Θεραπείες Διαταραχών Χρήσης Ουσιών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Θεραπείες Διαταραχών Χρήσης Ουσιών"

Transcript

1 AΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΟΛΓΑ, Παθολόγος ΚΟΚΚΩΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ,Ψυχίατρος Θεραπείες Διαταραχών Χρήσης Ουσιών ΠΡΑΚΤΙΚΌΣ ΟΔΗΓΌΣ ΑΝΑΦΟΡΆΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΆΜΕΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΗΣ ΤΟΞΊΚΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΈΡΗΣΗΣ

2

3 AΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΟΛΓΑ, Παθολόγος ΚΟΚΚΩΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ,Ψυχίατρος Θεραπείες Διαταραχών Χρήσης Ουσιών ΠΡΑΚΤΙΚΌΣ ΟΔΗΓΌΣ ΑΝΑΦΟΡΆΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΆΜΕΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΗ ΤΗΣ ΤΟΞΊΚΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΈΡΗΣΗΣ

4

5 Περιεχόμενα EIΣΑΓΩΓΗ... 5 Ι. Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ... 6 ΙΙ. ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ... 8 ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ... 9 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ Θεραπεία σωματικής αποτοξίνωσης Συμπτωματική ανακούφιση του στερητικού συνδρόμου Φαρμακευτική θεραπεία στερητικού συνδρόμου Οπιοειδών - Σωματική Αποτοξίνωση Φαρμακευτική θεραπεία του στερητικού συνδρόμου από αλκοόλ, βενζοδιαζεπίνες ή βαρβιτουρικά ΙΙI.ΤΟΞΙΚΩΣΗ Α. ΓΕΝΙΚΑ Β. ΟΞΕΙΑ ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΙΑ ΟΠΙΟΕΙΔΩΝ Γ. ΟΞΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΚΟΚΑΪΝΗ Ή ΑΛΛΑ ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ Δ. ΤΟΞΙΚΩΣΗ ΑΠΟ ΠΑΡΑΙΣΘΗΣΙΟΓΟΝΑ Ε. ΤΟΞΙΚΩΣΗ ΑΠΟ ΑΙΘΑΝΟΛΗ (ΑΛΚΟΟΛ) ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 5

6 Αβέρωφ 21, , Αθήνα Τηλ.: Fax.: web site: Το παρόν έντυπο διατίθεται δωρεάν Α' Έκδοση 2002 Β' Έκδοση 2015 Copyright ΟΚΑΝΑ

7 Eισαγωγή Η θεραπεία των διαταραχών χρήσης ουσιών αποτελεί αναμφίβολα μια κλινική πρόκληση. Η τρέχουσα πρακτική επιβάλλει την αντιμετώπιση της κατάχρησης των ψυχοδραστικών ουσιών και των φαινομένων του εθισμού και της εξάρτησης εντός εξειδικευμένων θεραπευτικών προγραμμάτων, με ή χωρίς φαρμακευτική υποβοήθηση, στα οποία εργάζεται κατάλληλα εκπαιδευμένο και έμπειρο προσωπικό. Καθημερινότητα αποτελεί, ωστόσο, η επαφή των εξαρτημένων ατόμων με κάθε είδους υγειονομικές υπηρεσίες. Άλλοτε για την αντιμετώπιση της συννοσηρότητας και του πλήθους των επιπλοκών, που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών και άλλοτε με την προσδοκία προσωρινής ικανοποίησης της έξης ή της ανακούφισης των συμπτωμάτων στέρησης μέσω κατευθυνόμενης συνταγογράφησης, για την οποία ασκείται πίεση προς το ιατρικό προσωπικό. Ειδικές κατηγορίες αποτελούν οι ιατρογενείς εξαρτήσεις από οπιοειδή, αγχολυτικά και υπναγωγά φάρμακα, καθώς και οι περιπτώσεις εξάρτησης από αλκοόλ και συνταγογραφούμενα φάρμακα στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτοΐασης του stress ή της κατάθλιψης και των συναφών με αυτά προβλημάτων. Και στις δύο περιπτώσεις η εξάρτηση είναι συχνά συγκεκαλυμμένη καθώς τα εξαρτημένα από τις ως άνω κατηγορίες ουσιών άτομα απέχουν κατά πολύ από τη γνωστή εικόνα του περιθωριακού εξαρτημένου ατόμου και δεν ζητούν βοήθεια από εξειδικευμένα προγράμματα, έρχονται, όμως, τακτικά σε επαφή με τις πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας με κίνητρο την ανάγκη συνταγογράφησης ελεγχομένων ουσιών. Η πρακτική της συνεχούς συνταγογράφησης προς τα εξαρτημένα άτομα είναι τόσο επικίνδυνη όσο και παράνομη, ενώ ανακυκλώνει -και σε αρκετές περιπτώσεις επιδεινώνει- το πρόβλημα της εξάρτησης, οδηγώντας σε θεραπευτικό αδιέξοδο. Το έντυπο αυτό επιχειρεί να απαντήσει στη θεραπευτική αμηχανία των κλινικών ιατρών, σταχυολογώντας ενδεδειγμένες πρακτικές αντιμετώπισης των συχνότερων προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει ο μη ειδικός στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 7

8 Ι. Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ Η δυσχέρεια επικοινωνίας με τον ασθενή αποτελεί το πρώτο και συχνά το μεγαλύτερο εμπόδιο στην παροχή φροντίδας προς αυτόν. Κατά την επικοινωνία με το εξαρτημένο άτομο θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη πως η εξάρτηση είναι μία πολύπλοκη, αλλά αντιμετωπίσιμη ασθένεια, η οποία επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία και τη συμπεριφορά. Κάθε κλινικός διαθέτει προσωπικά επικοινωνιακά εφόδια, η επικοινωνία, όμως, μπορεί να διευκολυνθεί αν ακολουθούνται κάποιοι βασικοί κανόνες: Αποφεύγουμε να θυμώσουμε με τον ασθενή. Ενδεχόμενη χειριστική συμπεριφορά, παρακλητικός ή απειλητικός τόνος, εμμονή ή και θυμός αποτελούν σημεία της προνοσηρής προσωπικότητας ή της κατάστασης που βιώνει και δεν απευθύνονται προσωπικά σε εμάς. Απευθυνόμαστε προς αυτόν, όπως θα κάναμε με κάθε άλλον ασθενή, ως ενήλικοι προς ενήλικο. Αποφεύγουμε να τον κατακρίνουμε, να τον απαξιώνουμε, να του μιλάμε σαν να είναι παιδί. Είμαστε ευγενικοί, αλλά παράλληλα σαφείς ως προς την πληροφόρηση που του δίνουμε, η οποία ενδέχεται να βρει προσφορότερο έδαφος, όταν ο ασθενής δεν βρίσκεται σε κατάσταση τοξίκωσης. Είναι σημαντικό να καθησυχάζουμε τον ασθενή για κάθε βάσιμο ή υπερβολικό φόβο του για τις επιπτώσεις ενός στερητικού συνδρόμου. Δημιουργούμε ένα κλίμα σιγουριάς και την αίσθηση πως έχουμε τις γνώσεις και τον έλεγχο της κατάστασης. Δεν παρασυρόμαστε από τον ασθενή και ουδέποτε συνταγογραφούμε καθ υπαγόρευση υποκύπτοντας στην επιθυμία ή τη βούλησή του. Δηλώνουμε με σαφήνεια και βεβαιότητα πως η θεραπεία αποτελεί ιατρική πράξη και είμαστε ικανοί να διακρίνουμε, σύμφωνα με τις γνώσεις μας, τι είναι προς όφελός του. Προτείνουμε να συνεργαστούμε μαζί προς το στόχο της ανάρρωσης και όχι προς τη διαιώνιση της εξάρτησης. Δεν υποκύπτουμε σε εκβιασμούς. Αν ο ασθενής αρνείται τη βοήθεια που του προσφέρουμε και απειλεί να επιστρέψει στη χρήση αν δεν ικανοποιήσουμε το αίτημά του, του αντιπροτείνουμε ως εναλλακτική λύση κάποιο συμβουλευτικό σταθμό ή εξειδικευμένο πρόγραμμα, στο οποίο μπορεί να αναζητήσει βοήθεια. Η συνταγογράφηση οπιοειδών σκευασμάτων, υπναγωγών, αγχολυτικών ή διεγερτικών μπορεί να βλάψει τον ασθενή σημαντικά αν γίνεται σε μακροχρόνια βάση και χωρίς θεραπευτικό σχέδιο. Εάν γίνεται μάλιστα για μη εγκεκριμένη ένδειξη, αποτελεί παράνομη πράξη. Δηλώνουμε πρόθυμοι να βοηθήσουμε αποκλειστικά και μόνο με επιστημονικά δόκιμη μεθοδολογία. 8 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

9 Αξιολογούμε τις δυνατότητες παρέμβασης με βάση την ειδικότητά μας και την εμπειρία μας: Αν η κατάσταση είναι επείγουσα (π.χ. τοξίκωση) επεμβαίνουμε άμεσα. Αν διαπιστώνεται κάποια επιπλοκή, η οποία εμπίπτει στο γνωστικό μας πεδίο και μπορούμε να παρέμβουμε, το πράττουμε, ειδάλλως παραπέμπουμε σε ιατρό ή κλινική της αρμόδιας ειδικότητας. Αν γνωρίζουμε τις διαδικασίες της σωματικής αποτοξίνωσης και κάποια αποτελεσματική μέθοδο πρόληψης υποτροπών, μπορούμε να τις προτείνουμε στον ασθενή. Μετά από κάθε διαδικασία προτρέπουμε τον ασθενή να καταφύγει σε κάποιο εξειδικευμένο πρόγραμμα πρόληψης υποτροπών. Τα συχνότερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο μη ειδικός ιατρός είναι: το στερητικό σύνδρομο από οπιοειδή, αλκοόλ ή/ και αγχολυτικά- υπναγωγά και η τοξίκωση (υπερδοσολογία) από κατασταλτικές ή διεγερτικές ουσίες. ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 9

10 ΙΙ. ΣΤΕΡΗΤΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Σωματικό Στερητικό Σύνδρομο εμφανίζεται μετά από διακοπή ή μείωση της δοσολογίας του αλκοόλ, των αγχολυτικών-υπναγωγών (βαρβιτουρικά, βενζοδιαζεπίνες) και των οπιοειδών (ηρωίνη, μορφίνη, κωδεΐνη, φαιντανύλη, μεθαδόνη, βουπρενορφίνη, διάφορα ελεγχόμενα αναλγητικά και αντιβηχικά φάρμακα). Ένας ασθενής μπορεί να είναι εξαρτημένος από δύο ή και περισσότερες ουσίες και να παρουσιάζει ταυτόχρονα στερητικό σύνδρομο από συνδυασμό των ουσιών αυτών. Οι βενζοδιαζεπίνες είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στη χώρα μας, τόσο στον γενικό πληθυσμό, όσο και σε πληθυσμούς εξαρτημένων ατόμων από το αλκοόλ ή τα οπιοειδή. Για την επιτυχή εφαρμογή της σωματικής αποτοξίνωσης είναι απαραίτητη η αναγνώριση των σημείων και συμπτωμάτων του στερητικού συνδρόμου και η δυνατότητα διαπίστωσης της ύπαρξης ανοχής (φυσικής εξάρτησης) για μια ουσία, με επίγνωση του φαινομένου της διασταυρούμενης ανοχής. Η θεραπεία συνίσταται είτε σε συμπτωματική ανακούφιση του στερητικού συνδρόμου είτε σε θεραπεία σωματικής αποτοξίνωσης με στόχο την καταπολέμηση της φυσικής (σωματικής) εξάρτησης. Τα στάδια κάθε παρέμβασης είναι τα εξής: 1. ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ. Αξιολογούνται: Ιατρικό ιστορικό Κύηση, θηλασμός, ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια Άλλες απόλυτες ή σχετικές αντενδείξεις της θεραπείας Ψυχική κατάσταση Γενική ιατρική κατάσταση (με νευρολογική εξέταση) Θερμοκρασία, σφυγμός, αρτηριακή πίεση Σχήματα κατάχρησης ουσιών Τοξικολογικός έλεγχος ούρων Ιστορικό θεραπειών της εξάρτησης ή αποτοξινώσεων Συνθήκες διαβίωσης Επιθετικότητα, βία, αυτοκτονικότητα Δυνατότητες για εξασφάλιση συνέχειας των συνεδριών Κοινωνικο-οικονομική κατάσταση 10 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

11 Ύπαρξη εξαρτημένων ανηλίκων Νομική κατάσταση Φυσικές, αισθητηριακές ή γνωστικές αναπηρίες. 2. ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΊΗΣΗ, σύμφωνα με τα ενδεικτικά σχήματα που περιγράφονται παρακάτω. Αν ανευρεθούν σοβαρά προβλήματα κατά την αξιολόγηση, η αποτοξίνωση συστήνεται να διενεργείται σε ειδική κλινική αποτοξίνωσης ή (αποτοξίνωση από το αλκοόλ) σε παθολογική ή νευρολογική κλινική γενικού νοσοκομείου. 3. ΠΡΌΛΗΨΗ ΥΠΟΤΡΟΠΏΝ με χρήση ναλτρεξόνης ή παραπομπή σε εξειδικευμένες υπηρεσίες. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ Σημεία και Συμπτώματα του Στερητικού Συνδρόμου Τα σημεία και συμπτώματα (Πίνακας 1) από στέρηση των οπιοειδών με βραχύ χρόνο ημιζωής (μορφίνη, κωδεΐνη, ηρωίνη) εμφανίζονται 8 με 12 ώρες από την τελευταία δόση του οπιοειδούς. Κορυφώνονται τη 2η με 3η ημέρα και υποχωρούν σταδιακά προς την 5η με 6η ημέρα. Οι χρόνοι αυτοί επιμηκύνονται αναλόγως του χρόνου ημιζωής του κάθε οπιοειδούς. Στην περίπτωση της μεθαδόνης, τα συμπτώματα είναι γενικά ηπιότερα και εμφανίζονται μετά από ώρες, με συνολική διάρκεια έως και 2-3 εβδομάδες, ενώ στην περίπτωση της βουπρενορφίνης είναι ακόμη ηπιότερα, αλλά μπορεί να διαρκούν έως ένα μήνα ή και περισσότερο. Το σύνδρομο που προκαλείται από στέρηση οπιοειδών δεν είναι από μόνο του επικίνδυνο για τη ζωή, σε αντίθεση με τα σύνδρομα στέρησης του αλκοόλ, των βενζοδιαζεπινών και των βαρβιτουρικών. ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 11

