ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ Η ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝ ΑΕΡΙΩΝ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ Η ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝ ΑΕΡΙΩΝ"

Νικόστρατος Μέλιοι
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ Η ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΙΩΝ ΑΕΡΙΩΝ Η εξίσωση αυτή εκφράζει μια σχέση μεταξύ της πίεσης, της θερμοκρασίας και του ειδικού όγκου. P v = R Όπου P = πίεση σε Pascal v = Ο ειδικός όγκος σε m3/kg Τ = θερμοκρασία σε βαθμούς Kelvin, = C R = η σταθερά ελαστικότητας των αερίων Για τα τέλεια αέρια, επειδή R = σταθερά ισχύει : P v R ό Η εξίσωση αυτή ισχύει για τα τέλεια αέρια. Τη χρησιμοποιούμε για να κάνουμε προσεγγιστικούς υπολογισμούς σε μηχανές εσωτερικής καύσης (μηχανή αυτοκινήτου) και εξωτερικής καύσης μηχανή jet αεροπλάνου, όπου θεωρούμε το καύσιμο μείγμα και το καυσαέριο ως τέλειο αέριο. ΤΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ (Ρ-ν), (-s) Σύμφωνα με όσα αναφέραμε σε προηγούμενη παράγραφο, για να ορίσουμε τη θερμοδυναμική κατάσταση της ύλης, χρειαζόμαστε δύο παραμέτρους, που από εδώ και στο εξής θα ονομάζουμε καταστατικά μεγέθη. Επομένως, μπορούμε να απεικονίσουμε γραφικά τη Θερμοδυναμική κατάσταση του συστήματος σε ένα καρτεσιανό διάγραμμα, που έχει άξονες τα δύο καταστατικά μεγέθη, με ένα σημείο. Έστω ότι γνωρίζουμε τις τιμές Ρ 1, ν 1 πιεσης και ειδικού όγκου του συστήματος στην κατάσταση Θερμοδυναμικής ισορροπίας 1. Μπορούμε να απεικονίσουμε την την κατάσταση 1 με ένα σημείο σε δυο άξονες, με τετμημένες τον ειδικό όγκο v και τετεγμένες την πίεση P. Το διάγραμμα αυτό ονομάζεται διάγραμμα των καταστάσεων ή καταστατικό διάγραμμα (P-v). Καταστατικό διάγραμμα (P-v) Παρατηρούμε στο παρακάτω σχήμα, μια διάταξη κυλίνδρου εμβόλου που περιέχει 1 kg αέρα. Ο αέρας στην ατμοσφαιρική πίεση και στους 0 C έχει ειδικό όγκο 0,83 m 3 /kg. Στους 411 C σε πίεση 4x10 3 kpa έχει ειδικό όγκο 0,5 m 3 /kg όπως προκύπτει από πίνακες.

R ό Η εξίσωση αυτή ισχύει για τα τέλεια αέρια.

2 Μπορούμε να πραγματοποιήσουμε αυτές τις δύο καταστάσεις του αέρα 1 και μέσα στον κύλινδρο και με κατάλληλη κλίμακα να τις απεικονίσουμε στο διάγραμμα (Ρ-ν), όπως φαίνεται στο σχήμα Τα σημεία 1 και απεικονίζουν στο διάγραμμα (Ρ-ν) τις παραπάνω καταστάσεις του αέρα. Επίσης ένα πάρα πολύ χρήσιμο διάγραμμα για τη μελέτη της λειτουργίας των θερμικών μηχανών και εργομηχανών είναι το διάγραμμα θερμοκρασίας, Τ εντροπίας, S (-s). Για τη θερμοκρασία και την εντροπία θα αναφερθούμε σε επόμενα κεφάλαια. ΜΕΤΑΒΟΛΗ Παρατηρούμε στο παρακάτω σχήμα ένα Θερμοδυναμικό σύστημα στην κατάσταση ισορροπίας 1 που χαρακτηρίζεται από τις τιμές P 1, v 1, 1 Εάν το σύστημα πραγματοποιήσει εναλλαγή ενέργειας με το περιβάλλον του, η φυσική κατάσταση του συστήματος θα αλλάξει και θα συνεχίζει να αλλάζει, έως ότου συνεχίζεται η εναλλαγή ενέργειας με το περιβάλλον του. Όταν η εναλλαγή ενέργειας με το περιβάλλον σταματήσει, το σύστημα θα βρεθεί σε μια κατάσταση Θερμοδυναμικής ισορροπίας διαφορετική από την αρχική κατάσταση που θα χαρακτηρίζεται από τις τιμές Ρ, ν, Τ. Μεταβολή ονομάζεται το σύνολο των καταστάσεων από τις οποίες πρέπει να περάσει το σύστημα, από την αρχική μέχρι να βρεθεί στην τελική του κατάσταση, λόγω των συναλλαγών ενέργειας με το περιβάλλον του. Το σύνολο των

