μηχανισμοί καταπολέμησης της διαφθοράς και νέο πειθαρχικό δίκαιο δημοσίων υπαλλήλων

Transcript

1 Ελεγκτικοί μηχανισμοί καταπολέμησης της διαφθοράς και νέο πειθαρχικό δίκαιο δημοσίων υπαλλήλων Δρ. Ιωάννης Μάρκοβιτς Οικονομικός Επιθεωρητής Εκπαιδευτής ΕΚΔΔΑ Ημερίδα Συλλόγου Εργαζομένων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας & Ένωσης Υπαλλήλων ΠΥ Υπουργείου Παιδείας Μακεδονίας-Θράκης, ΠΚ «Αλέξανδρος», Πέμπτη 27 Ιουνίου 2013, Θεσσαλονίκη

2 Όποιος των υπαλλήλων υπουργών φωραθή ότι έλαβε δώρα και παρέβη τα χρέη του να εκπίπτη του υπουργήματός του «Περί δωροδοκίας των Δημοσίων Υπουργών» (Κώδιξ Νόμων, Εκ της εν Ύδρα Τυπογραφίας,, 1824)

3 Στην κλασική πολιτική φιλοσοφία η διαφθορά ορίζεται ως εκφυλισμός των πολιτικών θεσμών και παραποίηση των αρχών που αποτελούν τα θεμέλια ενός πολιτικού συστήματος

4 Τι είναι η διαφθορά; Εκμετάλλευση δύναμης για ιδιωτικό (παράνομο) όφελος Περίπλοκο φαινόμενο Δωροδοκίες, απάτες, εκβιασμός, προτίμηση, οικογενειοκρατία, υπεξαίρεση, συνωμοσία Στην πολιτική, διοίκηση, δικαιοσύνη, σωφρονισμό, ιδιωτικό τομέα Μεγάλη vs. μικρή Χαώδης vs. οργανωμένη Αγοραία vs. τοπική Πληρωμή για κάτι νόμιμο (υπεξαίρεση)) vs. Πληρωμή για κάτι που δεν δικαιούται Γκρίζες ζώνες: παρασκηνιακή πολιτική πίεση, δώρα Κριτήρια: Αμοιβαιότητα ανταλλαγής, διαφάνεια και λογοδοσία, εκβιασμένες αποφάσεις

5 Η σχέση προσφοράς - ζήτησης δημιουργεί προϋποθέσεις διεφθαρμένων συναλλαγών, τα συστήματα εξουσίας και διαφθοράς πάντα αλληλένδετα, το κράτος δικαίου το ζητούμενο Η διαφθορά δηλητηριάζει το δημόσιο βίο, υποβαθμίζει το κύρος και την αξιοπιστία της χώρας, σκοτεινιάζει τον ορίζοντα της νεολαίας, οδηγείται από ιδιοτελείς σκοπούς και οφέλη, αγνοεί τις αρχές της ηθικής και το κοινό καλό και υποθηκεύει το μέλλον της κοινωνίας Η διαφθορά σε μια δημοκρατική χώρα είναι διαφθορά της δημοκρατίας, των θεσμών και των δομών της

6 Οι δύο βασικές έννοιες της διαφθοράς, διαφθορά ως φθορά των ηθών και αξιών και διαφθορά ως δωροδοκία

7 Κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας Ουίλιαμ Σαίξπιρ, «Άμλετ»

8 Άρθρο 2 Ευρωπαϊκής Αστικής Σύμβασης κατά της διαφθοράς (Στρασβούργο 1999) και Ν /01 «Κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα Αστικού Δικαίου περί διαφθοράς» Κάθε επιδίωξη, προσφορά, παροχή ή αποδοχή, ευθέως ή πλαγίως, μιας παράνομης προμήθειας ή άλλου μη οφειλόμενου οφέλους, η οποία επηρεάζει την ομαλή άσκηση ενός λειτουργήματος ή την αναμενόμενη συμπεριφορά εκείνου που ωφελείται την παράνομη προμήθεια ή το μη οφειλόμενο όφελος ή την υπόσχεση ενός τέτοιου μη οφειλόμενου οφέλους

9 Τρία στοιχεία Κάθε πράξη επιδίωξης, προσφοράς, παροχής ή αποδοχής, ευθέως ή πλαγίως Παράνομης προμήθειας ή άλλου μη οφειλόμενου οφέλους Που επηρεάζει την ομαλή άσκηση ενός λειτουργήματος ή την αναμενόμενη συμπεριφορά εκείνου που ωφελείται την παράνομη προμήθεια ή το μη οφειλόμενο όφελος ή την υπόσχεση ενός τέτοιου μη οφειλόμενου οφέλους

