Σ.Δ.Η ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ

Transcript

1 Σ.Δ.Η ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΣΟΤΡΗΣΗΚΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ: ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ ΒΕΔΓΔΣΔ ΜΠΟΜΠΟΛΏ ΒΤΏΓΓΒΛΕΏ ΠΟΤΑΏΣΡΕΏ ΜΠΟΨΣΔ ΒΕΡΔΝΔ ΘΒΏΛΟΝΕΚΔ 2008

2 ΠΕΝΏΚΏ ΠΒΡΕΒΥΟΜΒΝΧΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΔΗΑΓΧΓΖ Γεληθή αλαθνξά ζηνλ ηνπξηζκφ Ο ηνπξηζκφο ζηελ Βιιάδα ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΓΝΧΡΗΜΗΑ ΜΔ ΣΖΝ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ 1.1. Γεσγξαθηθή ηνπνζεζία ζει Δ νηθνλνκία ζηελ Απηηθή Μαθεδνλία ζει Δ ζεκαζία ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ζει.. 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ 2.1. Μνξθέο ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ζει Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ζει Λίγα ιφγηα γηα ηνλ λνκφ ζει Βζληθφο δξπκφο Πξεζπψλ ζει Νπκθαίν ζει Υηνλνδξνκηθφ θέληξν ΐίγια ζει Λίκλεο ζει ΐνπλά ζει Ώξραηνινγηθνί ρψξνη ζει Μνπζεία ζει Ήζε θαη έζηκα ζει Σνπηθά Πξντφληα ζει..31

3 2.3. Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ζει Λίγα ιφγηα γηα ηνλ λνκφ ζει Νανί ζει Ώγηνγξαθία ζει Ώξρνληηθά ζει Έζηκα Πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ζει Μνπζεία ζει Δ ιίκλε ζει ΐνπλά ζει Βλαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ ζει Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ζει Λίγα ιφγηα γηα ηνλ λνκφ ζει Ώξραηνινγηθνί ρψξνη ζει Βθθιεζίεο ζει Άιια αμηνζέαηα ζει Μνπζεία ζει Ήζε Έζηκα Ώπνθξηά ζηελ Κνδάλε ζει Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ζει Λίγα ιφγηα γηα ηνλ λνκφ ζει Γξεβελά ζει Βζληθφο δξπκφο ΐάιηα Κάιληα ζει Ώλαθαησζάξηα ζει Μνπζεία ζει Βθθιεζίεο θαη Μνλέο ζει Άιια αμηνζέαηα ζει Ώζιεηηθφο ηνπξηζκφο ζει Γεχζεηο θαη πξντφληα ζει Πξνκεζεπζείηε ζει..91

4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3. ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ 3.1 Ώλαπηπμηαθά πξνγξάκκαηα LEADER ζει Σειηθή έθζεζε LEADER 1 κέηξν 3 αγξνηνπξηζκφο ζει Σειηθή έθζεζε LEADER 1 κέηξν 6 έξγα ηερληθήο ππνδνκήο θαη άιια ζει Ώλαπηπμηαθφ πξφγξακκα LEADER II ζει Ώλαπηπμηαθφ πξφγξακκα LEADER + ζει Ση είλαη LEADER +; ζει Πνηνη είλαη νη αλαπηπμηαθνί ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο LEADER + ηεο ρψξαο καο ζει Οηθνλνκηθά ζηνηρεία ηνπ πξνγξάκκαηνο LEADER+ ζηε ρψξα καο ζει Πνην ην πεξηερφκελν ηεο LEADER +; ζει Ώλνηρηέο πξνθεξχμεηο πξνγξακκάησλ ζει Βλδηάκεζνο θνξέαο δηαρείξηζεο ζει Πεξηθεξεηαθφ επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα Απηηθήο Μαθεδνλίαο ζει Παξνχζα θαηάζηαζε ζει Βλδνπεξηθεξεηαθή αλάιπζε ζει ηξαηεγηθή Ώλαπηπμηαθνί ζηφρνη ζει..143 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4. ΔΠΗΛΟΓΟ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 4.1 Θέκαηα πνπ δηαπξαγκαηεχηεθαλ ζει Πξνηάζεηο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο ζει..153 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5. ΞΔΝΟΓΟΥΔΗΑ 5.1 ΦΛΧΡΕΝΏ ζει ΚΏΣΟΡΕΏ ζει ΚΟΓΏΝΔ ζει ΓΡΒΐΒΝΏ ζει..161

5 ΠΡΟΛΟΓΟ Με αθνξκή ηελ παγθνζκηνπνίεζε, ηελ ζηαζεξή νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ νηθνλνκηθή άλεζε ησλ αλζξψπσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ επηζπκία γηα ηαμίδηα κε ζθνπφ ηελ μεθνχξαζε, ηελ γλσξηκία πνιηηηζκψλ, ηελ κειέηε, ηελ εξγαζία, ζπληειείηαη κία ξαγδαία ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ζε φια ηα αλαπηπζζφκελα θξάηε. Μηα ρψξα ζαλ ηελ Βιιάδα, κε πιεζψξα ζε θπζηθέο νκνξθηέο, πινχζηα ζε ηζηνξία θαη πνιηηηζκφ, άπιεηα αξραηνινγηθά κλεκεία θαη θηιφμελνπο αλζξψπνπο, ζα ήηαλ αδχλαηνλ λα κελ γίλεη πνζεηφο ηνπξηζηηθφο πξννξηζκφο. Βίλαη γλσζηή ε ξαγδαία αλάπηπμε ησλ παξαζαιάζζησλ πξννξηζκψλ, πνπ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο πήξε αλεμέιεγθηεο δηαζηάζεηο θαη είρε κάιινλ αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Έηζη, γίλεηαη κηα ζηξνθή ζηνλ πνηνηηθφ ηνπξηζκφ έλαληη ηνπ πνζνηηθνχ, ζηνλ αηνκηθφ έλαληη ηνπ καδηθνχ, ζηνλ ελαιιαθηηθφ έλαληη ηνπ θιαζηθνχ. Κάζε γσληά ηεο ρψξαο καο έρεη λα πξνζθέξεη πνιιά ζηνλ επηζθέπηε. Θάιαζζα, βνπλφ, ιίκλεο, δάζε, πνηάκηα, αιιά θαη παξαδνζηαθά πξντφληα, παξαδνζηαθνί νηθηζκνί, ήζε, έζηκα. Έλαο ηέηνηνο κηθξφο παξάδεηζνο είλαη θαη ε πεξηθέξεηα ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο πνπ πξνζθέξεη ζηνλ επηζθέπηε αμέραζηεο εκπεηξίεο ελαιιάζζνληαο βνπλφ κε θάκπν, αξραία κε λεφηεξε ηζηνξία, παξάδνζε κε ζχγρξνλεο αλέζεηο. Παξαθάησ εμαπιψλεηαη κηα πξνζπάζεηα παξνπζίαζεο ηεο Σνπξηζηηθήο Ώλάπηπμεο ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο φζν ην δπλαηφλ ζαθέζηεξα

6 ΔΙΑΓΩΓΗ ΓΒΝΕΚΔ ΏΝΏΦΟΡΏ ΣΟΝ ΣΟΤΡΕΜΟ Χο ΣΟΤΡΕΜΟ νξίδεηαη ε κε πξφζθαηξε κεηαθίλεζε αηφκσλ απφ ηνλ ηφπν ηεο κφληκεο δηακνλήο ηνπο ζε έλαλ άιινλ γηα ιφγνπο θπξίσο ςπραγσγηθνχο, ρσξίο θεξδνζθνπηθφ θίλεηξν, θαζψο θαη ε νξγαλσκέλε πξνζπάζεηα γηα ηελ πξνζέιθπζε, ππνδνρή θαη εμππεξέηεζε ησλ αηφκσλ απηψλ. Ο ηνπξηζκφο απνηειεί, ρσξίο άιιν, κηα νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία φηαλ αλαπηχζζεηαη ζσζηά κπνξεί λα απνθέξεη ζεκαληηθά σθειήκαηα ζηηο νηθνλνκίεο, ηφζν ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ φζν θαη ησλ αλαπηπζζνκέλσλ. Ώπηφ ηζρχεη ηδηαίηεξα γηα ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο θαη ζπγθεθξηκέλα γη' απηέο πνπ πιεξνχλ ηηο απαξαίηεηεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ηνπο, γεληθά, θαη εηδηθφηεξα ηνπ δηεζλνχο ηνπξηζκνχ. Έηζη, ινηπφλ, επηδηψθνπλ απηέο κε θάζε ηξφπν λα επηηαρχλνπλ ηελ ηνπξηζηηθή ηνπο αλάπηπμε, επεηδή πηζηεχνπλ φηη απηή ζα ζπκβάιεη απνθαζηζηηθά ζηελ νηθνλνκηθή θαη θαη' επέθηαζε ζηελ θνηλσληθή ηνπο αλάπηπμε. Με άιια ιφγηα πηζηεχνπλ φηη αλαπηχζζνληαο ηνλ ηνπξηζκφ ηνπο θαη ηδηαίηεξα ηνλ εηζεξρφκελν ηνπξηζκφ, δειαδή ηνλ δηεζλή ή εμσηεξηθφ ελεξγεηηθφ, φπσο ραξαθηεξίδεηαη αιιηψο, ζα κπνξέζνπλ λα δηαθφςνπλ κηα ψξα αξρχηεξα ην θαχιν θχθιν ηεο θηψρεηαο θαη ηεο κηδέξηαο πνπ ηηο καζηίδεη. Δ ζπκβνιή ηνπ ηνπξηζκνχ θαη εηδηθφηεξα ηνπ δηεζλνχο ηνπξηζκνχ ζηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο κηαο ρψξαο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ, κπνξεί θάησ απφ πξνυπνζέζεηο λα είλαη πξαγκαηηθά ζεκαληηθή, αθνχ εμαζθαιίδεη ζε απηή ζπλαιιαγκαηηθνχο πφξνπο, δεκηνπξγεί επθαηξίεο απαζρφιεζεο, απμάλεη ή ζπκπιεξψλεη ηα εηζνδήκαηα ηνπ πιεζπζκνχ ησλ αζηηθψλ θέληξσλ θαη ηεο πεξηθέξεηαο, πξνθαιεί αμηφινγεο νηθνλνκηθέο εηζξνέο ζηνπο ηφπνπο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Γηα λα είλαη, φκσο, ζεηηθή ε ζπκβνιή ηνπ δηεζλνχο ηνπξηζκνχ ζηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο κηαο ρψξαο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ, ζα πξέπεη λα απαξαίηεηα ε φιε πξνζπάζεηα λα είλαη νξζνινγηζηηθά πξνγξακκαηηζκέλε θαη λα επηρεηξείηαη αξκνληθά κε ηνπο άιινπο θιάδνπο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη θπξίσο ηνπο βαζηθνχο. Πάλσ απ' φια, φκσο, δελ ζα πξέπεη λα ιεζκνλείηαη φηη ν - 2 -

7 δηεζλήο ηνπξηζκφο κπνξεί, θάησ απφ πξνυπνζέζεηο, λα ζπκβάιεη απνθαζηζηηθά ζηελ αλαπηπμηαθή πξνζπάζεηα κηαο ρψξαο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο ηνπξηζηψλ, αιιά ζε θακηά πεξίπησζε δελ κπνξεί λα απνηειέζεη παλάθεηα γηα ηελ πιήξε ή κεξηθή αληηκεηψπηζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ ηεο. Ο ΣΟΤΡΕΜΟ ΣΔΝ ΒΛΛΏΑΏ Δ ρψξα καο εηζέξρεηαη δπλακηθά ζην δηεζλέο ηνπξηζηηθφ ηνπίν, κε ζηφρν ηελ αμηνπνίεζε ησλ ζπγθξηηηθψλ ηεο πιενλεθηεκάησλ θαη ηε δηακφξθσζε πιαηζίνπ θαη θιίκαηνο θηιφμελνπ θαη θηιηθνχ, ηφζν γηα ηνπο επηζθέπηεο φζν θαη γηα ηνπο επελδπηέο. Δ ηνπξηζηηθή πνιηηηθή ηεο Βιιάδαο νθείιεη, θαη έρεη, ζαθείο πνηνηηθνχο θαη πνζνηηθνχο ζηφρνπο. Ώλαδεηθλχεη ηε ζεκαζία ηνπ ηνπξηζκνχ γηα ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Πξνζειθχεη επελδχζεηο, βνεζάεη θαη εληζρχεη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Πξνβάιιεη ηελ ηζηνξία θαη ηνλ πνιηηηζκφ καο θαη ζπκβάιιεη ζηε ζχγρξνλε θαη νκνηφκνξθε αλάπηπμε, πξνζηαηεχνληαο, παξάιιεια, ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ θπζηθφ πινχην ηεο ρψξαο καο. Γηα ην ζθνπφ απηφλ, ν ΒΟΣ πξνρψξεζε ζηε ζέζπηζε κηαο ζεηξάο ππνζηεξηθηηθψλ ηνπξηζηηθψλ ππνδνκψλ θαη θαλφλσλ, βάζεη ησλ νπνίσλ ζα δνζνχλ θίλεηξα γηα ηε βειηίσζε ηνπ επελδπηηθνχ θιίκαηνο, ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ επελδχζεσλ αηρκήο, ηελ αλαβάζκηζε ηνπ πνηνηηθνχ θέληξνπ βάξνπο ηνπ μελνδνρεηαθνχ ηνκέα, ηελ άκεζε θαη νπζηαζηηθή αλάπηπμε εηδηθψλ θαη ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Σν 2005 ε Βιιάδα βγαίλεη κε απηνπεπνίζεζε ζηελ παγθφζκηα ζθελή, εθεί, φπνπ δηαζηαπξψλνληαη, ζπγθξνχνληαη θαη ζπληίζεληαη ζπκθέξνληα θαη ζηφρνη, πηζηεχνληαο φηη απηφ ην πεξηβάιινλ ζπληζηά επθαηξία θαη θηιφμελε ζπγθπξία γηα λα θηλεζεί δπλακηθά ε νηθνλνκία, ν πνιηηηζκφο, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα. H ρψξα, ράξηο ζηελ παγθφζκηα αλαγλσξηζηκφηεηά ηεο, κέζα απφ ηελ ηζηνξία θαη ην θπζηθφ ηεο πεξηβάιινλ, θξαηήζεθε απφ κφλε ηεο ζην παξειζφλ, κε απνηέιεζκα νη - 3 -

8 άκεζεο, έκκεζεο θαη πνιιαπιαζηαζηηθέο επηδξάζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ εζληθή νηθνλνκία, λα ζπλεηζθέξνπλ κέρξηο θαη 18% ζην ΏΒΠ. Σν δε ζχλνιν, ησλ εζφδσλ απφ ηνλ ηνπξηζκφ (10,3 δηζ. πεξίπνπ γηα ην 2002), ππεξβαίλεη ην ζχλνιν ηεο αμίαο ησλ ειιεληθψλ εμαγσγψλ, πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, θαιχπηνληαο ην 40% ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηζνδπγίνπ ησλ εμσηεξηθψλ πιεξσκψλ. Με απηά ηα κεγέζε, ε Βιιάδα θξαηάεη ηε 10ε ζέζε ζε παγθφζκηα θιίκαθα ζε εηζξνή ζπλαιιάγκαηνο θαη ηε 15ε ζέζε ζε αξηζκφ εηζεξρφκελσλ επηζθεπηψλ. Παξάιιεια, πεξί ηηο εξγαδνκέλνπο, κεγάιν κέξνο ησλ νπνίσλ δεη ζηελ πεξηθέξεηα, έρνπλ άκεζε ή έκκεζε απαζρφιεζε ζηνλ ηνπξηζκφ. Πεξαηηέξσ αλαπηπμηαθνί ζηφρνη: πκβνιή ζηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. Αεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Ώχμεζε ηεο θαηά θεθαιήλ δαπάλεο ησλ ηνπξηζηψλ. Ώχμεζε ηεο κέζεο δηάξθεηαο παξακνλήο ηνπο. Ώχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αθίμεσλ. Βπηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ. Βμηζνξξφπεζε ηεο θαηαλνκήο ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηεο πεξηθέξεηαο ηεο ρψξαο. Ο ηνπξηζκφο, ζε αληίζεζε κε απηφ πνπ γλσξίζακε ζην παξειζφλ θαη εκπεηξηθά βηψζακε, δελ ηζρχεη πιένλ θάησ απφ ηα λέα δεδνκέλα πνπ έρνπλ δηακνξθσζεί

9 Τπεξβαίλεη ηα φξηα κηαο κεζνπξφζεζκεο ζηφρεπζεο, νηθνλνκηθήο θαη επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Αελ έρεη λα θάλεη κνλάρα κε νηθνλνκηθά κεγέζε. ηηο κέξεο καο θαζίζηαηαη θαη ηδενινγία, άξξεθηα δεκέλε κε ην παγθφζκην ηνπίν, αθνχ ζπκβάιιεη ζην λα αλνίγνπλ δξφκνη ζπλάληεζεο, γλσξηκίαο, ζπλεξγαζίαο θαη θαηαλφεζεο αλάκεζα ζηνπο ιανχο ηεο γεο. Δ λέα παγθνζκηνπνηεκέλε πξαγκαηηθφηεηα, κε ππνζηεξηθηηθά εξγαιεία ηηο λέεο ηερλνινγίεο, ηηο κεηαθνξέο, ηηο επηθνηλσλίεο, άιιαμαλ επαλαζηαηηθά ηνλ θφζκν, ηνλ κίθξπλαλ, ηνλ έθαλαλ πην πξνζηηφ. Σα ζχλνξα ραιάξσζαλ, νη πνιίηεο ηνπ θφζκνπ ηαμηδεχνπλ θαη ην θάζκα ησλ πξννξηζκψλ δηεπξχλζεθε. Δ Βιιάδα, ζπιιακβάλνληαο έγθαηξα ηα κελχκαηα ησλ θαηξψλ, ήδε κέζα ζε έλα ρξφλν, θαηέζηεζε ηελ παξνπζία ηεο αηζζεηή ζηνλ θφζκν νιφθιεξν. Παληνχ, φπνπ γεγνλφηα, ζπλέδξηα, ζεκαηηθέο δηνξγαλψζεηο, εθζέζεηο, καο πξνζθαινχλ λα ζπκκεηάζρνπκε ζηε δηακφξθσζε ησλ λέσλ αληηιήςεσλ, πνιηηηθψλ θαη ξεπκάησλ. Δ Βιιάδα αλνίγεηαη ζην δηεζλέο επελδπηηθφ πεξηβάιινλ θαη κέζα ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα, ζπγθέληξσζε θαη πξνβάιιεη φινπο εθείλνπο ηνπο παξάγνληεο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο, πνπ επεξεάδνπλ ζεηηθά ηηο άκεζεο επελδχζεηο. ια απηά δεκηνπξγνχλ έλα αζθαιέο θαη θηιφμελν πεξηβάιινλ γηα ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σελ ίδηα ζηηγκή, ζχγρξνλεο ππνδνκέο, πνπ άιιεο θαηαζθεπάζηεθαλ γηα ηηο αλάγθεο ησλ Ώγψλσλ θαη άιιεο κέζα απφ ην Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο, ιεηηνπξγνχλ ππνζηεξηθηηθά. Δ Βιιάδα πξνβάιιεηαη σο ειθπζηηθφο πξννξηζκφο γηα ηαμηδηψηεο αιιά θαη γηα επελδχζεηο. Σν ζέκα ηεο έξεπλαο καο είλαη ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη θαηά πφζν απηή ζπληειείηαη ζηελ πεξηθέξεηα ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο. Ώλαδεηνχληαη νη ήδε ππάξρνπζεο ππνδνκέο, ε δπλαηφηεηα θηινμελίαο επηζθεπηψλ θαη ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηεο ηνπξηζηηθήο βηνκεραλίαο ζηελ πεξηνρή. ηνρεχνπκε ζηνλ εληνπηζκφ ηνπ θαηάιιεινπ ηξφπνπ αλάπηπμεο, εμαληιψληαο φιεο ηηο δπλαηφηεηεο πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ε πεξηνρή, ψζηε λα επσθειεζεί απηή θαη νη θάηνηθνη ηεο κέρξη ηνπ θπζηθά αλεθηνχ ζεκείνπ, ρσξίο λα επηβαξπλζεί ην πεξηβάιινλ κε ηηο θαηαζηξεπηηθέο ζπλέπεηεο

10 Θα μεθηλήζνπκε κε κία αλαιπηηθή αλαθνξά ζηα ηνπξηζηηθά αμηνζέαηα ηεο πεξηνρήο, ηα ζέξεηξα, ηνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, θαζψο θαη ηηο πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο. ηε ζπλέρεηα ζα παξαηεζεί ην πξφηππν ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο πνπ αθνινπζείηαη κε φια ηα πεξηθεξεηαθά αλαπηπμηαθά πξνγξάκκαηα θαη ε απνηειεζκαηηθφηεηα απηψλ. Ώθνινπζνχλ απφςεηο εηδηθψλ θαη πξνζσπηθέο γηα ηελ πεξαηηέξσ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. Καη ηέινο ζπγθεληξψλνληαη ηα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη θαη γίλεηαη πξνζπάζεηα λα δνζνχλ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο

11 Γλσξηκία κε ηελ Απηηθή Μαθεδνλία ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΝΧΡΗΜΗΑ ΜΔ ΣΖΝ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ 1.1. ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΖ ΣΟΠΟΘΔΗΑ Ολνκαζία: ΠΒΡΕΦΒΡΒΕΏ ΑΤΣΕΚΔ ΜΏΚΒΑΟΝΕΏ Ννκνί πνπ αλήθνπλ ζηελ πεξηθέξεηα: ΓΡΒΐΒΝΧΝ, ΚΏΣΟΡΕΏ, ΚΟΓΏΝΔ, ΦΛΧΡΕΝΏ Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία πεξηθέξεηαο: ΠΛΔΘΤΜΟ: (1998) ΏΡΕΘΜΟ ΑΔΜΧΝ: 44 ΚΟΕΝΟΣΔΣΧΝ: 17 ΝΟΜΟ ΓΡΔΒΔΝΧΝ Γήκνη πνπ αλήθνπλ ζηνλ Ννκό: ΐΒΝΣΓΕΟΤ, ΓΟΡΓΕΏΝΔ, ΓΡΒΐΒΝΧΝ, ΑΒΚΏΣΔ, ΔΡΏΚΛΒΧΣΧΝ, Θ. ΓΕΏΚΏ, ΚΟΜΏ ΏΕΣΧΛΟΤ, ΥΏΕΧΝ ΚΟΕΝΟΣΔΣΒ: ΏΐΑΒΛΛΏ, ΑΟΣΕΚΟΤ, ΜΒΟΛΟΤΡΕΟΤ, ΠΒΡΕΐΟΛΕΟΤ, ΏΜΏΡΕΝΏ, ΜΕΞΔ, ΦΕΛΕΠΠΏΕΧΝ. (Ννκφο Γξεβελψλ) - 1 -

12 Γλσξηκία κε ηελ Απηηθή Μαθεδνλία Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία Ννκνύ: ΠΛΔΘΤΜΟ: ΏΡΕΘΜΟ ΑΔΜΧΝ : 8 ΏΡΕΘΜΟ ΚΟΕΝΟΣΔΣΧΝ: 7 ΝΟΜΟ ΚΟΕΑΝΖ Γήκνη πνπ αλήθνπλ ζηνλ Ννκό: ΏΓΕΏ ΠΏΡΏΚΒΤΔ, ΏΕΏΝΔ, ΏΚΕΟΤ, ΐΒΛΐΒΝΣΟΤ, ΐΒΡΜΕΟΤ, ΑΔΜΔΣΡΕΟΤ ΤΦΔΛΏΝΣΔ, ΒΛΕΜΒΕΏ, ΒΛΛΔΠΟΝΣΟΤ, ΚΏΜΐΟΤΝΕΧΝ, ΚΟΓΏΝΔ, ΜΟΤΡΕΚΕΟΤ, ΝΒΏΠΟΛΔ, ΠΣΟΛΒΜΏΨΑΏ, ΒΡΐΕΧΝ, ΕΏΣΕΣΏ, ΣΟΣΤΛΕΟΤ. ΚΟΕΝΟΣΔΣΒ: ΐΛΏΣΔ, ΛΕΐΏΑΒΡΟΤ, ΠΒΝΣΏΛΟΦΟΤ. Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία Ννκνύ: ΠΛΔΘΤΜΟ: ΏΡΕΘΜΟ ΑΔΜΧΝ : 16 ΏΡΕΘΜΟ ΚΟΕΝΟΣΔΣΧΝ: 3-2 -

13 Γλσξηκία κε ηελ Απηηθή Μαθεδνλία ΝΟΜΟ ΚΑΣΟΡΗΑ Γήκνη πνπ αλήθνπλ ζηνλ Ννκό: ΏΓ. ΣΡΕΏΑΏ, ΏΓ. ΏΝΏΡΓΤΡΧΝ, ΏΚΡΕΣΧΝ, ΏΛΕΏΚΜΟΝΏ, ΐΕΣΕΟΤ, ΕΧΝ. ΑΡΏΓΟΤΜΔ, ΚΏΣΟΡΕΏ, ΚΛΒΕΟΤΡΏ, ΚΟΡΒΣΒΕΧΝ, ΜΏΚΒΑΝΧΝ, ΝΒΣΟΡΕΟΤ, ΟΡΒΣΕΑΟ. ΚΟΕΝΟΣΔΣΒ: ΏΡΡΒΝΧΝ, ΓΡΏΜΜΟΤ, ΚΏΣΡΏΚΕΟΤ (Ννκφο Καζηνξηάο) Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία Ννκνύ: ΠΛΔΘΤΜΟ: ΏΡΕΘΜΟ ΑΔΜΧΝ : 12 ΏΡΕΘΜΟ ΚΟΕΝΟΣΔΣΧΝ: 3 ΝΟΜΟ ΦΛΧΡΗΝΑ Γήκνη πνπ αλήθνπλ ζηνλ Ννκό: ΏΒΣΟΤ, ΏΜΤΝΣΏΕΟΤ, ΚΏΣΧ ΚΛΒΕΝΧΝ, ΜΒΛΕΣΔ, ΠΒΡΏΜΏΣΟ, ΠΡΒΠΧΝ, ΦΕΛΧΣΏ, ΦΛΧΡΕΝΏ ΚΟΕΝΟΣΔΣΒ: ΐΏΡΕΚΟΤ, ΚΡΤΣΏΛΛΟΠΔΓΔ, ΛΒΥΟΐΟΤ, ΝΤΜΦΏΕΟΤ (Ννκφο Φιψξηλαο) - 3 -

14 Γλσξηκία κε ηελ Απηηθή Μαθεδνλία Γεκνγξαθηθά ζηνηρεία Ννκνύ: ΠΛΔΘΤΜΟ: ΏΡΕΘΜΟ ΑΔΜΧΝ : 8 ΏΡΕΘΜΟ ΚΟΕΝΟΣΔΣΧΝ: 4 Δ πεξηθέξεηα ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο απνηειείηαη απφ ηνπο λνκνχο Φιψξηλαο, Κνδάλεο, Καζηνξηάο θαη Γξεβελψλ. πλνξεχεη ζηα βφξεηα κε ηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Αεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο (Π.Γ.Α.Μ.), αλαηνιηθά κε ηνπο λνκνχο Πέιιαο, Δκαζίαο θαη Πηεξίαο, λφηηα κε ηνπο λνκνχο Λαξίζεο, Σξηθάισλ θαη Εσαλλίλσλ θαη δπηηθά κε ηελ Ώιβαλία. ιε ε πεξηνρή έρεη λα ππνδείμεη δηάζπαξηε, απαξάκηιιε νκνξθηά. Λίκλεο θπζηθέο θαη ηερλεηέο, πνηάκηα, ρηνλνδξνκηθά απφ ηα πην μαθνπζηά ηεο ρψξαο θαη εζληθνχο δξπκνχο. Οη θάηνηθνη ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο αζρνινχληαη θπξίσο κε ηελ γεσξγία, ηελ θηελνηξνθία θαη ην εκπφξην. εκαληηθή φκσο άλζεζε παξνπζηάδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ν ηνπξηζκφο. Δ ηζηνξία γξάθηεθε πινχζηα ζηα ρψκαηα ηεο, αθήλνληαο ζεκαληηθά κλεκεία. Δ παξάδνζε ζπλερίδεηαη απφ ηνπο λεφηεξνπο θαη ηα ήζε θαη έζηκα αλαβηψλνπλ ζπζηεκαηηθά

15 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε Απηηθήο Μαθεδνλίαο 1.2. Ζ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΖΝ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ Λφγσ ησλ γεσινγηθψλ θαη θιηκαηνινγηθψλ ζπλζεθψλ ηεο πεξηνρήο, ζπνπδαηφηεξνο θιάδνο παξαγσγήο είλαη ε γεσξγία. Καιιηεξγνχληαη αξίζηεο πνηφηεηαο ζηηεξά θαη νπσξνιαραληθά. Ξερσξίδεη ε θαιιηέξγεηα ηνπ θξφθνπ πνπ επδνθηκεί κφλν ζηελ πεξηνρή ηεο Κνδάλεο θαη εμάγεηαη ζε φιν ηνλ θφζκν θαη ην ζηαθχιη ηεο Φιψξηλαο γηα ην παζίγλσζην θξαζί Ώκπληαίνπ. Ώθνινπζεί ε θηελνηξνθία κε παξαγσγή άξηζηεο πνηφηεηαο γαιαθηνθνκηθψλ πξντφλησλ θαη ληφπησλ θξεάησλ. Μηθξφηεξε αλάπηπμε θαη πην ηνπηθφ ραξαθηήξα παξνπζηάδνπλ ε δαζνπνηία, ε αιηεία θαη ηα νξπρεία εμαγσγήο καξκάξνπ. Σέινο, ζήκα θαηαηεζέλ ηεο Καζηνξηάο αιιά θαη φιεο ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο, ε γνπλνπνηία ΖΜΑΗΑ ΣΖ ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Δ νηθνλνκία ηεο πεξηνρήο θαίλεηαη λα πξνζαξκφδεηαη ζην θπζηθφ ηεο πεξηβάιινλ κε κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, εθκεηάιιεπζε ηεο γεο θαη αλαηξνθή δψσλ. Δ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ζα είρε ζπνπδαία απνηειέζκαηα. Σν θπξηφηεξν πιενλέθηεκα είλαη ε εξγαηηθή απαζρφιεζε κε ηελ δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο ηφζν ζε επίπεδν ππνδνκήο θαη αλσδνκήο φζν θαη ζε παξνρή ππεξεζηψλ θαη εμππεξέηεζε ησλ επηζθεπηψλ. ζν κεγαιχηεξνο ν αξηζκφο ησλ επηζθεπηψλ, ηφζν κεγαιχηεξε ε εηζξνή θεθαιαίνπ. Ώθφκα, ζα απμεζεί ε παξαγσγή παξαδνζηαθψλ ηνπηθψλ πξντφλησλ πξνο πψιεζε κε απνηέιεζκα ηελ δεκηνπξγία ζπιιφγσλ γπλαηθψλ θαη αγξνηνπξηζηηθψλ ελψζεσλ. Σα έζηκα ζα γίλνπλ πφινο έιμεο, νη πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο ζα γίλνπλ αληηθείκελν απαζρφιεζεο ησλ ληφπησλ θαη φινη απηνί νη παξάγνληεο ζα ζπληεινχλ ζηε δηαηήξεζε ησλ εζψλ θαη εζίκσλ, ηελ αιιεινγλσξηκία κεηαμχ ληφπησλ θαη επηζθεπηψλ, ηελ αχμεζε ηνπ βηνηηθνχ θαη κνξθσηηθνχ επηπέδνπ

16 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε Απηηθήο Μαθεδνλίαο ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ 2.1. ΜΟΡΦΔ ΣΟΤΡΗΜΟΤ ΠΟΤ ΑΝΑΠΣΤΟΝΣΑΗ Οη θάηνηθνη ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο αλαγλσξίδνληαο ηελ αμία ηνπ ηφπνπ ηνπο θαη αθνινπζψληαο ην ξεχκα ζε ζπλεξγαζία κε ηελ πνιηηεία, μεθίλεζαλ αξγά θαη ζηαζεξά ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. Οη κνξθέο ηνπξηζκνχ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηελ πεξηνρή παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά παξαθάησ: Οηθνηνπξηζκφο Ώγξνηνπξηζκφο Υεηκεξηλφο ηνπξηζκφο Ώζιεηηθφο ηνπξηζκφο Ώξραηνινγηθφο ηνπξηζκφο Θξεζθεπηηθφο ηνπξηζκφο πσο θαίλεηαη παξαπάλσ αλαπηχζζνληαη κφλν νη θχξηεο κνξθέο ηνπξηζκνχ θαη φρη ηφζν νη ελαιιαθηηθέο. ηελ ζπλέρεηα ζα θαηαγξάςνπκε αλαιπηηθά φια ηα αμηνζέαηα θαη ζέξεηξα ηεο πεξηνρήο, ψζηε λα θαηαιήμνπκε ζε πξνηάζεηο πεξαηηέξσ αλάπηπμεο

