ΦΥΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΟΥ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΟΜΠΟΣΤΑΣ) ΜΕ ΤΟ 60% ΤΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ ΜΑΣ

Transcript

1 ΟΔΗΓΟΣ για την παρασκευή ΦΥΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΟΥ ΛΙΠΑΣΜΑΤΟΣ (ΚΟΜΠΟΣΤΑΣ) ΜΕ ΤΟ 60% ΤΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ ΜΑΣ Αυτά τα απορρίμματα της κουζίνας και του κήπου μας, μπορούμε εμείς οι ίδιοι να τα μετατρέψουμε σε ωφέλιμο οργανικό λίπασμα. ΚΕΙΜΕΝΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΜΗΤΣΙΟΣ

2 1

3 Αφιερωμένο στους αγαπητούς συντοπίτες και σε όλους τους φίλους του κήπου και του περιβάλλοντος Σ.Κ. 2

4 Πρόλογος Απορρίμματα (Σκουπίδια) Όταν ακούσουμε σκουπίδια η σκέψη μας πηγαίνει αμέσως σε κάτι που δεν έχει καμία αξία πια, κάτι που πρέπει να το πετάξουμε. Όλοι γνωρίζουμε ότι παράγουμε πολλά σκουπίδια, ότι πρέπει να αλλάξουμε συνήθειες παραγωγής και κατανάλωσης και ότι πρέπει να τα ανακυκλώσουμε. Αυτό ισχύει σίγουρα για τα σκουπίδια τα οποία προέρχονται από την κουζίνα και τον κήπο μας και αποτελούν πάνω από το 60% των σκουπιδιών του σπιτιού μας που πετιούνται. Ο διαχωρισμός των σκουπιδιών, της κουζίνας και του κήπου, από τα υπόλοιπα έχει πολλά προτερήματα για το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ μας. Αυτά τα σκουπίδια δεν χρειάζεται να πεταχτούν στους σκουπιδότοπους ή να καούν. Η μεταφορά για το πέταγμα τους ή το κάψιμό τους χρειάζονται χώρους, ενέργεια και κόστος που τελικά δεν ανταποδίδουν κανένα όφελος. Εκτός αυτού έχουν τόση υγρασία που άντε να τα κάψεις μαζί με τα άλλα. Απεναντίας, μέσω της συλλογής αυτών των σκουπιδιών και της ΑΠΟΣΥΝΘΕΣΗΣ του (σε ΚΟΜΠΟΣΤΑ) αυτό που παραμένει είναι ένα προϊόν το οποίο περιέχει λιπαντικές ουσίες για τα φυτά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ωφέλιμα σε πολλές μεριές. 3

5 4

6 Πως θα κάνεις «ΚΟΜΠΟΣΤΑ» (φυλλόχωμα) από τα σκουπίδια της κουζίνας και του κήπου σου. Τα οργανικά απορρίμματα (σκουπίδια) της κουζίνας και του κήπου διαφέρουν από τα άλλα απορρίμματα γιατί μπορούμε να τα ξαναχρησιμοποιήσουμε για την καλυτέρευση του εδάφους στον κήπο μας, στις γλάστρες, ακόμη και στο μικρό μας χωραφάκι, σαν λίπασμα (κομπόστα). Αν γνωρίζουμε πως μπορούμε οι ίδιοι να κάνουμε το λίπασμα αυτό, το οποίο δεν χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις και πολύ δουλειά, τότε βοηθούμε την υγεία μας (το λίπασμα είναι φυσικό), το πορτοφόλι μας (δεν το αγοράζουμε) και το περιβάλλον (διότι λιγοστεύουμε τους σωρούς των σκουπιδιών που κάποια μέρα θα μας πνίξουν). Η δική μας δουλειά για να γίνει το λίπασμα είναι: Να προσθέτουμε απορρίμματα και να τα ανακατεύουμε πότε-πότε για εξαερισμό. Τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνει η ίδια η φύση. Το αποτέλεσμα θα είναι «Ετήσιο λίπασμα καλής ποιότητας χωρίς κόστος». Το ξεκίνημα είναι απλό. Χωρίζουμε τα οργανικά απορρίμματα από τα άλλα σκουπίδια και τα μετατρέπουμε σε κάτι ωφέλιμο. Οι απλούστεροι τρόποι είναι οι εξής: α) Να τα στοιβάξουμε σε μια σκιερή άκρη του κήπου (για μεγάλη ποσότητα απορριμμάτων) β) Να χρησιμοποιήσουμε μια κάσα από ξύλο με ανοίγματα. γ) Να χρησιμοποιήσουμε ένα βαρέλι με ανοίγματα από κάτω και στα πλάγια για εξαερισμό. Γνωρίζοντας μερικούς απλούς κανόνες σίγουρα δεν θα έχουμε αποτυχία. Ξέχασε αυτά που λέγονται για βρώμα, ποντίκια ή άχρηστο 5

