Βασίλειος Β' ( )

Transcript

1 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, Περίληψη : Η βασιλεία του Βασιλείου Β ( ) ήταν η μακροβιότερη στη βυζαντινή ιστορία και χαρακτηρίστηκε ως η λαμπρότερη περίοδος της Μακεδονικής δυναστείας. Το βυζαντινό κράτος ισχυροποιήθηκε, επέκτεινε τα σύνορά του στο μέγιστο βαθμό μετά τον Ιουστινιανό Α. Ο Βασίλειος διακρίθηκε ως στρατηγός και έδειξε ζήλο στην κατάκτηση και τον έλεγχο της Βαλκανικής. Ωστόσο δεν περιφρόνησε κανένα μέτωπο και η πολιτική του απέδωσε στην Κάτω Ιταλία, στη Βόρεια Συρία και στο Βορρά με τον εκχριστιανισμό των Ρως. Στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας δεν πραγματοποιήθηκαν μεγάλες θεσμικές αλλαγές και γενικά τροποποιήθηκαν παλαιές διατάξεις προς αποδυνάμωση των «δυνατών» και ενίσχυση του δημοσίου. Η ισχυρή προσωπικότητα και το προσωνύμιο του έμειναν στην ανάμνηση τόσο των Βυζαντινών όσο και στην νεότερη ιστορία Άλλα Ονόματα Βασίλειος Β Βουλγαροκτόνος Τόπος και Χρόνος Γέννησης 958, Κωνσταντινούπολη Τόπος και Χρόνος Θανάτου 15 Δεκεμβρίου 1025, Κωνσταντινούπολη Κύρια Ιδιότητα βυζαντινός αυτοκράτορας ( ) 1. Εισαγωγή 1.1. Βιογραφικά στοιχεία Ο Βασίλειος Β γεννήθηκε το 958. Ήταν πρωτότοκος γιος του Ρωμανού Β ( ) και της Θεοφανούς, εγγονός του Κωνσταντίνου Ζ Πορφυρογέννητου (913/ ) και δισέγγονος του Ρωμανού Α Λακαπηνού ( ). Ήταν ο μεγαλύτερος γιος και είχε έναν αδελφό, τον Κωνσταντίνο (Η ), δύο χρόνια μικρότερο, και μία αδελφή, πέντε χρόνια μικρότερη, η οποία το 988 παντρεύτηκε τον ηγεμόνα του Κιέβου Βλαδίμηρο. Σε ηλικία τεσσάρων χρονών ο Βασίλειος αναγορεύτηκε από τον πατέρα τους συμβασιλεύς μαζί με τον αδελφό του. Μετά το θάνατο του πατέρα του, η μητέρα του Θεοφανώ διακυβέρνησε σύντομα με την υποστήριξη του ευνούχου Ιωσήφ Βρίγγα και στη συνέχεια παντρεύτηκε τον ισχυρό στρατηγό Νικηφόρο Β Φωκά ( ), ο οποίος ανέλαβε τα ηνία του κράτους ως συναυτοκράτορας και εξ ονόματος των ανήλικων πορφυρογέννητων διαδόχων. Οι τρεις αυτοκράτορες απεικονίζονται στα χρυσά νομίσματα της περιόδου της βασιλείας του Νικηφόρου Φωκά. Το 969 ο Νικηφόρος δολοφονήθηκε από τον στρατηγό Ιωάννη (Α ) Τσιμισκή ( ), ο οποίος ανέλαβε την εξουσία, αφού παραμέρισε και εξόρισε την αυτοκράτειρα Θεοφανώ. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης των δύο στρατηγών αξιοσημείωτη είναι η στάση του πατριάρχη Πολύευκτου ( ), ο οποίος υπερασπίσθηκε τα δικαιώματα στο θρόνο των νεαρών διαδόχων. Ο Βασίλειος κυβέρνησε το βυζαντινό κράτος τυπικά μετά τον θάνατο του Τσιμισκή (976) και την ενηλικίωση του, αλλά πρακτικά από το 885 έως το θάνατό του (15 Δεκεμβρίου 1025). Ήταν άγαμος και δεν είχε απογόνους. Πέθανε σε ηλικία 67 ετών και η βασιλεία του ήταν η μακροβιότερη στη βυζαντινή ιστορία. Σύμφωνα με την επιθυμία του τάφηκε χωρίς αυτοκρατορικές τιμές, σαν απλός στρατιώτης έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης στο ναό της Μονής Θεολόγου στο Έβδομο. Τον διαδέχθηκε ο αδελφός του και συναυτοκράτοράς του Κωνσταντίνος Η ( ) Βασικές κατευθύνσεις της βασιλείας του Βασιλείου Β Η βασιλεία του Βασιλείου Β χαρακτηρίστηκε ως η λαμπρότερη περίοδος της Μακεδονικής δυναστείας που ιδρύθηκε από τον Βασίλειο Α το 867. Το βυζαντινό κράτος ισχυροποιήθηκε, επέκτεινε τα σύνορά του και σταθεροποιήθηκε όσο ποτέ Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 1/8

2 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, άλλοτε μετά τον Ιουστινιανό Α ( ). Με την ανάληψη της εξουσίας ο Βασίλειος Β βρέθηκε αντιμέτωπος με δύο βασικά μέτωπα. Εσωτερικά κλήθηκε να υπερασπιστεί το θρόνο του από τους ισχυρούς στρατηγούς, εκπροσώπους της τάξης των δυνατών, που δεν δίστασαν να οργανώσουν επανειλημμένα στάσεις. Εξωτερικά με την «αποστασία» του Σαμουήλ η θεωρητικά υποταγμένη Βουλγαρία ανασυγκροτήθηκε και αμφισβήτησε την κυριαρχία του Βυζαντίου στα Βαλκάνια. Στο πλαίσιο των συγκρούσεων ο Βασίλειος επέδειξε ισχυρή θέληση, εξαιρετική αποφασιστικότητα και τραχύτητα μαχητή, προβαίνοντας ενίοτε και σε ακραίες πράξεις, π.