Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 776

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 776"

Transcript

1 Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 776 Δηµοσιονοµική πολιτική και επανεξισορρόπηση στην ευρωζώνη: Κριτική στο «φρένο χρέους» στη Γερµανία από µια µετα-κεϋνσιανή προσέγγιση Των Eckhard Hein και Achim Truger Οικονοµική και Νοµική Σχολή Βερολίνου Ινστιτούτο για τη Διεθνή Πολιτική Οικονοµία, Βερολίνο Σεπτέµβριος 2013 The Levy Economics Institute Working Paper Collection presents research in progress by Levy Institute scholars and conference participants. The purpose of the series is to disseminate ideas to and elicit comments from academics and professionals. Levy Economics Institute of Bard College, founded in 1986, is a nonprofit, nonpartisan, independently funded research organization devoted to public service. Through scholarship and economic research it generates viable, effective public policy responses to important economic problems that profoundly affect the quality of life in the United States and abroad. Levy Economics Institute P.O. Box 5000 Annandale-on-Hudson, NY Copyright 2013 Levy Economics Institute. All rights reserved.

2 2 Περίληψη Το «φρένο χρέους» στη Γερµανία θεωρείται επιτυχηµένη πολιτική και ως εκ τούτου λειτουργεί ως πρότυπο για τη ζώνη του ευρώ και το λεγόµενο «δηµοσιονοµικό σύµφωνο». Στην παρούσα εργασία ασκούµε έντονη κριτική στο «φρένο χρέους». Πρώτον, δείχνουµε ότι η πρόταση πάσχει από σοβαρές αδυναµίες και πώς η επιτυχία της συγκεκριµένης πολιτικής δεν είναι καθόλου βέβαιη ακόµη και από την άποψη των καθεστωτικών οικονοµικών. Δεύτερον, υπογραµµίζουµε στο πλαίσιο µιας µετακεϋνσιανής οπτικής γωνιάς, ότι η πρόταση αγνοεί πλήρως τις προϋποθέσεις για την εφαρµογή της δηµοσιονοµικής πολιτικής από τις χώρες-µέλη µιας νοµισµατικής ένωσης και πώς θα αποτρέψει τη δηµοσιονοµική πολιτική από το να συµβάλλει στην αναγκαία επανεξισορρόπηση στην ευρωζώνη. Τέλος, υποδεικνύουµε ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να διαµορφωθούν εναλλακτικά σενάρια τα οποία θα µπορούσαν να αποφύγουν τις αποπληθωριστικές πιέσεις του γερµανικού «φρένου χρέους» στην εγχώρια ζήτηση και να συµβάλουν στην επανεξισορρόπηση στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα εναλλακτικά σενάρια έχουν ως σηµείο αναφοράς την αλλαγή της συµπεριφοράς της Γερµανίας σχετικά µε τις επενδύσεις, την αποταµίευση και την κατανοµή του εισοδήµατος, όµως κάτι τέτοιο δεν θα γίνει, δεν είναι ρεαλιστικό. 1. Εισαγωγή Το «φρένο χρέους» στη Γερµανία θεωρείται επιτυχηµένη πολιτική. Η Γερµανία ενσωµάτωσε το «φρένο του χρέους» στο σύνταγµά της το καλοκαίρι του 2009, λίγο πριν από την έναρξη της κρίσης του ευρώ. Σύµφωνα µε το «φρένο χρέους», από το 2020 και µετά το διαρθρωτικό έλλειµµα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 0,35% του ΑΕΠ. Εκ πρώτης όψης, το «φρένο του χρέους» φαίνεται να αποδίδει. Μετά την ενεργοποίηση των µέτρων τόνωσης της οικονοµίας για την αντιµετώπιση της ύφεσης την περίοδο , η οπισθοχώρηση της γερµανικής δηµοσιονοµικής στρατηγικής ήταν γρήγορη και προφανώς αποτελεσµατική: το 2010 το δηµοσιονοµικό έλλειµµα της γενικής κυβέρνησης, που ανερχόταν στο 4,1% του ΑΕΠ, µετατράπηκε µέσα σε δύο χρόνια σε πλεόνασµα της τάξης του 0,1%, ενώ ένα µικρό πλεόνασµα παρουσίασε επίσης και το διαρθρωτικό ισοζύγιο. Ταυτόχρονα, η γερµανική οικονοµία ανέκαµψε πολύ γρήγορα από την κρίση, εµφανίζοντας ακόµη και µειωµένα ποσοστά ανεργίας. Στα τέλη του 2011, η απόφαση πολλών κυβερνήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) να δεσµευθούν στην εφαρµογή αυστηρότερων κανονισµών για το δηµόσιο χρέος και τα ελλείµµατα ήταν αποτέλεσµα κατά κύριο λόγο της αίσθησης πανικού που επικρατούσε τότε σχετικά µε την αντιµετώπιση της συνεχιζόµενης κλιµάκωσης της κρίσης του ευρώ. Αλλά το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ασπάστηκαν την γερµανική πρόταση του «φρένου χρέους» και την εισχώρησαν στα εθνικά τους συντάγµατα είχε σίγουρα κάτι να κάνει µε την προφανή επιτυχία του γερµανικού προτύπου. Kατά την άποψή µας, ωστόσο, η ερµηνεία αυτή είναι λανθασµένη για πολλούς λόγους. Από τη µία πλευρά ακόµη και χωρίς να αµφισβητήσουµε τις καθεστωτικές απόψεις για τις δηµοσιονοµικές πολιτικές και το δηµόσιο χρέος το «φρένο χρέους» πάσχει από

3 3 εννοιολογικές αδυναµίες. Επιπλέον, είναι πάρα πολύ νωρίς να κρίνουµε την έκβασή της επιτυχηµένη διότι βρίσκεται σε ισχύ µόνο λίγα χρόνια και υπό πολύ ευνοϊκές µακροοικονοµικές συνθήκες. Από την άλλη πλευρά, και το πιο σηµαντικό, η όλη ιδέα του «φρένου χρέους» δεν είναι πειστική από την άποψη της µετα-κεϋνσιανής προσέγγισης. Αρχικά, ο περιορισµός των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων και του δηµόσιου χρέους αγνοεί βασικές µακροοικονοµικές εθνικολογιστικές ταυτότητες και απαιτεί εµµέσως αντίστοιχες αντιδράσεις από τους άλλους µακροοικονοµικούς τοµείς τον ιδιωτικό τοµέα και τον εξωτερικό τοµέα αν θέλουµε να αποφευχθούν οι βραχυπρόθεσµες και µακροχρόνιες επιπτώσεις στη συνολική ζήτηση, την παραγωγή και την απασχόληση. Δεύτερον, η επιβολή αυστηρών περιορισµών στο έλλειµµα και το χρέος («ένα µέγεθος για όλους») προς τα µέλη µιας ετερογενούς νοµισµατικής ένωσης όπως η ζώνη του ευρώ στερεί από τις διάφορες κυβερνήσεις το πιο σηµαντικό εργαλείο που είναι διαθέσιµο για την αντιµετώπιση των ασύµµετρων κρίσεων στο βραχυπρόθεσµο χρονικό διάστηµα και την εξισορρόπηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών µέσα σε µια νοµισµατική ένωση σε µακροπρόθεσµο ορίζοντα. Ως εκ τούτου, η εφαρµογή της γερµανικής πρότασης για το φρένο στο χρέος φέρει σοβαρούς κινδύνους για τις µελλοντικές µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, συµπεριλαµβανοµένης της Γερµανίας. Το «φρένο χρέους» θα έχει σοβαρές αποπληθωριστικές πιέσεις στην εγχώρια ζήτηση στη Γερµανία και στις άλλες χώρες που πρέπει να ακολουθήσουν αυτό το συγκεκριµένο υπόδειγµα. Είναι δύσκολο να δούµε πώς θα µπορούσε να αντιµετωπιστεί η συνακόλουθη έλλειψη της εγχώριας ζήτησης στη ζώνη του ευρώ µε την αύξηση της εξωτερικής ζήτησης από τον υπόλοιπο κόσµο. Το «φρένο χρέους» εµποδίζει την εσωτερική επανεξισορρόπηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εντός της ζώνης του ευρώ και αποτρέπει σε τελική ανάλυση την ενεργοποίηση κατάλληλων δηµοσιονοµικών απαντήσεων από τις χώρες-µέλη της ευρωζώνης για την αντιµετώπιση των σηµερινών και των µελλοντικών κυκλικών υφέσεων ή περιόδων παρατεταµένης στασιµότητας. Η εργασία είναι οργανωµένη ως εξής. Στην ενότητα 2 δείχνουµε ότι ακόµη και από την καθεστωτική οικονοµική άποψη, το «φρένο χρέους» πάσχει από σοβαρές ελλείψεις και ότι η επιτυχία της συγκεκριµένης πολιτικής δεν είναι καθόλου βέβαιη. Στην ενότητα 3 παρουσιάζουµε µια µετα-κεϋνσιανή προσέγγιση για τα ελλείµµατα του προϋπολογισµού και την επανεξισορρόπηση στη ζώνη του ευρώ. Στην ενότητα 4 αποδεικνύουµε ότι το «φρένο χρέους» εµποδίζει την εκπλήρωση των απαιτούµενων προϋποθέσεων για την εφαρµογή της δηµοσιονοµικής πολιτικής στη Γερµανία. Στην ενότητα 5 δείχνουµε ότι τα εναλλακτικά σενάρια που θα µπορούσαν να αποφύγουν τις αποπληθωριστικές πιέσεις του γερµανικού «φρένου στο χρέος» στην εγχώρια ζήτηση και να συµβάλουν στην επανεξισορρόπηση στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ είναι εξαιρετικά απίθανο να διαµορφωθούν δεδοµένου ότι η επιτυχία τους εξαρτάται από την αλλαγή της συµπεριφοράς της Γερµανίας στη λειτουργική κατανοµή του εισοδήµατος υπέρ του µεριδίου της εργασίας και/ή στον τοµέα των επενδύσεων και της αποταµίευσης. Η προσδοκώµενη αλλαγή στη συµπεριφορά της Γερµανίας γύρω από αυτά τα ζητήµατα πολιτικής δεν είναι όµως καθόλου ρεαλιστική. Στην ενότητα 6 συνοψίζουµε τη µελέτη και προσφέρουµε µερικά συµπεράσµατα.