17 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο 2.2. ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΝΟΜΟΤ ΦΛΧΡΗΝΑ ΛΕΓΏ ΛΟΓΕΏ ΓΕΏ ΣΟΝ ΝΟΜΟ Δ Φιψξηλα είλαη έλαο απφ ηνπο ηέζζεξηο Ννκνχο πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ Πεξηθέξεηα Απηηθήο Μαθεδνλίαο. Πξνζδηνξίδεηαη βφξεηα απφ ηε γείηνλα Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Αεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο θαη δπηηθά απφ ηελ Ώιβαλία. Δ ιίκλε ηεο Μεγάιεο Πξέζπαο απνηειεί ην ζεκείν επαθήο ησλ ηξηψλ θξαηψλ, ην ηξηεζλέο. Πξνο ηελ ειιεληθή ελδνρψξα ε Φιψξηλα ζπλνξεχεη κε ηνπο Ννκνχο Πέιιαο, Κνδάλεο θαη Καζηνξηάο. Ο Ννκφο απνηειείηαη απφ νθηψ Αήκνπο: Ώεηνχ, Ώκπληαίνπ, Κιεηλψλ, Μειίηεο, Πεξάζκαηνο, Πξεζπψλ, Φηιψηα, Φιψξηλαο θαη ηέζζεξηο Κνηλφηεηεο: ΐαξηθνχ, Κξπζηαιινπεγήο, Λερφβνπ, Νπκθαίνπ. Έθηαζε ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα, κε πινχζηεο ελαιιαγέο ηνπίσλ, πςφκεηξν 650 κέηξσλ, πνπ θηάλεη ζηα κέηξα ζηελ θνξπθή ηνπ ΐφξα. Μνξθνινγηθά, ν Ννκφο έρεη νξεηλφ, εκηνξεηλφ θαη πεδηλφ ραξαθηήξα. Δ ζπκπαγήο νξεηλή κάδα ηνπ βφξεηνπ-βνξεηνδπηηθνχ ηκήκαηνο απνηειείηαη απφ ηα βνπλά ΐαξλνχληαο, ΐέξλνλ θαη ΐνξάο, πνπ νη νξεηλνί φγθνη ηνπο θαηαιήγνπλ ζηηο εχθνξεο πεδηάδεο ησλ Πξεζπψλ. Έμη ιίκλεο, ν ζπάληνο πδξνβηφηνπνο ησλ Πξεζπψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ην θιίκα θαη ηηο ελαιιαγέο ηνπ ηνπίνπ, θάλνπλ ηελ πεξηνρή πξφθιεζε γηα ηνλ επηζθέπηε. Σν θιίκα ηνπ Ννκνχ επεξεάδεηαη απφ ηε γεσγξαθηθή θαη πςνκεηξηθή ζέζε ηεο πεξηνρήο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπο κεγάινπο νξεηλνχο φγθνπο θαη ηελ παξνπζία ησλ ιηκλψλ ζηηο Πξέζπεο θαη ζηελ πεξηνρή ηνπ Ώκπληαίνπ. Σν θιίκα είλαη θαζαξά επεηξσηηθφ, κε ςπρξνχο ρεηκψλεο, πνιιέο βξνρνπηψζεηο θαη ρηφληα θαη κέζε εηήζηα ζεξκνθξαζία 11,5 C, αλ θαη ππάξρεη αηζζεηή δηαθνξά κεηαμχ ησλ ηξηψλ πςηπέδσλ Ώκπληαίνπ, Φιψξηλαο θαη Πξεζπψλ. Δ παξνπζία ησλ ιηκλψλ επεξεάδεη ζεηηθά ην κηθξνθιίκα ησλ γεηηνληθψλ ηνπο πεξηνρψλ, πξνζθέξνληαο επηφηεξεο ζπλζήθεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκψλα, αλ θαη θαηά κεγάιεο πεξηφδνπο νιηθνχ παγεηνχ νη κηθξφηεξεο παγψλνπλ

18 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Πιεζπζκφο θάηνηθνη, 0,5% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο, θαηαλεκεκέλνη ζε έλα αζηηθφ θέληξν, ηελ πφιε ηεο Φιψξηλαο ( θάηνηθνη), έλα εκηαζηηθφ, ην Ώκχληαην (3.636 θάηνηθνη) θαη ζε 88 ζπλνιηθά θνηλφηεηεο, κε πιεζπζκνχο πνπ θπκαίλνληαη απφ έλαλ (Μειηψλαο Πξεζπψλ) έσο 1,821 θαηνίθνπο (Φηιψηαο). Οη ζεκεξηλνί Φισξηληψηεο πξνέξρνληαη απφ ηελ αλάκεημε ησλ παιαηφηεξσλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο κε ηηο πξνζθπγηθέο κάδεο (Μνλαζηεξηψηεο, Μηθξαζηάηεο, Θξαθηψηεο, Δπεηξψηεο), πνπ εγθαηαζηάζεθαλ ζηε Φιψξηλα ζηηο πξψηεο δεθαεηίεο ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα ΒΘΝΕΚΟ ΑΡΤΜΟ ΠΡΒΠΧΝ Με ην φλνκα Πξέζπεο αλαθέξεηαη ην βνξεηνδπηηθφηεξν πςίπεδν ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο, ην νπνίν απνκνλψλεηαη απφ ηνλ ππφινηπν λνκφ ηεο Φιψξηλαο, απφ ηνλ ΐαξλνχληα αλαηνιηθά θαη ην Σξηθιάξην (θήθα) λφηηα. ΐφξεηα, δελ ππάξρεη θπζηθφ ζχλνξν, παξά κφλν απηφ πνπ ρσξίδεη πνιηηηθά ηε κεγάιε Πξέζπα ζηα ηξία γεηηνληθά θξάηε: Βιιάδα, Ώιβαλία θαη Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Αεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο. Δ Μηθξή Πξέζπα είλαη κηα καθξφζηελε, κεζνηξνθηθή ιίκλε, κε επηθάλεηα 47,35 ηεηξαγσληθψλ ρηιηφκεηξσλ, απφ ηα νπνία ηα 43,5 είλαη ζηελ Βιιάδα θαη ηα ππφινηπα ζηελ Ώιβαλία. Δ Μεγάιε Πξέζπα είλαη νιηγνηξνθηθή ιίκλε, έρεη ζπλνιηθή επηθάλεηα δηαθφζηα εβδνκήληα δχν ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα, απφ ηα νπνία ηα ηξηάληα εθηά-ηξηάληα ελληά είλαη ζηελ Βιιάδα

19 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Ώπφ πνιχ λσξίο, αλαγλσξίζηεθε ε κνλαδηθφηεηα θαη ε ζπνπδαηφηεηα ησλ Πξεζπψλ σο ελδηαίηεκα ζεκαληηθψλ εηδψλ νξγαληζκψλ, θπξίσο πνπιηψλ. Δ Βιιεληθή Πνιηηεία αλαγλσξίδνληαο ηηο θπζηθέο αμίεο ηεο πεξηνρήο, αλαθήξπμε ηελ πεξηνρή Βζληθφ Αξπκφ, ην Πξφθεηηαη γηα ηνλ κεγαιχηεξν εζληθφ δξπκφ ζηελ Βιιάδα, κε έθηαζε δηαθφζηα πελήληα ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα, απφ ηα νπνία ε δψλε απφιπηεο πξνζηαζίαο, ν ππξήλαο, θαηαιακβάλεη 49,3 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα. Σν ζηνηρείν βέβαηα πνπ μερσξίδεη ηηο Πξέζπεο απφ ηνπο ππφινηπνπο εζληθνχο δξπκνχο είλαη ε κεγάιε πνηθηινκνξθία ζε θπζηθέο δηαπιάζεηο θαη ηχπνπο ελδηαηηεκάησλ. Ώπφ ην επίπεδν ηνπ λεξνχ ησλ ιηκλψλ, φπνπ θσιηάδνπλ νη Πειεθάλνη, κέρξη ηηο βνπλνθνξθέο ησλ βνπλψλ πνπ πεξηβάιινπλ ηηο Πξέζπεο θαη βξίζθεη θξεζθχγεην ν Υξπζαεηφο (Aquila chrysaetos), ζπλαληά θαλείο κηα ζεηξά απφ δηαθνξεηηθνχο βηφηνπνπο, θαιακηψλεο, πγξνιίβαδα, αγξνηηθέο εθηάζεηο, δαζηθέο δηαπιάζεηο, ππναιπηθά θαη αιπηθά ιηβάδηα. Ώπηή αθξηβψο ε πνηθηιία ησλ βηνηφπσλ απεηθνλίδεηαη επίζεο θαη ζην κεγάιν αξηζκφ δηαθνξεηηθψλ κνξθψλ δσήο, ηφζν ησλ θπηηθψλ εηδψλ, πνπ απνηεινχλ ηε ρισξίδα ηεο πεξηνρήο, φζν θαη ησλ δψσλ πνπ ζπλζέηνπλ ηελ παλίδα ηεο. Ώπφ ηα είδε θπηψλ ηεο ειιεληθήο ρισξίδαο, ζηηο Πξέζπεο απαληνχλ πεξίπνπ είδε (ζρεδφλ ην 25%). Ώπφ απηά θάπνηα έρνπλ εμέρνπζα ζεκαζία. Δ Κεληαχξηα ηεο Πξέζπαο (Centaurea prespana) είλαη ελδεκηθφ είδνο, δελ ππάξρεη δειαδή πνπζελά αιινχ ζην θφζκν, παξά κφλν ζε απηήλ ηελ πεξηνρή. Σν παξάζηην Phelypaea prespana θχεηαη κφλν ζε δχν ζεκεία ησλ ΐαιθαλίσλ, ην έλα είλαη ε Πξέζπα. Σα ΐνπλνθππάξηζζα ή Κέδξα ή Άξθεπζνη, ζπλήζσο θχνληαη κε ζακλψδε κνξθή. ηηο Πξέζπεο θαη θπξίσο ζην ςειφηεξν ζεκείν ηνπ δξφκνπ πνπ ελψλεη ηελ Κνχια κε ηνπο Φαξάδεο, γχξσ απφ ην εμσθιήζη ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ, ηα δχν είδε απηψλ ησλ θπηψλ (Juniperus foetidissima θαη Juniperus excelsa) ππάξρνπλ κε ηελ ηδηαίηεξα ζπάληα γηα ηελ Βπξψπε κνξθή ππεξαησλφβησλ δέλδξσλ

20 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ηελ παλίδα ηεο πεξηνρήο εμέρνπζα ζέζε θαηαιακβάλνπλ ηα πνπιηά, κε ηνπο Πειεθάλνπο λα απνηεινχλ ζχκβνια ηνπ Αξπκνχ. ηελ Βιιάδα ν αξηζκφο ησλ πνπιηψλ πνπ έρνπλ παξαηεξεζεί μεπεξλά ηα ηεηξαθφζηα είθνζη είδε. Ώπφ απηά, πεξίπνπ ηα δηαθφζηα εμήληα κπνξεί λα ηα ζπλαληήζεη θαλείο ζηηο Πξέζπεο. Σα εθαηφλ ζαξάληα πεξίπνπ είδε θσιηάδνπλ ζηελ πεξηνρή, ελψ ηα ππφινηπα, είηε δηαρεηκάδνπλ, είηε επηζθέπηνληαη ηελ πεξηνρή θαηά ηε κεηαλάζηεπζε. Ώπφ ηα επηά είδε πειεθάλσλ πνπ ππάξρνπλ ζην θφζκν, ν Ώξγπξνπειεθάλνο (Pelecanus crispus) θαη ν Ρνδνπειεθάλνο (Pelecanus onocrotalus) είλαη ηα δχν είδε πνπ ελδεκνχλ ζηελ Βπξψπε θαη αλαπαξάγνληαη ζηελ πεξηνρή, ζε θνηλέο απνηθίεο αλαπαξαγσγήο, αιιά κε μερσξηζηέο νκάδεο θσιηψλ.ηηο Πξέζπεο αλαπαξάγεηαη έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο πιεζπζκνχο Ώξγπξνπειεθάλνπ κε αξηζκφ δεπγαξηψλ πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ εθαηφλ δέθα-ηεηξαθφζησλ ελψ ν ζπλνιηθφο αξηζκφο ησλ δεπγαξηψλ ηνπ δελ μεπεξλά ηα ρίιηα ηξηαθφζηα ζε παγθφζκην επίπεδν. Ώπφ ηηο ππφινηπεο ηάμεηο ησλ πνπιηψλ, ζεκαληηθή είλαη ε παξνπζία θαη ελφο αθφκα παγθφζκηα απεηινχκελνπ είδνπο, ηεο Λαγγφλαο (Phalacrocorax pygmaeus). Ώπφ ηα δηάθνξα είδε εξσδηψλ, ν Ώξγπξνηζηθληάο (Egretta alba) έρεη ζηελ πεξηνρή ην κεγαιχηεξν αλαπαξαγφκελν πιεζπζκφ ζηελ Βιιάδα (έμη-είθνζη πέληε απφ ηα ηξηάληα πεξίπνπ δεπγάξηα). Δ πεξηνρή απνηειεί αθφκα έλα απφ ηα λνηηφηεξα ζεκεία αλαπαξαγσγήο ελφο «βφξεηνπ» είδνπο, ηνπ Υελνπξίζηε (Mergus mergasner). Βθηφο φκσο απφ ηα πνπιηά, ζηνλ Βζληθφ Αξπκφ Πξεζπψλ θηινμελνχληαη θαη άιιεο νκάδεο δψσλ. Τπάξρνπλ γχξσ ζηα ζαξάληα πέληε είδε ζειαζηηθψλ, απφ ηα νπνία νρηψ είλαη λπρηεξίδεο, ελψ απφ ηα εξπεηά έρνπλ παξαηεξεζεί είθνζη έλα είδε, απφ ηα νπνία δχν είλαη ρειψλεο, ελληά είδε είλαη ζαχξεο θαη δέθα είλαη θίδηα. Ώπφ ηα ακθίβηα έρνπλ παξαηεξεζεί έληεθα είδε

21 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΝΤΜΦΏΕΟ Σν θνβεξφ βιαρνρψξη ζην ΐίηζη, πνπ αλαγελλήζεθε απφ ηηο ζηάρηεο ηνπ έπεηηα απφ ρξφληα εγθαηάιεηςεο, πξνζθέξεη ζηνλ επηζθέπηε κνλαδηθέο ζπγθηλήζεηο. Φχζε ζπλαξπαζηηθή θαη ηνπξηζηηθή ππνδνκή απφ ηηο θαιχηεξεο ζε ρσξηφ. Σν φκνξθν Νπκθαίν, πάλσ ζηηο θνξπθνγξακκέο ηνπ ΐίηζη, ζε πςφκεηξν κ. θαη κε ηηο νμηέο λα νξηνζεηνχλ ηελ θαηνηθεκέλε πεξηνρή απφ ην παξζέλν δάζνο, δελ είλαη πηα θαη ηφζν αζέαην φζν δειψλεη ην παιηφ φλνκά ηνπ (Νηβαέζηα ή Νέβεζθα ζηα βιάρηθα ζεκαίλεη αζέαηνο). Ώξθεηά πνχικαλ ζηακαηνχλ πηα ζηελ είζνδν ηνπ ρσξηνχ θαη έλα πιήζνο κε θσηνγξαθηθέο κεραλέο θαη θαηαλαισηηθή δηάζεζε ράλεηαη ζηα δξνκάθηα. Μφλν πνπ ην θαηλφκελν είλαη ζηηγκηαίν. ε ιίγν ην ρσξηφ επαλέξρεηαη ζηνπο θαλνληθνχο ηνπ ξπζκνχο, κε ηνπο ιίγνπο θαλ πνπ ηα μελνδνρεία ηνπ κπνξνχλ λα αληέμνπλ. Γηα φζνπο δελ μέξνπλ ηη εζηί Νπκθαίν, λα πνχκε φηη είλαη έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο δηαηεξεηένπο παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο ηεο Βιιάδαο θαη έλα απφ ηα δέθα νκνξθφηεξα ρσξηά ηεο Βπξψπεο. Δ ηζηνξία ηνπ κνηάδεη ιηγάθη κε παξακχζη - αιιά επηπρψο κε happy end. Πξσηνθαηνηθήζεθε ην 1385 θαη απφ ηφηε θαηέρεη κηα πινχζηα θαη ζεκαληηθή ζέζε ζηελ ηζηνξία ηνπ ηφπνπ, κε θνξχθσζε ηε κεγάιε ηνπ νηθνλνκηθή άλζεζε, απφ ηνλ 18ν αηψλα κέρξη ηηο αξρέο ηνπ 20νχ, φηαλ νη Νεβεζθηψηεο έκπνξνη εμαπιψζεθαλ ζε Αχζε θαη Ώλαηνιή. Σα ζπίηηα ηνπο, αζηηθά αξρνληφζπηηα, γέκηζαλ κε παλέκνξθα έπηπια, ζηνιίζηεθαλ κε κνλαδηθά θνκκάηηα, ελψ ηα ρξεζηηθά αληηθείκελα ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ήηαλ ε ηειεπηαία επξσπατθή κφδα. Ώλ κπείηε ζην εληππσζηαθφ κηθξφ Μνπζείν ηνπ ρσξηνχ, ηφηε ζα θαηαιάβεηε γηα ηη αθξηβψο κηιάκε. Σν ίδην ζα ληψζεηε αλ κείλεηε ζηνλ μελψλα "Ώζελά", έλα απφ ηα νκνξθφηεξα ζπίηηα ηνπ ρσξηνχ πνπ αλαθαηλίζηεθε θξαηψληαο κε ζαπκαζηφ ηξφπν ην ραξαθηήξα ηνπ

22 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΥΕΟΝΟΑΡΟΜΕΚΟ ΚΒΝΣΡΟ - ΐΕΓΛΏ ηε ζπκβνιή ησλ νξνζεηξψλ ηνπ ΐαξλνχληα θαη ηνπ ΐέξλνπ, 19 ρικ δπηηθά απφ ηε πφιε ηεο Φιψξηλαο θαη ζε πςφκεηξν κ. ζρεκαηίδεηαη απρέλαο, φπνπ είλαη ε δηάβαζε ΐίγιαο - Πηζνδεξηνπ. ηελ ζαπκάζηα απηή ηνπνζεζία, κέζα ζε έλα ππέξνρν δάζνο απφ νμηέο, βξίζθεηαη έλα απφ ηα θαιχηεξα ρηνλνδξνκηθά θέληξα ηεο Βιιάδαο. ιν ην ρξφλν ιεηηνπξγεί ζε θαζεκεξηλή βάζε: 1. Σν Καηαθχγην ηνπ πιιφγνπ Οξεηβαηψλ Υηνλνδξφκσλ Φιψξηλαο κε δπλαηφηεηα λα θηινμελήζεη 30 άηνκα (δηαζέηεη θαη εζηηαηφξην, θαθεηεξία (.Ο.Υ.)). 2. Σν ηδησηηθφ αιέ ηνπ Σφηηε (γλσζηφ travel stop φιν ην ρξφλν) κε εζηηαηφξην θαη θαθεηεξία 300 αηφκσλ. 3. ρνιή ζθη, θαζψο θαη θαηάζηεκα γηα ελνηθίαζε ηνπ ζρεηηθνχ εμνπιηζκνχ. Βμππεξεηνχλ ηέζζεξηο πίζηεο κήθνπο 9 ρικ γηα φιεο ηηο θαηεγνξίεο ρηνλνδξφκσλ αζιεηψλ, νη νπνίεο είλαη εγθεθξηκέλεο απφ ηνλ F.I.S. Ώλαιπηηθφηεξα ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν πεξηιακβάλεη: 1. πξφκελν αλαβαηήξα 800κ, δπλακηθφηεηαο 600 αηφκσλ /ψξα. 2. Βλαέξην δηζέζην αλαβαηήξα, δπλακηθφηεηαο 600 αηφκσλ / ψξα. 3. Νέν δηζέζην αλαβαηήξα,δπλακηθφηεηαο 1200 αηφκσλ / ψξα, πνπ μεθηλάεη απφ ην ρσξηφ Πηζνδέξη. 4. Παηδηθφ ζπξφκελν αλαβαηήξα. Βθηφο ηνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ, νη πιάγηεο πξνζθέξνληαη θαη γηα νξεηβαηηθφ ζθη

23 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΛΕΜΝΒ ΟΕ ΛΕΜΝΒ ΠΒΣΡΧΝ ΚΏΕ ΐΒΓΟΡΕΣΕΑΏ ηα φξηα ησλ λνηηνδπηηθψλ απνιήμεσλ ηνπ ΐφξα κε ηα ρακειφηεξα βνξεηναλαηνιηθά ζεκεία ηεο ιεθάλεο ηνπ Ώκπληαίνπ έρνπλ ζρεκαηηζζεί νη ιίκλεο Πεηξψλ θαη ΐεγνξίηηδαο, σο ζπλέρεηα ηεο πδξνινγηθήο ιεθάλεο ηεο Βνξδαίαο. Δ ιίκλε Πεηξψλ είλαη πνιχ κηθξφηεξε, δέρεηαη ηα λεξά απφ ηελ ιίκλε Υεηκαδίηηδα θαη ηξνθνδνηεί κε ηε ζεηξά ηεο ηε ΐεγνξίηηδα. Βίλαη κηα κεζνηξνθηθή ιίκλε, ε κέζε ζηάζκε ηεο βξίζθεηαη ζε πςφκεηξν 572 κέηξσλ θαη ε επηθάλεηά ηεο έρεη έθηαζε νρηψ ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα. Δ ιίκλε ΐεγνξίηηδα είλαη απφ ηηο βαζχηεξεο ιίκλεο ηεο Βιιάδαο. Δ πεξηγξαθή ηεο κε ηα ηππηθά ραξαθηεξηζηηθά κηαο ιίκλεο είλαη ηδηαίηεξα δχζθνιε, αθνχ ην κέγεζφο ηεο κεηαβάιιεηαη ζπλέρεηα, κε ηα λεξά ηεο λα ππνρσξνχλ γνξγά ηα ηειεπηαία ρξφληα, θπξίσο ιφγσ ηεο ππεξβνιηθήο άληιεζεο γηα ηηο αλάγθεο ηνπ Τδξνειεθηξηθνχ ηαζκνχ Άγξα, ηνπ Ώηκνειεθηξηθνχ ηαζκνχ Ώκπληαίνπ Φηιψηα θαη ηεο άξδεπζεο ησλ γεηηνληθψλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα (1996, 1997) εκθαλίδεηαη ηάζε κείσζεο ηνπ ξπζκνχ πηψζεσο ηεο ζηάζκεο ηεο ιίκλεο ή ζηαζεξνπνίεζεο ζε πςφκεηξν 510 κέηξσλ πεξίπνπ. Έηζη, ζεσξψληαο ηε ζηάζκε ζε πςφκεηξν 513 κέηξσλ, ην κέγηζην βάζνο ηεο κπνξεί λα θζάλεη ηα εβδνκήληα κέηξα, ελψ ε επηθάλεηά ηεο έρεη έθηαζε πελήληα ελληά ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα. Ώλ θαη νη ιίκλεο απηέο θαη ηδηαίηεξα ε ιίκλε Πεηξψλ ζεσξνχληαη ζεκαληηθά ππνβαζκηζκέλεο, ελ ηνχηνηο παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθή πνηθηιία νξγαληζκψλ θαη ηδηαίηεξα πνπιηψλ. ηε ιίκλε Πεηξψλ έρνπλ παξαηεξεζεί πεξηζζφηεξα απφ ελελήληα είδε πνπιηψλ, ελψ ζην ζχκπιεγκα ησλ δχν ιηκλψλ, πεξηζζφηεξα απφ εθαηφλ ηξηάληα, πνιιά απφ ηα νπνία είλαη απεηινχκελα. Μάιηζηα, ζηε ιίκλε ησλ Πεηξψλ αλαπαξάγνληαη ζπάληα είδε, φπσο ε Λαγγφλα (Phalacrocorax pygmaeus), ε νπνία έρεη δεκηνπξγήζεη ζηελ πεξηνρή κηα δεχηεξε απνηθία ζην λνκφ ηεο Φιψξηλαο, εθηφο απφ απηή ησλ Πξεζπψλ. Ώπηέο είλαη νη δχν απφ ηηο ηξεηο απνηθίεο ηνπ είδνπο ζηελ Βιιάδα, ηηο κνλαδηθέο ζηελ Βπξσπατθή Έλσζε

24 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Ώπφ ηα ζειαζηηθά, εμέρνπζα ζεκαζία έρεη ε παξνπζία ηεο ΐίδξαο (Lutra lutra), γηαηί ζεσξείηαη πνιχ θαιφο δείθηεο θαζαξφηεηαο ησλ λεξψλ ζηα νπνία δεη, άξα νη ειπίδεο γηα δηαηήξεζε ησλ πγξνβηφηνπσλ απηψλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν ζπλερίδνπλ λα ππάξρνπλ. Μνλαδηθή είλαη, ηέινο, θαη ε παξνπζία ελφο ςαξηνχ ζηε ΐεγνξίηηδα, ηνπ Κνξήγνλνπ (Coregonus lavaretus). ΟΕ ΛΕΜΝΒ ΓΏΓΏΡΔ ΚΏΕ ΥΒΕΜΏΑΕΣΕΑΏ Ώλ θαη είλαη δχν μερσξηζηέο ιίκλεο κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά, ζρεδφλ πάληα αλαθέξνληαη καδί, ίζσο γηαηί δηακνξθψλνπλ κηα εληαία πεξηνρή θαη νη αιιειεπηδξάζεηο κεηαμχ ηνπο είλαη ακνηβαίεο. Δ ιίκλε Γάδαξε είλαη κηα απφ ηηο νκνξθφηεξεο ιίκλεο ηεο Βιιάδαο, ζε πςφκεηξν 602 κέηξα, έρεη εκβαδφ πεξίπνπ δχν ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα. Σξνθνδνηείηαη απφ ην πνηάκη ηνπ θιήζξνπ, αιιά θαη απφ ππφγεηεο πεγέο, ελψ ζηε ζπλέρεηα ηξνθνδνηεί κε ηε ζεηξά ηεο ηε Υεηκαδίηηδα. Δ ιίκλε Υεηκαδίηηδα είλαη κεγαιχηεξε, έρνληαο έθηαζε 10,8 ηεηξαγσληθά ρηιηφκεηξα θαη βξίζθεηαη ελληά κέηξα ρακειφηεξα απφ ηε Γάδαξε. Πξφθεηηαη γηα ιίκλε κε έληνλν επηξνθηζκφ, ν νπνίνο είλαη εκθαλήο απφ ηελ πνιχ κεγάιε έθηαζε απξνζπέιαζησλ θαιακηψλσλ, νη νπνίνη φκσο απνηεινχλ ζεκαληηθφ βηφηνπν γηα ηελ αλαπαξαγσγή, δηαρείκαζε θαη γεληθφηεξα δηαβίσζε ζεκαληηθψλ νξγαληζκψλ. Οη δχν ιίκλεο, κα θπξίσο ε Υεηκαδίηηδα, έδηλαλ ζην παξειζφλ θαη ζπλερίδνπλ αθφκα λα πξνζθέξνπλ ζηα θνπάδηα ησλ θηελνηξφθσλ πην ήπηεο ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δξηκχηαηνπ ρεηκψλα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο, αιιά θαη πην απνκαθξπζκέλσλ Αηακεξηζκάησλ. Σα ρεηκαδηά άιισζηε, ράξηζαλ σο αληάιιαγκα ην φλνκα ζηε κία απφ ηηο ιίκλεο

25 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Μεηά ηηο αιιαγέο ζηνλ ηξφπν εθηξνθήο ησλ αηγνπξνβάησλ θαη ησλ βννεηδψλ, ηα ηειεπηαία ρξφληα, ιίγα κφιηο θνπάδηα θηελνηξφθσλ, ζε πείζκα ησλ θαηξψλ, εμαθνινπζνχλ λα βφζθνπλ ζηε γχξσ πεξηνρή θαη λα ζπκίδνπλ ακπδξά ην παξειζφλ. ην ζχκπιεγκα ησλ δχν ιηκλψλ έρνπλ θαηαγξαθεί ζεκαληηθά είδε θπηψλ (εθαηφλ πελήληα είδε) θαη θπξίσο δψσλ. Έρνπλ παξαηεξεζεί εθαηφλ ζαξάληα έλα είδε πνπιηψλ, απφ ηα νπνία ηα εθαηφ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά. Ώμίδεη φκσο λα αλαθεξζεί πσο ζηε Υεηκαδίηηδα αλαπαξάγεηαη, κε ην κεγαιχηεξν πιεζπζκφ ζηελ Βιιάδα, ε ΐαιηφπαπηα (Aythya nyroca), κε 60 δεπγάξηα, ε νπνία είλαη παγθφζκηα απεηινχκελν είδνο. Ώθφκε ζηηο δχν ιίκλεο θηινμελνχληαη δψδεθα είδε ζειαζηηθψλ, εθηά είδε εξπεηψλ, εθηά είδε ακθηβίσλ θαη νρηψ είδε ςαξηψλ ΐΟΤΝΏ ΐΏΡΝΟΤΝΣΏ Ο ΐαξλνχληαο (ή Πεξηζηέξη) απνηειεί ην θπζηθφ φξην κεηαμχ ηεο ιεθάλεο ηεο Φιψξηλαο θαη ησλ Πξεζπψλ θαη εθηείλεηαη απφ ηελ πεξηνρή ηεο πφιεο ηεο Φιψξηλαο, βφξεηα κέρξη θαη πέξα απφ ηα ζχλνξα κε ηελ Πξψελ Γηνπγθνζιαβηθή Αεκνθξαηία ηεο Μαθεδνλίαο. Απηηθά ηξνθνδνηεί ην ρείκαξξν ηνπ Ώγίνπ Γεξκαλνχ, ν νπνίνο εθβάιιεη ζηηο Πξέζπεο. Nνηηνδπηηθά θηινμελεί ηηο πεγέο ηνπ Λαδνπφηακνπ, ν νπνίνο μεθηλά απφ ηηο ξεκαηηέο ηεο πεξηνρήο Πηζνδεξίνπ θαη δηαζρίδνληαο ηα Κνξέζηηα ζρεκαηίδεη έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξαπνηάκνπο ηνπ Ώιηάθκνλα. Νφηηα ηξνθνδνηεί ηηο πεγέο ηνπ πνηακνχ ηεο πφιεο ηεο Φιψξηλαο, ηνπ αθνπιέβα, ν νπνίνο θαηά θάπνην ηξφπν απνηειεί θαη έλα ζεκείν νξηνζέηεζεο κε ηηο βφξεηεο πιαγηέο ηνπ ΐέξλνπ

26 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Έλα αθφκα πξαγκαηηθά νξηαθφ ζεκείν κεηαμχ ησλ δχν νξεηλψλ φγθσλ είλαη ε ΐίγια, φπνπ ππάξρνπλ νη εγθαηαζηάζεηο ηνπ νκψλπκνπ ρηνλνδξνκηθνχ θέληξνπ. Ώπφ ηηο αλαηνιηθέο πιαγηέο πεγάδεη ν ρείκαξξνο ηνπ Ώθξίηα, ν νπνίνο ελψλεηαη ρακειφηεξα κε ηνλ Βξηγψλα πνηακφ. Δ θνξπθή ηνπ, ην Πεξηζηέξη, αγγίδεη ηα κέηξα. Υαξαθηεξίδεηαη απφ δηάθνξνπο ηχπνπο βιάζηεζεο κε πάξα πνιιά ζπάληα θαη ζεκαληηθά είδε ρισξίδαο, απφ ηηο ρακειέο πεξηνρέο κε δάζε βειαληδηάο κέρξη ηελ αλσδαζηθή δψλε κε ηα ππναιπηθά θαη αιπηθά ιηβάδηα. ηηο αλαηνιηθέο πιαγηέο ππάξρνπλ ππθλά δάζε νμηάο θαη θαζηαληάο ζε νξηζκέλα ζεκεία, ελψ δπηηθά ζηηο πιαγηέο ηεο πεξηνρήο Πξεζπψλ ε Βιάηε δεκηνπξγεί κηθηά δάζε κε ηελ Ομηά. Δ εκχδα (Betula pendula), θπιινβφιν δέλδξν θνηλφ ζηηο βνξεηφηεξεο ρψξεο, εδψ εκθαλίδεη ακπδξά έλα απφ ηα ιίγα ζεκεία ηεο λνηηφηεξεο εμάπισζήο ηεο (βφξεηα Βιιάδα). O ΐαξλνχληαο πξαγκαηηθά απνηειεί έλα απφ ηα ηειεπηαία θαηαθχγηα ηεο άγξηαο δσήο ζηελ Βιιάδα. Μάιηζηα, εθηφο απφ ηα ηππηθά γέλε ηεο παλίδαο ηνπ, ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε παξνπζία ηνπ Ώγξηφγηδνπ (Rupricapra rupricapra), αιιά θαη ε λνηηφηεξε παξνπζία ζηελ Βπξψπε δχν εηδψλ εξπεηψλ, ηνπ Ώζηξίηε (νρηά) ησλ βνπλψλ (Vipera berus) θαη ηεο Ώκκφζαπξαο (Lacerta agilis). ΐΒΡΝΟ Σν ΐέξλν ή ΐίηζη απνηειεί θαηά θάπνην ηξφπν ζπλέρεηα ηνπ ΐαξλνχληα θαη θπζηθφ ζχλνξν ησλ λνκψλ Φιψξηλαο θαη Καζηνξηάο. Νφηηα θαηαιήγεη ζε δχν θιάδνπο, ν έλαο ζπλερίδεη ην δηαρσξηζκφ ησλ δχν λνκψλ κέρξη ηνλ απρέλα ηεο Κιεηζνχξαο, ελψ ν δεχηεξνο θαηεπζχλεηαη λνηηναλαηνιηθά, κε ρακειέο παξπθέοφπσο ην Ραδφζη-, πνπ ζρεκαηίδνπλ ηε δηάβαζε ηνπ Κιεηδηνχ, ζεκείν φπνπ θαηαιήγνπλ θαη νη λνηηνδπηηθέο απνιήμεηο ηνπ ΐφξα. Φειφηεξε θνξπθή ηνπ είλαη ην ΐίηζη, κε χςνο 2128 κέηξα. ην ΐέξλν, ινηπφλ, ζηηο δαζσκέλεο κε ππθλά δάζε νμηάο βφξεηεο πιαγηέο ηνπ ζηνλ Πνιππφηακν, ζηε Αξνζνπεγή, ζηελ Τδξνχζα, ζην Φιάκπνπξν ζπλαληά θαλείο ηηο γάξγαξεο πεγέο ηνπ Βξηγψλα πνηακνχ. Σν λφηην ΐέξλν ηξνθνδνηεί ηηο ιίκλεο ηνπ Ώκπληαίνπ, ελψ νη δπηηθέο πιαγηέο ηνπ αλήθνπλ ζηε ιεθάλε απνξξνήο ηεο ιίκλεο ηεο Καζηνξηάο

