13905/16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 1 DGB 1B

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 31 Οκτωβρίου 2016 (OR. en) 13905/16 AGRI 582 RECH 301 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία ΕΕΓ/Συμβούλιο Γεωργική έρευνα και καινοτομία της ΕΕ - Ανταλλαγή απόψεων Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες έγγραφο προσανατολισμού της Προεδρίας για το ως άνω θέμα, το οποίο συνοδεύεται από τα συμπεράσματα της διάσκεψης υψηλού επιπέδου για την ευρωπαϊκή βιοοικονομία που πραγματοποιήθηκε στην Μπρατισλάβα στις 17 Οκτωβρίου Τα έγγραφα αυτά θα αποτελέσουν τη βάση για την ανταλλαγή απόψεων κατά τη συνεδρίαση της Ειδικής Επιτροπής Γεωργίας στις 7 Νοεμβρίου 2016 και τη σύνοδο του Συμβουλίου «Γεωργία και Αλιεία» στις Νοεμβρίου /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 1 DGB 1B EL

2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Βελτίωση της βιώσιμης ανάπτυξης στην ΕΕ: ο ρόλος της έρευνας και της καινοτομίας Έγγραφο προσανατολισμού της Προεδρίας Η ΕΕ θα κληθεί να αντιμετωπίσει πιεστικές προκλήσεις κατά τα επόμενα έτη, όπως η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και ο μετριασμός της, η διασφάλιση της επισιτιστικής και της ενεργειακής ασφάλειας, η προώθηση εναλλακτικών αντί των βασιζόμενων στα ορυκτά καύσιμα οικονομιών μας, η αντιμετώπιση των διεθνών δεσμεύσεων σχετικά με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, τη δράση για το κλίμα (Συμφωνία των Παρισίων στο πλαίσιο της COP21) και τις πρόσφατες δηλώσεις της G7 σχετικά με το μέλλον των ωκεανών, και η ενίσχυση της οικονομικής μεγέθυνσης και της κοινωνικής ευημερίας. Η γεωργία, η ανάπτυξη της υπαίθρου και η δασοκομία διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων. Η έρευνα αναμένεται να αντιμετωπίσει τα άμεσα προβλήματα, προβλέποντας ταυτόχρονα και τις μελλοντικές ανάγκες. Επιπλέον, συμβάλλει με καθοριστικό τρόπο στον σχεδιασμό και την εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ παρέχοντας άρτια βάση τεκμηρίωσης. Ειδικότερα, η έρευνα μπορεί να παράσχει τη βάση γνώσεων για τη λήψη μακροπρόθεσμων αποφάσεων και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων. Στο επίπεδο της ΕΕ έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα, τα οποία αναμένεται να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που έχουμε ενώπιον μας στον τομέα της γεωργίας: - Η ευρωπαϊκή στρατηγική για τη βιοοικονομία που εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο του 2012 αφορά την παραγωγή ανανεώσιμων βιολογικών πόρων και τη μετατροπή τους σε βασικά προϊόντα και βιοενέργεια. Η στρατηγική προτείνει λύσεις για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ και ο υπόλοιπος κόσμος, όπως η αύξηση του πληθυσμού που πρέπει να τραφεί, η εξάντληση των φυσικών πόρων, η πίεση που ασκείται στο περιβάλλον, η κλιματική αλλαγή κ.λπ. Επιπλέον, επισημαίνει ότι είναι απαραίτητο να μεριμνήσουμε για την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων από βιώσιμα φυσικά εναλλακτικά προϊόντα. Ζητεί την ανάπτυξη νέων προσεγγίσεων, που θα προκύψουν από την έρευνα και την καινοτομία, και υποστηρίζει την επιστήμη και την τεχνολογική υπεροχή με στόχο την επίτευξη απτών βελτιώσεων στην κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ευημερία στην Ευρώπη. Η προγραμματισμένη επανεξέταση και επικαιροποίηση της στρατηγικής αυτής έως το 2017 θα αποτελέσει σημαντική ευκαιρία για νέα πολιτική ώθηση και νέο προσανατολισμό /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ DGB 1B EL