10 Η διαφθορά έχει άμεση σχέση με την «κρυφή» οικονομία ή την παραοικονομία Με την έννοια «παραοικονομία» νοούνται εκείνες οι νόμιμες ή παράνομες οικονομικές δραστηριότητες που έχουν ως στόχο την αποφυγή πληρωμής των φόρων ή την πληρωμή χρηματικών ποσών για να διεκπεραιωθεί μια διαδικασία, ενώ αυτό δεν απαιτείται

11 Μορφές εμφάνισης διαφθοράς Δωροδοκία (ενεργητική παθητική/δωροληψία δωροληψία) Χρηματισμός Εκβιασμός Προτίμηση πελατών Νεποτισμός/οικογενειοκρατίαοικογενειοκρατία Πλαστογραφία

12 Το Τρίγωνο της Διαφθοράς Ορθολογικοποίηση Ευκαιρία Πίεση

13 Μακιαβελισμός Ναρκισσισμός Η Σκοτεινή Τριάδα του διεφθαρμένου Ψυχοπάθεια

14 Τα θεμέλια της αντιδιαφθοράς Αξιολόγηση κινδύνου Ακεραιότητα Ανοικτότητα για κινδύνους και διλήμματα Προώθηση κουλτούρας του διαλόγου μηδενική ανοχή Προώθηση και προστασία ανωνυμίας καταγγελιών Διοίκηση Συμμετοχή Εμπλοκή Κοινωνίας Πολιτών Εκπαίδευση πληροφόρησης Ύπαρξη εκστρατειών ΑΔ Λογοδοσία Περισσότεροι έλεγχοι Μεγαλύτερη αστυνόμευση Ηγεσία Διαφάνεια Δημοσιοποίηση πληροφοριών Προσβασιμότητα στην πληροφόρηση Συλλογική δράση

15 Τι μπορεί να γίνει ώστε να αντιμετωπιστούν και να μειωθούν τα φαινόμενα διαφθοράς; Ενίσχυση αποκέντρωσης και δημοσιονομικής λογοδοσίας Δημιουργία συστημάτων και θεσμών που ενισχύουν και ενθαρρύνουν τη δημόσια διαβούλευση και συμμετοχή στη διαμόρφωση και εφαρμογή των δημοσίων πολιτικών Δημιουργία περισσότερο διαφανών δημοσίων υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο Ενίσχυση και εφαρμογή διαφανών και αποτελεσματικών προγραμμάτων, όπου το δημόσιο αναλαμβάνει να υλοποιήσει υπηρεσίες από τον ιδιωτικό τομέα και αντίστροφα

16 Διαφάνεια και βελτίωση στις νομοθετικές διαδικασίες Ανάπτυξη ανεξάρτητων μέσων, εκπαιδευμένων για θέματα διαφθοράς και των επιπτώσεών της στην οικονομία Δημιουργία συνεργασιών δημόσιου-ιδιωτικού ιδιωτικού τομέα, τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνικών φορέων για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων από αυτές τις πρωτοβουλίες Εκπαίδευση των πολιτών για τις κοινωνικές και οικονομικές δαπάνες από τη διαφθορά Βελτίωση των καναλιών επικοινωνίας των κρατικών λειτουργών με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις

17 Μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση Δημιουργία από την τοπική αυτοδιοίκηση υπηρεσιών μιας στάσης, όπου θα υπάρχουν διαδικασίες για ανατροφοδότηση σχετικά με την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών μεταξύ των πολιτών και του κράτους Δημοσίευση από το κράτος, τους φορείς και τους ανεξάρτητους οργανισμούς περιπτώσεων όπου έχουν καταγραφεί φαινόμενα διαφθοράς και έρευνες σχετικά με την κατάσταση της διαφθοράς στην κοινωνία και στην οικονομία

18 Δημιουργία προγράμματος αντιμετώπισης διαφθοράς επικεντρωμένο στις δαπάνες για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και της οικονομίας, ώστε να μπορούν να εκπαιδευθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες Δημιουργία αξιολογήσεων αποτελεσματικότητας Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα για τη διαπίστωση φαινομένων διαφθοράς και ανάληψης διορθωτικών κινήσεων Υποστήριξη προγραμμάτων εκπαίδευσης για αλλαγή νοοτροπίας και στάσης απέναντι στη διαφθορά Ενίσχυση προγραμμάτων καλής διακυβέρνησης και κωδίκων συμπεριφοράς

19 Για ν αποκτήση κανείς γρόσια, άλλος τρόπος δεν είναι, πρέπει να χει μεγάλην τύχη, να εύρη στραβόν κόσμο, και να είναι αυτός μ ένα μάτι, δεν του χρειάζονται δυο. Πρέπει να φάη σπίτια, να καταπιή χωράφια, να βουλιάξη καράβια, με τριανταέξ τα εκατό, θαλασσοδάνεια, το διάφορο κεφάλι Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «Τα Βενέτικα»