27 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Ώπφ ηνπο πξφπνδεο ηνπ βνπλνχ κέρξη θαη ηα ρίιηα κέηξα θπξηαξρνχλ νη δηαπιάζεηο Αξπφο, ελψ απφ ην ζεκείν απηφ θαη κέρξη ηα αλψηεξα δαζνφξηα κε ηα αιπηθά ιηβάδηα, θπξηαξρεί ε Ομηά κε πνιχ ππθλά θαη αδηαπέξαζηα δάζε. Δ πεξηνρή, θπξίσο πάλσ απφ ην φξην ΐειαληδηάο - Ομηάο ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ παξνπζία πεξηζζφηεξσλ απφ ζαξάληα ζεκαληηθψλ θπηηθψλ νκάδσλ αιιά θαη πινχζηαο παλίδαο κε θπξηφηεξα δψα ηελ Ώξθνχδα θαη ην Λχθν, είδε παξφληα ζε φινπο ηνπο νξεηλνχο φγθνπο ηεο Φιψξηλαο ΏΡΥΏΕΟΛΟΓΕΚΟΕ ΥΧΡΟΕ ΒΤΕΑΝΣΗΝΟΗ ΚΑΗ ΜΔΣΑΒΤΕΑΝΣΗΝΟΗ ΝΑΟΗ ΣΧΝ ΠΡΔΠΧΝ Σν ζεκαληηθφηεξν κλεκείν ηεο πεξηνρήο είλαη ν λαφο πνπ ίδξπζε ν ακνπήι, κηα ηξίθιηηε μπιφζηεγε ΐαζηιηθή, αθηεξσκέλε ζηνλ Άγην Ώρίιιεην, ζην νκψλπκν λεζί ηεο Μηθξήο Πξέζπαο (10νο αηψλαο). (Άγηνο Ώρίιιεηνο) ην λεζί ηνπ Ώγίνπ Ώρίιιεηνπ, εθηφο απφ ηε ΐαζηιηθή δηαζψδνληαη: Βξείπηα ηνπ λανχ ησλ Ώγίσλ Ώπνζηφισλ, ζηηο παξπθέο ηεο δπηηθήο φρζεο ηνπ λεζηνχ, απφ ηνλ 11ν - 12ν αηψλα. Ο λαφο ηνπ Ώγίνπ Αεκεηξίνπ ζηα λφηηα - δπηηθά ηεο ΐαζηιηθήο ηνπ Ώγίνπ Ώρίιιεηνπ, ν νπνίνο ρξνλνινγείηαη ζηνλ 14ν αηψλα

28 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Ο κνλφρσξνο μπιφζηεγνο λαφο ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη αθφκα θαη ζήκεξα σο θνηκεηεξηαθφο λαφο ησλ θαηνίθσλ ηνπ λεζηνχ, δηαζψδεη ηνηρνγξαθίεο ηνπ 15νπ αηψλα. ην λφηην άθξν ηνπ λεζηνχ, ην κνλαζηήξη ηεο Παλαγίαο Πνξθχξαο, ν νπνίνο ρξνλνινγείηαη ζηα κέζα ηνπ 16νπ αηψλα. Ο λαφο ηνπ Ώγίνπ Γεξκαλνχ, ζηελ νκψλπκε θνηλφηεηα, είλαη αθηεξσκέλνο ζηνλ Άγην Γεξκαλφ, Παηξηάξρε Κσλζηαληηλνππφιεσο πνπ, θαηά ηελ ηνπηθή παξάδνζε, πέζαλε ζηελ πεξηνρή θαη ηάθεθε ζην λαφ. Βίλαη εγγεγξακκέλνο ζηαπξνεηδήο λαφο κε ηξνχιν, πνπ αληδξχζεθε ιίγα ρξφληα πξηλ ην Αηαζψδεη ηκήκαηα ηνηρνγξαθηψλ πνπ ρξνλνινγνχληαη ζηνλ 11ν θαη 12ν αηψλα, ελψ ην ζχλνιν ηνπ ζεκεξηλνχ νξαηνχ δηαθφζκνπ ρξνλνινγείηαη ζην Ο λαφο ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ, λνηηναλαηνιηθά ηεο θνηλφηεηαο Πχιεο, απνηειεί κνλαδηθφ κλεκείν γηα ηελ πεξηνρή ησλ Πξεζπψλ θαη ρξνλνινγείηαη ζηνλ 13ν ή 14ν αηψλα. Ώλαηνιηθά απφ ηελ θνηλφηεηα Πιαηχ ππάξρεη ν κνλφρσξνο δξνκηθφο λαφο ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ ν νπνίνο είλαη θαηάγξαθνο κε ηνηρνγξαθίεο θαη θηηξηαθή επηγξαθή ηνπ

29 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟ ΥΧΡΟ ΠΔΣΡΧΝ Δ αξραία πφιε πνπ βξίζθεηαη ζηε Απηηθή φρζε ηεο ιίκλεο ησλ Πεηξψλ είλαη ε πεξηζζφηεξν γλσζηή θαη ζπζηεκαηηθφηεξα εξεπλεκέλε αξραηνινγηθή ζέζε ηνπ Ννκνχ. Βληνπίζηεθε ζε κηα έθηαζε δεθαπέληε-είθνζη εθηαξίσλ, ζηε ζέζε Γθξαληίζηα 1,5 ρικ. βνξεηνδπηηθά ησλ Πεηξψλ. (Ώξραηνινγηθφο Υψξνο Πεηξψλ) Ήδε απφ ην 1913, φηαλ ν Νηθφιανο Παπαδάθεο θαηέγξαςε θαη δεκνζίεπζε ηηο εληνηρηζκέλεο επηγξαθέο ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ. Βίθνζη ρξφληα αξγφηεξα, ν θαζεγεηήο Ώληψληνο Κεξακφπνπινο πηζηνπνίεζε ηελ χπαξμε ζεκειίσλ νηθηψλ κεηά απφ ηελ πεξηνξηζκέλε αλαζθαθηθή έξεπλα ηελ νπνία πξαγκαηνπνίεζε. Δ ζπζηεκαηηθή έξεπλα ηνπ νηθηζκνχ μεθίλεζε ην 1982 απφ ηελ ΕΓ Βθνξεία Πξντζηνξηθψλ θαη Κιαζηθψλ Ώξραηνηήησλ θαη ζπλερίδεηαη κέρξη ζήκεξα. Σα πξσηκφηεξα ιείςαλα εγθαηνίθεζεο ζην ρψξν, κε βάζε ηελ θεξακηθή πνπ ζπνξαδηθά έρεη εληνπηζηεί, αλάγνληαη ζηελ Όζηεξε Βπνρή Υαιθνχ θαη ζηελ Πξψηκε Βπνρή ηδήξνπ ( π.υ.). Ο νηθηζκφο πνπ ήθκαζε ζηελ πεξίνδν αλάκεζα ζηνπο 3ν θαη 1ν π.υ. αηψλεο απνηειεί ηππηθφ παξάδεηγκα θψκεο ηεο Άλσ Μαθεδνλίαο κε γεσξγνθηελνηξνθηθή νηθνλνκία. Οξηζκέλνη κειεηεηέο πηζηεχνπλ φηη ε ζέζε κπνξεί λα ηαπηηζηεί κε ηελ Κέιιε ησλ κεζαησληθψλ νδνηπφξσλ. ΐξίζθεηαη πνιχ θνληά ζηελ Βγλαηία Οδφ θαη ζην βάζνο ηεο εχθνξεο θνηιάδαο ηνπ Ώκπληαίνπ. Δ αλαζθαθηθή έξεπλα έρεη θέξεη κέρξη ζηηγκήο ζην θσο έλα ηζρπξφ ηείρνο, ην νπνίν πεξηθιείεη έλαλ νηθηζκφ κε ειεχζεξε πνιενδνκηθή νξγάλσζε, πνπ αμηνπνηεί κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ηηο θακπχιεο ηνπ ιφθνπ πάλσ ζηνλ νπνίν βξίζθεηαη

30 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Οη νηθηζηηθνί ρψξνη είλαη νξγαλσκέλνη ζε νκάδεο ησλ ηξηψλ κε θνηλνχο εμσηεξηθνχο ηνίρνπο. Αηψξνθεο θαηαζθεπέο, ρσξίο απιή, κε ππφγεηνπο ρψξνπο γηα απνζήθεο θαη εξγαζηήξηα, ηα ζπίηηα ησλ Πεηξψλ ζπκβάιινπλ ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηεο ειιεληζηηθήο θαηνηθίαο. Σα ηζφγεηα είλαη θηηζκέλα κε αξγνιηζνδνκή ελψ νη φξνθνη κε ειαθξφηεξα πιηθά θαη μπινδεζηέο. Σν εζσηεξηθφ ήηαλ δηαθνζκεκέλν κε έγρξσκα θνληάκαηα, εκπινπηηζκέλα ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο κε αθεξεκέλα κνηίβα Έλα ζχζηεκα δξφκσλ δηέζρηδε ηνλ νηθηζκφ, ελψ έρνπλ βξεζεί θαη νη πδξνδνηηθνί πεινζσιήλεο πνπ θαηαιήγνπλ ζε θξήλεο θαη πεγάδηα. εκαληηθά δεκφζηα νηθνδνκήκαηα απνηεινχζαλ ην ηεξφ ηνπ Αηφο - ζχκθσλα κε ηελ επηγξαθή πνπ βξέζεθε ζην εζσηεξηθφ ηνπ - θαη ν κεγάινο ππφγεηνο πηζεψλαο πνπ εληνπίζηεθε ζε θνληηλή απφζηαζε. Ο νηθηζκφο έρεη λα επηδείμεη πινχην θαη πςειφ βηνηηθφ επίπεδν, ζηνηρεία πνπ αλάγνληαη ζηηο βεβαησκέλεο εκπνξηθέο θαη πνιηηηζηηθέο ηνπ επαθέο κε πφιεηο ηεο Κεληξηθήο θαη Ώλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαζψο επίζεο θαη κε ηε Αχζε. ηνλ νηθηζκφ ιεηηνπξγνχζαλ πνιιά εξγαζηήξηα θεξακηθήο, κεηαιινηερλίαο θαη πηζαλφηαηα γιππηηθήο. Παξάιιεια, ην πιήζνο ησλ γεσξγηθψλ εξγαιείσλ καξηπξά ηηο γεσξγηθέο αζρνιίεο ησλ θαηνίθσλ. Ο νηθηζκφο εγθαηαιείθζεθε ζηα κέζα ηνπ 1νπ αη. π. Υ. θαη κεηαθέξζεθε ζηε ζέζε ηνπ ζεκεξηλνχ ρσξηνχ ησλ Πεηξψλ. Θα κπνξνχζακε εδψ λα ζεκεηψζνπκε φηη ζην ζεκεξηλφ ρσξηφ βξηζθφκαζηε κπξνζηά ζε έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ζπλχπαξμεο ησλ αξραίσλ ιεηςάλσλ κε ηα κεηαγελέζηεξα θηηξηαθά ζχλνια. Βθηφο απφ ηα απνζπαζκαηηθά αξρηηεθηνληθά ιείςαλα ηνπ ξσκατθνχ νηθηζκνχ πνπ ζπλαληνχκε δηάζπαξηα ζην ρσξηφ, αμηνζεκείσηε είλαη ε ρξήζε αξραίσλ αξρηηεθηνληθψλ κειψλ θαη επηηχκβησλ ζηειψλ γηα ηελ θαηαζθεπή ηεο εθθιεζίαο ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ. Δ ηξίθιηηε απηή μπιφζηεγε βαζηιηθή κε λάξζεθα θαη γπλαηθσλίηε, ρξνλνινγήζεθε απφ ηνλ θαζεγεηή Νηθφιαν Μνπηζφπνπιν ζηηο αξρέο ηνπ 18νπ αηψλα. Ώπφ ηνλ άιινηε θαηάγξαθν λαφ ζψδνληαη ζήκεξα νξηζκέλεο κφλν ηνηρνγξαθίεο ζηελ θφγρε ηνπ ηεξνχ, ελψ ζψδεηαη θαη ην ππξγνεηδέο θσδσλνζηάζην

31 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΒΤΕΑΝΣΗΝΑ ΜΔΣΑΒΤΕΑΝΣΗΝΑ ΜΝΖΜΔΗΑ Παξά ηε γεσγξαθηθή απνκφλσζε θαη αξαηνθαηνίθεζε ησλ Πξεζπψλ, ε βπδαληηλή θαη κεηαβπδαληηλή εθθιεζηαζηηθή αξρηηεθηνληθή ηεο πεξηνρήο παξνπζηάδεη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ. Βθηφο απφ ηε βαζηιηθή ηνπ Ώγίνπ Ώρίιιεηνπ ζηε λφηηα πιεπξά ηνπ νκψλπκνπ λεζηνχ ζψδνληαη ηα εξείπηα ηνπ λανχ ησλ Ώγίσλ Ώπνζηφισλ (11νο 12νο αη.), κηαο κηθξήο ηξίθιηηεο βαζηιηθήο κε λάξζεθα. (Βθθιεζία Ώγίσλ Ώπνζηφισλ) Σα ιείςαλα νρχξσζεο γχξσ απφ ην λαφ, θαζψο θαη έλα ειιεληζηηθφ θηίζκα, κηα ξσκατθή επηγξαθή θαη δχν παιαηνρξηζηηαληθνί θίνλεο θαλεξψλνπλ ηε ζπλερή ρξήζε ηνπ ρψξνπ απφ ηελ ειιεληζηηθή αξραηφηεηα (ζην ζεκείν απηφ ηνπνζεηείηαη ε αξραία πφιε Λχθα) κέρξη ηα βπδαληηλά ρξφληα. Ώθφκα, ν θνηκεηεξηαθφο λαφο ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ (15νο αη.) μερσξίδεη γηα ηηο ηνηρνγξαθίεο ηνπ, πνπ ζπληζηνχλ ραξαθηεξηζηηθφ δείγκα ιατθφηξνπεο εθθιεζηαζηηθήο δσγξαθηθήο ηεο πεξηνρήο. Έλα απφ ηα παιαηφηεξα (αξρέο ηνπ 11νπ αη.) θαη ζεκαληηθφηεξα κλεκεία εθθιεζηαζηηθήο αξρηηεθηνληθήο ηεο πεξηνρήο βξίζθεηαη ζηνλ Άγην Γεξκαλφ. Πξφθεηηαη γηα έλα κηθξφ ζηαπξνεηδή εγγεγξακκέλν λαφ κε ηξνχιν θαη λάξζεθα, ν νπνίνο ήηαλ αθηεξσκέλνο ζηνλ παηξηάξρε Κσλζηαληηλνππφιεσο Γεξκαλφ

32 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Βθηφο απφ ην αξρηηεθηνληθφ ελδηαθέξνλ, ν επηζθέπηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα παξαθνινπζήζεη έλα ζπλνπηηθφ παλφξακα βπδαληηλήο θαη κεηαβπδαληηλήο αγηνγξαθίαο, αθνχ ζην εζσηεξηθνχ ηνπ λανχ ζψδνληαη αιιεπάιιεια ζηξψκαηα ηνηρνγξαθηψλ, ηα νπνία θαιχπηνπλ ρξνλνινγηθά επηά αηψλεο (11νο 18νο). Θα κπνξνχζε θαλείο λα ζπλερίζεη επί καθξφλ ηελ πεξηήγεζε ζηα κλεκεία ηεο Πξέζπαο, παξαηεξψληαο ηελ ηδηαίηεξε αξρηηεθηνληθή κνξθή θαη ηνλ πινχζην θεξακνπιαζηηθφ δηάθνζκν ηνπ ηξίθνγρνπ λανχ ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ ζηελ Πχιε (14νο αη.) ή ζαπκάδνληαο ηελ πνιπρξσκία θαη ηε δξακαηηθφηεηα ησλ ζθελψλ ζηηο ηνηρνγξαθίεο ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ ζην Πιαηχ (1591). Παξ φια απηά, έλα απφ ηα πιένλ ελδηαθέξνληα θαη κνλαδηθά ζηνηρεία ηεο πεξηνρήο είλαη νη βξαρνγξαθίεο θαη ηα αζθεηαξηά ζηηο απφηνκεο φρζεο ηεο Μεγάιεο Πξέζπαο, ζεκάδηα ηεο έληνλεο παξνπζίαο κηθξψλ κνλαζηηθψλ θνηλνηήησλ θαη αλαρσξεηψλ. Δ Παλαγία ε Βιενχζα (1373) θαη ε Παλαγία ε ΐιαρεξλίηηζζα (1455/6) απνηεινχλ ηα πην ραξαθηεξηζηηθά δείγκαηα βξαρνγξαθηψλ, ηηο νπνίεο κπνξεί θαλείο λα δεη κέζα απφ ηε βάξθα ζηνλ κηθξφ θφιπν ησλ Φαξάδσλ. Ώθφκα πην εληππσζηαθά είλαη ηα ηξία θαιχηεξα ζσδφκελα αζθεηαξηά ζηνλ απφηνκν βξάρν πνπ πςψλεηαη πάλσ απφ ηελ φρζε ηεο ιίκλεο. Σν πξψην απφ ηα δχν πνπ ζπλαληά ν επηζθέπηεο ζηελ πεξηήγεζή ηνπ κε βάξθα είλαη ην αζθεηαξηφ ηεο Μεηακφξθσζεο (13νο αη.), απφ ην νπνίν ζψδνληαη ε κηθξή κνλφρσξε θακαξνζθέπαζηε εθθιεζία θαη νξηζκέλα ίρλε απφ ηα θειηά ησλ κνλαρψλ. ηε ζπλέρεηα, κπνξεί θαλείο λα δεη ηα εξείπηα ηνπ αζθεηαξηνχ ηεο Μηθξήο Ώλάιεςεο (15νο αη.), απφ ην νπνίν ζψδνληαη θάπνηα ζηνηρεία ηνηρνγξαθηψλ ηεο θφγρεο ηνπ ηεξνχ. Σν πιεξέζηεξα ζσδφκελν είλαη ην αζθεηαξηφ ηεο Παλαγίαο Βιενχζαο (αξρέο 15νπ αη.), ην νπνίν βξίζθεηαη ζε κηα ζπειηά κε ζρεηηθά κεγάιν άλνηγκα. Ο κηθξφο κνλφρσξνο λαφο κε εκηεμαγσληθή θφγρε είλαη θαηάθνζκνο κε ηνηρνγξαθίεο, κε ραξαθηεξηζηηθφηεξε απηήλ ηεο Παλαγίαο ηεο ΐξεθνθξαηνχζαο ζην ηφμν πάλσ απφ ηελ είζνδν. Δ επηγξαθή πάλσ απφ ηε κηθξή πφξηα καο πιεξνθνξεί γηα ηνπο κνλαρνχο - θηήηνξεο ηνπ λανχ, ηνλ άξρνληα ηεο πεξηνρή ΐνπιθαζηλφ θαη ηελ αθξηβή εκεξνκελία νηθνδφκεζεο (1409/10)

33 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΑΚΖΣΑΡΗΟ ΜΗΚΡΖ ΑΝΑΛΖΦΖ ΠΡΔΠΧΝ Πεξηνξίδεηαη ζε κηθξή κνλφρσξε θακαξνζθέπαζηε εθθιεζία θνιιεκέλε ζε εζνρή ηνπ βξάρνπ. ην ρψξν ηνπ Εεξνχ δηαηεξνχληαη νη παξαζηάζεηο ηεο Θενηφθνπ ΐιαρεξλίηηζζαο, ηνπ Μειηζκνχ κε ηνπο ζπιιεηηνπξγνχληεο ηεξάξρεο θαη ηεο Πεληεθνζηήο. Δ θακάξα ηνπ Εεξνχ θαιχπηεηαη απφ ηελ Ώλάιεςε ηνπ Υξηζηνχ. Δ δσγξαθηθή κπνξεί λα ρξνλνινγεζεί ζηα ηέιε ηνπ 14νπ αηψλα. ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟΗ ΥΧΡΟΗ ΑΓ. ΠΑΝΣΔΛΔΖΜΟΝΑ Ο νηθηζκφο ηνπ Ώγίνπ Παληειεήκνλα, θηηζκέλνο ζε πξνλνκηαθή ζέζε, αλάκεζα ζηηο ιίκλεο ΐεγνξίηηδα θαη Πεηξψλ, ζπλέδεζε ζε φιε ηνπ ηελ ηζηνξηθή πνξεία ηελ παξαγσγηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα κε ην ιηκλαίν νηθνζχζηεκα. Δ βαζηθή απηή επηινγή γηα αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ ηδηαίηεξνπ απηνχ κηθξνπεξηβάιινληνο πηζηνπνηείηαη ήδε απφ ηα αξραηνινγηθφ επξήκαηα ηεο αλαζθαθήο ζηε Μεηακφξθσζε ηνπ σηήξνο, κεξηθά ρηιηφκεηξα βνξεηνδπηηθά ηνπ ζεκεξηλνχ ρσξηνχ, ζηελ βφξεην φρζε ηεο ιίκλεο ησλ Πεηξψλ. χκθσλα κε ηηο παιηφηεξεο επηθαλεηαθέο έξεπλεο θαη ηα πξψην ζπκπεξάζκαηα ησλ αξραηνιφγσλ ηεο ΕΓ' Βθνξείαο Πξντζηνξηθψλ θαη Κιαζηθψλ Ώξραηνηήησλ πνπ εξεπλά ηελ πεξηνρή ηα ηειεπηαία ρξφληα, πξφθεηηαη γηα έλαλ νηθηζκφ πνπ ρξνλνινγείηαη ζηε Νενιηζηθή επνρή ( π.υ). ηε κηθξή επίπεδε ρεξζφλεζν αλαηνιηθά ηεο εθθιεζίαο ηεο Μεηακφξθσζεο ηνπ σηήξνο, έρνπλ εληνπηζηεί ιίζηλα ιεηαζκέλα θαη ππξνιηζηθά εξγαιεία, πήιηλα ζθνληχιηα, θαζψο θαη φζηξαθα ρεηξνπνίεησλ αγγείσλ κε θαζηαλφ ή εξπζξφ επίρξηζκα. Εδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ θαη νη ζπάληεο γην ηελ επνρή ηαθέο πνπ έρνπλ εληνπηζηεί πξφζθαηα

34 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ηελ ίδηα πεξηνρή ηνπνζεηείηαη ην εθηεηακέλν λεθξνηαθείν ηεο Όζηεξεο Βπνρήο Υαιθνχ θαη ηεο Πξψηκεο Βπνρήο ηδήξνπ ( π.υ) πνπ εληνπίζηεθε ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα. ηελ αλαζθαθή πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ Ρψζνπο αξραηνιφγνπο θαη ήηαλ κηα απφ ηηο πξψηεο ζηα ΐαιθάληα, απνθαιχθζεθαλ 376 θηβσηηφζρεκνη ηάθνη, κε κνλέο ή πνιιαπιέο ηαθέο. Οη πεξηζζφηεξνη είραλ πινχζηα θηεξίζκαηα κε κηθξναληηθείκελα (ράιθηλν αγαικαηίδην αιφγνπ θαη κηθξνγξαθηθά αγγεία) θαη θνζκήκαηα (πφξπεο, πεξφλεο, δαρηπιίδηα, ζθνπιαξίθηα, βξαρηφιηα) νπφ ραιθφ, ζίδεξν, γπαιί, νζηφ, πειφ θαη ζπαληφηεξα ρξπζφ. Ώπφ ηελ θεξακηθή μερσξίδνπλ νη πξφρνη, ην κφλσηα θαη δίσηα θχπειια, θαζψο θαη νξηζκέλα αγγεία κε ακαπξφρξσκε γξαπηή δηαθφζκεζε. Ώπφ ηνλ πινχην ησλ επξεκάησλ απηψλ ηίπνηε δελ έρεη απνκείλεη ζηελ πεξηνρή. Έλα κέξνο βξίζθεηαη ζην Ώξραηνινγηθφ Μνπζείν Θεζζαινλίθεο, έλα άιιν ζην Μνπζείν Μπελάθε, ελψ ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ επξεκάησλ βξίζθεηαη ζην Ώξραηνινγηθφ Μνπζείν Κσλζηαληηλνχπνιεο. Με ηα ρξφληα έρνπλ ραζεί θαη ηα αθξηβή φξηα ηνπ ίδηνπ ηνπ αλαζθακκέλνπ λεθξνηαθείνπ ΜΟΤΒΕΏ ΒΤΕΑΝΣΗΝΟ ΜΟΤΔΗΟ ΦΛΧΡΗΝΑ πζηεγάδεηαη κε ην Ώξραηνινγηθφ Μνπζείν Φιψξηλαο Σα ζεκαληηθφηεξα εθζέκαηα ηνπ Μνπζείνπ είλαη: Έμη ηεκάρηα ηνηρνγξαθηψλ πξνεξρφκελα απφ Νανχο ηεο λεζίδαο ηνπ Ώγίνπ Ώρίιιεηνπ ηεο Μηθξήο Πξέζπαο. Αχν κηθξά ηκήκαηα μπιφγιππηνπ ηέκπινπ πξνεξρφκελα απφ ην αζθεηαξηφ ηεο Μεηακφξθσζεο. ΐεκφζπξν ηνπ 16νπ αηψλα πξνεξρφκελν απφ ην Ναφ ηνπ Ώγίνπ Ώζαλαζίνπ ηεο θνηλφηεηαο ηνπ Ώγίνπ Γεξκαλνχ

35 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Θσξάθην ηέκπινπ απφ ηε βαζηιηθή ηνπ Ώγίνπ Ώρίιιεηνπ. Βπξήκαηα απφ ηε βαζηιηθή ηνπ Ώγίνπ Ώρίιιεηνπ (ράιθηλα δαθηπιίδηα θαη ζθνπιαξίθηα, ράιθηλα βξαρηφιηα θιπ). ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟ ΜΟΤΔΗΟ ΦΛΧΡΗΝΑ Δ θαηαζθεπή ηνπ Μνπζείνπ άξρηζε ην 1963 θαη ηειείσζε ην Αηαζέηεη επνπηηθφ πιηθφ: ζρέδηα ηνπνγξαθηθά θαη αξρηηεθηνληθά, θσηνγξαθίεο αλαζθαθήο, καθέηα ησλ αξραηνινγηθψλ ρψξσλ ησλ Πεηξψλ, αλαπαξάζηαζε ησλ απνζεθεπηηθψλ θαη εξγαζηεξηαθψλ ρψξσλ ησλ Πεηξψλ. ηηο ζπιινγέο ηνπ πεξηιακβάλνληαη: Γιππηά - αλάγιπθα - επηγξαθέο (ηζφγεην) Ώλαζθαθηθά επξήκαηα δχν πφιεσλ, ησλ Πεηξψλ θαη ηνπ ιφθνπ ηνπ Ώγ.Παληειεήκνλα ζηε Φιψξηλα (α φξνθνο). Έθζεζε βπδαληηλψλ αξραηνηήησλ (α φξνθνο). Σα ζεκαληηθφηεξα εθζέκαηα ηνπ Μνπζείνπ είλαη: χλνιν αλαζθαθηθψλ επξεκάησλ (αγγεία-εηδψιηα-κεηαιιηθά εξγαιεία) ησλ Πεηξψλ θαη ηεο πφιεο ζηνλ ιφθν ηνπ Ώγ. Παληειεήκνλα ζηελ Φιψξηλα. Μαξκάξηλν άγαικα Ώξηέκηδνο, ξσκατθψλ ρξφλσλ απφ ηηο Πέηξεο. Βπηηχκβηεο θαη αλαζεκαηηθέο ζηήιεο ειιεληζηηθήο θαη ξσκατθήο επνρήο απφ ην Ννκφ Φιψξηλαο

36 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Κνξκφο καξκάξηλνπ αλδξηθνχ αγάικαηνο ξσκατθήο επνρήο απφ ηε ΐεχε ηνπ Ννκνχ Φιψξηλαο. Ώγγεία πξντζηνξηθψλ ρξφλσλ απφ ηνλ Ώγ. Παληειεήκνλα (Πάηειη) θαη ην Ώξκελνρψξη ηνπ Ννκνχ Φιψξηλαο. Βπηγξαθέο, θπξίσο ξσκατθήο επνρήο, απφ ην Ννκφ Φιψξηλαο (επηηχκβηεο, αλαζεκαηηθέο, κηιηάξηα). ΜΟΤΔΗΟ ΤΓΥΡΟΝΖ ΣΔΥΝΖ ΦΛΧΡΗΝΑ Σν Μνπζείν χγρξνλεο Σέρλεο ηδξχζεθε ην Πεξηιακβάλεη 200 πεξίπνπ έξγα δσγξαθηθήο, δσξεά ζεκαληηθψλ Βιιήλσλ θαη μέλσλ θαιιηηερλψλ θαη εκπινπηίδεηαη δηαξθψο. ε ρψξν ηνπ Μνπζείνπ ηδξχζεθε ην 1991 θαη ιεηηνπξγεί εηθαζηηθφ εξγαζηήξην, ην νπνίν έρεη ζθνπφ λα αλαδεηθλχεη ην ηαιέλην ησλ λέσλ ηεο πεξηνρήο

37 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΔΘΔ ΚΏΕ ΈΘΕΜΏ ΦΧΣΗΔ ΣΖ ΦΛΧΡΗΝΑ ήκα θαηαηεζέλ ηεο Φιψξηλαο είλαη νη Υξηζηνπγελληάηηθεο Φσηηέο. Έζηκν πνπ ράλεηαη ζηα βάζε ησλ αηψλσλ. Κάζε γεληά ην πεξηέιαβε κε πεξηζζή αγάπε θαη ην πξνζάξκνζε ζηα ρξφληα ηα δηθά ηεο... Βίλαη θνκκάηη ηεο δσήο ηνπ θάζε Φισξηληψηε... Μπνξεί λα έρεη ηηο ξίδεο ηνπ ζε παγαληζηηθέο εθδειψζεηο... ζηε ιαηξεία ηνπ ειίνπ... Σψξα φκσο είλαη γεξά ζπλπθαζκέλν κε ηε θσηηά πνπ άλαςαλ νη βνζθνί ζην κηθξνχιε Υξηζηφ...θαη ηελ αλαγγειία ηεο γέλλεζεο ηνπ σηήξα ηνπ αλζξψπνπ. Γη' απηφ θαη κφιηο ζεκάλεη κεζάλπθηα 23 πξνο 24 Αεθεκβξίνπ, παξακνλή Υξηζηνπγέλλσλ, θάζε γεηηνληά ηεο Φιψξηλαο ξίρλεηαη ζην δηθφ ηεο αγψλα... Δ πξνεηνηκαζία γηα ην άλακκα ηεο Φσηηάο θξαηάεη κήλεο.οκάδεο παηδηψλ - αθνχ επηιέμνπλ έλα αζθαιέο κέξνο θχιαμεο - απνζεθεχνπλ ηφλνπο μχια θαη θέδξα πνπ θφβνπλ απφ ην βνπλφ. Γηα θάζε βξάδηα ππάξρεη θαη ν ππεχζπλνο θχιαμεο ησλ μχισλ ηεο γεηηνληάο...γηαηί αιίκνλν!...καηξνθπιαρηνχλ ηα παηδηά άιιεο γεηηνληάο, πνπ εηνηκάδνληαη λα θιέςνπλ ηα μχια -αο κελ μερλάκε πσο νη θάηνηθνη ηεο πεξηνρήο είλαη θχιν δσξηθφ - θαη ληξνπή κεγάιε ζ' απηφλ πνπ δε ζα θαηαθέξεη λα πεξηζψζεη ηελ ηηκή ηεο γεηηνληάο...θαη έπαηλνο ζ' απηνχο πνπ ζα θιέςνπλ ηα θέδξα ρσξίο λα ηνπο πάξεη θαλείο είδεζε... κφλν αληίπνηλα, φπσο ζηελ αξραία πάξηε, δελ έρνπκε...πηα. Γηαηί παιαηφηεξα, ιέλε, νχηε ζρνιείν δελ ηνικνχζαλ λα πάλε νη αλίθαλνη ζθνπνί... ΜΠΑΜΠΑΡΗΑ Κάζε πξσηνρξνληά έρεηε ηελ επθαηξία λα δηαζθεδάζεηε κε έλα έζηκν ηφζν παιαηφ, φζν θαη νη δηνλπζηαθέο ιαηξείεο, πνπ ήηαλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηνπ ηξφπνπ δσήο ησλ θαηνίθσλ. Άιινη ιέλε φηη ηα Μπακπάξηα, φπσο ιέγνληαη, έρνπλ ξσκατθή πξνέιεπζε απηφ φκσο πνπ έρεη ζεκαζία είλαη φηη ηα Μπακπάξηα πκλνχλ ην μχπλεκα ηεο γεο θαη ηελ θαξπνθνξία. 1ε ηνπ έηνπο θαη ηνπ Γελάξε