4 4 2. Το γερµανικό φρένο στο χρέος: Βασικά χαρακτηριστικά και προβλήµατα ακόµη και από την προσέγγιση των καθεστωτικών οικονοµικών Το «φρένο χρέους» που εισήχθη στο σύνταγµα της Γερµανίας το 2009 αποτελείται από τρία στοιχεία. Η διαρθρωτική συνιστώσα επιβάλλει αυστηρά όρια στα διαρθρωτικά ελλείµµατα 0,35% του ΑΕΠ για το οµοσπονδιακό επίπεδο και 0,0% για τα οµόσπονδα κρατίδια. Η κυκλική συνιστώσα αυξάνει ή µειώνει τα όρια αυτά, σύµφωνα µε την κυκλική θέση της οικονοµίας. Τέλος, µια ρήτρα εξαίρεσης επιτρέπει κάτω από εξαιρετικές περιπτώσεις την παραβίαση των ορίων. Οι µεταβατικές περίοδοι για συµµόρφωση µε βάση τα όρια για τα διαρθρωτικά ελλείµµατα έχουν καθοριστεί ως εξής: το 2016 για το οµοσπονδιακό επίπεδο και το 2020 για τα οµόσπονδα κρατίδια. Επιπλέον, το «φρένο χρέους» προβλέπει τη χορήγηση οικονοµικής ενίσχυσης για πέντε οµόσπονδα κρατίδια (Βερολίνο, Βρέµη, Σάαρλαντ, Σαξονία-Άνχαλτ, Σλέσβιγκ-Χόλσταϊν) που βρίσκονται σε οικονοµική δυσχέρεια, αλλά υπό αυστηρές προϋποθέσεις όσον αφορά τις προσπάθειες εξυγίανσης. Παρά το γεγονός ότι στους γερµανικούς κύκλους των οικονοµικών εµπειρογνωµόνων δεν τίθεται θέµα αµφισβήτησης του «φρένου στο χρέος», η όλη ιδέα εγείρει σοβαρά ερωτήµατα ακόµη και από την άποψη των καθεστωτικών οικονοµικών. Πρώτον, ο καθορισµός του ανωτάτου ορίου του διαρθρωτικού καθαρού δανεισµού της κυβέρνησης στο 0,35% για το οµοσπονδιακό επίπεδο και η απαγόρευση όλων των διαρθρωτικών ελλειµµάτων για τα οµόσπονδα κρατίδια είναι εντελώς αυθαίρετος. Αυτό σηµαίνει ότι µε µια µέση ετήσια αύξηση του ονοµαστικού ΑΕΠ κατά 3%, η αναλογία του εθνικού χρέους προς το ΑΕΠ θα συγκλίνει στον µακροπρόθεσµο ορίζοντα µόλις στο 11,7%. Δεν αµφισβητούµε ότι υπάρχουν επιχειρήµατα για κάποιο ανώτατο όριο σχετικά µε την αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ. Αν µη τι άλλο, όµως, οι πρόσφατες εµπειρικές έρευνες δείχνουν ότι το κρίσιµο όριο πέραν του οποίου το δηµόσιο χρέος θα µπορούσε να βλάψει την ανάπτυξη είναι πάνω από το 80% ή ακόµα και το 90% του ΑΕΠ. Με την επιβολή τεχνητών ορίων σε αυτό που παραδοσιακά αποτελούσε την ασφαλέστερη µορφή για χρηµατοοικονοµική επένδυση, το «φρένο χρέους» θα στερήσει από τις κεφαλαιαγορές ένα κρίσιµο σηµείο αναφοράς. Δεν είναι σαφές προς ποια χρηµατοοικονοµικά περιουσιακά στοιχεία, καθώς και σε ποιες χώρες, θα στραφεί στο µέλλον το παραδοσιακά υψηλό πλεόνασµα αποταµίευσης και ο συσσωρευµένος οικονοµικός πλούτος του γερµανικού ιδιωτικού τοµέα (συµπεριλαµβανοµένων των περιουσιακών στοιχείων των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών συστηµάτων), αλλά είναι πιθανό ότι το µέτρο αυτό θα συµβάλει σε µεγαλύτερη αστάθεια των χρηµατοοικονοµικών αγορών. Δεύτερον, το «φρένο χρέους» βρίσκεται σε αντίθεση µε ένα ευρέως αποδεκτό οικονοµικό κριτήριο για την κλίµακα των εθνικών ελλειµµάτων τον χρυσό κανόνα και, υπό την έννοια αυτή, γυρίζει την πλάτη σε 60 χρόνια κοινής λογικής. Ο χρυσός κανόνας, ως ένας αναπτυξιακά προσανατολισµένος κανόνας για τα κρατικά ελλείµµατα, επιτρέπει στα διαρθρωτικά ελλείµµατα να είναι ισοδύναµα µε τις καθαρές δηµόσιες επενδύσεις. Η ιδέα πίσω από τον κανόνα έχει προφανώς να κάνει µε την προσπάθεια να περιλαµβάνει πολλές γενιές στη χρηµατοδότηση της συσσώρευσης δηµοσίων κεφαλαίων δεδοµένου

5 5 ότι οι µελλοντικές γενιές θα επωφεληθούν από την άποψη της µεγαλύτερης ευηµερίας των παραγωγικών επενδύσεων που πραγµατοποιήθηκαν σήµερα (βλ. Musgrave 1959). Είναι αλήθεια ότι οι παλαιοί κανόνες δανεισµού στο γερµανικό σύνταγµα, τόσο για την Οµοσπονδία όσο και για τα οµόσπονδα κρατίδια, ήταν ατελείς: δεν ήταν σε θέση να διαχωρίσουν µεταξύ των ακαθάριστων και των καθαρών επενδύσεων και, επιπλέον, δεν περιλάµβαναν όλες τις µορφές σχετικής οικονοµικής επένδυσης. Ωστόσο, δεν υπήρχε σχεδόν καµία συζήτηση γύρω από έναν πιο λειτουργικό ορισµό ή µια εκτίµηση της απόσβεσης, όπως δεν υπήρχε για τα κριτήρια του Μάαστριχτ ή του Ευρωπαϊκού Συµφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), µε αποτέλεσµα να έχουν επηρεαστεί αρνητικά τα κίνητρα για τις κυβερνήσεις προκειµένου να επενδύσουν στο δηµόσιο µετοχικό κεφάλαιο. Τρίτον, ο αντίκτυπος του φρένου στο χρέος εξαρτάται φυσικά από τον ακριβή τεχνικό σχεδιασµό της όλης πρότασης και µε το πώς θα επιλεχθούν τα κριτήρια για τον προϋπολογισµό, καθώς και µη την υποκείµενη µέθοδος κυκλικής προσαρµογής. Παρά το γεγονός ότι η οµοσπονδιακή κυβέρνηση έχει ήδη επιλέξει τη µέθοδο που χρησιµοποιείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως µέρος της δικής της παρακολούθησης για τους προϋπολογισµούς των κρατών µελών, η απόφαση ως προς τις λεπτοµέρειες της εφαρµογής θα λαµβάνεται από τα Υπουργεία Οικονοµικών, που σηµαίνει ότι ο µηχανισµός δεν είναι διόλου διαφανής και µπορεί εύκολα να χειραγωγηθεί. Όσον αφορά τα οµόσπονδα κρατίδια, οι λεπτοµέρειες εφαρµογής για πολλά από αυτά παραµένουν ένα αναπάντητο ερώτηµα (βλ. Deutsche Bundesbank 2011 και 2012). Δεδοµένου µάλιστα ότι, σύµφωνα µε το άρθρο 109 του συντάγµατος, υπάρχουν σηµαντικά περιθώρια για τοπική παρέµβαση, η Γερµανία θα µπορούσε να διαµορφώσει µέχρι το 2020 έως και 17 διαφορετικά «φρένα χρέους», ένα για το οµοσπονδιακό επίπεδο και ένα για κάθε ένα από τα οµόσπονδα κρατίδια, όλα µε πολύ διαφορετικούς σχεδιασµούς και διαφορετικές επιπτώσεις. Τέλος, το «φρένο χρέους» θα έχει προ-κυκλικές επιπτώσεις στην οικονοµία λόγω του τρόπου µε τον οποίον χρησιµοποιείται συνήθως η µέθοδος κυκλικής προσαρµογής και, ως εκ τούτου, θα αποσταθεροποιήσει την οικονοµική ανάπτυξη. Σε περιόδους ύφεσης, θα απαιτούνται πολύ υψηλά επίπεδα εξυγίανσης και πολύ χαµηλά εξυγίανσης κατά τη διάρκεια της περιόδου ανάκαµψης. Επί του παρόντος, η γερµανική δηµοσιονοµική πολιτική φαίνεται να βρίσκεται σε µια πολύ άνετη θέση επειδή, για τον γενικό κρατικό τοµέα, η διαρθρωτική ισορροπία για το 2012, όπως υπολογίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εµφάνισε ένα µικρό πλεόνασµα (Σχήµα 1). Με αυτή την εικόνα, η Γερµανία φαίνεται να έχει ξεπεράσει τον στόχο της ακόµη και 8 χρόνια πριν από τον καθορισµό των τελικών ορίων για τα ελλείµµατα.

6 6 Σχήµα 1 Cyclically adjusted budget balance, structural budget balance and output gap, Germany, in % of potential GDP Source: European Commission (2013) Net lending, Government, cyclically adjusted, % of Potential GDP UBLGAP Output gap (Potential GDP) AVGDGP Structural Government Balance, % of GDP (excessive deficit procedure) UBLGAPS Ωστόσο, είναι γνωστό ότι το διαρθρωτικό ισοζύγιο θα επηρεαστεί από τις κυκλικές συνθήκες της οικονοµίας καθώς η δυνητική παραγωγή και το διαρθρωτικό ισοζύγιο του προϋπολογισµού είναι ευαίσθητα στις µεταβολές της πραγµατικής παραγωγής από την ίδια τη φύση της µεθόδου της κυκλικής προσαρµογής. Στην πραγµατικότητα, αποδεικνύεται ότι ένα σηµαντικό µέρος της επιτυχίας της διαρθρωτικής εξυγίανσης µε τους γερµανικούς προϋπολογισµούς βασίζεται σε «δώρα» που προσφέρθηκαν από την ενδογένεια του διαρθρωτικού κρατικού ισοζυγίου που περιλαµβάνεται στην εφαρµοζόµενη µέθοδο υπολογισµού. Για παράδειγµα, στις προβλέψεις που έκανε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την άνοιξη του 2010 µέχρι το χειµώνα του 2013, το πραγµατικό ΑΕΠ αναθεωρήθηκε προς τα πάνω για το 2012 κατά 2,7%. Ωστόσο, το εκτιµώµενο παραγωγικό κενό αυξήθηκε µόνο κατά 1,9% (European Commision, 2010 και 2013). Αυτό σηµαίνει ότι η εκτίµηση της δυνητικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 0,8% λόγω της απροσδόκητα ισχυρής ανάκαµψης. Αν πολλαπλασιάσουµε αυτό τον αριθµό µε τον βαθµό δηµοσιονοµικής ευαισθησίας του 0,51% για τη Γερµανία, έχουµε ένα «δώρο» όσον αφορά τη διαρθρωτική εξυγίανση της τάξης του 0,4% του ΑΕΠ (Rietzler et al 2013:9). Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο βαθµός δηµοσιονοµικής ευαισθησίας που χρησιµοποιήθηκε, κυρίως αναφορικά µε τους φόρους οι οποίοι έχουν ιδιαίτερη σηµασία για τους προϋπολογισµούς της οµοσπονδίας και των οµόσπονδων κρατιδίων, είναι πάρα πολύ χαµηλός. Υπολογισµοί µε στοιχεία από τον γερµανικό όµιλο για προβλέψεις γύρω από τα φορολογικά έσοδα δείχνουν ότι για τις προβλέψεις που έγιναν από την άνοιξη του 2010 έως την τελευταία πρόβλεψη, τα φορολογικά έσοδα της γενικής

