Aρχαία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Ημερομηνία:30/ 11/ 2014 Ονομ/νυμο: Αξιολόγηση:

Transcript

1 1 Τρίωρο Κριτήριο Αξιολόγησης Aρχαία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Ημερομηνία:30/ 11/ 2014 Ονομ/νυμο: Αξιολόγηση: ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτωνος Πρωταγόρας (323Α- E) Ἵνα δὲ μὴ οἴῃ ἀπατᾶσθαι ὡς τῷ ὄντι ἡγοῦνται πάντες ἄνθρωποι πάντα ἄνδρα μετέχειν δικαιοσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης πολιτικῆς ἀρετῆς, τόδε αὖ λαβὲ τεκμήριον. Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις, ἐάν τις φῇ ἀγαθὸς αὐλητὴς εἶναι, ἢ ἄλλην ἡντινοῦν τέχνην ἣν μή ἐστιν, ἢ καταγελῶσιν ἢ χαλεπαίνουσιν, καὶ οἱ οἰκεῖοι προσιόντες νουθετοῦσιν ὡς μαινόμενον ἐν δὲ δικαιοσύνῃ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ πολιτικῇ ἀρετῇ, ἐάν τινα καὶ εἰδῶσιν ὅτι ἄδικός ἐστιν, ἐὰν οὗτος αὐτὸς καθ αὑτοῦ τἀληθῆ λέγῃ ἐναντίον πολλῶν, ὃ ἐκεῖ σωφροσύνην ἡγοῦντο εἶναι, τἀληθῆ λέγειν, ἐνταῦθα μανίαν, καί φασιν πάντας δεῖν φάναι εἶναι δικαίους, ἐάντε ὦσιν ἐάντε μή, ἢ μαίνεσθαι τὸν μὴ προσποιούμενον [δικαιοσύνην] ὡς ἀναγκαῖον οὐδένα ὅντιν οὐχὶ ἁμῶς γέ πως μετέχειν αὐτῆς, ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις. Ὅτι μὲν οὖν πάντ ἄνδρα εἰκότως ἀποδέχονται περὶ ταύτης τῆς ἀρετῆς σύμβουλον διὰ τὸ ἡγεῖσθαι παντὶ μετεῖναι αὐτῆς, ταῦτα λέγω ὅτι δὲ αὐτὴν οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου, ἀλλὰ διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι ᾧ ἂν παραγίγνηται, τοῦτό σοι μετὰ τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαι. Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ἔχειν ἄνθρωποι φύσει ἢ τύχῃ, οὐδεὶς θυμοῦται οὐδὲ νουθετεῖ οὐδὲ διδάσκει οὐδὲ κολάζει τοὺς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μὴ τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ ἐλεοῦσιν ἷον οτοὺς αἰσχροὺς ἢ σμικροὺς ἢ ἀσθενεῖς τίς οὕτως ἀνόητος ὥστε τι τούτων ἐπιχειρεῖν ποιεῖν; Ταῦτα μὲν γὰρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καὶ τύχῃ τοῖς ἀνθρώποις γίγνεται, τὰ καλὰ καὶ τἀναντία τούτοις ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. Ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς.

2 2 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε τα αποσπάσματα: «Ἐν γὰρ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς, ὥσπερ σὺ λέγεις ἢ μὴ εἶναι ἐν ἀνθρώποις» και «Ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ὥστε τι τούτων ἐπιχειρεῖν ποιεῖν;» Β1. Στο μύθο του ο Πρωταγόρας παρουσίασε την καθολικότητα της πολιτικής αρετής να πηγάζει από την αναγκαστική της επιβολή (κρίνεται απαραίτητη η συμμετοχή όλων στην αἰδώ και τη δίκη). Στο συγκεκριμένο απόσπασμα χρησιμοποιεί μια λογική απόδειξη για την καθολικότητα που διέπει την πολιτική αρετή, μέσα από δυο παραδείγματα του καθημερινού βίου τα οποία ο σοφιστής παρουσιάζει σε συσχετισμό μεταξύ τους. Αφού τα αναφέρετε, να σχολιάσετε την αποδεικτική τους ισχύ για την καθολικότητα της πολιτικής αρετής. Β2. Να καταγράψετε και να αξιολογήσετε το επιχείρημα που παραθέτει ο Πρωταγόρας για το διδακτό της αρετής. Β3. «ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις»: Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, οι τιμωρίες (κολάσεις) επιβάλλονται στους ανθρώπους,όταν δε διαθέτουν την πολιτική αρετή. Να αναφέρετε σε ποιους και για ποιο λόγο επιβάλλονται κυρώσεις από την πόλη, σύμφωνα με τα στοιχεία του μεταφρασμένου κειμένου που ακολουθεί. Πλάτωνος Πρωταγόρας (326 D-E) «Και όταν πια φύγουν αυτοί [δηλ. οι νέοι άνδρες] από τους δασκάλους, η πόλη, με τη σειρά της, τους αναγκάζει να μάθουν τους νόμους και να ζουν σύμφωνα με αυτούς, ώστε να μην ενεργούν από μόνοι τους και όπως νομίζουν οι ίδιοι [...]. Έτσι, και η πόλη, υπογραμμίζοντας τους νόμους, αυτά τα επινοήματα των καλών, παλαιῶν νομοθετῶν, αναγκάζει και όσους ασκούν ένα αξίωμα και όσους άρχονται να συμμορφώνονται με αυτούς. Εκείνος δε ο οποίος τους παραβαίνει, υφίσταται κυρώσεις και οι κυρώσεις αυτές ονομάζονται, και σε σας εδώ [δηλ. στην Αθήνα] και σε πολλά άλλα μέρη, εὐθύνες, λες και η δικαιοσύνη ξαναβάζει [τον παραβάτη] στην ευθεία. Ενώ λοιπόν είναι τόσο μεγάλη η προσπάθεια που καταβάλλεται για την αρετή και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο, εσύ Σωκράτη εκπλήττεσαι και απορείς