12 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΣΗΜΕΊΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΣΤΈΡΗΣΗΣ ΟΠΙΟΕΙΔΏΝ Πρώιμα Άγχος Αύξηση Αναπνευστικού Ρυθμού Ιδρώτας Δακρύρροια Χασμήματα Ρινόρροια Ανόρθωση Τριχών Ανησυχία Ανορεξία Ευερεθιστότητα Μυδρίαση Όψιμα Αϋπνία Ναυτία- Έμετος Διάρροια Αδυναμία Κοιλιακές Κράμπες Ταχυκαρδία Υπέρταση Μυϊκοί σπασμοί Μυοσκελετικά άλγη Εάν πέραν των συμπτωμάτων και σημείων που παρατίθενται στον πίνακα 1 και υποδηλώνουν διέγερση του ΑΝΣ, παρατηρούνται αυξημένος τρόμος των χεριών, διακύμανση του επιπέδου συνείδησης, παροδικές οπτικές, απτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις, ψυχοκινητική διέγερση, διαταραχές προσοχής, μνήμης και προσανατολισμού ή και επιληπτικοί σπασμοί grand mal, τότε ο ασθενής παρουσιάζει πιθανότατα ταυτόχρονο στερητικό σύνδρομο από στέρηση αλκοόλ, βενζοδιαζεπινών ή και βαρβιτουρικών, και υπάρχει ανάγκη ανάλογης αντιμετώπισης (Πίνακας 2). Οι ουσίες αυτές χαρακτηρίζονται από φαινόμενα διασταυρούμενης ανοχής και εξάρτησης και το στερητικό τους σύνδρομο δεν μπορεί εύκολα να διαφοροδιαγνωσθεί παρά μόνο από το ιστορικό. Χαρακτηρίζονται, επίσης, από αθροιστική δράση, τόσο στα φαινόμενα της τοξίκωσης όσο και στα φαινόμενα της στέρησης. Τα σημεία και συμπτώματα της στέρησης του αλκοόλ εμφανίζονται 6 με 24 ώρες από το τελευταίο ποτό. Υποχωρούν μετά από 5 με 14 ημέρες. Συχνά δεν κλιμακώνονται από πρώιμα σε όψιμα με προβλέψιμο τρόπο. Τα σημεία και συμπτώματα της στέρησης των βενζοδιαζεπινών ή βαρβιτουρικών και των συναφών ουσιών εμφανίζονται μετά από ώρες έως και 7-10 ημέρες μετά την τελευταία δόση, αναλόγως του χρόνου ημιζωής του χρησιμοποιούμενου φαρμάκου. 12 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

13 ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΕΙΔΙΚΆ ΣΗΜΕΊΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΣΤΈΡΗΣΗΣ ΑΛΚΟΌΛ, ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΏΝ Ή ΒΑΡΒΙΤΟΥΡΙΚΏΝ αυξημένος τρόμος των χεριών διακύμανση του επιπέδου συνείδησης παροδικές οπτικές, απτικές ή ακουστικές ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις Δοκιμασία Πρόκλησης με Ναλοξόνη ψυχοκινητική διέγερση διαταραχές προσοχής, μνήμης και προσανατολισμού ή και επιληπτικοί σπασμοί grand mal ΝΑΛΟΞΌΝΗ: Ανταγωνιστής των οπιοειδών NALOXON/B. BRAUN S.I.I.R.S 0,4MG/ML BTx5 AMPx1ML ΙΜ/IV INJ SOL Η δοκιμασία πρόκλησης στερητικού συνδρόμου με τη χρήση ναλοξόνης μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να διαπιστωθεί η φυσική (σωματική) εξάρτηση του ασθενούς από τα οπιοειδή. Πρακτικά, σπάνια γίνεται χρήση της λόγω της όχλησης που ενδέχεται να προκαλέσει στον ασθενή. Η δοκιμασία δεν πρέπει να εκτελείται σε ασθενή που ήδη εμφανίζει σημεία στερητικού συνδρόμου από οπιοειδή, όπως επίσης σε ασθενή, στον οποίο πρόσφατος τοξικολογικός έλεγχος ούρων έχει αποβεί θετικός σε οπιοειδή ή μεθαδόνη. Χορηγούνται υποδορίως 0,8 mg ναλοξόνης και ο ασθενής παρακολουθείται επί 20 λεπτά για την εμφάνιση στερητικών συμπτωμάτων ή σημείων. Καθ όλη τη διάρκεια της παρακολούθησης γίνεται συνεχής εκτίμηση των ζωτικών σημείων του ασθενή και αναζητούνται σημεία στερητικού συνδρόμου (Πίνακας 1). Παράλληλα, ερωτάται ο ασθενής για τα υποκειμενικά συμπτώματα. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΕΡΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ Θεραπεία σωματικής αποτοξίνωσης Η θεραπεία σωματικής αποτοξίνωσης, ή αλλιώς η ιατρικά επιτηρούμενη απόσυρση, στοχεύει κυρίως στην πρόληψη ή ανακούφιση του στερητικού συνδρόμου που εμφανίζεται κατά την απόσυρση των ουσιών κατάχρησης. Δεν αποτελεί μία ολοκληρωμένη θεραπευτική παρέμβαση, καθώς δεν επιδρά σε άλλα στοιχεία της εξάρτησης πέραν του βιολογικού (φυσική ή σωματική εξάρτηση). Τα ποσοστά υποτροπών στην κατάχρηση οπιοειδών ή αλκοόλ είναι εξαιρετικά υψηλά μετά από κάθε σωματική αποτοξίνωση. Παρόλα αυτά, η θεραπεία σωματικής αποτοξίνωσης αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο στάδιο άλλων ολοκληρωμένων μορφών παρέμβασης που λαμβάνουν υπόψη την πρόληψη των υποτροπών με τη χορήγηση ναλτρεξόνης, δισουλφιράμης, ακαμπροσάτης ή/ και με την παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης (στεγνά προγράμματα). Πριν από κάθε διαδικασία σωματικής αποτοξίνωσης πρέπει να εξασφαλίζεται η ανενδοίαστη συγκατάθεση του ασθενούς, να γίνεται πλήρης αξιολόγηση της ιατρικής και ψυχολογικής ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 13

14 του κατάστασης και να καταστρώνεται, σε συνεργασία με τον ασθενή και τους οικείους του, θεραπευτικό πλάνο, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει την πρόληψη των υποτροπών. Εάν δεν έχουμε τη δυνατότητα να αναλάβουμε την πρόληψη υποτροπών, οφείλουμε να παραπέμψουμε τον ασθενή σε κάποιο κατάλληλο θεραπευτικό πρόγραμμα εγκεκριμένου φορέα -εάν γνωρίζουμε- ή σε συμβουλευτικό σταθμό, από όπου θα λάβει τη σχετική πληροφόρηση. Στην περίπτωση της εξάρτησης από οπιοειδή, όταν ως πρόληψη των υποτροπών επιλέγεται η θεραπεία υποκατάστασης με μεθαδόνη ή βουπρενορφίνη, δεν απαιτείται σωματική αποτοξίνωση, καθώς αυτή δύναται να αποβεί επικίνδυνη. Στην περίπτωση της εξάρτησης από οπιοειδή με παράλληλη κατάχρηση αλκοόλ ή/ και ηρεμιστικών η αποτοξίνωση από τα οπιοειδή θα πρέπει να προηγείται. Η έναρξη της υποκατάστασης του αλκοόλ και των ηρεμιστικών μπορεί να γίνει άμεσα αλλά η προοδευτική μείωσή τους πρέπει να ξεκινά μετά την υποχώρηση του στερητικού συνδρόμου από τα οπιοειδή. Συμπτωματική ανακούφιση του στερητικού συνδρόμου Η χορήγηση συμπτωματικής αγωγής συνήθως δεν είναι απαραίτητη, όταν ακολουθείται η υποκατάσταση της ουσίας κατάχρησης, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του αλκοόλ και των αγχολυτικών- υπναγωγών (όπου μια ενδεδειγμένη τακτική αποτελεί η χορήγηση βενζοδιαζεπινών μακράς διαρκείας δράσεως, οι οποίες, λόγω των φαινομένων διασταυρούμενης σωματικής εξάρτησης, ανακουφίζουν επαρκώς το σύνδρομο στέρησης). Δεν είναι απαραίτητη, επίσης, η εισαγωγή σε νοσοκομείο παρά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. εμφάνιση ηλεκτρολυτικών διαταραχών μετά από επανειλημμένους εμέτους και διάρροιες, συνύπαρξη άλλων σοβαρών παθήσεων), καθώς το σύνδρομο στέρησης οπιοειδών, αν και είναι «θορυβώδες» και εξαιρετικά ενοχλητικό για τον ασθενή, δεν είναι αφ εαυτού απειλητικό για τη ζωή. Όταν υπάρχουν διαθέσιμες κλίνες σε ειδική δημόσια κλινική αποτοξίνωσης μπορεί, ωστόσο, να προτιμάται η νοσηλεία είτε για να απομακρυνθεί το εξαρτημένο άτομο από διαύλους εξασφάλισης της δόσης του ή για να αντιμετωπισθεί επαρκέστερα ταυτόχρονη στέρηση αλκοόλ, βενζοδιαζεπινών ή βαρβιτουρικών. Για την αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου έχει εξαιρετική σημασία η υποστήριξη του περιβάλλοντος (οικογένεια, φίλοι, οικογενειακός ιατρός και -σε περίπτωση νοσηλείας- το ειδικευμένο προσωπικό). Για την ανακούφιση των σωματικών συμπτωμάτων που συνοδεύουν το στερητικό σύνδρομο της εξάρτησης από οπιοειδή, και εφόσον ο ασθενής δεν λαμβάνει θεραπεία με μεθαδόνη ή βουπρενορφίνη, μπορούν να χορηγηθούν τα εξής: Για την ναυτία και τον έμετο, αντιισταμινικά: Υδροξυζίνη (Atarax, Iremofar), Προμεθαζίνη (Phenergan) Για την διάρροια, αντιδιαρροϊκά: Λοπεραμίδη (Imodium, Neo-Septol, Rheostop) Για τις κράμπες και τις αρθραλγίες μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη: Μεφαιναμικό Οξύ 14 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

15 (Ponstan, Acinic, Aidol, Algopress, Rafreda), Δικλοφαινάκη (Voltaren, Rheuvmavek, Vurdon, Fenoclof), Ιβουπροφένη (Brufen, Ibuprofen, Algofren, Advil, Nurofen) κλπ Για την αντιμετώπιση υπερκινητικών συνδρόμων αντιχολινεργικά: Ορφεναδρίνη (Orphedrin) Φαρμακευτική θεραπεία του στερητικού συνδρόμου από οπιοειδή - Σωματική αποτοξίνωση Πέραν της αγωγής για τη συμπτωματική ανακούφιση του στερητικού συνδρόμου, κυκλοφορούν στη χώρα μας τρεις φαρμακευτικές ουσίες με ειδικό ρόλο στην αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου από οπιοειδή. Οι ουσίες αυτές είναι: 1. ΚΛΟΝΙΔΊΝΗ 2. ΝΑΛΤΡΕΞΌΝΗ 3. ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΊΝΗ Η Μεθαδόνη έχει αποδειχθεί, επίσης, αποτελεσματική, αλλά μειονεκτεί έναντι της Βουπρενορφίνης σε ταχύτητα και ποσοστά επιτυχούς ολοκλήρωσης της αποτοξίνωσης, ενώ η κατάταξή της στην κατηγορία Β του πίνακα ναρκωτικών ουσιών επιβάλλει τη χρήση της εντός εξειδικευμένων πλαισίων. 1. ΚΛΟΝΙΔΊΝΗ: Κεντρικός α2 Αδρενεργικός Αγωνιστής CATAPRESAN TAB 0,150MG/TAB BTx30 (BLIST 2x15) Η κλονιδίνη παραμένει το αποτελεσματικότερο μη οπιοειδές φάρμακο για τη συμπτωματική αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου που κυκλοφορεί στη χώρα μας. Η χρήση της δεν περιορίζεται σε πρωτόκολλα σωματικής αποτοξίνωσης, αλλά έχει θέση σε κάθε σύνδρομο από στέρηση οπιοειδών (ηρωίνης, μορφίνης, κωδεΐνης, μεθαδόνης, βουπρενορφίνης και άλλων αναλγητικών και αντιβηχικών φαρμάκων) και χρησιμοποιείται τόσο στο πλαίσιο προγραμματισμένης διακοπής αυτών, όσο και ως συμπτωματική ανακούφιση ή επικουρικά στις θεραπείες με ανταγωνιστές, ακόμη και σαν συμπληρωματική θεραπεία κατά τη φάση σταθεροποίησης σε θεραπεία υποκατάστασης με μεθαδόνη ή βουπρενορφίνη. 1. Δίδεται δοκιμαστική δόση 0,075 mg για ΒΣ<100kg, ή 0,15 mg για ΒΣ>100kg (ΒΣ= Βάρος Σώματος). 2. Μετριέται η αρτηριακή πίεση μετά από 45 λεπτά, σε καθιστή και όρθια θέση. Αν δεν διαπιστώνεται ορθοστατική υπόταση (ΑΠ< 90/60) ή βραδυκαρδία, συνεχίζουμε με 0,075-0,150mg κάθε 6 με 8 ώρες. 3. Τις επόμενες ημέρες η δόση ρυθμίζεται αναλόγως της ανταπόκρισης του ασθενούς (έως 0,3mg κάθε 6 με 8 ώρες). 4. Αν χρειάζεται, δίδεται παράλληλα συμπτωματική θεραπεία και μπορούν να συστηθούν αυξημένη πρόσληψη άλατος και ύδατος. 5. Η θεραπεία διακόπτεται μετά την υποχώρηση των στερητικών σημείων και συμπτωμάτων (Πίνακας 1). ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 15