7 7 κυβέρνησης για το 2011 αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω κατά 59 δισ. ευρώ (2,3% του ΑΕΠ) αφού ελήφθησαν υπόψη οι αλλαγές στον φορολογικό κώδικα. Η πρόβλεψη για το πραγµατικό ΑΕΠ για την ίδια περίοδο αυξήθηκε κατά 4,1%. Αυτό συνεπάγεται βαθµό ευαισθησίας των φορολογικών εσόδων προς το πραγµατικό ΑΕΠ της τάξης του 0,55%. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και η γερµανική οµοσπονδιακή κυβέρνηση χρησιµοποιούν µια αξία στη µέθοδο της κυκλικής προσαρµογής της τάξης µόλις του 0,3%. Ως εκ τούτου, η πρόσφατη διαρθρωτική εξυγίανση στη Γερµανία µπορεί να εξηγηθεί σε σηµαντικό βαθµό από ενδογενείς τεχνικές αναθεωρήσεις του δυνητικού ΑΕΠ ως αντίδραση προς τις αναθεωρήσεις του πραγµατικού ΑΕΠ και των φορολογικών εσόδων προς τα πάνω (Rietzler et al 2013: 9 10). Συνεπώς, το µέλλον της δηµοσιονοµικής πολιτικής της Γερµανίας θα εξαρτηθεί σε µεγάλο βαθµό από τις µελλοντικές οικονοµικές συγκυρίες. Αν η γερµανική οικονοµία συνεχίσει να βιώνει ικανοποιητικούς ρυθµούς ανάπτυξης χωρίς οποιαδήποτε σηµαντική επιβράδυνση, τότε οι βελτιώσεις στη διαρθρωτική εξυγίανση θα συνεχιστούν ακόµη και εν απουσία µεγάλων προγραµµάτων εξυγίανσης. Αν ωστόσο πληγεί η γερµανική οικονοµία από µια µεγάλη ύφεση ή µια παρατεταµένη περίοδο στασιµότητας, τότε η όλη διαδικασία των προ-κυκλικών αναθεωρήσεων του δυνητικού ΑΕΠ, και µαζί µε αυτήν του διαρθρωτικού ισοζυγίου, θα αντιστραφεί. Στη συνέχεια, θα αρχίσει να λειτουργεί προς την αντίθετη κατεύθυνση µιας κυκλικής επιδείνωσης του διαρθρωτικού ισοζυγίου η οποία στο πλαίσιο των καθορισµένων προθεσµιών για τα όρια στο διαρθρωτικό έλλειµµα θα οδηγήσει σχεδόν αναπόφευκτα σε προ-κυκλικά περιοριστικές δηµοσιονοµικές πολιτικές, όπως αυτές που παρατηρήθηκαν κατά την περίοδο Η δηµοσιονοµική πολιτική σε µια νοµισµατική ένωση: Μια µετα-κεϋνσιανή άποψη Η δηµοσιονοµική πολιτική έχει να διαδραµατίσει ένα σηµαντικό ρόλο σε µια µετακεϋνσιανή προσέγγιση της µακροοικονοµικής πολιτικής ενώ θα πρέπει να συντονιστεί προσεκτικά και µε τη νοµισµατική πολιτική και την πολιτική γύρω από τους µισθούς (Hein και Stockhammer, 2010, Arestis, 2011c, 2013). Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για µια νοµισµατική ένωση όπως η ζώνη του ευρώ, όπου η νοµισµατική πολιτική είναι κεντρική και τα επιτόκια, το κύριο εργαλείο της κεντρικής τράπεζας, δεν µπορεί να προσανατολιστούν µε βάση τις απαιτήσεις των επιµέρους χωρών ή περιφερειών, όπου οι πολιτικές µισθών είναι δύσκολο να συντονιστούν για όλο το φάσµα της νοµισµατικής ζώνης και όπου η δηµοσιονοµική πολιτική εξακολουθεί να αποτελεί ευθύνη των εθνικών κυβερνήσεων στην ευρωζώνη. Σε αυτή την ενότητα θα περιγράψουµε το ρόλο της δηµοσιονοµικής πολιτικής κάτω από αυτές τις συνθήκες και στο πλαίσιο του συντονισµού της µακροοικονοµικής πολιτικής στο σύνολό της µε απώτερο σκοπό την αντιµετώπιση της τρέχουσας κρίσης στην ευρωζώνη. Όσον αφορά τη νοµισµατική πολιτική, σε αντίθεση µε τα Μακροοικονοµικά της Νέας Συναίνεσης, η µετα-κεϋνσιανή προσέγγιση (Hein και Stockhammer, 2010) συνιστά ότι η πολιτική των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας θα πρέπει να απέχει από τον συντονισµό της ανεργίας σε βραχυπρόθεσµη βάση και του πληθωρισµού σε

8 8 µακροπρόθεσµη βάση. Αντ' αυτού, οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να επικεντρώνονται γενικά στη στόχευση χαµηλών επιπέδων για τα πραγµατικά επιτόκια στις πιστωτικές και χρηµατοδοτικές αγορές προκειµένου να αποφευχθούν οι δυσµενείς επιπτώσεις του κόστους και της διανοµής στις επιχειρήσεις και τους εργαζοµένους. Ένας λογικός στόχος θα ήταν ένα ελαφρώς θετικό µακροπρόθεσµο πραγµατικό επιτόκιο. Ο πραγµατικός χρηµατοοικονοµικός πλούτος των εισοδηµατιών θα προστατεύεται από τον πληθωρισµό, αλλά η αναδιανοµή του εισοδήµατος θα γίνεται υπέρ των παραγωγικών τοµέων και σε βάρος των ραντιέρηδων. Οι εξελίξεις αυτές θα είναι ευνοϊκές για τις πραγµατικές επενδύσεις, την απασχόληση και την ανάπτυξη. Επιπλέον, η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να λειτουργεί ως «δανειστής έσχατης προσφυγής» σε περιόδους κρίσης ρευστότητας, όχι µόνο για τον ιδιωτικό και τον δηµόσιο τραπεζικό τοµέα, αλλά και για τις κυβερνήσεις. Όπως έχει δείξει η πρόσφατη κρίση του ευρώ, αυτό είναι εξαιρετικά σηµαντικό για τις χώρες µέλη της νοµισµατικής ένωσης. Αν η κεντρική τράπεζα εγγυάται άνευ όρων το δηµόσιο χρέος των χωρών µελών της νοµισµατικής ζώνης, οι χώρες αυτές θα µπορούν αποφύγουν τα υπερβολικά ασφάλιστρα κινδύνου που επιβάλλονται από τους ραντιέρηδες στις χρηµατοπιστωτικές αγορές. Υπάρχουν θεσµικές λύσεις για την κρίση στην ευρωζώνη (βλ. π.χ. Hein 2013 ή Palley 2011). Αυτό που είναι σηµαντικό για τους σκοπούς της παρούσας µελέτης είναι ότι η κεντρική τράπεζα της νοµισµατικής ένωσης πρέπει να είναι σε θέση να εγγυάται το δηµόσιο χρέος των χωρών µελών χωρίς περιορισµούς ώστε να επιτρέψει στα κράτη µέλη να εκπληρώσουν τους σκοπούς της δηµοσιονοµικής πολιτικής, που θα αναφέρουµε στη συνέχεια. Οι εισοδηµατικές και µισθολογικές πολιτικές θα πρέπει να αναλάβουν τη φροντίδα της ονοµαστικής σταθεροποίησης, δηλαδή του σταθερού πληθωρισµού σε κάποιο προκαθορισµένο επίπεδο. Δεδοµένου ότι η επιτάχυνση του πληθωρισµού είναι πάντα το αποτέλεσµα ανεπίλυτων διενέξεων στον τοµέα της κατανοµής, οι απαιτήσεις των εργαζοµένων, των επιχειρήσεων, των ραντιέρηδων, της κυβέρνησης και του εξωτερικού τοµέα θα πρέπει να είναι συνεπείς µεταξύ τους. Ως εκ τούτου, αν οι απαιτήσεις των άλλων φορέων είναι σταθερές, οι ονοµαστικοί µισθοί σε κάθε χώρα θα πρέπει να αυξάνονται ανάλογα µε τα ποσοστά της µακροπρόθεσµης ανάπτυξης της παραγωγικότητας της εργασίας στην αντίστοιχη χώρα συν το επίπεδο του πληθωρισµού που επικρατεί στη νοµισµατική ένωση στο σύνολό της. Από τη µία µεριά, αυτή η πολιτική θα διατηρήσει τις µετοχικές απαιτήσεις σε κάθε χώρα σταθερές, ενώ από την άλλη µεριά θα υποδήλωνε ότι σε κάθε χώρα θα επικρατούσε το προκαθορισµένο επίπεδο πληθωρισµού. Μια τέτοιου είδους πολιτική θα παρεµπόδιζε συνεπώς την εφαρµογή της στρατηγικής «beggar-thy-neighbour». Για να επιτευχθούν οι στόχοι για την αύξηση των ονοµαστικών µισθών, ο συντονισµός των µισθολογικών διαπραγµατεύσεων σε µακροοικονοµικό επίπεδο, καθώς και η ύπαρξη οργανωµένων αγορών εργασίας µε ισχυρές συνδικαλιστικές και εργοδοτικές οργανώσεις, είναι αναγκαία προϋπόθεση. Η συµµετοχή του κράτους στις µισθολογικές διαπραγµατεύσεις µπορεί επίσης να είναι απαραίτητη. Μάλιστα, η νοµοθεσία περί κατώτατου µισθού, ιδιαίτερα στις χώρες µε απορυθµισµένες αγορές εργασίας και αύξηση της οικονοµικής ανισότητας, θα είναι χρήσιµο εργαλείο για

9 9 την ονοµαστική σταθεροποίηση σε µακροοικονοµικό επίπεδο. Ωστόσο η απορρύθµιση της αγοράς εργασίας, η αποδυνάµωση των εργατικών συνδικάτων και οι περικοπές στα επιδόµατα ανεργίας θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ονοµαστική σταθεροποίηση και θα επιβάλουν αποπληθωριστικές πιέσεις στην οικονοµία. Με την παραπάνω διαµόρφωση της νοµισµατικής και µισθολογικής πολιτικής, η δηµοσιονοµική πολιτική θα αναλάβει την ευθύνη για την πραγµατική σταθεροποίηση και την πλήρη απασχόληση, καθώς επίσης και για µια πιο ισοµερή κατανοµή του διαθέσιµου εισοδήµατος. Στο πλαίσιο αυτής της εξέλιξης, θα υπάρξει πλεόνασµα στην ιδιωτική αποταµίευση (S) έναντι των ιδιωτικών επενδύσεων (Ι) το οποίο θα πρέπει να απορροφηθεί από το πλεόνασµα των εξαγωγών (X) έναντι των εισαγωγών (Μ) (συµπεριλαµβανοµένου του υπολοίπου του πρωτογενούς εισοδήµατος και του ισοζυγίου των µεταβιβάσεων των εισοδηµάτων, συνεπώς του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών), καθώς και το πλεόνασµα των δηµοσίων δαπανών (G) έναντι των φορολογικών εσόδων (T) : (1) S - I = X M + G = T Ως εκ τούτου, µε ισορροπηµένο ισοζύγιο τρεχουσών λογαριασµών εντός της νοµισµατικής ζώνης, τα δηµόσια ελλείµµατα (D=G-T) θα καλύπτουν µόνιµα το πλεόνασµα της ιδιωτικής αποταµίευσης έναντι των ιδιωτικών επενδύσεων σε κάθε χώρα προκειµένου να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επιθυµητό επίπεδο απασχόλησης: (2) D = G = S - I Αυτή είναι φυσικά η άποψη της «λειτουργικής χρηµατοδότησης» του Lerner (1943). Όπως είναι ευρέως γνωστό από τον Domar (1944), ένα σταθερό δηµοσιονοµικό έλλειµµα ως ποσοστό του ΑΕΠ (D/Υ) µε σταθερούς µακροπρόθεσµους ρυθµούς αύξησης του ΑΕΠ (g) θα οδηγήσει την αναλογία του δηµοσίου χρέους προς το ΑΕΠ (B/Y) σε σύγκλιση προς µια συγκεκριµένη αξία. Μια σταθερή αναλογία δηµοσίου χρέους προς το ΑΕΠ (B/Y) απαιτεί ότι το δηµόσιο χρέος και το ΑΕΠ αυξάνονται µε τον ίδιο ρυθµό: (3) ΔB ΔY g = =. B Y Δεδοµένου ότι το δηµοσιονοµικό έλλειµµα είναι D = G - T = ΔΒ, προκύπτει ότι: (4) D D Y g = =, B B Y και ως εκ τούτου