20 Ποινικός Κώδικας Π.Δ.. 283/85, 12ο Κεφάλαιο Άρθρο 235: Παθητική δωροδοκία Άρθρο 236: Ενεργητική δωροδοκία Άρθρο 237: Δωροδοκία δικαστή Άρθρο 239: Κατάχρηση εξουσίας Άρθρο 242: Ψευδής βεβαίωση, νόθευση Άρθρο 244: Καταπίεση Άρθρο 255: Αθέμιτη συμμετοχή Άρθρο 256: Απιστία σχετική με την υπηρεσία Άρθρο 258: Υπεξαίρεση στην υπηρεσία Άρθρο 259: Παράβαση καθήκοντος

21 Κώδικας Δημοσίων Υπαλλήλων (Ν /07), Μέρος Ε Κεφάλαιο Α (Πειθαρχικό Δίκαιο) ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ Ν /12 και Ν.4093/12 (υποπαρ. Ζ.3) - ορισμοί πειθαρχικού παραπτώματος, μορφές τους και εφαρμογή κανόνων και αρχών ποινικού δικαίου για πειθαρχικά παραπτώματα Άρθρο 106 Ορισμός πειθαρχικού παραπτώματος: Το πειθαρχικό παράπτωμα συντελείται με υπαίτια πράξη ή παράλειψη του υπαλλήλου που μπορεί να του καταλογισθεί

22 Άρθρο 107 Πειθαρχικά παραπτώματα α) πράξεις με τις οποίες εκδηλώνεται άρνηση αναγνώρισης του Συντάγματος ή έλλειψη αφοσίωσης στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία, β) η παράβαση καθήκοντος που προσδιορίζεται από τις υποχρεώσεις του υπαλλήλου όπως ορίζονται από κείμενες διατάξεις, εντολές, οδηγίες, γ) η παράβαση καθήκοντος κατά τον Ποινικό Κώδικα ή άλλους ειδικούς ποινικούς νόμους,

23 δ) η απόκτηση οικονομικού οφέλους ή ανταλλάγματος, ε) η αναξιοπρεπής, ανάρμοστη, ανάξια συμπεριφορά εκτός υπηρεσίας, στ) η παράβαση της αρχής της αμεροληψίας, ζ) η παράβαση της αρχής της ισότητας και ίσων ευκαιριών, μεταξύ των δύο φύλων, η) η παράβαση της υποχρέωσης εχεμύθειας, θ) η σοβαρή απείθεια, ι) η αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων,

24 ια) η διακριτική μεταχείριση των πολιτών και η αδικαιολόγητη προτίμηση νεότερων υποθέσεων με παραμέληση παλαιότερων, ιβ) η άρνηση παροχής πληροφόρησης στους πολίτες και τις αρχές, ιγ) η μη έγκαιρη απάντηση σε αναφορές ή αιτήσεις πολιτών, ιδ) η χρησιμοποίηση της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας ή πληροφοριών που κατέχει ο υπάλληλος λόγω της υπηρεσίας ή της θέσης του, για εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων του ίδιου ή τρίτων προσώπων,

25 ιε) η αδικαιολόγητη άρνηση προσέλευσης για ιατρική εξέταση, ιστ) η άμεση ή μέσω τρίτου προσώπου συμμετοχή σε δημοπρασία την οποία διενεργεί επιτροπή, μέλος της οποίας είναι ο υπάλληλος ή η αρχή στην οποία αυτός ανήκει, ιζ) η άσκηση κριτικής των πράξεων της προϊσταμένης αρχής που γίνεται δημοσίως, γραπτώς ή προφορικώς, με σκόπιμη χρήση εν γνώσει εκδήλως ανακριβών στοιχείων ή με χαρακτηριστικά απρεπείς εκφράσεις,

26 ιη) η άρνηση σύμπραξης, συνεργασίας και χορήγησης στοιχείων ή εγγράφων κατά τη διεξαγωγή έρευνας, επιθεώρησης ή ελέγχου από τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και τα ιδιαίτερα Σώματα και Υπηρεσίες Επιθεώρησης και Ελέγχου, ιθ) η αδικαιολόγητη μη έγκαιρη σύνταξη ή η σύνταξη μεροληπτικής έκθεσης αξιολόγησης, κ) η άρνηση ή παρέλκυση εκτέλεσης υπηρεσίας, κα) η χρησιμοποίηση τρίτων προσώπων για την απόκτηση υπηρεσιακής εύνοιας ή την πρόκληση ή ματαίωση διαταγής της υπηρεσίας,