7 λίπασμα. Αυτές οι αφηγήσεις προέρχονται από ανθρώπους που πέταξαν όλα αυτά τα οργανικά απορρίμματα σε μια στοίβα και από εκεί και μετά τα ξέχασαν. Όποιον απ τους τρείς τρόπους κι αν επιλέξουμε για να κάνουμε λίπασμα, πρέπει πάντα να εκπληρώνονται δύο απλοί όροι: 1 ον : Να εξασφαλίζεται ο ελεύθερος εξαερισμός 2 ον : Να μπορεί να στραγγίζει το νερό της βροχής. Τρόπος στοιβάγματος (Για μεγάλες ποσότητες) Διαλέγουμε ένα σκιερό μέρος στον κήπο μας για να αρχίσουμε το στοίβαγμα. Για το κατώτερο στρώμα χρησιμοποιούμε κλαδιά, κορμούς φυτών ή πελεκούδια. Επάνω στο στρώμα αυτό στοιβάζουμε καθημερινά ένα μικρό στρώμα από απορρίμματα της κουζίνας και του κήπου μέχρι 1,5 μέτρο ύψους. Αναμιγνύουμε όσο το δυνατόν περισσότερα πράσινα και ξερά υλικά μεταξύ τους όπως: φρούτα, λαχανικά και πρασινάδες, τα απλώνουμε σε όλη την επιφάνεια της στοίβας και τα ανακατεύουμε με τα ξηρά υλικά (απορρίμματα) όπως: κλαδιά, ξερά φύλλα, ροκανίδια, πελεκούδια και λοιπά. Ένα καλό στοίβαγμα αποτρέπει αναθυμιάσεις και δυσάρεστες μυρωδιές. Αν διαθέτουμε αρκετό χώρο είναι καλύτερα να κάνουμε 2 και 3 στοίβες ανάλογα με την ποσότητα απορριμμάτων που έχουμε. Μετά από μερικές μέρες η θερμοκρασία στη στοίβα ανεβαίνει στους 40 με 50 βαθμούς Κελσίου και μερικές φορές περισσότερο. Η λειτουργία της αποσύνθεσης άρχισε. Ύστερα από μερικές εβδομάδες αναποδογυρίζουμε τη στοίβα, ανακατεύοντας και εξαερίζοντάς την. Μετά από περίπου 6 μήνες αρχίζει η στοίβα να μυρίζει φρέσκο φυλλόχωμα. Το οργανικό λίπασμά μας είναι έτοιμο. 6

8 Βρες έναν σκιερό τόπο στον κήπο σου για να αρχίσεις το στοίβαγμα. Στο κάτω μέρος βάζουμε χοντρό υλικό για να διευκολύνουμε τον εξαερισμό. Στοιβάζουμε τα οργανικά απορρίμματα ανακατεύοντας τα πράσινα με τα ξερά. Όταν το ύψος φθάσει το 1,5 μέτρο περίπου σταματάμε το στοίβαγμα. Μετά μερικές εβδομάδες αναποδογυρίζουμε τα στοιβαγμένα υλικά. 7