10 10 (5) B D Y =. Y g Συνεπώς δεν θα υπάρξει κανένα πρόβληµα όσον αφορά την επιτάχυνση της αναλογίας δηµοσίου χρέους προς ΑΕΠ εάν οι κυβερνήσεις ακολουθήσουν την άποψη της λειτουργικής χρηµατοδότησης. Επιπλέον, αν η κεντρική τράπεζα διαµορφώσει χαµηλά επιτόκια και παρέµβει στις αγορές κρατικών οµολόγων προκειµένου να επικρατήσουν χαµηλά επιτόκια, η κρατική εξυπηρέτηση του χρέους δεν θα είναι υπέρ των ραντιέρηδων. Στο πλαίσιο αυτό, ο κατάλληλος συντονισµός µεταξύ νοµισµατικής και δηµοσιονοµικής πολιτικής είναι ιδιαίτερα σηµαντικός παράγοντας. Κατά µέσο όρο κατά τη διάρκεια του κύκλου, µε το µέσο καθαρό ποσοστό του φόρου (συµπεριλαµβανοµένων των καθαρών κοινωνικών µεταβιβάσεων) σε κάθε χώρα µέλος ως µια πρώτη προσέγγιση, τα κρατικά ελλείµµατα σε κάθε µία από τις χώρες θα πρέπει να είναι περίπου ίσα µε το πλεόνασµα της ιδιωτικής αποταµίευσης έναντι των ιδιωτικών επενδύσεων στην αντίστοιχη χώρα. Αυτό θα σήµαινε ότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι σχεδόν ισοσκελισµένο σε υψηλό επίπεδο της συνολικής ζήτησης και της απασχόλησης και η αύξηση του ποσοστού του ΑΕΠ βρίσκεται κοντά σε αυτό που ο Thirlwall (1979, 2002, Κεφάλαιο 5) αποκάλεσε το «περιορισµένο ποσοστό αύξησης στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών» της εκάστοτε χώρας. Στη µελέτη των Hein et al. (2012) έχουµε επίσης υποστηρίξει ότι οι αποκλίσεις από αυτό τον κανόνα θα πρέπει να γίνουν αποδεκτές, µε την προϋπόθεση ότι έχουν καθιερωθεί σταθεροί µηχανισµοί χρηµατοδότησης στο εσωτερικό της νοµισµατικής ένωσης. Σε αυτή την περίπτωση, η δηµοσιονοµική πολιτική στις χώρες µε υψηλά επίπεδα ανάπτυξης που στοχεύουν προς την σύγκλιση δεν θα χρειαστεί να περιορίσουν τη συνολική ζήτηση προκειµένου να επιτευχθεί ισορροπηµένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, και, ως εκ τούτου, θα µπορούσε να αποδεχθεί τα ελλείµµατα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ενώ η δηµοσιονοµική πολιτική στις ώριµες χώρες µε χαµηλά ποσοστά ανάπτυξης δεν θα στοχεύει πλήρως στην εξάλειψη των πλεονασµάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών µέσω της τόνωσης της οικονοµίας. Τα µόνιµα κρατικά ελλείµµατα θα πρέπει να κατευθυνθούν προς τις δηµόσιες δαπάνες (συµπεριλαµβανοµένης της απασχόλησης στον δηµόσιο τοµέα), µε την παροχή δηµόσιων υποδοµών και δηµόσιας εκπαίδευσης µε σκοπό την προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών προς µια περιβαλλοντικά βιώσιµη µακροχρόνια αναπτυξιακή πορεία. Εκτός από αυτό το µόνιµο ρόλο του δηµόσιου χρέους, το οποίο παρέχει επίσης ένα ασφαλές καταφύγιο για την ιδιωτική αποταµίευση και ως εκ τούτου σταθεροποιεί τις χρηµατοπιστωτικές αγορές, η αντικυκλική δηµοσιονοµική πολιτική, µαζί µε τους αυτόµατους σταθεροποιητές, θα πρέπει να σταθεροποιήσει την οικονοµία εν όψει των διαταραχών στη συνολική ζήτηση. Την ίδια στιγµή, η προοδευτική φορολόγηση του εισοδήµατος, του πλούτου, της ιδιοκτησίας και της κληρονοµιάς, καθώς και των κοινωνικών µεταβιβάσεων, θα πρέπει να στοχεύει στην αναδιανοµή του εισοδήµατος και του πλούτου υπέρ των χαµηλών εισοδηµάτων και των φτωχών νοικοκυριών. Από τη µία πλευρά, αυτό σταθεροποιήσει τη ζήτηση, χωρίς να δηµιουργεί προβλήµατα µη βιώσιµου χρέους για τα νοικοκυριά. Η προοδευτική φορολογία, ως εκ τούτου, µειώνει επίσης τις

11 11 απαιτήσεις για τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα. Από την άλλη πλευρά, η αναδιανοµή των φόρων και οι κοινωνικές πολιτικές θα βελτιώσουν τους αυτόµατους σταθεροποιητές και ως εκ τούτου θα περιορίσουν τις διακυµάνσεις στην οικονοµική δραστηριότητα. Σε µια κατάσταση µεγάλων ανισορροπιών στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, όπως διαµορφώθηκε στη ζώνη του ευρώ από το 1999 έως το 2008/9, κάποιες αποκλίσεις από τους κανόνες για τις δηµοσιονοµικές και µισθολογικές πολιτικές που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι υποχρεωτικές προκειµένου να υπάρξει εξισορρόπηση στο εσωτερικό της νοµισµατικής ένωσης. Οι σηµερινές πλεονασµατικές χώρες θα πρέπει να χρησιµοποιήσουν µια πιο επεκτατική δηµοσιονοµική πολιτική για την αύξηση της εγχώριας ζήτησης, σε βαθµό που θα µειωθούν τα πλεονάσµατα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ενώ ενδέχεται προσωρινά να προκύψουν ακόµη και ελλείµµατα. Αυτό θα συµβάλλει στην εξωτερική ανάπτυξη για τις σηµερινές ελλειµµατικές χώρες και θα επιτρέψει στις χώρες αυτές να µειώσουν τα ελλείµµατά τους. Για µια µεταβατική περίοδο, οι σηµερινές πλεονασµατικές χώρες θα πρέπει επίσης να αυξήσουν το ποσοστό του πληθωρισµού τους σε σχέση µε το ποσοστό του πληθωρισµού που επικρατεί στις σηµερινές ελλειµµατικές χώρες. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας προσαρµογής, η ονοµαστική αύξηση των µισθών στις πλεονασµατικές χώρες θα πρέπει συνεπώς να υπερβαίνει το άθροισµα της αύξησης της εθνικής παραγωγικότητας συν τον στόχο του πληθωρισµού για τη ζώνη του ευρώ. Το κύριο ζητούµενο για τις σηµερινές ελλειµµατικές χώρες είναι να βελτιώσουν το περιορισµένο ποσοστό αύξησης στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αυτό σηµαίνει, αφενός, να συµβάλουν στη µείωση της διαφοράς του πληθωρισµού σε σχέση µε τις πλεονασµατικές χώρες µέσω της αύξησης των ονοµαστικών µισθών κάτω από το άθροισµα της αύξησης της εθνικής παραγωγικότητας συν τον στόχο για τον πληθωρισµό. Ο στόχος για τον πληθωρισµό στη ζώνη του ευρώ στο σύνολό της θα πρέπει να επιτρέπει περιθώρια ελιγµού και να αποτρέπει τον κίνδυνο του αποπληθωρισµού σε αυτές τις χώρες κατά τη διαδικασία της προσαρµογής. Σε µια µεταβατική περίοδο, η δηµοσιονοµική πολιτική θα πρέπει να περιορίσει την εφαρµογή του προτύπου που περιγράψαµε πιο πάνω. Ωστόσο, το πιο σηµαντικό είναι ότι οι χώρες αυτές θα πρέπει να αυξήσουν την εισοδηµατική ελαστικότητα της ζήτησης για τις εξαγωγές τους και να µειώσουν την εισοδηµατική ελαστικότητα της ζήτησης για εισαγωγές µέσω βιοµηχανικών, διαρθρωτικών και περιφερειακών πολιτικών. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να βελτιώσουν την διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα τους. 4. Λειτουργική χρηµατοοικονοµική και επανεξισορρόπηση: Προϋποθέσεις για γερµανική δηµοσιονοµική πολιτική στη ζώνη του ευρώ Οι τοµεακές χρηµατοοικονοµικές ισορροπίες της Γερµανίας εµφανίζουν υψηλά πλεονάσµατα του ιδιωτικού τοµέα, δηλαδή µεγάλα πλεονάσµατα της ιδιωτικής αποταµίευσης έναντι των ιδιωτικών επενδύσεων, η διατήρηση των οποίων απαιτεί µεγάλα εξωτερικά ελλείµµατα δηλαδή µεγάλα πλεονάσµατα στο γερµανικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (Σχήµα 2). Τα λιγότερο έντονα πλεονάσµατα του ιδιωτικού τοµέα στις απαρχές της ευρωζώνης (EA-12) χρησιµοποιούνταν κατά κύριο λόγο

12 12 εσωτερικά από ελλείµµατα του δηµοσίου τοµέα και ελάχιστα από ελλείµµατα του εξωτερικού τοµέα, µε αποτέλεσµα να υπάρχει πλεόνασµα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της αρχικής ευρωζώνης (Σχήµα 3). Τα ευρήµατα αυτά υποδηλώνουν ότι τα αντίστοιχα των γερµανικών πλεονασµάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εντοπίζονταν εντός της ζώνης του ευρώ, µε την Ισπανία να αποτελεί σηµαντικό παράδειγµα (Σχήµα 4). Στη Γερµανία, το πλεόνασµα στον ιδιωτικό τοµέα προερχόταν από τον τοµέα των νοικοκυριών, µε την χρηµατοοικονοµική ισορροπία του τοµέα των επιχειρήσεων να είναι, κατά µέσο όρο την περίοδο , ελαφρώς αρνητική. Ωστόσο, εξετάζοντας τη όλη εξέλιξη σε βάθος χρόνου, βλέπουµε ότι από το 2002 οι ισορροπίες στον εταιρικό τοµέα υπήρξαν επίσης θετικές (Σχήµα 2). Σχήµα 2 10 Germany: Sectoral financial balances as a percentage share of nominal GDP, Source: European Commission (2013), authors' calculations External sector Public sector Private sector Private household sector Corporate sector

13 13 Σχήµα 3 EA 12: Sectoral financial balances as a percentage share of nominal GDP, Source: European Commission (2013), authors' calculations Σχήµα 4 Spain: Sectoral financial balances as a percentage share of nominal GDP, Source: European Commission (2013), author's calculations External sector Public sector Private sector External sector Public sector Private sector

14 14 Ως εκ τούτου, στον µακροπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα, τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα στη Γερµανία δεν συµβάδιζαν µε τα πρότυπα των µελών µιας νοµισµατικής ένωσης, που περιγράψαµε στην προηγούµενη ενότητα. Αλλά η γερµανική δηµοσιονοµική πολιτική ήταν υπερβολικά περιοριστική ακόµη και στο βραχυπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα. Για παράδειγµα, την περίοδο το διαρθρωτικό ισοζύγιο βελτιώθηκε σηµαντικά και η δηµοσιονοµική πολιτική ήταν ως εκ τούτου περιοριστική, αν και το παραγωγικό κενό µειώθηκε και η οικονοµία ήταν σε πτωτική πορεία (Σχήµα 1). Περιοριζόµενη από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες και το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η γερµανική δηµοσιονοµική πολιτική ούτε ανταµείφθηκε για τα πλεονάσµατα του ιδιωτικού τοµέα σε µεσοπρόθεσµο και µακροπρόθεσµο χρονικό ορίζοντα ούτε συνέβαλε στη δηµιουργία επαρκούς εγχώριας ζήτησης και στην αποφυγή πλεονασµάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ούτε ήταν επαρκώς σταθεροποιητική η δηµοσιονοµική πολιτική σε βραχυχρόνια κυκλική βάση. Η καλύτερη λύση γι αυτά τα προβλήµατα θα ήταν να εφαρµοστούν οι κανόνες για τη δηµοσιονοµική πολιτική σχετικά µε τις χώρες µέλη µιας νοµισµατικής ένωσης, που έχουµε περιγράψει στην ενότητα 3. Αυτό θα σήµαινε ότι τα µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα θα ήταν περίπου ίσα µε το πλεόνασµα της ιδιωτικής αποταµίευσης έναντι των ιδιωτικών επενδύσεων και ως εκ τούτου µε το πλεόνασµα του ιδιωτικού τοµέα των αντίστοιχων οικονοµιών, δηµιουργώντας υψηλά επίπεδα εγχώριας ζήτησης και εξασφαλίζοντας πλήρη απασχόληση. Δεδοµένου του γεγονότος ότι ο µέσος όρος του πλεονάσµατος στο ισοζύγιο του ιδιωτικού τοµέα κατά την περίοδο κυµαίνονταν πάνω από το 5% του ΑΕΠ και εντοπιζόταν και πάλι στη ζώνη του ευρώ το 2011 και το 2012 (Σχήµα 2), θα ήταν υποχρεωτικό να διαµορφωθούν δηµοσιονοµικά ελλείµµατα γύρω από αυτό το επίπεδο προκειµένου να εξισορροπηθεί το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε µακροπρόθεσµη βάση. Ωστόσο, τα ελλείµµατα αυτά θα παραβίαζαν το γερµανικό φρένο χρέους και τους κανονισµούς του Δηµοσιονοµικού Συµφώνου και θα απαιτούσαν συνεπώς την εγκατάλειψη τους. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί επειδή το φρένο χρέους έχει ενσωµατωθεί στο γερµανικό Σύνταγµα και η αναθεώρησή του θα απαιτήσει τα 2/3 των ψήφων στο γερµανικό κοινοβούλιο. Είναι επίσης δύσκολη, αν και όχι ακατόρθωτη, η αναθεώρηση του Δηµοσιονοµικού Συµφώνου. Ως εκ τούτου, στρέφουµε στη συνέχεια την προσοχή µας σε εναλλακτικές στρατηγικές. 5. Ικανοποιητική ανάπτυξη και επανεξισορρόπηση υπό το φρένο χρέους Υπάρχει διέξοδος; Καθώς η µεταρρύθµιση της δηµοσιονοµικής πολιτικής σύµφωνα µε την κατεύθυνση της λειτουργικής χρηµατοδότησης που µόλις παρουσιάσαµε φαίνεται πολιτικά να µην είναι εφικτή, στη συγκεκριµένη ενότητα θα εξετάσουµε µια πιθανή δεύτερη καλύτερη λύση, η οποία θα πρέπει να αποδεχθεί τους περιορισµούς που επιβάλλουν οι κανόνες για τα δηµόσια ελλείµµατα και το δηµόσιο χρέος και θα πρέπει εποµένως να αναζητήσει άλλους τρόπους για την επανεξισορρόπηση των οικονοµιών της ευρωζώνης χωρίς να τις συντρίψει.