χ. μαζική τύφλωση αιχμαλώτων ή αμείλικτη στάση προς τους δυνατούς. Αποτελεί το κατεξοχήν παράδειγμα στρατηγού-αυτοκράτορα και ξεχώρισε για τις στρατιωτικές του αρετές. Διακρίθηκε επίσης για τις διπλωματικές και διοικητικές του ικανότητες. Ο σκληροτράχηλος τρόπος με τον οποίο κατέκτησε το βουλγαρικό κράτος του Σαμουήλ του προσέδωσαν το προσωνύμιο Βουλγαροκτόνος Το πρόσωπο του βασιλέα Σύμφωνα με τις πηγές ο αυτοκράτορας σε νεαρή ηλικία έζησε ανέμελη ζωή σε περιβάλλον απολαύσεων και διασκέδασης. Σε ώριμη ηλικία άλλαξε άρδην συμπεριφορά και τρόπο ζωής και έμεινε γνωστός για τους απότομους τρόπους τους, και την ασκητική του ζωή. Ζούσε λιτά και εκφραζόταν με απλό και κοφτό τρόπο. Κυβέρνησε την αυτοκρατορία με αυταρχικό τρόπο σαν απόλυτος μονάρχης. Χαρακτηριστικά παραμένουν τα λόγια του Μιχαήλ Ψελλού, που σε νεαρή ηλικία γνώρισε τον ηλικιωμένο πλέον αυτοκράτορα: «ο βασιλιάς αυτός έδινε την εντύπωση ενός στρυφνού και άξεστου στη συμπεριφορά ανθρώπου, οξύθυμου, επίπονου, λιτοδίαιτου, που αποστρεφόταν κάθε είδους μαλθακότητα. από μια ζωή φιλήδονη και τρυφηλή, μεταβλήθηκε σε άνθρωπο ενεργητικότατο, σαν να εστύφισαν τον χαρακτήρα του οι περιστάσεις, αφού τόνωσαν τη δύναμή του και αποδυνάμωσαν τη χαυνότητα, μεταμορφώνοντας όλη του τη ζωή.» Παραδοσιακά η μεταβολή του χαρακτήρα του Βασιλείου ερμηνεύεται ως αποστροφή από τις αυλικές μηχανορραφίες που έζησε σε παιδική ηλικία και τοποθετείται περί το 985, όταν κατάφερε να αποδεσμευτεί από την επιτροπεία του προέδρου Βασιλείου και ανέλαβε πλήρως τη διαχείριση του κράτους. Με το πρόσωπο του ένδοξου αυτοκράτορα σχετίζονται διάφορες ιστορίες. Το 1261 ο Μιχαήλ Η Παλαιολόγος φέρεται να ανακάλυψε τυχαία στο Έβδομο το σώμα του Βασιλείου Β, το οποίο μεταφέρθηκε με ψαλμούς και ύμνους στη σκηνή του αυτοκράτορα στη Σηλυβρία και ενταφιάστηκε εκεί στη Μονή του Σωτήρος. Η ιστορική μνήμη των βυζαντινών, όπως μαρτυρεί ο Μιχαήλ Χωνιάτης τον 13 ο αι., θεώρησε ως πλέον σημαντικούς αυτοκράτορες τον Ηράκλειο και τον Βασίλειο Β. Στην νεώτερη ιστορία υπήρξε ένας από τους πλέον προβεβλημένους βυζαντινούς αυτοκράτορες, ενώ στα χρόνια των Βαλκανικών Πολέμων και του Ψυχρού Πολέμου τονίστηκε αρκετά η δράση του βυζαντινού αυτοκράτορα στο βαλκανικό μέτωπο. Στη σύγχρονη ιστοριογραφία η βασιλεία του καταγράφηκε ως η λαμπρότερη περίοδος της «βυζαντινής εποποιίας». 2. Άνοδος στο θρόνο και τα πρώτα χρόνια της βασιλείας Τον Ιανουάριο του 976, μετά το θάνατο του ένδοξου αυτοκράτορα και στρατηγού Ιωάννη Τσιμισκή, ανέκυψε το θέμα της διαδοχής στον βυζαντινό θρόνο. Οι βασιλείες του τελευταίων δύο αυτοκρατόρων τυπικά δεν έπληγαν τα δικαιώματα των πορφυρογέννητων γιων του Ρωμανού Β Λακαπηνού, καθώς τόσο ο Νικηφόρος Φωκάς, όσο και ο Ιωάννης Τσιμισκής είχαν δώσει όρκο πίστεως στους νόμιμους διαδόχους και τυπικά κυβερνούσαν ως συναυτοκράτορες. Ωστόσο είχε δημιουργηθεί το αίσθημα ότι η εξουσία ανήκε στον ισχυρό της ημέρας, δηλ. στον επικρατέστερο στρατηγό από τις τάξεις της μικρασιατικής αριστοκρατίας. Στις αρχές του 976 οι διάδοχοι είχαν συμπληρώσει την νόμιμη ηλικία προκειμένου να αναλάβουν την εξουσία. Ο Βασίλειος ήταν 18 και ο Κωνσταντίνος 16 χρονών και είχαν ανακηρυχθεί συναυτοκράτορες. Ο Βασίλειος επιχείρησε να αναλάβει τη διακυβέρνηση του κράτους. Αρχικά ανακάλεσε την μητέρα του Θεοφανώ. Μη έχοντας όμως πραγματική εμπειρία, καθώς ο ρόλος του στην αυλή μέχρι το 976 ήταν περισσότερο διακοσμητικός, δεν μπόρεσε να επιβληθεί ως πραγματικός μονάρχης. Στα επόμενα περίπου 10 χρόνια, η πραγματική εξουσία βρισκόταν στα χέρια του ευνούχου Βασίλειου Λακαπηνόυ, που κατείχε τα υψηλά αξιώματα του πρόεδρου και παρακοιμώμενου. Ήταν νόθος γιος του Ρωμανού Α Λακαπηνού και είχε καταφέρει από τα μέσα του 10 ου αι. να καθιερωθεί ως σημαντικός παράγοντας στην αυλή. Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 2/8

