαδικασίας είναι πολύ πιο σύνθετη από την πολιτική των ρητορικών λόγων. Λειβαδά ανάη O ανατόµος της Ελλάδας O βρετανός ιστορικός Mαρκ Mαζάουερ τοποθετεί στο τραπέζι όλα τα ερµηνευτικά εργαλεία που χρειάζεται κάποιος για να κατανοήσει σε βάθος τι συµβαίνει σήµερα στη χώρα µας και στην Eυρώπη. ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 16/11/ :51 ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: 16/11/ :55

131 3 εκτύπωση O βρετανός ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ είναι ιδιαιτέρως γνωστός στην Ελλάδα. Καθηγητής στο Κολούµπια, έχει διδάξει και σε µια σειρά από άλλα κορυφαία πανεπιστήµια και µελετάει τη νεότερη ελληνική, αλλά και την ευρωπαϊκή ιστορία για περισσότερα από 25 χρόνια, έχοντας εκδώσει πολλά σηµαντικά βιβλία. Μάλιστα, µόλις πριν από έναν µήνα εξέδωσε το τελευταίο («Governing the World: The History of an Idea», εκδ. Penguin Books) όπου εξετάζει την ιστορία και τον ρόλο των διεθνών οργανισµών (όπως ο ΟΗΕ) τους τελευταίους δύο αιώνες. Παράλληλα δεν παραλείπει να εκδηλώνει το ενδιαφέρον του για την Ελλάδα, µε συνεντεύξεις και άρθρα του σε διεθνή µέσα, όπου µε ψύχραιµη και διεισδυτική µατιά καταρρίπτει πολλές από τις δεδοµένες απόψεις και αναζητεί τα βαθύτερα αίτια µιας σύνθετης κρίσης. - Πείτε µας για την πρώτη σας επαφή µε την Ελλάδα. H αφορµή για τη µελέτη της ελληνικής ιστορίας προέκυψε τυχαία; «Γεννήθηκα και µεγάλωσα στο Λονδίνο και η πρώτη φορά που ήρθα στην Ελλάδα ήταν όταν τελείωσα το σχολείο, προτού πάω πανεπιστήµιο, όταν ταξίδεψα στην Ευρώπη µε τρένο. Φαίνεται ότι µου άρεσε γιατί ύστερα από χρόνια επέστρεψα, ενώ στο µεταξύ σπούδασα αρχαία ελληνικά και λατινικά στην Οξφόρδη. Μετά τις σπουδές, όταν αποφάσισα να µάθω µια ξένη γλώσσα, το

132 Βρετανικό Συµβούλιο πρόσφερε υποτροφίες για ρουµανικά στην Κλουζ της Τρανσυλβανίας και για ελληνικά στη Θεσσαλονίκη. Η τάξη των ρουµανικών στην Κλουζ ήταν ήδη γεµάτη και έτσι πήγα τελικά στη Θεσσαλονίκη». - Ποια ήταν τα στερεότυπα που συνδέονταν µε την εικόνα των Ελλήνων και την πολιτική της χώρας τότε και πόσο έχουν αλλάξει σήµερα; «Προσωπικά δεν είχα στερεότυπα για την Ελλάδα, όµως χαρακτηριστικό είναι πως όταν ζούσα στην Ιταλία για δύο χρόνια µετά τις σπουδές µου και ενώ η ζωή εκεί µου άρεσε αρκετά, παρατηρούσα µια µεγάλη διαφορά ανάµεσα στην Ιταλία και στην Ελλάδα, ιδίως σε σχέση µε την πολιτική ζωή. Στις αρχές της δεκαετίας του '80, τα πρώτα χρόνια του ΠαΣοΚ στην εξουσία, καταλάβαινε κανείς ότι υπήρχε µια ενέργεια στην πολιτική ζωή η οποία συνδεόταν µε αυτό το καινούργιο φαινόµενο. Η αντίθεση σε σχέση µε τον κυνισµό που κυριαρχούσε στην πολιτική της Ιταλίας µε ώθησε να µελετήσω αυτό που έµοιαζε µε τοµή στην πολιτική ζωή της Ελλάδας τότε. Σήµερα, βέβαια, µπορεί να ακούγεται ειρωνικό... Τα στερεότυπα συντηρούνται νοµίζω κατεξοχήν από τα ΜΜΕ, οπωσδήποτε και σήµερα σε αυτή την κρίση, τόσο στην Αγγλία και στη Γερµανία, αλλά και στην Ελλάδα - π.χ. ναζιστικές αναφορές σε σχέση µε τους Γερµανούς -, κάτι που αποδεικνύει το τεράστιο έλλειµµα ιστορικής γνώσης που υπάρχει ανάµεσα στις ευρωπαϊκές χώρες το οποίο είναι θλιβερό». - Υπάρχει νόηµα στη σύγκριση της κρίσης στην Ελλάδα µε αντίστοιχες άλλων χωρών ή εποχών; Υπάρχουν ερµηνευτικά εργαλεία για την καλύτερη κατανόησή της; «Εκτός από οικονοµική, είναι, σίγουρα, και µια βαθιά κοινωνική και πολιτική κρίση, όµως πιστεύω ότι είναι ουσιαστικά καινούργιας κοπής. Φαίνεται, νοµίζω, ξεκάθαρα πώς προέκυψε από δύο βασικές δυνάµεις: κατ' αρχάς την τάση για ευρωπαϊκή ενοποίηση, που δηµιούργησε πρωτοφανείς αλλαγές στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κρατών σε µια χωρίς προηγούµενο µορφή και έκταση. Η άλλη παράµετρος είναι η ακραία παγκοσµιοποίηση των χρηµατοπιστωτικών αγορών. Συνδυασµένες, αυτές οι δύο δυνάµεις ασκούν τεράστιες πιέσεις σε χώρες µε οικονοµικές δυσκολίες όπως η Ελλάδα. Οµως δεν νοµίζω πως βοηθάει να δραµατοποιούµε µια ήδη δύσκολη κατάσταση και ας µην ξεχνάµε, άλλωστε, πως και σε άλλα µέρη του κόσµου υπήρξαν κρίσεις αρκετά παρόµοιες, στην Αργεντινή, στο Μεξικό ή στις οικονοµίες της Ανατολικής Ασίας τη δεκαετία του '90, καταδεικνύοντας τη σαρωτική επίδραση της παγκοσµιοποιηµένης χρηµατοπιστωτικής οικονοµίας στο εσωτερικό των κρατών. εν είναι κάτι καινούργιο, είναι ένα φαινόµενο των τελευταίων 15 µε 20 χρόνων. Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι πρόκειται για κάτι νέο στην Ευρώπη, που χτυπάει την Ελλάδα σκληρότερα. Μπορούµε, βέβαια, να πούµε ότι αυτό που συνέβη στην Εσθονία πριν από καιρό µοιάζει πολύ, εν τούτοις δεν προκάλεσε τους πηχυαίους τίτλους που είδαµε για την Ελλάδα. Σε σχέση, όµως, µε την επίκληση του παρελθόντος, όχι, δεν νοµίζω ότι η Ελλάδα έχει πολλά κοινά π.χ. µε τη ηµοκρατία της Βαϊµάρης στη Γερµανία του Μεσοπολέµου. Υπάρχει σίγουρα η κοινή αντίληψη περί ηµοκρατίας σε κατάσταση πολιορκίας. Αλλά η κρίση της Βαϊµάρης έλαβε χώρα σε µια εποχή που η ηµοκρατία πολιορκούνταν παντού, όχι µόνο στη Γερµανία, µετά την τεράστια αίσθηση απογοήτευσης που προκάλεσε ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Αν τα κόµµατα στην Ελλάδα µπορούν να συνεργαστούν και να αποτελέσουν παράδειγµα εθνικής συνεργασίας, µπορούν να οδηγήσουν τη χώρα εκτός κρίσης, δεδοµένου ότι το διεθνές περιβάλλον είναι πιο θετικά διακείµενο από ό,τι ήταν

133 τη δεκαετία του '30. Επιπλέον, αυτή τη φορά δεν υπάρχει δικαιολογία για την αδυναµία κατανόησης του τι σηµαίνει φασισµός, ιδίως στην Ελλάδα που υπέφερε τόσο από αυτόν στο παρελθόν». - Θεωρείτε, ωστόσο, ότι οι έντονες αντιδράσεις των Ελλήνων απέναντι στους Γερµανούς ειδικά και στην Ευρωπαϊκή Ενωση γενικότερα, ακόµη και αν δεν έχουν αταβιστικά χαρακτηριστικά, οφείλονται στην αντίληψη ότι η ιδέα της εθνικής κυριαρχίας απειλείται σήµερα από την παγκοσµιοποιηµένη τάξη; «Παρά τα πρωτοσέλιδα, εκτιµώ ότι η ελληνική κοινή γνώµη παραµένει θετική στην ιδέα της Ευρώπης και ότι πολλοί άνθρωποι εκτίµησαν τη συµβολική σηµασία της επίσκεψης Μέρκελ. Σίγουρα, όµως, το βαθύτερο ζήτηµα συνδέεται µε αυτή την ερώτηση: τι σηµαίνει σήµερα το εθνικό κράτος, ποιες είναι οι δυνατότητές του, τι σηµαίνει ότι καθορίζονται ας πούµε για ένα κράτος οικονοµικές πολιτικές από το εξωτερικό - αυτό είναι κατά τη γνώµη µου ένα µεγάλο θέµα των καιρών µας. ηµιουργήθηκαν µια σειρά από διεθνείς οργανισµούς που έχουν περισσότερες αρµοδιότητες και εξουσίες από πριν, εξουσίες που τους παραχωρήθηκαν από τα έθνη-κράτη τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δέχτηκαν να γίνουν µέλη τους. Ωστόσο, αποδεικνύεται τώρα ότι αυτοί οι οργανισµοί κάπου έχασαν τη συναίσθηση σε ποιον βαθµό οι κοινωνίες έξω, αλλά κυρίως µέσα στην Ευρώπη, παραµένουν προσανατολισµένες προς το έθνος-κράτος. Μέσα λοιπόν και σε αυτή την κρίση το ελληνικό έθνος-κράτος προσπαθεί να διαχειριστεί την κατάσταση, τον προϋπολογισµό του, αλλά και τον δανεισµό απέξω, που φυσικά είναι µια µορφή εξάρτησης. Κανένας δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την ελληνική εθνική κυριαρχία ανάµεσα στο 2000 και στο 2008, όταν η Ελλάδα δανειζόταν σαν να µην υπήρχε αύριο. Παραµένω αισιόδοξος, όµως, ότι οι Ελληνες κατά βάση καταλαβαίνουν πως ακόµη και αν οι πολιτικές της Γερµανίας είναι σκληρές, οι Γερµανοί δεν έχουν καµία σχέση µε την εποχή του Β' Παγκοσµίου Πολέµου! Φυσικά, στα ΜΜΕ, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γερµανία, αρέσουν οι κρίσεις και η δραµατοποίηση και, κατά συνέπεια, δεν καταφέρνουν να δείξουν συνολικά αυτά που πιστεύει ο κόσµος στην πραγµατικότητα». - Ποιος ο ρόλος των κοµµάτων σήµερα, εν µέσω διαφωνιών για τη διαχείριση της κρίσης, πώς αξιολογείτε τον λόγο του καθενός από αυτά και ποιες συνέπειες επιφέρει αυτός ο πολιτικός λόγος; «Οσο λιγότερα έχουν να πουν οι πολιτικοί για το παρόν, τόσο περισσότερο µιλάνε για το παρελθόν. Αν κοιτάξετε το πολιτικό πρόγραµµα της Χρυσής Αυγής, είναι ένα σουρεαλιστικό µείγµα οικονοµικής αυτάρκειας και στρατιωτικών περιπετειών στο εξωτερικό. Αλλά σίγουρα δεν οφείλουν την επιτυχία τους σε αυτό: η επιτυχία τους οφείλεται στο ότι ανακινούν συναισθήµατα του παρελθόντος και στο ότι χρησιµοποιούν τη βία για να παραµένουν στη δηµοσιότητα. Αλλά πιστεύω ότι οι Ελληνες κουβαλάνε ακόµη τις αναµνήσεις από εκείνη την ιστορική περίοδο, την εµπειρία του ναζισµού και του φασισµού. Θέλω να πιστεύω πως η ιστορική µνήµη δουλεύει κατά της Χρυσής Αυγής. Αυτό, βέβαια, θα εξαρτηθεί επίσης και από τους αρχηγούς της ελληνικής ηµοκρατίας που θα καταφέρουν να επιδείξουν περισσότερες ηγετικές ικανότητες από πριν. Από την πλευρά του, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δική του ατζέντα ιστορικής δραµατοποίησης, επικαλούµενος απλουστευτικού τύπου µνήµες από τον πόλεµο, περί ενός λαού ενωµένου κατά των εχθρών του. Αν πρέπει να µιλήσουµε για τη Βαϊµάρη, το πραγµατικό µάθηµα της Βαϊµάρης ήταν η ρήξη ανάµεσα στο Κέντρο και

134 στην Αριστερά, που πραγµατικά επέτρεψε την άνοδο του ναζισµού, η ρήξη ανάµεσα στους σοσιαλδηµοκράτες και στους κοµµουνιστές. Οταν αντιµετωπίζεις τον φασισµό στις διάφορες µορφές του, είναι σηµαντικό να επιδεικνύεις πολιτική ωριµότητα και ενωτική διάθεση. Συµφωνώ µε πολλές διαστάσεις της ανάλυσης της κατάστασης που κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ας είµαστε ωµοί: ακόµη και αν σκεφτόµαστε τα χειρότερα για το παρελθόν των κοµµάτων που συµµετέχουν στην παρούσα κυβέρνηση, είναι καλό που υπάρχει κυβέρνηση συνεργασίας στην εξουσία. Αυτό για µένα είναι κάτι σηµαντικό και το θεωρώ ενθαρρυντικό. Η αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση σε αυτή την περίπτωση δεν νοµίζω ότι βοηθάει». - Η καθοδική πορεία της Ελλάδας αποδίδεται στον ρόλο που έπαιξαν τα κόµµατα εξουσίας των προηγούµενων δεκαετιών. Πώς φαντάζεστε τη δηµιουργία πιο αίσιων προοπτικών στα διαφορετικά επίπεδα πολιτικής ζωής από εδώ και πέρα; «Το κατεξοχήν εγγενές πρόβληµα της Ελλάδας, αφότου έπεσε η χούντα το 1974, ήταν ότι τα κόµµατα εξουσίας, τόσο η Νέα ηµοκρατία όσο και το ΠαΣοΚ, έκαναν δύο βασικά πράγµατα: το πρώτο ότι έφτιαξαν ένα κράτος πρόνοιας για πρώτη φορά, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του '70-αρχές δεκαετίας του '80 και το άλλο ότι κατασκεύασαν αυτόν τον πελατειακά δοµηµένο δηµόσιο τοµέα. Αυτή η περίοδος, σε παγκόσµιο οικονοµικό επίπεδο, ήταν ακριβώς η εποχή του θατσερισµού, του ριγκανισµού, του νεοφιλελευθερισµού στις διάφορες εκφάνσεις του, όπου οι κυβερνήσεις συνειδητοποιούσαν ότι δεν µπορούσαν να συντηρήσουν έναν τεράστιο δηµόσιο τοµέα, εφαρµόζοντας πολλαπλές µεταρρυθµίσεις. Αυτά τα κράτη κοινωνικής πρόνοιας είχαν φτιαχτεί χρόνια πριν, σε κάποιες χώρες τη δεκαετία του '30, σε άλλες τη δεκαετία του '40 ή ακόµη και του '50. Η Ελλάδα επιδόθηκε στην προσπάθεια συγκρότησης κράτους πρόνοιας που συνοδεύτηκε από τη δηµιουργία ωραίων θέσεων για διάφορους φίλους, πολιτικά πρόσωπα κτλ. στον δηµόσιο τοµέα τη χειρότερη δυνατή εποχή. Αυτή η πραγµατικότητα συγκαλύφθηκε σε µεγάλο βαθµό µε την είσοδο στο ευρώ και το χρήµα που έφερε. Τώρα ήρθε ο λογαριασµός και αυτή η αναδιάρθρωση δεν µπορεί να αναβληθεί άλλο. Αυτό καταλήγει να είναι, τελικά, το δίληµµα της Ελλάδας: αν δείτε τα στοιχεία για το κατά κεφαλήν εισόδηµα στην Ελλάδα ανάµεσα στο 2000 και στο 2008, είχε ανέβει αστρονοµικά, περισσότερο από τη Γερµανία ή οπουδήποτε αλλού. Και ακόµη και αν τώρα έχει πέσει τραγικά, είναι πάλι πιο πάνω από τα επίπεδα στα οποία βρισκόταν το Γι' αυτό πιστεύω ότι η Ελλάδα χρειάζεται να µείνει στην Ευρώπη και να επιτελέσει σηµαντικές αναδιαρθρώσεις και γι' αυτό χρειάζεται σηµαντικός βαθµός πολιτικής κατανόησης, ωριµότητας και ενότητας πολιτικών δυνάµεων. Στην ελληνική κοινωνία, παρά τα προβλήµατα, πιστεύω ότι διατηρούνται αυτά τα στοιχεία. εν το βλέπω, όµως, ανάµεσα στους πολιτικούς... Επειδή ήδη έχουν καταγγελθεί πρόσωπα και πράγµατα για τη µέχρι τώρα πορεία της Ελλάδας, δεν θα ήθελα να κάνω το ίδιο, είναι σηµαντικό όµως να λεχθεί ότι η πολιτική τάξη της χώρας οφείλει να αναλάβει ευθύνες συλλογικά για όσα συνέβαιναν, και όχι συνεχώς να επιρρίπτονται ευθύνες από το ένα κόµµα στο άλλο και τούµπαλιν. Η πολιτική ηγεσία είναι "αναγκαίο κακό" και άρα η πολιτική τάξη χρειάζεται να αποκτήσει ξανά ηθική νοµιµοποίηση, ώστε να την ακολουθήσει και ο κόσµος. Η πιο πιθανή εναλλακτική δεν θα είναι η δικτατορία, αλλά η αναρχία». - Με ποιους τρόπους µπορεί να συµβεί αυτό κατά την άποψή σας; «εν µπορώ να πω