15 15 Προφανώς, τα µέτρα αυτά θα πρέπει να αντιµετωπίσουν τις χρηµατοοικονοµικές ισορροπίες του ιδιωτικού τοµέα και θα πρέπει να προσαρµόσουν αυτές τις ισορροπίες σύµφωνα µε τους δύο περιορισµούς, δηλαδή µια κρατική και µια εξωτερική χρηµατοοικονοµική ισορροπία, µε την κάθε µία εξ αυτών κοντά στο µηδέν. Στην περίπτωση της Γερµανίας, αυτό θα σήµαινε την τόνωση των ιδιωτικών επενδύσεων και την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, µειώνοντας έτσι την ιδιωτική αποταµίευση. Προκειµένου να συµπεριληφθούν οι διανεµητικές επιπτώσεις αυτής της προσέγγισης, ξεκινάµε µε την εξίσωση (1), ξεχωρίζουµε τη ροπή για αποταµίευση από τα κέρδη (sπ) και τη ροπή για αποταµίευση από τους µισθούς (sw), και δηλώνουµε το µερίδιο των κερδών του ακαθάριστου εθνικού εισοδήµατος ως h και το µερίδιο των µισθών ως 1-h. Η εξίσωση (1) µετατρέπεται έτσι σε: (6) S sw ( 1- h) Y + s hy = I + X - M + G - T = Π. Με αυτή την εξίσωση, που βασίζεται σε µια λογιστική ταυτότητα, αποσπάµε το σιωπηρό µερίδιο επί των κερδών, µε δεδοµένες τάσεις αποταµίευσης από τους µισθούς και τα κέρδη: (7) h = I Y T G X M + s Y Y s s Π W W. Η εξίσωση (7) µπορεί τώρα να χρησιµοποιηθεί προκειµένου να εξετάσουµε διάφορα σενάρια για το µερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ (I/Υ), την χρηµατοοικονοµική ισορροπία της κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ [(TG)/Y], το πλεόνασµα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ [(X-M)/Y]. Αυτό γίνεται σε σχέση µε την κατανοµή του εισοδήµατος και ως εκ τούτου το ποσοστό κέρδους στο ΑΕΠ (h), λαµβάνοντας αφενός υπόψη τους περιορισµούς του γερµανικού φρένου στο χρέος και το Ευρωπαϊκό Δηµοσιονοµικό Σύµφωνο και αφετέρου την προϋπόθεση της αναπροσαρµογής της ευρωπαϊκής και της παγκόσµιας οικονοµίας και ως εκ τούτου τη µείωση του γερµανικού πλεονάσµατος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Για την επεξεργασία αυτών των σεναρίων, χρειαζόµαστε κάποιες πληροφορίες σχετικά µε τη ροπή για αποταµίευση από τους µισθούς και τη ροπή για αποταµίευση από τα κέρδη. Αρκετές πρόσφατες εµπειρικές µελέτες έχουν εξετάσει τις επιπτώσεις των αλλαγών στη λειτουργική κατανοµή του εισοδήµατος για τη συνολική ζήτηση, συµπεριλαµβανοµένης της Γερµανίας ( Naastepad και Storm 2007, Hein και Vogel 2008, 2009, Stockhammer et al. 2011, Onaran και Galanis 2012). Στο πλαίσιο αυτών των µελετών, εκτιµήθηκε η ροπή της κατανάλωσης από τα κέρδη και τους µισθούς µε βάση τα στοιχεία των εθνικών λογαριασµών και χρησιµοποιώντας µικτά κέρδη (συµπεριλαµβανοµένων των αποσβέσεων, των αδιανέµητων κερδών, των τόκων, των µερισµάτων και των ενοικίων) και µισθούς. Τα αποτελέσµατα αυτά είναι κατάλληλα για την εν λόγω άσκηση, η οποία ανήκει επίσης στο επίπεδο των στοιχείων των εθνικών λογαριασµών και των συνολικών µεγεθών. Οι εκτιµήσεις που πραγµατοποιούνται σε αυτές τις µελέτες, µε βάση τα ετήσια

16 16 στοιχεία που κυµαίνονται από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 ή του 1970 µε αρχές του 2000, εντοπίζουν διαφορές ανάµεσα στη ροπή για αποταµίευση από τα κέρδη και τη ροπή για αποταµίευση από τους µισθούς εντός του εύρους των 30 ποσοστιαίων µονάδων (Hein και Vogel 2008) και των 50 ποσοστιαίων µονάδων (Onaran και Galanis 2012). Η απόκλιση από αυτές τις µελέτες είναι κατά µέσο όρο 40 ποσοστιαίες µονάδες. Αν και οι εκτιµώµενες διαφορές µεταξύ των δύο ροπών δεν διαφέρουν και πολύ µεταξύ τους, τα επίπεδα της ροπής αποταµίευσης διαφέρουν σηµαντικά. Για τη ροπή της αποταµίευσης από µισθούς, οι διαφορές κυµαίνονται από 9% (Naastepad και Storm 2007) έως 46% (Hein και Vogel 2008) και για τη ροπή της αποταµίευσης από τα κέρδη οι διαφορές κυµαίνονται από 48% (Naastepad και Storm 2007) έως 82% (Onaran και Galanis 2012). Προκειµένου να βασιστούν τα σενάρια µας σε συνεπή στοιχεία, επιλέξαµε να ρυθµίσουµε την ροπή της αποταµίευσης από τους µισθούς κάνοντας χρήση της διαφοράς των 40 ποσοστιαίων µονάδων στη ροπή της αποταµίευσης από τα κέρδη και στη ροπή της αποταµίευσης από τους µισθούς που προέρχονται από οικονοµετρικές µελέτες, µαζί µε τα µέσα στοιχεία για τη Γερµανία για την περίοδο , που τα αποσπάσαµε από τους εθνικούς λογαριασµούς. Τροποποιώντας την εξίσωση (7), έχουµε υπολογίσει τη ροπή για αποταµίευση από τους µισθούς ως εξής I X M T G = Π. Y Y Y (8) s + h( s ) W s W Με αυτή την εξίσωση, η ροπή της αποταµίευσης σύµφωνα µε τα στοιχεία για την εξεταζόµενη περίοδο (και µε τη διαφορά στη ροπή αποταµίευσης από τις προηγούµενες οικονοµετρικές µελέτες) κυµαίνεται µόλις κοντά στο 5%. Χρησιµοποιώντας την εξίσωση (7), έχουµε δηµιουργήσει πέντε πιθανά σενάρια στον Πίνακα 1, λαµβάνοντας υπόψη αφενός την απαίτηση για ισοσκελισµένο προϋπολογισµό και αφετέρου την απαίτηση ισορροπηµένου ή ελαφρώς πλεονασµατικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών για τη Γερµανία. Γι αυτά τα σενάρια έχουµε εφαρµόσει τη ροπή της αποταµίευσης από µισθούς, τη διαφορά της ροπής για αποταµίευση όπως ελήφθη από την εµπειρική βιβλιογραφία, και τη µέση τιµή για το µερίδιο των ακαθάριστων επενδύσεων πάγιου κεφαλαίου του ονοµαστικού ΑΕΠ κατά την περίοδο , στοιχεία που προέρχονται από τους εθνικούς λογαριασµούς. Ωστόσο, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι αυτό είναι ένα αρκετά αισιόδοξο σκηνικό δεδοµένου ότι το µερίδιο των επενδύσεων δεν έχει φτάσει ξανά στο επίπεδο που βρισκόταν πριν από την κρίση: Το 2012, το µερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ ανερχόταν µόλις στο 18%.

17 17 Table 1 Redistribution requirements for the profit/wage share under different scenarios concerning investment, current account and the propensity to save from wages Scenarios A B C D E Gross fixed investment as a share of nominal GDP (I/Y), in percent Current account balance as share of nominal GDP [(X-M)/Y)], in percent Government financial balance as a share of nominal GDP [(T-G)/Y], in percent Propensity to save from wages (s W ), in percent Differential between propensity to save from profits and from wages (s Π s W ), percentage points 40.0 Required profit share (h), in percent Average profit share (h) , in percent Required wage share (1-h), in percent Average wage share (1-h) , in percent Redistribution requirements from profit share to wage share, percentage points Source: European Commission (2013), authors calculations. Στο σενάριο Α εφαρµόζονται αυστηρά οι απαιτήσεις του γερµανικού χρέους. Για να ταιριάξουν τα στοιχεία σε ένα δεδοµένο επίπεδο του ονοµαστικού ΑΕΠ, και ως εκ τούτου να αποτραπεί η κατάρρευση της γερµανικής οικονοµίας, η αντίστοιχη απώλεια στην κρατική και εξωτερική ζήτηση θα πρέπει να αντισταθµιστεί από την αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης. Με δεδοµένη τη ροπή για αποταµίευση από τα κέρδη και τους µισθούς, η διαδικασία θα απαιτούσε µια τεράστια αναδιανοµή υπέρ των µισθών. Το µερίδιο των µικτών κερδών του ονοµαστικού ΑΕΠ θα πρέπει να µειωθεί κατά 12,2 ποσοστιαίες µονάδες και το µερίδιο των µισθών θα πρέπει να αυξηθεί στο επίπεδο των 64,5% του ονοµαστικού ΑΕΠ. Μια τέτοια εξέλιξη δεν έχει υπάρξει ποτέ στη µεταπολεµική ιστορία της Γερµανίας. Τα υψηλότερα µερίδια της αποζηµίωσης των εργαζοµένων µε βάση το ονοµαστικό ΑΕΠ ήταν στο 56,4%, το 1981 στη Δυτική Γερµανία, και στο 58,7%, το 1991 στην ενωµένη Γερµανία (European Commission, 2013). Το σενάριο Β παρουσιάζει µια ακόµη µεγαλύτερη πρόκληση αφού υποθέτει ότι προκειµένου να στηριχθούν οι χώρες του ευρώ που πλήττονται από την κρίση, η επανεξισορρόπηση της