Επίσης ένα πάρα πολύ χρήσιμο διάγραμμα για τη μελέτη της λειτουργίας των θερμικών μηχανών και εργομηχανών είναι το διάγραμμα θερμοκρασίας, Τ εντροπίας, S (-s).

3 καταστάσεων από την αρχική 1 έως την τελική θα εκπροσωπεί μια μεταβολή και θα απεικονίζεται στο διάγραμμα (Ρ-ν) από μια γραμμή 1-, όπως φαίνεται στο σχήμα. Παρατηρούμε λοιπόν ότι, για να πραγματοποιηθεί η μεταβολή, είναι αναγκαίο το σύστημα να εναλλάσσει ενέργεια με το περιβάλλον του. Η μορφή της γραμμής, μέσω της οποίας απεικονίζεται η μεταβολή, εξαρτάται από τον τρόπο που πραγματοποιείται η συναλλαγή ενέργειας του συστήματος. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΕΛΕΙΩΝ ΑΕΡΙΩΝ Όταν το σύστημα, σ' αυτήν την περίπτωση ένα τέλειο αέριο, εξελίσσεται εξ αιτίας των εναλλαγών ενέργειας με το περιβάλλον από μια αρχική κατάσταση, που τη συμβολίζουμε 1, σε μια τελική κατάσταση που τη συμβολίζουμε, τότε λέμε ότι υφίσταται μια μεταβολή. Θα μελετήσουμε τις αναλυτικές σχέσεις που συνδέουν τις παραμέτρους της αρχικής και της τελικής κατάστασης, δηλ. τις εξισώσεις εκείνες που χαρακτηρίζουν τις μεταβολές, κάθε μία από αυτές ξεχωριστά, στις οποίες όπως αναφέραμε σε προηγούμενο κεφάλαιο, έχει δοθεί ένα χαρακτηριστικό όνομα π.χ. ισόθερμη, ισόχωρη, ισοβαρής, αδιαβατική, πολυτροπική. Σε κάθε μία από αυτές θα δώσουμε τις σχέσεις εκείνες που μας επιτρέπουν να υπολογίζουμε τις εναλλαγές ενέργειας του συστήματος με το περιβάλλον του, δηλ. την εναλλαγή έργου, θερμότητας, εσωτερικής ενέργειας. ΙΣΟΘΕΡΜΗ ή ΙΣΟΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ Ισόθερμη ονομάζεται η μεταβολή κατά τη διάρκεια της οποίας η θερμοκρασία του συστήματος παραμένει σταθερή, P ν = R Τ. Εοτω μια διάταξη κυλίνδρου εμβόλου όπως φαίνεται στο σχήμα 6.α, όπου πραγματοποιούμε μια ισόθερμη μεταβολή από την κατάσταση 1 στην κατάσταση. Διάταξη κυλίνδρου εμβόλου Κατάσταση 1: P 1, ν 1, Τ 1, P 1 ν 1 = R 1 Κατάσταση : P, ν, Τ, P ν = R Από τις δύο εξισώσεις λαμβάνοντας υπόψη ότι Τ 1 = Τ έχουμε: P 1 ν 1 = P ν = σταθ.

Η μορφή της γραμμής, μέσω της οποίας απεικονίζεται η μεταβολή, εξαρτάται από τον τρόπο που πραγματοποιείται η συναλλαγή ενέργειας του συστήματος.