135 εγώ, που βρίσκοµαι απέξω. Μέτρα κατά της διαφθοράς θα βοηθούσαν, έπρεπε να είχαν ληφθεί εδώ και καιρό. Και συµβολικές κινήσεις ίσως να είχαν τη σηµασία τους. Τα δύο µεγάλα κόµµατα µπορεί να έχουν κάνει πολλά µέχρι τώρα, αλλά επίσης οδήγησαν σε αυτή την κρίση. Γιατί δεν ξέρουµε τι πιστεύουν οι πρώην ηγέτες τους, τι σκέφτονται για όλα αυτά. Kάποιου τύπου ιστορική απολογία µπορεί να βοηθούσε στην αποκατάσταση της νοµιµοποίησης της πολιτικής τάξης εν καιρώ. Και αυτή η αποκατάσταση της πολιτικής νοµιµοποίησης είναι προτεραιότητα τώρα στην Ελλάδα». - Τελειώνοντας, τι νοµίζετε ότι θα έλεγε ο Ερικ Χοµπσµπάουµ, ο σηµαντικός ιστορικός που πέθανε πρόσφατα και τον οποίο γνωρίσατε και εσείς, για αυτά που συζητήσαµε παραπάνω; «Εµαθα πολλά από τον Ερικ Χοµπσµπάουµ και νοµίζω ότι τα βιβλία του είναι εξαιρετικά. Πιστεύω ότι θα έλεγε κάτι αντίστοιχο µε αυτά που έγραφε πρόσφατα για τον κόσµο στον οποίο ζούµε. Ηταν µαρξιστής µέχρι το τέλος, θα ερµήνευε τα πράγµατα µέσα από την ανάδυση ενός νέου είδους διεθνούς καπιταλισµού που υποστηρίζεται από την αµερικανική εξουσία και νοµίζω ότι θα είχε δίκιο. Πρέπει, πάντως, να βρούµε τον δικό µας δρόµο, ατοµικά και συλλογικά, σε αυτόν τον κόσµο. Η απόσυρση από αυτόν δεν είναι εναλλακτική. Ο Χοµπσµπάουµ ήταν ρεαλιστής και ο ρεαλισµός του τώρα είναι πραγµατικά αναγκαίος, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη». Η λιτότητα που εξόντωσε την Ελλάδα ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ Share on facebook Share on twitter Share on Share on print More Sharing Services 0

136 Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ήταν η συνέντευξη της Γερµανίδας Οικονοµολόγου, Susanne Schmidt, που φιλοξένησε το τηλεοπτικό δίκτυο n-tv. Η Schmidt µίλησε για την λανθασµένη, όπως θεωρεί, αντιµετώπιση της κρίσης χρέους της Ελλάδας, αλλά και τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο τραπεζικό σύστηµα, ώστε να αποφευχθούν παρόµοιες κρίσεις στο µέλλον. Η Γερµανίδα Οικονοµολόγος διακρίνει ανάµεσα σε δύο διαφορετικά είδη κρίσεων: Οι κρίσεις κρατικών χρεών είναι απότοκες της οικονοµικής κρίσης, των ληφθέντων µέτρων διάσωσης και της συνεπαγόµενης παγκόσµιας ύφεσης. Ταυτόχρονα, µαίνεται µια διαρκώς σηµαντικότερη τραπεζική κρίση µε επίκεντρο την ευρωζώνη και κυρίως την Μεγάλη Βρετανία, όπου το κράτος διατηρεί το 40% της Lloyds και 80% της Royal Bank of Scotland, δηλ. δύο εκ των µεγαλύτερων τραπεζών της χώρας. Κατά την γνώµη της, οι τράπεζες αποτελούν τον πυρήνα της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης και υφίσταται επείγουσα ανάγκη να διασπαστεί η επικίνδυνη συµβίωση µεταξύ των και της πολιτικής. Στοιχειοθετεί την άποψή της µε το εξής απλουστευµένο σχήµα: Οι τράπεζες αγοράζουν οµόλογα µια χώρας. Εν συνεχεία υποβαθµίζεται η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας. Εξ αυτού οι τράπεζες υποχρεώνονται να διαγράψουν µέρος των απαιτήσεών τους και αντιµετωπίζουν πρόβληµα ρευστότητας. Το κράτος µε τη σειρά του

137 πρέπει να παρέµβει ώστε να σώσει τις τράπεζες, κάτι που, όπως είναι αυτονόητο, οδηγεί σε αυξανόµενη κρατική υπερχρέωση και µια αυτοτροφοδοτούµενη δυναµική. Η Susanne Schmidt θεωρεί ότι, για να αντιµετωπιστεί αυτή η αλληλεξάρτηση πολιτικής τραπεζών, θα πρέπει να ληφθούν δύο βασικά µέτρα: Από την µία θα πρέπει να µικρύνουν οι µεγάλες τράπεζες, ώστε να µην υφίσταται καµία που να αξιολογείται ως «too big to fail», δηλ. τόσο µεγάλη που πιθανή πτώση της να είναι ικανή να συµπαρασύρει την παγκόσµια οικονοµία, και αφετέρου να υποχρεωθούν οι τράπεζες να διαθέτουν πολύ υψηλότερα ίδια κεφάλαια από ό,τι σήµερα. Η παγκόσµια τάση όµως, είναι η αντίθετη. Από την έναρξη της κρίσης προωθούνται συγχωνεύσεις τραπεζών, ενώ τα ίδια κεφάλαια τεράστιων τραπεζών, όπως της Deutsche Bank και της BNP Paribas, διαθέτουν ίδια κεφάλαια της τάξης µόλις του 2% (η Schmidt πιστεύει το ποσοστό αυτό θα πρέπει να ανέρχεται σε τουλάχιστον 15%). Επιπλέον, η Γερµανίδα Οικονοµολόγος κρίνει ιδιαίτερα επείγουσα την ανάγκη τραπεζικής ενοποίησης, η πραγµάτωση της οποίας, ως γνωστόν, µετατέθηκε µετά τις διαφωνίες κατά το χθεσινό Eurogroup, όπως επίσης και την δηµιουργία µηχανισµών πτώχευσης, την ρύθµιση του σκιώδους τραπεζικού συστήµατος, αλλά και την «χαλιναγώγηση» των υπέρογκων αµοιβών των υψηλόβαθµων τραπεζικών στελεχών. Ως προς το θέµα της Ελλάδας, η Schmidt κατακεραυνώνει την πολιτική που επιλέχθηκε, αφού θεωρεί ότι στην κυριολεξία, δια της λιτότητας, εξόντωσε την οικονοµία της χώρας µας. Η Ελλάδα θα βρεθεί το 2013 για έκτη συνεχόµενη χρονιά σε ύφεση, ενώ η οικονοµική δραστηριότητα µειώθηκε σε ποσοστό άνω του 20%. Κατ αυτήν, αυτές οι εξελίξεις θα µπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και αποφευχθεί, αν η αναδιάρθρωση της οικονοµίας και οι απαιτούµενες µεταρρυθµίσεις είχαν συνδυαστεί µε την παροχή στην χώρα µας του απαραίτητου αέρα για να αναπνεύσει. Θεωρεί την απόφαση παράτασης της ωρίµανσης των χορηγηθέντων δανείων σωστή, αλλά όχι επαρκή κίνηση. Σχετικά µε το ζήτηµα της παραµονής της Ελλάδας στην ευρωζώνη, η Γερµανίδα Οικονοµολόγος είναι κατηγορηµατική, µιας και πιστεύει ότι το αντίθετο θα επέφερε την διάλυση της ευρωζώνης, µε ανυπολόγιστες δηµοσιονοµικές, οικονοµικές και πολιτικές συνέπειες. Παρόλα αυτά, δεν συµφωνεί µε την ιδέα ενός νέου «κουρέµατος» του ελληνικού χρέους, αφού επισηµαίνει την ανάγκη να επιχειρηθεί πρώτα η αποτροπή του. Οι µεταρρυθµίσεις που υιοθέτησε η Ελλάδα αρχίζουν να αποδίδουν τους πρώτους καρπούς. Τον Οκτώβριο επιτεύχθηκε πρωτογενές πλεόνασµα, το εργατικό κόστος έπεσε ραγδαία, όπως και οι εισαγωγές, κάτι που παραπέµπει σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Σύµφωνα µε την Susanne Schmidt, αντί να προχωρήσει σε «κούρεµα» του ελληνικού χρέους, η ευρωζώνη θα πρέπει να επικεντρωθεί στην κοινή αντιµετώπιση του τροµακτικού φαινοµένου της ανεργίας στους νέους στην Ελλάδα, αλλά και στην Ισπανία. Κλείνοντας, η Γερµανίδα Οικονοµολόγος και, αφού εκτιµά ότι η οικονοµία της χώρας της, µπορεί µεν να βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση σε σύγκριση µε άλλες, θα ήταν όµως σε ακόµα καλύτερη δίχως την κρίση, προχωρά και σε εκτιµήσεις για το τι πρέπει να γίνει, ώστε να αποφευχθεί η διάλυση του ευρώ: Απαιτείται δύναµη. ύναµη για τη

138 νέα ρύθµιση του τραπεζικού συστήµατος. ύναµη για να µετατοπιστεί η στόχευση από την εξοντωτική λιτότητα στην ανάπτυξη. Επιγραµµατικά, απαιτείται πολιτική ενότητα, θαρραλέα πολιτική και λίγη τύχη Η Susanne Schmidt είναι ιδάκτωρ Οικονοµολόγος και έχει εργαστεί, µεταξύ άλλων, στην Deutsche Bank και το τηλεοπτικό οικονοµικό δίκτυο Bloomberg. Πέµπτη, 08 Νοέµβριος :07 Helmut Schmidt: Να κάνει εισαγωγές η Γερµανία για την αντιµετώπιση της κρίσης Κριτική στην αντιµετώπιση της κρίσης εκ µέρους της Γερµανίας, άσκησε σήµερα ο πρώην γερµανός καγκελάριος Helmut Schmidt, σε διάλογο που είχε µε τον γερµανό υπουργό Οικονοµικών Wolfgang Schäuble, στο Οικονοµικό Φόρουµ της εφηµερίδας DIE ZEIT. O πρώην καγκελάριος χαρακτήρισε απόλυτα µη υγιές το υπερβολικά υψηλό πλεονασµατικό ισοζύγιο των εξαγωγών της Γερµανίας. «Οι Γερµανοί δεν ωφελούνται από αυτό, µόνο χαρτιά παίρνουν», είπε. «Έχουµε την υποχρέωση να κάνουµε περισσότερες εισαγωγές», επίσης και για τη σταθερότητα µέσα στην κρίση. Όπως ήταν φυσικό, θέση στη συζήτηση αυτή είχε και η Ελλάδα. Κατά τον Schäuble, ακόµη και µετά την ψήφιση των µέτρων, η ελληνική κρίση δεν πρέπει να θεωρείται ότι ξεπεράστηκε. Η κατάσταση είναι εύθραυστη. «Η κρίση σε καµία περίπτωση δεν θεωρείται ξεπερασµένη», συµφώνησε και ο Helmut Schmidt. «Βρισκόµαστε µέσα στην κρίση χρέους, µέσα σε µία διεθνή ύφεση» αλλά η πολιτική δεν δείχνει αποφασιστικότητα. Και αυτό θα διαρκέσει έτσι δυο και τρία χρόνια ακόµη. Ο πρώην καγκελάριος επεσήµανε ότι οι αποφάσεις των παρατήρησε ότι επεσήµανε ότι οι αποφάσεις των G20 για την αντιµετώπιση της κρίσης δεν υλοποιήθηκαν µέχρι σήµερα. «Έτσι ανενόχλητες οι επενδυτικές τράπεζες κάνουν το τρελό παιχνίδι όπως το 2007, το 2006 και το Schmidt και Schäuble συµφώνησαν ότι η Ευρώπη θα πρέπει να συνεχίσει προς πλήρη ενσωµάτωση για να µη χάσει σε σηµασία, εν όψει της αυξανόµενης παγκοσµιοποίησης και της επιταχυνόµενης ανάπτυξης της Κίνας. Η εκτίναξη της Κίνας «θα αλλάξει τον κόσµο και η Ευρώπη θα µείνει σχετικά µικρή» τόνισε ο Helmut Schmidt.