18 18 γερµανικής οικονοµίας θα πρέπει να δροµολογηθεί, τουλάχιστον προσωρινά, µε ένα έλλειµµα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 2% του ΑΕΠ. Στην περίπτωση αυτή, η απαραίτητη προϋπόθεση για την ανακατανοµή του µεριδίου των µισθών θα ανέλθει στο 17,2%. Στο Σενάριο C χαλαρώνουµε την απαίτηση ενός ισορροπηµένου ή ακόµη και αρνητικού ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και επιτρέπουµε τη διαµόρφωση ενός πλεονάσµατος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 2% του ΑΕΠ. Στη µελέτη Hein et al (2012) και Hein (2013), υποστηρίξαµε ότι σε µια ετερογενή νοµισµατική ένωση µε διαδικασίες σύγκλισης δεν θα περίµενε κανείς να υπάρχουν ισοσκελισµένοι ισολογισµοί ακόµα και σε µακροπρόθεσµο ορίζοντα. Ωστόσο, για να γίνουν βιώσιµες οι διαδικασίες σύγκλισης, θα πρέπει να οργανωθούν σε σταθερή βάση χρηµατοοικονοµικές µεταβιβάσεις από τις πλεονασµατικές χώρες προς τις ελλειµµατικές χώρες. Αλλά ακόµη και αν επιτρέψουµε µέτρια επίπεδα πλεονάσµατος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στη Γερµανία, θα πρέπει και πάλι να υπάρξει µια σηµαντική αναδιανοµή του εισοδήµατος, δηλαδή µια µείωση του µεριδίου κέρδους κατά επτά ποσοστιαίες µονάδες και µια αύξηση του µεριδίου των µισθών κοντά στα επίπεδα που επικρατούσαν στις αρχές της δεκαετίας του Τα σενάρια D και Ε έχουν συσταθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να µην απαιτείται σχεδόν καµία αναδιανοµή υπέρ του µεριδίου των µισθών. Στο σενάριο D η αύξηση του µεριδίου των επενδύσεων στο ΑΕΠ στο 21,5% παρέχει την απαιτούµενη εγχώρια ζήτηση. Ωστόσο, παραµένει ασαφές πώς θα µπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο δεδοµένου ότι αυτά τα ποσοστά δεν έχουν επικρατήσει στη Γερµανία από το 2000 (European Commission 2013). Στην ενωµένη Γερµανία, το µερίδιο των ακαθάριστων επενδύσεων σε ΑΕΠ που έφθασε ή ξεπέρασε το 21,5% επιτεύχθηκε µόνο µε το κλίµα της ευφορίας που προκάλεσε η ενοποίηση της Γερµανίας στις αρχές της δεκαετίας του Και για τη Δυτική Γερµανία, θα πρέπει κανείς να πάει πίσω στην δεκαετία του 1960 και του 1970 προκειµένου να συναντήσει τόσο υψηλά ποσοστά, ενώ η δεκαετία του 1980 πριν από την ενοποίηση χαρακτηριζόταν ήδη από χαµηλότερα ποσοστά. Τέλος, στο σενάριο Ε, µια µείωση της ροπής προς την αποταµίευση από τους µισθούς κατά 2,5 ποσοστιαίες µονάδες παρέχει την απαιτούµενη εγχώρια ζήτηση για την αντικατάσταση της απώλειας της ζήτησης από το κράτος και τον εξωτερικό τοµέα. Αλλά είναι δύσκολο να δούµε πώς θα µπορούσε να επιτευχθεί µια µείωση της ροπής προς την αποταµίευση δεδοµένης της περιβόητης έλλειψης των επιδράσεων του πλούτου στην ιδιωτική κατανάλωση στη Γερµανία και την τάση της προληπτικής αποταµίευσης να αυξάνεται σε περιόδους αυξανόµενης αβεβαιότητας, όπως έχει ήδη παρατηρηθεί πριν από την πρόσφατη κρίση (Dreger και Slacalek 2007, Klär και Slacalek 2006, Van Treeck και Sturn 2012). Αυτοί οι απλοί υπολογισµοί µε βάση τις εθνικές ταυτότητες λογιστικής δείχνουν πόσο δύσκολη υπόθεση είναι η εφαρµογή της δεύτερης καλύτερης λύσης µε την επικράτηση του γερµανικού φρένου στο χρέος και το Δηµοσιονοµικό Σύµφωνο, καθώς και την ύπαρξη των µεγάλων χρηµατοοικονοµικών πλεονασµάτων του ιδιωτικού τοµέα στη Γερµανία. Η αποτροπή του κράτους από την απορρόφηση αυτών των πλεονασµάτων

19 19 θέτει τεράστια πίεση στον υπόλοιπο κόσµο να αποδεχθεί τα γερµανικά πλεονάσµατα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και τη σχετιζόµενη ελλειµµατική θέση. Για να αποφευχθεί αυτό, θα πρέπει αναγκαστικά να διαµορφωθούν υπεραισιόδοξες υποθέσεις για το µέλλον των ιδιωτικών επενδύσεων ή αλλαγές στη συµπεριφορά όσον αφορά την κατανάλωση και την αποταµίευση. Εναλλακτικά, θα πρέπει να υιοθετηθούν πολιτικές µεγάλης ανακατανοµής υπέρ του µεριδίου των µισθών σε επίπεδα που δεν έχουµε δει στη σύγχρονη οικονοµική ιστορία της Γερµανίας. 6. Σύνοψη και συµπεράσµατα Το γερµανικό «φρένο χρέους» θεωρείται επιτυχηµένη υπόθεση και έχει ως εκ τούτου λειτουργήσει ως πρότυπο για τη ζώνη του ευρώ και το λεγόµενο «δηµοσιονοµικό σύµφωνο». Στην παρούσα εργασία ασκούµε έντονη κριτική στο «φρένο χρέους» από διαφορετικές προσεγγίσεις. Πρώτον, δείχνουµε ότι η πρόταση πάσχει από σοβαρές αδυναµίες και πώς η επιτυχία της δεν είναι καθόλου βέβαιη ακόµη και από την άποψη των καθεστωτικών οικονοµικών. Δεύτερον, δείχνουµε ότι η πρόταση αγνοεί πλήρως τις προϋποθέσεις για την εφαρµογή δηµοσιονοµικών πολιτικών από τις χώρες-µέλη σε µια νοµισµατική ένωση και ότι θα αποτρέψει τελικά τη δηµοσιονοµική πολιτική από το να εφαρµόσει µια λειτουργική χρηµατοδοτική προσέγγιση και να συνεισφέρει στην αναγκαία επανεξισορρόπηση στην ευρωζώνη. Τέλος, υπογραµµίζουµε ότι εναλλακτικά σενάρια τα οποία θα µπορούσαν να αποφύγουν τις αποπληθωριστικές πιέσεις του γερµανικού «φρένου χρέους» στην εγχώρια ζήτηση και να συµβάλουν στην επανεξισορρόπηση στο εσωτερικό της ζώνης του ευρώ είναι εξαιρετικά απίθανο να διαµορφωθούν δεδοµένου ότι βασίζονται στην αλλαγή της συµπεριφοράς της Γερµανίας γύρω από τη λειτουργική κατανοµή του εισοδήµατος (δηλαδή υπέρ του µεριδίου του εργατικού εισοδήµατος) και τις επενδύσεις ή/ και την αποταµίευση, κάτι το οποίο δεν είναι καθόλου ρεαλιστικό. Συνεπώς, καµία από τις εναλλακτικές λύσεις δεν φαίνεται να αποτελεί ρεαλιστική επιλογή. Ως εκ τούτου, η Γερµανία θα συνεχίσει να δρέπει καρπούς από την εξωτερική ζήτηση ως λαθρεπιβάτης και οι γερµανικές δηµοσιονοµικές πολιτικές θα οδηγήσουν σε πληθωριστικές πιέσεις και ανισορροπίες σε ευρωπαϊκό και παγκόσµιο επίπεδο. Πηγές Arestis, P New Consensus macroeconomics and Keynesian critique. In E. Hein, T. Niechoj and E. Stockhammer (eds.), Macroeconomic Policies on Shaky Foundations. Whither Mainstream Economics? Marburg, Germany: Metropolis a. Keynesian Economics and the New Consensus in Macroeconomics. In E. Hein and E. Stockhammer (eds.), A Modern Guide to Keynesian Macroeconomics and Economic Policies. Cheltenham, UK: Edward Elgar..2011b. European Economic and Monetary Union Policies from a Keynesian Perspective. In E. Hein and E. Stockhammer (eds.), A Modern Guide to Keynesian Macroeconomics and Economic Policies. Cheltenham, UK: Edward Elgar.

20 c. Fiscal Policy Is Still an Effective Instrument of Macroeconomic Policy. Panoeconomicus, 6 (2), Economic Theory and Policy: A Coherent Post-Keynesian Approach. European Journal of Economics and Economic Policies: Intervention, Papers and Proceedings of Research Network Macroeconomics and Macroeconomic Policies. Forthcoming. Arestis, P. and Sawyer, M. 2004a. Re-examining Monetary and Fiscal Policy for the 21st Century. Cheltenham, UK: Edward Elgar b. On Fiscal Policy and Budget Deficits. Intervention: Journal of Economics, 1 (2), Brecht, M., Tober, S., Truger, A. and van Treeck, T Squaring the Circle in Euro Land? Some Remarks on the Stability Programmes In Papadimitriou, D. B., and Zezza, G. (eds.), Contributions to Stock-flow Modeling. Essays in Honor of Wynne Godley. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan. Deutsche Bundesbank Die Schuldenbremse in Deutschland Wesentliche Inhalte und deren Umsetzung. Monatsbericht, Oktober 2011, Frankfurt a. Main: Deutsche Bundesbank Zur Entwicklung der Länderfinanzen in Deutschland seit dem Jahr Monatsbericht, Oktober 2012, Frankfurt a. Main: Deutsche Bundesbank. Clarida, R., Gali, J. and Gertler, M The Science of Monetary Policy: A New Keynesian perspective. Journal of Economic Literature, 37, Dreger, C., and Slacalek, J Finanzmarktentwicklung, Immobilienpreise und Konsum. DIW Wochenbericht, 74, European Commission European Economic Forecast Spring European Economy 2. Brussels: European Commission.

Η Ελληνική Οικονομία στο Διεθνές Οικονομικό σύστημα Σημειώσεις

Η Ελληνική Οικονομία στο Διεθνές Οικονομικό σύστημα Σημειώσεις Η Ελληνική Οικονομία στο Διεθνές Οικονομικό σύστημα Σημειώσεις Ακαδημαϊκό Έτος: 2018-2019 [Γ' εξάμηνο - Χειμερινό] Διδάσκων: Δημήτριος Σιδέρης Α. Το υπόδειγμα Συναθροιστικής Ζήτησης και Συναθροιστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) Η μελέτη έχει ως στόχο να εκτιμήσει το

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινές προβλέψεις : H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι

Εαρινές προβλέψεις : H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι IP/11/565 Βρυξέλλες, 13 Μαΐου 2011 Εαρινές προβλέψεις 2011-12: H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι Η οικονοµία της ΕΕ αναµένεται ότι θα εδραιώσει περαιτέρω τη σταδιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ

ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ ΤΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Oι συναλλαγές μιας χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων τόσο των εμπορικών όσο και των χρηματοοικονομικών ροών, καταγράφονται στο ισοζύγιο διεθνών πληρωμών. Oι συναλλαγές

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0383/7. Τροπολογία. Marco Valli, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0383/7. Τροπολογία. Marco Valli, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 31.1.2018 A8-0383/7 7 Παράγραφος 10 10. συμφωνεί με την ΕΚΤ ότι, προκειμένου να μετατραπεί η υφιστάμενη κυκλική ανάκαμψη σε ένα σενάριο σταθερής, βιώσιμης και ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης με διαρθρωτικό

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση του υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Κροατία

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση του υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Κροατία ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.12.2013 COM(2013) 914 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση του υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Κροατία {SWD(2013)

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. με σκοπό να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. με σκοπό να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 13.5.2015 COM(2015) 245 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με σκοπό να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο {SWD(2015)

Διαβάστε περισσότερα

Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 724. Ο Θεσµικός µετα-κεϋνσιανισµός µετά τη Μεγάλη Κάµψη. Του

Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 724. Ο Θεσµικός µετα-κεϋνσιανισµός µετά τη Μεγάλη Κάµψη. Του Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 724 Ο Θεσµικός µετα-κεϋνσιανισµός µετά τη Μεγάλη Κάµψη Του Charles J. Whalen* Γραφείο Προϋπολογισµού του Κογκρέσου των ΗΠΑ Μάιος 2012 * Το παρόν κείµενο