4 P ν = σταθ Η σχέση αυτή εκφράζει την εξίσωση της ισόθερμης μεταβολής. Στο διάγραμμα (Ρ - ν) απεικονίζεται με το ένα σκέλος μιας ισοσκελούς υπερβολής ΙΣΟΧΩΡΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ Ισόθερμη μεταβολή Ισόχωρη μεταβολή ονομάζεται η μεταβολή, κατά τη διάρκεια της οποίας ο ειδικός όγκος, επομένως, και ο γεωμετρικός όγκος του συστήματος παραμένει σταθερός. Η εξίσωση της μεταβολής εκφράζεται με τη σχέση: ν = σταθ Στο διάγραμμα (Ρ - ν) η μεταβολή απεικονίζεται με ένα ευθύγραμμο τμήμα 1 παράλληλο στον άξονα Ρ Ισόχωρη μεταβολή

μεταβολή ονομάζεται η μεταβολή, κατά τη διάρκεια της οποίας ο ειδικός όγκος, επομένως, και ο γεωμετρικός όγκος του συστήματος

5 Από την εξίσωση P ν = R και ν 1 = ν για την κατάσταση 1 και της μεταβολής θα έχουμε: Κατάσταση 1: P 1, ν 1, Τ 1, P 1 ν 1 = R 1 Κατάσταση : P, ν, Τ, P ν = R Από τις δύο εξισώσεις διαιρώντας κατά μέλη θα έχουμε: P1 P 1 ΙΣΟΒΑΡΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ Ισοβαρής μεταβολή ονομάζεται η μεταβολή της πίεσης, κατά τη διάρκεια της οποίας η πίεση παραμένει σταθερή. Η εξίσωση της μεταβολής εκφράζεται με τη σχέση: P = σταθ Στο διάγραμμα (Ρ - ν) η μεταβολή απεικονίζεται με ένα ευθύγραμμο τμήμα παράλληλο στον άξονα ν. Ισοβαρής μεταβολή Από την εξίσωση P ν = R και P 1 = P για την κατάσταση 1 και της μεταβολής θα έχουμε: Κατάσταση 1: P 1, ν 1, Τ 1, P 1 ν 1 = R 1 Κατάσταση : Ρ, ν, Τ, Ρ ν = R Από τις δύο εξισώσεις, διαιρώντας κατά μέλη, θα έχουμε: v1 1 v ΑΔΙΑΒΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ Αδιαβατική ονομάζεται η μεταβολή κατά τη διάρκεια της οποίας δεν υπάρχει εναλλαγή θερμότητας του συστήματος με το περιβάλλον του. Επομένως θα έχουμε: (Q 1 ) αδ = 0 Η εξίσωση της μεταβολής εκφράζεται με τη σχέση: P ν k = σταθ

Η εξίσωση της μεταβολής εκφράζεται με τη σχέση: P = σταθ Στο διάγραμμα (Ρ - ν) η μεταβολή απεικονίζεται με ένα ευθύγραμμο τμήμα παράλληλο στον άξονα ν.

6 όπου k είναι ένας εκθέτης π.χ. k =1,1 ή k=1,4, ή k= κ.λ.π. που έχει σχέση με το είδος του αερίου. Για τον αέρα είναι k = 1,4 Στο διάγραμμα (Ρ - ν) η μεταβολή απεικονίζεται από μία καμπύλη Αδιαβατική μεταβολή Από την εξίσωση P ν k = σταθ για την κατάσταση 1 και της μεταβολής θα έχουμε: Κατάσταση 1: P 1, ν 1, Τ 1, P 1 ν 1 k = σταθ. Κατάσταση : Ρ, ν, Τ, P v k = σταθ. Επομένως θα έχουμε : P 1 ν 1 k = P v k Η αδιαβατική μεταβολή μοιάζει με την ισόθερμη αλλά η καμπύλη της αδιαβατικής μεταβολής έχει μεγαλύτερη κλίση είναι δηλαδή ποιό απότομη. Οι μεταβολές στο διάγραμμα (P-v) Οι νόμοι των θερμοδυναμικών μεταβολών στη γενική τους μορφή εκφράζονται με τη σχέση : P ν m = σταθ Η σχέση αυτή εκφράζει και την πολυτροπική μεταβολή, είναι δηλαδή μια γενική σχέση. Στο παρακάτω διάγραμμα εκφράζονται διάφορες μεταβολές με σχέσεις που βρίσκονται κάτω από το διάγραμμα.

1: P 1, ν 1, Τ 1, P 1 ν 1 k = σταθ. Κατάσταση : Ρ, ν, Τ, P v k = σταθ.