139 Τετάρτη, 8 Αυγούστου 2012 O HELMUT SCHMIDT ΞΑΝΑΧΤΥΠΑ ΤΗΝ MERKEL ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΟΓΙΑΚΑ ΕΣ ΤΩΝ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ(και µας αρέσει)! O HELMUT SCHMIDT ΞΑΝΑΧΤΥΠΑ ΤΗΝ MERKEL ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΟΓΙΑΚΑΔΕΣ ΤΩΝ ΒΡΥΞΕΛΛΩΝ(και μας αρέσει)! Schmidt: Λάθος η ένταξη της Ελλάδας αλλά πρέπει να στηριχθεί μέχρι τέλους Κριτική στους Ευρωπαίους για έλλειψη αποφασιστικότητας στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους άσκησε ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Helmut Schmidt. Σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό ARD, ο 93χρονος πρώην καγκελάριος επισημαίνει ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να γίνει μέλος της ευρωζώνης αλλά εφόσον έχει γίνει, οι εταίροι οφείλουν να την στηρίξουν μέχρι τέλους. Ο ίδιος, φάνηκε να υποστηρίζει την δημοσιονομική ενοποίηση και επόπτευση αφού όπως τόνισε η κρίση δεν είναι κρίση του ευρώ αλλά του χρέους, αφού και η Γερμανία ξεπέρασε το όριο του Συμφώνου Σταθερότητας: «Όλα αυτά δεν θα ήταν τόσο τραγικά, αν είχαμε κάποιον στην Ευρώπη, ο οποίος θα είχε μια συνολική εικόνα του προβλήματος». Παράλληλα, ο πρώην καγκελάριος υπογράμμισε ότι η Γερμανία δε θα αναλάβει ποτέ ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη καθώς θα την κυνηγούν το φάντασμα του Hitler και του Auschwitz. Η Γερμανία δεν είναι σε θέση να ασκήσει ηγεμονικό ρόλο στην Ευρώπη εξαιτίας της ιστορίας της και αυτό δεν έχει έλθει ακόμη το πλήρωμα του χρόνου να αλλάξει, εκτίμησε χθες βράδυ ο πρώην καγκελάριος της χώρας Helmut Schmidt, κατά τη διάρκεια τηλεοπτικής του συνέντευξης. «Το Auschwitz και η δολοφονία 6 εκ Εβραίων, όπως επίσης και ο Β' ΠΠ του Hitler αποτελούν γεγονότα που έχουν εγγραφεί στο ασυνείδητο των ευρωπαϊκών λαών, έτσι ώστε να αποκλείεται ένας ηγεμονικός ρόλος της Γερμανίας και αυτό θα συνεχισθεί ακόμη για πολύ», τόνισε ο Schmidt, 93 ετών σήμερα, ο οποίος είναι ένας από τους πλέον αξιοσέβαστους απόμαχους πολιτικούς στη χώρα του. Μιλώντας στη διάρκεια τηλεοπτικής συζήτησης στη δημόσια τηλεόραση, ο Schmidt δεν απέλειψε να επικρίνει τους χειρισμούς για την αντιμετώπιση της κρίσης στο ευρώ και την έλλειψη οράματος της σημερινής ευρωπαϊκής πολιτικής ηγεσίας. Η κρίση «δεν θα ήταν τόσο σοβαρή εάν υπήρχε έστω κι ένας(ηγέτης) στην Ευρώπη που να είχε μία συνολική θέαση της καμιά εικοσαριάς προβλημάτων που ενσκήπτουν. Όμως δεν έχουμε τούτη τη στιγμή μία προσωπικότητα τέτοιου κύρους», εκτιμά ο πρώην σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος, ο οποίος διεύθυνε τη χώρα του από το 1974 ως το

140 1982. Κατά τον ίδιο, οι υπεσχημένες από χρόνια μεταρρυθμίσεις στις χρηματοοικονομικές αγορές ουδέποτε ετέθησαν σε ισχύ διότι η Ευρώπη «δεν έχει την ενέργεια να αλλάξει πραγματικά τα πράγματα». Ο ιστορικός ηγέτης καυτηρίασε επίσης την νυν καγκελάριο Angela Merkel, η οποία «δεν είναι μία γεννημένη Ευρωπαία», αντίθετα με τον υπουργό των Οικονομικών της κυβέρνησής της, Wolfgang Schauble-πάντα σύμφωνα με τον Schmidt. «Αυτή ναι μεν έχει μία συγκεκριμένη τακτική, αλλά(το να έχεις) μία συνολική εικόνα είναι ένα άλλο πράγμα», σχολίασε ο Schmidt, απηχώντας την σφοδρή κριτική που έχει δεχθεί τους τελευταίους μήνες από τον ευρωπαϊκό Τύπο η Merkel. Ο ίδιος δήλωσε επίσης ευνοϊκός ως προς την ιδία της αμοιβαιοποίησης ενός τμήματος του ευρωπαϊκού χρέους, συμφωνώντας με την θέση των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών, εκφράζοντας ωστόσο τη γνώμη πως η αποδοχή της Ελλάδος στο ευρώ υπήρξε μέγα σφάλμα. «Ήταν λάθος να δεχθούμε την Ελλάδα, όμως το διαπράξαμε και τώρα θα πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας», τόνισε σχετικά. LE SOIR: Ο Delors ανησυχεί για την Αθήνα και µιλά για όσα µετάνιωσε για το Μάαστριχτ Στην εφηµερίδα LE SOIR ( ) δηµοσιεύεται άρθρο του Pascal Martin µε τίτλο «Ο Delors ανησυχεί για την Αθήνα και µιλά για όσα µετάνιωσε για το Μάαστριχτ». Με αφορµή την παρουσία του Delors χθες στις Βρυξέλλες για τον εορτασµό των 20 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ σε αντιδιαστολή µε τις κρίσιµες διαπραγµατεύσεις που λάµβαναν χώρα στην Αθήνα, το άρθρο αναφέρεται σε δηλώσεις του Delors σχετικά µε την εν λόγω συνθήκη η οποία ορίζει «τα περίφηµα κριτήρια σύγκλισης» που επιβάλλονται στα µέλη της ευρωζώνης και «θεωρητικά, θα έπρεπε να την είχαν προφυλάξει από την καταιγίδα», σχολιάζει το άρθρο. Οι τεράστιες δυσκολίες που συναντά σήµερα η Ελλάδα καθώς και πολλές άλλες χώρες του ευρώ (Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία ) δείχνουν πως αυτός ο τοίχος προστασίας δεν ήταν αρκετός, επισηµαίνει. Η πτώση του Τείχους, η ευφορία που προηγήθηκε της υπογραφής της Συνθήκης την 7η Φεβρουαρίου 1992, µπορούν να εξηγήσουν αυτή τη βιασύνη: «Ορισµένοι ηγέτες, όπως ο Γερµανός Genscher και ο Γάλλος Balladur µίλησαν για κοινό νόµισµα πριν την Επιτροπή», θυµάται ο Delors αλλά η άρνηση ορισµένων Κρατών-µελών να δηµιουργήσουν παράλληλα µια οικονοµική ένωση αποδείχτηκε επιζήµια. «Ως το τέλος, τα ζητήµατα αυτά δεν ρυθµίστηκαν», προσθέτει. Ο Delors εξηγεί πως ήθελε να προσθέσει στα κριτήρια του Μάαστριχτ άλλους δυο δείκτες: τη µακροχρόνια ανεργία και την ανεργία των νέων. «Μάταια» όµως, σχολιάζει το άρθρο: «Αυτή ήταν η τελευταία µου απόπειρα όσο ήµουν στην Επιτροπή να υπάρξει εξισορρόπηση µεταξύ οικονοµίας και νοµίσµατος», δήλωσε ο Delors. «Σήµερα, απουσιάζει ο κοινωνικός διάλογος. Αυτό δεν είναι πλέον το ευρωπαϊκό µοντέλο, πρόκειται για µια άλλη κοινωνία», δηλώνει µετανιωµένος ο σοσιαλιστής

141 ηγέτης. Και καταλήγει, σχολιάζοντας το ΝΤ που επιβάλλει στα υπερχρεωµένα κράτη µέτρα λιτότητας: «αυτό µου θυµίζει τη δεκαετία του 70, όταν εξηγούσαν στις χώρες πώς θα πεθάνουν θεραπευµένες». Σε πλαίσιο, γίνεται αναφορά στη γενική απεργία της Τρίτης η οποία παρέλυσε τη χώρα και µια συνοπτική περιγραφή της κατάστασης των διαπραγµατεύσεων µε την τρόικα και µε το τραπεζικό λόµπι, σε αναδηµοσίευση από το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Συνεντευξη 'φωτιά' στην Corriere della Sera Jacque Delors: Ζητάνε τον ουρανό µε τ άστρα από τους Έλληνες 22 ΣΕΠΤ 2011 Σκληρή γλώσσα εις βάρος της Γερµανίδας καγκελαρίου και του Γάλλου προέδρου για τους χειρισµούς τους στην κρίση του ευρώ, αλλά και τη στάση τους απέναντι στην Αθήνα, χρησιµοποίησε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jacque Delors σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφηµερίδα Corriere della Sera. «εν πρέπει να επιτρέψουµε να βγει η Ελλάδα από το ευρώ, διότι θα είχαµε αλυσιδωτές συνέπειες τύπου ντόµινο. Η κερδοσκοπία δε θα σταµατήσει και θα έλθει η σειρά της Ιταλίας και της Ισπανίας» τονίζει ο 86χρονος Delors και προσθέτει: «εν πρέπει να ζητάµε τον ουρανό µε τ' άστρα από την Ελλάδα. Γνωρίζοντας την ιστορία της, πρέπει να δείξουµε περισσότερη κατανόηση και όχι να απαιτούµε από την ελληνική κυβέρνηση να καταφέρει να αλλάξει τα πάντα µέσα σε ένα χρόνο».

142 Ο Jacque Delors δηλώνει ανήσυχος από τη «µιζέρια της ευρωπαϊκής πολιτικής», το «αντιευρωπαϊκό πνεύµα» της Γερµανίδας καγκελαρίου και του Γάλλου προέδρου, τον «αυξανόµενο κυνισµό» της κοινής γνώµης. «Εάν τελειώσει η περιπέτεια του ευρώ, λαµβάνοντας υπόψη τις τραυµατικές συνέπειες που θα είχε κάτι τέτοιο στις σχέσεις ανάµεσα στα µέλη, η Ευρώπη θα καταντούσε ένα οµοίωµα ενιαίας αγοράς, γεµάτο τρύπες, σαν τη γραβιέρα, αν µου επιτρέπετε», προειδοποιεί. Ο «πατέρας της νοµισµατικής ένωσης» ζητάει την άµεση έγκριση του δεύτερου πακέτου βοήθειας για την Ελλάδα και την αύξηση των αποθεµατικών του Ταµείου Σταθερότητας στα 770 δισ. ευρώ για να ηρεµήσουν οι αγορές. «Το παράπονό µου είναι ότι το 1997, όταν γεννήθηκε το ευρώ, οι ευρωπαίοι ηγέτες απέρριψαν την πρόταση που είχα καταθέσει, ότι µαζί µε το Σύµφωνο Σταθερότητας θα έπρεπε να υπάρξει κι ένα Σύµφωνο Συντονισµού των Οικονοµικών Πολιτικών», αναφέρει. Η οικονοµική διακυβέρνηση που προωθούν Merkel και Sarkozy είναι η δική τους ρεβάνς; «Κοροϊδεύουν τον κόσµο» απαντά ο Jacque Delors. «Περιθωριοποίησαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ταπείνωσαν την πολωνική προεδρία, βάζουν εµπόδια στον Jean- Claude Juncker. Η οικονοµική τους διακυβέρνηση είναι µια σύνοδος των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων κάθε τρεις µήνες, µια διακυβερνητική παράτα που δε χρησιµεύει σε τίποτα». Περισσότερα: Jacque Delors: Ζητάνε τον ουρανό µε τ άστρα από τους Έλληνες - Akous. Νέα «Παρά τη δηµοσιονοµική κρίση, η Ελλάδα εξοπλίζεται γερµανικά», του Sebastian Fischer 06:05, 21 Μάιος 2010 tvxsteam tvxs.gr/node/37498

143 Εκτενές ρεπορτάζ του Sebastian Fischer στο Spiegel, µε τίτλο «Η Ελλάδα εξοπλίζεται και εξοπλίζεται και εξοπλίζεται», αναφέρεται σε παλαιότερα και τρέχοντα ελληνικά εξοπλιστικά προγράµµατα, µε ιδιαίτερη έµφαση στις προµήθειες από τη Γερµανία. «Είναι ό,τι πιο επικίνδυνο έχει να προσφέρει η γερµανική εξοπλιστική βιοµηχανία. Ορισµένα από τα πλέον σύγχρονα εξοπλιστικά συστήµατα, η αφρόκρεµα: συµβατικά υποβρύχια τύπου 214, που µε σύστηµα αναερόβιας προώθησης µπορούν να πραγµατοποιήσουν µεγάλες υποβρύχιες διαδροµές. Μαχητικά αεροπλάνα Eurofighter, που µε διπλή υπερηχητική ταχύτητα µπορούν να καταδιώξουν και να αµυνθούν, αλλά και τεθωρακισµένα τύπου Leopard-2. Όλα αυτά τα παρήγγειλαν κατά το παρελθόν ελληνικές κυβερνήσεις. Και τώρα;», αναρωτιέται ο Γερµανός αρθρογράφος. «Η Ελλάδα βρέθηκε στο χείλος της καταστροφής. Τα κράτη της Ευρωζώνης αποφάσισαν τη χορήγηση βοήθειας µεγαλύτερης των 100 δις. ευρώ, εκ των οποίων 20 θα δώσει η Γερµανία. Όµως οι Έλληνες συνεχίζουν απτόητοι τους εξοπλισµούς. Και χαρίζουν στη γερµανική βιοµηχανία δουλειές δισεκατοµµυρίων. Η χώρα των 11 εκατοµ. κατοίκων κατέχει την πέµπτη θέση παγκοσµίως στις εισαγωγές συµβατικών όπλων. Οι στρατιωτικές δαπάνες µειώθηκαν µεν από 4% σε ποσοστό κάτω του 3% του ΑΕΠ, αλλά οι Έλληνες καταλαµβάνουν ακόµα µια από τις υψηλότερες θέσεις σε σχέση µε άλλες χώρες του ΝΑΤΟ», σηµειώνει. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στη συµφωνία της ελληνικής κυβέρνησης για την αγορά και τον εκσυγχρονισµό υποβρυχίων µε την HDW (ThyssenKrupp), πριν από 10 χρόνια, που λόγω µη εξόφλησής τους δεν παραδόθηκαν τελικά µετά την ακύρωση του συµβολαίου από την ThyssenKrupp το Σεπτέµβριο του «Επισηµαίνεται ότι ο Γιώργος Παπανδρέου, που αναδείχτηκε πρωθυπουργός τον Οκτώβριο, θέλησε να παραλάβει τα υποβρύχια και γι αυτό συνήψε µια συµφωνία πλαισίου, µε βάση την οποία η Ελλάδα παραλαµβάνει τα έτοιµα υποβρύχια

144 καταβάλλοντας 320 εκατοµ. ευρώ και παραγγέλνει άλλα δύο, κόστους 500 εκατοµ. το καθένα», αναφέρει το Spiegel, σηµειώνοντας πως το υποβρύχιο «Παπανικολής» προφανώς θα πωληθεί για 300 ή 400 εκατοµ. ευρώ. «Όπως και µε τα τεθωρακισµένα Leopard και τα µαχητικά αεροπλάνα Eurofighter, η Γερµανία, παρά τις δηµοσιονοµικές δυσκολίες της Ελλάδας, ανακινούσε πάντοτε ζήτηµα προµήθειας εξοπλισµών σε ανώτατο επίπεδο», επισηµαίνει ο Fischer. «Το ίδιο συνέβη και πρόσφατα κατά την επίσκεψη του γερµανού ΥΠΕΞ Γκ. Βεστερβέλλε στην Αθήνα: Από τη µια η γερµανική κυβέρνηση προτρέπει τους έλληνες φίλους να µειώσουν το δηµοσιονοµικό τους έλλειµµα, από την άλλη όµως η γερµανική βιοµηχανία θέλει να πουλήσει Eurofighter», καταλήγει. Γιόσκα Φίσερ: «Πρέπει να δώσουµε ελπίδα στους Ελληνες» «Τα µέτρα εξυγίανσης να συνδυαστούν µε πακέτο ανασυγκρότησης» υποστηρίζει ο γερµανός πρώην υπουργός Εξωτερικών ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 12/11/ : εκτύπωση