3 3 αν η αρετή είναι διδακτή; Το εκπληκτικό όμως θα ήταν μάλλον το να μην μπορεί να διδαχθεί η αρετή». Β4. Ποιες οι απόψεις του Σωκράτη και του Πρωταγόρα σχετικά με τη φύση της αρετής, στο τέλος του διαλόγου; Β5. Να βρείτε μία λέξη του αρχαίου κειμένου με την οποία έχει ετυμολογική συγγένεια καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις της νέας ελληνικής: συλλαβή, τυχερός, μάντης, καθηγητής, δικαιούχος, δικαστήριο, ουσιώδης, απάτη, ελεημοσύνη, διανόηση. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Καὶ μὲν δὴ πολλῷ ῥᾷον ἡγοῦμαι εἶναι ὑπὲρ ὧν ὑμεῖς ἐπάσχετε ἀντειπεῖν ἢ ὑπὲρ ὧν οὗτοι πεποιήκασιν ἀπολογήσασθαι. Καίτοι λέγουσι ὡς Ἐρατοσθένει ἐλάχιστα τῶν τριάκοντα κακὰ εἴργασται, καὶ διὰ τοῦτο αὐτὸν ἀξιοῦσι σωθῆναι ὅτι δὲ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων πλεῖστα εἰς ὑμᾶς ἐξημάρτηκεν, οὐκ οἴονται χρῆναι ἀπολέσθαι. Ὑμεῖς δὲ δείξατε ἥντινα γνώμην ἔχετε περὶ τῶν πραγμάτων. Εἰ μὲν γὰρ τούτου καταψηφιεῖσθε, δῆλοι ἔσεσθε ὡς ὀργιζόμενοι τοῖς πεπραγμένοις εἰ δὲ ἀποψηφιεῖσθε, ὀφθήσεσθε τῶν αὐτῶν ἔργων ἐπιθυμηταὶ τούτοις ὄντες, καὶ οὐχ ἕξετε λέγειν ὅτι τὰ ὑπὸ τῶν τριάκοντα προσταχθέντα ἐποιεῖτε νυνὶ μὲν γὰρ οὐδεὶς ὑμᾶς ἀναγκάζει παρὰ τὴν ὑμετέραν γνώμην ἀποψηφίζεσθαι. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (Λυσίου, Κατὰ Ἐρατοσθένους, 89-91)

4 4 Γ1. Να μεταφράσετε το κείμενο που σας δίνεται. (Mονάδες: 20) Γ2. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: πολλῷ: δοτική πληθυντικού στο θηλυκό γένος Ἐρατοσθένει : αιτιατική και κλητική ενικού κακὰ: επίρρημα υπερθετικού βαθμού τοῦτο: αιτιατική ενικού στο θηλυκό γένος γνώμην: γενική και δοτική πληθυντικού ἀντειπεῖν: γ πληθυντικό οριστικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή ἀπολογήσασθαι : β ενικό ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ίδια φωνή ἐξημάρτηκεν: απαρέμφατο ενεστώτα και αορίστου β στην ίδια φωνή ὀφθήσεσθε: γ ενικό οριστικής παρατατικού στην ενεργητική φωνή ὄντες: β πληθυντικό προστακτικής του ίδιου χρόνου Γ3. α) Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι παρακάτω όροι και να αναφέρετε ποιον όρο προσδιορίζουν: ἀντειπεῖν, Ἐρατοσθένει, αὐτόν, ἐπιθυμηταί, τὴν ὑμετέραν. (Mονάδες: 5) β) «καίτοι λέγουσιν ὡς Ἐρατοσθένει ἐλάχιστα τῶν τριάκοντα κακὰ εἴργασται»: να βρείτε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης που υπάρχει στην παραπάνω περίοδο και στη συνέχεια να τη χαρακτηρίσετε πλήρως. (Mονάδες: 5) Καλή επιτυχία!! 1. Προσοχή στο γραπτό: τόνοι, ορθογραφικά λάθη, ευανάγνωστα γράμματα 2. Προσοχή στη δομή: μέρη παραγράφου, συνοχή, συνεκτικότητα 3. Δεν φλυαρούμε. Απαντάμε ΜΟΝΟ σε ό,τι μας ζητάει. 4. Κάνουμε σύνταξη στο άγνωστο!!!

5 5