9 Τρόπος: Κάσα ή βαρέλι (πάντα με εξαερισμό) Το σύστημα αυτό είναι καλύτερο γιατί τα τοιχώματα του βαρελιού και τα σανίδια της κάσας εμποδίζουν το ξέραμα του εξωτερικού περιβλήματος και εξαιτίας του το σταμάτημα της αποσύνθεσης του υλικού στα σημεία αυτά. Κι εδώ, όπως και στη στοίβα πρέπει να ανακατεύουμε τα υλικά για τον καλό εξαερισμό τους. 7 συμβουλές για να κάνουμε καλό λίπασμα «κομπόστα» 1. Αρχίζουμε την άνοιξη ή το καλοκαίρι Μην αρχίζεις να στοιβάζεις τα οργανικά απορρίμματα το χειμώνα ή όταν είναι κρύος ο καιρός, ούτε όταν βρέχει, γιατί η πορεία της αποσύνθεσης επιβραδύνεται πολύ. 2. Χρησιμοποιούμε όσο το δυνατό περισσότερο πράσινο υλικό Τ απορρίμματα της κουζίνας και του κήπου πρέπει να στοιβάζονται όσο είναι φρέσκα και πρέπει να ανακατεύονται με το επάνω στρώμα της στοίβας που έχει ξεραθεί. 3. Να μη χρησιμοποιούμε χοντροκομμένα υλικά Για να διευκολύνουμε τους μικροοργανισμούς αποσύνθεσης, τα απορρίμματα όπως κορμοί φυτών, μακριά χόρτα και λουλούδια, ολόκληρα λαχανικά κτλ, πρέπει να είναι ψιλοκομμένα. Τα κλαδιά μετά το κλάδεμα πρέπει και αυτά να ψιλοκομματιάζονται, στο εμπόριο υπάρχει ειδικός τεμαχιστής, για όποιον δεν διαθέτει χρόνο να τεμαχίζει ο ίδιος. 4. Να γίνει καλή ανάμειξη Οι μικροοργανισμοί (βακτηρίδια, μικρά ζωύφια και σκουλήκια) που φροντίζουν για την αποσύνθεση χρειάζονται τροφή, νερό και αέρα. Καλή αποσύνθεση σημαίνει καλή ανάμιξη. 8

10 Ξερά και σκληρά απορρίμματα όπως: άχυρα, ροκανίδια, ξερά κλαδιά, φύλλα, καρυδότσουφλα κτλ, πρέπει να ανακατεύονται με πράσινα υγρά απορρίμματα όπως: φρεσκοκομμένο χορτάρι, λαχανικά, φρούτα, κτλ. Τότε το ΞΕΡΟ υλικό φροντίζει για τον εξαερισμό και το ΠΡΑΣΙΝΟ-ΥΓΡΟ για την τροφή και το νερό. Έτσι μπορούν τα βακτηρίδια να κάνουν την δουλειά τους καλύτερα. 5. Προσοχή στις μεγάλες ποσότητες Δεν πρέπει στη στοίβα να προσθέτουμε μεγάλες ποσότητες από το ίδιο υλικό σε μια δόση. Ότι περισσεύει απ τα τεμαχισμένα κλαδιά και κορμούς φυτών και δεν μπορεί να στοιβαχτεί, μπορεί να απλώνεται στον κήπο μεταξύ των δένδρων, των θαμνοειδών και των μόνιμων φυτών. Αυτό είναι πάντα ένα καλό κάλυμμα το οποίο εμποδίζει την ανάπτυξη των άγριων χόρτων και κρατάει την υγρασία στο έδαφος. 6. Η στοίβα χρειάζεται παρακολούθηση Μέσω της έντονης αποσύνθεσης ανεβαίνει η θερμοκρασία της στοίβας και οι μικροοργανισμοί αποσυνθέτουν ακόμη γρηγορότερα. Σε θερμοκρασίες πάνω από 50 βαθμούς Κελσίου καταστρέφονται ακόμη και μικρόβια και σπόροι από ζιζάνια. Η στοίβα γίνεται σαν να είναι παστεριωμένη. Με την αύξηση της θερμοκρασίας εξατμίζεται και το περισσευούμενο νερό (υγρασία). Χρειάζεται λοιπόν προσοχή να μην βραχεί υπερβολικά η στοίβα και χάσει τη θερμοκρασίας της. Πρόσθεση υγρού υλικού σ αυτή τη φάση δεν κάνει καλό. 7. Εξαερισμός της στοίβας Την πορεία της αποσύνθεσης ευνοεί ο εξαερισμός. Ο εξαερισμός επιτυγχάνεται αναποδογυρίζοντας την στοίβα (ή το περιεχόμενο στο βαρέλι και την κάσα) με ένα δικράνι. Το βαρέλι μπορούμε και να το ανακατέψουμε. 9

11 Μετά 6 περίπου μήνες η κομπόστα μας είναι έτοιμη κι αρχίζουμε να τη χρησιμοποιούμε στα φυτά μας. 10