Διαβάστε περισσότερα

SEE Economic Review, Αύγουστος 2012 Recoupling Fast. Περίληψη στα Ελληνικά

SEE Economic Review, Αύγουστος 2012 Recoupling Fast. Περίληψη στα Ελληνικά SEE Economic Review, Αύγουστος 2012 Recoupling Fast Περίληψη στα Ελληνικά Αν ποτέ υπήρχε ένα επιχείρημα που υποστηρίζει την αποσύνδεση των αναδυόμενων οικονομιών από τις αναπτυγμένες χώρες, σίγουρα αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Επιστηµονική εργασία υπό εξέλιξη (Working Paper) No. 707. H ευρω-κρίση και η εγγυηµένη απασχόληση: Μια πρόταση για την Ιρλανδία

Επιστηµονική εργασία υπό εξέλιξη (Working Paper) No. 707. H ευρω-κρίση και η εγγυηµένη απασχόληση: Μια πρόταση για την Ιρλανδία Επιστηµονική εργασία υπό εξέλιξη (Working Paper) No. 707 H ευρω-κρίση και η εγγυηµένη απασχόληση: Μια πρόταση για την Ιρλανδία του L. Randall Wray Ινστιτούτο Οικονοµικών Levy του Κολεγίου Bard Φεβρουάριος

Διαβάστε περισσότερα

Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών. Τριµηνιαία Έκθεση για την Ελληνική Οικονοµία 01-2012

Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών. Τριµηνιαία Έκθεση για την Ελληνική Οικονοµία 01-2012 Ίδρυµα Οικονοµικών & Βιοµηχανικών Ερευνών Τριµηνιαία Έκθεση για την Ελληνική Οικονοµία 01-2012 Το διεθνές περιβάλλον επιδεινώνεται 2011 Νέα επιβράδυνση ανάπτυξης παγκόσµιας οικονοµίας στο δ τρίµηνο του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. ΑΘΗΝΑ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 «Ο

ΟΜΙΛΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. ΑΘΗΝΑ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 «Ο ΟΜΙΛΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. ΑΘΗΝΑ 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 «Ο ρόλος του χρηματοπιστωτικού συστήματος για την έξοδο από την κρίση και η συμβολή του για μακροχρόνια οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη»

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 30.5.2012 COM(2012) 301 final Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την εφαρμογή των γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών που έχουν ως νόμισμα

Διαβάστε περισσότερα

Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 734

Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 734 Επιστηµονική Εργασία υπό Εξέλιξη (Working Paper) No. 734 Η κρίση του χρηµατιστικού καπιταλισµού στην ευρωπεριοχή, ελλείψεις στην αρχιτεκτονική της οικονοµικής πολιτικής, και πολιτικές αποπληθωριστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Σταθεροποιητική πολιτική Πολιτική για τη σταθεροποίηση του προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Πλαίσιο ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες της κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση τα στοιχεία που ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Πλαίσιο ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες της ΕΚΤ κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση τα στοιχεία που

Διαβάστε περισσότερα

51. Στο σημείο Α του παρακάτω διαγράμματος IS-LM υπάρχει: r LM Α IS α. ισορροπία στις αγορές αγαθών και χρήματος. β. ισορροπία στην αγορά αγαθών και υπερβάλλουσα προσφορά στην αγορά χρήματος. γ. ισορροπία

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Υπόδειγμα IS/LM Στο υπόδειγμα IS/LM εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008-2013

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008-2013 NUNTIUS ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΕΠΕΥ ΤΜΗΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ ΤΗΛ: 210-3350599 ΦΑΞ: 210-3254846 E-MAIL: nunt12@otenet.gr WEBSITE: www.nuntius.gr Αθήνα, 31/03/2010 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2008-2013

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Το ισοζύγιο πληρωμών Το ισοζύγιο πληρωμών (Balance of Payments) μιας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ 1. Οι επενδύσεις σε μια κλειστή οικονομία χρηματοδοτούνται από: α. το σύνολο των αποταμιεύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. β. μόνο τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις.

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών B1. Ποια από τις παρακάτω πολιτικές θα αυξήσει το επιτόκιο ισορροπίας και θα μειώσει το εισόδημα ισορροπίας; A. Η Κεντρική τράπεζα πωλεί κρατικά ομόλογα, μέσω πράξεων ανοικτής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Πλαίσιο ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες της κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση τα στοιχεία που ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Δημοσιονομική πολιτική Η επέμβαση του κράτους γίνεται με τη μεταβολή

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο τύπου. Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας

Δελτίο τύπου. Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας Δελτίο τύπου Λευκωσία, 13 Μαρτίου 2015 Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας Αναθεωρούνται οι προβλέψεις της ΕΥ για την πορεία του κυπριακού ΑΕΠ το 2015 από αύξηση 0,3% σε μείωση 0,4%. Για το 2016

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Τµήµα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ) Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Ειδίκευσης στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές Εργασία στο µάθηµα «Γεωπολιτική των

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 15. Οι δηµόσιες δαπάνες και ηχρηµατοδότησή τους

Κεφάλαιο 15. Οι δηµόσιες δαπάνες και ηχρηµατοδότησή τους Κεφάλαιο 15 Οι δηµόσιες δαπάνες και ηχρηµατοδότησή τους Ο κρατικός προϋπολογισµός: εδοµένα και αριθµοί Συνολικές δηµόσιες δαπάνες: τρειςκατηγορίεςδηµοσίων δαπανών ηµόσιες δαπάνες (G) Μεταβιβαστικές πληρωµές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 152 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του ΚΠΣ III Η εκ των προτέρων αξιολόγηση των µακροοικονοµικών επιπτώσεων του 3 ου ΚΠΣ µπορεί να πραγµατοποιηθεί µε τρόπους οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Ιούλιο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2019/0000(INI)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2019/0000(INI) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2019-2024 Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής 2019/0000(INI) 19.8.2019 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τις οικονομικές πολιτικές της ζώνης του ευρώ (2019/0000(INI)) Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

9473/19 ΘΚ/νκ 1 ECOMP 1A

9473/19 ΘΚ/νκ 1 ECOMP 1A Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 17 Μαΐου 2019 (OR. en) 9473/19 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 9021/19 Θέμα:

Διαβάστε περισσότερα

Το Βασικό Κεϋνσιανό Υπόδειγμα και η Σταδιακή Προσαρμογή του Επιπέδου Τιμών. Καθ. Γιώργος Αλογοσκούφης

Το Βασικό Κεϋνσιανό Υπόδειγμα και η Σταδιακή Προσαρμογή του Επιπέδου Τιμών. Καθ. Γιώργος Αλογοσκούφης Το Βασικό Κεϋνσιανό Υπόδειγμα και η Σταδιακή Προσαρμογή του Επιπέδου Τιμών Καθ. Γιώργος Αλογοσκούφης Καθηγητής Γιώργος Αλογοσκούφης, Δυναμική Μακροοικονομική, 2014 Η Κεϋνσιανή Προσέγγιση Η πιο διαδεδομένη

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.11.2016 COM(2016) 726 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την οικονομική πολιτική της ζώνης του ευρώ EL EL Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 19 Οδηγός περιήγησης 25 Πλαίσια 28 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 35 Βιογραφικά συγγραφέων 36 ΜΕΡΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 37 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Ιστορική κρίση της αγοράς εργασίας ύψος της ανεργίας χωρίς ιστορικό προηγούμενο (22.6%) πολύ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΈΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΈΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΈΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Βασικές διαπιστώσεις Μέρος Πρώτο Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε ασθενής και επιβραδύνθηκε περαιτέρω το 2013 (2,9% από 3,2% το

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομική Πολιτική Ι: Σταθερές Συναλλαγματικές Ισοτιμίες χωρίς Κίνηση Κεφαλαίου

Οικονομική Πολιτική Ι: Σταθερές Συναλλαγματικές Ισοτιμίες χωρίς Κίνηση Κεφαλαίου Κεφάλαιο 6 Οικονομική Πολιτική Ι: Σταθερές Συναλλαγματικές Ισοτιμίες χωρίς Κίνηση Κεφαλαίου 6.1 Σύνοψη Στο έκτο κεφάλαιο του συγγράμματος ξεκινάει η ανάλυση της μακροοικονομικής πολιτικής. Περιγράφονται

Διαβάστε περισσότερα

Φθινοπωρινές προβλέψεις : Η οικονοµία της ΕΕ στο δρόµο προς τη σταδιακή ανάκαµψη

Φθινοπωρινές προβλέψεις : Η οικονοµία της ΕΕ στο δρόµο προς τη σταδιακή ανάκαµψη IP/09/1663 Bρυξέλλες, 3 Νοεµβρίου 2009 Φθινοπωρινές προβλέψεις 2009-2011: Η οικονοµία της ΕΕ στο δρόµο προς τη σταδιακή ανάκαµψη Σύµφωνα µε τις προβλέψεις της Επιτροπής η οικονοµία της ΕΕ θα βγει από την

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Πρόλογος Ευχαριστίες Βιογραφικά συγγραφέων ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία 1.1 Πώς αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι τις επιλογές 1.2 Τα οικονομικά ζητήματα 1.3 Σπανιότητα και ανταγωνιστική

Διαβάστε περισσότερα

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και

Διαβάστε περισσότερα

Κρίση και προοπτικές ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία

Κρίση και προοπτικές ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou,

Διαβάστε περισσότερα

τις αντιπροσωπείες Γνώµη του Συµβουλίου σχετικά µε το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Ελλάδας

τις αντιπροσωπείες Γνώµη του Συµβουλίου σχετικά µε το επικαιροποιηµένο πρόγραµµα σταθερότητας της Ελλάδας ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ THΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες,12 Απριλίου 2005 (14.04) (OR. en) 7990/05 UEM 101 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της : προς : Θέµα : Γενικής Γραµµατείας τις αντιπροσωπείες Γνώµη του Συµβουλίου σχετικά µε το επικαιροποιηµένο

Διαβάστε περισσότερα

Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Παρουσίαση Έκθεσης Α τριμήνου 2018 Τετάρτη 30/5/2018

Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Παρουσίαση Έκθεσης Α τριμήνου 2018 Τετάρτη 30/5/2018 Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή Παρουσίαση Έκθεσης Α τριμήνου 2018 Τετάρτη 30/5/2018 Σκοπός Τεκμηριωμένη ενημέρωση του Κοινοβουλίου και των πολιτών για τις σημαντικότερες μακροοικονομικές,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Πλαίσιο ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι τρέχουσες οικονομικές προοπτικές είναι ιδιαίτερα αβέβαιες, καθώς εξαρτώνται κρίσιμα από αποφάσεις πολιτικής οι οποίες πρόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ;

Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ; Ενημερωτικό δελτίο 1 ΓΙΑΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ Η ΕΕ ΕΝΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ; Από την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με χαμηλά επίπεδα επενδύσεων. Απαιτούνται

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά Χαρακτηριστικά

Βασικά Χαρακτηριστικά Βασικά Χαρακτηριστικά Η οικονομία της Κύπρου μπορεί να χαρακτηριστεί, γενικά, ως μικρή, ανοικτή και δυναμική, με τις υπηρεσίες να αποτελούν την κινητήριο δύναμή της. Με την προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Έλλειµµα

Έλλειµµα ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΤΙΡΑΝΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 2010-2011 Σηµαντική αύξηση του δηµοσίου χρέους και επιδείνωση του ισοζυγίου

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά µε το εθνικό πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων 2011 του Λουξεµβούργου. και την έκδοση γνώµης του Συµβουλίου

Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά µε το εθνικό πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων 2011 του Λουξεµβούργου. και την έκδοση γνώµης του Συµβουλίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.6.2011 SEC(2011) 811 τελικό Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά µε το εθνικό πρόγραµµα µεταρρυθµίσεων 2011 του Λουξεµβούργου και την έκδοση γνώµης του Συµβουλίου σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Πλαίσιο ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εμπειρογνώμονες της κατάρτισαν προβολές για τις μακροοικονομικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, με βάση τα στοιχεία που ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 17 Νοεµβρίου 2010 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Προτάσεις του ΣΕΒ σε σχέση µε την οικονοµική κατάσταση και την ανάγκη να επανέλθει η χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά Α. Η κατάσταση της οικονοµίας σήµερα 1. Η χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Σημείωμα για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής για τον μηχανισμό στήριξης από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 2/5/2010