145 «Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι απελπιστική» τονίζει σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα «Die Zeit» ο γερµανός πρώην υπουργός εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ. Ο κ. Φίσερ τονίζει ότι η χώρα µας δεν πρέπει να φύγει από το ευρώ και προσθέτει ότι «πρέπει να δοθεί ελπίδα στους Ελληνες». Ο γερµανός πολιτικός κρίνει αρνητικότατα την πρωτοβουλία Παπανδρέου περί δηµοψηφίσµατος, κάνοντας λόγο µάλιστα για «εξυπνάδα» η οποία έθεσε εν αµφιβόλω την παρουσία της Ελλάδας στο ευρώ. Τα κυριότερα αποσπάσµατα της συνέντευξης: - Θα πρέπει και τα 17 σηµερινά κράτη µέλη του ευρώ να παραµείνουν στην ευρωζώνη; «εν ξέρω αν πρέπει να είναι όλα µέσα. Αλλά καλά θα ήταν να κρατήσουµε τους Ελληνες στην ευρωζώνη. Γιατί ως πολιτικός για θέµατα εξωτερικής πολιτικής επισηµαίνω ότι: Η σηµασία της Ελλάδας για τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο θα παραµείνει». - Επιχειρηµατολογείτε πολιτικά. Με πολιτικά επιχειρήµατα αιτιολογήθηκε τότε και η απόφαση, την οποία τώρα χαρακτηρίζουν όλοι ως λανθασµένη, για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ και το ευρώ. «Η νοµισµατική ένωση αποτελούσε ανέκαθεν ένα πολιτικό εγχείρηµα. Αφορούσε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση! Και τους Ιταλούς και τους Ισπανούς, θα έπρεπε κανείς να τους είχαµε αφήσει απέξω; Κι εκεί υπήρχαν κίνδυνοι». - Αλλά και άλλη οικονοµική δύναµη. Σε κάθε περίπτωση διερωτόµαστε, αν µια µελλοντική οικονοµική διακυβέρνηση, σύµφωνα µε το µοντέλο σας, θα είχε την πολιτική ισχύ να κάνει κάτι καλύτερο, αν η Ελλάδα είναι ήδη too big to fail. «Μα, βέβαια. Αν είχατε ευρωοµόλογα, η επαπειλούµενη χρεοκοπία µιας χώρας δεν θα αποτελούσε πλέον συστηµικό κίνδυνο. Πάρτε για παράδειγµα τις ΗΠΑ: Αν χρεοκοπήσει η πολιτεία της Λουϊζιάνα, το γεγονός δεν θα είναι δραµατικό για το δολάριο, αλλά µόνο για τη Λουϊζιάνα». - Ηταν σωστό να ασκηθεί πίεση προς την Ελλάδα, προκειµένου να µαταιωθεί το σχεδιαζόµενο δηµοψήφισµα; ηµιουργήθηκε η εντύπωση ότι ο λαός ενοχλεί µόνο. «Ισως να είχα και εγώ πράξει ανάλογα µε τη Μέρκελ και τον Σαρκοζί στις Κάννες. Οχι µόνο, επειδή θα αισθανόµουν ότι µε παγίδεψαν άσχηµα. Σε µια τέτοια κατάσταση δεν µπορεί κανείς να παίζει παιχνιδάκια. Πρέπει να υπάρχει σαφήνεια». - Θα είναι η Ελλάδα µετά από τρία χρόνια ακόµα στην Ευρωζώνη;

146 «Πριν από την εξυπνάδα του Παπανδρέου θα έλεγα ναι. Σήµερα δεν γνωρίζω τι άλλα παράλογα θα συµβούν. Κατά τα λοιπά, το θέµα δεν είναι πλέον προ πολλού η Ελλάδα. Αν οι Ελληνες έβγαιναν από το ευρώ, θα είχαµε σύντοµα τη µάχη για τη διάσωση της Ιταλίας και της Γαλλίας». - Πόσο µεγάλος είναι ο κίνδυνος που διατρέχει η Ιταλία; «Σας λέω ότι σ αυτόν έχουν στοιχηµατίσει ορισµένοι πολύ εύποροι άνθρωποι. Σχετικοί παράγοντες των αγορών, κυρίως ορισµένα hedge funds, έχουν ποντάρει κυρίως στην κατάρρευση του ευρώ. Η Ελλάδα είναι για εκείνους µόνο η αρχή. Θα πρέπει να τους απογοητεύσουµε και να διατηρήσουµε τη µεταξύ µας αλληλεγγύη». - Προβάλλεται επίσης το επιχείρηµα ότι µία έξοδος από την ευρωζώνη θα ήταν πολύ καλύτερη για την Ελλάδα, αλλά και για την ΕΕ. «Αν οι Ελληνες φύγουν τώρα, θα είναι κάτι περισσότερο από χρεοκοπηµένοι». - Χρεοκοπηµένοι είναι ούτως ή άλλως. Το ερώτηµα είναι ποιον πραγµατικά βοηθά αυτό που γίνεται αυτή τη στιγµή: τους Ελληνες ή τις τράπεζες; «Συµµερίζοµαι τις αµφιβολίες για τα πακέτα λιτότητας. Επισκέφτηκα την Ελλάδα, προκειµένου να σχηµατίσω ο ίδιος εικόνα. Είναι τροµερό. Η κατάσταση είναι απελπιστική, είναι όπως µετά από έναν χαµένο πόλεµο. εν καταλαβαίνω γιατί η Ανγκελα Μέρκελ δεν πήγε στην Αθήνα πολύ νωρίτερα. Μπορεί κανείς να κάνει και τα δύο, να προειδοποιήσει για την εφαρµογή των αναγκαίων επώδυνων µεταρρυθµίσεων, αλλά και να δώσει ελπίδα. Οι Ελληνες δεν θα µπορέσουν να βγουν από την κρίση µε αιµατηρή λιτότητα. εν κατάλαβα ποτέ γιατί η Ευρώπη δεν κάνει αυτό που πραγµατικά µπορεί, δηλαδή να συνδέσει τα µέτρα εξυγίανσης µε ένα πακέτο ανασυγκρότησης. - Ταξιδεύετε πολύ σε όλο τον κόσµο. Φοβούνται τους Γερµανούς, µια γερµανική ηγεµονία; «Ολοι παρακολουθούν πολύ προσεκτικά το πώς ο σκληρός της τάξης - έτσι µας βλέπουν οι άλλοι και κυρίως οι µικρότερες χώρες - συµπεριφέρεται στους Ελληνες, οι οποίοι ήδη έχουν καταρρεύσει. Μην πιστεύετε ότι οι πηχυαίοι τίτλοι του ταµπλόιντ «Bild Ζeitung» περί τεµπέληδων Ελλήνων δεν λαµβάνονται σοβαρά υπόψη. Κι αυτό είναι φοβερό». ΕΝΑ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΘΑ ΣΩΣΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ» Ατταλί: Αν βγει η Ελλάδα από το ευρώ, θα ακολουθήσουν Ισπανία και Ιταλία

147 «Αν αναγκαστεί να βγει από το ευρώ η Ελλάδα, µετά θα έρθει η σειρά της Ισπανίας και της Ιταλίας» δηλώνει ο Γάλλος οικονοµολόγος και συγγραφέας, Ζακ Ατταλί, υπογραµµίζοντας πως «µόνο ένα οµοσπονδιακό σύστηµα θα σώσει την Ευρώπη». Ο κ. Ατταλί, σε συνέντευξή του στην εφηµερίδα της Ρώµης Ιλ Μεσσατζέρο εκτιµά ότι το ευρώ δεν µπορεί να επιβιώσει χωρίς την Ελλάδα, «διότι κανείς δεν θα πιστέψει ότι η Ευρωζώνη είναι ικανή να σώσει τις χώρες που βρίσκονται σε δύσκολη θέση». Παράλληλα, υποστηρίζει ότι «δεν µπορούµε πάντα να κρεµιόµαστε από µια παρέµβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η ΕΚΤ θα δραστηριοποιηθεί, αλλά δεν µπορεί να φέρει σε πέρας όλα µόνη της. Πρέπει να λάβουν αποφάσεις οι πολιτικοί και η απόφαση είναι µόνο µία: οµοσπονδιακό σύστηµα». «Τα κράτη- µέλη της Ένωσης πρέπει να δεχθούν µια οµοσπονδιακή λογική και να δηµιουργήσουν, πολύ γρήγορα, τα µέσα για µια πραγµατική οµοσπονδιακή ένωση της Ευρωζώνης, διαµέσω ενός προϋπολογισµού, µε τα ευρωοµόλογα, µε την τραπεζική επιτήρηση, τον διορισµό ενός πραγµατικού υπουργού Οικονοµικών της ΕΕ και, ακόµη πιο σηµαντικό, µε ένα οµοσπονδιακό κοινοβούλιο των δεκαεπτά, που να προσδώσει, επιτέλους, δηµοκρατική βάση στην Ευρωζώνη. «Σε σχέση µε την άµεση στρατηγική που πρέπει να υιοθετηθεί, χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία χρειάζεται να συνεχίσουν την πολιτική µείωσης κάθε σπατάλης, ενώ η Γερµανία πρέπει να αυξήσει τους µισθούς της, για να δηµιουργήσει τις πραγµατικές, αναγκαίες προϋποθέσεις, για την αύξηση της εσωτερικής ζήτησης» καταλήγει ο κ. Ατταλί.

148 Ζακ Ατταλί: Η κρίση είναι στις Βρυξέλλες, όχι στην Αθήνα 20/06/ :09Τελευταία Ενηµέρωση: 21:09 20/06/2011 προηγούµενο1 από 1επόµενο Αρθρο του Ζακ Ατταλί στους New York Times, Παρίσι, Η ελληνική οικονοµική κρίση δεν είναι πια ούτε ελληνική αλλά, ούτε και οικονοµική. Πρόκειται για την πολιτική κρίση ολόκληρης της Ευρώπης. Αλλά ούτε οι λύσεις δεν είναι πλέον οικονοµικές. Είναι πολιτικές. εν είναι πλέον ζήτηµα που αφορά µόνο την Αθήνα, αλλά τις Βρυξέλλες. Πάνω από όλα πρόκειται περί ενός γαλλογερµανικού προβλήµατος, µιας και οι τράπεζές τους είναι οι περισσότερο εκτεθειµένες στο πρόβληµα. Η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρώσει τα χρέη της, Τα πολυάριθµα σχέδια διάσωσης, παρά το ότι επέτυχαν να διασώσουν την Ελλάδα από χρεοκοπία, απέτυχαν να ξεκαθαρίσουν το τοπίο σε µακροπρόθεσµο επίπεδο. Θα πρέπει να αντιµετωπίσουµε την πραγµατικότητα, η οποία ήταν γνωστή καιρό τώρα: Κανένας χώρος ενιαίου νοµίσµατος δεν µπορεί να αντέξει χωρίς µια κυρίαρχη χώρα ή κάποια µορφή οµοσπονδίας. (όπως στις Ηνωµένες Πολιτείες). Η τρέχουσα κρίση δεν θα επιλυθεί µε την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη, όπως κάποιοι έχουν υπονοήσει. Κάτι τέτοιο θα υποβάθµιζε µέσα σε λίγες µέρες το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστηµα και θα αύξανε το δηµόσιο χρέος και άλλων ευρωπαϊκών κρατών. εν µπορούµε να περιµένουµε από την Ελλάδα ένα θαύµα, ωσάν να πιστεύουµε ότι είναι σε θέση να αντιστρέψει µέσα σε µερικούς µήνες πεπραγµένα των τελευταίων 30 ετών χαλαρής πολιτικής. Τώρα που τα αποτελέσµατα (της χαλαρής πολιτικής) είναι ορατά, θα ήταν εύκολο να µείνω στα λάθη που οδήγησαν σε αυτό το σηµείο. εν έπρεπε να αφήσουµε την Ελλάδα να εισέλθει στην Οικονοµική και Νοµισµατική Ένωση µε παραποιηµένα στοιχεία. εν έπρεπε να αφήσουµε το χρέος της να διογκωθεί, δεδοµένων των αδύναµων βασικών

149 οικονοµικών µεγεθών της. Επρεπε να πιέσουµε τους Ελληνες να υιοθετήσουν αποτελεσµατικότερα δηµοσιονοµικά και οικονοµικά µέτρα από καιρού. Από το ύψος των αποζηµιώσεων που καταβάλλεται σήµερα σε traders και στελέχη αποδεικνύει ότι θα µπορούσαν να το αντέξουν οικονοµικά. Και αφού η καινοτοµία και η ανάπτυξη είναι η µοναδική διέξοδος από την οικονοµική κρίση, η Ευρώπη θα έπρεπε να έχει αναπτύξει ένα πρόγραµµα µαζικών επενδύσεων στην ευρωπαϊκή βιοµηχανία θέτοντας, για παράδειγµα, σε λειτουργία τα νέα "Αirbus" στις σιδηροδροµικές µεταφορές, στις τηλεπικοινωνίες, στην κατασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων, στη γονιδιωµατική. εν έπρεπε να σταµατήσουµε ποτέ να λαµβάνουµε γενναίες ευρωπαϊκές αποφάσεις. υστυχώς όµως, για όλα αυτά είναι πλέον πολύ αργά. Αν επιτρέψουµε στην Ελλάδα να πτωχεύσει, το ευρώ θα εξαφανιστεί. Η ίδια η αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αµφισβητηθεί. Η ανεργία θα αυξηθεί και πάλι, όπως στη Γερµανία, η οποία µέχρι πρότινος επωφελούνταν από το υποτιµηµένο ευρώ. Αν αφήσουµε την Ελλάδα να χρεοκοπήσει αυτό που θα ακολουθήσει είναι µια οικονοµική και πολιτική κρίση χειρότερη από εκείνη του Είναι εποµένως αναγκαίο να αλλάξουµε οπτική. Πρέπει να σταµατήσουµε να σκεφτόµαστε το ελληνικό πρόβληµα, και να αρχίσουµε να σκεφτόµαστε το πρόβληµα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λύσεις υπάρχουν. Βρισκόµαστε απλώς σε απόλυτη ανάγκη να βρούµε το πολιτικό θάρρος να εφαρµόσουν τα ακόλουθα: Τη δηµιουργία ενός Ευρωπαϊκού Υπουργείου Οικονοµικών Την έναρξη ενός ευρωπαϊκού σχεδίου Brady (πήρε το όνοµά του από την υπουργός Οικονοµικών των ΗΠΑ που διαπραγµατεύτηκε την αναδιάρθρωση του χρέους της Λατινικής Αµερικής στη δεκαετία του 1980), που θα συνεπάγεται στην έκδοση ευρωπαϊκών οµολόγων και θα εκτείνεται από τις πληρωµές του χρέους στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία για 20 χρόνια, έως τη χρηµατοδότηση ευρωπαϊκών επενδύσεων. Την εφαρµογή ενός ΦΠΑ (1 τοις εκατό) σε ολόκληρη την Ευρώπη µε στόχο την συλλογή των απαραίτητων κονδυλίων για την αποπληρωµή των χρεών. Μπορεί συνολικά να αποτελεί την µεγαλύτερη οικονοµία στον κόσµο, όµως η Ευρώπη δεν θα καταφέρει να είναι ανταγωνιστική σε ένα κόσµο που κυριαρχείται από την Αµερική και την Κίνα, αν δεν επιλύσει την τρέχουσα οικονοµική κρίση ως ενιαία πολιτική οντότητα. Εν ολίγοις, η λύση της οικονοµικής πρόκλησης µε την οποία είναι αντιµέτωπη η Ευρώπη είναι πολιτική. * Ο Jacques Attali είναι συγγραφέας και ιδρυτικό µέλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης

150 Γιόσκα Φίσερ: Αν η Ελλάδα βγει από την ευρωζώνη η Ρωσία θα κυριαρχήσει στην Βαλκανική Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερµανίας Γιόσκα Φίσερ, προειδοποίησε ότι αν η Ελλάδα βγει από την ευρωζώνη, αυτό θα σηµάνει και το τέλος της ενσωµάτωσης των Βαλκανικών Χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ αυτό τον τρόπο ανοίγει το δρόµο στην ισχυρή οικονοµικά και στρατιωτικά Ρωσία, η οποία έχει και ισχυρούς θρησκευτικούς (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία) ή πολιτικούς (Σερβία) δεσµούς να κυριαρχήσει στην Βαλκανική! Σύµφωνα µε τον Φίσερ, η ευρωζώνη αποτελεί έναν πολιτικό σχεδιασµό και αν η Ελλάδα αποφασίσει να τον αφήσει, τότε θα προκληθούν µείζονα προβλήµατα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Τι νοµίζετε ότι θα κάνει η Ελλάδα µετά την έξοδό της από τη ευρωζώνη; Η Αθήνα είναι έτοιµη να αναζητήσει άλλους εταίρους, στην προκείµενη περίπτωση είναι η Ρωσία η οποία δείχνει ετοιµότητα για αυτό, µια ετοιµότητα για την οποία δεν οµιλεί κανείς. Στη συνέχεια θα πούµε αντίο στην διεύρυνση στην ανατολική Ευρώπη θα δοθεί τέλος στην ενσωµάτωση των υτικών Βαλκανίων και τελειώσει η Ενωµένη Ευρώπη», είπε ο Φίσερ. Είναι µία τρέλα,µπορεί να υπάρχουν διαφορετικές φωνές, ως προς την είσοδο της Τουρκίας αλλά τα Βαλκάνια είναι µια περιοχή στενά συνδεδεµένη µε την Ευρώπη. «Η Γερµανία δεν πρέπει να αφήσει για τρίτη φορά µέσα σε εκατό χρόνια να αποσυντεθεί η Ευρώπη» είπε ο πρώην υπουργός σε συνέντευξή του στην ιταλική εφηµερίδα «Corriere della Sera». Με ανησυχεί ότι αυτή η τακτική της Γερµανίας που δεν λειτουργεί και πηγαίνει κόντρα στη δηµοκρατία, όπως φάνηκε και από τις εκλογές στην Ελλάδα, και τη Γαλλία.Το γνωρίζαµε και από τις πολιτικές του Χέρµπερτ Χούβερ και του καγκελάριου Heinrich

151 Brüning στη Γερµανία της Βαιµάρης το 29 ότι πολιτική λιτότητας σε καιρούς οικονοµικής κρίσης προκαλούν ύφεση. Οι πρώτοι που το ξεχάσαµε είµαστε εµείς οι ίδιοι. Τώρα η Γερµανία έχει οικονοµική άνθιση αλλά αυτό µπορεί να αλλάξει, και ήδη αλλάζει. Το ευρώ είναι ένα σχέδιο πολιτικό. εν είχαµε ανάγκη ένα ενιαίο νόµισµα στις αρχές του 90, ήταν απλά ο καταλύτης για την Ευρωπαική ενοποίηση. Εάν η Ελλάδα εγκαταλείψει θα υπάρξει κατάρρευση εµπιστοσύνης στις τράπεζες της Ιταλίας και της Ισπανίας ίσως και της Γαλλίας δηλαδή µια χιονοστιβάδα οικονοµικήπου θα θάψει την Ευρώπη. Ο Γερµανός πολιτικός πρόσθεσε ότι η Γερµανία πρέπει να διαδραµατίσει ουσιαστικό ρόλο για να εξασφαλίσει και να εγγυηθεί την ευρωζώνη. Γιόσκα Φίσερ: Η Μέρκελ είναι επικίνδυνη! Share 48 «Ας παραδειγµατιστεί από τον Χέλµουτ Κολ» λέει ο Γιόσκα Φίσερ στην Άγκελα Μέρκελ καταλογίζοντάς της ευθύνη για τα επικίνδυνα αντιευρωπαϊκά αισθήµατα... Συγκεκριµένα σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Bild της Κυριακής ο Φίσερ υποστήριξε πως η χωρίς όραµα πολιτική της γερµανικής κυβέρνησης απέναντι στην ευρωπαϊκή κρίση «προκαλεί ανασφάλεια στο λαό και ρίχνει λάδι στη φωτιά των αντιευρωπαϊκών διαθέσεων». «Η γερµανική κυβέρνηση αντιδρά µε αναποφασιστικότητα και χωρίς σχέδιο στην κρίση, κοιτάζοντας µόνο το στενό εθνικό συµφέρον. Η κυβέρνηση Μέρκελ τρέχει πίσω από τις εξελίξεις, δρα κινούµενη βάσει της κρίσης και όχι βάσει στρατηγικής. Στο τέλος καταλήγουµε τις περισσότερες φορές στην πιο ακριβή λύση» ανέφερε ο πρώην υπουργός. Ο Φίσερ κάλεσε την καγκελάριο να παραδειγµατιστεί από τον προκάτοχό της Χέλµουτ Κολ και «την προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης µε όραµα και θάρρος». «Αυτό το είχε κάνει εξαιρετικά ο Κολ» υπογράµµισε.

152 «Όποιος νοµίζει ότι η Γερµανία µπορεί να γίνει µία µεγάλη Ελβετία, µοιάζει µε πρόβατο που ονειρεύεται πριν το πάνε για σφαγή», συµπλήρωσε ο Φίσερ. Πλέον δεν της συµπαραστέκονται ούτε οι ίδιοι οι συµπατριώτες της... Read more:

153 ΤΣΟΥΝΑΜΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Το κίνηµα του νέου φιλελληνισµού Ανθρωποι από κάθε γωνιά της Ευρώπης αλλά και από τις ΗΠΑ ενώνουν τις φωνές τους κόντρα σε όσους επιχειρούν να ισοπεδώσουν τον ελληνικό λαό. Η χθεσινή «Ηµέρα διεθνούς κινητοποίησης για την Ελλάδα» φαίνεται πως ήταν µόνο η αρχή Οι πιέσεις των Ευρωπαίων ηγετών προς την Ελλάδα εντείνονται ασφυκτικά. Το ύφος µε το οποίο υψηλόβαθµοι κυβερνητικοί αξιωµατούχοι αντιµετωπίζουν την Αθήνα θυµίζει περισσότερο συνοµιλία ανάµεσα σε νικητή και ηττηµένο την εποµένη ενός πολέµου παρά διαπραγµάτευση µεταξύ εταίρων.

154 ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 19/02 ΒΡΑ ΙΝΟ ΕΛΤΙΟ Την ίδια ώρα όµως, εµφανίζονται και τα πρώτα σηµάδια ισχυροποίησης µιας ευρύτερης συµµαχίας πολιτικών και -κυρίως- πολιτών από άκρη σε άκρη της Ευρώπης µε στόχο την επίδειξη έµπρακτης αλληλεγγύης στον ελληνικό λαό. Είτε πρόκειται για το, γνωστό πλέον, Κίνηµα της Νάντης που προτρέπει τους πολίτες όλου του κόσµου να ζητήσουν συµβολικά την ελληνική υπηκοότητα και σχεδιάζει ταυτόχρονα τη συγκρότηση διεθνούς οµάδας νοµικών ώστε να εξετάσουν τις κινήσεις που µπορεί να κάνει η Ελλάδα για να προστατέψει τα κοινωνικά κεκτηµένα της, είτε για τη συλλογή υπογραφών µε πρωτοβουλία της γαλλικής εφηµερίδας «L' Humanite» που επιδιώκει να αποσυρθεί το Μνηµόνιο 2 και να αντικατασταθεί µε ένα «πραγµατικό σχέδιο σωτηρίας» στα πρότυπα του σχεδίου Μάρσαλ, είτε για ταξίδια-αστραπή που διοργανώνουν στην Ελλάδα οµάδες Ευρωπαίων πολιτικών που ανήκουν στην ευρύτερη Αριστερά, το βέβαιο είναι πως «κάτι κινείται». Μετά τη χθεσινή «Ηµέρα διεθνούς κινητοποίησης για την Ελλάδα» που διοργανώθηκε µε την πρωτοβουλία αριστερών οργανώσεων της Γαλλίας και στην οποία η κίνηση «Είµαστε όλοι Ελληνες» αναµενόταν να δώσει βροντερό παρών σε πολλές πόλεις της Γαλλίας, ο εκπρόσωπος του κινήµατος της Νάντης, Λικ Ντουγιάρ, επεσήµανε στο «Eθνος της Κυριακής» πως «στην ιστοσελίδα της οργάνωσης διακρίνεται µια αυξηµένη κινητοποίηση τις τελευταίες ηµέρες». Oπως µας εξήγησε, οι πολίτες που έχουν συµπληρώσει την αίτηση είναι πλέον εκατοντάδες (ανάµεσά τους και µια γυναίκα από τις Φιλιππίνες!), ενώ οι επισκέψεις στην ιστοσελίδα φτάνουν τις

155 ιεθνής οµάδα νοµικών Την ίδια ώρα, ο Λικ Ντουγιάρ αποκαλύπτει πως η Κίνηση της Νάντης ετοιµάζεται να διευρύνει τη δράση της αφού έχει ήδη κάνει τις πρώτες επαφές για τη συγκρότηση µιας διεθνούς οµάδας νοµικών που θα εξετάσουν τα ένδικα µέσα τα οποία θα µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν οι Ελληνες για να αµφισβητήσουν την καταστρατήγηση των κοινωνικών τους δικαιωµάτων. «Πρέπει οι λαοί της Ευρώπης να καταλάβουν πως είµαστε όλοι Ελληνες» δήλωσε µε τη σειρά του στο «Εθνος της Κυριακής» ο Γάλλος ευρωβουλευτής και διευθυντής της αριστερής εφηµερίδας «L' Humanite», Πατρίκ Λε Γιαρίκ. Λίγες ηµέρες πριν από την επίσκεψή του στην Αθήνα -όπου αναµένεται να φτάσει την Πέµπτη µαζί µε άλλους ευρωβουλευτές της Αριστεράς για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στον ελληνικό λαό- ο Λε Γιαρίκ υποστηρίζει πως «τα όσα προσπαθούν να επιβάλουν στην Ελλάδα µε τα διαδοχικά πακέτα µέτρων λιτότητας περιγράφονται και στη νέα συνθήκη που προωθούν η Μέρκελ και το?παπαγαλάκι της? ο Σαρκοζί», ενώ προσθέτει πως «αυτό αποδεικνύει πως τα όσα συµβαίνουν τώρα στην Ελλάδα θα συµβούν, αργά ή γρήγορα, σε όλους µας». Αναφερόµενος στην πρωτοβουλία της «Humanite», η οποία έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα της µια αίτηση για συλλογή υπογραφών υπέρ της ακύρωσης του Μνηµονίου για την Ελλάδα και την αντικατάστασή του µε «ένα πραγµατικό σχέδιο σωτηρίας», ο ευρωβουλευτής δηλώνει αισιόδοξος. Oπως επισηµαίνει, «πριν από δύο χρόνια είχαµε µαζέψει υπογραφές για να πιέσουµε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αναλάβει το χρέος της Αθήνας. Μετά από όσα είδαµε την Κυριακή εντός και εκτός ελληνικού κοινοβουλίου αποφασίσαµε πως πρέπει να κινητοποιηθούµε ξανά».

156 ΜΕΛΙΝΑ ΧΑΡΙΤΑΤΟΥ ΜΑΡΚΟ ΓΚΑΛΝΤΙ - ΗΜΑΡΧΟΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑ ΝΤΕ ΤΙΡΕΝΙ «ίνω τον µισθό µου για την Ελλάδα, στην οποία η Ευρώπη χρωστάει πολλά...» «Οι Ελληνες δεν είναι ανάδελφος λαός. Οι Ευρωπαίοι έχουν τώρα την ευκαιρία να είναι αδέλφια τους». Η φωνή έρχεται από την Κάβα ντε Τιρένι, µια µικρή πόλη της Ιταλίας µε κατοίκους, ανάµεσα στη Νάπολι και το Σαλέρνο. Ο δήµαρχος, Μάρκο Γκάλντι, ανακοίνωσε προχθές ότι προσφέρει τον µισθό του ύψους ευρώ στην Ελλάδα και, όπως λέει στο «Εθνος της Κυριακής», δεν θα είναι ο µόνος. Ανάλογη κίνηση θα αποφάσιζε όλο το δηµοτικό συµβούλιο της πόλης στη συνεδρίαση της Παρασκευής. «Είναι αλήθεια ότι η ελληνική πολιτεία έχει πρόβληµα χρέους. Εστειλα ήδη σχετική επιστολή στον Ελληνα πρωθυπουργό, στον κ. Μόντι και στον πρόεδρο της Κοµισιόν. Ξέρω ότι και άλλοι δήµαρχοι θα κάνουν το ίδιο, όλο και περισσότεροι. Ανάλογα θα πράξουν και Ιταλοί πολιτικοί», λέει ο κ. Γκάλντι, 46 ετών, καθηγητής Νοµικής στο πανεπιστήµιο του Σαλέρνο. «Θεωρώ ότι όλοι οι Ευρωπαίοι έχουν ρίζες από την Ελλάδα. Η κουλτούρα, η φιλοσοφία, η µουσική, η ποίηση, όλα έρχονται από την Ελλάδα και νοµίζω ότι της χρωστάµε πολλά για ό,τι έδωσε στην Ιταλία και όλη την Ευρώπη», λέει ο δήµαρχος Μάρκο Γκάλντι που στην επιστολή του προς την Ευρωπαϊκή Ενωση θέτει κρίσιµα ερωτήµατα: «Πού είναι η Ευρώπη την οποία ονειρεύτηκαν οι προγονοί µας, της ειρήνης και του δικαίου;». «Πού είναι η Ευρώπη που αγωνίστηκε µε τον Βύρωνα για την ελευθερία της Ελλάδας;». ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙ ΗΣ ΣE ΣΥΜΒΟΛΟ των απανταχού αγωνιζόµενων κατά των σκληρών µέτρων λιτότητας έχει µετατραπεί η Ελλάδα, η οποία απεικονίζεται «νεκρή» στα χέρια της Ευρωπαϊκής Ενωσης - τέρας στην αφίσα - κάλεσµα για µια «πανευρωπαϊκή ηµέρα δράσης κατά των αντιλαϊκών µέτρων» και «ενάντια στην οικονοµική ολιγαρχία», την Τετάρτη, στις 29 Φεβρουαρίου, που απηύθηνε η Ευρωπαϊκή Συνδικαλιστική Οµοσπονδία. «ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ» Συγκεντρώνει υπογραφές για τη διαγραφή του ελληνικού χρέους Οι προσπάθειες όµως πανευρωπαϊκής συσπείρωσης ξεκινούν και από την Ελλάδα, όπου χιλιάδες πολίτες συµµετέχουν σε κινήσεις µε στόχο τη δηµιουργία ενός ενιαίου «µετώπου αντίστασης».