27 κβ) η σύναψη στενών κοινωνικών σχέσεων με πρόσωπα των οποίων ουσιώδη συμφέροντα εξαρτώνται από τον τρόπο αντιμετώπισης θεμάτων της αρμοδιότητας του υπαλλήλου, κγ) η φθορά λόγω ασυνήθιστης χρήσης, η εγκατάλειψη ή η παράνομη χρήση πράγματος το οποίο ανήκει στην υπηρεσία, κδ) η παράλειψη δίωξης και τιμωρίας πειθαρχικού παραπτώματος, κε) η άσκηση εργασίας ή έργου με αμοιβή χωρίς προηγούμενη άδεια της υπηρεσίας,

28 κστ) η απλή απείθεια, κζ) η μη τήρηση του ωραρίου και η παράλειψη του προϊσταμένου να ελέγχει την τήρησή του, κη) η αμέλεια ή ατελής εκπλήρωση υπηρεσιακού καθήκοντος, κθ) τα ειδικά πειθαρχικά παραπτώματα (μη συνεργασία με ΚΕΠ, μη εξυπηρέτηση πολιτών, μη απλούστευση διαδικασιών), λ) η μη εμφάνιση ή άρνηση εμφάνιση μάρτυρα χωρίς εύλογη αιτία, λα) ο διορισμός αλλοδαπών πολιτών

29 Ν /12, υποπαρ. Ζ.3 Αργία στο πλαίσιο της πειθαρχικής και ποινικής διαδικασίας Το άρθρο 103 του ν /07, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο πρώτο του ν /12, αντικαθίσταται ως εξής Τίθεται αυτοδίκαια σε αργία: α) ο υπάλληλος που στερήθηκε την προσωπική του ελευθερία ύστερα από πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή ένταλμα προσωρινής κράτησης, β) ο υπάλληλος κατά του οποίου εκδόθηκε ένταλμα προσωρινής κράτησης και στη συνέχεια ήρθη η προσωρινή κράτησή του ή αντικαταστάθηκε με περιοριστικούς όρους,

30 γ) ο υπάλληλος, ο οποίος παραπέμφθηκε αμετακλήτως ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για κακούργημα ή για τα αδικήματα της κλοπής της υπεξαίρεσης ( κοινής και στην υπηρεσία) ),απάτης, απάτης, εκβίασης, πλαστογραφίας, δωροδοκίας, καταπίεσης, απιστίας περί την υπηρεσία καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής

31 δ) ο υπάλληλος στον οποίο επιβλήθηκε η πειθαρχική ποινή της οριστικής ή της προσωρινής παύσης, ε) ο υπάλληλος ο οποίος έχει παραπεμφθεί στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο για τα παραπτώματα των περιπτώσεων α, γ, δ, ε, θ, ι, ιδ, ιη, κγ, κδ, κζ και κθ του άρθρου 107 ή αντίστοιχα παραπτώματα του ίδιου άρθρου, όπως ίσχυε πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο δεύτερο του ν /2012, ή αντίστοιχα παραπτώματα του προϊσχύοντος Υπαλληλικού Κώδικα (ν /1999)

32 Το άρθρο 104 ν /07, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο πρώτο του ν /12, αντικαθίσταται ως εξής Αν συντρέχουν λόγοι δημόσιου συμφέροντος ή υπηρεσιακοί λόγοι μπορεί να τεθεί σε αργία ο υπάλληλος κατά του οποίου: α) έχει ασκηθεί πειθαρχική δίωξη για οποιοδήποτε πειθαρχικό παράπτωμα, με την επιφύλαξη των περιπτώσεων της παραγράφου 1 περίπτωση ε του προηγούμενου άρθρου, για τις οποίες επιβάλλεται αυτοδίκαιη αργία, ή β) υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για άτακτη διαχείριση, η οποία στηρίζεται σε έκθεση της προϊσταμένης αρχής ή του αρμόδιου επιθεωρητή

33 Οι βασικές αλλαγές στο πειθαρχικό δίκαιο Η αποκλειστική απαρίθμηση των πειθαρχικών παραπτωμάτων. Η αναμόρφωση του κατάλογου των πειθαρχικών ποινών με την πρόβλεψη νέων και θέσπιση μεγαλύτερης κλιμάκωσης για ήδη υφιστάμενες. Η πρόβλεψη πειθαρχικών συμβουλίων, με αποκλειστική αρμοδιότητα την εξέταση των πειθαρχικών υποθέσεων. Η νέα συγκρότηση και ποιοτική αναβάθμιση των πειθαρχικών συμβουλίων, με συμμετοχή δικαστικών λειτουργών. Η μη συμμετοχή αιρετών υπαλλήλων στα πειθαρχικά συμβούλια.