3 - Η ανάπτυξη της μακροπρόθεσμης στρατηγικής προσέγγισης για την έρευνα και την καινοτομία στον γεωργικό τομέα της ΕΕ ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2015 στη διεθνή έκθεση του Μιλάνου, ενώ η τελική έκθεση δημοσιεύθηκε από την Επιτροπή τον Ιούλιο του Η στρατηγική υποστηρίζει νέες κατευθύνσεις για τη μετάβαση σε ανθεκτικά, βιώσιμα και φιλικά προς το περιβάλλον γεωργικά συστήματα και αντίστοιχες αλυσίδες αξίας. Φιλοδοξεί να δώσει ώθηση στην παροχή γνώσεων, τεχνολογικών επιτευγμάτων και τρόπων διαχείρισης προκειμένου να εξασφαλιστεί μακροπρόθεσμα ο εφοδιασμός με υγιεινά και θρεπτικά τρόφιμα. Πέρα από την παραγωγή τροφίμων, η στρατηγική εξετάζει τον διαρκώς αυξανόμενο ρόλο των μη εδώδιμων προϊόντων και των μη διατροφικών υπηρεσιών που προκύπτουν από τις αγροτικές δραστηριότητες. Εξετάζει επίσης το σύνολο των ευκαιριών καινοτομίας στις αγροτικές περιοχές, μεταξύ άλλων, μέσω της ενίσχυσης των ανθρώπινου δυναμικού και του κοινωνικού κεφαλαίου. Η στρατηγική προωθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση της διαχείρισης των γαιών και πλέον καλύπτει επίσης τα δάση, με στόχο τη βελτιστοποίηση των συνεργειών μεταξύ δασοκομικών και γεωργικών δραστηριοτήτων στις αγροτικές περιοχές. Η Προεδρία επιθυμεί να τονίσει την ανάγκη να ενίσχυσης και τόνωσης της οικονομίας της ΕΕ, σύμφωνα με όσα περιγράφονται στις προαναφερθείσες στρατηγικές προσεγγίσεις, με στοχευμένη και ισορροπημένη χρήση των ενωσιακών χρηματοδοτικών πόρων που διατίθενται για την έρευνα και την καινοτομία σε όλη την επικράτεια της ΕΕ. Ο γενικός στόχος θα πρέπει να αφορά τη χρήση του υφιστάμενου ερευνητικού δυναμικού για την περαιτέρω ανάπτυξη του ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας με βάση τη συνεργασία όλων των κρατών μελών. Η ενωσιακή χρηματοδότηση της έρευνας προέρχεται κατά κύριο λόγο από το λεγόμενο πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», που εγκαινιάστηκε το Παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (διεύρυνση της αρχής για τη συμμετοχή, απλούστευση των μέτρων και συνέργειες με τα μέσα των ΕΔΕΤ), εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών ως προς τη χρήση των χρηματοδοτικών πόρων που προορίζονται για την έρευνα και την καινοτομία. Το διαρκώς αυξανόμενο χάσμα καινοτομίας και το χαμηλό επίπεδο συμμετοχής των χωρών της ΕΕ των 13 (νέα κράτη μέλη) στο πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» είναι τα βασικότερα προβλήματα που εμποδίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη σε ολόκληρη την ΕΕ. Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ των 13 έλαβαν λιγότερο από το 5% του συνολικού προϋπολογισμού που έχει έως τώρα διατεθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ DGB 1B EL