157 Χαρακτηριστική είναι η πρωτοβουλία της ΜΚΟ «Σεισάχθεια-συνταγµατική παρέµβαση των Ελλήνων», η οποία συγκεντρώνει υπογραφές για τη διαγραφή του ελληνικού χρέους. Οπως επισηµαίνεται στην ιστοσελίδα (έχει µεταφραστεί σε 6 γλώσσες) στόχος είναι η συλλογή 1 εκατ. υπογραφών ώστε να υπάρξει δυνατότητα ενεργοποίησης του Αρθρου 8 της Συνθήκης της Λισαβόνας, που θα τεθεί επίσηµα σε ισχύ από την 1η Απριλίου Βάσει του εν λόγω άρθρου, όταν συγκεντρώνονται 1 εκατ. υπογραφές, θα µπορούν να υποβάλλονται από τους Ευρωπαίους πολίτες αιτήµατα για ψήφιση νόµων στην ΕΕ. Ωστόσο, όπως τονίζεται στην ιστοσελίδα, οι υπογραφές θα πρέπει να καλύπτουν γεωγραφικά όσο το δυνατόν περισσότερες περιοχές της Ευρώπης. Ο Γάλλος ευρωβουλευτής και διευθυντής της αριστερής «L' Humanite», Πατρίκ Λε Γιαρίκ, η εφηµερίδα του οποίου ανάρτησε στην ιστοσελίδα της µια αίτηση για συλλογή υπογραφών υπέρ της ακύρωσης του Μνηµονίου για την Ελλάδα και την αντικατάστασή του µε «ένα πραγµατικό σχέδιο σωτηρίας». Ο δήµαρχος της Κάβα ντε Τιρένι, Μάρκο Γκάλντι, ανακοίνωσε ότι προσφέρει τον µισθό του ύψους ευρώ στην Ελλάδα και, όπως υποστηρίζει δεν θα είναι ο µόνος, καθώς και άλλοι δήµαρχοι ετοιµάζονται να πράξουν το ίδιο. Eκτός από την Ευρώπη η αλληλεγγύη προς την Ελλάδα εξαπλώνεται και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού. Ηδη την περασµένη Παρασκευή το κίνηµα «Occupy Chicago» πραγµατοποίησε πορεία συµπαράστασης στον σκληρά δοκιµαζόµενο ελληνικό λαό.

158 Μπράµος Γιώργος Ο νέος φιλελληνισµός ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 06/03/ :48 εν συµφωνώ µε τους οµοεθνείς, που απαρνούνται την προσφορά συµπάθειας και αλληλεγγύης από, ελάχιστους έστω, ξένους. Είναι, νοµίζω, ψηλοµύτικο να µετράς πόσοι κατέβηκαν στη διαδήλωση όπου δήλωναν «είµαστε όλοι Έλληνες» και να αποστρέφεσαι τη συµπάθειά τους. Γιατί το ζήτηµα δεν είναι αν µας θεωρούν ακόµα γραφικούς και ζορµπάδες, αν έχουν την εντύπωση, σαν τους παλιούς φιλέλληνες του 19ου αιώνα, ότι κυκλοφορούµε ακόµα µε χλαµύδες ή παρασυρµένοι από τα απελευθερωµένα κορίτσια του ευρωπαϊκού βορρά θεωρούν ότι τα αγόρια µας έχουν εξαιρετική λίµπιντο. Στην καλύτερη περίπτωση συµπάσχουν µαζί µας, στο όνοµα της αλληλεγγύης των λαών. Το ζήτηµα είναι πως έχουµε ακόµα την ανάγκη να µας αναγνωρίζουν σαν µια «ιδιαίτερη περίπτωση». Το ζήτηµα είναι επίσης πως διεκδικούµε αυτήν την «ιδιαιτερότητα» ως ένα συστατικό στοιχείο της εθνικής µας ταυτότητας. ώσαµε πολλές αιτίες και αφορµές για συµπαράσταση και αλληλεγγύη και ελάχιστες για ισοτιµία και κανονικότητα. Τα δύο νόµπελ του Σεφέρη και του Ελύτη, τα κορυφαία βραβεία του πρόσφατα αδικοχαµένου Θόδωρου Αγγελόπουλου στα σηµαντικότερα κινηµατογραφικά φεστιβάλ, η παγκόσµια καταξίωση του ελληνικού µουσικού ήχου από τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι, τα διεθνή πρόσωπα της Ειρήνης Παπά και της Μελίνας Μερκούρη, οι µεταφράσεις των µυθιστορηµάτων του Νίκου Καζαντζάκη, η νέα αρχιτεκτονική, οι µεγάλοι επιστήµονες, όπως ο Παπανικολάου, κι άλλοι, κι άλλοι, που τόσο επιπόλαια τώρα λησµονώ, δεν τοποθέτησαν στον παγκόσµιο χάρτη τη χώρα τους σαν κακόµοιρο θύµα µιας παγκόσµιας συνωµοσίας, αλλά ως γενέθλιο τόπο, πηγή έµπνευσης, της δηµιουργίας τους. Σήµερα ο νέος φιλελληνισµός δεν ανακαλύπτει και δεν τιµά τη δηµιουργική Ελλάδα. Συµπονά, κι αυτό είναι πολύ χρήσιµο και άλλο τόσο σηµαντικό, αλλά η συµπόνια είναι µια χειρονοµία στην καλύτερη περίπτωση, ηθική και, φοβάµαι, ελάχιστα προωθητική. Το Ελληνικό κράτος οφείλει, σε µεγάλο βαθµό, την ύπαρξή του, στον ευρωπαϊκό φιλελληνισµό. εν είναι µόνο ο ρόλος των Ευρωπαϊκών δυνάµεων στη συγκρότηση του νέου Ελληνικού κράτους. Στην περίοδο της Χούντας οι Έλληνες αυτοεξόριστοι στις χώρες της ύσης, φιλοξενήθηκαν και προστατεύθηκαν. Κάποια χρόνια νωρίτερα, οι ηττηµένοι του ελληνικού εµφύλιου βρήκαν στα κράτη του Ανατολικού µπλοκ στοιχειώδεις και απαραίτητες συνθήκες επιβίωσης. Σχεδόν πάντα οι Έλληνες αντιµετωπίστηκαν ως τα άδικα θύµατα, είτε της κατάρρευσης

159 της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας, είτε των Συνθηκών της Γιάλτας, είτε της πολιτικής των ΗΠΑ στον χώρο της Μεσογείου. Η γεωπολιτική θέση της χώρας δεν θέτει µόνο το αιώνιο δίληµµα των παππούδων, αν θα είµαστε µε την τιάρα του πάπα ή το φέσι του Οθωµανού. Έχει κι άλλες, εξίσου κρίσιµες συνθήκες, αν και η ένταξή µας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η συµµετοχή µας στην Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έµοιαζε να κλείνει οριστικά αυτό το υπαρξιακού χαρακτήρα ερώτηµα. Όπως φαίνεται, δεν το έλυσε. Η σηµερινή κρίση επαναφέρει το θέµα των εθνικών µας επιλογών. Και το πρόβληµα είναι, µε ποιον τρόπο το επαναφέρει. Είναι η αστειότητα περί δραχµής, είναι η συµπλεγµατική διαπίστωση περί «πειραµατόζωου» που τάχα, έχει επιλεγεί ο πιο σκληροτράχηλος λαός του κόσµου για να δοκιµαστεί η σκληρότητα και η βιαιότητα των µέτρων της «νέας τάξης», είναι ο απίθανος «διάλογος» που από οληµερίς και ολονυχτίς ακούγεται στις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα από νεόκοπους, ως επί το πλείστον, αστέρες, είναι όλες αυτές οι όψεις της υπανάπτυξης κι είναι γνωστό πως ο ήχος των ντενεκέδων µπορεί να καλύψει την ευγένεια του βιολιού. Συνεχίζουµε απτόητοι και υπερήφανοι, γιατί, εκεί έξω υπάρχουν ακόµα Ευρωπαίοι που εξακολουθούν να µας συµπαραστέκονται, ειλικρινώς µεν, αλλά σαν να είµαστε ολίγον εξωτικά πουλιά, δε. Ο νέος φιλελληνισµός θα αποκτήσει µια σηµασία αν συνδυαστεί, επιτέλους, µε την άρνηση της ελληνικής «ιδιαιτερότητας». Με άλλα λόγια, όταν πάψει να είναι συµπονετικός, όταν δεν ξεχρεώνει άλλο τα γραµµάτια του «Χρυσού Αιώνα». Τον Παπανικολάου δεν τον τίµησαν γιατί ήταν Έλληνας, αλλά γιατί ήταν κορυφαίος και πρωτοποριακός επιστήµονας. Αυτό συνέβη από τον Χατζηδάκη έως τον Αγγελόπουλο, αυτό συµβαίνει σήµερα µε τους νέους ανθρώπους που ξενιτεύονται και δουλεύουν, όχι σαν παιδιά µιας αδικηµένης χώρας, αλλά ως επαρκείς και αποδοτικοί εργαζόµενοι. Αυτήν την αναγνώριση την έχουµε περισσότερο ανάγκη από κάθε διαβεβαίωση για το αρχαίο DNA µας.

160 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ MONIMEΣ ΣTHΛEΣ Ιστορίες νέου φιλελληνισµού Hµεροµηνία δηµοσίευσης: Tου Νικου Βατοπουλου Μετά τις ιστορίες του «νέου ανθελληνισµού» στην Ευρώπη, άρχισαν να διαδίδονται τώρα οι ιστορίες του «νέου φιλελληνισµού». εν ξέρω αν οι «Ευρωπαίοι» κουράστηκαν να µας αντιπαθούν ή αν «εµείς» βαρεθήκαµε να δεχόµαστε προσβολές και ειρωνείες, γεγονός πάντως φαίνεται να είναι ότι οι περιπτώσεις του «Ελληνα-µαύρου πρόβατου» υποχωρούν έναντι των περιπτώσεων του «Ελληνα-άσπρου πρόβατου». Οχι ότι δεν υπάρχουν οι πρώτες, απλώς δεν προκρίνονται πλέον τόσο ψηλά, γιατί το ρολόι γυρίζει. εν αναφέροµαι στην επίσηµη σκηνή της πολιτικής και της οικονοµίας, αλλά στην καθηµερινότητα, στα ταξίδια, στις επαφές. Η αλήθεια είναι ότι τον τελευταίο καιρό έχει τύχει να συνοµιλήσω µε ξένους επισκέπτες στην Αθήνα και παρατήρησα την επιθυµία της «άλλης πλευράς» να δηλώσει συµπάθεια. Ακουσα φιλοφρονήσεις για τους καλούς µας τρόπους, για τα φιλικά αισθήµατα του κόσµου, για το ότι «δεν το βάζουµε κάτω» και ότι τέλος πάντων, «υπάρχει εµφανής κρίση, αλλά η κοινωνία λειτουργεί». Ακουσα εκµυστηρεύσεις ότι η στερεότυπη αναµετάδοση της «ελληνικής κατάστασης» από ξένα δίκτυα άφηνε να εννοηθεί ότι η χώρα είναι διαλυµένη και η Αθήνα επικίνδυνη και προς αποφυγή. Και σκέφτηκα ότι δεν υπάρχει τίποτε πιο διφορούµενο από το να βλέπεις την πραγµατικότητα σύµφωνα µε τα γυαλιά που επιλέγεις να φορέσεις. εν αντέδρασα στους συνοµιλητές µου και τους άφησα µε την πεποίθηση ότι µου είπαν τις κουβέντες που ήθελα να ακούσω και ότι µε ευχαρίστησαν λέγοντάς µου ότι «τελικά, δεν είµαστε σε τόσο απελπιστική κατάσταση όσο είχαν φανταστεί». Εφερα, όµως, στο µυαλό µου όχι την όποια προκατάληψη µπορεί να έχουν ορισµένοι ξένοι για τους «τεµπέληδες» Ελληνες της διαφθοράς, αλλά όλους εµάς, που ακόµη και τώρα, σε τόσο βαθιά ύφεση, εξακολουθούµε και χαϊδεύουµε τις τραγικές αδυναµίες µας. «Πού να ξέρατε», θα ήθελα να πω στον ευγενή συνοµιλητή µου, που δεν ήξερε για τα σκουπίδια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο ούτε για το τι υφίστανται οι Αθηναίοι που ζουν στο Κέντρο, απλώς και µόνο επειδή κάποιοι, ψηλά και χαµηλά, δεν µπορούν να δουν πέρα από τη µύτη τους. Πάντως, δεν έκρυψα τη χαρά µου, που άκουσα κι ένα γλυκό λόγο. Εστω και έτσι, ένιωσα πως η τριετής και πλέον δαιµονοποίηση τείνει να κλείσει. Κάναµε ό,τι µπορούσαµε για να διαρκέσει περισσότερο από όσο της αναλογούσε /07/15/ζαν-λυκ-γκοντάρ-νέες-φιλελληνικές-δηλ/

161 Ζαν Λυκ Γκοντάρ: νέες φιλελληνικές δηλώσεις στη βρετανική The Guardian- Το τελευταίο του φιλµ Socialism- Jean- Luc Godard: his best films By itzikas on Ιουλίου 15, 2011 «Jean-Luc Godard has a solution to Europe s financial crisis. It s as simple and ingenious as one would expect from the man who, with all the young guns of the Nouvelle Vague, freed cinema from its studio straitjacket in the 1960s. The Greeks gave us logic. We owe them for that. It was Aristotle who came up with the big therefore. As in, You don t love me any more, therefore... Or, I found you in bed with another man, therefore... We use this word millions of times, to make our most important decisions. It s about time we started paying for it. If every time we use the word therefore, we have to pay 10 euros to Greece, the crisis will be over in one day, and the Greeks will not have to sell the Parthenon to the Germans. We have the technology to track down all those therefores on Google. We can even bill people by iphone. Every time Angela Merkel tells the Greeks we lent you all this money, therefore you must pay us back with interest, she must therefore first pay them their royalties.»

162 (αυτή είναι η αναφορά του Ζαν Λυκ Γκοντάρ στην αγγλική ετηµερίδα The Guardian). Οι φιλελληνικές δηλώσεις του Γκοντάρ ΕΜΠΡΑΚΤΟΣ υποστηρικτής της ελληνικής παιδείας εµφανίστηκε ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, προτείνοντας κάθε φορά που κάποιος λέει σε οποιαδήποτε γλώσσα τη λέξη «εποµένως», να καταβάλλει στην Ελλάδα πνευµατικά δικαιώµατα. Γιατί; ιότι «ο Αριστοτέλης διατύπωσε την επαγωγική σκέψη». Εποµένως, «χρωστάµε στους Ελληνες τη λογική», έκανε τη δική του επαγωγή το πάλαι ποτέ «τροµερό παιδί» της Νουβέλ Βαγκ. Συµπεριέλαβε µάλιστα στους χρεοφειλέτες µας και την Ανγκελα Μέρκελ, κάθε φορά που µας λέει «σας δανείσαµε τόσα χρήµατα, εποµένως πρέπει να µας τα επιστρέψετε, µε τόκο»! Ποιος το λέει αυτό και τι εννοεί; Ο ένθερµος υποστηρικτής της Ελλάδας Ζαν-Λικ Γκοντάρ που, µε αφορµή την τελευταία του ταινία «Σοσιαλισµός», ανέπτυξε στον «Γκάρντιαν» µια ιδέα υπέρ της απόσβεσης του ελληνικού χρέους. «Οι Ελληνες µας έδωσαν τη λογική. Τους το χρωστάµε. Ο Αριστοτέλης διατύπωσε το σπουδαίο εποµένως -της λογικής επαγωγής. Λέµε, εν µ αγαπάς πια, εποµένως. Ή σ έπιασα µε άλλον, εποµένως. Χρησιµοποιούµε αυτή τη λέξη εκατοµµύρια φορές, λαµβάνοντας τις σοβαρότερες αποφάσεις της ζωής µας. Ηρθε η ώρα ν αρχίσουµε να πληρώνουµε για τη χρήση της» λέει ο 80χρονος αντισυµβατικός του σινεµά. Και συνεχίζει: «Εάν κάθε φορά που χρησιµοποιούµε τη λέξη εποµένως καταβάλλαµε από 10 ευρώ στην Ελλάδα, η κρίση µια µέρα θα έληγε και οι Ελληνες δεν θα ήταν υποχρεωµένοι να πουλήσουν τον Παρθενώνα στους Γερµανούς. Με την τεχνολογία µπορούµε να ανιχνεύουµε στο Google όλα τα εποµένως. Θα µπορούσαµε ακόµα και να χρεώνουµε τους χρήστες, µέσω iphone». Ο Γκοντάρ γελάει, αλλά δεν αστειεύεται. ιότι δεν έχει αναφερθεί στη χώρα µας µόνο στο πλαίσιο ενός σφόδρα φιλελληνικού αλλά σουρεαλιστικού και ανεφάρµοστου σχεδίου. Μην ξεχνάµε ότι έχει κάνει συχνά δηµόσιες, φιλελληνικές τοποθετήσεις και ότι τον Μάιο απείχε από την πρεµιέρα της ταινίας του στις Κάνες, επικαλούµενος «προβλήµατα ελληνικού τύπου».