12 Μετά 6 μήνες Με το να κάνουμε οι ίδιοι φυλλόχωμα, (φυτικό οργανικό λίπασμα), κάνουμε οικονομία στα σκουπίδια μετατρέποντάς τα σε ένα χρήσιμο προϊόν. Με την αποσύνθεση κάνουμε, ουσιαστικά, αυτό που έκανε η φύση από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της. Η αποσύνθεση είναι μια βιολογική πορεία, όπου νεκρή ζωή γίνεται τροφή για καινούρια ζωή. Το φυλλόχωμα που είναι έτοιμο το φθινόπωρο, μπορούμε να το απλώσουμε στον κήπο σε φυτά δένδρα και λουλούδια. Με τον τρόπο αυτό κάνουμε ένα προφυλακτικό στρώμα για το χειμώνα και μια πηγή λιπάσματος για την άνοιξη. Τι είναι κομπόστα (φυλλόχωμα) Είναι ένα σκουρόχρωμο (καφέ-μαύρο) σαν πίτουρα υλικό που μυρίζει όπως το καστανόχωμα. Είναι ένα λιπαντικό προϊόν που περιέχει ζωντανούς οργανισμούς και ορυκτά στοιχεία τα οποία μπορούν να χρησιμεύσουν για τροφή σε όλα τα φυτά. Είναι μια πηγή λίπανσης μακράς διαρκείας. Τα θρεπτικά του στοιχεία απελευθερώνονται μόνο όταν τα χρειάζεται το φυτό, γρηγορότερα με ζεστό-υγρό καιρό και βραδύτερα με κρύο. Οι ζωντανοί οργανισμοί στο φυλλόχωμα δεν είναι παράσιτα ούτε γόνοι ασθενειών, αλλά φυσικοί αποσυνθετικοί παράγοντες οργανικού υλικού. Αυτοί αποσυνθέτουν μόνο νεκρό φυτικό και ζωικό υλικό. Το οργανικό αυτό λίπασμα καλυτερεύει και δυναμώνει τη δομή του εδάφους, παίζει ένα ρόλο στη ρύθμιση της υγρασίας του, μεγαλώνει τη θρεπτική του ικανότητα και απελευθερώνει τα λιπαντικά του στοιχεία ανάλογα με τις ανάγκες της ρίζας του φυτού. 11

13 Το καλό φυλλόχωμα είναι ελαφρύ, δεν βρωμάει, δεν είναι όξινο και δεν περιέχει σπόρους ανεπιθύμητους ή μικρόβια που να προκαλούν αρρώστιες στα φυτά (και στους ανθρώπους). Η διαφορά του φυτικού από το ζωικό λίπασμα είναι ότι, το φυτικό (κομπόστα-φυλλόχωμα) χρησιμεύει για την αλλαγή των φυσικών χαρακτηριστικών του εδάφους, ενώ το ζωικό (π.χ. κοπριά) αλλάζει τις χημικές του ιδιότητες. Το φυλλόχωμα είναι έτοιμο Τι κάνουμε μ αυτό! Όπως είπαμε το φυλλόχωμα εμπλουτίζει και καλυτερεύει το έδαφος. Τα καλά αποτελέσματα στα οποία μπορούμε να φθάσουμε θα φανούν στον κήπο μας. Ο καλύτερος καιρός για την επεξεργασία του εδάφους μ αυτό είναι την άνοιξη. Η ποσότητα που θα χρησιμοποιήσουμε εξαρτάται από: την ποιότητα του οργανικού υλικού, την γονιμότητα του εδάφους και τον τύπο του όπως και από τις ανάγκες κάθε φυτού. Καλό είναι να κοσκινίζεται πριν το χρησιμοποιήσουμε και τα χοντρά κομμάτια να ξανά-ανακατεύονται στην καινούρια στοίβα. 12

14 Δοσολογία Για τα φυτά που έχουν μεγάλη ανάγκη θρεπτικών στοιχείων όπως: πατάτες, ντομάτες, πιπεριές κτλ, ρίχνουμε 4 με 8 κιλά στο τετραγωνικό μέτρο (στο γόνιμο έδαφος 4, στο άγονο 8 κιλά). Για φυτά με λιγότερες ανάγκες όπως: σαλάτες, σπανάκι, αντίδια, φράουλες κτλ, 2 με 4 κιλά στο τετραγωνικό μέτρο. Για τα κολοκύθια όσο περισσότερο τόσο καλύτερα. Για το φύτεμα των δένδρων 20% ανακατωμένο με χώμα, ενώ για τη λίπανσή τους 3 με 5 κιλά κάτω από το δένδρο, στην περιφέρεια που είναι και το φυλλόχωμά του, ανακατωμένο με το επάνω στρώμα του εδάφους. Στα μεγάλα φυτά όπως: οι ντομάτες, πιπεριές, αναρριχόμενα αγγούρια και άλλα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για προστατευτικό κάλυμμα του εδάφους σε πάχος 2 εκατοστών. Για καινούριες γλάστρες ανακατεύουμε 40% φυλλόχωμα και 60% χώμα για να τις γεμίζουμε. Για καινούριο γκαζόν απλώνουμε 8 με 10 κιλά στο τετραγωνικό μέτρο και το ανακατεύουμε σε βάθος 15 εκατοστά στο έδαφος. Για να αποφεύγουμε το φύτρωμα χορταριών και για να κρατάμε την υγρασία στις ρίζες των δένδρων σκορπίζουμε γύρω από τα δένδρα, τις τριανταφυλλιές και όλα τα μεγάλα φυτά 3 με 5 εκατοστά πάχος από χοντρό φυλλόχωμα. 13