34 Η συντόμευση των χρονικών διαστημάτων εντός των οποίων πρέπει να ολοκληρωθεί η πειθαρχική διαδικασία. Στο άρθρο 103 προστίθεται η αυτοδίκαιη θέση σε αργία για υπάλληλο που παραπέμφθηκε αμετακλήτως προκειμένου να δικαστεί για τα αδικήματα της δωροδοκίας, της υπεξαίρεσης περί την υπηρεσία, της κατάχρησης ανηλίκων σε ασέλγεια, της ασέλγειας με κατάχρηση εξουσίας ή της πορνογραφίας ανηλίκων. Στην ποινή της οριστικής απόλυσης προστίθεται και η ποινή της προσωρινής παύσης άνω των έξι μηνών. Ο υπάλληλος ασκεί εκ νέου τα καθήκοντά του εάν αθωωθεί με τελεσίδική δικαστική απόφαση.

35 Στο άρθρο 104 προβλέπεται η δυνητική θέση σε αργία όταν συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος και αρκεί η άσκηση πειθαρχικής δίωξης. Στο άρθρο 105 αναφέρεται ότι καταβάλλεται στον υπάλληλο που τίθεται σε αργία του 1/3 από το 1/2 του προϊσχύοντος καθεστώτος, των αποδοχών του στην περίπτωση θέσης σε αργία για τα αδικήματα του άρθρου 103 παρ. 1 εδαφίου β. Καταργείται η υποχρεωτική επιστροφή των αποδοχών σε περίπτωση απαλλαγής του υπαλλήλου ή του αβάσιμου των υπονοιών για άτακτη διαχείριση και καθιερώνεται η δυνητική επιστροφή αυτών.

36 Στο άρθρο 107 προστίθενται νέα παραπτώματα όπως η απόκτηση οικονομικού οφέλους κατά την άσκηση των καθηκόντων του ή εξ αφορμής αυτών, η παραβίαση της αρχής της ισότητας σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, η μη σύνταξη έκθεσης αξιολόγησης, η μη τήρηση του ωραρίου από τον υπάλληλο και η παράλειψη του προϊστάμενου να ελέγχει την τήρησή του, κ.ά.

37 Οι πειθαρχικές ποινές που επιβάλλονται στους υπαλλήλους είναι η έγγραφη επίπληξη, το πρόστιμο έως τις αποδοχές 12 μηνών, η στέρηση του δικαιώματος για προαγωγή από 1 έως 5 έτη, η στέρηση του δικαιώματος συμμετοχής σε διαδικασία επιλογής προϊσταμένου οργανικής μονάδας οποιουδήποτε επιπέδου από 1 έως 5 έτη, η αφαίρεση της άσκησης των καθηκόντων προϊστάμενου οργανικής μονάδας οποιουδήποτε επιπέδου για τη θητεία ή το υπόλοιπό της, ο υποβιβασμός έως 2 βαθμούς, η προσωρινή παύση από 3 έως 12 μήνες με πλήρη στέρηση αποδοχών και η οριστική παύση.

38 Στο άρθρο 109 παρ. 3 προστίθεται η δυνατότητα επιβολής και πρόσθετων διοικητικών κυρώσεων από έως ευρώ, καθώς και από έως ευρώ, όταν επιβάλλεται η πειθαρχική ποινή της οριστικής παύσης και πρόκειται για πειθαρχικά παραπτώματα των περιπτώσεων δ και ε της παρ. 1 του άρθρου 107 του ΥΚ που σχετίζονται με οικονομικό αντικείμενο. Θεσπίζονται κατώτατα όρια ποινών για ορισμένα από τα αδικήματα. Επιμηκύνεται ο χρόνος παραγραφής των αδικημάτων από 2 σε 5 έτη για τα περισσότερα παραπτώματα και σε 7 έτη για αδικήματα όπως παράβαση καθήκοντος, απόκτηση οικονομικού οφέλους ή ανταλλάγματος, σοβαρή απείθεια ή αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων, κ.ά. Στο άρθρο 123 μειώνεται ο χρόνος εντός του οποίου πρέπει να ολοκληρωθεί η πειθαρχική διαδικασία.