38 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Κεληξηθφο ήξσαο ηνπ δξψκελνπ είλαη ε λχθε-γπλαίθα, ζχκβνιν ηεο γνληκφηεηαο..., θαη ζθνπφο ε απαγσγή ηεο απφ ηνπο "θαθνχο"... Οη ζπκκεηέρνληεο άλδξεο κεηακθηεζκέλνη. Οη ζηνιέο θαη νη πξνζσπίδεο είλαη απφ πξνβηέο αξληνχ. Γηα λα είλαη πην ηξνκαθηηθνί πξνζζέηνπλ θαζφιηα γίγαληεο γηα δφληηα... θαη θφθθηλεο ζηεγλέο πηπεξηέο. Δ νκάδα απνηειείηαη απφ λένπο ηνπ ρσξηνχ, πνπ θνξνχλ ηε ιηλή πνπθακίζα, ακάληθν γηιέθν θαη καχξεο πθαληέο πεξηθλεκίδεο, ηελ πξνβηά, δψλνληαη ζηε κέζε ηνπο κεγάια θνπδνχληα - απφ αγειάδεο-θαη θξαηνχλ ρνληξά μχια - παηεξίηζεο. Κάζε κέινο επηθνξηίδεηαη θαη απφ έλα θαζήθνλ...εκπξνζζνθπιαθή, νπηζζνθπιαθή...πιατλή θχιαμε ηεο λχθεο...γηαηί θαξαδνθνχλ νη "θαθνί" θαη θπζηθά ν θακπνχξεο. Πξέπεη λα ηελ παξαδψζνπλ ζψα θαη αλέγγηρηε ζηνλ γακπξφ...ν νπνίνο δηαθέξεη απφ ηα παιηθάξηα...ζηελ παηεξίηζα...πνπ είλαη εμάξηεκα απφ αιέηξη πνπ κνηάδεη κε ζπαζί... έρεη θαη θνχληα... θαη κηθξά θνπδνπλάθηα... ην δξψκελν παξνπζηάδνληαη αζθαιψο ν παππνχο, ε γξηά (κπάκπσ), ν παπάο κε ην ζπκηαηφ, ν γηαηξφο κε ηα γηαηξηθά ηνπ θαη ν θνπξειήο-πεηξαρηήξη ηεο λχθεο (ν θακπνχξεο). Δ λχθε, πεξί εο ν ιφγνο, είλαη έλαο άλδξαο κε ηνπηθή λπθηάηηθε ελδπκαζία - θάζε ρξνληά θνξά ξνχρα κηαο άηεθλεο γπλαίθαο ηνπ ρσξηνχ...γηα λα θπνθνξήζεη- θαη θνπδνπλάθηα αιφγνπ... Δ νκάδα κπαηλνβγαίλεη ζηηο απιέο ησλ ζπηηηψλ θαη νη λνηθνθπξαίνη νθείινπλ λα δψζνπλ ζηελ παξέα ην 1/10 ηεο ζνδεηάο ηνπο ζε ηζίπνπξν, ρνηξηλφ θξέαο, ινπθάληθα, θξεκκχδη, ςσκί θαη θξαζί... Τπφ ηνπο ήρνπο ηεο γθάηληαο, ηνπ ληανπιηνχ θαη ηεο θινγέξαο...ην απνθνξχθσκα...είλαη ην μπινθφξησκα ησλ "κλεζηήξσλ" ηεο λχθεο θαη ηνπ θακπνχξε, ζην βαζκφ πνπ γηα πνιιέο κέξεο νη λένη είλαη καπξηζκέλνη απφ ην μχιν...θαη αλίθαλνη - ηάρα κνπ- λα δνπιέςνπλ

39 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΚΑΡΝΑΒΑΛΗ ΞΗΝΟΤ ΝΔΡΟΤ Λίγν αξγφηεξα, έλαο άιινο πνιχ γλσζηφο γηα ηηο θπζηθέο πεγέο ηνπ νηθηζκφο-ην Ξηλφ Νεξφ-δηνξγαλψλεη κεηακθηεζκέλνπο θαη κε άξκαηα θαη θπζηθά κε θξαζί Ώκπληαίνπ λα ξέεη άθζνλν, νη λένη ηεο πεξηνρήο απνηείλνπλ θφξν ηηκήο ζην ζεφ Αηφλπζν...ζην κνλαδηθφ νξγαλσκέλν θαξλαβάιη ηνπ λνκνχ Απλακηθφ "παξψλ" ζε φιεο ηηο εθδειψζεηο ραξάο, αιιά θαη ζε φιεο ηηο δχζθνιεο ζηηγκέο ηνπ ηφπνπ δίλνπλ πάληα νη απφδεκνη ηεο Φιψξηλαο...πνπ νκνινγνπκέλσο είλαη πάξα πνιινί... ΛΤΓΚΖΣΔΗΑ Γηα απηφ, εδψ θαη ρξφληα ηψξα, ην πξψην δεθαήκεξν ηνπ Ώπγνχζηνπ νη ηνπηθέο αξρέο σο ειάρηζηε έλδεημε επγλσκνζχλεο δηνξγαλψλνπλ ηα Λπγθήζηεηα". Οη μεληηεκέλνη ηεο Φιψξηλαο, εληφο θαη εθηφο ζπλφξσλ ηεο ρψξαο, θάζε ρξφλν έρνπλ ξαληεβνχ...βθηφο απφ ηηο πνιηηηζηηθέο εθδειψζεηο κε ρνξεπηηθά ζπγθξνηήκαηα, κνπζηθέο βξαδηέο κε δηάζεκνπο αιιά θαη Φισξηληψηεο ηξαγνπδηζηέο, εηθαζηηθέο εθζέζεηο- έηζη θαη αιιηψο ε Φιψξηλα είλαη έλα εηθαζηηθφ κνπζείν ρσξίο εκεξνκελία ιήμεο- νη αξρέο νξγαλψλνπλ δεμηψζεηο πξνο ηηκή ησλ απνδήκσλ... Υηιηάδεο είλαη νη επηζθέπηεο, Έιιελεο θαη μέλνη, πνπ ην ηειεπηαίν δεθαήκεξν ηνπ Ώπγνχζηνπ θαηαθιχδνπλ ηελ πεξηνρή θαη φρη κφλν γηα λα επηζθεθζνχλ ηνλ ηφπν σο "ηνπξίζηεο". Έλα ζεκαληηθφ πνιηηηζηηθφ γεγνλφο ιακβάλεη ρψξα

40 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΠΡΔΠΔΗΑ Ο ηφπνο θαη νη άλζξσπνη ηνπ. Δ θχζε θαη ην πλεχκα. Δ πξψηε ρεηξνλνκία ηνπ έιινγνπ αλζξψπνπ πνπ κεηνπζηψλεηαη ζε Σέρλε. ε Σέρλε θαη ζε Λφγν. Ο καγηθφο, πνιχκνξθνο ηφπνο πνπ θαζηζηά αλεπαξθή ην ζχγρξνλν άλζξσπν λα παξνπζηάζεη ην κεγαιείν ησλ αλζξψπσλ πνπ βίσζαλ θαη βηψλνπλ ζηελ εζραηηά απηή ηεο παηξίδαο καο, φια ηα κηθξά θαη κεγάια γεγνλφηα πνπ ζεκάδεςαλ ην θνξκί ηεο ρψξαο καο. Ο ζχγρξνλνο άλζξσπνο κηα ειάρηζηε κπξσδηά ησλ πξαγκάησλ νζκίδεηαη. Σα ζηνηρεησκέλα ζπήιαηα ηεο πεξηνρήο, νη ηνηρνγξαθίεο ησλ βξάρσλ, ε θαρππνςία ηεο γηαγηάο πνπ βιέπεη ηνπο μέλνπο σο θαηαπαηεηέο είλαη φια βηψκαηα επνρψλ, άιισλ επνρψλ, πνπ εμεγνχληαη αιιά δε δηθαηνινγνχληαη. Οη εθδειψζεηο "Πξέζπεο" ή "Πξέζπεηα" γελλεκέλεο κε ην ηέινο ηνπ ςπρξνχ πνιέκνπ, ηελ πηψζε ησλ ηδενινγηψλ θαη ζηεξηγκέλεο ζην βαζχ πνιηηηθφ έλζηηθην ηνπ βνπιεπηή Γηψξγνπ Ληαλή, πνπ ζήκεξα έρνπλ ηε γεληθφηεξε απνδνρή ηνπ πνιηηηθνχ θφζκνπ, πνηέ δελ ππήξμαλ απιέο θαιιηηερληθέο εθδειψζεηο. Βλ ζπέξκαηη, ππήξραλ ζ' απηέο ε Βηξήλε, ε Καηαινγή, ε πλεξγαζία, ε πλχπαξμε, ε Ώλζξσπηζηηθή πξνζθνξά. "Πξέζπεηα": νη εθδειψζεηο πνπ κέζα απφ ηηο δηαθξαηηθέο επαθέο πςεινχ επηπέδνπ θπνθνξείηαη ην ηέινο ησλ ερζξνπξαμηψλ θαη γελλνβνιάηε ε αδειθνζχλε. Σν ζεκείν ζπλχπαξμεο ησλ ιαψλ αιιά θαη ηεο πνιηηηζηηθήο δεκηνπξγίαο. Σφπνο θαη εθδειψζεηο πνπ ηίκεζαλ θαη ηηκήζεθαλ απφ ηνπο θνξπθαίνπο ηεο Σέρλεο, ησλ Γξακκάησλ, ηνπ Ώζιεηηζκνχ, ηεο Πνιηηηθήο αιιά θαη ηεο ζξεζθείαο

41 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΣΟΠΕΚΏ ΠΡΟΨΟΝΣΏ ΚΡΑΗΑ Οη Αξφκνη ηνπ θξαζηνχ ηεο Μαθεδνλίαο απνηεινχλ πξσηνπνξηαθφ ηνπξηζηηθφ πξφγξακκα πνπ αλαπηχρζεθε απφ ηελ θνηλή πξνζπάζεηα ησλ κειψλ ηεο ΒΝΧΔ ΟΕΝΟΠΏΡΏΓΧΓΧΝ ηνλ ακπειψλα Μαθεδνλίαο. Ο Αξφκνο ηνπ θξαζηνχ πνπ δηαζρίδεη ηελ πεξηνρή Ώκπληαίνπ νλνκάδεηαη «Ο δξφκνο ηνπ Κξαζηνχ ησλ Μαθεδφλσλ ΐαζηιέσλ». Σν Ώκχληαην γλσζηφ γηα ηα θξαζηά ηνπ, πνπ ραξαθηεξίδνληαη αλψηεξεο πνηφηεηαο βξίζθεηαη ζε έλα νξνπέδην κε έλα κέζν χςνο κέηξα. Καη έρεη ηδαληθφ θιίκα γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηεο πνηθηιίαο Ξηλφκαπξνπ, ε δπλακηθφηεξε ησλ ειιεληθψλ ζηαθπιηψλ, ε νπνία βαζηιεχεη ζε φιε ηελ πεξηνρή. Έλα άιιν δηάζεκν πξντφλ ηεο πεξηνρήο είλαη επίζεο ηα θξνπηψδε θξαζηά κε άξσκα θξάνπιαο, κνπξψλ θαη ιεκνληνχ αιιά θαη βαλίιηαο, κήινπ θαη βεξίθνθνπ. Ο Αήκνο Ώκπληαίνπ δηαζέηεη ππαίζξην Μνπζείν ακπειννηληθήο θιεξνλνκηάο Ώκπληαίνπ, κε ζπιινγή απφ αληηθείκελα θαη εξγαιεία πνπ αθνξνχλ ζηελ ακπεινθαιιηέξγεηα θαη ζηελ νηλνπνίεζε. Ο θαιχηεξνο ηξφπνο λα νινθιεξψζεηε ην κεζεκεξηαλφ ζαο γεχκα είλαη λα ζπλνδεχζεηε ηα θξνχηα ζαο κε έλαλ ηνπηθφ μεξφ νίλν. Θα ζαο ζπληζηνχζακε ηα θξνχηα λα είλαη κήια απφ ηε δηπιαλή ζην Ώκχληαην ΐεγφξα. Γηαηί, πξαγκαηηθά ηα κήια ηεο ΐεγφξαο είλαη κεγάια, νινζηξφγγπια θαη πξνπαληφο λφζηηκα θαη πγηεηλά. Υσξίο ηε ζπζηεκαηηθή ρξήζε θπηνθαξκάθσλ θαη κε ηξφπν θαιιηέξγεηαο πνιχ θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ ηα κήια ηεο ΐεγφξαο πξνβάιινπλ σο ηα θαιχηεξα ηεο πεξηνρήο. Σν έδαθνο είλαη πινχζην ζε λεξφ, θαζψο νη άλζξσπνη ηα θαιιηεξγνχλ δίπια ζε κηα απφ ηηο κεγαιχηεξεο ιίκλεο ηεο Βιιάδνο ηελ ΐεγνξίηηδα

42 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο ΠΗΠΔΡΗΔ ΦΛΧΡΗΝΖ Φεκηζκέλεο γηα ηελ πνηφηεηα θαη ηε λνζηηκηά ηνπο είλαη ηφζν νη πηπεξηέο Φισξίλεο φζν θαη νη παηάηεο. Κάηη πνπ δε ζπλεζίδεηαη ζε άιιεο πεξηνρέο ηεο Βιιάδαο είλαη φηη ζηε Φιψξηλα θάζε ρσξηφ έρεη γηα "ζήκα θαηαηεζέλ" έλα πξντφλ. Έηζη κνλαδηθέο ζεσξνχληαη νη πηπεξηέο απφ ηνλ Ώεηφ θαη νη παηάηεο απφ ην θιήζξν. Σα ηειεπηαία ρξφληα γίλνληαη εθδειψζεηο πξνο ηηκή ησλ ηνπηθψλ απηψλ πξντφλησλ θαη πξαγκαηηθά νη επηζθέπηεο πνπ ζα έρνπλ ηε ηηκή λα βξεζνχλ ζηνλ Ώεηφ θαη ην θιήζξν ζε απηέο ηηο εθδειψζεηο δε ζα ην κεηαληψζνπλ. Αε ζα αξγήζεηε λα θαηαιάβεηε πψο αγσληάηε λα πξνκεζεπηείηε φια απηά ηα παξαδνζηαθά πξντφληα θαη λα ηα πάξεηε καδί ζαο θαηά ηελ επηζηξνθή ζαο ζην ηφπν ζαο. ρη βέβαηα σο ελζχκηα ή αλακλεζηηθά αιιά γηα λα ηα καγεηξεχεηε θαη ζεηο θαη λα ζπλνδεχνπλ ηα άιια εδέζκαηα ζαο. Πνιιά θαηαζηήκαηα ζα ζαο βγάινπλ απφ ηε δχζθνιε ζέζε ηεο αλαδήηεζεο ησλ πξντφλησλ, αιιά θαη πνιινί παξαγσγνί ζα ζαο πξνκεζεχζνπλ θαζψο ζα επηζθέπηεζηε ηα ρσξηά ηνπο. Χζηφζν ζε πνιιά γξαθηθά ρσξηνπδάθηα νη γπλαίθεο ζα ζαο δηεπθνιχλνπλ πάξα πνιχ, θαζψο εδψ θαη πνιιά ρξφληα έρνπλ νξγαλψζεη ηνπο γπλαηθείνπο ζπλεηαηξηζκνχο ηνπο θαη κε εθζεηήξηα φπσο απηφ ηνπ Νπκθαίνπ, ηνπ Ώγίνπ Γεξκαλνχ, ηεο Άλσ Καιιηλίθεο. ΦΑΟΛΗΑ Σα θαζφιηα ειέθαληεο θαη γίγαληεο απφ ηε Φιψξηλα είλαη ην βαζηθφ ζπζηαηηθφ ηεο παζίγλσζηεο παξαδνζηαθήο Βιιεληθήο ζπληαγήο,ε δηαβφεηε θαζνιάδα. ίγνπξα βέβαηα γλσξίδεηε φηη ςήλνληαη θαη ζην θνχξλν [ηαβά ή πιαθί) ή γίλνληαη ζαιάηα. Βίλαη αλακθηζβήηεηα ηδηαίηεξα πγηεηλά θαη ζξεπηηθά ηξφθηκα θαη εχθνια βξίζθνπλ ηε ζέζε ηνπο ζηε Μεζνγεηαθή δηαηξνθή θαη δίαηηα. θαζφιηα ειέθαληεο θαη γίγαληεο αλήθνπλ ζηελ ίδηα ειιεληθή πνηθηιία θαζνιηψλ εμαηξεηηθήο πνηφηεηαο

43 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Φιψξηλαο Δ δηαθνξνπνίεζε ησλ δχν θαηεγνξηψλ γίλεηαη βάζεη κεγέζνπο ηνπο θαη ε εθπιεθηηθή ηνπο πνηφηεηα νθείιεηαη ζην ζπλδπαζκφ ηνπ κηθξνθιίκαηνο θαη ζηελ εδαθνινγηθή ζχζηαζε ηεο πεξηνρήο. Σν 1994 ε Βιιάδα αλαγλψξηζε ηα θαζφιηα ειέθαληεο θαη γίγαληεο απφ ηε Φιψξηλα σο πξνζηαηεπφκελεο νλνκαζίαο πξνέιεπζεο. Δ αξκφδηα επηηξνπή ηεο Βπξσπατθήο Έλσζεο ηα αλαγλψξηζε σο πξνζηαηεπφκελεο γεσγξαθηθήο έλδεημεο. Οη ληφπηνη ζπλεζίδνπλ λα ζπλνδεχνπλ ηε θαζνιάδα, ηα θαζφιηα ζην θνχξλν ή ηηο ζαιάηεο κε ληφπηα ηπξηά Ώλ θαη φιε ε πεξηνρή έρεη πνιχ αλεπηπγκέλε θηελνηξνθία, πεξηνρέο φπσο ε Κξπζηαιινπεγή θαη ε Κέιιε θεκίδνληαη ηδηαίηεξα γηα ηα ηπξηά ηνπο. Σπξί θηηάρλεη ν άλζξσπνο απφ ηα παλάξραηα ρξφληα. ηε κπζνινγία καο ν Κχθισπαο Πνιπθήκνο αλαθέξεηαη σο ν πξψηνο ηπξνθφκνο. Ο Ώξηζηνηέιεο θαη ν Αηνζθνπξίδεο έδσζαλ ηηο πξψηεο ζπληαγέο γηα ηελ παξαγσγή ηπξηνχ θαη νη ηπξνθφκνη καο δηαθπιάηηνπλ πηζηά ηηο ζπληαγέο ηεο Μαθεδνληθήο γεο

44 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο 2.3. ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΝΟΜΟΤ ΚΑΣΟΡΗΑ ΛΕΓΏ ΛΟΓΕΏ ΓΕΏ ΣΟΝ ΝΟΜΟ Ο Ννκφο Καζηνξηάο θαηέρεη ην δπηηθφ άθξν ηεο δπηηθήο Μαθεδνλίαο. πλνξεχεη βφξεηα κε ην λνκφ Φιψξηλαο, λφηηα, αλαηνιηθά θαη λνηηναλαηνιηθά κε ηνπο λνκνχο Γξεβελψλ θαη Κνδάλεο, λνηηνδπηηθά κε ην λνκφ Εσαλλίλσλ θαη δπηηθά κε ηελ Ώιβαλία. (Καζηνξηά) Σν έδαθνο ηνπ λνκνχ είλαη νξεηλφ θαη ην θιίκα επεηξσηηθφ κε ςπρξνχο ρεηκψλεο θαη ζεξκά θαινθαίξηα. Δ ζεξκνθξαζία παξνπζηάδεη κεγάιεο δηαθνξέο κεηαμχ ρεηκψλα θαη θαινθαηξηνχ θαη ην ρεηκψλα θαηεβαίλεη πνιιέο θνξέο πνιχ θάησ απφ ην κεδέλ κε απνηέιεζκα θαη ηα λεξά ηεο ιίκλεο λα παγψλνπλ. Με βάζε ηελ ηειεπηαία απνγξαθή ν πιεζπζκφο ηνπ Ννκνχ αλέξρεηαη ζε θαηνίθνπο. Δ ηδηαίηεξε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο ζηε κεζνβπδαληηλή πεξίνδν θαη ζηελ πεξίνδν ηεο Σνπξθνθξαηίαο εθθξάδεηαη κέζα απφ ηα ζπάληα δείγκαηα εθθιεζηαζηηθήο αξρηηεθηνληθήο θαη αγηνγξάθεζεο ησλ λαψλ πνπ δηαζψδνληαη. Σα αξρνληηθά ηεο αλαδεηθλχνπλ ηα ζηνηρεία ηεο αξρηηεθηνληθήο ηεο επνρήο ζε ζπλδπαζκφ κε νξηζκέλα ηνπηθά ζηνηρεία. ήκεξα θαηαβάιινληαη αμηφινγεο πξνζπάζεηεο δηαηήξεζεο θαη αλαβίσζεο εζίκσλ, δηνξγάλσζεο ζχγρξνλσλ πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ, ίδξπζεο θαη ιεηηνπξγίαο κνπζείσλ

45 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ΝΏΟΕ ηελ αξρηηεθηνληθή ησλ νγδφληα πεξίπνπ λαψλ πνπ δηαηεξνχληαη ζήκεξα παξαηεξνχκε ηξεηο ηππνινγίεο : -Σξίθνγρνο λαφο κε ηξνχιν -Σξίθιηηε βαζηιηθή θακαξνζθέπαζηε -Ξπιφζηεγνο δξνκηθφο λαφο κνλφρσξνο ΏΓΕΟΓΡΏΦΕΏ Δ κεγάιε αλάπηπμε ηεο εθθιεζηαζηηθήο αξρηηεθηνληθήο ζηελ πεξηνρή ηεο Καζηνξηάο ηε κεζνβπδαληηλή πεξίνδν είρε σο απνηέιεζκα ηελ παξάιιειε άλζεζε ηεο αγηνγξαθίαο. ήκεξα ζην Ννκφ Καζηνξηάο δηαηεξνχληαη 80 λανί απφ ηνπο νπνίνπο νη 26 είλαη βπδαληηλνί θαη πξνζθέξνπλ πεξίπνπ ηεηξαγσληθά κέηξα ηνηρνγξαθηψλ ελψ φινη νη λανί δηαζέηνπλ ζπάληα δείγκαηα βπδαληηλψλ εηθφλσλ θαη μπιφγιππηα ηέκπια αλππνιφγηζηεο θαιιηηερληθήο αμίαο. Υαξαθηεξηζηηθφ ησλ εηθφλσλ πνπ δηαζψδνληαη είλαη ην φηη ε απεηθφληζε ελφο ή θαη πεξηζζνηέξσλ πξνζψπσλ δίλεηαη ζ' έλα ρψξν ζπκβαηηθφ πνπ ζηεξείηαη θπζηθφηεηαο θαη γεσκεηξηθήο πξννπηηθήο ελψ δίλεηαη έκθαζε ζην ππεξβαηηθφ θαη ην ππεξθπζηθφ ησλ πξνζψπσλ

46 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ΏΡΥΟΝΣΕΚΏ Σα αξρνληηθά είλαη θηίζκαηα ηνπ 17νπ θαη 18νπ αηψλα θαη παξνπζηάδνπλ κεγάιν ελδηαθέξνλ γηα ηελ ηνηρνδνκία, ηελ αξρηηεθηνληθή θαη ηε δσγξαθηθή ηνπο, ελψ μερσξίδνπλ απφ ηελ επηβιεηηθφηεηα θαη ηελ κεγαινπξέπεηα ηεο ηδηφξξπζκεο θαηαζθεπήο ηνπο. Σα αξρνληηθά θηίζηεθαλ ηελ επνρή πνπ ε πεξηνρή ηεο Καζηνξηάο παξνπζίαζε κεγάιε νηθνλνκηθή άλζεζε σο απνηέιεζκα ηεο έληνλεο εκπνξηθήο θαη βηνηερληθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ Καζηνξηαλψλ γνπλνπνηηψλ ζην εζσηεξηθφ αιιά θαη ζηηο αγνξέο ηνπ εμσηεξηθνχ. Σα αξρνληηθά, κάξηπξεο ηεο νηθνλνκηθήο αθκήο θαη ηεο πνιηηηζηηθήο αλάπηπμεο ραξαθηεξίδνληαη απφ αζθάιεηα θαη άλεζε θαη απνηεινχλ ζηηο κέξεο καο ραξαθηεξηζηηθά δείγκαηα παξαδνζηαθήο αξρηηεθηνληθήο ησλ λεψηεξσλ ρξφλσλ ΒΘΕΜΏ - ΠΟΛΕΣΕΣΕΚΒ ΒΚΑΔΛΧΒΕ ήκεξα νη θάηνηθνη ηνπ Ννκνχ Καζηνξηάο έρνπλ θαηαθέξεη λα δηαηεξήζνπλ αλαιινίσηα παιαηά ήζε θαη έζηκα, ζαλ ζηνηρεία ηνπ ιατθνχ καο πνιηηηζκνχ. Δ αλαβίσζε απηή πξαγκαηνπνηείηαη κέζα απφ νξγαλσκέλεο νκάδεο, ηελ Σνπηθή Ώπηνδηνίθεζε θαη ηνπο πνιηηηζηηθνχο θνξείο

47 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο Υαξαθηεξηζηηθφηεξεο εθδειψζεηο πνπ αλαβηψλνπλ παιαηνηέξα έζηκα είλαη ην θαζηνξηαλφ θαξλαβάιη (Ραγθνπηζάξηα 6-8 Εαλνπαξίνπ), νη κπνπκπνχλεο (απνθξηάηηθεο θσηηέο πνπ αλάβνληαη ζηηο γεηηνληέο κε γιέληηα θαη παξαδνζηαθνχο ρνξνχο), ε γηνξηή ηνπ πξνθήηε Διία, πξνζηάηε ησλ γνπλνπνηψλ. ηηο κέξεο καο λέεο εθδειψζεηο πξνζηίζεληαη ζηηο ήδε ππάξρνπζεο φπσο ηα "Οξέζηεηα", ε εβδνκάδα ηνπ απφδεκνπ Καζηνξηαλνχ θαη ν πνιηηηζηηθφο Ώχγνπζηνο ελψ ην πξψην αββαηνθχξηαθν ηνπ Ώπγνχζηνπ δηνξγαλψλεηαη ζηηο φρζεο ηνπ πνηακνχ Ώιηάθκνλα ην RIVER PARTY", κηα κεγάιε ππαίζξηα εθδήισζε κε ζπκκεηνρή γλσζηψλ θαιιηηερλψλ, πνπ ζπγθεληξψλεη πιήζνο επηζθεπηψλ απφ φιε ηε Βιιάδα ΜΟΤΒΕΏ ΛΑΟΓΡΑΦΗΚΟ ΜΟΤΔΗΟ Σν Λανγξαθηθφ Μνπζείν ηεο Καζηνξηάο ζηεγάδεηαη ζην αξρνληηθφ ηνπ Νεξάληδε Ώτβάδε ζηνλ νηθηζκφ Νηνιηζφ

48 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο Σα εθζέκαηα ηνπ κνπζείνπ αθνξνχλ αληηθείκελα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ ζε παιαηφηεξεο επνρέο θαη ζρεηίδνληαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ Καζηνξηαλψλ ζην ρψξν ηνπ ζπηηηνχ, ηεο εξγαζίαο, ηεο αλάπαπζεο θαη ησλ θνηλσληθψλ ηνπο εθδειψζεσλ. Ώμηφινγα είλαη ηα εθζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ επεμεξγαζία ηεο γνχλαο. Σν ππφζηεγν δηαηεξείηαη ζε ηξεηο ρψξνπο, ην δπκσηάξη, ηελ απνζήθε ηξνθίκσλ θαη ηελ απνζήθε θξαζηνχ. ηνλ εκηφξνθν ππάξρεη έλαο νληάο κεηδάθη. ΒΤΕΑΝΣΗΝΟ ΜΟΤΔΗΟ ην ΐπδαληηλφ Μνπζείν ηεο Καζηνξηάο εθηίζεληαη αληηθείκελα ηεο ΐπδαληηλήο πεξηφδνπ απφ ηνλ 12ν έσο θαη ηνλ 17ν αηψλα. Σα εθζέκαηα αθνξνχλ θπξίσο θνξεηέο εηθφλεο άξηζηα ζπληεξεκέλεο, νη νπνίεο έρνπλ ζπγθεληξσζεί απφ ηνπο δεθάδεο βπδαληηλνχο λανχο ηνπ Ννκνχ θαη απνηεινχλ ζπάληα δείγκαηα βπδαληηλήο ηέρλεο. ηα γιππηά, θαη ζηηο ηνηρνγξαθίεο είλαη εκθαλή ηα ζεκάδηα επηδξάζεσλ απφ ηελ Κξεηηθή ρνιή (15νο αηψλαο). Σν βπδαληηλφ Μνπζείν πεξηέρεη κηα απφ ηηο πιένλ νινθιεξσκέλεο ζπιινγέο ΐπδαληηλψλ Ώγηνγξαθηψλ, κεηαθεξφκελσλ εηθφλσλ θαη εθθιεζηαζηηθήο ηέρλεο πνπ ζα κπνξνχζε λα ζπλαληήζεη θάπνηνο νπνπδήπνηε ζηνλ θφζκν. Γχξσ ζηηο 550 εηθφλεο θπιάζζνληαη ζην ΐπδαληηλφ Μνπζείν ηεο πφιεο. ηηο εηθφλεο απεηθνλίδνληαη κεκνλσκέλα πξφζσπα ή πνιππξφζσπεο ζθελέο ζε έλα ρψξν ζπκβαηηθφ, κε έλα ηξφπν πνπ ηνπο αθαηξεί ηε θπζηθφηεηα θαη ηνπο πξνζδίδεη ππεξβαηηθφηεηα. Σν ηδαληθφ ζε απηή ηε πεξίπησζε είλαη ε απφιπηε νκνηφηεηα κε ην πξσηφηππν

49 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο Υαξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν ηεο βπδαληηλήο ηέρλεο είλαη ε έιιεηςε γεσκεηξηθήο πξννπηηθήο. Σα πξφζσπα δελ θσηίδνληαη απφ θάπνηα ζπγθεθξηκέλε πεγή, αιιά θαηά ηελ θξίζε ηνπ δσγξάθνπ, κφλν ζηα ζαξθψκαηα. Σίπνηε δελ γίλεηαη κε γλψκνλα ην πιεζίαζκα ηνπ θπζηνιαηξηθνχ, αιιά πάληνηε ηνλίδεηαη ην ππεξθπζηθφ. ΟΗΚΟΜΟΤΔΗΟ Πξηλ απφ ρξφληα πεξίπνπ κηα νκάδα αλζξψπσλ ηεο επνρήο δηάιεμε ηελ λφηηα φρζε ηεο ιίκλεο γηα λα θηίζεη κε μχια θαη πειφ έλα ρσξηφ κέζα ή πνιχ θνληά ζηε ιίκλε. Δ λενιηζηθή απηή θνηλφηεηα αληηκεηψπηζε γηα εθαηνληάδεο ρξφληα ηηο πξνθιήζεηο ηνπ νηθνζπζηήκαηνο ηεο πεξηνρήο αλαπηχζζνληαο έλα επξχ θάζκα δξαζηεξηνηήησλ θαη έλαλ ηδηαίηεξν πνιηηηζκφ. Δ αλαζθαθηθή έξεπλα πνπ μεθίλεζε απφ ηελ νκάδα ηνπ θαζεγεηή ηνπ Ώ.Π.ζ. θ. Γ. Υ. Υνπξκνπδηάδε ην 1992 έθεξε ζηελ επηθάλεηα κεγάιν πιήζνο ζεκαληηθψλ επξεκάησλ. Μέζα απφ ηε κειέηε ησλ επξεκάησλ έγηλε κηα πξνζπάζεηα αλαζχλζεζεο ηεο εηθφλαο ηνπ πξντζηνξηθνχ Ληκλαίνπ νηθηζκνχ θαη ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ πξψηνπ Βιιεληθνχ Οηθνκνπζείνπ

50 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο Σν Οηθνκνπζείν ηνπ Αηζπειηνχ μεπεξλά ηα φξηα κηαο ζπκβαηηθήο αξραηνινγηθήο έθζεζεο θαη κεηαηξέπεη ηελ αξραηνινγηθή πιεξνθνξία ζε ρψξν πνπ κπνξεί θαλείο λα ηε βηψζεη. ε κηα έθηαζε 20 ζηξεκκάησλ, πνπ αλαπαξηζηάλεηαη ην νηθνζχζηεκα ελφο Ληκλαίνπ νηθηζκνχ, ν επηζθέπηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πεξπαηήζεη πάλσ ζηηο μχιηλεο πιαηθφξκεο ηνπ ρσξηνχ, λα δεη ηα λνηθνθπξηά ηεο 6εο ρηιηεηίαο π.υ. θαη λα πιεζηάζεη ηε δσή ησλ λενιηζηθψλ θαηνίθσλ. Δ αλαπαξάζηαζε πιαηζηψλεηαη απφ ρψξνπο ππνδνρήο θαη αλαςπρήο θαη εθθξάδεη κηα ζχγρξνλε κνπζεηνινγηθή αληίιεςε ζην επίπεδν ρξήζεο ηεο αξραηνινγηθήο πιεξνθνξίαο. ΜΟΤΔΗΟ ΔΝΓΤΜΑΣΟΛΟΓΗΑ Πξφθεηηαη γηα κνπζείν ζην νπνίν ζψδνληαη παξαδνζηαθέο ηνπηθέο ελδπκαζίεο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ηεο πεξηνρήο. ηεγάδεηαη ζην αξρνληηθφ ησλ Ώθψλ Βκκαλνπήι θαη δηαζέηεη ζεκαληηθή ζπιινγή απφ παξαδνζηαθέο ζηνιέο ηεο πφιεο ηεο Καζηνξηάο θαζψο θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Δ ιεηηνπξγία ηνπ βαζίδεηαη ζε πξνζπάζεηα ηνπ κνπζηθνθηινινγηθνχ ζπιιφγνπ "ΏΡΜΟΝΕΏ" πνπ εξγάδεηαη θαη θξνληίδεη γηα ηνλ εκπινπηηζκφ θαη ηελ ζπκπιήξσζε ηνπ

51 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ηα εθζέκαηα πεξηιακβάλνληαη: -ηνιέο γπλαηθψλ - Βλδπκαζίεο αλδξψλ - Παηδηθέο ζηνιέο - Πινχζηα ζπιινγή λνκηζκάησλ Σν κνπζείν δηαθπιάζζεη ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηνπ ηφπνπ. Μαξηπξεί ηνλ ηξφπν δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο επνρήο, ηελ πνηφηεηα δσήο θαη ηηο ζρέζεηο ησλ Καζηνξηαλψλ κε ηελ Βπξψπε θαη ηνλ ππφινηπν θφζκν Δ ΛΕΜΝΔ Δ ιίκλε ηεο Καζηνξηάο είλαη ν πνιπηηκφηεξνο ζεζαπξφο ηεο πφιεο. Βίλαη ην ζηνιίδη ηεο, πνπ ην απνιακβάλεη ν επηζθέπηεο ηεο αιιά θαη ν Καζηνξηαλφο, σο ηφπν αλαςπρήο θαη σο θέληξηζκα ξνκαληηζκνχ θαη αλαπφιεζεο. ηηο αθηέο ηεο ιίκλεο ππάξρνπλ αξθεηέο πιαηείεο θαη πάξθα. (Λίκλε ηεο Καζηνξηάο)

52 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ηνπο εηδηθά δηακνξθσκέλνπο απηνχο ρψξνπο, ν επηζθέπηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πεξπαηήζεη ζε ιηζφζηξσηεο δηαδξνκέο θαη λα ζαπκάζεη ηε κνλαδηθή θπζηθή νκνξθηά ηεο ιίκλεο, φιεο ηηο επνρέο ηνπ έηνπο. Δ ιίκλε Οξεζηίδα ηεο Καζηνξηάο ζεσξείηαη κνξθνινγηθά ε σξαηφηεξε ιίκλε ηεο Βιιάδνο θαη έρεη θεξπρζεί "Μλεκείν Φπζηθνχ Κάιινπο" απφ ην Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ. Δ θπζηθή ιεθάλε ηεο ιίκλεο, ε νπνία πεξηθιείεηαη απφ βνπλά εμαίξεηεο γεσκνξθνινγίαο, απνηειεί έλα κνλαδηθφ πδξνβηφηνπν. Βίλαη έλαο πγξφηνπνο κεγάιεο ζεκαζίαο γηα ηα πδξφβηα αιιά θαη γηα ηα αξπαρηηθά πνπιηά θαη ρξεζηκεχεη σο πεξηνρή αλαπαξαγσγήο, δηαηξνθήο θαη δηαρείκαλζεο. πληεξεί πινχζηα νξληζνπαλίδα πνπ πεξηιακβάλεη ζπάληα θαη απεηινχκελα είδε. Υαξαθηεξηζηηθφηεξα: Λαγγψλα, Ρνδνπειεθάλνο, Ώξγπξνπειεθάλνο, Ώξγπξνηζηθληάο, Υαιθφθνηα, ΐαιηφπαπηα, Υελνπξίζηεο, Καιακφθηξθνο, Μνπζηαθνγιάξνλν,θ.α. ηε ιίκλε ππάξρνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο πνιιψλ εηδψλ ςαξηψλ, θαη πξνζθέξεηαη γηα ςάξεκα ηφζν κε ηηο παξαδνζηαθέο βάξθεο ζηα βαζηά λεξά φζν θαη κε θαιάκη ζηηο αθξνιίκληεο πεξηνρέο. ηα λεξά ηεο ιίκλεο ππάξρνπλ ςάξηα φπσο ηα γξηβάδηα, νη πεηαινχδεο, ηα ηζηξφληα, νη ηνχξλεο θ.ά. Σν ςάξεκα επηηξέπεηαη ζρεδφλ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο εθηφο ηελ πεξίνδν ηεο αλαπαξαγσγήο ησλ ςαξηψλ. Βίδε αιηείαο ππάξρνπλ ζε εηδηθά θαηαζηήκαηα ζηελ πφιε ηεο Καζηνξηάο θαη ζην Ώξγφο Οξεζηηθφ

53 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ΐΟΤΝΏ ΓΡΑΜΜΟ ΑΛΗΑΚΜΟΝΑ Ο νξεηλφο φγθνο ηνπ Γξάκκνπ κε ηηο πεγέο ηνπ πνηακνχ Ώιηάθκνλα απνηειεί έλαλ ελδηαθέξνληα πξννξηζκφ γηα ηνλ επηζθέπηε ηνπ Ν.Καζηνξηάο. Δ πεξηνρή ηνπ Γξάκκνπ απνηειεί έλα απφ ηα παξαγσγηθφηεξα θαη παξζέλα δαζηθά ζπκπιέγκαηα ηεο Βιιάδαο. (Γξάκκνο) Δ πεξηνρή είλαη αξαηνθαηνηθεκέλε θαη νη θχξηεο αζρνιίεο ησλ θαηνίθσλ ηεο είλαη ε δαζνπνλία, ην θπλήγη θαη ε θηελνηξνθία. Δ πεξηνρή, κε ηελ εμαίξεηε γεσκνξθνινγία θαη ηε ζπάληα ρισξίδα θαη παλίδα είλαη ηδαληθφο ρψξνο πνπ πξνζθέξεηαη γηα πεξηπάηνπο θαη πεξηεγήζεηο. Ώπφ ηνλ νξεηλφ φγθν ηνπ Γξάκκνπ πεγάδεη ν πνηακφο Ώιηάθκνλαο, ην κεγαιχηεξν ζε κήθνο (297 ρικ.) πνηάκη ηεο Βιιάδνο. Ώπφ ηηο πεγέο ηνπ πνηακνχ θαη θαηά κήθνο ηεο θνίηεο ηνπ ππάξρεη έλαο ζπάληνο πδξνβηφηνπνο. Ο επηζθέπηεο, κπνξεί λα πεξηεγεζεί ζε κηα πινχζηα ζε πδάηηλνπο πφξνπο πεξηνρή πνπ πιαηζηψλεηαη απφ ππθλά δάζε θαη λα ζαπκάζεη ην εμαίξεηεο νκνξθηάο νηθνζχζηεκα ρισξίδαο θαη παλίδαο

54 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ΒΗΣΗ Σν νξεηλφ ζχκπιεγκα ηνπ ΐίηζηνπ κε ηα ππθλά δάζε νμπάο θαη ηε ζπάληα ρισξίδα θαη παλίδα, είλαη απφ ηνπο πιένλ ελδηαθέξνληεο πξννξηζκνχο ηνπ επηζθέπηε ηνπ Ν.Καζηνξηάο. (ΐίηζη) Δ πεξηνρή έρεη κείλεη αλεπεξέαζηε απφ ηελ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα θαη δηαηεξεί ηελ κνλαδηθή νκνξθηά ηεο άγξηαο θχζεο. Δ πεξηνρή, κε ηελ εμαίξεηε γεσκνξθνινγία ηεο θαη ηνπο γξαθηθνχο ηεο νηθηζκνχο, πξνζθέξεηαη γηα πεξηπάηνπο θαη πεξηεγήζεηο. Σν ΐίηζη πξνζηαηεχεηαη ζε εζληθφ επίπεδν σο θαηαθχγην ζεξακάησλ θαη απνηειεί ηδαληθφ βηφηνπν γηα ηελ απεηινχκελε κε εμαθάληζε αξθνχδα. ην φξνο ΐίηζη θαη ζε απφζηαζε 22 ρκ. απφ ηελ πφιε ηεο Καζηνξηάο ιεηηνπξγεί νξγαλσκέλν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν. Σν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν βξίζθεηαη ζην δξφκν πνπ νδεγεί απφ ηελ Καζηνξηά ζηε Φιψξηλα ζηα βφξεηα ηνπ ρσξηνχ Πνιπθέξαζνο. Ο δξφκνο είλαη αζθαιηνζηξσκέλνο θαη εθρηνλίδεηαη

55 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο ΒΝΏΛΛΏΚΣΕΚΒ ΜΟΡΦΒ ΣΟΤΡΕΜΟΤ ΠΔΡΗΠΑΣΟ ηηο αθηέο ηεο ιίκλεο ππάξρνπλ αξθεηέο πιαηείεο θαη πάξθα. ηνπο εηδηθά δηακνξθσκέλνπο απηνχο ρψξνπο, ν επηζθέπηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πεξπαηήζεη ζε ιηζφζηξσηεο δηαδξνκέο θαη λα ζαπκάζεη ηε κνλαδηθή θπζηθή νκνξθηά ηεο ιίκλεο, φιεο ηηο επνρέο ηνπ έηνπο. (Πεξηήγεζε ζηε ιίκλε Καζηνξηάο) ηε ιίκλε, ν επηζθέπηεο, έρεη ηε δπλαηφηεηα λα πεξηεγεζεί κε δχν θαξάβηα. Σα θαξάβηα απηά, πνπ μεθηλνχλ ην έλα απφ ηελ Καζηνξηά θαη ην άιιν απφ ην Μαπξνρψξη, εθηεινχλ δξνκνιφγηα πεξηήγεζεο ζηε ιίκλε, ζηα νπνία ν επηζθέπηεο κπνξεί λα ζαπκάζεη ηε κνλαδηθή θπζηθή νκνξθηά ηνπ ηνπίνπ θαη ηελ μερσξηζηή ρισξίδα θαη παλίδα. ΚΗ Δ ρηνλνδξνκία είλαη έλα απφ ηα πην δεκνθηιή ρεηκεξηλά αζιήκαηα ζηνλ θφζκν. ην Ννκφ Καζηνξηάο ιεηηνπξγεί ρηνλνδξνκηθφ θέληξν ζην βνπλφ ΐίηζη, πνπ βξίζθεηαη πάλσ ζηα ζχλνξα ησλ Ννκψλ Καζηνξηάο θαη Φιψξηλαο. (Υηνλνδξνκηθφ θέληξν ΐίηζηνπ)

56 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο Ώπφ ηελ θνξπθή, φπνπ θαη βξίζθεηαη ην νκψλπκν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν, ε ζέα είλαη κνλαδηθή. Σν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν "ΐηηζίνπ" Καζηνξηάο απέρεη απφ ηελ πφιε 22 ρικ. Ο δξφκνο είλαη αζθαιηνζηξσκέλνο, αζθαιήο θαη απνρηνλίδεηαη. Κνξπθή 1.875κ, ΐάζε 1.610κ LIFT (ζπξφκελν πηαηάθη) 1000κ. κε δπλαηφηεηα εμππεξέηεζεο 850 άηνκα/ψξα, BABY LIFT 150κ. Οη πίζηεο είλαη ραξαγκέλεο κέζα ζε ππθλφ δάζνο, έρνπλ θνηλή αθεηεξία θαη εμππεξεηνχληαη κε ην ίδην lift. Δ θεληξηθή είλαη 1000κ, ε πιεπξηθή ΐΏ 2.500κ, ε πιεπξηθή ΐΑ 1.300κ. ζάιε (εζηηαηφξην - θαθεηεξία κπαξ) parking. ΦΑΡΔΜΑ Ο Ννκφο δηαζέηεη αμηφινγεο εθηάζεηο απφ ηρζπνθφξα χδαηα. Σν ςάξεκα ηφζν κε ηηο παξαδνζηαθέο αθφκα βάξθεο ζηα πην βαζεηά λεξά ηεο ιίκλεο, φζν θαη κε ην θαιάκη ζηελ αθξνιηκληά θαη ζηηο φρζεο ηνπ Ώιηάθκνλα θαη ησλ παξαπνηάκσλ ηνπ, απνηειεί ζαπκάζηα εκπεηξία ιφγσ ηεο θπζηθήο νκνξθηάο. ηα λεξά απηά, θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ππάξρεη αξθεηή πνζφηεηα θαη πνιιά είδε αιηεπκάησλ φπσο Γξηβάδη, Πεηαινχδα, Σζηξφλη, Σνχξλα, Πξηθί θ.α. Ώπαγνξεπηηθή πεξίνδνο ςαξέκαηνο είλαη ε πεξίνδνο αλαπαξαγσγήο ησλ ςαξηψλ. ΚΧΠΖΛΑΗΑ Δ θσπειαζία είλαη έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά αζιήκαηα ζηελ πφιε ηεο Καζηνξηάο

57 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Καζηνξηάο Λεηηνπξγνχλ φκηινη λαπηαζιεηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ν Ναπηηθφο κηινο Καζηνξηάο (ΝΟΚ), ν Κσπειαηηθφο κηινο Καζηνξηάο (ΚΟΚ) & ν Ναπηηθφο κηινο Μαπξνρσξίνπ (ΝΟΜ) ζην Α. Μαθεδλψλ. ηε ιίκλε ηεο Καζηνξηάο πξαγκαηνπνηνχληαη Παλειιήληνη, Αηεζλείο αγψλεο θαη θάζε είδνπο λαπηαζιεηηθέο εθδειψζεηο. ΦΧΣΟΓΡΑΦΖΖ Δ θπζηθή νκνξθηά ηεο πεξηνρήο ηεο Καζηνξηάο δίλεη πινχζηα εξεζίζκαηα γηα θσηνγξαθηθή απαζαλάηηζε. Δ ιίκλε, νη νξεηλνί φγθνη ηνπ Γξάκκνπ θαη ηνπ ΐηηζίνπ, ν πνηακφο Ώιηάθκνλαο, νη κνλαδηθήο αξρηηεθηνληθήο εθθιεζίεο, νη γξαθηθνί νξεηλνί νηθηζκνί, ε ζπάληα ρισξίδα θαη παλίδα, νη παλέκνξθεο δαζηθέο θαη νξεηλέο δηαδξνκέο είλαη κεξηθνί απφ ηνπο ρψξνπο πνπ κπνξεί ν εξαζηηέρλεο αιιά θαη ν επαγγεικαηίαο θσηνγξάθνο λα αληιήζεη ζέκαηα γηα θσηνγξάθεζε. HAPPY LAND ηελ Πεληάβξπζν Καζηνξηάο έρεη δεκηνπξγεζεί έλα πάξθν γηα παηδηά κε ηηο θαιχηεξεο πξνδηαγξαθέο. ην ρψξν απηφ ηνπο πξνζθέξεη ηελ κνλαδηθή εκπεηξία λα δνπλ θαη λα παίμνπλ κε δψα πνπ δελ έρνπλ μαλαδεί. Έλαο εηδηθά δηακνξθσκέλνο ρψξνο κε πνιχ πξάζηλν, παηρλίδηα, δψα, κνπζηθή ψζηε λα παίδνπλ ηα παηδηά κε αζθάιεηα ππφ ηελ παξαθνινχζεζε παηδαγσγψλ θαη νη γνλείο λα κπνξνχλ λα απνιαχζνπλ ηε θχζε απφ ην πάξθν

58 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο 2.4. ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΝΟΜΟΤ ΚΟΕΑΝΖ ΛΕΓΏ ΛΟΓΕΏ ΓΕΏ ΣΟΝ ΝΟΜΟ Ο Ννκφο Κνδάλεο είλαη ν κεγαιχηεξνο λνκφο ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο. ΐξίζθεηαη ζην ζηαπξνδξφκη Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Δπείξνπ θαη Θεζζαιίαο. Βθηφο απφ ηηο θπζηθέο νκνξθηέο ηνπ, ν λνκφο έρεη λα επηδείμεη αμηφινγνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο πνπ θαλεξψλνπλ ηε καθξαίσλε ηζηνξία ηεο πεξηνρήο. Οη αξραηνινγηθέο έξεπλεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή έρνπλ θέξεη ζην θσο ζεκαληηθά παιαηνληνινγηθά θαη πξντζηνξηθά επξήκαηα θαη αλεθηίκεηνπο ζεζαπξνχο ηεο θιαζηθήο αξραηφηεηαο. Σα βπδαληηλά κλεκεία θαη ηα παλέκνξθα ρσξηά κε ηα αξρηηεθηνληθά αξηζηνπξγήκαηα πνπ ζπλαληά θαλείο ζην νδνηπνξηθφ ηνπ ζηελ Κνδάλε απνθαιχπηνπλ ηα πνιχηηκα θνκκάηηα ηνπ παδι ηεο ηζηνξίαο πνπ θέξνπλ ηε ζθξαγίδα ηεο πεξηνρήο θαη πνπ ελψλνπλ ην ρζεο κε ην ζήκεξα ηνπ ηφπνπ ΏΡΥΏΕΟΛΟΓΕΚΟΕ ΥΧΡΟΕ ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟ ΥΧΡΟ ΑΗΑΝΖ Δ αξρηθή θαηνίθεζε ηνπ αξραηνινγηθνχ ρψξνπ ηεο Ώηαλήο ηνπνζεηείηαη ζηα πξντζηνξηθά ρξφληα (Όζηεξε Βπνρή ηνπ Υαιθνχ). Ήθκαζε ζηα αξρατθά θαη θιαζηθά ρξφληα (6νο θαη 5νο αηψλαο π.υ.), νπφηε θαη ρξνλνινγνχληαη πνιινί θηηζηνί ηάθνη, ιαθθνεηδείο ηάθνη θαη δεκφζηα θηίξηα. (Ώξραηνινγηθφο Υψξνο Ώηαλήο)

59 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Δ εγθαηάιεηςε ηνπ νηθηζκνχ θαη ηνπ λεθξνηαθείνπ ηνπνζεηείηαη ζηνλ 1ν αηψλα π.υ., ίζσο εμ αηηίαο θαηαζηξνθηθνχ ζεηζκνχ. πζηεκαηηθέο αλαζθαθέο άξρηζαλ ην Ώπνθαιχθζεθαλ ζεκαληηθά αξρηηεθηνληθά ιείςαλα, ζπζηάδεο ηάθσλ θαη νξγαλσκέλα λεθξνηαθεία, ηα νπνία ρξνλνινγνχληαη απφ ηα πξντζηνξηθά σο ηα πζηεξνειιεληζηηθά ρξφληα. Ο ρψξνο ηεο πφιεο ζην ιφθν ηεο Μεγάιεο Ράρεο ηαπηίδεηαη κε βεβαηφηεηα κε ηελ γλσζηή απφ ηηο πεγέο Ώηαλή, ε νπνία ήηαλ ε πξσηεχνπζα ηνπ βαζηιείνπ ηεο Βιίκεηαο. Έρνπλ θαηαζθεπαζηεί ζηέγαζηξα ζηε Αεμακελή, ζην πίηη κε ηηο θάιεο θαη ζε ηκήκα ηεο Ώγνξάο. Βπίζεο ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο λεθξφπνιεο κε ηνπο θηηζηνχο θηβσηηφζρεκνπο ηάθνπο. Σα επξήκαηα εθηίζεληαη ζην Μνπζείν Ώηαλήο. Σα ζεκαληηθφηεξα κλεκεία θαη αξρηηεθηνληθά ζχλνια ηνπ ρψξνπ είλαη: Κιαζηθή Ώγνξά κε ζηστθφ θηίξην θαη θαηαζηήκαηα. (Κιαζηθή Ώγνξά) Μεγάιε θπθιηθή δεμακελή ιαμεπκέλε ζην θπζηθφ βξάρν. (Κπθιηθή Αεμακελή)

60 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Βιιεληζηηθά ζπίηηα (πίηη κε ηηο θάιεο, πίηη κε ηα Πηζάξηα, πίηη κε ηηο Ώγλχζεο). ηνά κε πεζζνθίνλεο, θιαζηθψλ ρξφλσλ. Μεγάινη θηβσηηφζρεκνη ηάθνη, πζηεξναξρατθψλ θαη θιαζηθψλ ρξφλσλ. Ώγξνηθίεο Ώ, ΐ, Γ. Θνισηφο ξσκατθφο ηάθνο ζηε ζέζε ξάρε "Σζέτθα". ΐπδαληηλνί θαη κεηαβπδαληηλνί λανί (11νο-19νο αηψλαο). ΠΖΛΗΑ Αηζάιακνο καθεδνληθφο ηάθνο κε δσξηθή πξφζνςε. Καηαζθεπάζηεθε ζηελ αξρή ηνπ 2νπ αηψλα π.υ. θαη ρξεζηκνπνηήζεθε πνιιέο θνξέο σο ηνλ 1ν αηψλα π.υ. Ώλαζθάθεθε ην 1986 θαη ην (Μαθεδνληθφο Σάθνο) ΠΔΣΡΗΝΑ ΓΔΦΤΡΗΑ ΚΟΕΑΝΖ πσο ζε νιφθιεξε ηε Μαθεδνλία, έηζη θαη ζην λνκφ Κνδάλεο ζα δείηε πέηξηλα παξαδνζηαθά γεθχξηα κνλαδηθήο νκνξθηάο θαη ηερληθήο. Αχν απφ απηά, ην γεθχξη ηνπ Κάζηξνπ θαη απηφ ηνπ άξδεκνπ βξίζθνληαη ζην ρσξηφ Πχξγνη, ζηελ πεξηνρή ηεο Βνξδαίαο. Ώξθεηά γεθχξηα ζα ζπλαληήζεηε ζηελ πεξηνρή ηνπ ΐνίνπ, φπνπ βξίζθνληαη θαη ηα μαθνπζηά καζηνξνρψξηα ηεο πεξηνρήο. Σέηνηα παξαδνζηαθά γεθχξηα θαηαζθεπάζηεθαλ αξθεηά εδψ, γηα λα ελψζνπλ ηηο φρζεο ηνπ πνηακνχ Πξακφξηηζα, παξαπφηακνπ ηνπ Ώιηάθκνλα

61 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΔ ΑΝΑΚΑΦΔ ΒΟΨΟΤ Δ πεξηνρή ηνπ ΐνΎνπ είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ θνηηίδα ηεο καθεδνληθήο ηζηνξίαο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ. ηελ επξχηεξε πεξηνρή έρνπλ γίλεη δηάθνξεο αλαζθαθέο πνπ έθεξαλ ζην θσο νηθηζκνχο, ηάθνπο, θηίξηα θαη ηείρε. Πεξηεγεζείηε ζηελ φκνξθε θχζε ηνπ ΐνίνπ θαη πεξάζηε απφ ηνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο ζην Μπνπθάξη (θνληά ζην Σζνηχιη), ζηελ Βξάηπξα, ηε Νεάπνιε, ηελ Πιαηαληά, ην Μηθξφθαζηξν θαη ηελ Ώπηδέα. ΒΤΕΑΝΣΗΝΟ ΚΑΣΡΟ ΔΡΒΗΧΝ Σν ΐπδαληηλφ Κάζηξν ησλ εξβίσλ θαιχπηεη κηα έθηαζε 100 πεξίπνπ ζηξεκκάησλ. Μέζα ζηα ηείρε ηνπ πεξηιακβάλεη εξείπηα εθθιεζηψλ θαη θαηνηθηψλ. Ξερσξίδεη ε κεγάιε βπδαληηλή βαζηιηθή εθθιεζία ηνπ Ώγίνπ Αεκεηξίνπ, ζην εζσηεξηθφ ηεο νπνίαο ζψδνληαη ηνηρνγξαθίεο ηνπ 11νπ αηψλα. (Κάζηξν εξβίσλ)

62 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΒΚΚΛΔΕΒ ΜΟΝΖ ΑΓΗΑ ΣΡΗΑΓΑ Δ Μνλή ηεο Ώγίαο Σξηάδαο είλαη θηηζκέλε ζε δαζψδε πιαγηά ησλ Πηεξίσλ, ζε πςφκεηξν 900 κέηξσλ. Κηίζηεθε ηνλ 15ν αηψλα. Βίλαη επξχρσξε κνλφρσξε μπινζηεγήο βαζηιηθή κε λάξζεθα. Ώπφ ην αξρηθφ θηίζκα ζψδνληαη ην θαζνιηθφ θαη ε δπηηθή πηέξπγα. Σν ππφινηπν ηνπ λανχ είλαη ζχγρξνλε θαηαζθεπή. Σν δάπεδν θνζκείηαη κε βνηζαισηφ κσζατθφ, ελψ ην μχιηλν ηέκπιν ηνπ είλαη κεηαγελέζηεξν. ΜΟΝΖ ΑΓΗΧΝ ΘΔΟΓΧΡΧΝ Δ Μνλή ησλ Ώγίσλ Θενδψξσλ βξίζθεηαη ζην ιφθν ησλ εξβίσλ. Κηίζηεθε ηνλ 11ν αηψλα θαη αγηνγξαθήζεθε ηνλ 15ν, ηελ επνρή δειαδή πνπ ε καθεδνλίηηθε αγηνγξαθία δηαδέρηεθε ηελ θξεηηθή ηερλνηξνπία. Γη απηφ θαη νη ηνηρνγξαθίεο ηεο κνλήο παξνπζηάδνπλ μερσξηζηφ ελδηαθέξνλ. ΝΑΟ ΑΓΗΟΤ ΝΗΚΟΛΑΟΤ Ο Μεηξνπνιηηηθφο Ναφο ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ βξίζθεηαη ζηελ θεληξηθή πιαηεία ηεο Κνδάλεο. Κηίζηεθε ην 1664 θαη αγηνγξαθήζεθε ην Ξερσξίδεη ην θακπαλαξηφ ηνπ πνπ θαηαζθεπάζηεθε ην 1855 θαη ην μπιφγιππην ηέκπιν ηνπ. Βπίζεο, ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδνπλ ην θνπβνχθιην ηεο Ώγίαο Σξάπεδαο, ηα αζεκέληα ζθαιηζηά θαληήιηα θαη ηα δχν κπξνχηδηλα καλνπάιηα κε βάζε πνπ ζηεξίδεηαη ζε ηξία ιηνληάξηα

63 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΝΑΟ ΣΟΤ ΑΓΗΟΤ ΜΖΝΑ Ο Ναφο ηνπ Ώγίνπ Μελά βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηνπ ΐειβεληνχ θαη απνηειεί ην κνλαδηθφ βπδαληηλφ κλεκείν ηεο πφιεο. Πξφθεηηαη γηα κηα εθθιεζία ηνπ 12νπ αηψλα. Σα αξρηηεθηνληθά ζηνηρεία θαλεξψλνπλ φηη ζηελ ίδηα ζέζε πξνυπήξρε παιαηνρξηζηηαληθφ θηίξην ή λαφο. Βίλαη κνλφρσξε εθθιεζία, κε λάξζεθα ζηε δπηηθή πιεπξά, αλνηρηή ζηνά πξνο ηα λφηηα θαη μχιηλε ζηέγε. Αηαζέηεη αμηφινγεο ηνηρνγξαθίεο πνπ ρξνλνινγνχληαη απφ ηνλ 12ν αηψλα. ΝΑΟ ΑΓΗΟΤ ΓΔΧΡΓΗΟΤ Ο ζαπκάζηνο λαφο ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ δηαζέηεη έλα απφ ηα κεγαιχηεξα θαη πην εληππσζηαθά ηέκπια ηεο δπηηθήο Μαθεδνλίαο. Ο επηζθέπηεο ηνλ ζπλαληά ζε πεξίνπηε ζέζε ζην θέληξν ηεο Βξάηπξαο. Πέξαλ απφ ην εμαηξεηηθήο δηαθφζκεζεο ηέκπιν ηνπ λανχ, μερσξηζηφ είλαη θαη ην θακπαλαξηφ πνπ παξνπζηάδεη κεγάιν ελδηαθέξνλ ηδηαίηεξα απφ αξρηηεθηνληθή άπνςε. ΔΚΚΛΖΗΑ ΚΟΗΜΖΔΧ ΘΔΟΣΟΚΟΤ Ο Ναφο Κνηκήζεσο ηεο Θενηφθνπ, βξηζθφηαλ κέρξη πξφζθαηα ζην θέληξν ηνπ ζχγρξνλνπ νηθηζκνχ ηεο Ώηαλήο. Σν 1996 ηζνπεδψζεθε απφ ηνλ κεγάιν ζεηζκφ πνπ έπιεμε ηελ πεξηνρή. (Βθθιεζία Κνηκήζεσο Θενηφθνπ)

64 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Σνπιάρηζηνλ ζηα ρξφληα ηεο Σνπξθνθξαηίαο απνηεινχζε θαζνιηθφ κνλαζηεξηνχ. Δ εθθιεζία πνπ παξνπζίαδε εζσηεξηθά θαη εμσηεξηθά θιηκάθσζε ησλ ζηεγψλ σο κνλφρσξε, κε ηξίβειν κεηαμχ θπξίσο λανχ θαη λάξζεθα θαίλεηαη φηη είρε δηαθνξεηηθή κνξθή. Δ ίδξπζε ηνπ κλεκείνπ ηνπνζεηείηαη ζηνλ 10ν-11ν αηψλα. Ο λαφο έθεξε ζην εζσηεξηθφ ηνηρνγξαθίεο ηνπ 1624 πνπ έρνπλ επηδσγξαθεζεί ζηα ΑΓΗΑ ΠΑΡΑΚΔΤΖ Μεγάιε βαζηιηθή (δηαζηάζεσλ 32 Υ 14κ.) κε ηξία θιίηε, έλα εγθάξζην κπξνζηά ζην ηεξφ βήκα, πνπ απνιήγεη ζε θφγρεο, ψζηε λα ζρεκαηίδεη ζε θάηνςε έλα ηξίθνγρν θαη έλα λάξζεθα ζηα δπηηθά. Παξάιιεια εληνπίζηεθαλ ηξία πξνζθηίζκαηα, απφ ηα νπνία ην έλα ιεηηνπξγνχζε σο βαπηηζηήξην κε θηηζηή θνιπκβήζξα. Σα δάπεδα ηεο βαζηιηθήο είλαη θαιπκκέλα κε ςεθηδσηά, πνπ θέξνπλ πινχζην θπηηθφ θαη δσηθφ δηάθνζκν. (Φεθηδσηφ Ώγίαο Παξαζθεπήο) Οη αλαζθαθηθέο έξεπλεο άξρηζαλ ην 1964 θαη νινθιεξψζεθαλ ην

65 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΗΑΝΗ Μεγάινο λαφο ζηαπξηθήο κνξθήο πνπ δηαζψδεη ζεκαληηθφ κέξνο ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπ δηαθφζκνπ (γιππηηθή, ηνηρνγξαθίεο θιπ). Υξνλνινγείηαη ζηηο αξρέο ηνπ 11νπ αηψλα. Οη αλαζθαθηθέο έξεπλεο άξρηζαλ ην 1992 θαη ζπλερίδνληαη έσο ζήκεξα. ( Ναφο ηζαλη) ΔΡΒΗΑ Σξίθιηηε βαζηιηθή κε λάξζεθα. Εδξχζεθε ζηηο αξρέο ηνπ 11νπ αηψλα θαη ππέζηε ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηα ηέιε ηνπ 12νπ αηψλα ή ζηηο αξρέο ηνπ 13νπ θαη ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 14νπ αηψλα. Ώπφ ην δσγξαθηθφ δηάθνζκν δηαηεξνχληαη αξθεηά ηκήκαηα ζηηο πεζζνζηνηρίεο θαη ην κεζφηνηρν κεηαμχ θεληξηθνχ θιίηνπο θαη λάξζεθα. Ο λαφο έρεη ζήκεξα ηε κνξθή εξεηπίνπ. Δ απνθαηάζηαζε ηνπ κλεκείνπ άξρηζε ην Αεδνκέλνπ φηη κεγάιν ηκήκα ηεο αλσδνκήο δηαηεξείηαη αθέξαην, πξνβιέπεηαη ε ζηεξέσζε θαη ζπκπιήξσζε ησλ ηνηρνπνηηψλ θαη ε αληηθαηάζηαζε ηεο ζηέγεο