16 6. Αντενδείξεις: Υπερευαισθησία στο φάρμακο, ορθοστατική υπόταση, αφυδάτωση, δυσλειτουργία φλεβόκομβου 2. ΝΑΛΤΡΕΞΌΝΗ: Ανταγωνιστής των Οπιοειδών NALOREX F.C.TAB F.C.TAB 50MG/TAB BTx14 (BLISTER) Η ναλτρεξόνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο ταχείας ή και υπερταχείας αποτοξίνωσης είτε με τη χρήση ανταγωνιστή, ή σαν προφυλακτική αγωγή μετά την υποχώρηση του στερητικού συνδρόμου. A. Ταχεία αποτοξίνωση με τη χρήση ανταγωνιστή: Η θεραπεία συνίσταται στην άμεση χορήγηση ναλτρεξόνης σε νοσηλευόμενους ασθενείς, σε ήπια καταστολή και με παράλληλη συμπτωματική ανακούφιση του επαγόμενου συνδρόμου στέρησης με τη χρήση κλονιδίνης, αντιχολινεργικών, αντιφλεγμονωδών και βενζοδιαζεπινών. Η θεραπεία αυτή προκαλεί μεγάλη δυσφορία στον ασθενή και η αποτελεσματικότητά της είναι αβέβαιη. Στη χώρα μας επιτρέπεται μόνο σε κλινικές του ΕΣΥ που διαθέτουν Μονάδας Εντατικής Θεραπείας. B. Υπερταχεία αποτοξίνωση: Επιτελείται υπό βαρεία καταστολή ή γενική αναισθησία προκειμένου να μειωθεί η δυσφορία του ασθενή. Επιτρέπεται μόνο σε κλινικές του ΕΣΥ που διαθέτουν Μονάδας Εντατικής Θεραπείας. Η θεραπεία αυτή έχει αποδειχθεί πως δεν προσφέρει επιπλέον όφελος σε σύγκριση με την ελαφρά καταστολή και δεδομένων των απειλητικών για τη ζωή ανεπιθύμητων ενεργειών και του υψηλού κόστους δεν θα πρέπει να επιτελείται. Γ. Πρόληψη Υποτροπών: Η ναλτρεξόνη χορηγείται μετά την επιτυχή ολοκλήρωση της σωματικής αποτοξίνωσης. Εξασφαλίζεται πως ο ασθενής απείχε από τη χρήση οπιοειδών τουλάχιστον για 5-10 ημέρες και έχουν υφεθεί τα στερητικά σημεία και συμπτώματα. Λιγότερες ημέρες αποχής απαιτούνται στην περίπτωση της ηρωίνης και άλλων οπιοειδών βραχέως χρόνου ημιζωής και περισσότερες στην περίπτωση της μεθαδόνης. Για την επαλήθευση της αυτοαναφερόμενης αποχής μπορούν να χρησιμοποιηθούν η τοξικολογική εξέταση ούρων για οπιοειδή και μεθαδόνη ή/και δοκιμασία πρόκλησης με Ναλοξόνη (NALOXON). Εάν ανευρίσκονται ίχνη οπιοειδών στα ούρα ή εμφανίζονται σημεία στέρησης μετά από τη δοκιμασία πρόκλησης, δεν πρέπει να προχωρήσουμε σε χορήγηση ναλτρεξόνης και κλείνουμε νέο ραντεβού με τον ασθενή μετά από 24 ή περισσότερες ώρες. Όταν εξασφαλιστούν οι συνθήκες αποχής, δίνουμε 25mg Ναλτρεξόνης και παρακολουθούμε τον ασθενή για εμφάνιση στερητικών σημείων επί λεπτά. Από την επόμενη ημέρα η δοσολογία καθορίζεται στα 50mg άπαξ ημερησίως για 5 ημέρες τουλάχιστον. Προκειμένου να ενισχυθεί η συμμόρφωση, η χορήγηση της ναλτρεξόνης μπορεί να γίνεται στη συνέχεια τρεις φορές την εβδομάδα, με χορήγηση 100mg τη Δευτέρα, 100mg την Τετάρτη και 150mg την Παρασκευή. Η χορήγηση πρέπει να γίνεται πάντοτε υπό την εποπτεία του ιατρού, του νοσηλευτικού προσωπικού ή αξιόπιστου ατόμου του στενού περιβάλλοντος του ασθενή, το οποίο εκπαιδεύεται για το σκοπό αυτό, ώστε να τεκμηριώνεται η κατάποση των δισκίων. Σε 16 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

17 πολλές περιπτώσεις η οικογένεια επιλέγει να χορηγεί θρυμματισμένα τα δισκία για αύξηση της συμμόρφωσης. Τυχαιοποιημένος έλεγχος των ούρων επιβεβαιώνει και ενισχύει τη συμμόρφωση. Λόγω του υψηλού κινδύνου υποτροπής θα πρέπει να διατηρείται η αγωγή για ένα έτος τουλάχιστον και παράλληλα ο ασθενής να παραπέμπεται σε κάποιο ειδικευμένο πρόγραμμα πρόληψης υποτροπών. 3. ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΊΝΗ: Μερικός Αγωνιστής- Ανταγωνιστής των Οπιοειδών PRENORVINE SUBL.TAB 2MG/TAB BTx7 (BLIST 1x7) PRENORVINE SUBL.TAB 8MG/TAB BTx7 (BLIST 1x7) BUPRENAL VIOGEN SUBL.TAB 0,4MG/TAB BTx28 /BTx7 TABS BUPRENAL VIOGEN SUBL.TAB 2MG/TAB BTx28/BTx7 TABS BUPRENAL VIOGEN SUBL.TAB 8MG/TAB BTx28/BTx7 TABS Η βουπρενορφίνη είναι η αποτελεσματικότερη από τις προαναφερθείσες μεθόδους για τη σωματική αποτοξίνωση των οπιοειδών. Προς το παρόν χορηγείται αποκλειστικά από τον ΟΚΑΝΑ, αλλά η ταξινόμησή της στην κατηγορία Δ του πίνακα ναρκωτικών ουσιών αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο χρήσης της στο πλαίσιο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. 1. Η πρώτη δόση χορηγείται 6-8 τουλάχιστον ώρες μετά την τελευταία χρήση ηρωίνης ή 24 ώρες μετά την τελευταία χρήση μεθαδόνης. 2. Χορηγείται καθημερινά, μετά από αξιολόγηση της ανταπόκρισης του ασθενούς κατά την προηγούμενη δόση. 3. Η δοσολογία καθορίζεται ανάλογα με: την ένταση των στερητικών φαινομένων την επιθυμία του ασθενή να κάνει χρήση οπιοειδών (craving) τις ανεπιθύμητες ενέργειες (τυπικές για οπιοειδές φάρμακο), και την παράλληλη χρήση άλλων ουσιών ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 17

18 Στον Πίνακα 3 παρουσιάζεται ενδεικτικό σχήμα βραχείας αποτοξίνωσης διάρκειας 4-8 ημερών: ΠΙΝΑΚΑΣ 3 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΌ ΣΧΉΜΑ ΒΡΑΧΕΊΑΣ ΑΠΟΤΟΞΊΝΩΣΗΣ ΜΕ ΒΟΥΠΡΕΝΟΡΦΊΝΗ Ημέρα Δοσολογία Άνω και κάτω Όρια 1η 6 mg 4 με 8 mg 2η 8 mg 4 με 12 mg 3η 10 mg 4 με 16 mg 4η 8 mg 2 με 12 mg 5η 4 mg 0 με 8 mg 6η 0 0 με 4 mg 7η 0 0 με 2 mg 8η 0 0 με 1 mg Τέσσερις ημέρες μετά την τελευταία δόση μπορεί να γίνει έναρξη ανταγωνιστή για πρόληψη υποτροπών: Ναλτρεξόνη 12,5 mg την πρώτη ημέρα, 25 mg τη δεύτερη και 50 mg από την τρίτη ημέρα. Καθ όλη τη διάρκεια του σχήματος που περιγράφηκε (Πίνακας 3) μπορεί να χρησιμοποιείται κλονιδίνη και συμπτωματική αγωγή. Φαρμακευτική θεραπεία του στερητικού συνδρόμου από αλκοόλ, βενζοδιαζεπίνες ή βαρβιτουρικά 1. Η θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση βενζοδιαζεπινών με μεγάλο χρόνο ημιζωής και την προγραμματισμένη προοδευτική διακοπή τους σε διάστημα λίγων ημερών ή εβδομάδων, προσέχοντας να μην πλατειάσει το σχήμα τόσο, ώστε να αντικατασταθεί η εξάρτηση από τη μία ουσία από την εξάρτηση από την άλλη. Επί αλκοολικής εξάρτησης, οι βενζοδιαζεπίνες μπορεί να αντενδείκνυνται αν υπάρχει ιστορικό κακής ανοχής (παράδοξη αντίδραση, αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης κλπ). Μπορούν να χρησιμοποιηθούν: Διαζεπάμη (Stedon, Atarviton) Χλωρoδιαζεποξίδη (Oasil) Χλωραζεπάτη (Tranxene) Λοραζεπάμη (Tavor, Novhepar, Titus, Trankilium, Dorm, Lorazepam). Μπορεί να προτιμάται επί βαρείας ηπατικής βλάβης, καθώς δεν μεταβολίζεται στο ήπαρ ή για υπογλώσσια χορήγηση, όταν υπάρχουν ναυτία και έμετος. Κλοναζεπάμη (Rivotril, Clonotril). Μπορεί να προτιμάται σε εξάρτηση από Αλπραζολάμη (Xanax, Alprazolam, Saturnil) ή Τριαζολάμη (Halcion), αλλά η τελική διακοπή της κλοναζεπάμης ενδέχεται να αποδειχθεί ιδιαιτέρως δύσκολη. Η Φλουνιτραζεπάμη κυκλοφορεί ευρέως στην ελληνική παράνομη αγορά ως η βενζοδιαζεπίνη προτίμησης των χρηστών οπιοειδών και ουδέποτε πρέπει να συνταγογραφείται. 18 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

19 2. Αν ο ασθενής είναι εξαρτημένος από βενζοδιαζεπίνες (ή βαρβιτουρικά, κλομεθειαζόλη) με μεγάλο χρόνο ημιζωής: Δεν είναι απαραίτητη η υποκατάστασή τους με άλλη ουσία. Διατηρούμε την ίδια ουσία και μειώνουμε σταδιακά με ρυθμό 10% ανά ημέρα ή και βραδύτερο. 3. Αν ο ασθενής είναι εξαρτημένος από βενζοδιαζεπίνες (ή βαρβιτουρικά, υπναγωγά της ομάδας Ζ) με μικρό χρόνο ημιζωής: Υποκαθιστούμε με κάποια άλλη βενζοδιαζεπίνη με μεγάλο χρόνο ημιζωής, σύμφωνα με τον πίνακα 4, σε διαιρεμένες δόσεις (μέγιστο mg διαζεπάμης ή ισοδύναμο) και μειώνουμε σταδιακά με ρυθμό 5 mg διαζεπάμης (ή ανάλογα) κάθε εβδομάδα. Η μείωση μπορεί να επιταχυνθεί για δόσεις μεγαλύτερες των 50 mg διαζεπάμης και να επιβραδυνθεί για δόσεις μικρότερες των 20 mg διαζεπάμης. Για ισοδύναμες δόσεις μεγαλύτερες των 100 mg διαζεπάμης, ο ασθενής πρέπει να νοσηλευτεί. Λαμβάνει τουλάχιστον το ½ με 2/3 της ισοδύναμης δόσης σε τρεις ή τέσσερις διαιρεμένες δόσεις και η μείωση γίνεται με ρυθμό βραδύτερο του 10% ανά ημέρα. Επιβραδύνουμε τη μείωση αναλόγως των συμπτωμάτων στέρησης. Αν ο ασθενής είναι εξαρτημένος από αλπραζολάμη ή τριαζολάμη, χρησιμοποιούνται οι ίδιες ουσίες ή η κλοναζεπάμη. 4. Αν ο ασθενής είναι εξαρτημένος από αλκοόλ: Δίνουμε mg διαζεπάμης ή mg χλωροδιαζεποξίδης ανά 1-2 ώρες μέχρι την υποχώρηση των συμπτωμάτων. Παρακολουθούμε για 1-2 ώρες από την τελευταία δόση. Αν χρειαστεί δόση για το σπίτι, δεν δίνουμε πάνω από 2-3 ταμπλέτες διαζεπάμης των 10 mg. Αν υπάρχει ιστορικό επιληπτικών σπασμών, ξεκινάμε με 20 mg διαζεπάμης ανά ώρα, τουλάχιστον για τρεις δόσεις. Αν ο ασθενής δεν ανέχεται την διαζεπάμη per οs, δίνουμε λοραζεπάμη υπογλωσσίως. Αν υπάρχει ηπατική δυσλειτουργία, δίνουμε λοραζεπάμη υπογλωσσίως, 1-2 mg ανά 1-4 ώρες (λόγω μικρότερου χρόνου ημιζωής η θεραπεία πρέπει να συνεχιστεί για 2-3 ημέρες). Αν υπάρχει ψευδαισθήτωση, δίνουμε αντιψυχωτικά (ολανζαπίνη, ρισπεριδόνη ή αλοπεριδόλη). Ο ασθενής πρέπει να εισαχθεί σε νοσοκομείο αν: συνεχίζει να παρουσιάζει συμπτώματα παρά την χορήγηση 80 mg διαζεπάμης. εμφανίζει Τρομώδες Παραλήρημα, υποτροπιάζουσες καρδιακές αρρυθμίες ή σπασμούς. συνυπάρχει άλλη ιατρική διαταραχή ή νόσος. ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 19

20 ΠΙΝΑΚΑΣ 4 ΙΣΟΔΎΝΑΜΕΣ ΔΌΣΕΙΣ ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΏΝ Βενζοδιαζεπίνες Ημιζωή (ώρες) [ενεργός μεταβολίτης] Ισοδύναμες Δόσεις (mg) Αλπραζολάμη (Xanax, Alprazolam, Saturnil) Βρωμαζεπάμη (Lexotanil, Notorium, Pascalium) Διαζεπάμη (Stedon, Atarviton) Κλοβαζάμη (Frisium) Κλοναζεπάμη (Rivotril, Clonotril) Λοραζεπάμη (Tavor, Novhepar, Titus, Trankilium, Dorm, Lorazepam) Πραζεπάμη (Centrac) Τριαζολάμη (Halcion) Φλουνιτραζεπάμη (Vulbegal, Hipnocedon, Ilman) Χλωραζεπάτη (Tranxene) Χλωροδιαζεποξίδη (Oasil) [36-200] [36-200] [36-200] 1 [36-200] [36-200] 25 Ομάδα Ζ Ημιζωή (ώρες) [ενεργός μεταβολίτης] Ισοδύναμες Δόσεις (mg) Ζολπιδέμη (Stilnox, Hypnonorm, Kalinicta, Oniria) Ζοπικλόνη (Imovane) \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

21 ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 21

22 ΙΙI. ΤΟΞΙΚΩΣΗ Α. ΓΕΝΙΚΑ Η κλινική κατάσταση που προκύπτει από τη λήψη μιας ουσίας, σε δόση είναι ικανή να προκαλέσει τοξίκωση, ονομάζεται υπερδοσολογία. Υπερδοσολογία μπορεί να προκύψει ξαφνικά ή βαθμιαία, ηθελημένα ή αθέλητα, από νόμιμες ή παράνομες ουσίες, από ουσίες που χρησιμοποιούνται ή όχι ως φάρμακα και που προκαλούν ή όχι εθισμό. Η συμπτωματολογία με την οποία παρουσιάζεται η υπερδοσολογία εξαρτάται, όπως είναι αναμενόμενο, από τη βιολογική δράση της ουσίας που έχει ληφθεί, επηρεάζεται όμως σημαντικά από την οδό λήψης και από τη συνέργεια με άλλες ουσίες, που έχουν ληφθεί παράλληλα. Η παράλληλη χρήση/κατάχρηση δύο ή περισσότερων ουσιών (πολυτοξικομανία) αποτελεί εξαιρετικά συχνό φαινόμενο, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Ιδιαίτερα η ταυτόχρονη λήψη οπιοειδών και βενζοδιαζεπινών, και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες, είναι πολύ συχνή στον πληθυσμό των εξαρτημένων στην Ελλάδα. Συγκεκριμένοι συνδυασμοί ουσιών πολλαπλασιάζουν την πιθανότητα και τη βαρύτητα της τοξίκωσης (πχ ταυτόχρονη λήψη κοκαΐνης και αλκοόλ). Η συμπτωματολογία των υπερδοσολογιών ποικίλλει και είναι δυνατόν να εμπλέκει όλα τα συστήματα, ωστόσο για την αξιολόγηση του κινδύνου σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα παθολογικά φαινόμενα από το ΚΝΣ, το αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα. Σε γενικές γραμμές τα συμπτώματα που παρουσιάζονται συνήθως κατά τις υπερδοσολογίες ουσιών παρουσιάζονται στον Πίνακα 5: Η πιθανότητα της τοξίκωσης από ουσίες πρέπει να εξετάζεται σε όλους τους ασθενείς, που μεταφέρονται σε κωματώδη κατάσταση χωρίς άλλες πληροφορίες από το περιβάλλον ή/και το ιστορικό. Όταν υπάρχει δυνατότητα λήψης ιστορικού, είτε από τον ίδιο τον ασθενή είτε από το περιβάλλον του, σημαντικές πληροφορίες αφορούν την ουσία ή τις ουσίες που έχουν ληφθεί, τον τρόπο που έγινε η λήψη, την ώρα που έχει περάσει από τη στιγμή της λήψης και το ιστορικό της χρήσης και των παθήσεων που πιθανόν συνυπάρχουν. Παρόλα αυτά, για την αξιολόγηση του κινδύνου μεγαλύτερη σημασία έχει η κλινική εικόνα του ασθενούς και όχι οι πληροφορίες από το περιβάλλον ή από τον ίδιο τον ασθενή. πρέπει να εκτιμώνται με προσοχή οι πληροφορίες που αφορούν την ποσότητα της ουσίας που έχει ληφθεί. Η καθαρότητα των ουσιών που λαμβάνονται (ιδιαίτερα εάν 22 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

23 πρόκειται για παράνομες ουσίες, π.χ. ηρωίνη) δεν είναι καθόλου δεδομένη και κυμαίνεται ανάλογα με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, τον τόπο και τη θέση του ατόμου στην ιεραρχία της παράνομης αγοράς (όσο πιο κοντά στην αρχική πηγή τόσο μεγαλύτερη η συγκέντρωση της ουσίας). σε κάθε περίπτωση αμφιβολίας για τη δράση των συγκεκριμένων ουσιών και για την αναγκαιότητα χρήσης αντιδότων επιβάλλεται η επικοινωνία με το Κέντρο Δηλητηριάσεων (Τηλέφωνο: ). Η διάγνωση της υπερδοσολογίας από ουσίες δεν αποκλείει τη συνύπαρξη άλλων οξέων ή χρόνιων παθήσεων. Αντίθετα οι ασθενείς στους οποίους πιθανολογείται τοξίκωση από ουσίες είναι πολύ πιθανό να παρουσιάζουν χρόνιες σοβαρές ασθένειες (π.χ. λοιμώδεις ασθένειες όπως ηπατίτιδες, φυματίωση, HIV/AIDS, αντιρροπούμενη ή μη κίρρωση ήπατος, χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια). Ασθενείς που προσκομίζονται σε κώμα με πιθανή τοξίκωση από παράνομες ή νόμιμες ουσίες είναι πιθανό, υπό την επήρεια των ουσιών αυτών, να έχουν υποστεί και σοβαρές βλάβες από οξείς τραυματισμούς (π.χ. κρανιοεγκεφαλική κάκωση), με αποτέλεσμα να περιπλέκεται η συμπωματολογία και να δυσχεραίνεται η διάγνωση και η αντιμετώπιση. ΠΊΝΑΚΑΣ 5 ΣΥΧΝΆ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΊΑ ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΙΏΝ Αναπνευστική δυσχέρεια Τρόμος Σπασμοί Αταξία Υπνηλία Διέγερση Ψευδαισθήσεις Παραληρηματική ή παρανοϊκή συμπεριφορά Βίαιη ή επιθετική συμπεριφορά Μη φυσιολογικό εύρος κόρης Κόρες μη αντιδρώσες το φώς Ναυτία και εμετός Εφίδρωση ή αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος Κώμα ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 23

24 Ένας χρόνιος χρήστης ουσιών δεν αποκλείεται να παρουσιάζει άλλες πλην της τοξίκωσης οξείες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε κώμα (π.χ. αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε ασθενή που είναι χρόνιος χρήστης ηρωίνης). Από τη διαφορική διάγνωση δεν πρέπει να αποκλείονται και παθήσεις που δεν είναι συχνές στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα του γενικού πληθυσμού (π.χ. έμφραγμα μυοκαρδίου σε ιδιαίτερα νέα άτομα σχετιζόμενο με τη λήψη διεγερτικών ουσιών, όπως η κοκαΐνη). Για την αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας πρέπει πάντα να ακολουθούνται όλα όσα προβλέπουν οι εκάστοτε ισχύουσες οδηγίες της καρδιοαναπνευστικής ανάνηψης. Κατά την αντιμετώπιση υπερδοσολογιών, που έχουν οδηγήσει σε κώμα, χρειάζεται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εκτίμηση και εξασφάλιση του αεραγωγού: Είναι προτιμότερο να εξασφαλίζεται ο αεραγωγός με την ανόρθωση του πώγωνος (chin lift) και την ανάσπαση της κάτω γνάθου (jaw thrust) και να αποφεύγεται η έκταση της κεφαλής, καθώς δεν είναι δυνατόν να αποκλειστεί με βεβαιότητα η νωτιαία κάκωση. Προσοχή χρειάζεται επίσης, στην τοποθέτηση ρινοφαρυγγικού αεραγωγού λόγω πιθανών βλαβών του ρινικού βλεννογόνου από χρόνια κατάχρηση ουσιών ενδορρινικά (κυρίως κοκαΐνης). Κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης της υπερδοσολογίας, είτε σε προνοσοκομειακό επίπεδο είτε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), προέχει η ασφάλεια του προσωπικού. Πολλές ουσίες μπορεί να προκαλέσουν ανεξέλεγκτη και απότομη αλλαγή της συμπεριφοράς του ασθενούς (π.χ. υπό την επήρεια ψευδαισθησιογόνων, ένας ήρεμος ασθενής μπορεί να μετατραπεί χωρίς προειδοποίηση σε επιθετικό. Η χορήγηση μεγάλων δόσεων αντιδότων μπορεί να προκαλέσει οξύ στερητικό σύνδρομο με αποτέλεσμα την εμφάνιση επιθετικής συμπεριφοράς προς τον γιατρό και το υπόλοιπο υγειονομικό προσωπικό (π.χ. χορήγηση μεγαλύτερης από την αναγκαία ποσότητας ναλοξόνης σε ασθενή με υπερδοσολογία οπιοειδών). Η εξασφάλιση ενός χώρου, που να εγγυάται την ασφάλεια του προσωπικού και την κατά το δυνατόν μείωση της όχλησης του ασθενούς από εξωτερικά ερεθίσματα, προσφέρει μεγάλη βοήθεια, ιδιαίτερα στην περίπτωση που έχουν ληφθεί διεγερτικές ή ψευδαισθησιογόνες ουσίες. Ο χρόνος παρακολούθησης μετά την εξασφάλιση της αρχικής αντιμετώπισης και η έξοδος του ασθενούς από το νοσοκομείο, πρέπει να εξατομικεύεται με βάση: την ουσία ή τις ουσίες που έχουν ληφθεί, τον τρόπο λήψης και τον χρόνο δράσης τους τα αντίδοτα που πιθανόν έχουν χορηγηθεί και τον χρόνο δράσης τους (π.χ. ο χρόνος δράσης της ναλοξόνης είναι σαφέστατα μικρότερος από αυτόν της ηρωίνης, με αποτέλεσμα ασθενείς που έχουν συνέλθει από υπερδοσολογία ηρωίνης να κινδυνεύουν από την επανεμφάνιση καταστολής μετά την αναχώρηση από το νοσοκομείο, δηλαδή μόλις υποχωρήσει η δράση της ναλοξόνης) τη συνολική κλινική εικόνα και πορεία του ασθενούς (π.χ. οξεία νεφρική ανεπάρκεια σε περίπτωση σοβαρής ραβδομυόλυσης) 24 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

25 τη σωματική ή/και ψυχιατρική συννοσηρότητα του συγκεκριμένου ασθενούς. Ιδιαίτερη κατηγορία υπερδοσολογιών αποτελούν οι περιπτώσεις των ατόμων, τα οποία προκειμένου να διαφύγουν τελωνειακούς ή άλλους ελέγχους, μεταφέρουν εντός του σώματός τους μεγάλες ποσότητες ουσιών, ειδικά συσκευασμένες είτε εντός του πεπτικού συστήματος είτε εντός εξωτερικών κοιλοτήτων του σώματος π.χ. εντός του κόλπου ή του πρωκτού (body packers, body carriers). επίσης, συχνό είναι το φαινόμενο, άτομα που καταδιώκονται από την αστυνομία να προσπαθούν να «εξαφανίσουν» με παρόμοιους τρόπους τις ουσίες που μεταφέρουν, ώστε να μη συλληφθούν για διακίνηση ουσιών (body stuffers). Στη μεν πρώτη περίπτωση οι ουσίες είναι συνήθως προσεκτικά συσκευασμένες και η υπερδοσολογία προκύπτει από την καταστροφή του περιτυλίγματος, στη δεύτερη, όμως, περίπτωση η υπερδοσολογία μπορεί να εμφανισθεί άμεσα και με βαριά κλινική εικόνα, καθώς δεν έχει προηγηθεί προσεκτική προετοιμασία της συσκευασίας. Η πιθανότητα αυτή πρέπει να εξετάζεται σοβαρά στις περιπτώσεις ασθενών που ανευρίσκονται σε κωματώδη κατάσταση στα διεθνή αεροδρόμια ή σε άτομα με πρόσφατη επιστροφή από χώρες παραγωγής ναρκωτικών. Η ενδοσκοπική αφαίρεση των συσκευασιών δεν συνιστάται στα ασυμπτωματικά άτομα, παρά μόν στα άτομα με οξεία συμπτωματολογία, απειλητική για τη ζωή λόγω καταστροφής της συσκευασίας. Στις σελίδες που ακολουθούν θα παρουσιαστούν πρακτικές οδηγίες για την αντιμετώπιση υπερδοσολογιών, στις οποίες εμπλέκονται οι ακόλουθες ουσίες: Οπιοειδή Διεγερτικά Παραισθησιογόνα Αιθανόλη (Αλκοόλ) Β. ΟΞΕΙΑ ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΙΑ ΟΠΙΟΕΙΔΩΝ Γενικά Η υπερδοσολογία ηρωίνης αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των χρηστών ηρωίνης. Οι περισσότεροι θάνατοι συμβαίνουν μεταξύ χρηστών ηρωίνης που είναι ετών, κάνουν χρήση για 5-10 χρόνια και έχουν σημαντικό βαθμό εξάρτησης. Οι υπερδοσολογίες ηρωίνης που δεν καταλήγουν σε θάνατο είναι ένα συνηθισμένο γεγονός στη ζωή των χρηστών ηρωίνης. Η ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ ή άλλων ουσιών (π.χ. βενζοδιαζεπίνες, κοκαΐνη) αυξάνει τον κίνδυνο θανατηφόρας υπερδοσολογίας. ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 25

26 Ο ακαριαίος θάνατος μετά από χρήση ηρωίνης είναι σπάνιος. Οι περισσότεροι θάνατοι συμβαίνουν 1-3 ώρες μετά τη λήψη. Διάστημα κατά το οποίο είναι δυνατή η ιατρική παρέμβαση. Αν και τα περισσότερα περιστατικά συμβαίνουν παρουσία άλλων, σπάνια ζητείται άμεσα ιατρική βοήθεια, λόγω του φόβου των νομικών συνεπειών. Τα πιο συχνά αίτια εμφάνισης υπερδοσολογίας οπιοειδών φαίνονται στον πίνακα 6. Η διάγνωση τίθεται με βάση τα διαγνωστικά κριτήρια, που περιγράφονται στον πίνακα 7. Ως κλασική τριάδα της υπερδοσολογίας των οπιοειδών αναφέρεται η συνύπαρξη καταστολής του ΚΝΣ με βραδύπνοια και μύση. Η μύση αποτελεί σταθερό εύρημα ακόμα και στα άτομα με μακρύ ιστορικό χρήσης οπιοειδών καθώς δεν επηρεάζεται από την ανάπτυξη αντοχής. Παρόλα αυτά η ύπαρξη μυδρίασης δεν αποκλείει την υπερδοσολογία από οπιοειδή. Μυδρίαση, ταχύπνοια και παραληρηματική συμπεριφορά θέτουν την υποψία συνυπάρχουσας τοξίκωσης από κοκαΐνη ή αμφεταμίνες. Μυδρίαση, επίσης, μπορεί να παρατηρηθεί και όταν έχει πλέον εγκατασταθεί υποξία του ΚΝΣ. Σε ασθενή με υπερδοσολογία από οπιοειδή και εμφάνιση σπασμών τίθεται η υποψία ταυτόχρονης λήψης κοκαΐνης, αμφεταμινών ή τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών, συνύπαρξης τραύματος ή εγκατάστασης υποξίας. Σπασμοί, επίσης, μπορεί να προκληθούν από τη λήψη μεπεριδίνης, φεντανύλης, πενταζοσίνης και προποξυφαίνης. Η βραδύπνοια μπορεί να φτάνει τις 4-6 αναπνοές το λεπτό στις περιπτώσεις μέτριας ως σοβαρής τοξίκωσης από οπιοειδή. Παρόλα αυτά, η ύπαρξη ταχύπνοιας δεν αποκλείει την υπερδοσολογία οπιοειδών. Ταχύπνοια εμφανίζεται όταν συνυπάρχει πνευμονία, πνευμοθώρακας ή έχει αρχίσει η διαδικασία μη καρδιογενούς πνευμονικού οιδήματος, η οποία αποτελεί και τη συνήθη αιτία θανάτου. Ταχύπνοια, επίσης, μπορεί να προκληθεί από τη λήψη πενταζοσίνης και μεπεριδίνης. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην εμφάνιση μη καρδιογενούς πνευμονικού οιδήματος, το οποίο, αν και αφορά σε μικρό ποσοστό ασθενών (έως 2,5%), αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου (αναγνωρίζεται στο 50-90% των νεκροτομιών). ΠΊΝΑΚΑΣ 6 ΑΙΤΊΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΎΝ ΣΕ ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΊΑ ΟΠΙΟΕΙΔΏΝ 1 Ταυτόχρονη χρήση ηρωίνης, αλκοόλ ή/και βενζοδιαζεπινών 2 Λήψη υψηλότερων δόσεων από τις συνηθισμένες 3 Λήψη «καλύτερης» ποιότητας ηρωίνης (αυξημένη συγκέντρωση) 4 Υποτροπή στη χρήση ηρωίνης μετά από διάστημα αποχής 5 Σκόπιμη αυτοκαταστροφή 26 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

27 ΠΊΝΑΚΑΣ 7 ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΆ ΚΡΙΤΉΡΙΑ ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΊΑΣ ΟΠΙΟΕΙΔΏΝ Βαθμολογία κλίμακας κώματος Γλασκώβης <12 Βραδύπνοια Κόρες οφθαλμών σε μύση (δίκην κεφαλής καρφίτσας) Κυάνωση Ενδείξεις ενδοφλέβιας χρήσης ουσιών Για τη διάγνωση της υπερδοσολογίας από οπιοειδή πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον τρία από τα παραπάνω κριτήρια. Θεραπεία υπερδοσολογίας οπιοειδών Η θεραπεία ασθενούς με οξεία υπερδοσολογία ηρωίνης, όπως και κάθε κωματώδους ασθενούς, ξεκινά με την εκτίμηση της βατότητας των αεραγωγών οδών και της επάρκειας του αερισμού, ακολουθώντας τους κανόνες ABC (Airway, Breathing, Circulation) της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης. α. Εκτίμηση και εξασφάλιση αεραγωγού Ανόρθωση πώγωνος (chin lift) - Ανάσπαση κάτω γνάθου (jaw thrust) Τοποθέτηση στοματοφαρυγγικού αεραγωγού. ΠΡΟΣΟΧΉ: στην έκταση της κεφαλής (εφόσον δεν είναι δυνατόν να αποκλειστεί με βεβαιότητα η νωτιαία κάκωση). στην τοποθέτηση ρινοφαρυγγικού αεραγωγού (λόγω πιθανών βλαβών του ρινικού βλεννογόνου από χρόνια κατάχρηση ουσιών ενδορρινικά). β. Εκτίμηση και εξασφάλιση αερισμού Χορήγηση οξυγόνου με συσκευή Ambu (Bag-Valve-Mask) Αν με τα προαναφερθέντα μέτρα ο ασθενής αναπνέει ικανοποιητικά, η χορήγηση ναλοξόνης μπορεί να μην είναι απαραίτητη. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η πιθανή πρόκληση οξέος στερητικού συνδρόμου, το οποίο αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανησυχίας του ασθενούς και πρόκλησης αναστάτωσης στο ΤΕΠ. Παρακολούθηση ζωτικών σημείων και διαρκής επανεκτίμηση της κλινικής κατάστασης με ετοιμότητα για χορήγηση αντιδότου ή για ενδοτραχειακή διασωλήνωση στην περίπτωση κατά την οποία ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται σε επανειλημμένες δόσεις ναλοξόνης, όπως περιγράφεται παρακάτω. ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 27

28 γ. Υποστήριξη της κυκλοφορίας Η τοποθέτηση ενδοφλέβιου καθετήρα είναι απαραίτητη, όπως άλλωστε και σε κάθε κωματώδη ασθενή. Επειδή ο κίνδυνος εμφάνισης υπογλυκαιμίας είναι αυξημένος συνιστάται αρχικά η χορήγηση διαλύματος δεξτρόζης 5%. Το μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα παρουσιάζεται με δύσπνοια, ταχύπνοια, ταχυκαρδία, υποξία, κυάνωση και ροζ αφρώδη πτύελα. Αντιμετωπίζεται κυρίως υποστηρικτικά με χορήγηση οξυγόνου και υποστήριξη της αναπνοής και εφόσον δεν αποβεί μοιραίο, υποχωρεί μετά από ώρες. δ. Χορήγηση ειδικών αντιδότων i. Χορήγηση ναλοξόνης ΝΑΛΟΞΌΝΗ: ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΉΣ ΤΩΝ Μ, Δ ΚΑΙ Κ ΥΠΟΔΟΧΈΩΝ ΤΩΝ ΟΠΙΟΕΙΔΏΝ. NALOXON/B.BRAUN: ING SOL 0,4 MG/ML X 10 AMP X 1ML NARCAN/ VIANEX: ING SOL 0,4 MG/1 ML X 5 AMP X 1ML SOSIALON/MEDICUS: ING SOL 0,4 MG/ML X 5 AMP X 1ML Η ναλοξόνη (Narcan) χαρακτηρίζεται από ταχεία έναρξη δράσης (1 min), χρόνο ημίσειας ζωής 20 min και διάρκεια δράσης min. Επί απουσίας οπιοειδών δεν παρουσιάζει ουσιαστική φαρμακολογική δράση. Για το λόγο αυτό περιλαμβάνεται στην αρχική αντιμετώπιση όλων των ασθενών με κώμα αγνώστου αιτιολογίας. Θεωρείται ασφαλές από άποψη παρενεργειών φάρμακο. Παρενέργειες που έχουν αναφερθεί: διαταραχές μνήμης, δυσφαγία, αύξηση αναπνευστικού ρυθμού, πνευμονικό οίδημα, λαρυγγόσπασμος και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Για την αντιμετώπιση πιθανών παρενεργειών της ναλοξόνης δεν συνιστάται επαναχορήγηση αγωνιστών οπιοειδών αλλά συντηρητική θεραπεία. Συνιστώμενη αρχική δόση: 0,1-0,4 mg ενδοφλέβια. Αν δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση για ενδοφλέβια χορήγηση, η ναλοξόνη μπορεί να χορηγηθεί ενδομυϊκά, υποδόρια ή ενδορρινικά. Επαναληπτικές δόσεις 0,1-0,2 mg ανά 2-3 min, εφόσον ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται. Δυνατότητα συνεχούς έγχυσης, εφόσον επιτεύχθηκε αρχική ανταπόκριση αλλά ο ασθενής επανήλθε σε καταστολή μετά την πάροδο του χρόνου δράσης της ναλοξόνης. Ρυθμός έγχυσης ίσος με τα 2/3 της αρχικά αποτελεσματικής δόσης ναλοξόνης ανά ώρα (συνήθως 0,4-0,8 mg/h είναι αρκετά). Οι περισσότεροι ασθενείς ανταποκρίνονται με συνολικές δόσεις ναλοξόνης που δεν υπερβαίνουν τα 2 mg. 28 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

29 Εάν ο ασθενής δεν ανταποκριθεί σε συνολική δόση 10 mg ναλοξόνης, η διάγνωση του συνδρόμου υπερδοσολογίας οπιοειδών πρέπει να επανεκτιμάται (με εξαίρεση την υπερδοσολογία από βουπρενορφίνη). ΠΡΟΣΟΧΉ: Είναι σημαντικό να αποφεύγονται οι υψηλές δόσεις ναλοξόνης. Η έναρξη της αγωγής με υψηλές δόσεις ναλοξόνης εγκυμονεί τον κίνδυνο εμφάνισης οξέος στερητικού συνδρόμου, το οποίο εκτός από την αναστάτωση που προκαλεί, μπορεί να οδηγήσει σε διέγερση του συμπαθητικού με εμφάνιση υπέρτασης, ταχυκαρδίας και διαταραχών του καρδιακού ρυθμού. Ο κίνδυνος εμφάνισης ναυτίας ή εμέτου στο πλαίσιο οξέος στερητικού οπιοειδών και ενώ ο ασθενής συνεχίζει να βρίσκεται σε καταστολή λόγω ταυτόχρονης λήψης και άλλων κατασταλτικών ουσιών (πχ βενζοδιαζεπινών) αυξάνει τον κίνδυνο εισρόφησης. Στα οπιοειδή συγκαταλέγονται ουσίες διαφορετικών χρόνων δράσης. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα υποκατάστατα, όπως η βουπρενορφίνη και η μεθαδόνη, τα οποία είναι οπιοειδή με μακρό χρόνο δράσης και των οποίων η υπερδοσολογία διαρκεί πολύ περισσότερο από αυτήν της ηρωίνης. Στις περιπτώσεις αυτές είναι πιθανό να απαιτηθούν πολλαπλές επαναλαμβανόμενες δόσεις ή/και συνεχής έγχυση ναλοξόνης. Λόγω του μικρότερου χρόνου δράσης της ναλοξόνης σε σχέση με αυτόν της ηρωίνης και των υπόλοιπων οπιοειδών, ο ασθενής με επιτυχή αντιμετώπιση υπερδοσολογίας οπιοειδών και επαρκή αερισμό πρέπει να παραμένει στο ΤΕ Π και να παρακολουθείται για την πιθανή επανεμφάνιση συμπτωμάτων υπερδοσολογίας τουλάχιστον για 2-3 ώρες. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για την επανεμφάνιση καταστολής μετά από επιτυχή αντιμετώπιση στις υπερδοσολογίες που έχουν προκληθεί από οπιοειδή μακράς δράσης και λόγω σταδιακής απελευθέρωσης μεγάλων ποσοτήτων ηρωίνης στους body carriers. Ασθενής που έχει παρουσιάσει υπερδοσολογία οπιοειδών μπορεί να αποχωρεί με ασφάλεια από το ΤΕΠ μετά από παρακολούθηση 6 ωρών, εφόσον δεν συνυπάρχει άλλη πάθηση. ii. Χορήγηση φλουμαζενίλης ΦΛΟΥΜΑΖΕΝΊΛΗ: ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΉΣ ΤΩΝ ΒΕΝΖΟΔΙΑΖΕΠΙΝΏΝ ΣΤΟ ΚΝΣ ANEXATE/Roche: inj.sol 0.5 mg/5 ml amp x 5amp x 5ml ANEXATE/Roche: inj.sol 1 mg/10 ml amp x 5amp x 10ml FLUMAZENIL/Teva: inj.sol 0.1 mg/ml x 5amp x 5ml FLUMAZENIL/KABI: inj.sol 0.1 mg/ml x 5amp x 5ml FLUMAZENIL/KABI: inj.sol 0.1 mg/ml x 5amp x 10ml Στις περισσότερες περιπτώσεις υπερδοσολογίας οπιοειδών στα εξαρτημένα άτομα συνυπάρχει και τοξίκωση από βενζοδιαζεπίνες. Ιδιαίτερα η ταυτόχρονη λήψη φλουνιτραζεπάμης (Hypnosedon, Vulbegal), πολύ συχνή στην Ελλάδα, αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο αναπνευστικής καταστολής. Για τον λόγο αυτό, ανάλογα με τις υπάρχουσες πληροφορίες ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 29

30 από το ιστορικό και την κλινική εικόνα του ασθενούς, συνιστάται η επιπρόσθετη χορήγηση φλουμαζενίλης, η οποία ανταγωνίζεται τη δράση των βενζοδιαζεπινών στο ΚΝΣ. Συνιστώμενη αρχική δοσολογία: 0,2-0,3 mg ενδοφλέβια σε 15 sec. Επανάληψη της δόσης ανά 1 min, μέχρι τη χορήγηση συνολικής δόσης 1 mg φλουμαζενίλης. ΠΡΟΣΟΧΉ: Η φλουμαζενίλη δεν πρέπει να χορηγείται όταν υπάρχει υποψία ταυτόχρονης λήψης ουσιών που μειώνουν τον επιληπτικό ουδό (π.χ. τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά). Γ. ΟΞΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ ΑΠΟ ΚΟΚΑΪΝΗ Ή ΑΛΛΑ ΔΙΕΓΕΡΤΙΚΑ Γενικά Η κοκαΐνη αποτελεί χαρακτηριστική, αντιπροσωπευτική ουσία της ομάδας των διεγερτικών. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν ουσίες όπως οι αμφεταμίνες. Η κύρια φαρμακολογική δράση της κοκαΐνης έγκειται στην αναστολή της πρόσληψης της νοραδρεναλίνης. Η τοξίκωση από κοκαΐνη αποτελεί την συχνότερη αιτία επίσκεψης στα επείγοντα των ατόμων που παρουσιάζουν πρόβλημα κατάχρησης ουσιών. Άτομα που προσέρχονται στα επείγοντα μετά από χρήση κοκαΐνης συνήθως έχουν λάβει ταυτόχρονα και άλλες ουσίες. Ιδιαίτερα η ταυτόχρονη χρήση κοκαΐνης και αλκοόλ αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου που σχετίζεται με χρήση ουσιών. Το αλκοόλ αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα της κοκαΐνης με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι καρδιαγγειακές επιπλοκές, η ηπατοτοξικότητα και οι επιπτώσεις στην συμπεριφορά, οι οποίες συχνά οδηγούν και σε αύξηση των αυτοτραυματισμών. Η ταυτόχρονη λήψη αλκοόλ και κοκαΐνης οδηγεί στον σχηματισμό ενός τρίτου δραστικού συστατικού, που ονομάζεται κοκααιθυλένιο και παρουσιάζει τις ίδιες μεν επιπτώσεις στη συμπεριφορά, αλλά αυξημένη τοξικότητα. Ο σχηματισμός κοκααιθυλενίου συνεχίζεται για αρκετές ώρες μετά τη λήψη των ουσιών, για το λόγο αυτό αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης αιφνιδίου θανάτου ακόμη και 6-12 ώρες μετά τη χρήση. Η κοκαΐνη παρουσιάζει σημαντικές αλληλεπιδράσεις με αρκετά συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα. Ιδιαίτερης κλινικής σημασίας αλληλεπιδράσεις παρουσιάζονται με την ταυτόχρονη λήψη ουσιών που επάγουν αδρενεργική κρίση (πχ. αναστολείς ΜΑΟ, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, ρεσερπίνη), καθώς και ουσιών που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης σεροτονινεργικού συνδρόμου (πχ. αναστολείς υποδοχέων σεροτονίνης). Τα συνήθη σημεία που υποδηλώνουν χρήση κοκαΐνης είναι: μυδρίαση, υψηλή ενεργητικότητα, ενθουσιώδης ομιλία, ευερεθιστότητα (ιδιαίτερα όταν εμφανίζονται μετά από ολιγόλεπτη απουσία του ατόμου και διαρκούν από 30 λεπτά έως 2 ώρες). 30 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

31 Τα συμπτώματα και τα σημεία που χαρακτηρίζουν την οξεία τοξίκωση από κοκαΐνη (πίνακας 8) εμφανίζονται σε τρεις διαφορετικές φάσεις αυξάνουσας βαρύτητας. Ορισμένες φορές η συμπτωματολογία επιδεινώνεται ταχύτατα και ο θάνατος μπορεί να επέλθει εντός 2-3 λεπτών. ΠΊΝΑΚΑΣ 8 ΦΆΣΕΙΣ ΤΟΞΊΚΩΣΗΣ ΑΠΌ ΚΟΚΑΐΝΗ ΣΗΜΕΊΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΏΜΑΤΑ Σύστημα 1η φάση (Αρχική Διέγερση) 2η φάση (Προχωρημένη Διέγερση) 3η φάση (Φάση Καταστολής) ΚΝΣ Μυδρίαση, κεφαλαλγία, ναυτία, έμετος, ίλιγγος, τριγμός οδόντων, τικ, μη ηθελημένος τρόμος (π.χ. δεσμιδώσεις μυών προσώπου ή δακτύλων) Κακοήθης εγκεφαλοπάθεια, γενικευμένοι σπασμοί, status epilepticus, αύξηση εν τω βάθει αντανακλαστικών, μειωμένη αντίδραση στα εξωτερικά ερεθίσματα Κώμα, κατάργηση αντανακλαστικών, διευρυμένες και μη αντιδρώσες κόρες, χαλαρή παράλυση Καρδιαγγειακό Αύξηση αρτηριακής πίεσης, βραδύς ή ταχύς σφυγμός (πιθανά μαζί με έκτακτες κοιλιακές συστολές) Υπέρταση, ταχυκαρδία, κοιλιακές αρρυθμίες (που μπορεί να οδηγήσουν και σε υπόταση), περιφερική κυάνωση Κυκλοφορική ανεπάρκεια, καρδιακό arrest (κοιλιακή μαρμαρυγή ή ασυστολία) Αναπνευστικό Αύξηση ρυθμού και βάθους αναπνοής Ταχύπνοια, δύσπνοια, ακανόνιστη αναπνοή Αναπνευστική ανεπάρκεια, πνευμονικό οίδημα, κυάνωση, αγωνιώδης αναπνοή, αναπνευστική παράλυση Θερμοκρασία Αύξηση θερμοκρασίας σώματος Πιθανή σοβαρή υπερθερμία Συμπεριφορά Ευφορία, φλυαρία, έξαρση, διέγερση, ανησυχία, αίσθημα επικείμενης καταστροφής, συναισθηματική αστάθεια ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ / 31

32 Τα αποτελέσματα της δράσης της κοκαΐνης δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από τα αποτελέσματα των υπολοίπων διεγερτικών. Κλινική σημασία έχει το γεγονός ότι η μεθαμφεταμίνη έχει μεγαλύτερο χρόνο ημίσειας ζωής με αποτέλεσμα η δράση της να διαρκεί μέχρι και 10 φορές περισσότερο από αυτή της κοκαΐνης. Κλινική οντότητα ιδιαίτερης βαρύτητας, αν και αμφιλεγόμενη, αποτελεί το καλούμενο excited delirium, το οποίο χαρακτηρίζεται από επιθετική συμπεριφορά, υπερδιέγερση, ψευδαισθήσεις, αποπροσανατολισμό, υπερθερμία και εφίδρωση. Προηγείται του καρδιακού arrest και συνοδεύεται από θνητότητα που μπορεί να φτάσει το 10%. Συνήθως συνδυάζεται με τον σωματικό περιορισμό σε πρηνή θέση ατόμων τα οποία βρίσκονται σε διέγερση μετά από χρήση κοκαΐνης. Θεραπεία υπερδοσολογίας κοκαΐνης ή άλλων διεγερτικών Σε αντίθεση με τα οπιοειδή δεν υπάρχει αντίδοτο για τη δράση της κοκαΐνης. Κατά την αρχική αντιμετώπιση της τοξίκωσης από κοκαΐνη ο στόχος είναι η μείωση των επιπτώσεων στο ΚΝΣ και στο καρδιαγγειακό. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση βενζοδιαζεπινών και αν χρειαστεί εφόσον υπάρχει κλινικά σημαντική ταχυκαρδία και υπέρταση με τη χρήση άλλων φαρμάκων, λαμβάνοντας υπόψη τις αλληλεπιδράσεις τους με την κοκαΐνη. α. Αρχική αντιμετώπιση Όπως σε όλες τις περιπτώσεις υπερδοσολογιών, προέχει η εξασφάλιση του αεραγωγού και του αερισμού. Εφόσον υπάρχει απώλεια συνείδησης ακολουθούνται τα βήματα του ABC (Airway, Breathing, Circulation) όπως σε όλες τις επείγουσες καταστάσεις. Ελέγχονται και παρακολουθούνται συχνά τα ζωτικά σημεία. Ιδιαίτερα παρακολουθείται η θερμοκρασία και ο ρυθμός. Επειδή η κοκαΐνη συχνά λαμβάνεται μαζί με ηρωίνη (speedball, ΗΚ), σε ασθενή με καταστολή της αναπνοής έχει θέση η χορήγηση ναλοξόνης, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στην αντιμετώπιση της υπερδοσολογίας οπιοειδών (σελ. 26). Μετράται η γλυκόζη αίματος και εφόσον χρειάζεται χορηγείται διάλυμα γλυκόζης. Αν υπάρχουν σημεία αφυδάτωσης χορηγείται διάλυμα φυσιολογικού ορού. Μέτρηση της CPK ιδιαίτερα σε άτομα με μυϊκή υπερδραστηριότητα και διέγερση για να αποκλειστεί η πιθανότητα ραβδομυόλυσης. β. Αντιμετώπιση νευρολογικών διαταραχών κοκαΐνης ή άλλων διεγερτικών Η ειδική αντιμετώπιση εξαρτάται από τη βαρύτητα της κλινικής εικόνας του ασθενή. Για ελαφρές αντιδράσεις με φυσιολογικά ζωτικά σημεία αρκεί ο εφησυχασμός, η συζήτηση με τον ασθενή και η φροντίδα μείωσης της έντασης. 32 \ ΘΕΡΑΠΕΊΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΏΝ ΧΡΉΣΗΣ ΟΥΣΙΏΝ

Αγχολυτικά -Υπνωτικά. Χριστίνα άλλα. Λέκτορας Φαρμακολογίας. Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αγχολυτικά -Υπνωτικά. Χριστίνα άλλα. Λέκτορας Φαρμακολογίας. Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών Αγχολυτικά -Υπνωτικά Χριστίνα άλλα Λέκτορας Φαρμακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήμιο Αθηνών e-mail: cdalla@med.uoa.gr http://www.med.uoa.gr/pharmacology Συμπτωματολογία DSMΙV Κατάθλιψη Αγχώδης διαταραχή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F11. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης οπιοειδών)

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F11. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης οπιοειδών) ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F11. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης οπιοειδών) Ιωάννης Λιάππας, Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ Θωμάς Παπαρρηγόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία ιαταραχών Χρήσης Ουσιών

Θεραπεία ιαταραχών Χρήσης Ουσιών 1 Θεραπεία ιαταραχών Χρήσης Ουσιών ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ Ο ΗΓΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΤΟΞΙΚΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΤΕΡΗΣΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΟΛΓΑ, Παθολόγος ΚΟΚΚΩΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Ψυχίατρος ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ι. Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΙΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΑΝ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΙΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΑΝ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 21.07.2016 ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΠΟΥ ΠΕΘΑΝΑΝ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ ΥΠΕΡΔΟΣΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΑΛΗΝΑΚΗ ΣΟΦΙΑ MSc Ψυχολόγος Υγείας Σύμβουλος Υπεράσπισης/Διεκδίκησης Δικαιωμάτων ΜΚΟ ΔΙΟΓΕΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κάποιες ναρκωτικές ουσίες δρουν µόνο στο βιολογικό υπόστρωµα και άλλες δρουν σε βιολογικό και σε ψυχικό επίπεδο συγχρόνως, προκαλούν αλλαγές στις σωµα

Κάποιες ναρκωτικές ουσίες δρουν µόνο στο βιολογικό υπόστρωµα και άλλες δρουν σε βιολογικό και σε ψυχικό επίπεδο συγχρόνως, προκαλούν αλλαγές στις σωµα Ψυχοδιεγερτικά Παραισθησιογόνα Ηρεµιστικά ναρκωτικά Κάποιες ναρκωτικές ουσίες δρουν µόνο στο βιολογικό υπόστρωµα και άλλες δρουν σε βιολογικό και σε ψυχικό επίπεδο συγχρόνως, προκαλούν αλλαγές στις σωµατικές

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Οι σχετικές παράγραφοι της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του

Διαβάστε περισσότερα

Άγχος. Σοβαρό. Ήπιο. Scream, Edvard Munch Ένταση Ανησυχία Φόβος (ενεργοποίηση ) ταχυκαρδία, εφίδρωση τρόµος, αίσθηµα παλµών ΚΤ 2008

Άγχος. Σοβαρό. Ήπιο. Scream, Edvard Munch Ένταση Ανησυχία Φόβος (ενεργοποίηση ) ταχυκαρδία, εφίδρωση τρόµος, αίσθηµα παλµών ΚΤ 2008 Αγχολυτικά (ελάσσονα ηρεµιστικά) Υπνωτικά Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας Άγχος ΚΤ 2008 Scream, Edvard Munch Ένταση Ανησυχία Φόβος (ενεργοποίηση ) ταχυκαρδία, εφίδρωση τρόµος, αίσθηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΑΛΤΡΕΞΟΝΗ (NALTREXONE) ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ Η Ναλτρεξόνη

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΑΛΤΡΕΞΟΝΗ (NALTREXONE) ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ Η Ναλτρεξόνη ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΑΛΤΡΕΞΟΝΗ (NALTREXONE) ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ Η Ναλτρεξόνη Στη θεραπεία της εξάρτησης από το αλκοόλ Οδηγίες για τους ασθενείς και τις οικογένειες τους. Η Ναλτρεξόνη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΨΥΧΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ Ελένη Γεωργίλα Απαρτιωμένη Διδασκαλία Οι διαταραχές που σχετίζονται με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, θεωρούνται διεθνώς ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΔΕΙΩΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ Επιστημονικά πορίσματα - Σύνδρομο στέρησης: Για τα Effentora/Actiq, έχουν εμφανιστεί 54 περιστατικά ρίγους που

Διαβάστε περισσότερα

Επίπεδο της συνείδησης

Επίπεδο της συνείδησης Καθηγητής ρ. Λάζαρος Ι. Τσούσκας ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ Θεσσαλονίκη 2003: 20-25 Επίπεδο της συνείδησης Η µερική ή ολική απώλεια της συνείδησης του πάσχοντος είναι µια σοβαρή κατάσταση, κατά την οποία διαταράσσεται

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την (τις) Έκθεση(-εις)

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Στις 7 Ιουνίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφορήθηκε για το θανατηφόρο κρούσμα κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας σε ασθενή που λάμβανε δακλιζουμάμπη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΙΣΜΟΣ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΜΕΘΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ( CRYSTAL ICE) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΘΙΣΜΟΣ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΜΕΘΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ( CRYSTAL ICE) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΘΙΣΜΟΣ, ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΜΕΘΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ( CRYSTAL ICE) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η μεθαμφεταμίνη είναι συνθετική ουσία και αποτελεί εξέλιξη μιας προγενέστερης ουσίας, της αμφεταμίνης. Για πρώτη φορά

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ Τ.Ε. Β Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η στεφανιαία µονάδα είναι ένας χώρος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία είναι η πλήρης, αλλά αναστρέψιμη απώλεια της συνείδησης, που συνοδεύεται από κατάργηση των αισθήσεων, αναλγησία κα

ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία είναι η πλήρης, αλλά αναστρέψιμη απώλεια της συνείδησης, που συνοδεύεται από κατάργηση των αισθήσεων, αναλγησία κα ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ ΜΕ ΕΝΔΟΦΛΕΒΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΛΑΜΠΡΟΣ Π. ΓΚΟΥΤΖΑΝΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ Γενική αναισθησία

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 Oνομασία: CLOPIXOL ΑCUTARD 1.2 Σύνθεση: Δραστική ουσία: Zuclopenthixol acetate (Ζουκλοπενθιξόλη) Έκδοχα: Triglycerides, medium-chain

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Παράρτημα III Τροποποιήσεις των σχετικών παραγράφων της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των φύλλων οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτή η Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος, η επισήμανση

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος

Παράρτημα III. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος Παράρτημα III Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους των πληροφοριών προϊόντος Σημείωση: Οι αλλαγές στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών Προϊόντος και του Φύλλου Οδηγιών Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙΙ. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης

Παράρτημα ΙΙΙ. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης Σημείωση : Οι τροποποιήσεις στην Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια Κώστας Νικολάου ψυχίατρος Παρουσίαση βασισμένη στο: BPSD Educational Pack, International Psychogeriatric Association (IPA) 2002 Τα Συμπεριφορικά και Ψυχολογικά συμπτώματα

Διαβάστε περισσότερα

08/09/2010 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ 2010

08/09/2010 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ 2010 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ 2010 ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΩΤΑ 1. Τι είναι τα ναρκωτικά; 2. Τα ναρκωτικά κατατάσσονται σε 3 κατηγορίες: 3. Οι πιο κοινές ουσίες από κάθε κατηγορία 4. Εικόνες ουσιών 5. Όταν τα παιδιά αρχίζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ

ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΠΡΩΊΜΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΚΟΠΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ,MSc ΜΟΝΑΔΑ ΕΜΦΡΑΓΜΑΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΕΙΟ Γ.Ν.Ν.ΙΩΝΙΑΣ Επιδημιολογικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 1. 31/3/2011 Bogdan Raitsiou M.D 1

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 1. 31/3/2011 Bogdan Raitsiou M.D 1 ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ 1 Bogdan Raitsiou M.D 1 Πνιγμός στο νερό Ξένο σώμα Θερμοπληξία Υποθερμία Bogdan Raitsiou M.D 2 ΠΝIΓΜΟΣ Εμβύθιση ή κατάδυση εντός υγρού, συχνά συνδυάζεται με : *

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Παθολόγος Αξιολόγηση βαρύτητας περιστατικού - Από την βαρύτητα των κλινικών σημείων (αναπνευστική συχνότητα >35, ταχυκαρδία,

Διαβάστε περισσότερα

Φάρμακα και Τροχαία Ατυχήματα. Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Αναισθησιολόγος Καθ. Φαρμακολογίας Α Εργ. Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Α.Π.