4 Υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση αυτής της ανισότητας, όπως η πρωτοβουλία BIOEAST (Πρωτοβουλία της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης για τη γεωργία και τη βιοοικονομία που θεμελιώνονται στη γνώση), η οποία δίνει έμφαση στην έρευνα, την καινοτομία και τη διακρατική συνεργασία για την επίτευξη ανάπτυξης με βάση τη γνώση, η οποία αναμένεται να συμβάλει στη βιώσιμη ανάπτυξη ολόκληρης της ΕΕ. Ένα ακόμη παράδειγμα αποτελεί η πρωτοβουλία των επιστημόνων των 4 χωρών του Βίσεγκραντ που αναζητεί λύσεις για το ζήτημα του αυξανόμενου χάσματος καινοτομίας στην Ευρώπη και ζητεί μεγαλύτερη συμμετοχή στα κοινά ευρωπαϊκά προγράμματα, καθώς και η Δήλωση των βιοπεριφερειών που υπεγράφη πρόσφατα στο Λοτζ και η κοινή δήλωση των 4 χωρών του Βίσεγκραντ, μαζί με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβενία. Η σλοβακική Προεδρία, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό την αιγίδα της μόνιμης επιτροπής γεωργικής έρευνας, διοργάνωσε στις 17 Οκτωβρίου 2016 στην Μπρατισλάβα, διάσκεψη υψηλού επιπέδου σχετικά με την ευρωπαϊκή βιοοικονομία με τίτλο «Ο ρόλος των περιφερειών στην ευρωπαϊκή βιοοικονομία». Τη διάσκεψη παρακολούθησαν 290 συμμετέχοντες, μεταξύ των οποίων και εκπρόσωποι των 28 κρατών μελών της ΕΕ. Κατά τη διάσκεψη επιχειρήθηκε η εξέταση των προαναφερθέντων ζητημάτων (βλ. παράρτημα I). Σε ό,τι αφορά την επανεξέταση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη βιοοικονομία και την κατάρτιση του προγράμματος εργασιών για την περίοδο στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», η σλοβακική Προεδρία επιθυμεί να αξιοποιήσει τις προηγούμενες δραστηριότητες της ΕΕ, από τις οποίες προκύπτει σαφώς η αναγκαιότητα των περιφερειακών στρατηγικών για την υπέρβαση των εμποδίων στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη βιοοικονομία (π.χ. η διάσκεψη κορυφής για τις επενδύσεις στη βιοοικονομία του 2015, η παγκόσμια διάσκεψη κορυφής για τη βιοοικονομία του 2015, η διάσκεψη του Λοτζ για τις βιοπεριφέρειες του 2016 κ.λπ.). Είναι επίσης σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι υφιστάμενες πρωτοβουλίες που επιδιώκουν την εντονότερη αξιοποίηση του υφιστάμενου ερευνητικού δυναμικού των μακροπεριφερειών για την ανάπτυξη του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας στον τομέα της γεωργίας /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ DGB 1B EL

5 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΤΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ BRATISLAVA BIOECONOMY CONFERENCE BBEC2016 BRATISLAVA BIOECONOMY CONFERENCE CONCLUSIONS (17/10/2016) "The role of regions in European Bioeconomy", Bratislava, Slovakia Context The challenge Europe is urged to act on key challenges for the years to come: adapt to and mitigate climate change by limiting global warming to well below the 2 C target; ensure food- and energy- security, promote alternatives to our fossil-based economies; address the international commitments on Sustainable Development Goals, Climate Action (COP21 Paris Agreement) and the recent G7 declarations on the future of the oceans; foster economic growth and social prosperity. The Bioeconomy is a strategic part of the European Economy that is key to realise a smart, competitive and sustainable economy with a sound industrial base. Without a coherent bioeconomy policy to realise a thriving, sustainable bioeconomy that ensures sustainable biomass supply, use and recycling, it will be impossible to realise these global societal challenges. If challenges are global, solutions are local. Europe's cities & regions play a key role for the Bioeconomy deployment, using their own local resources and untapped biomass and waste as feedstock to produce greener products through new value chains and thus create growth and jobs where people live. The Bratislava Bioeconomy conference (BBEC 2016) The conference on the "The role of regions in European Bioeconomy" was organised on 17/10/2016 by the Slovak Ministry of Agriculture and Rural Development, the National Agriculture and Food Centre and the European Commission, under the auspices of the Slovak Presidency of the Council of the EU /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 5