66 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΏΛΛΏ ΏΞΕΟΘΒΏΣΏ ΤΓΡΑΓΧΓΔΗΟ ΠΣΟΛΔΜΑΗΓΑ Σν Τδξαγσγείν ζην θέληξν ηεο πφιεο, ρηηζκέλν ην 1927, απνηειεί ην κνλαδηθφ επνηθηζηηθφ πδξαγσγείν ζηελ Βιιάδα, ζαθέο δείγκα πξνζθπγηθήο νξγάλσζεο ζηελ ΠηνιεκαΎδα. Υηίζηεθε απφ ηνπο λένπο θαηνίθνπο ηεο πφιεο γηα ηελ πδξνδφηεζή ηνπο θαη είλαη κνλαδηθά φκνξθν, πξαγκαηηθφ θφζκεκα γηα ηελ πφιε. (Τδξαγσγείν ΠηνιεκαΎδαο) Άιια αμηνζέαηα, κνπζεία θαη κλεκεία ηνπ λνκνχ Κνδάλεο πνπ αμίδεη λα επηζθεθζείηε: - Λανγξαθηθέο ζπιινγέο ζηα ρσξηά ΐπζφο, Βκπφξην, Αίινθν, Βξάηπξα, Κξηκήλη, Μαπξνδέλδξη, Πεληάινθνο, Πχξγνη, Ρνδηαλή, έξβηα θαη θαινρψξη. - Μαθεδνληθνί ηάθνη ζηα ρσξηά πειηά θαη Πχξγνη. - Παιαηνληνινγηθή ζπιινγή, Βθθιεζηαζηηθφ θαη ΐνηαληθφ κνπζείν ζηε ηάηηζηα

67 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Αηαζψδνληαη πξντζηνξηθέο νρπξψζεηο, φπσο ηα «Κηίζκαηα» πνπ βξίζθνληαη κεηαμχ Βξάηπξαο θαη Πειεθάλνπ, ελψ έρνπλ ήδε μεθηλήζεη αλαζθαθέο ζηηο πιαγηέο ηνπ ιφθνπ ηεο Μαγνχιαο φπνπ βξέζεθε κία αξραία πφιε. Ο επηζθνπηθφο λαφο ηζαλίνπ (ηνπ 11νπ ή 13νπ αηψλα) δελ είλαη πνιχο θαηξφο πνπ ήξζε ζην θσο κεηά απφ αλαζθαθέο πνπ έγηλαλ ζηελ πεξηνρή, σζηφζν απηή ε ππέξνρε βαζηιηθή εθθιεζία είλαη απφ ηα πιένλ μερσξηζηά αμηνζέαηα ηεο πεξηνρήο. ηνλ νηθηζκφ ηνπ ηζαλίνπ κπνξεί, επίζεο, λα δεη θαλείο θαη ην κνλαζηήξη ηεο Παλαγίαο, πνπ δηαθξίλεηαη γηα ηηο ηνηρνγξαθίεο νη νπνίεο ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ επνρή ηεο επαλάζηαζεο ηνπ πσο αλαθέξακε, άιια αμηνζέαηα ηεο Βξάηπξαο είλαη ηα δπηηθνκαθεδνληθήο αξρηηεθηνληθήο παξαδνζηαθά αξρνληηθά, πνπ ζέιγνπλ ηνλ επηζθέπηε. Εδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη θαη ην Λανγξαθηθφ κνπζείν, πνπ κέζα ζηνπο θξνληηζκέλνπο ρψξνπο ηνπ ππάξρνπλ ηζηνξηθά θαη φρη κφλν εθζέκαηα. ΒΔΛΒΔΝΣΟ Σν ΐειβεληφ πξνζθέξεη επηινγέο πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε θνληηλέο απνδξάζεηο φζν θαη κε επηζθέςεηο ζε πεξηνρέο ηζηνξηθνχ ελδηαθέξνληνο

68 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΛΗΜΝΖ ΚΑΗ ΔΚΚΛΖΗΔ Δ ηερλεηή Λίκλε Πνιπθχηνπ ζηελ θνηιάδα ηνπ Ώιηάθκνλα αιιά θαη ην εμαηξεηηθφ θαξάγγη ησλ εξβίσλ πξνζθέξνπλ επθαηξίεο γηα πεδνπνξία θαη μελάγεζε ζε θαηαπιεθηηθά ηνπία. Βπηπιένλ, ην ζξπιηθφ θάζηξν ησλ εξβίσλ, ε αθξφπνιε ηεο πφιεο, ε ηξίθιηηε βαζηιηθή εθθιεζία ησλ Καηερνπκέλσλ, κε ηνηρνγξαθίεο ηνπ 12νπ αηψλα, αιιά θαη ε ηεξάζηηα γέθπξα, πέξαζκα πξνο ηεο Θεζζαιία. ΣΑ ΑΡΥΟΝΣΗΚΑ ΣΖ ΗΑΣΗΣΑ ήκεξα δηαηεξνχληαη πεξίπνπ ηξηάληα αξρνληηθά, κε έθδεια φκσο επάλσ ηνπο ηα ζεκάδηα ηνπ ρξφλνπ. Έρνπλ θαζηεξσζεί δηαηεξεηέα θαη είλαη γλσζηά κε ηα νλφκαηα ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπο. Βμσηεξηθά ζπκίδνπλ θξνχξηα: επηβιεηηθή ιίζηλε βάζε, κε κηθξά παξάζπξα θαη ζαρληζηά ζαλ πχξγνπο ζηηο γσλίεο. Δ πέηξα θπξηαξρεί, αιιά ζηηο γσλίεο ην δέζηκν γίλεηαη κε μχια. Χο πξνο ηνλ βαζηθφ ζθειεηφ ηνπ νηθνδνκήκαηνο ηα αξρνληηθά είλαη θηηζκέλα φια κε ην ίδην πεξίπνπ ζρέδην θαη ηελ ίδηα δηαξξχζκηζε εζσηεξηθψλ ρψξσλ. Έηζη ινηπφλ, ζην ηζφγεην ππήξραλ παιαηφηεξα νη απνζήθεο, ελψ πέηξηλεο ζθάιεο νδεγνχλ ζηνλ πξψην φξνθν. Βθεί μερσξίδεη ν ρψξνο ππνδνρήο κε ηηο μπιφγιππηεο δηαθνζκήζεηο. ην δεχηεξν φξνθν είλαη ε κεγάιε ζάια, ην αλψη. ηε βφξεηα θαη λφηηα πιεπξά ην αλψη ζρεκαηίδεη ηηο πξνεμνρέο ή ζαρληζηά, φπνπ θπξηαξρνχλ ηα κεγάια παξάζπξα, ηα νπνία κε ηε ζεηξά ηνπο θσηίδνπλ ηνπο νληάδεο, πνπ απνηεινχλ ηα θαινθαηξηλά δσκάηηα ηνπ ζπηηηνχ. Δ επάλσ ζεηξά ησλ παξαζχξσλ είλαη νη ιεγφκελνη θεγγίηεο κε ηα ρξσκαηηζηά ηδάκηα (vitreaux)

69 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο πσο πξναλαθέξακε ηα αξρνληηθά παξακέλνπλ γλσζηά κε η φλνκα ηνπ ηδηνθηήηε ηνπο. αο αλαθέξνπκε θάπνηα πνπ αμίδεη λα επηζθεθζείηε: ηεο Πνχιθσο ή Aξρνληηθφ ηνπ Πνπιθίδε, ηνπ Σδψλνπ, ηνπ Γθεξερηέ, ηνπ Ώιεμίνπ, ηνπ Κνπηνχια, ηνπ Πάηθνπ, ηνπ Μαλνχζε, ηνπ Νεξαηδφπνπινπ, ηνπ Παπινγηάλλε. Τπάξρνπλ αξθεηά αθφκα, ηα νπνία δηαηεξνχληαη ζε θαιή θαηάζηαζε.. ΗΣΟΡΗΚΟ ΓΤΜΝΑΗΟ ΣΟΣΤΛΗΟΤ Σν Εζηνξηθφ Γπκλάζην Σζνηπιίνπ ηδξχζεθε ην 1871 απφ ηε «Μαθεδνληθή Φηιεθπαηδεπηηθή Ώδεξθφηεηα», πνπ είρε σο άκεζν ζηφρν ηελ πξφνδν ησλ γξακκάησλ θαη ησλ ηερλψλ ζε φιε ηε Μαθεδνλία. Γξήγνξα φκσο εμειίρζεθε ζε ζεκαηνθχιαθα ηεο ειιεληθήο ζπλείδεζεο, θαη κάιηζηα ζε ρξφληα πνπ ε ιεηηνπξγία ηνπ πξνυπέζεηε άδεηα απφ ην ζνπιηάλν. ήκεξα, ζην αλαπαιαησκέλν θηίξηφ ηνπ ζηεγάδεηαη ην Αεκαξρείν θαη ε Αεκνηηθή ΐηβιηνζήθε

70 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΜΟΤΒΕΏ ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟ ΜΟΤΔΗΟ ΚΟΕΑΝΖ Σν Μνπζείν ζηεγάδεηαη ζε λενθιαζηθφ θηίξην, δσξεά ηνπ Αήκνπ Κνδάλεο ζηελ Ώξραηνινγηθή Τπεξεζία. Δ έθζεζε ζηνλ πξψην φξνθν εγθαηληάζηεθε ην ηηο ζπιινγέο ηνπ Μνπζείνπ πεξηιακβάλνληαη επξήκαηα πξντζηνξηθψλ κέρξη παιαηνρξηζηηαληθψλ ρξφλσλ απφ δηάθνξεο ζέζεηο ηνπ λνκνχ Κνδάλεο. εκαληηθφηεξα εθζέκαηα ηνπ Μνπζείνπ ζεσξνχληαη: Υάιθηλν πεξίαπην απφ ηελ Ώπηδέα, 7νο αηψλαο π.υ. Βλεπίγξαθε αζεκέληα θηάιε απφ ηελ Κνδάλε, αξρή 5νπ αηψλα π.υ. Υξπζή δίδπκε πφξπε απφ ηάθν ηνπ 4νπ αηψλα π.υ. απφ ηελ Ώπηδέα. Υάιθηλα αγγεία απφ ηάθν ηνπ 4νπ αηψλα π.υ. απφ ηελ Ώπηδέα. Υξπζά ζθνπιαξίθηα ηνπ 4νπ αηψλα π.υ. απφ ηελ Νεθξφπνιε Κνδάλεο. Κηεξίζκαηα απφ ηάθν απφ ηελ Νεθξφπνιε Κνδάλεο. Βπηγξαθή κε επηζηνιή ηνπ Φηιίππνπ Β' απφ ηελ Κνηιάδα Κνδάλεο. Μαξκάξηλν άγαικα παηδηνχ απφ ην Μεζφβαην, ξσκατθήο επνρήο. Μαξκάξηλν θεθάιη γπλαηθείνπ αγάικαηνο απφ ηελ Βιάλε, 4νο αηψλαο π.υ. Υξπζά ζθνπιαξίθηα απφ ηελ Άλσ Κψκε, δεχηεξν κηζφ 4νπ αηψλα π.υ

71 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΜΟΤΔΗΟ ΣΟΤ ΜΑΚΔΓΟΝΗΚΟΤ ΑΓΧΝΑ ΣΟ ΜΠΟΤΡΗΝΟ Σν έηνο 1878 ζηελ πεξηνρή ηνπ φξνπο "BOYPΕNON" ζε κηα ραξαδξνρνάλε, 4 ρικ. επάλσ απφ ηελ Κνηλφηεηα Υξσκίνπ θαη 37 ρικ. απφ ηελ Κνδάλε, φπνπ ππήξρε ην κηθξφ θηελνηξνθηθφ ρσξηφ, ην νκψλπκν κε ην βνπλφ, έγηλε ε επαλάζηαζε ηεο επαξρίαο Βιίκεηαο γηα ηελ θαηάξγεζε ηεο ζπλζήθεο ηνπ Ώγίνπ ηεθάλνπ, ηελ απνηίλαμε ηνπ ηνχξθηθνπ δπγνχ θαη ηελ έλσζε κε ηε κεηέξα Βιιάδα. Δ επαλάζηαζε απηή ζην Μπνχξηλν ήηαλ ε πξψηε νξγαλσκέλε έλνπιε αληίζηαζε ηνπ Μαθεδνληθνχ Βιιεληζκνχ θαηά ηνπ βνπιγαξηθνχ επεθηαηηζκνχ θαη ηνπ παλζιαβηζηηθνχ θηλδχλνπ. Άξρηζε κ' απηήλ ν Μαθεδνληθφο Ώγψλαο κε ηελ θιαγγή ησλ φπισλ, πνπ ζπλερίζηεθε κέρξη ην 1908 θαη ζπλερίδεηαη δπζηπρψο θαη ζήκεξα κ' άιινπο ηξφπνπο γηαηί νη ερζξνί ηνπ Βιιεληζκνχ παξαραξάζζνπλ ζπζηεκαηηθά ηελ ηζηνξία καο θαη ζθεηεξίδνληαη αζχζηνια ηα αηψληα ζχκβνια καο. Πξνο ηηκήλ ησλ αγσληζηψλ εθείλσλ ηεο ειεπζεξίαο φισλ ησλ Μαθεδνλνκάρσλ θαη ησλ επί αηψλεο αγσληδνκέλσλ γηα ηελ ειιεληθφηεηα ηεο γεο ησλ Μαθεδφλσλ, ν χλδεζκνο Γξακκάησλ θαη Σερλψλ Ν. Κνδάλεο κε δσξεέο ησλ θαηνίθσλ θαη κε ηελ νηθνλνκηθή ζπκπαξάζηαζε ησλ εθπξνζψπσλ ηεο Πνιηηείαο, εμσξάηζε θαη δελδξνθχηεπζε ηνλ φιν ρψξν, αλαπαιαίσζε ηνλ ηεξφ λαφ ηνπ Ώγίνπ Νηθνιάνπ, φπνπ επινγήζεθαλ ηα φπια ησλ επαλαζηαηψλ, αλήγεηξε θηίξην παξαδνζηαθήο κνξθήο γηα ηε ζηέγαζε ησλ ηζηνξηθψλ ζηνηρείσλ ησλ αγψλσλ ηνπ Μαθεδνληθνχ Βιιεληζκνχ, θαηαζθεχαζε παξαδνζηαθέο βξχζεο θαη γέθπξεο, δεκηνχξγεζε ιηζφζηξσηνπο δξφκνπο δηαθνζκεκέλνπο κε εζληθά ζχκβνια θαη παξαζηάζεηο, αλήγεηξε απέξηηην κλεκείν πεζφλησλ θαη ηνπνζέηεζε πξνηνκέο εξψσλ, πξνκάρσλ ηνπ Βιιεληζκνχ, Μαθεδφλσλ θαη πνιιέο επηγξαθέο κε γλσκηθά επηθαλψλ ηζηνξηθψλ, θηινζφθσλ θαη πνιηηηθψλ, πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηε Μαθεδνλία θαη ηελ Βιιεληθφηεηά ηεο. ινο ν ρψξνο ηνπ ππαίζξηνπ απηνχ Μνπζείνπ, 30 θαη πιένλ ζηξεκκάησλ, απνηειεί ζήκεξα κηα φαζε κέζα ζ' έλα νξεηλφ ηνπίν, πνπ αλαδσνγνλεί ηνλ επηζθέπηε κε ηνλ θαζαξφ ακφιπλην αέξα, ηνπ αλαζεξκαίλεη ηελ εζληθή ηνπ κλήκε θαη ηνπ ππελζπκίδεη ην ρξένο ηνπ πξνο ηνλ ηφπν γηα ηελ αδηάζπαζηε ζπλέρεηα ηνπ Βιιεληζκνχ

72 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Μηα ζπλέρεηα πνπ ζηεξίρζεθε ζηηο θάζε είδνπο ζπζίεο ησλ γελεψλ απφ ηελ νκεξηθή αθφκα επνρή θαη δηαηεξήζεθε ράξε ζην πάζνο ηνπ 'Έιιελα γηα ηελ ειεπζεξία θαη ηελ πίζηε ηνπ ζηελ ηεξφηεηα θαη ην δίθαην ησλ αγψλσλ ηνπ. Σν Μνπζείν είλαη αλνηρηφ θάζε κέξα απφ ην κήλα Μάξηην κέρξη θαη ηα ηέιε Αεθεκβξίνπ. ΗΣΟΡΗΚΟ-ΛΑΟΓΡΑΦΗΚΟ-ΦΤΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ Σν αξρνληηθφ Γξ. ΐνχξθα είλαη θηίζκα ηνπ 18νπ αη., ην νπνίν παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ απφ αξρηηεθηνληθήο θπξίσο άπνςεο θαη έρεη ραξαθηεξηζζεί σο ηζηνξηθφ κλεκείν. Αηαζψδεη ηνλ πεξίβνιν θαη ηελ απιή ηνπ θαη απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ δείγκα ηεο αζηηθήο καθεδνληθήο αξρηηεθηνληθήο. ην εζσηεξηθφ ηνπ θηεξίνπ ππάξρνπλ ελδηαθέξνπζεο μχιηλεο δηαθνζκεκέλεο νξνθέο θαη κνπζάληξεο. ην αξρνληηθφ δελ ππάξρεη νξγαλσκέλε έθζεζε. Φπιάζζεηαη ζ' απηφ ζεκαληηθφο αξηζκφο καξκάξηλσλ αξρηηεθηνληθψλ κειψλ θαη ςεθηδσηψλ απφ ηνλ Κφκαλν θαη άιιεο πεξηνρέο ηνπ λνκνχ Κνδάλεο, θαζψο θαη έλα ζχλνιν θνξεηψλ εηθφλσλ θαη ιεηηνπξγηθψλ βηβιίσλ απφ ηνπο Πχξγνπο θαη ηελ Ώηαλή ηνπ λνκνχ Κνδάλεο

73 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΑΡΥΑΗΟΛΟΓΗΚΟ ΜΟΤΔΗΟ ΑΗΑΝΖ Σν Μνπζείν ζεκειηψζεθε ην Καηαζθεπάζηεθε ζχκθσλα κε κειέηε ηεο Ώ.Ν.Κ.Ο. Κνδάλεο, εγθεθξηκέλε απφ ηε Αηεχζπλζε Μειεηψλ Μνπζείσλ ηνπ Τπνπξγείνπ Πνιηηηζκνχ. ΐξίζθεηαη ζην ζηάδην απνπεξάησζεο. ηηο ζπιινγέο ηνπ Μνπζείνπ πεξηιακβάλνληαη: Βπξήκαηα ηεο Ώηαλήο, πξσηεχνπζαο ηεο αξραίαο Βιίκεηαο, πεξηνρήο ηεο Άλσ Μαθεδνλίαο. Βπξήκαηα απφ ηνπο δνξπθνξηθνχο νηθηζκνχο ηεο ίδηαο πφιεο. Ώπφ ηα ζεκαληηθφηεξα εθζέκαηά ηνπ είλαη: Μπθελατθφ εηδψιην (θεθαιή). Πήιηλν ππνζηαηφ κε ακαπξφρξσκε δηαθφζκεζε. Πήιηλν εηδψιην θφξεο πνπ ρξνλνινγείηαη ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 6νπ αηψλα π.υ. Υξπζφ λεθξηθφ επηζηφκην κε ιηνληάξηα, πνπ ρξνλνινγείηαη ζην δεχηεξν κηζφ ηνπ 6νπ αηψλα π.υ. Μαξκάξηλν ησληθφ θηνλφθξαλν. Μαξκάξηλν άγαικα ιηνληαξηνχ (γχξσ ζην 500 π.υ.). Μαξκάξηλε θεθαιή θφξεο. Μαξκάξηλε θεθαιή θνχξνπ. Υξπζή πεξφλε, πνπ ρξνλνινγείηαη ζηνλ 6ν αηψλα π.υ. Υάιθηλν εηδψιην θφξεο απφ ιαβή θαζξέπηε. Ώπφ ην 1990 θαη θάζε θαινθαίξη νξγαλψλεηαη εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα. Ώπφ ην 1995 θαη θάζε επηέκβξην θαζηεξψζεθαλ νη εθδειψζεηο κε ηίηιν "Οη αξραηνιφγνη κηινχλ γηα ηελ Ώηαλή θαη ηελ Άλσ Μαθεδνλία"

74 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΉΘΔ ΈΘΕΜΏ ΏΠΟΚΡΕΏ ΣΔΝ ΚΟΓΏΝΔ Οη απνθξηέο ζηελ Κνδάλε έρνπλ κηα ηδηαηηεξφηεηα πνπ ηηο θάλεη λα μερσξίδνπλ. Οη εθδειψζεηο μεθηλνχλ κε ρνξνχο θαη ηξαγνχδηα ηελ "Σζηθλνπέκπηε", 15 κέξεο πξηλ απφ ηε Μεγάιε Ώπνθξηά. (Ώπνθξηέο ζηελ Κνδάλε) Σελ ηειεπηαία εβδνκάδα γίλεηαη έλα πξαγκαηηθφ μεθάλησκα απφ κεηακθηεζκέλνπο θαη κε, πνπ ρνξεχνπλ, "ξίρλνληαη", ζην ξπζκφ ηνπ ηνπηθνχ ρνξνχ "έληεθα". Σε Μεγάιε Ώπνθξηά γίλεηαη παξέιαζε αξκάησλ. Βθεί θαίλεηαη ην Κνδαλίηηθν ρηνχκνξ, ε θαπζηηθή ζαηπξηθή δηάζεζε θαη ε πλεπκαηψδεο θξηηηθή γηα θάζε επίθαηξν ζέκα. Σν βξάδπ ηεο Ώπνθξηάο, κεηά ηελ απνγεπκαηηλή παξέιαζε αξκάησλ, αλάβνπλ ζε θάζε γεηηνληά νη "θαλνί". Γχξσ απφ ηε θσηηά ζπλερίδεηαη νινλχρηην γιέληη κε Κνδαλίηηθα ζθσπηηθά θαη παξαδνζηαθά ηξαγνχδηα ηεο Ώπνθξηάο. Μαδί κε ηνπο κεδέδεο θαη ηα παξαδνζηαθά Κνδαλίηηθα "θηρηά" πξνζθέξεηαη θαη άθζνλν θξαζί "θνθθηλέιη", ηνπηθήο παξαγσγήο

75 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Ζ ΗΣΟΡΗΑ ΣΖ ΑΠΟΚΡΗΑ Ώπφ ην 1650 θαη κεηά:ρνγθαηδηάξηα ζηελ Κνδάλε. Πξφθεηηαη γηα κεηακθηεζκέλνπο, πνπ πεξηθέξνληαη ζηελ πφιε θαηά ην Ασδεθαήκεξν, ηξαγνπδνχζαλ θαη κάδεπαλ ρξήκαηα γηα έλα γεξφ θαγνπφηη αξγφηεξα. ζα ρξήκαηα πεξίζζεπαλ ηα δψξηδαλ ζηελ εθθιεζία. Δ θπξηφηεξε ακθίεζε ήηαλ ε δπάδα ησλ Κσδσλνθφξσλ, νη νπνίνη επηθεθαιήο κεγάιεο παξέαο ηξηγπξλνχζαλ ζηελ πφιε θνξψληαο κάζθα γνξγφλαο θαη δσζκέλνη θνπδνχληα θαη θππξηά, πνπ ηα " ζχλαδαλ θαη ηα 'θξνχαλ", γέκηδαλ κε δένο θαη ζαπκαζκφ ηνπο ζπκπνιίηεο ηνπο. ηαλ δχν παξέεο θσδσλνθφξσλ ζπλαληηφληνπζαλ ζε ζηελφ δξφκν, ε κία έπξεπε λα ππνρσξήζεη. ε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε γηλφηαλ ζχγθξνπζε ησλ δχν νκάδσλ. Μέζα ηνπ 19νπ αηψλα:αχν αδέιθηα αιιεινζθνηψηνληαη ζε ζχγθξνπζε αληίπαισλ νκάδσλ θσδσλνθφξσλ ρσξίο λα γλσξίζεη ν έλαο ηνλ άιιν ιφγσ ηεο κάζθαο.(σζ' Μπήιησο ηα λεκφξηα). Οη γηνξηέο απαγνξεχνληαη γηα πνιιά ρξφληα γηα λα απνθαηαζηαζνχλ αξγφηεξα φρη πηα ην Ασδεθαήκεξν αιιά ηελ Κπξηαθή ηεο Σπξνθάγνπ. 1890:Οη Πξνεζηνί πηέδνπλ ηηο Ώξρέο λα αξζεί ε απαγφξεπζε θαη ε απάληεζε απφ ηνλ ΐαιή είλαη:"κπηηνχλ θαδαλαξαι εμ καζθαξά νιζνχλ", δειαδή "αθνχ ζέινπλ, αο γίλνπλ φινη νη Κνδαλίηεο καζθαξάδεο". Πιένλ φκσο εκθαλίδεηαη κε ηελ νλνκαζία Καξλαβάιηα θαη φρη Ρνγθαηζάξηα. Ώξρέο 20νπ αηψλα Καξλαβάιηα:πλδπάδνπλ ζηνηρεία αγξνηηθήο απνθξηάο, φπσο ν ΦΏΝΟ θαη ν ρνξφο γχξσ ηνπ, ηα θαγνπφηηα θαη ε ζχκεζε ησλ λεθξψλ κε ηηο παξαζηάζεηο κεηακθηεζκέλσλ θαη ηηο παξειάζεηο ηνπ Ώζηηθνχ Καξλαβαιηνχ. 1938: Βπηδηψθεηαη ε αλαβίσζε ηνπ "παιαηνχ ελ Κνδάλε Καξλαβαιηνχ" κε πξσηνβνπιία ηνπ Αήκνπ θαη ζηήλνληαη 'Λατθέο Γηνξηέο". Μεγάιε επηηπρία, πνπ ζπλερίδεηαη κέρξη ηνλ ΐ' Παγθφζκην Πφιεκν. 1950: Εδξχεηαη ν Σνπξηζηηθφο ζχιινγνο "Λαζζάλεο" θαη ε Ώπνθξηά μαλαδσληαλεχεη. Γεληθφ μεθάλησκα θαη κεγάιε ζπκκεηνρή, θπξίσο ζηνπο θαλνχο. ηαδηαθή θζνξά θαη καξαζκφο ηειηθά κεηά ην απξηιηαλφ πξαμηθφπεκα ηνπ

76 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο 1981: Οη γηνξηέο αλαβηψλνπλ μαλά θαη νξγαλψλνληαη ηψξα απφ ηελ Βπηηξνπή Λανγξαθηθψλ Βθδειψζεσλ, κε ζεκαληηθή ππνζηήξημε, πνπ κεγαιψλεη ρξφλν κε ην ρξφλν. πλερήο αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο ληφπησλ θαη επηζθεπηψλ. ιν θαη κεγαιχηεξε πξνβνιή. 1996: πζηήλεηαη ε Αεκνηηθή επηρείξεζε Πνιηηηζκνχ θαη Ώζιεηηζκνχ (ΑΒΠΏΚ). κηα απφ ηηο αξκνδηφηεηεο ηεο είλαη ε νξγάλσζε ησλ ιανγξαθηθψλ εθδειψζεσλ ηεο απνθξηάο. Μαδηθή ζπκκεηνρή ηνπ θφζκνπ ζην ζηήζηκν ηεο κεγάιεο γηνξηήο. Ζ ΔΗΟΓΟ ΣΟΤ ΚΑΡΝΑΒΑΛΟΤ Μηθξή Ώπνθξηά θαη ν βαζηιηάο ησλ εκεξψλ, ν θαξλάβαινο, θαηεβαίλεη ζηελ πφιε. Με ρηιηάδεο παηδηά λα πξνπνξεχνληαη ρνξεχνληαο ζηνπο ήρνπο ηεο Αεκνηηθήο Μπάληαο, ηεο Παλδψξαο,.Έλα ρξσκαηηζηφ πνηάκη πνπ θπιάεη ξπζκηθά θαη θαηαθιχδεη ην θέληξν ηεο πφιεο. (Καξλάβαινο ηεο Κνδάλεο) ΓΛΔΝΣΗ Δ ΚΑΘΔ ΦΑΝΟ, Δ ΚΑΘΔ ΓΔΗΣΟΝΗΑ Γηνξηή ζε θάζε γεηηνληά ηεο πφιεο. Βηνηκαζίεο θαη ραξνχκελε αλαζηάησζε φιε κέξα γηα ηελ ππνδνρή ησλ θίισλ, ησλ νξγαλσηψλ άιισλ Φαλψλ, ησλ επηζθεπηψλ, ησλ αξρφλησλ ηεο πφιεο... φινπ ηνπ θφζκνπ. Με ηελ Παλδψξα λα ζπλνδεχεη ηνπο "νηθνδεζπφηεο" ζηελ θεληξηθή πιαηεία γηα ρνξφ θαη θαιέζκαηα θαη λα ηνπο θέξεη πάιη πίζσ γηα λ' αξρίζεη ην μεθάλησκα. Κξαζί θαη κεδέδεο. Σξαγνχδη γχξσ απφ ηε θσηηά θαη ηελ επνκέλε πάιη απφ ηελ αξρή

77 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΥΟΡΟΗ ΚΑΗ ΠΑΝΖΓΤΡΗΑ Σφζνη πνιινί πνπ δελ μέξεηο πνπ λα πξσηνπάο! Με βξαδηλφ έλδπκα ή κε απνθξηάηηθν θνζηνχκη. Με θνζκήκαηα ή κε πεξνχθεο θαη θφθθηλεο κχηεο. Βπίζεκνη ή αλεπίζεκνη. ια πξνζθέξνληαη γηα λα βξεζείο κε ηελ παξέα ζνπ, λα εθηνλσζείο, λα μεδψζεηο. Μέζα ζε βξνρή απφ ζεξπαληίλεο, θνλθεηί, πεηξάγκαηα θαη πξνπαληφο ρνξεπηηθφ νίζηξν. Καη ρψξηα ηα κπέληηα απφ ην κηθξφθσλν... ΚΑΘΖΜΔΡΗΝΟ ΘΔΑΜΑ ΣΖΝ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΠΛΑΣΔΗΑ Κάζε κέξα ρνξεπηηθά ζπγθξνηήκαηα ηεο πεξηνρήο, πνπ αληινχλ απφ ηελ ηνπηθή ηζηνξία θαη παξάδνζε...ή θηινμελνχκελνη απφ άιια κέξε ηεο Βιιάδαο ή ηηο γεηηνληθέο ρψξεο. Υνξεπηέο, θσδσλνθφξνη... Μσκφγεξνη... Ρνπγθαηζάξηα... Μπνπκπνπζηάξηα... Κη έλα ζσξφ άιιεο νκάδεο, θνξείο ηεο δηθήο ηνπο παξάδνζεο, πξεζβεπηέο ηνπ ηφπνπ ηνπο. Κη φια απηά δεκέλα κε απηνζρέδηα ζθεηο θαη ζρφιηα ζηα Κνδηαλίηηθα...Με εξαζηηέρλεο θνλθεξαλζηέ λα ζπλνκηινχλ θαη λα πεηξάδνπλ ηνπο ζεαηέο, λα ζαηηξίδνπλ ηελ επηθαηξφηεηα θαη φπνηνπο ηελ ηξέθνπλ... Υσξίο λα ιείπνπλ ηα θεξάζκαηα. Καιφ θξαζί θαη θαλά δπφ θηρηά, γηα πξφθηαζε. ΓΗΑ ΣΑ ΠΑΗΓΗΑ Παηδηθνί ρνξνί, έλαο θάζε κέξα.. Κπλήγη ζεζαπξνχ ηε Μηθξή Ώπνθξηά... Παηδηθνί ρνξνί κε κνπζηθή, ρνξφ, πνδνβνιεηφ θαη παιέκαηα.. πκκεηνρή ζε θάζε εθδήισζε ησλ κεγάισλ γηα λα καζαίλνπλ

78 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΠΑΡΔΛΑΖ ΑΡΜΑΣΧΝ ΣΖ ΜΔΓΑΛΖ ΑΠΟΚΡΗΑ Μεγάιε απνθξηά κεζεκέξη θαη ηα πεδνδξφκηα θαηά κήθνο ηεο δηαδξνκήο γεκίδνπλ ζεαηέο ληφπηνπο, μεληηεκέλνπο θαη επηζθέπηεο. Σξεηο ε ψξα θαη ε παξέιαζε αξρίδεη. Υξψκαηα, κνπζηθέο, ρνξφο θαη θίλεζε (Παξέιαζε Ώξκάησλ ηε Μεγάιε Ώπνθξηά) Άξκαηα θνξησκέλα απφ ηε ιατθή έκπλεπζε, ηελ ηνπηθή παξάδνζε θαη πνιχ... ηξαθ. Βξαζηηέρλεο ν ζίαζνο βιέπεηε θαη πνιινί νη ζεαηέο. Γη' απηφ θαη απαξαίηεηεο νη θνχπεο ή άιια παξφκνηα ζθεπάζκαηα ηφλσζεο ηνπ εζηθνχ πξηλ ηε θάζνδν. ΗΟΤΡΓΑΜΑΡΑ - ΣΟ ΓΛΧΗΚΟ ΗΓΗΧΜΑ ΣΖ ΚΟΕΑΝΖ ΣΗ ΓΟΞΔ ΣΟΤ Αίλνπλ θαη παίξλνπλ νη θνδαλίηηθεο εθθξάζεηο ζην ραξαθηεξηζηηθφ γισζζηθφ ηδίσκα ηεο Κνδάλεο, ην νπνίν είλαη θεκηζκέλν ζε φιν ηνλ θφζκν, φπνπ ππάξρνπλ Κνδαλίηεο. Θα ην απνιαχζεηε ζε φιν ηνπ ην κεγαιείν ζηνπο Φαλνχο, ζηα ηξαγνχδηα, ζηα κπέληηα, ζηηο ζεαηξηθέο επηζεσξήζεηο, ζηα επίθαηξα δεκνζηεχκαηα, ζηηο επηγξαθέο πνπ γξάθνληαη ζηνπο νληάδεο ησλ Φαλψλ. Θα ην βξείηε δηαλζηζκέλν κε γλσκηθά, απνθζέγκαηα θαη ζπκβνπιέο πεξί ζεμνπαιηθψλ θπξίσο ζεκάησλ, ζπλνδεπφκελα απφ ηα απαξαίηεηα ζθίηζα γηα λα κελ γίλεη ιάζνο