3 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, Οι επιδιώξεις του ευνούχου Βασιλείου αφενός και αφετέρου οι βλέψεις των ισχυρών στρατηγών επί της ουσίας οδήγησαν σε όξυνση των σχέσεων μεταξύ της μικρασιατικής στρατιωτικής αριστοκρατίας και της κωνσταντινουπολίτικης άρχουσας τάξης. Την περίοδο αυτή ο ισχυρότερος στρατηγός Βάρδας Σκληρός, που είχε υπό τη διοίκησή του τα στρατευμάτων της Ανατολής, αξίωσε να ανέλθει στο θρόνο ως κουνιάδος του θανόντος αυτοκράτορας. Την υπεράσπιση του θρόνου ανέλαβε ο πεπειραμένος στα πολιτικά πράγματα ευνούχος Βασίλειος. Ο Βάρδας Σκληρός υποβιβάστηκε και διορίστηκε δούκας Μεσοποταμία. Το καλοκαίρι του 979 τα στρατεύματα του τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα και οι στασιαστές κινήθηκαν προς την Κωνσταντινούπολη. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, μετά από αλλεπάλληλες νίκες ο Βάρδας Σκληρός υπέταξε όλη τη Μικρά Ασία στην εξουσία του και μετά τη κατάληψη της Νίκαιας στις αρχές του 978 κατευθύνθηκε προς την πρωτεύουσα. Ο παρακοιμώμενος Βασίλειος προσέτρεξε στον ένδοξο στρατηγό Βάρδα Φωκά, που ήταν εξόριστος στη Χίο, καθώς παλαιότερα είχε στασιάσει κατά του Ιωάννη Τσιμισκή και νικήθηκε τότε από τον Βάρδα Σκληρό. Ο Φωκάς κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον παλιό αντίπαλό του και να σώσει το θρόνο του Βασίλειου Β. Ο αυτοκρατορικός στρατός κινήθηκε προς την Καππαδοκία προκειμένου να απομακρύνει τον πόλεμο από την πρωτεύουσα και σε έδαφος που η οικογένεια των Φωκάδων είχε υποστήριξη. Στις 24 Μαΐου του 979 κοντά το Αμόριο ο Βάρδας Σκληρός νικήθηκε από τον Βάρδα Φωκά και διέφυγε στα αραβικά εδάφη και στη συνέχεια οδηγήθηκε στο χαλίφη της Βαγδάτης. Αφότου διέφυγε τον κίνδυνο για το θρόνο του ο Βασίλειος Β θέλοντας να εδραιώσει την εξουσία του στράφηκε κατά του παντοδύναμου αδελφού του παππού του. Ο παρακοιμώμενος Βασίλειος βρέθηκε σε δυσμένεια, επιχείρησε να οργανώσει συνωμοσία με τον Βάρδα Φωκά και άλλους στρατηγούς κατά του νεαρού αυτοκράτορα, αλλά αιχμαλωτίστηκε και εξορίστηκε αφού δημεύθηκε η περιουσία του. Η πτώση του μεγάλου ευνούχου το 985 σηματοδότησε την αρχή της μονοκρατορίας του Βασιλείου Β. Ο αυτοκράτορας ακύρωσε όλα τα διατάγματα που δεν έφεραν την ιδιόχειρη μονογραφή του και ανέλαβε όλη την εξουσία. 3. Η μονοκρατορία του Βασιλείου 3.1. Εξωτερική πολιτική. Πόλεμοι και διπλωματικές σχέσεις Μέτωπα και κατευθύνσεις της εξωτερικής πολιτικής Στο διάστημα των εσωτερικών διαταραχών λόγω της στάσης του Βάρδα Σκληρού σημειώθηκαν απώλειες και στο εξωτερικό πολιτικό τομέα. Στη νοτιδυτική Βουλγαρία οργανώθηκε ένα κίνημα από τους λεγόμενους Κομητοπούλους, τους τέσσερις γιους του κόμητος (τοπικού διοικητή) Νικόλα, Δαβίδ, Μωυσής, Ααρών και Σαμουήλ, οι οποίοι εξεγέρθηκαν και απέσπασαν τις περιοχές του Μοράβα και τη Ράσκια. Ακολούθως επιχείρησαν εκστρατείες μέχρι τη Θεσσαλία. Από την άλλη η Κωνσταντινούπολη στο ανατολικό μέτωπο έχασε τον έλεγχο του Έδεσσας και της ευρύτερης περιοχή του Χαλεπίου λόγω των επιθέσεων των Φατιμίδων Αράβων και της σχεδόν αυτόνομης δράσης ( ) του δομέστικου των σχολών Βάρδα Φωκά. Το 982 ο Γερμανός αυτοκράτορας Όθων Β ( ) εισέβαλε στη βυζαντινή Ιταλία, ενώ στη Καλαβρία σημειώθηκαν επιθέσεις Αράβων Η πρώτη περίοδος της αναμέτρησης με τη Βουλγαρία και οι εσωτερικές διαμάχες Το 986 ο Βασίλειος Β ανέλαβε ενεργό δράση και στράφηκε αρχικά προς το βαλκανικό μέτωπο. Ο πόλεμος με τους «αποστάτες» Κομητοπούλους, όπως χαρακτηρίστηκαν σύμφωνα με τη βυζαντινή ιδεολογία, έμελλε να σφραγίσει όλη τη βασιλεία του νεαρού αυτοκράτορα. Η καθυπόταξη των Βουλγάρων αποτέλεσε πρωταρχικής σημασίας στόχο και του προσέδωσε αργότερα το προσωνύμιο Βουλγαροκτόνος. Ο αυτοκράτορας κινήθηκε προς τη Σερδική/Τριάδιτσα (σημ. Σόφια), την οποία πολιόρκησε χωρίς επιτυχία, καθώς σημειώθηκαν προβλήματα στο βυζαντινό στρατό. Στο δρόμο της επιστροφής τα στρατεύματα του Βασιλείου αιφνιδιάστηκαν στην «Πύλη του Αδριανού» και νικήθηκαν. Στη συνέχεια ο Σαμουήλ μπόρεσε ανεμπόδιστα να οργανώσει τις δυνάμεις του. Η ήττα του Βασιλείου έδωσε την αφορμή στους αντιπάλους του από τις τάξεις της μικρασιατικής στρατιωτικής αριστοκρατίας να τον αμφισβητήσουν ανοιχτά και οργανώσουν νέα στάση, η οποία έμελλε να απειλήσει επικίνδυνα τον θρόνο. Στις αρχές του 987 ο Βάρδας Σκληρός εμφανίστηκε στα βυζαντινά εδάφη και εκ νέου ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας. Ο Βάρδας Φωκάς που είχε υποβιβαστεί λόγω της διασυνδέσεις του με τον ευνούχο Βασίλειο Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 3/8