7 ΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ (Τ - s) Εάν λάβουμε ως παραμέτρους την εντροπία και τη θερμοκρασία, μπορούμε να απεικονίσουμε τη θερμοδυναμική κατάσταση του συστήματος στο διάγραμμα (-S). Την εντροπία την οποία εκφράζουμε σε J/kg Κ, τοποθετούμε στις τετμημένες, ενώ τη θερμοκρασία σε βαθμούς Κέλβιν, τοποθετούμε στις τεταγμένες. Οι θερμοδυναμικές μεταβολές απεικονίζονται στο διάγραμμα (Τ - s), όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Στο διάγραμμα (Τ - s), οι ισόθερμες είναι παράλληλες στον άξονα της εντροπίας και οι αδιαβατικές (ισοεντροπικές) είναι παράλληλες στον άξονα της θερμοκρασίας. Οι ισοβαρείς είναι καμπύλες με θετική κλίση και οι ισόχωρες είναι και αυτές με θετική κλίση, αλλά με μεγαλύτερη από εκείνη που έχουν οι ισοβαρείς. Στο διάγραμμα (Τ - s), το εμβαδόν της επιφάνειας, που προσδιορίζεται από την καμπύλη της μεταβολής, τις ακραίες τεταγμένες της μεταβολής και τον άξονα της εντροπίας, απεικονίζει τη θερμότητα που εναλλάσσει το σύστημα με το περιβάλλον του κατά τη διάρκεια της μεταβολής. Πράγματι, θεωρούμε ένα στοιχειώδες τμήμα της μεταβολής (βλέπε σχήμα) και εφαρμόζουμε το ίδιο σκεπτικό που κάναμε για το στοιχειώδες έργο ΔW e = P Δν, προκειμένου να το απεικονίσουμε στο διάγραμμα (Ρ - ν). Το στοιχειώδες εμβαδόν κάτω

Οι θερμοδυναμικές μεταβολές απεικονίζονται στο διάγραμμα (Τ - s), όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.

8 από την καμπύλη με βάση Δs και ύψος Τ είναι ΔQ = Τ ΔS και απεικονίζει τη στοιχειώδη θερμότητα που το σύστημα εναλλάσσει με το περιβάλλον του, κατά τη διάρκεια της στοιχειώδους μεταβολής που υφίσταται. Η θερμότητα που το σύστημα εναλλάσσει με το περιβάλλον του, δίνεται από το εμβαδόν κάτω από την καμπύλη της μεταβολής. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ Διάγραμμα ( S) P1 1 v Σε ισόθερμη μεταβολή δίνεται : Κατάσταση 1: P 1 = 0Pa, ν 1 = 5m 3 /Kg, Κατάσταση : P = ;, ν = 0m 3 /Kg Να βρείτε το P. P 1 ν 1 = P ν 0.5 = P.0 P = 5 m 3 /Kg. Σε ισόχωρη μεταβολή δίνεται : Κατάσταση 1: P 1 = 000Pa, 1 = 300 K, Κατάσταση : P = ;, = 600 K Να βρείτε το P. P 000 P P = P = 4000 Pa 3. Σε ισοβαρή μεταβολή δίνεται : Κατάσταση 1: v 1 = 40m 3 /Kg, 1 = 300 K, Κατάσταση : v = 100 m 3 /Kg;, = ; Να βρείτε το. v = = 750 K 4. Σε αδιαβατική μεταβολή δίνεται : Κατάσταση 1: P 1 = 4000Pa, v 1 = 0m 3 /Kg, Κατάσταση : P = 1000 P;, v = ; Να βρείτε το v, όταν το k =. P 1 ν 1 k = P v k = v = 1000.v v = /1000 v = 1600 v = 40 m 3 /Kg.

Σε ισόθερμη μεταβολή δίνεται : Κατάσταση 1: P 1 = 0Pa, ν 1 = 5m 3 /Kg, Κατάσταση : P = ;, ν = 0m 3 /Kg Να βρείτε το P. P 1 ν 1 = P ν 0.5 = P.0 P = 5 m 3 /Kg.

Σχετικά έγγραφα

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΕΡΙΩΝ. 1. Δώστε τον ορισμό τον τύπο και το διάγραμμα σε άξονες P v της ισόθερμης μεταβολής. σελ. 10. και

ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΕΡΙΩΝ. 1. Δώστε τον ορισμό τον τύπο και το διάγραμμα σε άξονες P v της ισόθερμης μεταβολής. σελ. 10. και ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΕΡΙΩΝ 1. Δώστε τον ορισμό τον τύπο και το διάγραμμα σε άξονες P v της ισόθερμης μεταβολής. σελ. 10 ορισμός : Ισόθερμη, ονομάζεται η μεταβολή κατά τη διάρκεια της οποίας η θερμοκρασία