39 Στο άρθρο 124 δεν περιλαμβάνεται πια η ρητή διάταξη περί ακυρότητας της διαδικασίας σε περίπτωση παράλειψης της κοινοποίησης του παραπεμπτήριου εγγράφου. Στο άρθρο 125 τίθενται χρονικά όρια στην διάρκεια της προκαταρτικής εξέτασης. Στο άρθρο 126 τίθενται συντομότερα χρονικά όρια για την ολοκλήρωση της ΕΔΕ. Στο άρθρο 130 παρ. 2 προβλέπεται ότι η μη εμφάνιση ή η άρνηση κατάθεσης του μάρτυρα συνιστά και ειδικό πειθαρχικό παράπτωμα. Η ποινή της επίπληξης διαγράφεται μετά από 3 χρόνια, του προστίμου μετά από 8 και οι λοιπές ποινές, εκτός της οριστικής και προσωρινής παύσης και του υποβιβασμού, μετά 10 έτη, εφ όσον κατά το αντίστοιχο χρονικό διάστημα ο υπάλληλος δεν τιμωρήθηκε με άλλη ποινή.

40 Φορείς καταπολέμησης της διαφθοράς Εθνικός Συντονιστής Καταπολέμησης της Διαφθοράς Εισαγγελέας κατά της Διαφθοράς Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Συνήγορος του Πολίτη Α.Σ.Ε.Π. Σώμα Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης Οικονομική Επιθεώρηση Σώματα Επιθεωρήσεων Υπουργείων Υπηρεσίες Εσωτερικών Υποθέσεων Σ.Δ.Ο.Ε. Δίωξη Οικονομικού Εγκλήματος & Ηλεκτρονικού Εγκλήματος

41 ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ, ΕΛΛΑΔΑ ΟΜΑΔΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

42 1. ΘΕΣΠΙΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ Α. Εθνική στρατηγική καταπολέμησης της διαφθοράς Μείωση αριθμού συναλλαγών που υπόκεινται σε διαφθορά Μείωση ωφελειών από διεφθαρμένες συναλλαγές Αύξηση πιθανότητας σύλληψης Ενίσχυση «κύκλων άμυνας»: ελεγκτικοί μηχανισμοί στα υπουργεία (επίπεδο 1), γενικοί έλεγχοι (επίπεδο 2), επιβολή νόμου και δικαιοσύνη (επίπεδο 3), κοινοβούλιο (επίπεδο 4) Διασφάλιση συμμετοχής και πολιτικής στήριξης μέσω κοινοβουλίου Συνεχής επικαιροποίηση μέτρων (διάκριση μεταξύ μορφών διαφθοράς για λήψη κατάλληλων μέτρων) Συμπερίληψη μέτρων και δράσεων στην στρατηγική για καταπολέμηση ξεπλύματος βρώμικου χρήματος (περιορισμοί στις συναλλαγές με μετρητά, χρήση του ΑΦΜ σε όλες τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, σύγκριση δεδομένων που υπάρχουν σε πρώην πολιτικά πρόσωπα και σε ύποπτες συναλλαγές, κεντρική βάση δεδομένων για τις τραπεζικές καταθέσεις για ανάλυση των πληροφοριών)

43 1. ΘΕΣΠΙΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ Β. Στρατηγικές εστιασμένες σε κλάδους Ειδικές στρατηγικές σε εφορίες, υπηρεσίες υγείας, δημόσια έργα, στρατιωτικές προμήθειες και συμβάσεις, επενδύσεις ιδιωτών με την τοπική αυτοδιοίκηση δημιουργία στρατηγικής αξιολόγησης κλαδικού κινδύνου Λήψη ειδικών μέτρων και προληπτικών δράσεων ανά κλάδο Συσχέτιση φαινομένων διαφθοράς με χρηματοδοτήσεις από ΕΕ Δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων από ελέγχους

44 2. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ, ΜΕΣΩ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ Ή ΚΑΙ ΜΙΑΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ Δημιουργία εθνικού συντονιστή ή/και ανεξάρτητης αρχής καταπολέμησης της διαφθοράς μέσω θεσμικής κατοχύρωσης από το κοινοβούλιο Δημιουργία επιτροπής για τη διαμόρφωση στρατηγικής σε συνεργασία με την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος Συνεργασία σε επίπεδο συμβουλευτικό με τη Διεθνή Διαφάνεια και την Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα Χαρτογράφηση αρμοδιοτήτων για την πρόληψη από επικαλύψεις Συντονισμός με υπηρεσίες και σώματα δίωξης και ελέγχου