163 Μπορεί πάντως να µάχεται για τα ελληνικά «πνευµατικά δικαιώµατα», αλλά το πάλαι ποτέ «τροµερό παιδί» της Νουβέλ Βαγκ αδιαφορεί για τα δικά του. «Ποιος άλλος µείζων σκηνοθέτης θα έδινε ολόκληρη την καινούργια ταινία του στο YouTube, ένα 24ωρο προτού να προβληθεί στις αίθουσες;» αναρωτιέται δικαίως ο «Γκάρντιαν». Στον παράδοξο «Σοσιαλισµό» του, «ένα φιλµ που», κατά τη βρετανική εφηµερίδα, «παίζει µε την υποµονή και την πνευµατική αντοχή σου, αλλά έχει µια αδιαπραγµάτευτη πρωτοτυπία», οι θιασώτες του Γκοντάρ βλέπουν µια εντελώς «νέα δηµοκρατία των εικόνων», η οποία αντιµετωπίζει τα δικαιώµατα του δηµιουργού ως ξεπερασµένη υπόθεση. Αλλωστε και ο ίδιος, «ο δηµιουργός των δηµιουργών» όπως αποκαλούσαν κάποτε τον Γκοντάρ, σήµερα λέει: «εν είµαι δηµιουργός ή τουλάχιστον δεν είµαι πια. Κάποτε πιστεύαµε πως ήµασταν, αλλά όχι. Στην πραγµατικότητα, δεν είχαµε ιδέα. Η υπόθεση φιλµ τελείωσε. Είναι µελαγχολικό που κανείς δεν το εξερευνά αληθινά. Αλλά και τι να κάνουµε; Και ύστερα σήµερα, µε τα κινητά τηλέφωνα και µ όλα αυτά, καθένας είναι δηµιουργός». (Ελευθεροτυπία, Πέµπτη 14 Ιουλίου 2011)

164 1 εκ 2011 "Ellada, agapi mou": Νέο φιλελληνικὸ ἄρθρο στὴ Monde ποὺ ἐξυµνεῖ τὸν πολιτισµό µας Σὲ ἄρθρο του στὴ γαλλικὴ ἐφηµερίδα "Le Monde" µὲ τίτλο "Ellada, agapi mou", ὁ Etienne Roland, πρώην διευθυντὴς τῆς Γαλλικῆς Σχολῆς στὴν Ἀθήνα καὶ καθηγητὴς τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιολογίας στὸ πανεπιστήµιο Paris I Pantheon, καυτηριάζει τὴν εἰκόνα ποὺ παρουσιάζουν γιὰ τὴ χώρα µας τὰ ξένα ΜΜΕ καὶ ὄχι µόνο. O καθηγητὴς ἐκφράζει τὴ δυσαρέσκειά του γιὰ τὶς ἐπιθέσεις ποὺ δέχεται ἡ χώρα µας, τὴν ὁποία χαρακτηρίζει "κοιτίδα τοῦ πολιτισµοῦ". "Αἰσθάνοµαι βαθιὰ ταπεινωµένος, ὅταν µία ἐφηµερίδα τολµᾶ νὰ ἰσχυρίζεται, ὅτι ἡ Ἑλλάδα εἶναι µία" χώρα ἴσως λιγότερο "εὐρωπαϊκὴ" ἀπ' ὅ,τι φαίνεται", σηµειώνει καὶ προσθέτει: "Νιώθω ταπεινωµένος, ὅταν οἱ Γάλλοι συµπατριῶτες µου κάνουν αὐτὸ τὸ κακὸ στὴν Ἱστορία καὶ παρουσιάζουν τὸν µύθο τοῦ Ἕλληνα ψεύτη καὶ πονηροῦ". Στὴ συνέχεια ὁ κ. Roland, ἐξηγεῖ γιατί ἡ Ἑλλάδα εἶναι µία εὐρωπαϊκὴ χώρα καὶ σίγουρα εἶναι περισσότερο εὐρωπαϊκὴ ἀπὸ χῶρες ὅπως ἡ Μεγάλη Βρετανία. " ὲν θὰ σταθῶ παρὰ σὲ µερικὰ σηµεῖα. Ἂν ἡ Ἑλλάδα δὲν εἶναι µία

165 εὐρωπαϊκὴ χώρα, ποιὸς ἀξίζει αὐτὸν τὸν τίτλο; Οἱ Γερµανοὶ ἢ ἡ δόλια Ἀλβιώνα, τῆς ὁποίας ὁ πιὸ µεγάλος της ποιητής, Byron, ἔχει ἤδη κατηγορηθεῖ γιὰ τὴ λεηλασία τῆς χώρας τοῦ Ὁµήρου; Πιὸ εὐρωπαϊκὴ εἶναι ἡ Ἀγγλία ποὺ δὲν θέλει καµία εὐρωπαϊκὴ ἀλληλεγγύη καὶ κυρίως σὲ ἐκεῖνες τὶς χῶρες ποῦ τῆς στοιχίζουν χρήµατα; ὲν εἶναι αὐτὴ ποὺ ἔφερε στὴν Ἑλλάδα τὸν στρατὸ καὶ τὸν βασιλιὰ στὸ τέλος τοῦ Β' Παγκοσµίου Πολέµου προκαλώντας ἕναν κατακλυσµό, τὸν ὁποῖο ἡ χώρα ἐπρόκειτο νὰ πληρώσει πολὺ ἀκριβά; Καὶ αὐτὸ ἔγινε στὴ χώρα ποὺ µπορεῖ µάλιστα νὰ καυχηθεῖ γιὰ τὴν ἀντίστασή της κατὰ τῆς... ναζιστικῆς κατοχῆς", ἀναφέρει ὁ κ. Rolland. Ὁ καθηγητὴς ἐξηγεῖ τοὺς λόγους ὁ Βαλερὶ Ζισκὰρ Ντ' Ἐστὲν ἤθελε τὴν ἐπιστροφὴ τῆς Ἑλλάδας στὴν Εὐρώπη καὶ πάλεψε γι' αὐτό. "Ὁ Ντ' Ἐστὲν ἤθελε νὰ ἐπιστρέψει τὴν Ἑλλάδα στὴν Εὐρώπη ἐπειδή, λέει, ἡ δηµοκρατία καὶ ἡ κουλτούρα προέρχονταν ἀπὸ αὐτὴ τὴ χώρα. Ἴσως, νὰ ὑπῆρχαν περισσότερα νὰ ποῦµε γι' αὐτὴ τὴν ἀθηναϊκὴ δηµοκρατία, τὴ δουλεία καὶ τὸν ἰµπεριαλισµό. Ἀλλὰ ἡ ἔµφαση εἶναι σὲ λάθος σηµεῖο, γιατί τὸ πρόβληµα δὲν εἶναι νὰ γνωρίσουµε ποῦ γεννήθηκε ἡ δηµοκρατία, τὸ πρόβληµα εἶναι νὰ ἀναγνωρίσουµε ὅτι ἡ ἑλληνικὴ κουλτούρα, ἂς τὴν ποῦµε ἑλληνορωµαϊκή, εἶναι τὸ µοναδικὸ θεµέλιο µέσα σὲ µία ἱστορία ποὺ δηµιουργήθηκε µέσα σὲ ἀντιπαλότητες καὶ παγκόσµιους πολέµους.

166 Αὐτὴ ἡ διάσηµη ἑλληνικὴ κουλτούρα ἔθρεψε τὴν Ἀναγέννηση, τὰ γράµµατα ὅπως καὶ τὶς τέχνες, τοὺς κλασικούς µας τοῦ 17ου αἰώνα καὶ ἐµπότισε τὶς ἐλὶτ τοῦ 18ου αἰώνα ἀνὰ τὸν κόσµο. Ὁ 19ος αἰώνας ἔπαιξε ἕναν οὐσιαστικὸ ρόλο στὴν ἐξάπλωση τῶν ἑλληνικῶν τεχνῶν καὶ γραµµάτων δηµιουργώντας ἕνα ρεῦµα "νέο-κλασικὸ" ποὺ τὸ ξαναβρίσκουµε στὸ Ἐδιµβοῦργο - τὸ ὁποῖο ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ κέντρα καὶ ὅπου ἤθελαν νὰ χτίσουν ἕναν Παρθενώνα", σηµειώνει. Στὴ συνέχεια, ἀφοῦ ἀναφέρεται στὶς ἐπιδόσεις τῆς Ἑλλάδας στὶς τέχνες καὶ τὸν πολιτισµό, ἀλλὰ καὶ στοὺς µεγάλους Ἕλληνες τοῦ 20ού αἰώνα, καλεῖ τοὺς ἐπικριτὲς τῆς χώρας µας νὰ ἀναρωτηθοῦν ἂν ὑπάρχει κράτος χωρὶς χρέη. "Ὅσο γιὰ τὶς κατηγορίες γιὰ ἀπάτη καὶ σπατάλη, ποιὰ χώρα δὲν σπατάλησε δεκάδες δισεκατοµµύρια πρόσφατα;" ἀναρωτιέται, καὶ καταλήγει ζητώντας "νὰ µὴν ἀφήνουµε τοὺς τεχνοκράτες νὰ γονατίζουν τοὺς φίλους µας". " ὲν σηµαίνει κάτι ἂν ἡ Ἑλλάδα εἶναι περισσότερο ἢ λιγότερο εὐρωπαϊκή, δεδοµένου ὅτι τὰ θεµέλια της Εὐρώπης δὲν ὑπάρχουν χωρὶς τὸν Ἑλληνισµό. Ἀνακαλοῦµε ὅτι ἡ Εὐρώπη εἶναι µία φοινικικὴ πριγκίπισσα ποὺ τὴν ἀπήγαγαν οἱ Κρῆτες, δηµιουργώντας συγκρούσεις ἀνάµεσα στὴ ύση καὶ στὴν Ἀνατολή. Ἡ Εὐρώπη ἔχει ἐπίσης ἀνατολίτικες ρίζες. Ἡ Εὐρώπη δὲν ὑπάρχει γιὰ νὰ θεµελιώσει τράπεζες καὶ τραπεζίτες, ὑπάρχει γιὰ νὰ θεµελιώσει µία κουλτούρα καὶ µία κουλτούρα ἑλληνικὴ

167 εἶναι ἕνα ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποὺ µᾶς ἑνώνουν. υστυχῶς, ὑπάρχουν πιὰ πολὺ λίγα! Ζήτω ἡ Ἑλλάδα! Ἂς µὴν ἀφήνουµε τοὺς τεχνοκράτες νὰ γονατίζουν τοὺς φίλους καὶ ἀδερφούς µας καὶ ἀκόµα λιγότερο νὰ τοὺς ἐξευτελίζουν καὶ νὰ µᾶς ἐξευτελίζουν".

168 Εκκολάπτεται νέο κίνηµα φιλελληνισµού 27 Feb 2012 Του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΑΜΑΝΑΤΙ Η Ο όρος φιλέλληνας συνήθως χρησιµοποιείται αναφορικά µε τους Ευρωπαίους, που µε διάφορους τρόπους συµπαραστάθηκαν το αγωνιζόµενο έθνος στην Επανάσταση του Η συµπαράσταση µπορεί να ήταν ηθική, οικονοµική, ή και µε τη συµµετοχή ατόµων στον Αγώνα. Το κίνηµα του φιλελληνισµού κατά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης ξεκίνησε από άτοµα στην αρχή και από κάποιους συλλογικούς φορείς, χωρίς όµως τη συµµετοχή, ή και συµπαράσταση, από τις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών και αυτοκρατοριών, οι οποίες κράτησαν µια αδιάφορη, και συχνά εχθρική, στάση. Οι πρώτοι φιλέλληνες ήταν άνθρωποι των γραµµάτων και των καλών τεχνών, συνήθως λάτρες του αρχαίου ελληνικού πολιτισµού, οι οποίοι επισκέπτονταν την Ελλάδα κατά τα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, ως περιηγητές για να γνωρίσουν τις εστίες του ελληνικού πολιτισµού και να θαυµάσουν τα ανεπανάληπτα γλυπτά και αρχιτεκτονικά επιτεύγµατά του. Οι επαφές τους µε τα έργα αυτά δηµιουργούσε στους περιηγητές την επιθυµία να τα σχεδιάσουν ή να τα περιγράψουν όταν επέστρεφαν στις πατρίδες τους, καθιστώντας τα έτσι προσιτά στους συµπατριώτες τους. Επιστρέφοντας στις πατρίδες τους οι περιηγητές µετέφεραν και τις εντυπώσεις τους από τις άθλιες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν οι σκλαβωµένοι Έλληνες, τις οποίες έκαναν γνωστές στους συµπατριώτες τους µε άρθρα τους στις εφηµερίδες, µε έργα ζωγραφικής, µε ποιήµατα, και µε τις γραπτές αφηγήσεις τους που περιέγραφαν τα δεινοπαθήµατα του ελληνικού λαού. Έτσι άρχισε να καλλιεργείται στην Ευρώπη το φιλελληνικό πνεύµα, παρά την εχθρική στάση των κυβερνήσεων, όπως είχε διατυπωθεί στη Συνθήκη της Βιέννης τον Ιούνιο του 1815 και µετέπειτα στη Συνθήκη των Παρισίων το Νοέµβριο του 1815, µε τις οποίες δηµιουργήθηκε η «Ιερά Συµµαχία», κύριος στόχος της οποίας ήταν η διατήρηση της καθεστηκυίας τάξης στην Ευρώπη, και ως εκ τούτου η πρόληψη κάθε επανάστασης. Ύστερα από τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, και στη συνέχεια την επικράτηση του Ναπολέοντα και των πολέµων που διεξήγαγε κατά των άλλων ευρωπαϊκών κρατών και αυτοκρατοριών, οι ηγεµόνες της Ευρώπης έβλεπαν κάθε επαναστατικό κίνηµα ως απειλή για τη δική τους εξουσία Ευτυχώς για την Ελληνική Επανάσταση που Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας κατά την

