ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ

Transcript

1 ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Τα συνταγµατικά δικαιώµατα εφαρµόζονται ως προς την αµυντική τους διάσταση σε κάθε έννοµη σχέση που αναπτύσσεται µεταξύ των ανθρώπων, συνεπώς και στις σχέσεις που διέπουν την κληρονοµιά. Η υπ αριθµ. 168/1985 απόφαση του Α Τµήµατος του Αρείου Πάγου έκρινε ότι είναι παράνοµη η αναβλητική αίρεση που ετέθη από το διαθέτη και βάσει της οποίας ο κληρονόµος θα αποκτούσε το περιεχόµενο της διαθήκης εφόσον θα εγκατέλειπε την Αµερική προκειµένου εφεξής να ζήσει µόνιµα στην Τρίπολη. Η αναβλητική αυτή αίρεση αντίκειται στο θεµελιώδες ανθρώπινο δικαίωµα της επιλογής του τόπου κατοικίας και µε την απόφαση αυτή ο Άρειος Πάγος περιφρουρεί τις ατοµικές ελευθερίες, επιβεβαιώνοντας την κατοχύρωση των συνταγµατικών δικαιωµάτων και σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ The constitutional rights are applied as for their defensive dimension in each legal human relation, consequently and in the hereditary relations. The A Department of Supreme Court judged in the decision number 168/1985, that the dilatory clause, which was placed by the testator, is illegal. In accordance with the clause, the heir would acquire the content of testament, provided that he/she would abandon America in order to live permanently in Tripoli. The dilatory clause is contrary to the fundamental human right of choice of place of residence. The Supreme Court by this decision protects the individual freedoms, confirming the safeguard of constitutional rights and in level of interpersonal relations. 1

2 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», Υπεύθυνος ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας ηµητρόπουλος Απόφαση υπ αριθµ. 168/1985 του Α Τµήµατος του Αρείου Πάγου. Θέµα: Η εφαρµογή των συνταγµατικών δικαιωµάτων στο κληρονοµικό χώρο. Κωνσταντίνα Τροµπούκη Αθήνα,

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι) ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ II) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΤΗΣ ΥΠ ΑΡΙΘΜ. 168/1985 ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΟΥ Α ΤΜ. ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ... 4 III) ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΣΧΕΣΗ IV) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

4 ΤΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ. ~~~~~~~~~~~~~ ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠ ΑΡΙΘΜΟΝ 168/1985 ΤΟΥ Α ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ. Ι) Γενική Εισαγωγή. Η ενοποίηση της έννοµης τάξης επιτάσσει πλέον την εφαρµογή των συνταγµατικών δικαιωµάτων και στον ιδιωτικό χώρο. Το άρθρο 25 παρ.1 εδ.γ του Συντάγµατος µετά την αναθεώρηση του 2001 ορίζει, ότι τα δικαιώµατα του ανθρώπου ισχύουν και στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Γίνεται συνακόλουθα ευχερώς αντιληπτό, ότι τα συνταγµατικά δικαιώµατα εφαρµόζονται ως προς την αµυντική τους διάσταση σε κάθε διαπροσωπική σχέση, µε άλλα λόγια σε κάθε έννοµη σχέση που αναπτύσσεται µεταξύ των ανθρώπων. Μία από τις σχέσεις αυτές είναι οι κληρονοµικές, όπου ανακύπτει το εξαιρετικής σπουδαιότητας ζήτηµα της προστασίας των αµυντικών δικαιωµάτων των κληρονόµων από την εξουσία του διαθέτη. Τα κάτωθι πραγµατικά περιστατικά της υπ αριθµ. 168/1985 δικαστικής απόφασης του Α Τµ. του Αρείου Πάγου επιβεβαιώνουν τα ανωτέρω. II) Πραγµατικά περιστατικά της υπ αριθµ. 168/1985 απόφασης του Α Τµ. του Αρείου Πάγου. Ο αποβιώσας Π.Μ., σύµφωνα µε το περιεχόµενο της διαθήκης του, αφήνει στον υιό του Σ.Μ. την οικία του και τα µαγαζιά που βρίσκονται στην Τρίπολη, επί της οδού 4 ης Αυγούστου, καθώς και το βορειοδυτικό τµήµα του αγρού στη θέση Κριµάδα. Τίθεται ωστόσο εν προκειµένω η αίρεση, σύµφωνα µε την οποία ο υιός του Σπύρος πρέπει να επιστρέψει από την Αµερική και να εγκατασταθεί στην Τρίπολη, ειδάλλως η εν λόγω οικία και τα µαγαζιά θα ανήκουν και θα περιέλθουν στις τρεις θυγατέρες του, Π. Ε. και Σ., ενώ ο αγρός θα τεθεί υπό την διαχείριση της Ε. 4