6 The aim of the conference was to discuss with national and regional stakeholders the new bioeconomy context for agriculture, forestry and fisheries, the role of research and innovation to overcome the big societal challenges ahead of us and also to identify the barriers and best practices in the regions to develop their bioeconomy strategies. The wider objective is to raise awareness in EU regions, on the need for bioeconomy strategy building, giving particular emphasis to the Central and Eastern European countries. Conference conclusions This Bratislava Conference document brings into consideration the most important conclusions taken at the Bratislava Bioeconomy Conference BBEC2016 and builds on the conclusions of previous conferences, i.e. the Bioeconomy Investment Summit (11/2015), the Global Bioeconomy Summit in Berlin, the Stakeholders Manifesto for the Bioeconomy in Europe prepared in Utrecht (4/2016) and the Lodz Declaration of Bioregions (6-7/10/2016). The conclusions of Bratislava Bioeconomy Conference is a strategic document for the sustainable development of Bioeconomy at regional level and will contribute to the discussions at Member States' and EU regions' level on the review of European Bioeconomy Strategy as well as on future EU policies /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 6

7 BRATISLAVA BIOECONOMY CONFERENCE BBEC2016 BRATISLAVA BIOECONOMY CONFERENCE CONCLUSIONS "The role of regions in European Bioeconomy" Under the Slovak Presidency, Bratislava, Slovakia 17/10/2016 Europe is urged to act on key challenges for the years to come: adopt and mitigate climate change by limiting global warming to well below the 2 C target; ensure food- and energy- security, promote alternatives to our fossil-based economies; address the international commitments on Sustainable Development Goals, Climate Action (COP21 Paris Agreement) and the recent G7 declarations on the future of the oceans; foster economic growth and social prosperity. Stakeholders from EU regions, research, industry, primary producers and NGO have discussed in Bratislava possible actions to promote the deployment of sustainable Bioeconomy at regional and local level, and are proposing the following key lines for actions: A joint effort between the Commission, the Member States and the regions should be further enhanced to stimulate Bioeconomy deployment at regional level, on land, inland and marine waters. Proper societal engagement, awareness, education and training schemes should be developed, since there is no sustainable bioeconomy without the direct involvement of civil society in a co-construction mode, with societal appraisal of bioeconomy /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 7

8 Bioeconomy should be based on the development of sustainable and circular Bioeconomy at regional and local level (Bio-regions and Bio-communities) that use their local biological resources to create new value chains, local green energy, considering various elements, ranging from ecology with resilience and biodiversity, water management to cultural heritage. The EU policies relevant to Bioeconomy (including Cohesion policy and Common Agriculture Policy) should also be coherent and consider the development of regional and local "Bioeconomies" as a key element for achieving the UN Sustainable Development Goals and Climate Action (COP 21). EU Member States and regions are encouraged to develop their national/regional Bioeconomy strategies, in synergy with their smart specialisation strategies. Central and Eastern European economies show a huge potential that should be further exploited for the development of regional sustainable Bioeconomy ecosystems that create added value in the regions. To efficiently develop bioeconomy, the analysis of existing potential should be performed as soon as possible, including mapping of available biomass resources and analysis of current and prospective value chains. Improved access to finance for Research and Innovation should be enhanced, open to all funding instruments in a holistic, complementary and synergistic way (H2020, ESIF, EFSI, EIB, private funds). EU regions equipped with their European Structural and Investment Funds Funds (ESIF) may organise and support synergies with other funding streams (e.g. Horizon 2020 programme), maximising the impact on the ground and promoting "excellence". Regions are encouraged to sign Letters of Intent with the Biobased Industry Joint Undertaking and the Biobased Industry Consortium to create synergies and exchange best practice to promote investments in Bioeconomy /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 8

9 Supportive "region-friendly" tools and framework conditions should be further promoted, for the uptake of Bioeconomy, initiating new cross-sectoral, cross-regional and macroregional cooperation schemes (e.g. Danube region), joint initiatives and projects for tackling the growing innovation gap within Europe. Integration of efforts of regions, their stakeholders, financial institutions and society is paramount to create new opportunities and jobs for green industry, farming, forestry and blue growth. The European Commission, Council and Parliament, with the help of National and Regional Authorities, are urged to update the EU Bioeconomy Strategy and Action Plan /16 ΓΕΧ/μκρ/ΕΚΜ 9