79 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΣΑ SOURD GAMES Δ γηνξηή ησλ παηδηψλ θαη ε απνζέσζε ηεο ζηνπξδακάξαο. Ώγψλεο γηα γεξά λεχξα, κε 2000 αζιεηέο-καζεηέο απφ ρξνλψλ, νη νπνίνη ξίρλνληαη ζην ζηίβν ηεο επγεληθήο άκηιαο, γηα λα αλαδεηρζνχλ ηα πην γεξά ζηνπξδνπληάκαξα. θιεξφο αληαγσληζκφο ζε θάζε ζηαζκφ, πνπ αληηκεησπίδεηαη κε ηε ζπλεξγαζία ησλ κειψλ ηεο θάζε νκάδαο θαη θπξίσο κε ηα πξνζφληα ηνπο. Νηάηα, δσληάληα, ηξεράια, θσλέο θαη γέιηα.. Μνηάδεη κε θπλήγη ζεζαπξνχ ; Ίζσο, αιιά ε κνξθή ηνπ θέξεη έληνλε ηε ζθξαγίδα ηεο ηνπηθήο παξάδνζεο ζην μεζάισκα. Ζ ΥΑΚΑ Γίλεηαη πξηλ βγνχκε γηα ηνπο Φαλνχο, ην απφγεπκα ηεο Μεγάιεο Ώπνθξηάο. Με ηνλ ηξφπν απηφ δηαηεξείηαη ε παξάδνζε πνπ ιέεη "κε αβγφ θιείλεη ην ζηφκα ηελ Σξαλή ηελ Ώπνπθξά θαη κε αβγφ πάιη αλνίγεη ην βξάδη ηεο Ώλάζηαζεο", πνπ ζα ηειεηψζεη ε λεζηεία ηεο αξαθνζηήο. Ο κεγαιχηεξνο ηεο νκήγπξεο παίξλεη ησλ θιψζηε (πιάζηε) δέλεη ζηελ άθξε έλα ξάκκα (θισζηή) θη απ' απηφ θξεκάεη έλα βξαζκέλν θαη μεθινπδηζκέλν αβγφ. ηε ζπλέρεηα ην θνπλάεη κπξνο-πίζσ, θαηεπζχλνληάο ην ζην ζηφκα ηνπ θάζε παίρηε ή παίρηξηαο πνπ θάζεηαη...ράζθνληαο θαη θαξηεξψληαο. πνηνο ην ράςεη εμαζθαιίδεη θαιή ηχρε γηα φιε ηε ρξνληά

80 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Ζ ΤΓΥΧΡΔΖ Πξηλ βγνπλ φινη ζην Φαλφ, ζρσξληνχληαλ φινη κεηαμχ ηνπο ελφςεη ηεο κεγάιεο λεζηείαο (αξαθνζηή) πνπ μεθηλάεη απφ ηελ επνκέλε (Καζαξά Αεπηέξα). Οη κηθξφηεξνη θηινχλ ην ρέξη ησλ γεξφλησλ θη εθείλνη ηνπο ζπγρσξνχλ θαη ηνπο εχρνληαη "ηνπ ρξφλνπ θαιχηεξα". (πγρψξεζε) ΣΑ ΓΛΤΚΑ Φπζηθά ν Μπαθιαβάο είλαη ν βαζηιηάο ησλ γιπθψλ, ελψ αθνινπζνχλ ην θαληαύθη, ην ζαξαγιί θαη ην ξεβαλί. Δ παξάδνζε φκσο απαηηεί κπαθιαβά. ΟΗ ΦΑΝΟΗ ΣΖ ΚΟΕΑΝΖ Βίλαη γηνξηή θαη μεθάλησκα γχξσ απφ ην βσκφ ηεο απνθξηάηηθεο ενξηαζηηθήο ππξάο κε θαγνπφηη θαη νηλνπνζία, ηξαγνχδη, ρνξφ θη αζπξνζηνκία ρσξίο φξηα (Φαλφο ηεο Κνδάλεο)

81 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Πξνέξρεηαη απφ ηε ιέμε θαίλσ, πνπ ζεκαίλεη θαίλνκαη απφ καθξηά. Παηδί παλάξραησλ εζίκσλ κε ιαηξεπηηθφ θαη καγηθφ ραξαθηήξα πνπ θαηφξζσζε λα επηβηψζεη κέζα ζην ρξφλν αιιάδνληαο ην πεξίβιεκά ηνπ θαη θξαηψληαο ηελ νπζία ηνπ. Πνιινί ζπγρένπλ ην Φαλφ κε ηνλ Καξλάβαιν θαη ην θαξλαβάιη, αιιά δελ ππάξρεη θακηά ζρέζε κεηαμχ ηνπο. Σν θαξλαβάιη ζηηο δηάθνξεο πφιεηο ηεο Βιιάδαο είλαη πηζηή αληηγξαθή ηνπ θαξλαβαιηνχ ηεο ΐελεηίαο θαη ησλ άιισλ Βπξσπατθψλ Πφιεσλ. Ο Φαλφο είλαη θάηη ηειείσο πξσηφηππν θαη ηδηφηππν. Ώπαηηεί πξνεηνηκαζία θαη νξγάλσζε, πνπ ζπζπεηξψλεη ηε γεηηνληά θαη νδεγεί ζε ζρέζεηο δεζηέο θαη πνιχηηκεο, ηδηαίηεξα ζε επνρέο απνκφλσζεο ζαλ ηε ζεκεξηλή. Βίλαη αλνηρηφο ζε φινπο θαη ζηεξίδεηαη ζηε ζπκκεηνρή. Αελ πξνζθέξεηαη γηα ςπρξή παξαηήξεζε. Δ ηδηνκνξθία ηνπ θαη ε αίγιε ηνπ θνξπθψλεηαη ηελ Κπξηαθή ηεο Μεγάιεο Ώπνθξηάο, φηαλ αλάβνπλ νη Φαλνί ζηηο γεηηνληέο θαη ηξηγχξσ ηξαγνπδνχλ θαη ρνξεχνπλ νη ρνξεπηέο. Έηζη δείρλεη κηα εηθφλα πνπ ζπκίδεη πνιχ αλάινγεο πνιεκηθέο γηνξηέο ηεο Ώξραίαο Βιιάδαο θαη ζε ηέηνην ζεκείν κάιηζηα ψζηε λα ηζρπξηδφκαζηε αδίζηαρηα φηη ν ζεκεξηλφο ρνξφο ηνπ Φαλνχ είλαη ε ζπλέρεηα ηνπ Ππξξίρηνπ ρνξνχ ησλ Ώξραίσλ Βιιήλσλ. Ο θαλφο αλάβεη θαηά ηηο 8 ην βξάδπ ηεο κεγάιεο Ώπνθξηάο, θη ακέζσο μεθηλάεη ην ηξαγνχδη θαη ν ρνξφο γχξσ ηνπ. Σν θέθη αξρίδεη λ' αλεβαίλεη ζηγά - ζηγά θαη θακηά ψξα αξγφηεξα, θαζψο θξαζί θαη ηα θηρηά θπθινθνξνχλ θαη δεζηαίλνπλ πλεχκα θαη πφδηα, νη θχθινη γχξσ απφ ην βσκφ κεγαιψλνπλ θαη πιεζαίλνπλ

82 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Κάζε γεηηνληά παζρίδεη λα παξνπζηάζεη ηνλ θαιχηεξν θαη πην θαληαρηεξφ Φαλφ, κε ηνπο πην θαιιίθσλνπο ηξαγνπδηζηάδεο θαη ηνπο πην λφζηηκνπο κεδέδεο. Βθεί ν αξρεγφο (ν πξψηνο) ηνπ Φαλνχ θεξλάεη φινπο θξαζί κε ηελ θνινθχζα, πνπ γέκηδε απφ ηα βαέληα θαη κεδέδεο ζην πηλάθη. Καηφπηλ ηνπο ηξαβάεη κε ηδηαίηεξν δήιν ζην ρνξφ. Σα ηξαγνχδηα δηαδέρνληαη ην έλα ην άιιν, άιινηε γξήγνξα θαη πνιπθσληθά θαη άιινηε βαξηά θαη κνλφηνλα ζε ρξφλν αξγφ θαη ζπξηφ. Σν γιέληη θξαηάεη κέρξη ηηο πξσηλέο ψξεο. ηαλ ζβήλνπλ ην θαλφ πνιινί καδεχνπλ ζηάρηε θαη ηελ ζθνξπνχλ ζην βηφ (ρσξάθηα, ακπέιηα, θαιιηέξγεηεο) γηα λα απγαηίζεη ε ζνδεηά

83 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΦΏΝΟ Σ ΏΔ ΑΔΜΔΣΡΔ ΟΗ ΦΑΝΟΗ ΦΏΝΟ ΠΏΤΛΟΤ ΜΒΛΏ ΦΏΝΟ ΜΠΟΤΓΑΏΝΏΘΚΏ ΦΏΝΟ ΚΒΡΏΜΏΡΕΟ ΦΏΝΟ ΏΛΧΝΕΏ ΦΏΝΟ ΓΕΣΕΏ ΦΏΝΟ ΛΏΚΚΟΤ Σ ΜΏ ΓΓΏΝΕ ΦΏΝΟ ΣΟ ΠΔΓΏΑΕ ΏΠ ΣΟ ΚΒΡΏΜΏΡΕΟ ΦΏΝΟ ΏΡΕΣΟΣΒΛΔ ΦΏΝΟ Κ ΡΚΏ ΦΏΝΟ ΚΏΜΕΡΣΓΕΑΕ ΦΏΝΟ Σ ΛΏΣΚ ΣΟΤ ΠΔΓΏΑΕ ΦΏΝΟ ΏΓΕΟΤ ΏΘΏΝΏΕΟΤ

84 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο ΣΑ ΣΡΑΓΟΤΓΗΑ ΣΖ ΑΠΟΚΡΗΑ Πνιιά είλαη ζθσπηηθά θαη δηαθσκσδνχλ άλδξεο αλίθαλνπο, γέξνπο ή καξαδηάξεδεο θαη γπλαίθεο άζρεκεο ή αλνηθνθχξεπηεο, ή ην ρεηξφηεξν, ζπάηαιεο. Γηα παξάδεηγκα πάξηε εθείλε ηελ αλνηθνλφκεηε πνπ παληξεχηεθε ν θνπθαξάο ν ήξσαο ηνπ παξαθάησ ηξαγνπδηνχ θαη πνπ θαηέβαδε αδηαθξίησο παμηκάδηα, πίηεο, πξνβαηίλεο νηθνγελεηαθψο κε η' αξληά ηνπο θαη θαπάθη... Σξαγνπδηνχληαη επίζεο ηξαγνχδηα ηεο αγάπεο θαη ηνπ έξσηα, θαζψο θαη ηξαγνχδηα ηεο παιηθαξηάο, ηεο αληξεηνζχλεο, εκπλεπζκέλα απφ ηα θαηφξζσκα ησλ Κιεθηψλ ζηελ Βπαλάζηαζε. Σα πην θεκηζκέλα φκσο είλαη ηα "μεδηάληξνπα", θαη' επθεκηζκφλ "λνηθνθπξίζηα", ή "καζθαξαιίηηθα". Άιια είλαη ππαηληθηηθά θαη άιια ηα ιελ' ζηα ίζηα, ρσξίο ληξνπέο θαη πνιιέο πεξηζηξνθέο, αθνχ εθείλε ηε λχρηα φια επηηξέπνληαη. ΚΏΘΏΡΔ ΑΒΤΣΒΡΏ, ε έλαξμε ηεο λεζηείαο ηεο αξαθνζηήο. Σν γιέληη φκσο ζπλερίδεηαη ζηηο εμνρέο κε λεζηίζηκα, κε ραξηαεηνχο, κε θαιφ θξαζί, κε θαζνιάδα ζηα νξεηβαηηθά θαηαθχγηα θαη ζηέθηα. (Καζαξή Αεπηέξα ζηελ Κνδάλε)

85 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Κνδάλεο Με ην ηειεπηαίν παλεγχξη ζηνλ Άε Αεκήηξε, φπνπ ζπγθεληξψλνληαη φινη νη εθπξφζσπνη θαη νη πξσηαγσληζηέο ησλ Φαλψλ θαη ηεο Παξέιαζεο κε ηε ζπλνδεία ράιθηλσλ θπξίσο νξγάλσλ. Βθεί απνλέκνληαη νη έπαηλνη θαη ηα βξαβεία γηα ηνλ Καιχηεξν Φαλφ, ην πην θαπζηηθφ ηξαγνχδη, ην θαιχηεξν άξκα ζηελ παξέιαζε. Βθεί φινη καδί δίλνπλ ηελ ππφζρεζε γηα ηνπ ρξφλνπ θαη...απνρσξίδνληαη... "Κη απφ αχξην ζαξαθνζηή, ζαξαθνζηή Σξαλή..." Μεηά ην κεζεκέξη ηεο Καζαξήο Αεπηέξαο, φινη αλέβαηλαλ ζην πάξθν ηνπ Ώγίνπ Αεκεηξίνπ θαη ρφξεπαλ θαη γιεληνχζαλ κε ηα φξγαλα. Βθεί γηλφηαλ έλαο άηππνο δηαγσληζκφο ρνξεπηηθήο ηθαλφηεηαο απφ ηνπο θνπζηαλειάδεο κε ηα πνιιά ιαγγηφια, ηα αζεκνθέληεηα πηζιηά θαη ηα ηζαξνχρηα κε ηηο κεγάιεο θνχληεο. Ώπφ ηελ Καζαξά Αεπηέξα θξαηνχζαλ θαη ην Σξηφεκεξν (Σξηήκεξν), δειαδή ηξεηο κέξεο ζπλερψο, φζνη ζπκκεηείραλ, είραλ νιηθή απνρή απφ ην θαγεηφ ην ςσκί θαη ην λεξφ. Δ κφλε ηξνθή ήηαλ δχν θαθέδεο ηελ εκέξα, πνπ ηνπο έπηλαλ έλα ζηηο 10 ην πξσί θαη έλα ζηηο 4 ην απφγεπκα. Σελ πξψηε ηξνθή κεηά ην Σξηήκεξν ηελ έπαηξλαλ ηελ Σεηάξηε ζηηο δέθα ην πξσί, ηξψγνληαο πίηα κε ηαρίλη

86 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ 2.5.ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΝΟΜΟΤ ΓΡΔΒΔΝΧΝ ΛΕΓΏ ΛΟΓΕΏ ΓΕΏ ΣΟΝ ΝΟΜΟ Έλαο νξεηλφο λνκφο ζηε Απηηθή Μαθεδνλία. Δ θχζε ηνλ πξνίθηζε κε ηε ΐφξεηα Πίλδν, ηε ΐάιηα Κάιληα, ηνπο φκνξθνπο πνηακνχο Ώιηάθκνλα θαη ΐελέηηθν, ηα βνπλά ξιηαθαο, ΐνχξηλνο, Κακβνχληα, κφιηθαο, Υάζηα θαη ηηο ακέηξεηεο θνξπθέο. Αάζε, θαξάγγηα, πνηάκηα θαη βνπλά ζπλζέηνπλ έλα παξαδεηζέλην ζθεληθφ άγξηαο νκνξθηάο. Βίλαη έλαο θαη' εμνρήλ νξεηλφο λνκφο, αθνχ ην 1/3 ηεο έθηαζήο ηνπ θαηαιακβάλεη ε νξνζεηξά ηεο Πίλδνπ, φπνπ δεζπφδνπλ ηα φξε ξιηαθαο, Λχγθνο θαη κφιηθαο κε ην κεγαιχηεξν πςφκεηξν 2610 κ. Οη ζήκεξα, θάηνηθνη ηνπ λνκνχ, αζρνινχληαη κε ηελ θηελνηξνθία, ηε γεσξγία θαη ηε ρεηξνηερλία. Ο επηζθέπηεο ζα καγεπηεί απφ έλαλ ππεξβνιηθά φκνξθν θφζκν, φπσο ν Βζληθφο Αξπκφο ηεο ΐάιηα Κάιληα κε ηηο θαθέ αξθνχδεο θαη ηελ ηεξάζηηα πνηθηιία ησλ κνξθνινγηθψλ θαη βιαζηεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Σα πέηξηλα γεθχξηα πνπ δηέζρηδαλ ηα θαξαβάληα ηνπ παιηνχ θαηξνχ, ηα πνηάκηα, ε άγξηα δσή, ηα ζπάληα θπηά, νη ιίκλεο ζε πςφκεηξν 2.ΟΟΟ κ. είλαη ην ληεθφξ κηαο θχζεο πνπ επηκέλεη λα ππάξρεη. ε απφζηαζε 45 ρηιηνκέηξσλ απφ ηελ πφιε ησλ Γξεβελψλ βξίζθεηαη θαη ην πεξίθεκν ρηνλνδξνκηθφ Κέληξν ηεο ΐαζηιίηζαο

87 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΓΡΒΐΒΝΏ Βπηζθεθζείηε ηε Μεηξφπνιε γηα ηα εθθιεζηαζηηθά θεηκήιηα πνπ εθζέηεη θαη ην Θέαηξν πνπ κε ρσξεηηθφηεηα 2500 ζεαηψλ, θαηαζθεπάζζεθε ζχκθσλα κε ηα αξραία Βιιεληθά πξφηππα. ηελ θεληξηθή Πιαηεία ζα δείηε ηα θαλφληα ηεο Βπαλάζηαζεο ηνπ ΒΘΝΕΚΟ ΑΡΤΜΟ ΐΏΛΕΏ ΚΏΛΝΣΏ Δ ΐάιηα Κάιληα, ν εζληθφο δξπκφο ΐ. Πίλδνπ, ηα δάζε ηνπ ξιηαθα, νη παξαπνηάκηεο νκνξθηέο ηνπ ΐελέηηθνπ, ηα Κακβνχληα, ην θαξάγγη ηνπ πειαίνπ θαη πνιιά αθφκα θπζηθά αμηνζέαηα. Δ πεξηνρή ηεο ΐάιηα Κάιληα έρεη ραξαθηεξηζηεί σο Βζληθφο Αξπκφο (ΐάιηα Κάιληα) απφ ην Εδηαίηεξν γλψξηζκα ηεο πεξηνρήο είλαη ε εμαηξεηηθά πινχζηα θαη ηαπηφρξνλα ζπάληα ρισξίδα θαη παλίδα πνπ δηαζέηεη, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνπο απφθξεκλνπο γθξεκνχο θαη ηα νξκεηηθά ξέκαηα κε ηα ηξερνχκελα λεξά. Σν ηνπίν ραξαθηεξίδεηαη σο έλα απφ ηα πην εληππσζηαθά, ζε νιφθιεξε ηε ρψξα. Σεξάζηηα πνηθηιία εηδψλ, ηφζν απφ ην θπηηθφ, φζν θαη απφ ην δσηθφ βαζίιεην «θηινμελνχληαη» ζηε δεζηή αγθαιηά ηεο θνηιάδαο. Έρνπλ εληνπηζηεί 30 είδε δέλδξσλ θαη 120, πεξίπνπ, είδε πνψδνπο βιάζηεζεο. Σνπία εθπιεθηηθήο νκνξθηάο, πνπ απνηεινχληαη απφ καχξε θαη ιεπθφδεξκε πεχθε, απφ αησλφβηεο νμηέο θαη ππεξαησλφβηα ξφκπνια, ζκίγνπλ αξκνληθά κε ηε ζπάληα θειίδα δαζηθήο πεχθεο, ηε κνλαδηθή πνπ ζπλαληάηαη ζηελ πεξηνρή ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο. Σα ξφκπνια είλαη παλχςεια δέλδξα θαη ε ειηθία, πνιιψλ απφ απηψλ, αγγίδεη ηα 500 ρξφληα

88 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ Βθεί βξίζθνπλ θαηαθχγην 72 είδε ζπάλησλ νξλέσλ θαη πηελψλ. Ώπφ ηα φξλεα μερσξίδνπλ ν βαζηιαεηφο θαη ν γχπαο, ελψ, απφ ηα πην κηθξά πηελά, μερσξίδνπλ ν δξπνθνιάπηεο θαη ε ηζηθιηηάξα. Μάιηζηα, απφ ηα 10 είδε δξπνθνιαπηψλ, πνπ θηινμελνχληαη ζην δξπκφ, έρνπλ εληνπηζζεί ηα 8. Σαπηφρξνλα, δηαβηνχλ εθεί εξπεηά, φπσο ε ζαιακάλδξα θαη ε θεξαζθφξνο νρηά, θαζψο θαη κεγαιφζσκα ζειαζηηθά. ηα ηειεπηαία αλήθνπλ ζπάληα είδε δψσλ, πεξίπνπ 17, ηα νπνία έρνπλ εμαθαληζζεί απφ άιιεο πεξηνρέο ηεο επεηξσηηθήο θαη νξεηλήο Βιιάδαο. Ώλάκεζά ηνπο ζπκπεξηιακβάλνληαη δαξθάδηα, ιαγνί, θνπλάβηα, αιεπνχδεο, ζθίνπξνη, αζβνί θαη αγξηφγηδεο. Σν ζεκαληηθφηεξν απφ φια ηα είδε πνπ κπνξεί θαλείο λα ζπλαληήζεη ζηελ πεξηνρή, είλαη ε θαθεηηά αξθνχδα. Πξφθεηηαη γηα ην πην γλσζηφ είδνο αξθνχδαο ζηελ Βιιάδα, ην νπνίν, δπζηπρψο, θηλδπλεχεη κε εμαθάληζε. Ώμηφινγν ξφιν ζηελ πεξηνρή δηαδξακαηίδεη θαη ην Ώξθνπδφξεκα, ζηα παγσκέλα λεξά ηνπ νπνίνπ επηβηψλνπλ κεξηθά απφ ηα πην γλσζηά είδε ςαξηψλ ησλ γιπθψλ λεξψλ, νη πέζηξνθεο ΏΝΏΚΏΣΧΏΡΕΏ Κάζε ρξφλν ηηο απφθξηεο, ζηα Γξεβελά γίλνληαη ηα «Ώλαθαησζάξηα» έλα 3-ήκεξν γιέληη ζε νιφθιεξε ηελ πφιε. Σξία κεξφλπρηα κε δεθάδεο νξρήζηξεο ζηνπο δξφκνπο θαη ηα καγαδηά, κάζθεο, ρνξνχο, εθζέζεηο, ηνπηθά έζηκα, θαλνχο, θαη πνιιέο εθπιήμεηο! Φνχκν ζην πξφζσπν, καχξν θαπέιν θαη μέθξελν γιέληη. Δ δηνξγάλσζε αλήθεη ζηνλ δξαζηήξην Μνηνζηθιεηηζηηθφ κηιν Γξεβελψλ ππφ ηελ αηγίδα ηνπ Αήκνπ, ηεο Ννκαξρίαο θαη άιισλ ηνπηθψλ θνξέσλ

89 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΜΟΤΒΕΏ ΓΖΜΟΣΗΚΟ ΜΟΤΔΗΟ Σν Αεκνηηθφ Μνπζείν ησλ Γξεβελψλ ζα ην βξείηε ζηα δπηηθά ηεο πφιεο, ζην ζεκείν πνπ ιέγεηαη φηη ππήξρε ν παιηφο νηθηζκφο Ώπιαίο θαη ζήκεξα βξίζθεηαη ν ζπλνηθηζκφο ησλ Βξγαηηθψλ θαηνηθηψλ. ηεγάδεηαη δίπια ζην Μχιν ηνπ Μπνχζηνπ, έλα θηίζκα ηνπ πεξαζκέλνπ αηψλα, πνπ απνηειεί ην κνλαδηθφ βηνκεραληθφ θηίξην ηεο πεξηνρήο. Πξφθεηηαη γηα έλα αιεπξφκπιν, ν νπνίνο ιεηηνχξγεζε γηα έλαλ αηψλα κε κηα αηκνκεραλή, πνπ ήηαλ ηερλνινγηθφ επίηεπγκα γηα ηελ επνρή ηνπ. Βίρε ηξεηο νξφθνπο θαη ήηαλ ρηηζκέλνο απφ πέηξα, ζπκπαγείο πιίλζνπο, μχιν θαη βπδαληηλά θεξακίδηα. ήκεξα ζψδεηαη κφλν ην δηψξνθν λφηην ηκήκα ηνπ, πνπ απνηεινχζε θαη ηελ ζεξηλή θαηνηθία ησλ ηδηνθηεηψλ ηνπ. Ο κχινο ήηαλ ηδηνθηεζίαο ηεο νηθνγέλεηαο Γ. Μπνχζηνπ, απφ φπνπ πήξε θαη ην φλνκά ηνπ. ήκεξα αλήθεη ζην δήκν Γξεβελψλ. Έλα κέξνο ηνπ κχινπ θαηεδαθίζηεθε. Έλα ζχγρξνλν θηίξην πήξε ηελ ζέζε ηνπ θαη απνηειεί ην Αεκνηηθφ Μνπζείν Γξεβελψλ. ηνλ πξψην φξνθν ηνπ κνπζείνπ, ζηεγάδεηαη ε ζπιινγή μπινγιππηηθήο ηνπ Αεκήηξε Ώγνξαζηή. Μηα δσξεά, εθ κέξνπο ηνπ θαιιηηέρλε πξνο ην κνπζείν, κε ζέκαηα απφ ιατθνχο κχζνπο, ζθελέο απφ ηελ αγξνηηθή δσή, ζχγρξνλα ζέκαηα, ηζηνξηθέο ζηηγκέο ηνπ παξειζφληνο. Αεκηνπξγίεο απφ μχιν, πνπ θηηάρηεθαλ κε αγάπε θαη κεξάθη, φπσο ε επηζηξνθή ηνπ πνιεκηζηή, ν άγλσζηνο ζηξαηηψηεο, ε Γελνβέθα, ν άγλσζηνο ζηξαηηψηεο, ν θηιάξγπξνο, ην φξγσκα. ην ηζφγεην ηνπ θηηξίνπ, εθηίζεηαη κέξνο ησλ νζηψλ ζθειεηνχ ειέθαληα θαη δπν δφληηα κεγάινπ βννεηδνχο. Δ ρξνλνιφγεζε ησλ απνζέζεσλ απηψλ, κε βάζε ηνλ παιαηνληνινγηθφ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ειέθαληα, πνπ είλαη ν Elephas Antiquus, ηνπνζεηείηαη ζην Μέζν Πιεηζηφθαηλν (πξηλ απφ ρξφληα), θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ νπνίνπ έδεζε ην δψν απηφ

90 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΜΟΤΔΗΟ ΦΤΗΚΖ ΗΣΟΡΗΑ ΜΖΛΗΑ ην ρσξηφ Μειηά ηνπ Αήκνπ Δξαθιεσηψλ, 15 ρικ. απφ ηα Γξεβελά, ζα δείηε έλα ελδηαθέξνλ κνπζείν. Πξφθεηηαη γηα ην κνπζείν θπζηθήο ηζηνξίαο κε ηελ παιαηνληνινγηθή έθζεζή ηνπ, απφ πνιχ ζεκαληηθά θαη ζπάληα επξήκαηα ηεο πεξηνρήο. πγθεθξηκέλα, κεηά απφ αλαζθαθέο βξέζεθαλ θνληά ζην ρσξηφ απνιηζσκέλα νζηά ηεξάζηησλ δψσλ πνπ έδεζαλ ζηελ πεξηνρή πξηλ απφ 3 εθαη. ρξφληα! Βληππσζηαθνί είλαη νη δπν ραπιηφδνληεο κήθνπο 4,40 πεξίπνπ κέηξσλ, ηα ζαγφληα θαη ε άθξε ηνπ βξαρίνλα πξνβνζθίδαο ελφο δψνπ πνπ είρε χςνο 4,5 κέηξα θαη δχγηδε πάλσ απφ 12 ηφλνπο. ηελ ίδηα πεξηνρή βξέζεθαλ θαη άιια νζηά δψσλ. Ώπφ ην 1997 ιεηηνπξγεί ε παιαηνληνινγηθή έθζεζε, ελψ απφ ην 2003 ζεζκνζεηήζεθε ην κνπζείν θπζηθήο ηζηνξίαο, πνπ ζηεγάδεηαη ζην θηίξην ηεο πξψελ θνηλφηεηαο Μειηάο ΒΚΚΛΔΕΒ ΚΏΕ ΜΟΝΒ ΑΓΗΟ ΝΗΚΟΛΑΟ ε νιφθιεξν ην Ννκφ Γξεβελψλ ζα ζπλαληήζεηε ζπνπδαία κλεκεία ηεο κεηαβπδαληηλήο πεξηφδνπ. Παλέκνξθεο εθθιεζίεο θαη κνλαζηήξηα κε πεξίηερλεο αγηνγξαθίεο, μπιφγιππηα ηέκπια θαη ελδηαθέξνληεο αξρηηεθηνληθνχο ξπζκνχο. (Βθθιεζία Ώγίνπ Νηθνιάνπ)

91 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ Ώλαθέξνπκε ελδεηθηηθά ηε Μνλή Παλαγίαο Σνξληθίνπ θνληά ζην ρσξηφ Παλαγία, ηε Μνλή ηεο Κνίκεζεο ηεο Θενηφθνπ ή Μνλή πειαίνπ ζηελ είζνδν ηνπ νκψλπκνπ ρσξηνχ, ηε Μνλή Ώγ. Νηθνιάνπ θαη ηνλ Ώγ. Γεψξγην ζην Πεξηβφιη, ηηο εθθιεζίεο ηεο ακαξίλαο (Ώγ. Ώζαλάζηνο θαη κνλή Ώγ. Παξαζθεπήο). Πνιιέο ζα δείηε αθφκα ζηα ρσξηά ηεο νξεηλήο δψλεο. ΗΔΡΑ ΜΟΝΖ ΟΗΟΤ ΝΗΚΑΝΟΡΟ ΕΑΒΟΡΓΑ Δ ηεξά κνλή Οζίνπ Νηθάλνξνο βξίζθεηαη ζηε Γάβνξδα Γξεβελψλ. Υηηζκέλε ζην φξνο Καιιίζηξαην, δηαηεξεί αιψβεην ην ζξεζθεπηηθφ θξφλεκα εθαηνληάδσλ ρξηζηηαλψλ, απφ ηελ πεξηθέξεηα ηεο δπηηθήο Μαθεδνλίαο, νη νπνίνη ζεσξνχλ ην πξνζθχλεκα σο ην θαη εμνρήλ γηα ηελ πεξηνρή θαη θάζε ρξφλν επηζθέπηνληαη ην κνλαζηήξη ζηηο 6 θαη 7 Ώπγνχζηνπ. Σηο δχζθνιεο ψξεο ησλ απειεπζεξσηηθψλ αγψλσλ, ην κνλαζηήξη, εμαηηίαο ηεο λεπξαιγηθήο ζέζεο ηνπ, πξνζέθεξε ηηο ππεξεζίεο ηνπ ζην καρφκελν ειιεληζκφ, θαη γηα έλαλ επηπξφζζεην ιφγν, φηη βξηζθφηαλ ζε νηθνλνκηθή επεμία, αθφκε θαη κεηά ην ζάλαην ηνπ Οζίνπ Νηθάλνξα, ζηηο 7 Ώπγνχζηνπ ηνπ Πνιιά κνλνπάηηα απφ πφιεηο ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο νδεγνχλ ζην κνλαζηήξη, φπνπ ζπρλά πεξαζηηθνί έβξηζθαλ θαη βξίζθνπλ θηινμελία. Έλαο ηζρπξφο ζεηζκφο, ζηηο 13 ΜαΎνπ ηνπ 1995 πξνμέλεζε κεγάιεο δεκηέο ζηε κνλή, κε απνηέιεζκα λα γθξεκηζηνχλ φια ηα θειηά θαη ην θαζνιηθφ. κσο κε πξσηνβνπιίεο ησλ εθθιεζηαζηηθψλ παξαγφλησλ θαη αξρψλ απνθαηαζηάζεθαλ ηφζν ηα θειηά, φζν θαη νη μελψλεο θαη νη απνζήθεο, ελψ παξάιιεια αλαθαηλίζηεθε ν πεξίβνινο ρψξνο. Έηζη ην κνλαζηήξη, πνπ έπαημε ηφζν ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πεξηνρή, απνηειεί θαη πάιη ηφπν πξνζθπλήκαηνο ησλ ρξηζηηαλψλ