Σημείωμα για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής για τον μηχανισμό στήριξης από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 2/5/2010 Σημείωμα για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής για τον μηχανισμό στήριξης από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 2/5/2010 Η Ελλάδα, με τη συμφωνία του προγράμματος οικονομικής πολιτικής ολοκληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 7η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Οκτώβριο

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Πολωνία. {SWD(2013) 605 final}

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Πολωνία. {SWD(2013) 605 final} ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.11.2013 COM(2013) 906 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ προκειμένου να τερματιστεί η κατάσταση υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος στην Πολωνία {SWD(2013) 605

Διαβάστε περισσότερα

Βρυξέλλες, COM(2016) 727 final. ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην

Βρυξέλλες, COM(2016) 727 final. ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 16.11.2016 COM(2016) 727 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Τι σημαίνει "οικονομική ολοκλήρωση"; Ο βαθμός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές

Οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou,

Διαβάστε περισσότερα

Εάν το ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων είναι 25% και υπάρξει μια αρχική κατάθεση όψεως 2.000 σε μια εμπορική Τράπεζα, τότε η μέγιστη ρευστότητα που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την κατάθεση είναι: Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 2010 ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Διεύθυνση Στρατηγικής και Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ: ΕΛΠΙΔΕΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 1 Η οικοδομή έχει εισέλθει σε περίοδο σημαντικής διόρθωσης Η οικοδομική

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση Ετήσια Έκθεση 2019 Βασικά συμπεράσματα και εμπειρικά ευρήματα της Έκθεσης

Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση Ετήσια Έκθεση 2019 Βασικά συμπεράσματα και εμπειρικά ευρήματα της Έκθεσης Η ελληνική οικονομία και η απασχόληση Ετήσια Έκθεση 2019 Βασικά συμπεράσματα και εμπειρικά ευρήματα της Έκθεσης Αν και το 2019 είναι έτος εκλογικό, δεν δημιουργεί αισιοδοξία το γεγονός ότι δεν γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ EΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινές οικονοµικές προβλέψεις της Επιτροπής : Ανάκαµψη της ανάπτυξης

Εαρινές οικονοµικές προβλέψεις της Επιτροπής : Ανάκαµψη της ανάπτυξης IP/06/588 Βρυξέλλες 8 Μαΐου 2006 Εαρινές οικονοµικές προβλέψεις της Επιτροπής 2006-2007: Ανάκαµψη της ανάπτυξης Η οικονοµική ανάπτυξη προβλέπεται ότι θα σηµειώσει το 2006 ανάκαµψη κατά 2,3% στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» Το βασικό συμπέρασμα: Η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μετά την ανακήρυξη του δημοψηφίσματος στο τέλος του Ιουνίου διέκοψε την ασθενική

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 5.6.2019 COM(2019) 534 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με σκοπό τη διόρθωση της σημαντικής παρατηρηθείσας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Eυρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ

Μακροοοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Eυρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ Μακροοοικονοµικές προβολές εµπειρογνωµόνων του Eυρωσυστήµατος για τη ζώνη του ευρώ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Ετήσιο έλλειµµα (1997)

Ετήσιο έλλειµµα (1997) Τι είναι το ηµόσιο Χρέος και το ετήσιο έλλειµµα του προϋπολογισµού; Όταν µια κυβέρνηση δαπανά περισσότερο από τα φορολογικά της έσοδα, τότε δανείζεται από τον ιδιωτικό τοµέα προκειµένου χρηµατοδοτήσει

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 5.6.2019 COM(2019) 533 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με σκοπό τη διόρθωση της σημαντικής παρατηρηθείσας απόκλισης από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξη του

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χωρίζεται σε δύο μεγάλες περιοχές: -ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ -ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η συμπεριφορά της οικονομικής μονάδας (καταναλωτής, νοικοκυριό, επιχείρηση, αγορά). Εξετάζει θέματα

Διαβάστε περισσότερα

«Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας το 2008» του Γκίκα Α. Χαρδούβελη

«Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας το 2008» του Γκίκα Α. Χαρδούβελη «Οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας το 2008» του Γκίκα Α. Χαρδούβελη Καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και Οικονομικός Σύμβουλος του Ομίλου

Διαβάστε περισσότερα

Ισοζύγιο Πληρωμών και Εισόδημα

Ισοζύγιο Πληρωμών και Εισόδημα Κεφάλαιο 3 Ισοζύγιο Πληρωμών και Εισόδημα 3.1 Σύνοψη Στο τρίτο κεφάλαιο του συγγράμματος περιγράφεται αναλυτικά το ισοζύγιο πληρωμών, καθώς και τα επί μέρους ισοζύγια στα οποία διακρίνεται. Στη συνέχεια

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λουξεμβούργο, 12 Ιουνίου 2017 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λουξεμβούργο, 12 Ιουνίου 2017 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λουξεμβούργο, 12 Ιουνίου 2017 (OR. en) 9999/17 ECOFIN 495 UEM 187 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα: ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με σκοπό τη διόρθωση της σημαντικής παρατηρηθείσας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα 1 Αντικείµενο Διεθνούς Μακροοικονοµικής Η διεθνής µακροοικονοµική

Διαβάστε περισσότερα

SEE & Egypt Economic Review, Απρίλιος 2013 Οι Προβλέψεις μας για το 2013: Η ύφεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση & τα Συναλλαγματικά Διαθέσιμα Κυριαρχούν

SEE & Egypt Economic Review, Απρίλιος 2013 Οι Προβλέψεις μας για το 2013: Η ύφεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση & τα Συναλλαγματικά Διαθέσιμα Κυριαρχούν SEE & Egypt Economic Review, Απρίλιος 2013 Οι Προβλέψεις μας για το 2013: Η ύφεση στην Ευρωπαϊκή Ένωση & τα Συναλλαγματικά Διαθέσιμα Κυριαρχούν Περίληψη στα Ελληνικά Κύπρος Σε βαθειά ύφεση αναμένουμε να

Διαβάστε περισσότερα

: ΠΤΩΣΗ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

: ΠΤΩΣΗ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 2009-2011: ΠΤΩΣΗ ΟΙΚΟ ΟΜΙΚΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Σύνοψη και συµπέρασµα Αντώνης Τορτοπίδης, οικονοµολόγος 1 Η σηµερινή ύφεση της οικοδοµικής δραστηριότητας είναι πιθανό να ακολουθήσει ανάλογη πορεία

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηµα 3ο. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ, GDP)

Μάθηµα 3ο. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ, GDP) Μάθηµα 3ο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ, GDP) Ορισµός Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) (Gross Domestic Product - GDP) είναι το σύνολο όλων των προϊόντων αγαθών και υπηρεσιών που παράγει µια οικονοµία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Δομή του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα Σύνθεση και διάρκεια λήξης

Δομή του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα Σύνθεση και διάρκεια λήξης Δομή του δημοσίου χρέους στην Ελλάδα Σύνθεση και διάρκεια λήξης Στην Ελλάδα η μη ρεαλιστική πρόβλεψη του ταμειακού ελλείμματος κατά το έτος 2009, εξαιτίας της υπερεκτίμησης των εσόδων και της αύξησης των

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές

Οικονομικές εξελίξεις και προοπτικές ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax: 210 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou,

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Ιρλανδίας για το 2012

Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Ιρλανδίας για το 2012 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 30.5.2012 COM(2012) 316 final Σύσταση ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Ιρλανδίας για το 2012 και τη διατύπωση γνώμης του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ του Συµβουλίου

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ. Πρόταση. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ του Συµβουλίου ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 20.4.2005 COM(2005) 154 τελικό 2005/0064 (SYN) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ του Συµβουλίου που τροποποιεί τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1466/97 του Συµβουλίου για την ενίσχυση

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.11.2013 COM(2013) 907 final Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με την οποία διαπιστώνεται ότι δεν έχουν ληφθεί αποτελεσματικά μέτρα από την Πολωνία σε εφαρμογή της σύστασης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες Μυρτώ - Σμαρώ Γιαλαμά Α.Μ.: 1207 Μ 075 Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική των Κεφαλαιαγορών Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος;

Διαβάστε περισσότερα

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση»

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» «Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» Θέμα: «Εξελίξεις και προοπτικές στην Ανταγωνιστικότητα» Παναγιώτης Πετράκης Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, ΕΚΠΑ 9 Ιουλίου 2012 1 Περιεχόμενα Διάλεξης 1. Η εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Οι δηµοσιονοµικές εξελίξεις στις χώρες της Ε.Ε Γιώργος Σταθάκης Το θέµα το όποιο θα ήθελα να θίξω στην σύντοµη αυτή παρέµβαση αφορά στην εικόνα που παρουσιάζουν οι προϋπολογισµοί των άλλων χωρών της Ε.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομικές Προβλέψεις για την Κυπριακή Οικονομία

Μακροοικονομικές Προβλέψεις για την Κυπριακή Οικονομία Μακροοικονομικές Προβλέψεις για την Κυπριακή Οικονομία Υποθέσεις εργασίας Οι μακροοικονομικές προβλέψεις για την Κύπρο βασίζονται στις κοινές υποθέσεις εργασίας του Ευρωσυστήματος για μεγέθη που αφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής. σχετικά με τα δημόσια οικονομικά στην ΟΝΕ (2011/2274 (INI))

Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής. σχετικά με τα δημόσια οικονομικά στην ΟΝΕ (2011/2274 (INI)) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής 17.9.2012 2011/2274(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τα δημόσια οικονομικά στην ΟΝΕ 2011-2012 (2011/2274 (INI)) Επιτροπή Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.7.2016 COM(2016) 293 final Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με την οποία διαπιστώνεται ότι δεν έχουν ληφθεί αποτελεσματικά μέτρα από την Πορτογαλία σε εφαρμογή της σύστασης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΕΚΤ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Πλαίσιο ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εμπειρογνώμονες της κατάρτισαν προβολές για τις μακροοικονομικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, με βάση τα στοιχεία που ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε

ΟΜΙΛΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε ΟΜΙΛΙΑ ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕ ΘΕΜΑ «Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΩΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το Βασικό Κεϋνσιανό Υπόδειγμα και η Σχέση Μεταξύ Ανεργίας και Πληθωρισμού

Το Βασικό Κεϋνσιανό Υπόδειγμα και η Σχέση Μεταξύ Ανεργίας και Πληθωρισμού Το Βασικό Κεϋνσιανό Υπόδειγμα και η Σχέση Μεταξύ Ανεργίας και Πληθωρισμού Καθηγητής Γιώργος Αλογοσκούφης, Δυναμική Μακροοικονομική, 2014 Η Κεϋνσιανή Προσέγγιση Η πιο διαδεδομένη προσέγγιση στην ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία κ. Νικόλαου Καραμούζη Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Eurobank EFG. στην εκδήλωση πελατών Corporate Banking.

Ομιλία κ. Νικόλαου Καραμούζη Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Eurobank EFG. στην εκδήλωση πελατών Corporate Banking. Ομιλία κ. Νικόλαου Καραμούζη Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Eurobank EFG στην εκδήλωση πελατών Corporate Banking με θέμα «Οι Νέες Πρωτοβουλίες της Eurobank EFG» Τετάρτη 1 Ιουλίου 2009 Grande

Διαβάστε περισσότερα

Ερώτηση Α.1 (α) (β) www.arnos.gr info@arnos.co.gr

Ερώτηση Α.1 (α) (β) www.arnos.gr info@arnos.co.gr Ερώτηση Α.1 Σε μια κλειστή οικονομία οι αγορές αγαθών και χρήματος βρίσκονται σε ταυτόχρονη ισορροπία (υπόδειγμα IS-LM). Να περιγράψετε και να δείξετε διαγραμματικά το πώς θα επηρεάσει την ισορροπία των

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΝΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ Οι εµπειρογνώµονες του Ευρωσυστήµατος κατάρτισαν προβολές για τις µακροοικονοµικές εξελίξεις στη ζώνη του ευρώ, µε βάση

Διαβάστε περισσότερα

Κρίση και προοπτικές ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία

Κρίση και προοπτικές ανάπτυξης στην ελληνική οικονομία ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH 1 Τσάμη Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 21 92 11 2-1, Fax: 21 92 33 977, www.iobe.gr 11 Tsami Karatassou, 117 42

Διαβάστε περισσότερα