4 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, αποκαταστάθηκε ως δομέστικος των σχολών της Ανατολής και εστάλη για δεύτερη φορά κατά του στασιαστή. Όμως και ο Βάρδας Φωκάς εξεγέρθηκε και ανακηρύχθηκε με τη σειρά του αυτοκράτορας (15 Αυγούστους 987). Η θέση του βυζαντινού αυτοκράτορας επιδεινώθηκε ιδιαίτερα, καθώς οι σφετεριστές έχαιραν ευρύτερης αποδοχής και υποστήριξης από τους στρατιωτικούς διοικητές και τους δυνατούς, τους μεγαλογαιοκτήμονες αριστοκράτες. Επιπλέον, οι δύο στασιαστές προχώρησαν σε συμφωνία να μοιραστούν την αυτοκρατορίας. Ο Φωκάς θα κυβερνούσε στο ευρωπαϊκό τμήμα και ο Σκληρός στο Ασιατικό. Ωστόσο ο Βάρδας Φωκάς κατάφερε να αιχμαλωτίσει τον Βάρδα Σκληρό στις αρχές του 988 έχοντας εξασφαλίσει τον έλεγχο σε όλη την Μ. Ασία, πορεύθηκε προς την πρωτεύουσα με σχέδιο να μπει αναθρέψει τον Βασίλειο Β με επίθεση από ξηράς και θαλάσσης Η συμμαχία με τους Ρως Στη κρίσιμη αυτή σωτηρία αποδείχθηκε η συμμαχία που σύναψε ο Βασίλειος Β με τον ηγεμόνα των Ρως και πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρο. Την άνοιξη του 988 εμφανίστηκαν στο Βυζάντιο άντρες, η περίφημη ρωσο-βαραγγική ντρουζίνα, οι οποίοι κυριολεκτικά έσωσαν την πρωτεύουσα και εξουδετέρωσαν τους στασιαστές. Ο Βάρδας Φωκάς πέθανε στην τελική μάχη της Αβύδου (13 Απριλίου 989), ενώ Βάρδας Σκληρός υποτάχθηκε στον Βασίλειο Β Εσωτερικές διαμάχες και ανάκαμψη Στη συνέχεια την άνοιξη το 990 ο Βασίλειος Β έστειλε δυνάμεις προκειμένου να τιμωρήσει του Ίβηρες για την υποστήριξη που παρείχαν στους στασιαστές. Μετά από την ήττα που υπέστη, ο βασιλιάς του Άνω Ταό/ Ταΐκ Δαβίδ συνθηκολόγησε με τη δέσμευση μετά το θάνατό του, καθώς δεν είχε απογόνους, να παραδοθεί το βασίλειό του στο Βυζάντιο. Ακολούθως, ο αυτοκράτορας φρόντισε να ενισχύσει το ανατολικό μέτωπο με τους Άραβες Φατιμίδες της Αιγύπτου και στράφηκε εκ νέου προς τη Βουλγαρία. Το 991 ο Βασίλειος βρισκόταν στο πεδίο της μάχης στο βαλκανικό μέτωπο και παράλληλα με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μακεδονία έγιναν προσπάθειες για διπλωματικές επαφές με τον πρίγκιπα της Διόκλειας Ιωάννη Βλαδίμηρο, προφανώς εις βάρος του βούλγαρου ηγεμόνα Σαμουήλ. Ο Βασίλειος Β επανέφερε τη Βέροια στα βυζαντινά εδάφη και είχε σειρά από νίκες, αλλά έπρεπε να επιστρέψει στο ανατολικό μέτωπο, λόγω των επιθέσεων των Αράβων οι οποίοι είχαν νικήσει τον βυζαντινό διοικητή της Αντιόχεις κοντά στον Ορόντη (994) και απείλησαν την ίδια την Αντιόχεια. Οι Φατιμίδες είχαν επιχειρήσει επιβάλουν την κυριαρχία τους στην περιοχή μετά την εκδήλωση των στάσεων του Βάρδα Σκληρού και του Βάρδα Φωκά, που είχαν ως αποτέλεσμα τη αποσταθεροποίηση της βυζαντινής Συρίας. Το 995 ο αυτοκράτορας εμφανίστηκε με το στρατό του στο Χαλέπι και ανέτρεψε τον εχθρό. Στη συνέχεια προέβη σε σειρά στρατιωτικών επιχειρήσεων με σκοπό την αποκατάσταση των πραγμάτων στη Συρία Δεύτερη περίοδος της αναμέτρησης με τη Βουλγαρία Κατά την περίοδο που ο Βασίλειος ήταν απασχολημένος με τις εσωτερικές διαταραχές και τη διευθέτηση των προβλημάτων στο ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας. Ο Σαμουήλ εκμεταλλεύθηκε τη νίκη του 986, και μετά την δολοφονία του αδελφού του Αραών εγκαθίδρυσε δυνατό και μεγάλο σε έκταση κράτος. Στο διάστημα ενσωμάτωσε τις περιοχές βόρεια του Αίμου που είχαν κατακτηθεί από τον Ιωάννη Τσιμισκή το 971. Το 995 τα βουλγαρικά στρατεύματα κατευθύνθηκαν προς την Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη σε σημασία πόλη της αυτοκρατορίας. Ο δούκας της πόλης Γρηγόριος Ταρωνίτης βγήκε στην μάχη αλλά νικήθηκε και σκοτώθηκε, ενώ ο γιος του Ασώτιος αιχμαλωτίστηκε. Ο Σαμουήλ δεν προχώρησε σε πολιορκία της πόλης, αλλά προέλασε με το στρατό του στη Θεσσαλία και νοτιότερα. Το επόμενο χρόνο πραγματοποίησε δεύτερη εκστρατεία κατά της Θεσσαλονίκης και για άλλη μια φορά επικράτησε του βυζαντινού στρατού. Ο νέος δούκας Ιωάννης Χαλδός αιχμαλωτίστηκε. Χωρίς και πάλι να πολιορκήσουν την Θεσσαλονίκη τα βουλγαρικά στρατεύματα λεηλάτησαν τη Χαλκιδική. Ακολούθως στράφηκαν προς τον νότο και διασχίζοντας τη Θεσσαλία, τη Βοιωτίας και Αττική έφτασαν μέχρι τη Κορινθία. Το 996 κατά την επιστροφή του, μετά τις Θερμοπύλες στις, όχθες του Σπερχειό, ο Σαμουήλ βρέθηκε αντιμέτωπος με το στρατό του δομέστικο των σχολών της Δύσης Νικηφόρο Ουρανός, έμπιστο συνεργάτη του Βασίλειου Β και διακεκριμένο στρατηγό. Με επιδέξιους χειρισμούς ο βυζαντινός στρατηγός αιφνιδίασε το Βούλγαρο ηγεμόνα, και επέφερε βαριά ήττα στο στρατό του. Ο Σαμουήλ διέφυγε και σύμφωνα με τις πηγές ζήτησε ειρήνη με τη δέσμευση να γίνει φόρου υποτελής. Όμως τότε πληροφορήθηκε ότι ο νόμιμος διάδοχος του βουλγαρικού θρόνου Ρωμανός, που βρισκόταν ως αιχμάλωτος στη Κωνσταντινούπολη μετά την κατάληψη της Βουλγαρίας του 971, σκοτώθηκε στη προσπάθειά του να μετέβη Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 4/8