45 3. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Α. Ενίσχυση της πρόληψης και της ευαισθητοποίησης Εισαγωγή συχνών αξιολογήσεων κινδύνου Εισαγωγή μεθόδων και μηχανισμών μέτρησης της υλοποίησης δράσεων κατά της διαφθοράς Εισαγωγή μηχανισμών παρακολούθησης διαφθοράς Εισαγωγή αποτελεσματικών μηχανισμών προστασίας, αποκάλυψης και απόσυρσης συγκρούσεων συμφερόντων και ασυμβατοτήτων για τους δημόσιους λειτουργούς, συμπεριλαμβανομένων των εκλεγμένων Εισαγωγή μηχανισμών για διαφάνεια στους δημόσιους διαγωνισμούς, συμβάσεις και προϋπολογισμούς Ενίσχυση συμμετοχής της κοινωνίας πολιτών και της ενδυνάμωσης των πολιτών Παροχή μέσων παρακολούθησης και διαδικασιών των μέτρων καταπολέμησης της διαφθοράς Συνεργασία με τα ΜΜΕ για τον ρόλο τους στην καταπολέμηση της διαφθοράς Αποτελεσματικό πλαίσιο για τη διαφάνεια, εποπτεία και τιμωρία της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων

46 3. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΤΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Β. Ενίσχυση της δημόσιας ακεραιότητας Έλεγχος για σύγκρουση συμφερόντων Ενθάρρυνση αναφοράς φαινομένων διαφθοράς από δημόσιους λειτουργούς Ενίσχυση προστασίας ατόμων που καταγγέλλουν φαινόμενα διαφθοράς Ενίσχυση δυνατότητας και ικανότητας υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου και ενίσχυση αποτελεσματικότητας πειθαρχικών διαδικασιών που προκύπτουν από το αποτέλεσμα των ελέγχων τους Εισαγωγή εξετάσεων για τους δημόσιους λειτουργούς σε θέματα ακεραιότητας Ενίσχυση θεσμικού οπλοστασίου για την λήψη και αποδοχή δώρων από τους δημόσιους λειτουργούς Διαμόρφωση κώδικα ηθικής και συμπεριφοράς για τους δημόσιους λειτουργούς

47 4. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΩΞΗΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΣΕ ΤΟΜΕΙΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Εκπαίδευση προσωπικού ΓΕΔΔ, ΣΕΕΔΔ, ΣΔΟΕ, Οικον. Αστυνομίας, Οικον. Επιθεώρησης, Οικον. Εισαγγελίας στην καταπολέμηση της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων των δικαστών Εκπαίδευση σε τρία επίπεδα Πρώτον αναγνώριση και εκπαίδευση ελεγκτικών ικανοτήτων σε μεγαλύτερες ομάδες Δεύτερον εκπαίδευση σε βάθος μικρότερων ομάδων οικονομικών ελεγκτών σε ειδικούς τομείς και κλάδους Τρίτον εκπαίδευση στην πράξη μικρής ομάδας ελεγκτών για έρευνες σε εξέλιξη και ειδικές προανακριτικές πράξεις Συντονισμός των ελεγκτών σε τομείς υψηλού κινδύνου εφορίες, υγεία, οικιστική ανάπτυξη (δημόσια έργα)

48 5. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Δημιουργία κεντρικής βάσης δεδομένων τραπεζικών λογαριασμών προς αξιοποίησή τους από τις διωκτικές υπηρεσίες Πρόσβαση στο Ο.Π.Σ. ELENXIS του Υπουργείου Οικονομικών από τους φορείς που ασχολούνται με την καταπολέμηση της διαφθοράς Δημιουργία κεντρικού συντονιστικού οργάνου για την καταγραφή και ανάλυση υποθέσεων διαφθοράς Δημιουργία τυπολογιών και δεικτών που συνδέουν τη διαφθορά με το ξέπλυμα χρήματος (τυποποίηση διαδικασιών και ελέγχων) Ενίσχυση μηχανισμών για την αποκάλυψη των πηγών περιουσιακών στοιχείων των δημοσίων λειτουργών, συμπεριλαμβανομένων των αιρετών

49 6. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Εισαγωγή μεθοδολογίας εύρεσης αποδεικτικών στοιχείων διαφοράς Βελτίωση ποινικής νομοθεσίας και ποινικής διαδικασίας σχετική με τα αδικήματα διαφθοράς και των εγκλημάτων λευκού κολάρου, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων που σχετίζονται με την ασυλία μελών της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου Εισαγωγή και εφαρμογή Ελληνικής Νομοθεσίας Χρηματισμού Βελτίωση νομικού πλαισίου προανακριτικών διαδικασιών Βελτίωση χρονικού ορίου εκδικάσεων υποθέσεων διαφθοράς Προτεραιότητα στην εκδίκαση υποθέσεων διαφθοράς με κατηγορούμενους δημοσίους λειτουργούς Ενίσχυση δυνατότητας επιβολής διοικητικών κυρώσεων από τα διοικητικά δικαστήρια Επανεξέταση της απόσυρσης της δυνατότητας του ΓΕΔΔ να ασκεί έφεση επί πειθαρχικών αποφάσεων τα οποία δεν έχει ο ίδιος παραπέμψει Επανεξέταση της απόσυρσης της εξέτασης ανώνυμων καταγγελιών