92 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΜΟΝΖ ΜΔΣΑΜΟΡΦΧΖ ΣΟΤ ΧΣΖΡΟ (ΕΑΒΟΡΓΑ). Υηίζηεθε ην 1534 απφ ηνλ ζην Νηθάλνξα ζηελ θνξπθή θαξαγγηνχ πάλσ απφ ηνλ Ώιηάθκνλα. ε εζνρή ηνπ θαξαγγηνχ βξίζθεηαη ην αζθεηαξηφ φπνπ κφλαζε ην 12ν αηψλα ν Καιιίζηξαηνο ΆΛΛΏ ΏΞΕΟΘΒΏΣΏ ΓΔΦΤΡΗ ΠΟΡΣΗΣΑ Σα πέηξηλα γεθχξηα ησλ Γξεβελψλ δεκηνπξγήζεθαλ ηελ πεξίνδν ηεο Σνπξθνθξαηίαο θαη έπαημαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηνπ εκπνξίνπ, θαζψο δεκηνπξγνχζαλ δηφδνπο πξνο ηελ Θεζζαιία, ηελ Ήπεηξν θαη ηελ Μαθεδνλία. Σα νλφκαηα ησλ γεθπξηψλ έρνπλ ζρέζε κε ηελ ηνπνζεζία ζηελ νπνία βξίζθνληαη, ηνλ άλζξσπν πνπ ηα θαηαζθεχαζε ή πνπ ρξεκαηνδφηεζε ηελ θαηαζθεπή ηνπο, ή κε θάπνην άιιν ηδηαίηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ηνπο. Γεθχξη Γηάθα, γεθχξη Κξαληάο, γεθχξη Aδίδ-Ώγά, γεθχξη παλνχ... Μεξηθά κφλν, απφ ηα απαξάκηιιεο νκνξθηάο θαη ηερληθήο ηειεηφηεηαο, γεθχξηα ηεο πεξηνρήο ησλ Γξεβελψλ. ηελ Μαθεδνλία, νη κεγάινη πνηακνί ζρεκαηίδνπλ κε ηνπο παξαπνηάκνπο θαη ηνπο ρείκαξξνπο ηνπο έλα πδάηηλν δίθηπν, ε δηάβαζε ηνπ νπνίνπ απαηηεί ηελ χπαξμε γεθπξηψλ. ΛΗΜΝΔ ΦΛΔΓΓΑ ηα πςίπεδα ηνπ Μαπξνβνπλίνπ, ζηα θαη κέηξα, ππάξρνπλ δχν κηθξέο, αιιά εληππσζηαθέο ιηκλνχιεο, νη νπνίεο είλαη γλσζηέο κε ην φλνκα Φιέγγα. Οη αιπηθέο ιίκλεο είλαη ην ζήκα θαηαηεζέλ ηεο πεξηνρήο θαη ε ιατθή παξάδνζε έρεη δεκηνπξγήζεη πνιινχο ζξχινπο. Σν λεξφ πνπ έρνπλ, πξνέξρεηαη απφ ηα ρηφληα θαη δηαηεξείηαη θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Δ πξφζβαζε ζηηο ιίκλεο Φιέγγα είλαη δπλαηή απφ ηξία κνλνπάηηα. Σν πξψην έρεη σο αθεηεξία ην Ώξθνπδφξεκα. Σν δεχηεξν μεθηλά απφ ην ξέκα «αιηαηνχξα» θαη ην ηξίην, βξίζθεηαη ζην δηάζειν «αιηαηνχξα - Μειηά» θαη θζάλεη ζηελ πεξηνρή ησλ ιηκλψλ, κέζσ ηεο θνξπθνγξακκήο ηνπ φξνπο Μαπξνβνχλη

93 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΜΤΛΟ ΣΟΤ ΜΠΟΤΗΟΤ ηα δπηηθά ηεο πφιεο βξίζθεηαη έλαο παξαδνζηαθφο αιεπξφκπινο, κνλαδηθφ δείγκα βηνκεραληθνχ θηηξίνπ ηεο επνρήο ηνπ πξνεγνχκελνπ αηψλα. Ο γλσζηφο αιεπξφκπινο είρε κεγάιε παξαγσγή θαη ε ζπλαιιαγέο ηνπ έθηαζαλ κέρξη ηε Μαζζαιία, ηελ Πξνχζα θαη ην Λνλδίλν! Λεηηνπξγνχζε ην ρεηκψλα κε λεξφ, άθζνλν ζηελ πεξηνρή, ελψ γηα ην θαινθαίξη ππήξρε κηα πξνεγκέλεο -γηα ηελ επνρή - ηερλνινγίαο αηκνκεραλή. ήκεξα ην θηίξην έρεη αλαζηεισζεί θαη αμίδεη λα ην επηζθεθζείηε! Ώθξηβψο δίπια ζην κχιν κπνξείηε λα επηζθεθζείηε ην Αεκνηηθφ Μνπζείν κε εθζέκαηα απφ απνιηζσκέλα δψα πνπ βξέζεθαλ ζηελ πεξηνρή, αιιά θαη ιανγξαθηθέο ελδπκαζίεο θαζψο θαη μπιφγιππηα ηνπ Αε. Ώγνξαζηή. ΓΑΖ Ννηηναλαηνιηθά, ζηνπο πξφπνδεο ηνπ κφιηθα, κπνξείηε λα ζαπκάζεηε ηε «Αξαθφιηκλε» αιιά θαη ηνλ κεγάιν θαηαξξάθηε Άπα πηληδνπξηάηα (θξεκαζηφ λεξφ), ηα λεξά ηνπ νπνίνπ πέθηνπλ ζηε ραξάδξα ηεο ΐάιηα Κίξλα. Μέζα ζην δάζνο ηεο Κηνχξηζηα, πάλσ απφ ην ρσξηφ, βξίζθεηαη ε πεγή «ηεο θπξάο» κε ην δξνζεξφ νινθάζαξν λεξφ ηεο. ε απφζηαζε 7 ρικ. λφηηα ηνπ ρσξηνχ, κέζα ζην δάζνο, αμίδεη λα επηζθεθζείηε ην κνλαζηήξη ηεο Ώγ. Παξαζθεπήο, βπδαληηλνχ ξπζκνχ, θηίζκα ηνπ Σν κνλαδηθφ μπιφγιππην ηέκπιν θαη νη ηνηρνγξαθίεο ηνπ είλαη ζαπκάζηα. Πνιχ θνληά βξίζθεηαη θαη ε εθθιεζία ηνπ σηήξα, θηίζκα ηνπ 1813, αγηνγξαθεκέλνο απφ ληφπηνπο ηερλίηεο. χκθσλα κε καξηπξίεο, ε παιηά ζέζε ηεο ακαξίλαο βξίζθνληαλ ζε απηφ ην ζεκείν θαη ην κνλαζηήξη θαη ε εθθιεζία απνηεινχζαλ ηνπο λανχο ηνπ ρσξηνχ

94 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΑΜΑΡΗΝΑ Μέζα ζην ζεκεξηλφ ρσξηφ ππάξρνπλ αξθεηέο αμηφινγεο εθθιεζίεο, φπσο απηέο ηνπ Ώγ. Ώζαλαζίνπ θαη ησλ Ώγ. Ώλαξγχξσλ, ηνπ Πξνθ. Διία, ηεο Κνηκήζεσο ηεο Θενηφθνπ θαη ην παξεθθιήζη ησλ Ώγ. Ώπνζηφισλ. ην λαφ ηεο Κνηκήζεσο Θενηφθνπ ζα δείηε έλα δέληξν θπηξσκέλν ζηε ζηέγε! Βπίζεο ππάξρνπλ νη εθθιεζίεο ηεο Γέλλεζεο ηεο Θενηφθνπ, ν Ώγ. Κνζκάο, ε εθθιεζία ηνπ Ώγ. Αεκεηξίνπ ηνπ Νενκάξηπξα θαη ηνπ Ώξραγγέινπ Μηραήι. Δ πεξηνρή φπσο είλαη θπζηθφ, είλαη πινχζηα ζε λεξά, θαη έηζη, ζηε ακαξίλα ππήξραλ 7 λεξφκπινη, νη νπνίνη ιεηηνπξγνχζαλ κέρξη ην Μπνξείηε λα δείηε κφλν ηα εξείπηά ηνπο ζήκεξα. Ώμηφινγα είλαη θαη ηα αξρνληηθά ηνπ ρσξηνχ. Λφγν ηνπ ςπρξνχ θιίκαηνο, ηα ζπίηηα ρηίδνληαλ κε βαξηέο θαηαζθεπέο θαη έηζη άληεμαλ ζην ρξφλν. ήκεξα, πνιχ θαιά δηαηεξνχληαη νη νηθίεο Μεηζηνκπνχλα (ηνπ 1878), ησλ Ώδειθψλ Μπαζδέθε θαη Κηιηκπνγθίλε (1865) θαη Υαηδεκίρνπ (1847). Υαξαθηεξηζηηθέο είλαη θαη νη πέηξηλεο βξχζεο ηεο ακαξίλαο. Έληεθα ηέηνηεο βξχζεο ζα δείηε κέζα ζην ρσξηφ θαη ηξεηο έμσ απφ απηφ. ΑΒΓΔΛΛΑ Σν ρσξηφ ησλ αδειθψλ Μαλάθε, θαηνηθείηαη κφλν ην θαινθαίξη, νπφηε κπνξείηε θαη λα γλσξίζεηε ηνπο θαηνίθνπο ηνπ ζηα θαθελεία, πνπ είλαη θαη ηα κνλαδηθά καγαδηά. ΒΑΗΛΗΣΑ Οξεηλφ ζπγθξφηεκα ζηα δπηηθά ζχλνξα Γξεβελψλ-Εσαλλίλσλ κε ρηνλνδξνκηθφ θέληξν θαη θαηαθχγηα γηα νξεηβαζία. Σν ρηνλνδξνκηθφ θέληξν δηαζέηεη 3 πίζηεο, ζρνιή ζθη θαη ζαιέ

95 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΒΔΝΔΣΗΚΟ Παξαπφηακνο ηνπ Ώιηάθκνλα, πεξλάεη θάησ απφ ηα ζξπιηθά γεθχξηα θαη ελδείθλπηαη γηα ξάθηηγθ θαη θαγηάθ. ΓΔΚΑΣΖ Κσκφπνιε ζηε Ννηηαλαηνιηθή άθξε ηνπ λνκνχ, δεχηεξν θέληξν κεηά ηελ πφιε ησλ Γξεβελψλ, ρηηζκέλε ζηνπο πξφπνδεο ησλ Κακβνπλίσλ, έρεη σο αμηνζέαην ην πήιαην ζηελ ηνπνζεζία Ώγία Παξαζθεπή. ΕΗΑΚΑ ηνπο πξφπνδεο ηεο Πίλδνπ, ζηα 900 κ. πςφκεηξν, είλαη ην ρσξηφ ηνπ νπιαξρεγνχ Θφδσξνπ Γηάθα, πνπ θήξπμε ηελ Βπαλάζηαζε ηεο Μαθεδνλίαο ην ΏΘΛΔΣΕΚΟ ΣΟΤΡΕΜΟ RAFTING Σν Rafting είλαη ε θαηάβαζε πνηακνχ κε θνπζθσηή βάξθα 6 έσο 8 αηφκσλ. Ώπνηειεί ην πην δηαζθεδαζηηθφ ζπνξ ζε πνηάκη. Οη βάξθεο 6-8 αηφκσλ εμνπιηζκέλσλ κε έλα θνππί ν θαζέλαο αθήλνληαη ζην ξεχκα ηνπ πνηακνχ. (Rafting ζηνπο πνηακνχο ησλ Γξεβελψλ)

96 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ Σα θνππηά ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δηφξζσζε ηεο πνξείαο θαη ηελ απνθπγή ησλ εκπνδίσλ. Σα πνηάκηα ηεο Βιιάδαο πνηθίιινπλ σο πξνο ην βαζκφ δπζθνιίαο ηνπο. Πξψηνπ θαη δεχηεξνπ βαζκνχ (εχθνια) είλαη ν Ώιηάθκνλαο, ν Ώρειψνο, ν ΐντδνκάηεο θαη ν Σαπξσπφο. Σξίηνπ βαζκνχ ν Βχελνο ζηελ νξεηλή Ναππαθηία θαη ν Άξαρζνο. Σέηαξηνπ βαζκνχ ν Πελεηφο θαη ν Καιαξχηηθνο θαη πέκπηνπ βαζκνχ (κφλν γηα έκπεηξνπο) ν ΐελέηηθνο θαη ν Μεινπφηακνο ζηα Γξεβελά. ηηο δηαδξνκέο βαζκνχ δπζθνιίαο κέρξη ΕΕ+ (π.ρ. ΐντδνκάηεο) ζρεδφλ φινη, απφ 8 εηψλ θαη άλσ, κπνξνχλ λα θάλνπλ Rafting. Βλαιιαθηηθά, ην Hot Dog θαη ην Monoraft είλαη νη παξαιιαγέο ηνπ Rafting γηα δχν ή γηα έλα άηνκν αληίζηνηρα. TREKKING Πξαγκαηνπνηείηαη ελαιιαθηηθά ζε βνπλά θαη δάζε ή ζε κνλνπάηηα δίπια ζε πνηάκηα. Πξφθεηηαη γηα πεδνπνξία ζε εηδηθέο δηαδξνκέο κέζα ζηε θχζε. Μνλαδηθή επθαηξία γηα λα απνιαχζεη θαλείο ηελ νκνξθηά ηνπ ειιεληθνχ ηνπίνπ. Ώπαηηεί ζρεηηθά θαιή θπζηθή θαηάζηαζε, (Πεδνπνξία ζηελ θχζε ησλ Γξεβελψλ) θαζψο ε πεδνπνξία θξαηά ζπλήζσο 4 κε 6 ψξεο (κε ζπρλέο ζηάζεηο θπζηθά)

97 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ CANOE- CAYAK Καηάβαζε πνηακψλ κε κηθξά αιιά επξχρσξα θαη πνιχ άλεηα θαλφ, κίαο ή δχν ζέζεσλ. Ώθνινπζψληαο ην ξεχκα ηνπ πνηακνχ θαη κε ην δηπιφ θνππί λα ρξεζηκεχεη γηα ηελ απνθπγή ησλ εκπνδίσλ θαη ηελ αιιαγή πνξείαο, απνηειεί κηα απφ ηηο πην ζπλαξπαζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. (Canoe-Kayak ζηνπο Πνηακνχο ησλ Γξεβελψλ) Δ γλψζε θνιχκβεζεο είλαη απνιχησο απαξαίηεηε, θαζψο είλαη ζρεδφλ βέβαην φηη ζα βξεζείηε ζην λεξφ ηνπιάρηζηνλ θαηά ηα πξψηα καζήκαηα. Εδαληθνί πνηακνί γηα Canoe Cayak, ν Ώψνο, ν Βχελνο θαη ν Ώιηάθκνλαο, αιιά κπνξείηε λα δνθηκάζεηε θαη ζηηο ιίκλεο ηεο Βιιάδαο, κε ηδαληθφηεξεο πξνηάζεηο ηε ιίκλε Πιαζηήξα, ηηο ιίκλεο ηεο Καζηνξηάο θαη ησλ Κξεκαζηψλ. ΑΝΑΡΡΗΥΖΖ Δ αλαξξίρεζε γίλεηαη ζε βξάρνπο, κε έκπεηξνπο αλαξξηρεηέο θαη κε επηινγή ηνπ βαζκνχ δπζθνιίαο αλάινγα κε ηηο δπλαηφηεηεο ησλ ζπκκεηερφλησλ. Οη ζρνιέο αλαξξίρεζεο παξαδίδνπλ καζήκαηα κε ηα κηθξά θαη κεγάια κπζηηθά ηνπ αζιήκαηνο θαη ηηο ηερληθέο ηνπ. Σα καζήκαηα παξαδίδνληαη είηε ζε ηερλεηέο πίζηεο είηε ζε πξαγκαηηθφ πεδίν δξάζεο

98 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ RAPPEL Σν Rappel είλαη ε θαηάβαζε απφηνκσλ βξάρσλ κε ηε ρξήζε αλαξξηρεηηθνχ εμνπιηζκνχ. πλήζσο ζπλδπάδεηαη κε ηελ αλαξξίρεζε, αιιά πξαγκαηνπνηείηαη θαη ζε θαξάγγηα ή ζε απφηνκεο πιαγηέο κηθξψλ ιφθσλ. Ώπαηηεί θαιή θπζηθή θαηάζηαζε θαη ζρεηηθή δηαβάζκηζε ηεο δπζθνιίαο ησλ βξάρσλ θαζψο θαη απμεκέλε πξνζνρή θαηά ηελ θαηάβαζε. Δ εηαηξία δηνξγάλσζεο ζα ζαο παξάζρεη έκπεηξν νδεγφ θαη ηνλ απαξαίηεην εμνπιηζκφ. Εδαληθφο πξννξηζκφο γηα Rappel, ηα Μεηέσξα, κε δηάθνξνπο βαζκνχο δπζθνιίαο αλάινγα κε ην βξάρν. MOUNTAIN BIKE Εδηαίηεξα απαηηεηηθφ ζε θπζηθή θαηάζηαζε άζιεκα, θαζψο δελ πξφθεηηαη γηα απιή βφιηα κε πνδήιαην αιιά γηα κηα δξαζηεξηφηεηα κε ζεκαληηθφ βαζκφ δπζθνιίαο. Φπζηθά, πάληα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα κηαο βφιηαο ζε ξπζκνχο ραιαξνχο κέζα ζε παλέκνξθα δάζε. (Πνδειαζία ζηα Αάζε ησλ Γξεβελψλ)

99 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ CANYONING Σν «πέξαζκα θαξαγγηνχ», φπσο είλαη ην ειιεληθφ φλνκα ηνπ αζιήκαηνο, πεξηιακβάλεη ζπλδπαζκφ δηάθνξσλ αζιεκάησλ, φπσο πεδνπνξία, αλαξξίρεζε, θαηάβαζε βξάρσλ, πέξαζκα πνηακνχ θαη θνιχκπη. Δ δηάζρηζε γίλεηαη απφ κηθξέο νκάδεο κε επηθεθαιήο έκπεηξν νδεγφ. Σα θαξάγγηα ζηελ Βιιάδα ρσξίδνληαη ζε κέηξηαο (Ώψνο, ΐηθάθη, ΐίληαλε) θαη πςειφηεξεο (Φφληζζα, Ξπιφθαζηξν) δπζθνιίαο. PARAPENTE Δ ιέμε parapente είλαη γαιιηθή θαη πξνέξρεηαη απφ ηε ζχληκεζε ησλ ιέμεσλ «Parachute de Pente» (αιεμίπησην πιαγηάο). Πξφθεηηαη γηα ηελ απνγείσζε απφ βνπλά πνπ πιεξνχλ ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο θαη πηήζε κε αιεμίπησην πξνο ζπγθεθξηκέλν ρψξν πξνζγείσζεο. (Ώπνγείσζε κε Ώιεμίπησην) Οη εηαηξίεο δηνξγάλσζεο παξέρνπλ ζρεηηθά καζήκαηα, ηα νπνία πξαγκαηνπνηνχληαη ζε εηδηθφ δηζέζην αιεμίπησην πνπ ην νδεγεί επαγγεικαηίαο εθπαηδεπηήο. Εδαληθφ βνπλφ γηα ηηο πξψηεο πηήζεηο είλαη ν Κηζαηξψλαο ζηε ΐνησηία, φπνπ ππάξρεη εθηεηακέλε έθηαζε ηνπ πεδίνπ πξνζγείσζεο. Οξγαλσκέλεο πηήζεηο Parepente δηνξγαλψλνληαη ζηελ θνηιάδα ΐίθνπ-Ώψνπ, ελψ έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο αγψλεο παγθνζκίσο πξαγκαηνπνηείηαη ην Μάην ζηελ Κφληηζα

100 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ ΓΒΤΒΕ ΚΏΕ ΠΡΟΨΟΝΣΏ ΣΤΡΟΚΟΜΗΚΑ Σν αλεβαηφ θαη ν κπάηδνο ή κπαηδνηχξη είλαη πεληαλφζηηκα Γξεβεληψηηθα ηπξηά, πνπ πξέπεη νπσζδήπνηε λα δνθηκάζεηε. ΚΑΣΗΚΑΚΗ ηε ζνχβια, κε θαιφ θξαζί, ληνκάηα θαη ηπξί. Έλα ηξαπέδη κε 100% γξεβεληψηηθα πξντφληα. ΟΤΠΑ Κξέαο θνθθηληζηφ ζνχπα ζα βξείηε ζηηο ηαβέξλεο ζηα ρσξηά. ΚΡΑΗ Σν Σξίθσκν (Γάινβν) κε ηα ακπέιηα ηνπ ζηα 800 κ. πςφκεηξν, έρεη ηε θήκε φηη βγάδεη θαιφ θξαζί θαη δπλαηφ ηζίπνπξν. Κάζε Ννέκβξην γίλεηαη κηα γηνξηή θξαζηνχ, φηαλ αλνίγνληαη ηα λέα βαξέιηα θαη απφ φιν ην λνκφ ζπξξένπλ γηα λα δνθηκάζνπλ ηε λέα παξαγσγή. ΜΑΝΗΣΑΡΗΑ Σα Γξεβελά είλαη πιένλ θαη επίζεκα ε «πξσηεχνπζα» ησλ καληηαξηψλ ζηελ Βιιάδα ηνπο πξφπνδεο ηεο Πίλδνπ, ζηα κνλνπάηηα ηεο ΐάιηα-Κάιληα, αιιά θαη ζηα ππθλά δξπνδάζε ηεο πεξηνρήο, ζηα ζχλνξα ηνπ λνκνχ Γξεβελψλ κε ηελ επαξρία ΐντνπ Κνδάλεο, θχνληαη πεξηζζφηεξα απφ ρίιηα είδε άγξησλ καληηαξηψλ, ηα πεξηζζφηεξα απφ νπνία απνηεινχλ βαζηθφ ζηνηρείν δηαηξνθήο θαη ιανγξαθίαο γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο πεξηνρήο

101 Σνπξηζηηθή αλάπηπμε λνκνχ Γξεβελψλ Ήδε ηα Γξεβελά εδψ θαη κηα δεθαεηία πξνζειθχνπλ πεξίπνπ επηζθέπηεο ιάηξεηο ηνπ είδνπο ζηελ εηήζηα παλειιήληα γηνξηή καληηαξηνχ (ηέιε Ώπγνχζηνπ). Παξάιιεια ζηελ πεξηνρή αλζνχλ επηρεηξήζεηο πνπ ζπιιέγνπλ, ηππνπνηνχλ θαη εκπνξεχνληαη καληηαξνπξντφληα, ελψ φια ζρεδφλ ηα θέληξα εζηίαζεο ηεο Απηηθήο Μαθεδνλίαο ζπκπεξηιακβάλνπλ ζηνλ θαηάινγφ ηνπο εδέζκαηα κε άγξηα απηνθπή καληηάξηα, κε απνθιεηζηηθή κάιηζηα καληηαξνηαβέξλα ζηα Γξεβελά ΠΡΟΜΔΘΒΤΣΒΕΣΒ ΣΡΑΥΑΝΑ Ώπφ ηε πλεηαηξηζηηθή επηρείξεζε γπλαηθψλ ηνπ Ώγίνπ Γεσξγίνπ. ΟΤΒΔΝΗΡ ΛΑΨΚΖ ΣΔΥΝΖ Θα πξνκεζεπηείηε ηηο Παξαζθεπέο ζην ρψξν ηεο Πιαηείαο ηεο Λαραλαγνξάο ζηα Γξεβελά, φπνπ γίλεηαη κεγάιν ιατθφ παδάξη. ΤΦΑΝΣΑ Παξαδνζηαθά πθαληά, θηιίκηα θαη βειέληδεο

102 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΣΟΤΡΗΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΤΣΗΚΖ ΜΑΚΔΓΟΝΗΑ 3.1. ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ LEADER ΚΑΣΖΓΟΡΗΑ ΠΡΑΞΖ ΓΡΑΔΗ Παξεκβάζεηο αγξνηηθνύ ηνπξηζκνύ πξνζέγγηζεο νινθιεξωκέλεο Αεκηνπξγία θαη βειηίσζε ππνδνκψλ δηαλπθηέξεπζεο γηα ηε ζπκπιήξσζε ηεο δπλακηθφηεηαο ηεο πεξηνρήο Αεκηνπξγία θαη βειηίσζε ρψξσλ εζηίαζεο κε ηδηαίηεξα αξρηηεθηνληθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηνπηθή παξαδνζηαθή θνπδίλα Ώγξνθηήκαηα κε ππνδνκή δηαλπθηέξεπζεο Βλαιιαθηηθέο θαη εηδηθέο κνξθέο ηνπξηζκνχ Σνπηθά θέληξα νξγάλσζεο, πιεξνθφξεζεο θαη πξνψζεζεο αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ ΐειηίσζε επηρεηξήζεσλ αγξνηηθνχ ηνπξηζκνχ γηα ηελ πξνζαξκνγή ζηηο αλάγθεο πηζηνπνίεζεο θαη δηθηχσζεο ΜΒΣΡΟ 1.4 Πξνζηαζία αλάδεημε θαη ΚΏΣΔΓΟΡΕΏ ΠΡΏΞΔ αμηνπνίεζε θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο Πξνζηαζία, αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο Φπζηθά ή Ννκηθά Πξφζσπα Φπζηθά ή Ννκηθά Πξφζσπα Φπζηθά ή Ννκηθά Πξφζσπα Φπζηθά ή Ννκηθά Πξφζσπα Φπζηθά ή Ννκηθά Πξφζσπα, πιινγηθνί Φνξείο Φπζηθά ή Ννκηθά Πξφζσπα

103 ΑΡΏΒΕ Ώμηνπνίεζε, αλάδεημε θαη ΟΣΏ, Ννκηθά πξνζηαζία πεξηνρψλ θπζηθνχ Πξφζσπα, θάιινπο, ηνπηψλ θαη πεξηνρψλ πιινγηθνί Φνξείο, Natura 2000 ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) ΐειηίσζε θαηαθπγίσλ ΟΣΏ, Ννκηθά Πξφζσπα, πιινγηθνί Φνξείο, ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) Αξφκνη πξφζβαζεο - κνλνπάηηα ΟΣΏ, Ννκηθά Πξφζσπα, πιινγηθνί Φνξείο, ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) ΚΏΣΔΓΟΡΕΏ Ώλαβάζκηζε νηθηζηηθνχ ΠΡΏΞΔ πεξηβάιινληνο θαη αλάδεημε παξαδνζηαθήο αξρηηεθηνληθήο θιεξνλνκηάο ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ ΑΡΏΒΕ Οηθηζηηθή αλαβάζκηζε πεξηνρψλ ΟΣΏ, Ννκηθά (νηθηζκψλ, γεηηνληψλ θ.ι.π.) Πξφζσπα, πιινγηθνί Φνξείο, ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ

104 - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) Ώλάδεημε κλεκείσλ θαη θηηξίσλ ΟΣΏ, Ννκηθά αγξνηηθήο θιεξνλνκηάο (κλεκεία, Πξφζσπα, κχινη, γεθχξηα θ.ι.π.) πιινγηθνί Φνξείο, ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) Μνπζεία αγξνηηθήο, ιανγξαθηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ΟΣΏ, Ννκηθά Πξφζσπα, θέληξα πνιηηηζηηθψλ πιινγηθνί Φνξείο, δξαζηεξηνηήησλ ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) ήκαλζε αμηνζέαησλ, κλεκείσλ, ΟΣΏ, Ννκηθά κνλνπαηηψλ Πξφζσπα, πιινγηθνί Φνξείο, ΜΚΟ (κε ζρεηηθφ θαηαζηαηηθφ ζθνπφ - γηα δεκφζην έξγν ή πξάμε δεκνζίνπ ραξαθηήξα) ΚΏΣΔΓΟΡΕΏ Αξάζεηο γηα ηελ ελίζρπζε ΠΡΏΞΔ πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ θαη εθδειψζεσλ αλάδεημεο θαη δηαηήξεζεο ηεο ηνπηθήο θιεξνλνκηάο ΑΡΏΒΕ Βλίζρπζε πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ ΟΣΏ, Βπηρεηξήζεηο

105 Ώλάδεημε παξαδνζηαθνχ νηθηζκνχ κέζα απφ ηε δηνξγάλσζε θεζηηβάι παξακπζηνχ ζε «παξακπζνρψξη» ΟΣΏ, Πνιηηηζηηθνί χιινγνη & σκαηεία, Λνηπνί πιινγηθνί Φνξείο θαη Ο.Σ.Α. ΟΣΏ, Βπηρεηξήζεηο ΟΣΏ, Πνιηηηζηηθνί χιινγνη & σκαηεία, Λνηπνί πιινγηθνί Φνξείο θαη Ο.Σ.Α

106 Σνπξηζηηθή πνιηηηθή Απηηθήο Μαθεδνλίαο ΣΒΛΕΚΔ ΒΚΘΒΔ LEADER I ΜΒΣΡΟ 3 : ΏΓΡΟΣΟΤΡΕΜΟ ην Μέηξν 3 (αγξνηνπξηζκφο) εληάρζεθαλ αξρηθά 20 έξγα κεηά ηηο ζπκπιεξσκαηηθέο απμήζεηο έγηλαλ 31 ηα νπνία έρνπλ πινπνηεζεί ζην ζχλνιφ ηνπο. Ο αγξνηνπξηζκφο απνηειεί ηνλ θνξκφ ηνπ πξνγξάκκαηνο κε επελδχζεηο θχξηα ζε θαηαιχκαηα πνπ εληνπίδνληαη ζηελ πεξηνρή Γξεβελψλ (νξεηλφο φγθνο Πίλδνπ). Α. ηξαηεγηθνί ζηόρνη Β. Βαζηθά νηθνλνκηθά ζηνηρεία Γ. Πνξεία πινπνίεζεο ηνπ Μέηξνπ Γ. Έξγα Μέηξνπ Δ. Απνηειέζκαηα Μέηξνπ Α. ηξαηεγηθνί ζηόρνη ηφρνο ηνπ πξνγξάκκαηνο ήηαλ ε αλάδεημε ηνπξηζηηθψλ πφξσλ θαη ε δεκηνπξγία ηνπξηζηηθνχ ηζηνχ, δειαδή ε νξγάλσζε ζηνηρεηψδνπο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο. Δ ππνδνκή απηή ήηαλ αλαγθαία γηα λα ζηεξηρζεί νπνηαδήπνηε πξνζπάζεηα πξνζέιθπζεο επηζθεπηψλ, ζχλδεζε κεηαλαζηψλ κε ηνλ ηφπν θαηαγσγήο κέζα απφ ηελ αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ρψξσλ θπζηθνχ θάιινπο, αλαςπρήο, θαη ιεηηνπξγία θαηαιπκάησλ. Γηα ην ιφγν απηφ έρεη γίλεη: αλαθαίληζε μελψλσλ δεκηνπξγία θαη εμνπιηζκφο ελνηθηαδφκελσλ δσκαηίσλ δεκηνπξγία ρψξσλ αλαςπρήο θαη πεξηπάησλ γξαθείν (πεξίπηεξν) πξνβνιήο, πιεξνθφξεζεο θαη πξνψζεζεο πξντφλησλ, δξαζηεξηνηήησλ θαη ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο δεκηνπξγία αλαςπθηεξίσλ γξαθείν δηαρείξηζεο αγξνηνπξηζκνχ αλαζηήισζε κλεκείνπ αγξνηηθήο παξαγσγήο θιπ

107 Σνπξηζηηθή πνιηηηθή Απηηθήο Μαθεδνλίαο Β. Βαζηθά νηθνλνκηθά ζηνηρεία πκπιεξσκαηηθέο πηζηψζεηο ΜΔΣΡΟ 3 Τθηζηάκελε θαηαλνκή* πλνιηθή θαηαλνκή Ώξρηθή θαηαλνκή Ώ ζπκπιεξ. ΐ ζπκπιεξ. Γ ζπκπιεξ. χλ. πξνγξ χλ. Α.Ααπ Κνηλ.ζπκ ΒΣΠΏ ΒΓΣΠΒ- Π ΒΚΣ Βζλ.ζπκ Εδηα ζπκ Σφθνη Απεικόνιζη βαζικών οικονομικών ζηοιτείων Τθηζηάκελε θαηαλνκή πλνιηθή θαηαλνκή Ώξρηθή θαηαλνκή Ώ ζπκπιεξσκαηηθή ΐ ζπκπιεξσκαηηθή Γ ζπκπιεξσκαηηθή

108 Σνπξηζηηθή πνιηηηθή Απηηθήο Μαθεδνλίαο Γ. Πνξεία πινπνίεζεο ηνπ Μέηξνπ Δ πνξεία πινπνίεζεο ηνπ κέηξνπ θξίλεηαη ζεηηθή. Σα κέρξη ζηηγκήο απνηειέζκαηα απφ ηελ παξέκβαζε ζηνλ αγξνηνπξηζκφ θξίλνληαη ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθά. Σν πξφγξακκα LEADER είλαη εληαγκέλν ζηελ αλαπηπμηαθή ινγηθή ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ν ηνπξηζκφο απνηειεί πξνηεξαηφηεηα ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο ζηνλ Ννκφ Γξεβελψλ. Με ζεκείν αλαθνξάο ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν ΐαζηιίηζαο έρεη αλαπηπρζεί αμηφινγε θίλεζε κε παξάιιειε αχμεζε ηεο δήηεζεο ππεξεζηψλ δηακνλήο, δηαηξνθήο θαη άιισλ δξαζηεξηνηήησλ