Φάρμακα και Τροχαία Ατυχήματα. Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Αναισθησιολόγος Καθ. Φαρμακολογίας Α Εργ. Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Α.Π. Φάρμακα και Τροχαία Ατυχήματα Μαρία Μυρωνίδου-Τζουβελέκη Αναισθησιολόγος Καθ. Φαρμακολογίας Α Εργ. Φαρμακολογίας, Ιατρική Σχολή, Α.Π.Θ Μεγάλη αύξηση της κατανάλωσης φαρμάκων Περίπου 20% των φαρμάκων που

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ. Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια

ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ. Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΕΘΙΣΜΟ Το πέρασμα από τη χρήση στον εθισμό έχει ασαφή όρια Βασικές έννοιες Εθισμός Μερικές από τις ουσίες που καταναλώνει ο άνθρωπος προκαλούν εθισμό, δηλαδή μεταβάλλουν τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία Ι

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία Ι ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φαρμακολογία Ι Φάρμακα Κ.Ν.Σ. Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου, Γ. Λεονταρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ. Θεραπευτικά Προγράμματα Φαρμακευτικής Αντιμετώπισης της Εξάρτησης. Συχνά Ερωτήματα Έγκυρες Απαντήσεις

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ. Θεραπευτικά Προγράμματα Φαρμακευτικής Αντιμετώπισης της Εξάρτησης. Συχνά Ερωτήματα Έγκυρες Απαντήσεις ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ Θεραπευτικά Προγράμματα Φαρμακευτικής Αντιμετώπισης της Εξάρτησης Συχνά Ερωτήματα Έγκυρες Απαντήσεις Με την ευκαιρία της επέκτασης των θεραπευτικών προγραμμάτων φαρμακευτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ ΟΡΩΝ ΤΖΟΥΛΙΑ ΑΤΤΑ ΠΟΛΙΤΟΥ

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ ΟΡΩΝ ΤΖΟΥΛΙΑ ΑΤΤΑ ΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΡΙΝΗΣΕΙΣ ΟΡΩΝ ΤΖΟΥΛΙΑ ΑΤΤΑ ΠΟΛΙΤΟΥ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ 1 ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Ουσίες

Διαβάστε περισσότερα

Επιστημονικά πορίσματα

Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα II Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την ανάκληση ή την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας και λεπτομερής αιτιολόγηση των αποκλίσεων από τη σύσταση της PRAC 69 Επιστημονικά πορίσματα

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Σημείωση: Αυτές οι τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης

Διαβάστε περισσότερα

NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml

NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml NeuroBloc Αλλαντική τοξίνη τύπου Β ενέσιμο διάλυμα 5.000 U/ml Σημαντικές πληροφορίες ασφάλειας για γιατρούς Σκοπός αυτού του εγχειριδίου είναι να παρέχει σε γιατρούς με δικαίωμα συνταγογράφησης και χορήγησης

Διαβάστε περισσότερα

Η υπο- αντιμετώπιση του πόνου.

Η υπο- αντιμετώπιση του πόνου. Η υπο- αντιμετώπιση του πόνου. Ο όρος ολιγοαναλγησία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1989 από τους Wilson και Pendleton σε μία εργασία σχετική με την πλημμελή αντιμετώπιση του πόνου των προσερχόμενων

Διαβάστε περισσότερα

Στον χρόνιο αλκοολισμό, παρουσιάζονται διαταραχές ποικίλου βαθμού του νευρικού συστήματος (τρεμούλιασμα, πολυνευρίτιδα, διανοητική σύγχυση,

Στον χρόνιο αλκοολισμό, παρουσιάζονται διαταραχές ποικίλου βαθμού του νευρικού συστήματος (τρεμούλιασμα, πολυνευρίτιδα, διανοητική σύγχυση, Αλκοολισμός ΟΡΙΣΜΟΣ Ο όρος αναφέρεται για πρώτη φορά από έναν Ολλανδό γιατρό στα τέλη της δεκαετίας του 1840, ενώ αναλύθηκε σε νόσο το 1972 από το γιατρό John Coakley Lettson. Αλκοολισμός σημαίνει δηλητηρίαση

Διαβάστε περισσότερα

DRUGOMANIA ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

DRUGOMANIA ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ DRUGOMANIA ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Ποια είναι τα συμπτώματα που εμφανίζει ο χρήστης; Η χρήση ναρκωτικών ουσιών διαταράσσει τη λειτουργία εγκεφαλικών περιοχών που είναι κρίσιμες για την κίνηση, τη μνήμη, τη μάθηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙII. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών

Παράρτημα ΙII. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών Παράρτημα ΙII Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου οδηγιών Σημείωση: Όπου εφαρμόζεται, η περίληψη των χαρακτηριστικών του προϊόντος και

Διαβάστε περισσότερα

Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ. Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος

Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ. Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος Η κλινική Προσέγγιση του Ασθενούς σε Κωματώδη Κατάσταση στο ΤΕΠ Βασίλης Γροσομανίδης Αναισθησιολόγος Αίτια κώματος coma c erebral o verdose m etabolic a sphyxia tipps t trauma i infection p psychogenic

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχοδιεγερτικά ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ

Ψυχοδιεγερτικά ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Ψυχοδιεγερτικά ΑΜΦΕΤΑΜΙΝΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ Αντικείμενο κατάχρησης μετά από σύντομη διάρκεια χρήσης από την επίσημη Ιατρική Σύνθεση το 1887 (Edeleano) 1927 (Alles): Δράση παρόμοια με της εφεδρίνης Ουσία με

Διαβάστε περισσότερα

Αλκοολισμός. Α'2 Ομάδα -5Δημήτρης Τέκος. Άννα-Μαρία Τότσι Αναστάσης Μπαρκούτσης Αντώνης Ποταμίτης Περικλής Μωραΐτης

Αλκοολισμός. Α'2 Ομάδα -5Δημήτρης Τέκος. Άννα-Μαρία Τότσι Αναστάσης Μπαρκούτσης Αντώνης Ποταμίτης Περικλής Μωραΐτης Αλκοολισμός Α'2 Ομάδα -5Δημήτρης Τέκος Άννα-Μαρία Τότσι Αναστάσης Μπαρκούτσης Αντώνης Ποταμίτης Περικλής Μωραΐτης Ορισμός Ο όρος αλκοολισμός αναφέρεται για πρώτη φορά από έναν Ολλανδό γιατρό στα τέλη της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ. Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος Δηλητηρίαση Η έκθεση σε τοξίνη που δύναται να έχει βλαπτική επίδραση στον οργανισμό Τοξίνη είναι η ουσία που προκαλεί βλάβη στη λειτουργία ενός ή περισσοτέρων

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονες έρευνες για τον ρόλο των εναλλακτικών βιολογικών υλικών στην ιατροδικαστική και τοξικολογία. ΡΑΪΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Αν.

Σύγχρονες έρευνες για τον ρόλο των εναλλακτικών βιολογικών υλικών στην ιατροδικαστική και τοξικολογία. ΡΑΪΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Αν. Σύγχρονες έρευνες για τον ρόλο των εναλλακτικών βιολογικών υλικών στην ιατροδικαστική και τοξικολογία ΡΑΪΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Αν. Καθηγητής Κλινική Τοξικολογία Βιολογικά Υλικά Αίμα-πλάσμα-ορός (ο χρόνος ανίχνευσης

Διαβάστε περισσότερα

Εξαρτησιογόνες ουσίες

Εξαρτησιογόνες ουσίες Ναρκωτικά Ναρκωτικά-Εξάρτηση Ο όρος ναρκωτικά χρησιµοποιείται για να χαρακτηρίσει όλες τις τοξικές ψυχοτρόπες ουσίες που διακινούνται παρανόµως και προκαλούν σοβαρή διαστρέβλωση της προσωπικότητας του

Διαβάστε περισσότερα

Αλκοόλ Βαρβιτουρικά Βενζοδιαζεπίνες Εισπνεόμενα Άλλα κατασταλτικά φάρμακα

Αλκοόλ Βαρβιτουρικά Βενζοδιαζεπίνες Εισπνεόμενα Άλλα κατασταλτικά φάρμακα Αλκοόλ Βαρβιτουρικά Βενζοδιαζεπίνες Εισπνεόμενα Άλλα κατασταλτικά φάρμακα Κατασταλτικά-Αιθανόλη Καλλιέργειες αμπελιών στη Μεσόγειο από το 3500 π.χ Κρασί: Ομηρικά έπη, ιατρικές εφαρμογές Ρωμαϊκά συμπόσια:

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας κρίσης άσθματος. Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών

Θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας κρίσης άσθματος. Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών Θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας κρίσης άσθματος Μίνα Γκάγκα Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος Αθηνών Το άσθμα είναι μία νόσος με διακυμάνσεις Συμπτώματα & προσαρμογή θεραπείας Παροξυσμοί Χορήγηση per os

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F13.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F13. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΟΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ (F13. Ψυχικές διαταραχές και διαταραχές της συμπεριφοράς λόγω χρήσης κατασταλτικών ή υπνωτικών) Ιωάννης Λιάππας, Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕΚΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας ΚΤ 2008. Αντικαταθλιπτικά

Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας ΚΤ 2008. Αντικαταθλιπτικά Κατερίνα Τυλιγάδα Επίκουρη Καθηγήτρια Φαρµακολογίας ΚΤ 2008 Αντικαταθλιπτικά ΚΤ 2008 Vincent van Gogh, 1890 ιαταραχές σε Συναίσθηµα Όρεξη Ύπνο Ενεργητικότητα lipido Μονοπολική Μείζων κατάθλιψη θλίψη -

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Είναι γνωστό το πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών ουσιών. Με τα χρόνια παρουσιάζεται ραγδαία αύξηση των θυμάτων που εθίζονται σε εξαρτισιογόνες ουσίες. Πιο συγκεκριμένα,τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1 ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Morphasol 4 mg/ml ενέσιμο διάλυμα για σκύλους και γάτες 2 ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Κάθε 1

Διαβάστε περισσότερα

Αλκοολισμός και Προβληματική Κατανάλωση Προβλήματα με την κατανάλωση αλκοόλ Κοινωνική κατανάλωση οινοπνεύματος

Αλκοολισμός και Προβληματική Κατανάλωση Προβλήματα με την κατανάλωση αλκοόλ Κοινωνική κατανάλωση οινοπνεύματος Αλκοολισμός και Προβληματική Κατανάλωση (Πηγή: http://www.patient.co.uk/health/alcoholism-and-problem-drinking) Απόδοση στα ελληνικά: Αθανάσιος Μπάκας (υπεύθυνος του προγράμματος) Αλκοολισμός είναι η λέξη

Διαβάστε περισσότερα

http://psi-gr.tripod.com

http://psi-gr.tripod.com ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 HALCION Δισκία 0,25 mg/tab 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Tριαζολάμη Έκδοχα: Lactose monohydrate, Cellulose microcrystalline, Silicon dioxide

Διαβάστε περισσότερα

Ε. Ζαμπέλη, M.Μαύρος (Γαστρεντερολογικό τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρα)

Ε. Ζαμπέλη, M.Μαύρος (Γαστρεντερολογικό τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΕΠΕΓΕ 2009 ΘΕΜΑ: ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗΣ Ε. Ζαμπέλη, M.Μαύρος (Γαστρεντερολογικό τμήμα, Γενικό Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Η εφαρμογή καταστολής και αναλγησίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της καθημερινής

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα Ι. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα Ι. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα Ι Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας 1 Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής Φαρμακοεπαγρύπνησης-Αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠEΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ

ΠEΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΠEΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ Ι. Φυσιολογία και παθοφυσιολογία του πόνου... 15 1. Ορισμός και τύποι του πόνου... 15 1.1. Ο ορισμός του πόνου... 15 1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Thursday, 27 December :22 -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Thursday, 27 December :22 - BESPAR 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1Ονομασία, μορφή, περιεκτικότητα BESPAR (Υδροχλωρική Βουσπιρονη) Δισκία των 10mg ανά δισκίο. 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Buspirone hydrochloride. Έκδοχα:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΟΝΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΟΥΣ ΜΕ ΟΠΙΟΕΙΔΗ. E. Αλεξοπούλου - Βραχνού

ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΟΝΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΟΥΣ ΜΕ ΟΠΙΟΕΙΔΗ. E. Αλεξοπούλου - Βραχνού ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΟΝΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΟΥΣ ΜΕ ΟΠΙΟΕΙΔΗ E. Αλεξοπούλου - Βραχνού Ο πόνος δεν πρέπει να σχετίζεται με ογκολογικό επείγον (π.χ. #, απόφραξη, φλεγμονή, λεπτομηνιγγικές μετ/σεις, διάτρηση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόκειται για ουσίες οι οποίες παρασκευάζονται από χημική διαφοροποίηση ήδη υπαρχόντων ουσιών που κυκλοφορούν στο εμπόριο.