5 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, στη Βουλγαρία. Ακολούθως ο Σαμουήλ, αφού είχε οργανώσει τη δολοφονία του μεγαλύτερου αδελφού του και επιβλήθηκε ως αδιαμφισβήτητος μονάρχης της Βουλγαρίας, ανακηρύχθηκε τσάρος και συνέχισε την κατακτητική του δραστηριότητα στα βορειοδυτικά (997). Το 998 κατέλαβε το Δυρράχιο και εισέβαλε στη Ράσκια και τη Διόκλεια, υποτάσσοντας τον Ιωάννη Βλαδίμηρο. Ο Βασίλειος Β για άλλη μια φορά δεν ήταν σε θέση να ανακόψει τις επέκταση του βουλγαρικού κράτους. Το 988 οι Φατιμίδες με επικεφαλής τον νέο χαλίφη Αλ-Χακίμ ( ) ανανέωσαν τη δράση τους στη βυζαντινή Συρία και νίκησαν τον δούκα Αντιόχειας Δαμιανό Δαλασσηνό. Με μία εκστρατεία-αστραπή, όπως χαρακτηρίζεται από τις πηγές ο Βασίλειος Β βρέθηκε στο ανατολικό μέτωπο και αιφνιδιάζοντας τον αντίπαλο και επέβαλε την βυζαντινή κυριαρχία στην περιοχή. Η σύναψη της δεκαετούς ειρήνης, το 1001, με τον Φατιμίδη Χαλίφη έδωσε τη δυνατότητα στον βυζαντινό αυτοκράτορα να στραφεί στο Βαλκανικό μέτωπο Τρίτη περίοδος του πολέμου με τη Βουλγαρία και η οριστική κατάκτηση της Βαλκανικής Η αντεπίθεση του Βασιλείου Β στον Σαμουήλ χαρακτηρίσθηκε για τη μεθοδικότητα και την άριστη τακτική. Μέσα σε τέσσερα χρόνια κατάφερε να αναστρέψει τους ρόλους στο πόλεμο και περιορίσει τις κινήσεις του αντιπάλου. Αρχικά κινήθηκε εκ νέου προς τη Σαρδική/Τριάδτσα με σκοπό να πλήξει το βουλγαρικό βασίλειο στο κέντρο απομονώνοντας τις παλιές βουλγαρικές παραδουνάβιες κτήσεις από το ορμητήριο των δυνάμεων του Σαμουήλ, που ήταν η ευρύτερη περιοχή της Αχρίδας και των Πρεσπών. Οι στρατηγοί του Βασιλείου κατέλαβαν τις παλαιές βουλγαρικές πρωτεύουσες Πλίσακ, Πρεσλθάβα, καθώς και το Δορύστολο και τη Μικρή Πρεσλθάβα. Ο αυτοκράτορας κινήθηκε προς το νότο. Η Βέροια παραδόθηκε, ενώ τα Σέρβια εκπορθήθηκαν. Αφού αποκατέστησε τη βυζαντινή κυριαρχία στη Θεσσαλία ο Βασίλειος Β πολιόρκησε και κατέκτησε την καλά οχυρωμένη πόλη Βοδινά (Έδεσσα). Στη συνέχεια μετέβη στο βορά προκειμένου να καταλάβει τη σημαντική πόλη Βιδύνη στο Δούναβη με απώτερο σκοπό να περικυκλώσει τον Σαμουήλ. Ο Βούλγαρος τσάρος απάντησε με εκστρατεία στην Θράκη και λεηλάτησε την Αδριανούπολη. Ο αυτοκράτορας δεν ενέδωσε στον αντιπερισπασμό και προχώρησε νότια προς τα Σκόπια. Εκεί νίκησε τον βουλγαρικό στρατό και κατέλαβε την πόλη (1004). Μέσα σε τέσσερα χρόνια το κράτος του Σαμουήλ έχασε περισσότερα από τα μισά εδάφη του, περιορίστηκε στο κέντρο του, ενώ αδιαμφισβήτητα η πρωτοβουλία στον μακροχρόνιο πόλεμο ήταν πλέον στα χέρια του Βασιλείου Β. Η υπεροχή των βυζαντινών δυνάμεων αποδείχθηκε με αδιαμφισβήτητο τρόπο και η έκβαση της αναμέτρησης ήταν προφανής. Ξεκίνησε η δεύτερη φάση του πολεμικού σχεδίου του δεινού στρατηγού και αυτοκράτορα. Ο βυζαντινός στρατός αποσύρθηκε στη βάση του και πραγματοποιούσε κάθε χρόνο επιδρομές στα βουλγαρικά εδάφη αποδυναμώνοντας τον αντίπαλο που δεν μπορούσε να συγκεντρώσει δυνάμεις για κατά μέτωπο σύγκρουση. Οι διοικητές των πόλεων και οι στρατηγοί του Σαμουήλ άρχισαν να τον εγκαταλείπουν. Ο Ασώτιος Ταρωνίτης σύζυγος της κόρης και διοικητής του Δυρραχίου παράδωσε την πόλη στους βυζαντινούς (1005). Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε περίπου δέκα χρόνια. Το 1014 έλαβε χώρα η οριστική σύγκρουση μεταξύ των δύο αντιπάλων. Ο Σαμουήλ είχε φράξει μία στενή διάβαση στο όρος Βελάσιτζα (Μπέλες) κοντά στο τοποθεσία Κλειδί, στον παραπόταμο του Στρυμώνα, Στρωμνίτσα, από όπου συνήθως περνούσε ο Βασίλειος Β στις επιδρομές του. Ο στρατηγός Νικηφόρος Ξιφίας με μέρος του βυζαντινού στρατού μπόρεσε να περικυκλώσει τον Σαμουήλ. Στις 29 Ιουλίου διαδραματίστηκε η καθοριστική. Ο βουλγαρικός στρατός γνώρισε την πανωλεθρία και πολλοί στρατιώτες αιχμαλωτίστηκαν. Ο τσάρος κατάφερε να διαφύγει στην Πρίλαπο. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας διέταξε να τυφλωθούν οι αιχμάλωτοι ( κατά τον Σκυλίτζη ή κατά τον Κεκαυμένο) και σε κάθε εκατό στρατιώτης να αφεθεί ένας μονόφθαλμος, ο οποίος να τους οδηγήσει πίσω στον βασιλιά τους. Πρόκειται για αμείλικτη πράξη χωρίς προηγούμενο που αποτυπώθηκε στη ιστορική μνήμη ως μία από τις μελανότερες σελίδες. Σε επίπεδο πολιτικής ιδεολογίας η βυζαντινή κυβέρνηση αντιμετώπιζε το απελευθερωτικό κίνημα στη Βουλγαρία ως «αποστασία» και ως πράξη που απειλούσε την ακεραιότητα του ίδιου του αυτοκράτορα αποτελούσε έγκλημα καθοσιώσεως, που δικαιολογούσε και μάλιστα επέβαλλε την τιμωρία της τύφλωσης. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ο αριθμός των τυφλωθέντων αιχμαλώτων είναι υπερβολικός. Αναμφίβολα ωστόσο η πράξη αυτή φανερώνει τις διαστάσεις που είχε λάβει η σκληρή αναμέτρηση των αντιπάλων, και πρωτίστως την σκληροτράχηλη αποφασιστικότητα του ίδιου του Βασιλείου Β. Οι πηγές αναφέρουν ότι αντικρίζοντας το φρικτό θέαμα ο Σαμουήλ έπεσε λιπόθυμος και δύο μέρες αργότερα πέθανε (6 Οκτωβρίου 1014). Το βουλγαρικό βασίλειο κατάρρευσε σύντομα. Το 1015 αναδείχθηκε ως τσάρος ο Ιωάννης Βλαδισλθάβος μετά από δολοφονία του ξαδέλφου του και γιου του Σαμουήλ, Γαβριήλ Ραδομήρου. Ο νέος τσάρος επιχείρησε να αντισταθεί στην κατάκτηση της χώρας του. Ο Βασίλειος συνέχισε την νικηφόρα παρέλαση του προς την πρωτεύουσα Αχρίδα. Λεηλατώντας Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 5/8

6 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, εκτεταμένες περιοχές δεν δίστασε να εφαρμόσει την ποινή της τύφλωσης και σε άλλους στρατιώτες στην πεδιάδα της Πελαγονίας, ενώ η ίδια ποινή επιβλήθηκε αργότερα από το δούκα Θεσσαλονίκης και σε αιχμάλωτους συγγενείς του τσάρου Ιωάννη Βλαδισλάβου. Στα επόμενα δύο χρόνια ο βυζαντινός στρατός βαθμιαία κατέκτησε τις κυριότερες πόλεις και κάστρα, ενώ αρκετοί διοικητές παραδόθηκαν. Ο βούλγαρος ηγεμόνας σκοτώθηκε επιτιθέμενος στο Δυρράχιο (1018). Κατά την είσοδο του Βασιλείου Β στην Αχρίδα παραδόθηκε όλη οι βασιλική οικογένεια και οι ορισμένοι άρχοντες, οι περισσότεροι εκ των οποίων έλαβαν τιμητικούς τίτλους και βυζαντινά αξιώματα. Ακολούθως ο αυτοκράτορας κατευθύνθηκε προς το νότο, διευθέτησε την κατάσταση στη Μακεδονία, διέσχισε όλο το θέμα Ελλάδος και μετέβη στην Αθήνα, όπου προσκύνησε αφιερώνοντας δέηση στον ναός της Παρθένου Μαρίας (τον Παρθενώνα). Με τη θριαμβευτική είσοδο του αυτοκράτορας από την Χρυσή Πύλη της Κωνσταντινούπολης, με μεγάλη πομπή στην οποία προπορεύονταν η χήρα του Ιωάννη Βλαδισλάβου με όλους τους απογόνους των Κομιτοπούλων που παραδόθηκαν, τερματίστηκε ο βουλγαροβυζνατινός πόλεμος που διήρκεσε πάνω από τριάντα χρόνια. Έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο από την μακρόπνοη βυζαντινή πολιτική που ξεκίνησε επί Ιωάννη Τσιμισκή. Μετά την οριστική υποταγή της Βουλγαρίας, η χώρα οργανώθηκε σε θέματα. Σε αντίθεση με την σκληρή στάση στο πεδίο της μάχης ο αυτοκράτορας χειρίστηκε τα διοικητικά ζητήματα με σύνεση και εφάρμοσε μετριοπαθή πολιτική. Καθ εξαίρεση στις νέες περιοχές, σε αντίθεση με την πρακτική στις αναπτυγμένες επαρχίες, οι φόροι καταβάλλονταν σε είδος και όχι σε χρήμα. Διοικητικά η Βουλγαρία χωρίστηκε σε δύο θέματα. Το θέμα Βουλγαρίας, στον πυρήνα του κράτους του Σαμουήλ, αρχικά και λόγω της σπουδαιότητας είχε επικεφαλής κατεπάνω. Το δεύτερο θέμα Παρίστριον ή Παραδουνάβιον περιέλαβε την περιοχή μεταξύ Αίμου και Δούναβη. Οι ακτές της Αδριατικής όπως παλαιότερα αποτέλεσαν το θέμα Δαλματίας, ενώ οι επαρχίες Διόκλεια, Ζαχλούμια, Ράσκια και Βοσνία διοικούνταν από τοπικούς ηγεμόνες φόρου υποτελείς. Το Πατριαρχείο της Αχρίδας υποβιβάστηκε σε αυτοκέφαλη αρχιεπισκοπή με εξαιρετικά προνόμια και δικαιοδοσία στις παλαιές βουλγαρικές επισκοπές. Ο αυτοκράτορας διατήρησε το δικαίωμα του διορισμού του αρχιεπισκόπου Αχρίδας και πρακτικά να ελέγχει τις νοτιοσλαβικές περιοχές, ενώ παράλληλα δεν επετράπη περαιτέρω επέκταση της δύναμης του Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως Οι νίκες στο ανατολικό μέτωπο Σύντομα μετά την κατάκτηση της Βουλγαρίας ο Βασίλειος μετέβη στο άλλο άκρο της Αυτοκρατορίας. Μετά το θάνατο του αρμένιου βασιλιά Gagik A ( ) του οίκου των Βαγαρατιδών, στην περιοχή του Καυκάσου ξέσπασαν αναταραχές. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας επωφελήθηκε και επενέβη αποτελεσματικά ενσωματώνοντας την περιοχή του Βασπουραχάν και ένα τμήμα της Ιβηρίας στη βυζαντινή επικράτεια, ενώ για την Αρμενία ορίστηκε μετά το θάνατο του γιου και διαδόχου του Gagik, Ιωάννη Smbat, το αρμενικό βασιλείου του Ανίου να εκχωρηθεί στο Βυζάντιο. Οι νέες κατακτήσεις περιλήφθησαν στη βυζαντινή διοίκηση και ανυψώθηκαν σε δουκάτα λόγω της σημασίας τους ως ακριτικές περιοχές. Το 1021, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Βασιλείου στην Αρμενία και την Ιβηρία, δύο στρατηγοί του ο Νικηφόρος Ξιφίας και Νικηφόρος Φωκάς, ανιψιός του Βάρδας Φωκά επιχείρησαν τα στασιάσουν κατά την κεντρική εξουσίας στηριζόμενη στη μικρασιατική αριστοκρατία και με βάση την Καππαδοκία. Η στάση σύντομα καταπνίγηκε λόγω της κακής οργάνωσης Ο πόλεμος στο δυτικό μέτωπο και οι επιτυχίες στην Ιταλία Ο Βασίλειος Β εκτός από το Βουλγαρικό πόλεμο και την ανοιχτό ανατολικό μέτωπο με του Φατιμίδες Άραβες και τους Βαγαρατίδες και Αβασαγίτες στην Ιβηρία έπρεπε να έπρεπε να διεξάγει πόλεμο και δυτικά. Στην Ιταλία ο βυζαντινές κτήσεις βρέθηκαν στο στόχαστρο του Όθωνα Β στο διάστημα , στο πλαίσιο του αγώνα του κατά των Αράβων. Στην Απουλία χάρη στο στρατό η βυζαντινή κυριαρχία γρήγορα αποκαταστάθηκε. Από το 991 σημειώθηκαν επιδρομές των Αράβων της Σικελίας στα βυζαντινά εδάφη της Νότιας Ιταλίας. Ο Τάρας της Απουλίας πολιορκήθηκε, ενώ κάποιες πόλεις στη Καλαβρίας κατακτήθηκαν. Οι διπλωματικές επαφές μεταξύ του βυζαντινού και του γερμανού αυτοκράτορα με αφορμή τον γάμο του Όθωνα Γ ( ) συνέβαλαν στην παύση των επιδρομών. Ωστόσο το 1009/10 στην Απουλία σημειώθηκαν νέες αναταραχές. Προκειμένου να βελτιώσει την οργάνωση και να ενισχύσει τη βυζαντινή δύναμη στη Κάτω Ιταλία ο Βασίλειος Β συνένωσε όλες τις βυζαντινές κτήσεις σε ένα κατεπανάτο με αρχηγό κατεπάνω τον ικανότατο στρατηγό Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 6/8

7 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, Βασίλειος Βοϊωάννη ο οποίος το 1018 επέβαλε εξουδετέρωσε τα στασιαστικά κινήματα εναντίον της κεντρικής εξουσίας. Μετά την εκστρατεία στην Αρμενία σχεδίασε μεγάλη επιχείρηση στο δυτικό μέτωπο. Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας όμως, στις 25 Δεκεμβρίου του 1025 ο μεγάλος στρατηγός και ένδοξος αυτοκράτορας πέθανε Επιτυχίες της διπλωματίας Σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο πρέπει να σημειωθούν πρωτίστως οι σχέσεις με τους Ρως. Η πορφυρογέννητη αδελφή του Βασιλείου Β, Άννα, η οποία παλαιότερα το 968 είχε ζητηθεί σε γάμο από τον γερμανό αυτοκράτορα Όθωνα Α για τον γιο του Όθωνα Β, δόθηκε το 988 ως νύφη στον ηγεμόνα του Κιέβου Βλαδίμηρο. Ήταν μέρος μιας συμφωνία ιδιαίτερης σημασίας για το Βυζάντιο. Ως ανταμοιβή για την υποστήριξη που παρείχε στον βυζαντινό αυτοκράτορα δόθηκε για πρώτη φορά σε ξένο πορφυρογέννητη πριγκίπισσα. Κατά τη συμφωνία για να γίνει ο γάμος ο Βλαδίμηρος έπρεπε να βαπτιστεί χριστιανός. Ο εκχριστιανισμός του κράτους του Κιέβου ήταν η απαρχή μιας νέας εποχής για τη Ρωσία, αλλά και μία διπλωματική πράξη με τεράστιο κέρδος για το Βυζάντιο. Η σφαίρα της επιρροής της Κωνσταντινούπολη διευρύνθηκε σε απροσδόκητη έκταση. Σημαντικές επίσης ήταν και οι επαφές με τη Βενετία, η οποία αναδυόταν ως μεγάλη εμπορική και ναυτική δύναμη. Το 992 ο Βασίλειος παραχώρησε εμπορικά προνόμια με σκοπό να εξασφαλίσει πολύτιμη βοήθεια στην Αδριατική προκειμένου να διευκολυνθούν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Κάτω Ιταλία. Το 998 ο δόγης Pietro Orseolo έλαβε την αποστολή της υπεράσπισης των δαλματικών πόλεων από πειρατές. Και πράγματι ο στόλος της Βενετίας συνέβαλλε αρκετά στις επιτυχίες των βυζαντινών στην Αδριατική και την Κάτω Ιταλία Εσωτερική πολιτική Δημοσιονομικά μέτρα Γενικά ο εσωτερική πολιτική του Βασιλείου Β στόχευε στην αύξηση της δύναμης του κράτους και κινήθηκε με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Δεν πραγματοποιήθηκαν μεγάλες θεσμικές αλλαγές και γενικά τροποποιήθηκαν παλαιές διατάξεις. Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελούν τα δημοσιονομικά μέτρα που στόχευαν στην προστασία των αγροτικών κοινοτήτων και την αποδυνάμωση των δυνατών, τις μεγάλες οικογένειες όπως οι Σκληροί και οι Φωκάδες, που μέσα από τις στάσεις απέδειξαν την μεγάλη τους ισχύ. Μέτρα ενάντια στους δυνατούς είχαν ληφθεί και παλαιότερα, ιδιαίτερα από τον Ρωμανό Α Λακαπηνό. Το 996 με Νεαρά ακυρώθηκε οποιαδήποτε αγορά αγροτικής γης που ανήκε σε χωρικό ή στην κοινότητα χωριού από τους μεγάλους γαιοκτήμονες για τα προηγούμενα 40 χρόνια. Δημιουργήθηκαν προϋποθέσεις για επιστροφή των καλλιεργητών και των μικροκτηματίων στα κτήματά τους. Το 1002 ο αυτοκράτορας αξιοποίησε το παλαιό σύστημα του αλληλεγγύου, που είχε καταργηθεί επί Τσιμισκή λόγω της πίεσης του πατριάρχη Πολύευκτου και διεύρυνε τη χρήση του επιβάλλοντας την πληρωμή του φόρου στους δυνατούς. Ουσιαστικά το σύστημα του συλλογικού κοινοτικού φόρου που προέβλεπε την καταβολή των φόρων των «ταπεινών» (πτωχών αγροτών) ή των χέρσων κτημάτων από την αγροτική κοινότητα βάρυνε πλέον του μεγάλους κτηματίες. Το μέτρο είχε διπλό στόχο: τον περιορισμό της οικονομικής δύναμης της αριστοκρατίας και επίλυση του προβλήματος των μεταναστεύσεων των αγροτών. Παράλληλα εξασφαλίστηκαν έσοδα στο δημόσιο ταμείο. Εφαρμόστηκε επίσης κι όσον αφορά την περιουσία της Εκκλησίας και αποτέλεσε αφορμή για ένταση μεταξύ του πατριάρχη Σέργιου Β ( ) και του Βασιλείου Β. Παρά τις αντιδράσεις της αριστοκρατίας και της εκκλησίας ο αυτοκράτορας επέμενε στο μέτρο του αλληλέγγυου. Στην αντιπαράθεση του με τους δυνατούς ο υπήρξε ιδιαίτερα αυστηρός φτάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις σε ακρότητες, π.χ. εντυπωσιασμένος από τον εξωτερικό πλούτο του Ευσταθίου Μαλεΐνου, αριστοκράτη στην Καππαδοκία, αποφάσισε να τον κρατήσει αιχμάλωτο στην Κωνσταντινούπολη και να δημεύσει υπέρ του κράτους ολόκληρη του περιουσία του Δοικητικά μέτρα Σε διοικητικό επίπεδο τα παλαιά θέματα έχαναν βαθμιαία τη σπουδαιότητας τους και οι νέες παραμεθόριες περιοχές αποκτούσαν νέα σημασία. Οι νέες ακριτικές περιοχές ανυψώθηκαν σε δουκάτα και κατεπανάτα και οι διοίκησή τους ανατέθηκε σε έμπιστους και δοκιμασμένους αξιωματούχους. Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 7/8

8 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2009, Οικονομικά μέτρα Γενικότερα ενισχύθηκε η παραγωγή και ελήφθησαν μέτρα για την τόνωση του εμπορίου. Διαφοροποιήθηκαν οι δύο κοπές χρυσών νομισμάτων. Ο παλιός κωνσταντίνειος σόλιδος έλαβε νέα μορφή, ονομάσθηκε νόμισμα ιστάμενο. Τα νομίσματα του, στα οποία απεικονίζονταν από κοινού «Βασίλειος και Κωνσταντίνος πορφυρογέννητοι πιστοί βασιλείς Ρωμαίων» γνώρισαν την τελευταία περίοδο σταθερότητας του βυζαντινού χρυσού νομίσματος, καθώς λίγο μετά το 1025 άρχισε η βαθμιαία υποτίμησή του. Επί Βασιλείου Β προωθήθηκε η πολιτική αυτοσυντήρησης και αυτάρκειας των στρατιωτών και έτσι οι συνεχείς πόλεμοι δεν αποδυνάμωσαν τα δημόσια οικονομικά. Χάρη στη συνετή διοίκηση και την ιδιαίτερη φροντίδα του αυτοκράτορα στο τέλος της βασιλείας του το θησαυροφυλάκιο διέθετε τεράστια αποθέματα χρυσού. 4. Αποτίμηση Πολεμώντας σε μόνιμη βάση στο ανατολικό και το δυτικό άκρο της Αυτοκρατορίας ο Βασίλειος κατόρθωσε να επεκτείνει σημαντικά τα όρια του βυζαντινού κράτους. Στην επικράτεια του προσαρτήθηκε η βορειανατολική Μ. Ασία και ολόκληρή η Βαλκανική χερσόνησος νοτίως του Δούναβη. Αξιοσημείωτο είναι το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του αυτοκράτορα για τις ευρωπαϊκές κτήσης της αυτοκρατορίας. Υπό το πρίσμα των συγκρούσεων με τη μικρασιατική αριστοκρατία δεν φαίνεται τυχαίο ότι η κατάκτηση της Βουλγαρίας ήταν υπόθεση πρωταρχικής σημασίας. Ο Βασίλειος Β ωστόσο δεν περιφρόνησε κανένα μέτωπο και η πολιτική του απέδωσε στην Κάτω Ιταλία, στη Βόρεια Συρία και στο Βορρά με τον εκχριστιανισμό των Ρως. Βιβλιογραφία : Δημιουργήθηκε στις 12/2/2017 Σελίδα 8/8