50 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΠΟΨΗ Η προτεραιότητα 2 είναι το κλειδί της επιτυχίας του προγράμματος καταπολέμησης της διαφθοράς και πρέπει να αρχίσει το συντομότερο δυνατό. Η εθνική στρατηγική που διατυπώνεται στην προτεραιότητα 1 μπορεί να έχει περισσότερα πρακτικά μέτρα που ορίζονται από τις προτεραιότητες 3,4,5 και 6. Αρχικά η συντονιστική επιτροπή θα ετοιμάσει την εθνική στρατηγική. Με τη έναρξη της ισχύος του Εθνικού Συντονιστή Καταπολέμησης της Διαφθοράς, αυτός αναλαμβάνει την εφαρμογή και υλοποίηση του προγράμματος που περιγράφεται στον Οδικό Χάρτη. Συμπληρωματικά θα υπάρχει συμβουλευτική ομάδα που θα στελεχώνεται από τη Διεθνή Διαφάνεια και την Ομάδα Δράσης για την Ελλάδα. Στη διεθνή συνεργασία αξιοποιείται η OLAF. Συνεργασία και συντονισμός με την Επιτροπή Δίωξης Ξεπλύματος Χρήματος που περιγράφεται στον αντίστοιχο Οδικό Χάρτη.

51 Συμπεράσματα Η υπόθεση της διαπλοκής και της διαφθοράς στην Δημοκρατία δεν είναι υπόθεση ηθικολογίας ή πολιτικολογίας, παραπολιτικής αντιδικίας και κομματικών ανταγωνισμών. Πρόκειται για εκφυλιστική αλλοίωση του δημοκρατικού μοντέλου και οργανική μετάλλαξή του σε άλλου τύπου σύστημα διεύθυνσης πολιτείας, κοινωνίας και οικονομίας, που ονομάσθηκε «μεταδημοκρατία»

52 Οι μηχανισμοί της διαπλοκής και της διαφθοράς λειτουργούν ως μηχανισμοί διάβρωσης και κατεργασίας θεσμών και προσώπων, προγραμμάτων και πόρων, συλλογικών αγαθών και κοινωνικών προτεραιοτήτων, ώστε να εξασφαλίσουν μεγαλύτερο μερίδιο εξουσίας, μεγαλύτερο μερτικό πλούτου και πρωτογενή πολιτική δύναμη Η μεγιστοποίηση της διαπλοκής και της διαφθοράς προκαλεί και εκμεταλλεύεται την συρρίκνωση του δημοσίου συμφέροντος, της κοινωνικής αντίστασης και της δημοκρατικής νομιμότητας

53 Η αξίωση για διαφάνεια σε όλες τις δραστηριότητες του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού οικοδομήματος δεν αναφέρεται σε ένα διακοσμητικό, εξωτερικό στοιχείο της Δημοκρατίας και της πολιτικής Είναι οργανικό, λειτουργικό στοιχείο για την πολιτική παιδεία της κοινωνίας και για την ηθικο-κοινωνική κοινωνική νομιμοποίηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και της συμμετοχικής πολιτικής

54 Όταν η διαπλοκή και η διαφθορά παίρνει μορφές «οργανωμένου εγκλήματος» κατά της κοινωνικής δημοκρατίας, τότε οι κοινωνικές, πολιτικές και πνευματικές δυνάμεις της χώρας οφείλουν να υπερασπιστούν την αυτονομία της πολιτικής, την ηθική νομιμοποίηση της δημοκρατίας και τον αυτοπροσδιορισμό της πολιτισμικής τους εξέλιξης, ως προτεραιότητα ουσίας και προοπτικής

55 Το ζητούμενο για την κοινωνία είναι να πιέσει και να απαιτήσει ένα νέο δημοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης που θα βασίζεται στη διαφάνεια, στην ενεργητική συμμετοχή των πολιτών, θα μεταφέρει την λήψη των αποφάσεων σε όσο το δυνατόν αποκεντρωμένο επίπεδο, θα ενισχύει τους θεσμούς και τις διαφανείς διαδικασίες, θα απλουστεύει τις διοικητικές διαδικασίες και την προσωπική εμπλοκή των πολιτών με το κράτος και εν τέλει, θα διαμορφώνει ένα νέο εκπαιδευτικό πρότυπο όπου ο πολίτης είναι γνώστης, συμμετέχει, συναποφασίζει, απαιτεί και προσφέρει στο κράτος και στην κοινωνία γενικότερα

56 Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή και συμμετοχή σας Θεσσαλονίκη,, 2013