169 περίοδο εκείνη ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας, µετέπειτα ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας. Ο Καποδίστριας ήταν µια από τις µεγαλύτερες πολιτικές και διπλωµατικές φυσιογνωµίες του 19ου αιώνα, και υπήρξε ο κύριος αντίπαλος του Υπουργού Εξωτερικών της Αυστρο- Ουγγρικής Αυτοκρατορίας, πρίγκιπα Μέτερνιχ, ο οποίος ήταν υπέρµαχος της «Ιεράς Συµµαχίας». Η στάση των Μεγάλων υνάµεων της Ευρώπης άρχισε να αλλάζει προς το τέλος της Επανάστασης, όταν ο Ιµπραήµ είχε καταλάβει την Πελοπόννησο και ο Κιουταχής την Στερεά Ελλάδα, και είχαν επιδοθεί σε βιαιότητες εναντίον του ελληνικού πληθυσµού. Στην προσπάθειά τους οι Μεγάλες υνάµεις να δώσουν κάποια λύση στο ελληνικό ζήτηµα υπέγραψαν τη λεγόµενη Ιουλιανή Σύµβαση τον Ιούλιο του 1827, µε την οποία καλούσαν τις εµπόλεµες πλευρές να πάψουν τις εχθροπραξίες και να αρχίσουν συζητήσεις για ειρήνευση. Όταν η Οθωµανική Αυτοκρατορία απέρριψε ασυζητητί την Ιουλιανή Σύµβαση, τον Οκτώβριο του 1827 οι στόλοι της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας κατέπλευσαν στην Πύλο, στο λιµάνι (Ναβαρίνο) του οποίου ήταν αραγµένος ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος. Στη ναυµαχία που ακολούθησε ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος καταστράφηκε, γεγονός που τελικά συνέβαλε στην επιτυχή έκβαση της Επανάστασης, και στη σύσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους το ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ Καθοριστικός παράγοντας για το αίσιο τέλος της Επανάστασης, όπως είδαµε πιο πάνω, ήταν το κίνηµα του φιλελληνισµού πριν από, και κατά τη διάρκεια, του αγώνα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Τώρα που η Ελλάδα αγωνίζεται για την αποτίναξη ενός άλλου ζυγού, της χρεοκοπίας, που στο εσωτερικό της χώρας απειλεί την κοινωνική της δοµή και την οικονοµική εξαθλίωση των πολιτών της, και στο εξωτερικό τη µετατροπή της Ελλάδας σε διεθνή παρία, το κίνηµα του φιλελληνισµού έρχεται ως µια ελπίδα πως όλα δεν χάθηκαν, και πως η διεθνής κοινότητα θέλει την Ελλάδα να ορθοποδήσει, και το έθνος να συνεχίσει τη λαµπρή και υπερήφανη πορεία του. Μια πορεία που ταυτίζεται µε τα µεγαλύτερα επιτεύγµατα του ανθρώπινου γένους. Οι δεκάδες εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς την Ελλάδα µε το σύνθηµα «Είµαστε όλοι Έλληνες» που πραγµατοποιήθηκαν το περασµένο Σαββατοκύριακο σε µεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις και στη Νέα Υόρκη, έρχονται ως ένδειξη πως ένα σηµαντικό µέρος της διεθνούς γνώµης έχει αρχίσει να συντάσσεται µε τις ελληνικές αρχές και τον ελληνικό λαό, στον αγώνα τους να αποφύγουν µια νέα µορφή δουλείας, τη χρεοκοπία.

170 Το σύνθηµα «Είµαστε όλοι Έλληνες» προέρχεται από το έµµετρο λυρικό δράµα «Ελλάς» του Άγγλου ποιητή Πέρσυ Σέλλεϋ ( ), ενός από τους µεγαλύτερους ροµαντικούς ποιητές του 19ου αιώνα, παρόλο που πέθανε στη νεαρή ηλικία των 30 ετών. Ο Σέλλεϋ ήταν σύγχρονος, και φίλος, του µεγάλου φιλέλληνα, και ποιητή, Λόρδου Βύρωνα. Στον Πρόλογο του εν λόγω λυρικού δράµατος ο Σέλλεϋ έγραψε τα ακόλουθα, µεταξύ άλλων: «We are all Greeks. Our laws, our literature, our religion, our arts have their root in Greece». (Όλοι είµαστε Έλληνες. Οι νόµοι µας, η λογοτεχνία µας, η θρησκεία µας, οι καλές µας τέχνες, έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα). Σε ένα από τα χορικά του λυρικού δράµατος ο Σέλλεϋ γράφει: Στης ελπίδας το µούχρωµα, όπως οι ήσκιοι του ονείρου, δοξασµένοι παράδεισοι του υγρού λάµπουν απείρου: τι νησιά καθαρόσχηµα κάτω απ τον βραδινό ουρανό ξεχωρίζουν, κι ευωδιές και φλοισβήµατα των γιαλών τους χαρίζουν! Σαν αυγή µέσα στ' όνειρο, µες στο θάνατο ελπίδα, µέσα στης φυλακής µας τους τοίχους αχτίδα: η Ελλάδα, που κάποτες ήταν σαν πεθαµένη, Να την πάλι σηκώνεται, να την πάλι προβαίνει!... Μια Αργώ αψηλή το κύµα σκίζει, µε άθλους καινούργιους φορτωµένη. Ορφέας καινούργιος κιθαρίζει, και, όλος αγάπη, κλαίει, πεθαίνει. Νέος Οδυσσέας ξαναφήνει την Καλυψώ στο ερµόνησό της για της πατρίδας την ειρήνη. ΣΥΜΒΟΛΙΚΕΣ ΟΙ ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ, ΑΛΛΑ ΑΞΙΕΣ ΜΙΜΗΣΗΣ Σηµαντικό είναι πρόσφατο δηµοσίευµα της γαλλικής εφηµερίδας Humanité. Αναφερόµενη στα σκληρά µέτρα λιτότητας που έχουν επιβληθεί στον ελληνικό λαό, τα οποία πλήττουν κυρίως τις τάξεις των χαµηλόµισθων και των συνταξιούχων, η εφηµερίδα απηύθυνε κάλεσµα στους λαούς της Ευρώπης να στηρίξουν τον ελληνικό λαό. Η Humanité χαρακτήρισε ως απαράδεκτο το ότι στον 21ο αιώνα ο λαός που κληροδότησε στον κόσµο τις αρχές της δηµοκρατίας, ποδοπατείται σήµερα από τις ευρωπαϊκές αρχές.

171 Το δηµοσίευµα της Humanité κλείνει υπογραµµίζοντας: «Ναι, είµαστε Έλληνες µέσα από την αλληλεγγύη, γιατί αρνούµεθα να υποστούµε αύριο την ίδια δυστυχία που τώρα τους επιβάλλουν». Συµβολική, αλλά σηµαντική για τη διεθνή απήχηση που έχει, ήταν η χειρονοµία δύο Ιταλών δηµάρχων να προσφέρουν τους µισθούς τους στο ελληνικό κράτος ως έκφραση συµπαράστασης και συµπόνιας για τον δοκιµαζόµενο ελληνικό λαό. Υπέρ της Ελλάδας τοποθετήθηκε και ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Μάριο Μόντι, ο οποίος µιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περασµένη εβδοµάδα προειδοποίησε για υποδαύλιση επικίνυνδων διχασµών µέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και έκανε λόγο για εσφαλµένο διαχωρισµό «σε καλούς και κακούς» εξαιτίας της οικονοµικής κρίσης. Κατά τον κ. Μόντι η σκληρότητα µε την οποία αντιµετωπίζεται η Ελλάδα είναι µάλλον υπερβολική. Τώρα, µε την έγκριση του δεύτερου δανείου των 130 δισεκατοµµυρίων ευρώ, εναπόκειται στην ελληνική Κυβέρνηση και στον ελληνικό λαό να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, να αντιµετωπίσουν την οικονοµική κρίση µε τη δέουσα αποφασιστικότητα και σύµπνοια, για να φανούν αντάξιοι της διεθνούς γνώµης, και να αποκαταστήσουν την αξιοπρέπεια του έθνους.

172 Το περιεχόµενο ενός σύγχρονου φιλελληνισµού. Του Πάνου Τριγάζη 11:03, 02 Μαρ 2012 tvxsteam tvxs.gr/node/86700 «Είµαστε όλοι Έλληνες». Η γνωστή αυτή φράση του µεγάλου Άγγλου ποιητή και φιλέλληνα Πέρσυ Σέλλεϋ (στενού φίλου και οµοϊδεάτη του Λόρδου Βύρωνα), την οποία είχε χρησιµοποιήσει προλογίζοντας το ποίηµά του «HELLAS», το 1821, αποτέλεσε το κεντρικό σύνθηµα των πρόσφατων εκδηλώσεων από την Ευρώπη ως τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία για αλληλεγγύη µε τον ελληνικό λαό, που ζει µια σύγχρονη τραγωδία από τις µνηµονιακές πολιτικές. Ένας ελπιδοφόρος σύγχρονος φιλελληνισµός αναδύεται µέσα από τις εκδηλώσεις αυτές, εµπνεόµενος από παναθρώπινες ιδέες και κοινωνικές αξίες, οι οποίες δοκιµάζονται βάναυσα από τη διεθνή ακραία νεοφιλελεύθερη επίθεση, που ισοδυναµεί µε «πολιτιστική αντεπανάσταση», κατά τον Κωνσταντίνο Τσουκαλά. Ας θυµηθούµε, ότι το µεγάλο κίνηµα των Φιλελλήνων µε την Επανάσταση του 1821, το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη θετική έκβαση της Επανάστασης, είχε στηριχθεί στις πιο πρωτοπόρες ιδέες εκείνης της εποχής και σε επαναστατικά κινήµατα, όπως των Καρµπονάρων στην Ιταλία και των εκεµβριστών στην Ρωσία. Ανάµεσα στους υποστηρικτές του ήταν µεγάλες µορφές του πνεύµατος και της Τέχνης σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπως ο Γκαίτε και ο Σίλερ στη Γερµανία, ο Βίκτορ Ουγκό, ο Ντελακρουά

173 και ο Σατωµπριάν στη Γαλλία, οι ποιητές Μπάϊρον, Σέλλεϋ, Κιτς και ο πολιτικός φιλόσοφος Μπένθαµ στη Βρετανία, ο µεγάλος ποιητής Αλέξανδρος Πούσκιν στη Ρωσία. Ανάµεσα στους φλογερούς φιλέλληνες και ο ιδρυτής του λεγόµενου «ουτοπικού» σοσιαλισµού, ο Γάλλος Σεν Σιµόν, ο οποίος µιλούσε από το 1814 για µια ενωµένη Ευρώπη στους κόλπους της οποίας θα έπαιρνε δικαιωµατικά τη θέση της η νέα ανεξάρτητη Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι περίπου Φιλέλληνες ήρθαν στην Ελλάδα για να πολεµήσουν στο πλευρό των αγωνιζόµενων Ελλήνων και πολλοί έδωσαν και τη ζωής τους για την ελευθερία µιας πατρίδας που δεν ήταν η δική τους. Να προσθέσουµε ότι φιλελληνικά κινήµατα υπήρξαν και στην αµερικανική ήπειρο, τόσο στη Βόρειο όσο και στη Λατινική Αµερική, αλλά και στον Αραβικό κόσµο. Ας σηµειωθεί, επίσης, ότι και τότε το κίνηµα των φιλελλήνων είχε απέναντί του τους ισχυρούς και τις άρχουσες τάξεις της Ευρώπης, ιδιαίτερα την «Ιερά Συµµαχία». Με άλλα λόγια, ήταν και τότε η άλλη Ευρώπη που συµπαραστάθηκε στον Ελληνικό λαό. Ο Σύνδεσµος «Μπάϊρον» για τον Φιλελληνισµό και τον Πολιτισµό µιλάει, εδώ και χρόνια, για ένα σύγχρονο φιλελληνισµό, άµεσα συνυφασµένο µε την ιδέα της διεθνούς αλληλεγγύης, που είναι τόσο απαραίτητη στο σηµερινό κόσµο των µεγάλων ανισοτήτων και της πολυδιάστατης κρίσης. Εννοείται ότι ένας σύγχρονος φιλελληνισµός δεν συµβιβάζεται µε θεωρίες περί «ανάδελφου έθνους των Ελλήνων», ούτε µε αντιλήψεις εθνοκεντρισµού και εθνικισµού. Με αυτό το πνεύµα ο Σύνδεσµος «Μπάϊρον» πρότεινε και διεκδίκησε από το 2001 την καθιέρωση της ηµέρας θανάτου του Λόρδου Βύρωνα (19 Απριλίου) ως «Ηµέρας Φιλελληνισµού και ιεθνούς Αλληλεγγύης», πρόταση που υιοθετήθηκε το 2008 από την Ελληνική Πολιτεία µε το Προεδρικό ιάταγµα 130/2008. Επιλέξαµε την ηµέρα θανάτου του Λόρδου Βύρωνα, όχι µόνο διότι ο Μπάιρον χαρακτηρίζεται ως ο κορυφαίος των φιλελλήνων αλλά και διότι πιστεύουµε ότι οι ιδέες, οι αγώνες και η ποίησή του εµπεριέχουν εξαιρετικά µηνύµατα και για τον 21ο αιώνα. Η ποίηση του Μπάϊρον είναι διαποτισµένη µε την ιδέα της ελευθερίας σ όλο τον κόσµο. «Από τις κορφές του Άθω και τις Άνδεις κυµατίζει / λάβαρο που ναι το ίδιο και δύο κόσµους χαιρετίζει», γράφει στο ποίηµά του «Η εποχή του Ορειχάλκου». Επίσης, αξιοσηµείωτο είναι ότι πρώτος ο Μπάϊρον ύψωσε τη φωνή του από το 1811 κατά της λεηλασίας του Παρθενώνα από τον συµπατριώτη του Λόρδο Έλγιν, ιδιαίτερα µε το ποίηµά του «Η κατάρα της Αθηνάς». εν είναι, λοιπόν, τυχαίο που η Βρετανική Επιτροπή για την Επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, έχει πηγή έµπνευσής της τον Λόρδο Βύρωνα.

174 Υπάρχει, λοιπόν, ισχυρό υπόβαθρο για έναν σύγχρονο φιλελληνισµό, συνυφασµένο µε την ιδέα της διεθνούς αλληλεγγύης και σ αυτό καλείται να παίξει καθοριστικό ρόλο και ο Ελληνισµός της διασποράς, όπως έκανε και το Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσµου «Μπάϊρον» για τον Φιλελληνισµό και τον Πολιτισµό

175 Αφιέρωµα: Νέο Κύµα Ευρωπαϊκού Φιλελληνισµού Jul 15, 2010 No Comments by AgrinioArt Η περίοδος που διανύουµε ανέδειξε πως µαζί µε την οικονοµική κρίση, που βιώνεται ήδη απο πολλούς συνανθρώπους µας, ανέτειλε και µια άνευ προηγουµένου πολιτισµική κρίση. Επιθέσεις ενάντιον της Ελλάδας σε όλους τους τοµείς απο πληθώρα κέντρων εξουσίας τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσµο. Η προσπάθεια για καταρράκωση του φρονήµατος και της υποβάθµισης της ελληνικης σκέψης και πολιτισµού καλά κρατεί. Τα εξώφυλλα του γερµανικού Focus, οι διαλεκτικές επιθέσεις απο ξένους πανεπιστηµιακούς και η ταυτόχρονη σκληρή κριτική βρεττανικών και γαλλικών εφηµεριδων που άγγιζουν τα όρια της πολιτισµικής ισοπέδωσης της χώρας ανέδειξαν την ανάγκη για επανατοποθέτηση της παιδείας στη ψυχή του Έλληνα. Μήνυµα προς αυτή τη κατεύθυνση και υπενθύµιση του τι εµείς ωφείλουµε να πρεσβεύουµε ώς Έλληνες απέστειλαν ευρωπαίοι διανοούµενοι και καλλιτέχνες. Ένα µήνυµα που πρεσβεύει αυτά που άν κάποιος Έλληνας τα διατύπωνε θα χαρακτηριζόταν εθνικιστής. Παρόλ αυτά, τα ξένα χείλη είπαν αυτά που οι αριστερές, δεξιές, σοσιαλιστικές ιδέες δεν τολµούν να πούν. Η ελληνική παιδεία αποτελεί εµπόδιο στην επιβιωσή τους. Άς τους διαβάσουµε Οξυγόνο για την Ελλάδα