Πρόκειται για ουσίες οι οποίες παρασκευάζονται από χημική διαφοροποίηση ήδη υπαρχόντων ουσιών που κυκλοφορούν στο εμπόριο. ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Πρόκειται για ουσίες οι οποίες παρασκευάζονται από χημική διαφοροποίηση ήδη υπαρχόντων ουσιών που κυκλοφορούν στο εμπόριο. DESIGNER DRUGS (ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΣΤΩΝ) Ναρκωτικές ουσίες στις

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ 1 ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ Aflen 300 mg καψάκια σκληρά Triflusal Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών χρήσης προτού αρχίσετε να παίρνετε αυτό το φάρμακο,

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας

Παράρτημα I. Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων των αδειών κυκλοφορίας 1 Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την PSUR για τη rivastigmine,

Διαβάστε περισσότερα

Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας

Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Επαγγελματίες υγείας και υπηρεσίες υγείας Αρμοδιότητες διεπιστημονικής ομάδας Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας Σύσταση 40: Συστήνεται να γίνεται εκτίμηση των αναγκών του ασθενή, συμβουλευτική σε προγράμματα

Διαβάστε περισσότερα

Αντιµετωπίζω πρόβληµα χρήσης /εξάρτησης και θα ήθελα να ζητήσω βοήθεια για θεραπεία. Ποιες επιλογές έχω για θεραπεία στην Κύπρο;

Αντιµετωπίζω πρόβληµα χρήσης /εξάρτησης και θα ήθελα να ζητήσω βοήθεια για θεραπεία. Ποιες επιλογές έχω για θεραπεία στην Κύπρο; Αντιµετωπίζω πρόβληµα χρήσης /εξάρτησης και θα ήθελα να ζητήσω βοήθεια για θεραπεία. Ποιες επιλογές έχω για θεραπεία στην Κύπρο; Εξωτερικές οµές Εφήβων και Οικογένειας Τα εξωτερικά Προγράµµατα Εφήβων Νεαρών

Διαβάστε περισσότερα

Επείγουσα Ψυχιατρική. Αλεξάνδρα Θεοδωροπούλου. Απαρτιωμένη Διδασκαλία

Επείγουσα Ψυχιατρική. Αλεξάνδρα Θεοδωροπούλου. Απαρτιωμένη Διδασκαλία Επείγουσα Ψυχιατρική Αλεξάνδρα Θεοδωροπούλου Απαρτιωμένη Διδασκαλία Επείγουσα ψυχιατρική Μεταβολή στην σκέψη,συναίσθημα, συμπεριφορά που αν δεν αντιμετωπισθεί θα έχει βλαπτικές συνέπειες για τον ασθενή(σωματική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ SEPTANEST 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ Αρτικαΐνη υδροχλωρική 4% με επινεφρίνη 1:200000 ARTICAINE HYDROCHLORIDE & EPINEPHRINE

Διαβάστε περισσότερα

Είναι υποειδικότητα της ψυχιατρικής που διαμεσολαβεί μεταξύ της ψυχιατρικής και υπόλοιπης ιατρικής Αντικείμενο της ο ασθενής του γενικού νοσοκομείου

Είναι υποειδικότητα της ψυχιατρικής που διαμεσολαβεί μεταξύ της ψυχιατρικής και υπόλοιπης ιατρικής Αντικείμενο της ο ασθενής του γενικού νοσοκομείου Είναι υποειδικότητα της ψυχιατρικής που διαμεσολαβεί μεταξύ της ψυχιατρικής και υπόλοιπης ιατρικής Αντικείμενο της ο ασθενής του γενικού νοσοκομείου που αντιμετωπίζει ψυχικά προβλήματα λόγω της σωματικής

Διαβάστε περισσότερα

Αντιµετωπίζω πρόβληµα χρήσης /εξάρτησης και θα ήθελα να ζητήσω βοήθεια για θεραπεία. Ποιες επιλογές έχω για θεραπεία στην Κύπρο;

Αντιµετωπίζω πρόβληµα χρήσης /εξάρτησης και θα ήθελα να ζητήσω βοήθεια για θεραπεία. Ποιες επιλογές έχω για θεραπεία στην Κύπρο; Αντιµετωπίζω πρόβληµα χρήσης /εξάρτησης και θα ήθελα να ζητήσω βοήθεια για θεραπεία. Ποιες επιλογές έχω για θεραπεία στην Κύπρο; Εξωτερικές οµές Εφήβων και Οικογένειας Τα εξωτερικά Προγράµµατα Εφήβων Νεαρών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ - ΑΠΟΦΑΣΗ Α Π Ο Φ Α Σ Ι Ζ Ο Υ Μ Ε

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ - ΑΠΟΦΑΣΗ Α Π Ο Φ Α Σ Ι Ζ Ο Υ Μ Ε ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Μεσογείων 284, 155 62 Χολαργός ΑΘΗΝΑ, 4-10-2006 ΑΡ. ΠΡΩΤ.: 61152 Δ/νση Διοικητικών Υπηρεσιών Ελέγχου Προϊόντων Πληροφορίες: E. XANTZH Τηλέφωνο: 210-6507200

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Wednesday, 19 December :05 -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, Wednesday, 19 December :05 - SUPERAMIN ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ 1.1 Ονομασία Προϊόντος: SUPERAMIN α) Πόσιμο διάλυμα σε συσκευασία μιας δόσης 1 g/10ml FL & g/10ml FL β) Ενέσιμο διάλυμα 1 g/5ml AMP & 2g/5ml AMP 1.2 Σύνθεση: Δραστική

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, -

Written by Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Οδοντίατρος, Ωτορινολαρυγγολόγος, - ALTAXA ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΠΟΙΟΤΙΚΗ & ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΕ ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ α. α)sumatriptan succinate 50mg/δισκίο β). Sumatriptan succinate 100mg/ δισκίο Για τα έκδοχα βλίπε 'Φαρμακευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Μαρία Σκώκου Απαρτιωμένη Διδασκαλία ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ DSM-IV: Ντελίριο, άνοια, αμνησιακές και άλλες γνωστικές και ψυχικές διαταραχές που οφείλονται σε σωματική νόσο

Διαβάστε περισσότερα

Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών χρήσης προτού αρχίσετε να παίρνετε αυτό το φάρμακο.

Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών χρήσης προτού αρχίσετε να παίρνετε αυτό το φάρμακο. ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ (120+75+30 ) mg Καψάκιο ελεγχόμενης αποδέσμευσης, σκληρό Dimenhydrinate + Nicotinicacid + Pyridoxinehydrochloride Διαβάστε προσεκτικά ολόκληρο το φύλλο οδηγιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση Τρομώδους Παραληρήματος (Delirium Tremens)

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση Τρομώδους Παραληρήματος (Delirium Tremens) ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση Τρομώδους Παραληρήματος (Delirium Tremens) Πασπάλη Δήμητρα Ψυχίατρος Επιμελήτρια Β ΕΣΥ ΓΝΘ Ιπποκράτειο Ορισμοί: Εξάρτηση: δυσπροσαρμοστικό πρότυπο χρήσης ουσιών με αποτέλεσμα σημαντική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Νόμιμα-παράνομα ναρκωτικά Κατάχρηση: Αφορά κάθε φάρμακο που βλάπτει ή απειλεί να βλάψει την φυσική ή πνευματική υγεία ενός ατόμου, ή που είναι παράνομο Εξάρτηση: Η επιθυμία του ατόμου

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων

Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων Ο ρόλος της ΜΕΘ στη δωρεά οργάνων Ανδρέας Π. Καραμπίνης Διευθυντής ΜΕΘ Π.Γ.Ν.Α. «Γ. Γεννηματάς» μεταμόσχευση ιστών και οργάνων αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της σύγχρονης ιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Σημείωση: Οι εν λόγω τροποποιήσεις της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣYNΘEΣH ΣΕ ΔPAΣTIKO ΣYΣTATIKO

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣYNΘEΣH ΣΕ ΔPAΣTIKO ΣYΣTATIKO ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1. EMΠOPIKH ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ TITUS 2. ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣYNΘEΣH ΣΕ ΔPAΣTIKO ΣYΣTATIKO Κάθε δισκίο περιέχει 1 mg ή 2,5 mg Lorazepam.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ-ΥΠΝΩΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΟΥΒΑΡΑΣ Ε.

ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ-ΥΠΝΩΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΟΥΒΑΡΑΣ Ε. ΑΓΧΟΛΥΤΙΚΑ-ΥΠΝΩΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΟΥΒΑΡΑΣ Ε. ΑΓΧΟΣ Άγχος είναι το δυσάρεστο αίσθημα επικείμενου κινδύνου, απειλής ή ανασφάλειας. Το φυσιολογικό άγχος είναι μια χρήσιμη και φυσιολογική αντίδραση που προετοιμάζει

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Από τη στιγμή χορήγησης της άδειας κυκλοφορίας του Esmya έχουν αναφερθεί τέσσερις περιπτώσεις σοβαρής ηπατικής βλάβης που οδήγησαν σε μεταμόσχευση

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ. Είναι δραστικές ουσίες οι οποίες Μουδιάζουν ή νεκρώνουν σημεία του σώματος Προκαλούν απώλεια αισθήσεων

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ. Είναι δραστικές ουσίες οι οποίες Μουδιάζουν ή νεκρώνουν σημεία του σώματος Προκαλούν απώλεια αισθήσεων ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ Είναι δραστικές ουσίες οι οποίες Μουδιάζουν ή νεκρώνουν σημεία του σώματος Προκαλούν απώλεια αισθήσεων ΕΙΔΗ ΝΑΡΚΩΤΙΚΩΝ Μαριχουάνα - Χασίς (ινδική κάναβη) Έκσταση Ηρωίνη Μορφίνη Καρπός παπαρούνας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Κόγιας Ιωάννης: Διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Καρδίτσας Μουλατζίκος Θωμάς:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ SHOCK

ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ SHOCK ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΡΓΙΚΟ SHOCK Η αναφυλαξία είναι μια δυνητικά θανατηφόρος κατάσταση που χρήζει άμεσης και σωστής αντιμετώπισης Η συχνότητα της έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στις αναπτυγμένες χώρες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Τ. ΜΕΡΜΙΡΗ ΔΙΕΥ/ΤΡΙΑ-ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΙΔ. ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΩΝ/ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Τ. ΜΕΡΜΙΡΗ ΔΙΕΥ/ΤΡΙΑ-ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΙΔ. ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΩΝ/ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Τ. ΜΕΡΜΙΡΗ ΔΙΕΥ/ΤΡΙΑ-ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΙΔ. ΜΟΝΑΔΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΩΝ/ΑΛΛΕΡΓΙΚΩΝΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΦΥΛΑΞΙΑ Σοβαρή αλλεργική αντίδραση με ταχεία έναρξη που

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ. BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ. BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΗ BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 Ονομασία, μορφή, περιεκτικότητα : BESPAR Υδροχλωρική Βουσπιρόνη Δισκία των 10mg ανά δισκίο 1.2 Σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Πυρετικοί Σπασμοί ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΚΟΠΕΤΟΥ. ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ-ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΟΣ, MSc ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Πυρετικοί Σπασμοί ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΚΟΠΕΤΟΥ. ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ-ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΟΣ, MSc ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Πυρετικοί Σπασμοί ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΣΚΟΠΕΤΟΥ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ-ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΟΣ, MSc ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΒΕΝΙΖΕΛΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Ορισμός Σπασμοί που εκδηλώνονται στην βρεφική και παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ

AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΣΘΜΑΤΟΣ & ΚΥΗΣΗΣ AΣΘΜΑ ΚΑΙ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Το άσθμα είναι ένα από τις πιο συχνές νόσους που περιπλέκει την εγκυμοσύνη. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως περίπου 8-10% των εγκύων έχουν άσθμα και μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΒΙΟ ΡΑΣΤΙΚΑ ΜΟΡΙΑ. Π. Παππάς

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΒΙΟ ΡΑΣΤΙΚΑ ΜΟΡΙΑ. Π. Παππάς ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΒΙΟ ΡΑΣΤΙΚΑ ΜΟΡΙΑ Π. Παππάς ΑΥΤΟΧΘΟΝΑ ΒΙΟ ΡΑΣΤΙΚΑ ΜΟΡΙΑ Κατηγορίες ιστικών ορµονών Αποκαρβοξυλιωµένα αµινοξέα (ισταµίνη, σεροτονίνη) Πολυπεπτίδια (κινίνες, ουσία Ρ) Εικοσανοειδή

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ

ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 3: ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Κάλυψη των ενεργειακών αναγκών Πρόληψη της απώλειας βάρους Ενίσχυση προγράμματος αποκατάστασης ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 Ονομασία: CENTRAC Δισκία 10 & 20 mg/tab 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Πραζεπάμη Έκδοχα: Centrac 10mg: Lactose monohydrate, Cellulose

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό;

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; H υπέρταση δεν είναι αυτή καθ αυτή πάθηση, αλλά παθολογική κατάσταση, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει βλάβη ζωτικών οργάνων και νόσο, ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ C ΣΤΟΝ ΟΚΑΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΚΑΝΑ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ C ΣΤΟΝ ΟΚΑΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΚΑΝΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ C ΣΤΟΝ ΟΚΑΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ ΟΚΑΝΑ Η Ηπατίτιδα C αποτελεί μία ιογενή νόσο με υψηλό φορτίο νοσηρότητας και θνητότητας Μέχρι πρόσφατα, η πλήρης ίαση των ασθενών αποτελούσε

Διαβάστε περισσότερα

Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία)

Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία) Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία) Ανδρέας Χ. Γιαννόπουλος Αναπλ. Καθηγητής Παιδιατρικής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. 8 ο Επιστημονικό συνέδριο Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΚΕΔΕΑ Θεσ/νίκης 14-16/3/2019

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΊΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΊΣ. Μάθετε για τον πυρετό και την αντιμετώπισή του

ΟΔΗΓΊΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΊΣ. Μάθετε για τον πυρετό και την αντιμετώπισή του ΟΔΗΓΊΕΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΊΣ Μάθετε για τον πυρετό και την αντιμετώπισή του ΑΓΑΠΗΤΟΊ ΓΟΝΕΊΣ O πυρετός αποτελεί συχνό σύμπτωμα στην παιδική ηλικία και τη συχνότερη αιτία αναζήτησης υπηρεσιών υγείας από τους γονείς.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία. Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία. Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Πορεία, Πρόγνωση και Θεραπεία Φίλιππος Γουρζής Καθηγητής Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών Πορεία, Πρόγνωση Η πορεία είναι κρίσιμος παράγοντας για την εκτίμηση των κοινωνικών συνεπειών, του κόστους,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ 1. ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ 1.1 HALCION Δισκία 0,25 mg/tab 1.2 Σύνθεση Δραστική ουσία: Tριαζολάμη Έκδοχα: Λακτόζη μονοϋδρική, Κυτταρίνη μικροκρυσταλλική, Πυριτίου διοξείδιο

Διαβάστε περισσότερα