5 III) Εφαρµογή του δικαιώµατος της ελεύθερης εγκατάστασης στην κληρονοµική σχέση. Η ελευθερία διαθέσεως αφορά αποκλειστικά την κληρονοµιά και κατ επέκταση µόνο πράγµατα που περιλαµβάνονται στην κληρονοµιά. εν νοείται σε καµία περίπτωση εξουσία του διαθέτη πάνω σε πρόσωπα, και ειδικότερα πάνω στα πρόσωπα των κληρονόµων. Η ελευθερία εγκαταστάσεως συνιστά συνταγµατικό ατοµικό δικαίωµα, το οποίο σύµφωνα µε το άρθρο 25 παρ.1 εδ.γ πρέπει να προστατεύεται όχι µόνο από τις απειλές της κρατικής εξουσίας, αλλά και της ιδιωτικής. Στην προκειµένη περίπτωση, η ιδιωτική εξουσία ταυτίζεται µε την εξουσία διαθέσεως του κληρονοµούµενου, η οποία κατά την άσκησή της περιορίζει το δικαίωµα της ελεύθερης επιλογής του τόπου εγκατάστασης. Ειδικότερα, ο Π.Μ. θέτοντας την αίρεση της εγκατάστασης στην Ελλάδα µετατρέπει την εξουσία διαθέσεως πάνω στα πράγµατα σε εξουσία διαθέσεως πάνω σε πρόσωπα. Εξαναγκάζει τον Σ.Μ. να επιστρέψει από την Αµερική, προκειµένου να κληρονοµήσει την οικία, τα µαγαζιά και τον αγρό. Η υπέρµετρη δέσµευση της ελευθερίας του Σ.Μ. είναι παράνοµη, δεδοµένου ότι δεν υφίσταται σχέση µεταξύ του δικαιώµατος και της έννοµης σχέσης. εν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια, εφόσον στο εν λόγω δικαίωµα δικαίωµα επιλογής του τόπου εγκαταστάσεως του Σ.Μ.- και στην έννοµη σχέση κληρονοµική σχέση δεν υπάρχει το ίδιο στοιχείο. Με άλλα λόγια, ο τόπος εγκαταστάσεως αποτελεί ξένο στοιχείο προς το περιεχόµενο της κληρονοµικής σχέσης. Λαµβανοµένων υπόψη των ανωτέρω, ο περιορισµός του θεµελιώδους δικαιώµατος του Σ.Μ. της ελεύθερης επιλογής του τόπου κατοικίας από τον διαθέτη Π.Μ. είναι παράνοµος. Συνακόλουθα, η αίρεση θεωρείται σαν να µην έχει γραφεί, δεν παράγει κανένα έννοµο αποτέλεσµα. IV) Συµπέρασµα. Η βάση είναι ότι τα συνταγµατικά δικαιώµατα εφαρµόζονται πλέον σε όλες τις διαπροσωπικές σχέσεις. Είναι ενδεχόµενος βέβαια ο περιορισµός των δικαιωµάτων κατά την θεσµική εφαρµογή τους, αλλά πάντα µέσα από την χρυσή οδό της αιτιώδους συνάφειας. 5