15 Τι περιέχει το φυλλόχωμά μας! Υγρασία 50% Οργανικές ύλες 8 13 % Άζωτο N 0,3 0,4 % Κάλιο K 0,2 1 % Φώσφορο P 0,15 0,4 % Μαγνήσιο Mg 0,1 0,2 % Ασβέστιο Ca 0,4 1,2 % Ενώ το ph (οξύτητα) είναι 7,5 8,5 Τι είναι καλό για αποσύνθεση; Τα οργανικά απορρίμματα είναι: - Όλα τα λαχανικά - Φρεσκοκομμένο χόρτο - Όλα τα λουλούδια και τα κλαδεύματα τους - Φλούδες φρούτων, τσόφλια καρυδιών, αυγών κ.α. - Όλα τα υπολείματα φρούτων και λαχανικών - Φύλλα δένδρων και μικροτεμαχισμένα κλαδιά - Ροκανίδια, πριονίδια και πελεκούδια - Μικρές ποσότητες από περισσεύματα φαγητού - Χαρτί κουζίνας, χαρτοπετσέτες κ.α. - Κοπριές και κουτσουλιές από μικρά κατοικίδια ζώα - Ακόμη και κατακάθια καφέ και τσαγιού 14

16 Τι δεν είναι καλό για αποσύνθεση; - Ξυλεία - Μεγάλα ακομμάτιαστα κλαδιά και κορμοί - Ζωικά υπόλοιπα, εντόσθια και φτερά - Σάλτες, λίπος και λάδια - Στάχτες και κάρβουνα - Σκόνη από ηλεκτρική σκούπα - Πλαστικά, σίδερα και κονσέρβες - Χώμα και άμμος Λίγα λόγια για το λίπασμα (κουτσουλιές) των πτηνών. Είναι ένα από τα καλύτερα ζωικά λιπάσματα, έχουν πολλές λιπαντικές ιδιότητες για τα φυτά. Περιέχουν 1% άζωτο (N), 1,5% οξείδια του φωσφόρου (P2O5), και 1% οξείδια του καλίου (K2O). Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως είπαμε για την Παρασκευή οργανικού λιπάσματος «κομπόστας» μαζί με τα υπολείμματα φυτών. Όμως τις κουτσουλιές μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε και με κατευθείαν λίπανση μετά από κάποια προεργασία (ζύμωση) όπως: Βάζουμε τις κουτσουλιές μέσα σ ένα δοχείο ή βαρέλι και προσθέτουμε το διπλάσιο σε βάρος, νερό. Το αφήνουμε από 10 μέχρι 14 μέρες ανακατεύοντας το μείγμα σε τακτά χρονικά διαστήματα. Μετά αραιώνουμε τον πολτό αυτό με 5 έως 10 μέρη νερού και μ αυτό ποτίζουμε τα φυτά μας. Είναι ένας εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος λίπανσης. 15

17 Το αποτέλεσμα των κόπων μας θα φανεί γρήγορα στα φυτά του κήπου μας Τρόπος ανακατέματος της στοίβας 16

18 Πηγές & Βιβλιογραφία: - Εγκυκλοπαίδεια του Κήπου (Aventinum Praag) - Κηπουρική και φυτά (Universum) - Πως θα καλλιεργείς ο ίδιος τα λαχανικά σου (Lecturama) - Πως θα κάνεις ο ίδιος το Φυτικό Οργανικό Λίπασμα «ΚΟΜΠΟΣΤΑ» (Σεμινάριο και Φυλλάδιο Δήμου Αμβέρσας) 17

19 18

20 Τα οργανικά σου σκουπίδια τα κρατάς στα χέρια σου! ΚΕΙΜΕΝΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΡΑΜΗΤΣΙΟΣ