ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Transcript

1 ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΔΙΑΜΑΡΤ ΥΡΙ Α Ε.Ι.Ν.Α.Π. ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΟΙ ΒΕΣ ΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚΚ εργασiαυγεία ΤΕΥΧΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2015 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ (ΕΝΤΥΠΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ) ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) ΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. «ΠΑΡΟΝ» ΚΑΙ «ΜΕΛΛΟΝ» ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Η Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) διοργανώνει την Τρίτη 28 Απριλίου 2015, ώρα 10:30 π.μ. στις Αίθουσες Κατάρτισης του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. στην Αθήνα (3ος όρ.) Ημερίδα για την Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας στη χώρα μας, στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας για την Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας. Στη σχετική Πρόσκληση που έστειλε ο Πρόεδρος της Ε.Ε.Ι.Ε.Π. Δρ. Β. Δρακόπουλος, αναφέρεται: επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα, σε περίπου 160 εκατομμύρια μη θανατηφόρες επαγγελματικές ασθένειες και σε 270 εκατομμύρια τα εργατικά ατυχήματα. Σε καιρούς ειρήνης υπάρχουν περισσότεροι νεκροί ακόμα και από το σύνολο των μέχρι σήμερα πολέμων. Στη χώρα μας δεν υπάρχουν ούτε τα στοιχειώδη στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό των επαγγελματικών ασθενειών, των εργατικών ατυχημάτων και της «Ο ετήσιος απολογισμός των θυμάτων της επαγγελματικής θνησιμότητας. Η πολιτική για την εργασίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (Δ.Ο.Ε.), ανέρχεται σε 2,5 περίπου εκατομμύρια θανάτους εργαζομένων από πρόληψη και προαγωγή της εργασιακής υγείας ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Ο ανθρώπινος πόνος και οι κοινωνικές επιπτώσεις από τον θάνατο, την εργασiα ΚΑΙ υγεία ΚΗΔΕΙΑ ΜΕ ΞΕΝΑ ΚΟΛΛΥΒΑ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Μπορεί μια νομικά και θεσμικά κατοχυρωμένη παροχή συγκεκριμένων και ειδικών ιατρικών υπηρεσιών πρόληψης, προστασίας και προαγωγής της υγείας σε εργαζόμενους να υποβαθμίζεται σε φιλανθρωπικού τύπου ιατρικές υπηρεσίες και μάλιστα από ιατρούς με άσχετη με το επιστημονικό αντικείμενο ιατρική ειδικότητα; Ουσιαστικά μη παροχή των συγκεκριμένων ιατρικών υπηρεσιών ή στην ακόμα χειρότερη περίπτωση πλημμελή ή ακατάλληλη και πιθανώς επικίνδυνη για την υγεία των εργαζομένων παροχή «ιατρικών» υπηρεσιών. Η δε παροχή αυτών των υπηρεσιών μπορεί να γίνεται από αιρετό μέλος της Διοίκησης ή της Δημοτικής Αρχής όπου κάποιος, κακοπροαίρετος σίγουρα, θα μπορούσε να ισχυρισθεί ότι η παροχή αυτή προσβλέπει στην αυτοδιαφήμιση και έχει απώτερους ψηφοθηρικούς στόχους. Σε καιρούς κρίσης βέβαια θα μπορούσε να ισχυρισθεί κάποιος ότι είναι θεμιτή και «ανθρώπινη» η εθελοντική προσφορά προς τον συνάνθρωπο, όταν μάλιστα αυτή έρχεται με τη μορφή παροχής ιατρικών υπηρεσιών. Ομως, η παροχή ιατρικών υπηρεσιών και φροντίδας υγείας πρέπει να είναι η ενδεδειγμένη επιστημονικά και φυσικά νόμιμη και ηθική. Δηλαδή ο πνευμονολόγος να παρέχει εθελοντικά, δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες πνευμονολόγου και όχι χειρουργού διαφορετικά τα πράγματα γίνονται από δύσκολα έως επικίνδυνα! Θα εκτιμούσαμε απεριόριστα μια πρωτοβουλία για τη δημιουργία συγκεκριμένου Ιατρείου, σχετικού με την ιατρική ειδικότητα του φιλάνθρωπου εθελοντή Ιατρού, σε συγκεκριμένο χώρο ή περιοχή για τη δωρεάν παροχή των ιατρικών υπηρεσιών της ειδικότητάς του στους εργαζόμενους! Τέλος οι ελεγκτικοί φορείς της Πολιτείας, οι θεματοφύλακες του Δημοσίου Συμφέροντος, δεν πρέπει να περιορίζονται σε ρόλο Ποντίου Πιλάτου, αλλά είναι υποχρέωσή τους να ελέγχουν και να επιβάλλουν εντέλει την εφαρμογή της νομοθεσίας. Β. Δρακόπουλος ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΑΤΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧdddddddddddddΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Εργασίας κ. Πάνου Σκουρλέτη, θα ήθελα να επισημάνω Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ το εξής: ΡΥΠΑΝΣΗ ενώ η αναβάθμιση ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ του λογισμικού του Σώματος Επιθεώρησης ΤΗ ΝΟΗΤΙΚΗ Εργασίας ΑΝΑΠΤΥΞΗ (Σ.ΕΠ.Ε.) ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ και η μηχανογράφηση του συστήματος αποτελεί Τα υψηλότερα επιτακτική επίπεδα ανάγκη ρύπανσης και του αέρα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι των θα διευκολύνει πόλεων, κυρίως τη διαδικασία εξαιτίας της κυκλοφορίας των οχημάτων, συνδέεται με καταχώρησης και ελέγχου των προγραμμάτων πιο αργή νοητική ιατρού ανάπτυξη εργασίας των παιδιών και τεχνικού ασφαλείας από τους υπαλλήλους ηλικίας επτά του έως Σ.ΕΠ.Ε., δέκα ετών, δεν σύμφωνα πρέπει με σε Η καμία περίπτωση να παραμεληθεί το κομμάτι του ελέγχου των στοιχείων ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ που καταχωρούνται. ΤΗΣ Πιο συγκεκριμένα, DEAL NEWS η καθιέρωση Ηλεκτρονικού Μητρώου Τεχνικών Ασφάλειας και Ιατρών Εργασίας και η ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΗ ανάθεση καθηκόντων από το αντίστοιχο μητρώο ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ηλεκτρονικά, χωρίς την προσκόμιση δικαιολογητικών, θα αφορά μόνο τους Ειδικούς Ιατρούς ΤΩΝ Εργασίας ΒΑΡΕΩΝ ή μήπως το ΚΑΙ σύστημα ΑΝΘΥΓΙΕΙΝΩΝ αυτό αποτελέσει έναν έμμεσο ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ τρόπο Σύμφωνα παράκαμψης με πληροφορίες της της εβδομαδιαίας οικονομικής Βεβαίως εφημερίδας και λέμε ναι Τρόικας. στον εκσυγχρονισμό Ειδικά για το θέμα και την του προτεραιότητας σία με τα των τεχνικά Ειδικών κλιμάκια Ιατρών της Εργασίας; αναβάθμιση Deal News ( ) του λογισμικού οκτώ μεγάλες ανατροπές τα δίχτυα προοιωνίζεται ασφαλείας, η ώστε Βαρέων να μην και κάνουμε των Ανθυγιεινών εκπτώσεις των υπηρεσιών, καθεστώτος διατηρώντας ασφάλισης όμως των παράλληλα στην νέα ασφαλιστική υγεία και την μεταρρύθμιση ασφάλεια των εργαζομένων. Επαγγελμάτων Προτείνω (Β.Α.Ε.) λοιπόν, αναφέρει οι Ειδικοί που αναμένεται Ιατροί Εργασίας να ανακοινωθεί επισημάνουμε το το δημοσίευμα το σημείο της αυτό εφημερίδας: προτού να φθινόπωρο. είναι αργά Οπως και να αναφέρεται διασφαλίσουμε «Κατάργηση ότι η αυτόματη όλων των ηλεκτρονική ευνοϊκών κατάθεση στο άρθρο των της Deal δικαιολογητικών News γίνεται θα αφορά περιπτώσεων μόνο τους συνταξιοδότησης, ειδικούς, ενώ για ήδη τους από το ασκούντες Υπουργείο τα Εργασίας, καθήκοντα Ιατρικής όπως της είναι Εργασίας τα βαρέα (χωρίς και να τα κατέχουν Κοινωνικής την Ασφάλισης ειδικότητα και Πρόνοιας επεξεργασία για την εφαρ- θέσει πολλές φορές στο τραπέζι αυτήν), ανθυγιεινά. θα πρέπει Οι να Τροϊκανοί ακολουθείται έχουν διαδικασία, η οποία να διασφαλίζει την προτεραιότητα του Ειδικού Ιατρού Εργασίας που προβλέπει η νομοθεσία. μογή ενός μοντέλου κατά το των διαπραγματεύσεων το θέμα σουηδικό πρότυπο σε συνεργα- της αύξησης των ορίων ηλικίας Σταυρούλα Καλλιτσάρη αναπηρία και την επαγγελματική νόσο δεν μπορούν να υπολογισθούν. Το οικονομικό κόστος είναι τεράστιο. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (I.L.O.) υπολογίζει το συνολικό κόστος των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών στο 4% του Α.Ε.Π. Το ετήσιο κόστος στη χώρα μας αντιστοιχεί σε περισσότερα από 6,5 δισ. ευρώ. Η ευαισθητοποίηση, η ενεργοποίηση και ο συντονισμός των θεσμικών φορέων και των άμεσα ενδιαφερόμενων για την πρόληψη και προαγωγή της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία είναι άμεσης προτεραιότητας. Η υ- πεύθυνη Πολιτεία με το νομοθετικό πλαίσιο, τα Υπουργεία Εργασίας, Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Υγείας με τις αντίστοιχες εξειδικευμένες δομές τους, οι εργαζόμενοι με τις Συνδικαλιστικές Οργανώσεις, Ομοσπονδίες, Εργατικά Κέντρα, Σωματεία, Επιτροπές Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων, αλλά και τον κάθε εργαζόμενο στο χώρο εργασίας του και οι εργοδότες με τους Συνδέσμους, Συνομοσπονδίες, Ενώσεις τους, αλλά και ο κάθε εργοδότης στην επιχείρησή του, οφείλουν να δουν και να αντιμετωπίσουν τον μεγάλο αυτόν Κοινωνικό, Πολιτικό και Οικονομικό Μινώταυρο». Στην ημερίδα έχουν προσκληθεί ο Υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Π. Σκουρλέτης, ο Αναπληρωτής Υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Δ. Στρατούλης, ο Αναπληρωτής Υπουργός Υγείας κ. Α. Ξανθός, ο Ειδικός Γραμματέας του Σ.ΕΠ.Ε. κ. Α. Καψάλης. Εχουν προσκληθεί επίσης οι Πρόεδροι των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων (Γ.Σ.Ε.Ε., Σ.Ε.Β., Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε. και Ε.Σ.Ε.Ε.), καθώς και εκπρόσωπος της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Το πρόγραμμα της Ημερίδας περιλαμβάνει: Εισαγωγή - Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας στην Ελλάδα, Παρόν και Μέλλον, Καταγραφή της Επαγγελματικής Νοσηρότητας στη χώρα μας (εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικά νοσήματα), Ασφάλιση του Επαγγελματικού Κινδύνου στη χώρα, Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης: ο ρόλος και η προσφορά των Εσωτερικών Υπηρεσιών στην πρόληψη και προαγωγή της Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας, Η συμβολή του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας στην εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία, Η συμβολή του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. στην έρευνα, καταγραφή, έκδοση εντύπων και διαμόρφωση πολιτικών για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία. Θα ακολουθήσει Ελεύθερη Συζήτηση και κλείσιμο της Ημερίδας με διατύπωση Συμπερασμάτων. ΕΣΠΕΡΙΔΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΗ ΧΡΗΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ AΠΟ ΤΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΧΡΗΣΤΕΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Με την παρουσία φορέων των ε- παγγελματιών χρηστών και στελεχών επιχειρήσεων, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία την Πέμπτη 2 Απριλίου 2015, εσπερίδα στις Αίθουσες Κατάρτισης του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. στον 3ο όροφο. Η εσπερίδα είχε σαν στόχο την ενημέρωση των επαγγελματιών, αλλά και του κοινού που χρησιμοποιεί καθημερινά χημικά προϊόντα (χρώματα, καθαριστικά, λιπαντικά, φυτοφάρμακα κ.λ.π.) ώστε να μπορεί να προστατεύει αποτελεσματικά την υγεία του, άν γνωρίζει τους κινδύνους και τον τρόπο προφύλαξης. Στελέχη του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών, της Πανελλήνιας Ένωσης Βιομηχανιών Χρωμάτων και Βερνικιών, καθώς και της εξειδικευμένης εταιρείας SustChem Engineering Ε.Π.Ε., παρουσίασαν το πρωτοποριακό πρόγραμμα Read. Στο Read συμμετέχουν εθελοντικά παραγωγοί και εισαγωγείς προϊόντων παρέχοντας τα Δελτία Δεδομένων Ασφαλείας. Με χρήση διαδικτυακών εφαρμογών ο επαγγελματίας και ο ερασιτέχνης χρήστης λαμβάνει την Κάρτα Οδηγιών Ασφαλούς Εργασίας (W.I.C.) που παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Σε χαιρετισμό που απηύθυναν ο Πρόεδρος του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. Καθηγητής κ. Θ.Κ. Κωνσταντινίδης, η Αντιπρόεδρος του ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. και Διευθύντρια του Τομέα Ανθρώπινου Δυναμικού στον Σ.Ε.Β. κ. Ρένα Μπαρδάνη και η Υπεύθυνη Περιβάλλοντος του Εργατικού Κέντρου Αθηνών κ. Χριστίνα Θεοχάρη, συμμερίζονται τη δυναμική ενός τέτοιου προγράμματος για τη διασφάλιση της υγείας των εργαζομένων. Την εσπερίδα παρακολούθησαν εκπρόσωποι και επαγγελματίες από τον Σύλλογο Τεχνικών Ασφαλείας Ελλάδος, τον Σύλλογο Ιδιοκτητών Συνεργείων Επισκευής Αμαξωμάτων Αυτοκινήτων, τον Σύλλογο Φανοποιών Βαφέων Αυτοκινήτων Αττικής, την Παναττική Ένωση Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού (Π.Ε.Κ.Ο.Π.), την Ομοσπονδία Εργατοϋπαλλήλων Χημικής Βιομηχανίας, την Ομοσπονδία Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων Τσιμέντων και τον Σύνδεσμο Παραγωγών και Εμπόρων Λιπασμάτων. Για περισσότερες πληροφορίες ή διευκρινίσεις μπορεί κανείς να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα είτε την ιστοσελίδα ή μπορεί να επικοινωνήσει με την κ. Ιωάννα Λυμπεροπούλου στο τηλέφωνο Το έργο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση (Ε.Ε.) στο πλαίσιο του προγράμματος Life+. ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ κ.κ. ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ ΚΑΙ ΡΩΜΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Eξασφαλισμένες μόνο για τρία χρόνια είναι οι συντάξεις ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας Κοινωνικής Ασφάλισης κ. Γεώργιος Ρωμανιάς. Προέβλεψε μάλιστα ότι άν δεν καταργηθεί η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, τότε οι επικουρικές συντάξεις θα πάψουν να υπάρχουν. «Εάν συνεχισθεί αυτό, σε τρία χρόνια θα έ- χουν μηδενισθεί οι επικουρικές συντάξεις και σε λίγα χρόνια περισσότερα θα έχουν μηδενισθεί και οι κύριες συντάξεις. Η ρευστότητα είναι εξασφαλισμένη τουλάχιστον για τρία χρόνια, η καταβολή των συντάξεων δεν θα έχει κανένα απολύτως πρόβλημα. Τα χρήματα είναι δεδομένα, βεβαίως πρόβλημα θα υπάρξει μετά πέντε χρόνια και πέρα αλλά αυτό θα το αντιμετωπίσουμε», είπε ο κ. Ρωμανιάς. Την ίδια ώρα, ο αρμόδιος Υπουργός κ. Δημήτρης Στρατούλης μίλησε στον τηλεοπτικό σταθμό Mega για τα σχέδια της Κυβέρνησης να ενισχύσει τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων. Οπως είπε, τα έσοδα θα προέλθουν από το Ταμείο Εθνικού Πλούτου που θα γίνει οσονούπω και από τα έσοδα του οποίου από την αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης δημόσιας περιουσίας και ορυκτού και φυσικού πλούτου. Ενδεικτικό, πάντως, της πίεσης που ασκείται στην Κυβέρνηση για το ασφαλιστικό είναι και ο διάλογος που είχε η κ. Αγκελα Μέρκελ με τον κ. Αλέξη Τσίπρα στο Βερολίνο, με την Αυγή της Κυριακής να αποκαλύπτει ότι η Γερμανίδα Καγκελάριος ρώτησε τον Ελληνα Πρωθυπουργό γιατί η Κυβέρνηση διαθέτει το 14% του Α.Ε.Π. για ετήσια καταβολή των συντάξεων και τους εκπροσώπους της Κυβέρνησης να απαντούν με έγγραφο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους ότι το ετήσιο κόστος των συντάξεων δεν ξεπερνά το 7%. Η επόμενη ερώτηση αφορούσε στο γιατί η Κυβέρνηση δεν εφαρμόζει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, με την ελληνική πλευρά να απαντά ότι «το μέσο επίπεδο των επικουρικών συντάξεων από 380 ευρώ μηνιαίως έχει πέσει στα 230 ευρώ μετά από πέντε διαδοχικές παρεμβάσεις και αντίστοιχες περικοπές» και πως άν εφαρμοσθεί «η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, οι επικουρικές συντάξεις μέσα σε μια τριετία θα μειωθούν κατά 90%». Η ελληνική πλευρά έχει δεσμευθεί ότι θα καταργήσει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις (κόστος 326 εκ. ευρώ), θα αναστείλει τον περιορισμό των δικαιούχων του Ε.Κ.Α.Σ. (82 εκατομμύρια ευρώ) και θα επαναφέρει τη 13η σύνταξη από τον Δεκέμβριο του 2015 για τους συνταξιούχους μέχρι 700 ευρώ (κόστος 600 ε- κατομμύρια ευρώ). Το συνολικό κόστος των παρεμβάσεων της Κυβέρνησης στο ασφαλιστικό που ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ κάνει τους δανειστές και κυρίως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (Δ.Ν.Τ.) να μιλούν για μη βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα και να πιέζουν για μεγαλύτερες περικοπές. Η Κυβέρνηση μιλά για κόκκινες γραμμές και αφήνει μόνο ένα παράθυρο για μείωση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων. Ο Αναπληρωτής Υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Δημήτρης Στρατούλης, σύμφωνα με δηλώσεις του, εξαιρεί από αυτήν τη μείωση τις γυναίκες με ανήλικα παιδιά, τους εργαζόμενους σε ασφαλιστικό καθεστώς βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, τα Α.Μ.Ε.Α. και τους ασφαλισμένους πριν το 1983, λέγοντας ότι θα είναι αποφασιστική η Κυβέρνηση μόνο σε περιπτώσεις συντάξεων σε ακραίες περιπτώσεις σε τράπεζες ή ιδιωτικοποιημένες πρώην Δ.Ε.Κ.Ο. που έχουν κάνει ζημιά στα ασφαλιστικά ταμεία. Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗ ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΩΩΩΩΩΩΩΩΩΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Τα υψηλότερα επίπεδα ρύπανσης του αέρα των πόλεων, κυρίως εξαιτίας της κυκλοφορίας των οχημάτων, συνδέονται με πιο αργή νοητική ανάπτυξη των παιδιών ηλικίας επτά έως δέκα ετών, σύμφωνα με μια νέα ισπανική επιστημονική έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στη Βαρκελώνη. Οι ερευνητές του Καταλανικού Κέντρου Ε- ρευνών Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας (C.R.E.A.L.), με επικεφαλής τον Δρ. Ζόρντι Σουνιέρ, που παρουσίασαν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό PLoS Medicine, ανέλυσαν στοιχεία για μαθητές Δημοτικού, στη διάρκεια ενός έτους. Οι επιστήμονες συσχέτισαν τις ε- πιδόσεις των μαθητών σε κάθε δημοτικό (συνολικά 39) με το επίπεδο ατμοσφαιρικής ρύπανσης που μετρήθηκε σε κάθε σχολείο. Οι μαθητές υποβάλλονταν σε τρία τεστ μνήμης και προσοχής ανά τρίμηνο. Η γενική διαπίστωση ήταν ότι σε εκείνα τα σχολεία όπου η ρύπανση του αέρα ήταν πιο αισθητή, η νοητική ανάπτυξη των παιδιών διαχρονικά ήταν κάπως πιο αργή, ΣΥΣΤΑΣΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨ Συστάθηκε στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ομάδα Εργασίας για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) και ορίσθηκαν ως μέλη της ο κ. Μπένος Αλέξης, Καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας συνταξιοδότησης Φροντίδας για τη συγκεκριμένη κατηγορία Υγείας Α.Π.Θ., ως Συντονιστής, η κ. Αντωνιάδου ασφαλισμένων». Ιωάννα, Διευθύντρια του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, ο κ. Κούτης Αντώνης, Διευθυντής Ε.Σ.Υ. Κοινωνικής Ιατρικής, ο κ. Λιονής Χρήστος, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο κ. Παναγιωτόπουλος Τάκης, Καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας και ο Tην κ. Μυλωνέρος τελευταία του Αθανάσιος, πνοή πάνω Ειδικός στο καράβι όπου εργαζόταν, άφησε ο Σύμβουλος του Γραφείου του Αναπληρωτή Ελληνας Υπουργού πλοίαρχος που Υγείας. ήταν Έργο ηλικίας της 51 Ομάδας Εργασίας είναι η σύνταξη ενός ετών κειμένου και θέσεων ήταν ναυτολογημένος και προτάσεων στο για την ανάπτυξη ενιαίας και ολοκληρωμένης φορτηγό Πρωτοβάθμιας πλοίο Argyroula Φροντίδας σημαίας Υγείας. Η Ομάδα Εργασίας θα συνεργαστεί και Marshall θα διαβουλευθεί Islands. με επαγγελματίες υγείας και ερευνητές από όλα τα αντικείμενα Το πλοίο και τα βρισκόταν πεδία που στο εμπλέκονται λιμάνι της Οδησσού όταν συνέβη το περιστατικό, στην παροχή υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας σύμφωνα Φροντίδας με τη σχετική Υγείας ανακοίνωση (Π.Φ.Υ.). που Η θητεία της Ομάδας Εργασίας λήγει με την ολοκλήρωση του έργου της. χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ σε σχέση με τους μαθητές των σχολείων όπου δεν υπήρχε μεγάλη ρύπανση. Ενδεικτικά, στα σχολεία όπου καταγραφονταν χαμηλή ρύπανση η μνήμη των μαθητών εμφάνιζε μέση βελτίωση 11,5% στη διάρκεια ενός έτους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν χαμηλότερο (7,4%) στα σχολεία με υψηλή ρύπανση. Τα νέα ευρήματα έρχονται να προστεθούν σε προηγούμενες μελέτες που δείχνουν ότι ο υπό ανάπτυξη παιδικός εγκέφαλος είναι ευάλωτος στη ρύπανση του αέρα των πόλεων από τις εξατμίσεις των οχημάτων, καθώς και από άλλες αιτίες (βιομηχανίες, τζάκια κ.ά.). Οι επιστήμονες επεσήμαναν πως η νέα έρευνα πρέπει να ληφθεί υπόψη τόσο από τους υπεύθυνους χάραξης περιβαλλοντικής πολιτικής (αναφορικά με τους ισχύοντες κανονισμούς για τη ρύπανση), όσο και από όσους αποφασίζουν τη χωροθέτηση νέων σχολικών μονάδων, οι οποίες πρέπει να α- ποφεύγεται να εγκαθίστανται πάνω ή πολύ κοντά σε πολυσύχναστες οδικές αρτηρίες. Ξέρω ένα ποταμάκι με κρυστάλλινα νερά, με βραχάκια ξασπρισμένα, με δεντράκια στα πλευρά. Ολη μέρα κι όλη νύχτα, ψιθυρίζει και χορεύει κι όλο τρέχει, κι όλο τρέχει, κι όλο βλέπει κι αγναντεύει τους ανθρώπους, τα αρνάκια, κατσικάκια, μοσχαράκια, εκδόθηκε στην Αθήνα από το Γραφείο χρονοεπίδομα του καθώς τα προσλήψεις τα μεγάλα και μικρά, της λαγκάδας του ζωάκια. Τύπου του Λιμενικού Σώματος. συζητήθηκαν κατά τη συνάντηση Ο πλοίαρχος Τώρα του πούναι φορτηγού καλοκαίρι πλοίου και αντιπροσωπείας δεν έχουμε σχολεία, καθώς τα Διοικητικού αισθάνθηκε αδιαθεσία και έχασε τις Συμβουλίου της ΕΙΝΑΠ και Επιτροπών ούτε τσάντες με τετράδια, με μολύβια, με βιβλία, αισθήσεις του. Του παρασχέθηκαν οι νοσοκομείων της Αθήνας με τον Γενικό πρώτες βοήθειες, αλλά όταν έφτασε Γραμματέα του Υπουργείου Υγείας και όλοι μεις αγαπημένοι, με φωνές και πανηγύρια, γιατρός στο πλοίο διαπιστώθηκε ο Κοινωνικής Αλληλεγγύης κ. Νικόλαο θάνατός του. κάνουμε τρελλοπαρέες, οργανώνουμε Πολύζο, στο πλαίσιο παιχνίδια. της στάσης των της Η σωρός του ναυτικού μεταφέρθηκε στην Κυβέρνησης από τη μέχρι τώρα Και βουτάμε στα νερά του και ψαρεύουμε καβούρια, αρμόδια ιατροδικαστική Υπηρεσία της δέσμευσή της, για επάνοδο στο Οδησσού στις γουρνούλες για νεκροψία του και με νεκροτομή. γέλια, πλάτσα καθεστώς - πλούτσα, που υπήρχε με μέχρι τραγούδια. το Νοέμβριο Προανάκριση πρόκειται να διενεργηθεί του Καθιερώνεται μια πολύπλοκη από το Κεντρικό Ξέρω Λιμεναρχείο ένα ποταμάκι Πειραιά. στου χωριού γραφειοκρατική μου το προσήλιο, διαδικασία που θα Τα προβλήματα που με που χάρη έχουν τρέχει προκύψει - τρέχει με στο σημάνει, δικό καθώς του το τα δασύλλιο. πιθανότατα, μεγάλες τις πληρωμές των και εφημεριών, το ενέργειες που Γιώργος θα Γεβρέκος λύσουν.

2 2 εργασiαυγεία 5 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Οι μεγάλοι φαρμακευτικοί όμιλοι επιδεικνύουν εντυπωσιακή εφευρετικότητα όταν το ζητούμενο είναι να αυξήσουν ή να διατηρήσουν το μερίδιό τους στην αγορά. Για παράδειγμα, δεν διστάζουν να ισχυρίζονται ότι τα φάρμακά τους ενδείκνυνται και για άλλες ασθένειες, πέρα από εκείνες για τις οποίες παρασκευάστηκαν, έτσι ώστε να κερδίζουν νέους πελάτες. Όταν στην ειδησεογραφία γίνεται αναφορά στη φαρμακευτική βιομηχανία, οι ειδήσεις αφορούν τα σκάνδαλα που διαδέχονται το ένα το άλλο, αναδεικνύοντας τις υπερβολές του κλάδου. Η παρακολούθηση της διαδρομής ενός φαρμάκου που δεν προσέλκυσε τους προβολείς της δημοσιότητας μάς δείχνει, παρ' όλα αυτά, ότι το σύνορο ανάμεσα στις δυσλειτουργίες και στις πρακτικές ρουτίνας είναι πολύ λεπτό. Ερευνα του κ. Quentin Ravelli * Επιμέλεια από τον κ. Βασίλη Παπακριβόπουλο Monde Diplomatique, «Κατάλαβα ότι με φακέλωναν, ότι ήξεραν τα πάντα για όλα όσα συνταγογραφούσα!»: Αυτός ο Παριζιάνος γιατρός μάς μιλάει γεμάτος αγανάκτηση: «Ήμουν αφελής, δεν ήξερα. [Μια μέρα,] μια ιατρική επισκέπτης μου είπε: 'Δεν συνταγογραφείτε πολλά φάρμακα'. Κι εγώ αναρωτήθηκα: 'Μα πώς μπορεί να το γνωρίζει;'» Η πρακτική παρακολούθησης, που σοκάρει πολλούς γιατρούς, ενορχηστρώνεται από τα τμήματα πωλήσεων των φαρμακευτικών επιχειρήσεων. Πράγματι, οι μεγάλοι φαρμακευτικοί όμιλοι επιδεικνύουν εντυπωσιακή εφευρετικότητα όταν το ζητούμενο είναι να αυξήσουν ή να διατηρήσουν το μερίδιό τους στην αγορά. Για παράδειγμα, δεν διστάζουν να ισχυρίζονται ότι τα φάρμακά τους ενδείκνυνται και για άλλες ασθένειες, πέρα από εκείνες για τις οποίες παρασκευάστηκαν, έτσι ώστε να κερδίζουν νέους πελάτες. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Pyostacine, το οποίο θεωρείται από πολλούς γιατρούς ως «η Rolls Royce των αντιβιοτικών για τις δερματικές παθήσεις» και παράγεται από τη Sanofi, έναν από τους σημαντικότερους φαρμακευτικούς ομίλους σε παγκόσμιο επίπεδο, με κύκλο εργασιών 33 δισ. ευρώ το Ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα χρησιμοποιούνταν για δερματολογική χρήση, αυτό το αντιβιοτικό πραγματοποίησε μια «αναπνευστική στροφή»: στο εξής, χρησιμοποιείται μαζικά σε περιπτώσεις βρογχοπνευμονικών και ωτορινολαρυγγολογικών λοιμώξεων. Αυτή η τελευταία χρήση του, στην οποία ασκήθηκε κριτική από πλήθος γιατρών και στη συνέχεια καταγγέλθηκε από τις δημόσιες αρχές, οδήγησε σε υπερκατανάλωση αντιβιοτικών, συμβάλλοντας και στο ευρύτερο πρόβλημα της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των βακτηρίων, το οποίο αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και ευθύνεται για τον θάνατο ατόμων σε ολόκληρο τον κόσμο. (Βλ. ένθετο σελ. 3). Για να κατανοήσουμε την ευμετάβλητη φύση των ιατρικών εμπορευμάτων, παρακολουθήσαμε τη ζωή αυτού του συνηθισμένου φαρμάκου, από το εργαστήριο όπου πραγματοποιείται η έρευνα ώς το εργοστάσιο όπου παράγεται η δραστική ουσία του και ώς τους ιατρικούς επισκέπτες που το προωθούν. 1 Σε κάθε στάδιο, το «εμπόρευμα» αλλάζει όνομα: οι βιολόγοι μιλάνε για το βακτήριο Pristinae Spiralis, οι χημικοί για την pristinamycine (πριστιναμυκίνη) που παράγεται από αυτό το βακτήριο, οι ιατρικοί επισκέπτες πλέκουν το εγκώμιο του «Pyo» στους γιατρούς κι οι εργάτες που παράγουν το φάρμακο αποκαλούν χαϊδευτικά το βακτήριο «Πρίστινα» ή ακόμα και «ζωύφιο». Σε όλο το μήκος της αλυσίδας εκδηλώνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις ανάγκες του ασθενή και στα κέρδη του βιομήχανου, ανάμεσα στην αξία χρήσης και στην αξία ανταλλαγής. 2 Ο ανταγωνισμός εντείνει την αντιπαράθεση ανάμεσα στους μισθωτούς της επιχείρησης και στα διευθυντικά της στελέχη, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο, που η επιχείρηση βρίσκεται σε πλήρη αναδιάρθρωση, με τους εργαζόμενους να δυσκολεύονται να εμποδίσουν την κατάργηση θέσεων εργασίας και να επιβάλουν τις δικές τους αντιλήψεις γύρω από το φάρμακο. Το κτήριο όπου βρίσκεται η εταιρική έδρα της Sanofi ένα μεγάλο γυάλινο συγκρότημα γραφείων στο νότιο Παρίσι, με συνολική επιφάνεια m² δημιουργεί την εντύπωση της διαφάνειας και του σεβασμού προς τους ασθενείς. Πράγματι, στο ψηλότερο τμήμα του κτηρίου είναι ζωγραφισμένες στιλιζαρισμένες εικόνες ασθενών, περιτριγυρισμένες από μια γαλάζια καρδιά. Στον τρίτο όροφο στεγάζεται το τμήμα μάρκετινγκ. Οι υπάλληλοί του κατόρθωσαν, από τη δεκαετία του 1990, να καθιερωθεί το Pyostacine στην αγορά των αναπνευστικών λοιμώξεων. Και μάλιστα με τεράστια επιτυχία, δεδομένου ότι, από τον χειμώνα του 2002 ώς τον χειμώνα του 2010, ο αριθμός των πωλήσεων αυτού του φαρμάκου για την αντιμετώπιση των βρογχοπνευμονικών λοιμώξεων αυξήθηκε κατά 112%, τη στιγμή που για το ίδιο χρονικό διάστημα οι πωλήσεις για δερματολογική χρήση αυξήθηκαν μονάχα κατά 32,6%. Η αύξηση των πωλήσεων δεν αντιστοιχεί σε κάποια εκρηκτική αύξηση του αριθμού των ασθενών ή σε κάποια καταστροφική επιδημία, αλλά απλούστατα σε μια εμπορική στρατηγική: η αγορά των αναπνευστικών λοιμώξεων αντιπροσωπεύει έναν όγκο συνταγογραφούμενων φαρμάκων πολύ υψηλότερο από εκείνον των δερματολογικών λοιμώξεων. Ένας γιατρός που εργάζεται στη φαρμακευτική εταιρεία μάς υπενθυμίζει ότι, «όπως αποδείχθηκε, είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση των μικροβίων που προσβάλλουν τους βρόγχους, τους πνεύμονες και τον ρινικό κόλπο. Συνεπώς, αναπτύξαμε αυτήν ακριβώς την ένδειξη του φαρμάκου». Από το δέρμα ώς τον πνεύμονα, η αξία ανταλλαγής μεταμόρφωσε την αξία χρήσης. Οι δεξιοτέχνες αυτής της θεραπευτικής στροφής είναι οι «υπεύθυνοι προϊόντος», στελέχη ειδικευμένα στην προβολή ενός μονάχα φαρμάκου ή μερικών φαρμάκων με παραπλήσιες ενδείξεις. Στη συγκεκριμένη εταιρεία, υπάρχει «υπεύθυνος προϊόντος Pyostacine», «υπεύθυνος προϊόντος Tavanic» και «υπεύθυνος αναλγητικών προϊόντων». Η Σελιά Νταβός 3 «υπεύθυνη προϊόντος Pyostacine», δηλώνει «ιδιαίτερα προσανατολισμένη προς τις μπίζνες» και περιγράφει τη δουλειά της: «Δουλειά μου είναι να παρακολουθώ την επίδοσή μου, να παρακολουθώ το προϊόν, να βλέπω προς τα πού πηγαίνει, σε σχέση με τους ανταγωνιστές του, σε σχέση με την αγορά, σε σχέση με την παθολογία, και να κάνω τα πάντα για να μεγιστοποιήσω τον κύκλο εργασιών του». Αυτό το πόστο, το οποίο βρίσκεται στην καρδιά του τμήματος μάρκετινγκ το οποίο με τη σειρά του κατέχει σημαντική θέση στο συγκρότημα όπου στεγάζονται τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας λειτουργεί ως πραγματικός κόμβος. Οι εργαζόμενοι που το στελεχώνουν προέρχονται από διάφορα τμήματα της εταιρείας και στη συνέχεια μπορούν να τοποθετηθούν σε θέσεις μάνατζερ, υπεύθυνου μάρκετινγκ, επικοινωνίας, πωλήσεων ή σχέσεων με τον δημόσιο τομέα. ΣΤΟΧΟΣ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ Ο ρόλος του «υπεύθυνου προϊόντος» είναι να προβάλλει τη χρησιμότητα του προϊόντος ετοιμάζοντας το διαφημιστικό υλικό των ιατρικών επισκεπτών, δηλαδή των υπαλλήλων του τμήματος πωλήσεων που γυρίζουν από ιατρείο σε ιατρείο για να πείσουν τους γιατρούς να συνταγογραφούν τα προϊόντα που παράγει η εταιρεία τους. Στο οπλοστάσιο του Pyostacine περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων ο «βοηθός επίσκεψης», ένας οδηγός με βάση τον οποίο ο ιατρικός επισκέπτης κτίζει τη ρητορική του προβάλλοντας τα επιχειρήματα που του έχει ετοιμάσει το τμήμα μάρκετινγκ, καθώς και το τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης Infectiologie (Λοιμωξιολογία) που εκδίδεται από την Εταιρεία Λοιμώδους Παθολογίας (Spilf) και το οποίο παρουσιάζει μονάχα επιτυχημένα αποτελέσματα κλινικών δοκιμών που αφορούν το Pyostacine. Όλο αυτό το υλικό συνοδεύεται από ένα πλήθος παραϊατρικών γκάτζετ: γλωσσοπίεστρα με το σήμα του Pyostacine για να θυμάται ο γιατρός το φάρμακο τη στιγμή που εξετάζει τον ασθενή του, στυλό Pyostacine, φλασάκι USB Pyostacine, θήκες για χαρτομάντιλα Pyostacine... Τα πορτμπαγκάζ των ιατρικών επισκεπτών ξεχειλίζουν από τέτοια έντυπα και μικροαντικείμενα, τα οποία στη συνέχεια καταλήγουν πάνω στα γραφεία των γιατρών. Δεν ενδιαφέρουν εξίσου τις φαρμακευτικές εταιρείες όλοι οι γιατροί. Υπάρχει ιδιαίτερη φροντίδα για τους γιατρούς που παρουσιάζουν υψηλό «δυναμικό συνταγογράφησης». Για τον εντοπισμό τους, οι φαρμακευτικές εταιρείες καταφεύγουν στις υπηρεσίες της Ένωσης για την Εκπόνηση Στατιστικών (G.E.R.S.), η οποία διαθέτει τα στοιχεία των πωλήσεων των χονδρεμπόρων φαρμάκου και των άμεσων πωλήσεων των φαρμακείων, καθώς και σε εκείνες του Κέντρου Διαχείρισης, Τεκμηρίωσης, Πληροφορικής και Μάρκετινγκ (Cegedim), το οποίο παρέχει δεδομένα που αλιεύονται από το λογισμικό συνταγογράφησης που χρησιμοποιούν οι γιατροί. Σε αυτές τις επίσημες πηγές προστίθενται και άτυπα δίκτυα πληροφοριών, όπως οι έρευνες που πραγματοποιούν οι ιατρικοί επισκέπτες σε φαρμακεία. Τα τμήματα μάρκετινγκ των φαρμακευτικών εταιρειών δεν αφήνουν καμία πληροφορία να πάει χαμένη, καθώς τους επιτρέπει να εντοπίσουν τους «πελάτες» που παρουσιάζουν υψηλό δυναμικό συνταγογράφησης. Οι γιατροί έχουν χωριστεί σε κατηγορίες που υποδηλώνονται με συντομογραφίες: οι ιατρικοί επισκέπτες θα επισκεφθούν πολύ λιγότερο αυτούς που «συνταγογραφούν λίγα αντιβιοτικά, λίγο Pyostacine» ή «λίγα αντιβιοτικά, πολύ Pyostacine» και πολύ περισσότερο όσους συνταγογραφούν «πολλά αντιβιοτικά, λίγο Pyostacine», καθώς οι τελευταίοι μπορούν να μετατρέψουν σημαντικό μέρος της συνταγογράφησης άλλων αντιβιοτικών σε ιατρικές συνταγές για Pyostacine. Φυσικά, οι εμπορικές στρατηγικές δεν μεταφράζονται αυτόματα σε αύξηση των πωλήσεων. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο τρόπος με τον οποίο αυτές υλοποιούνται από τους ιατρικούς επισκέπτες. Το 2014, στις γαλλικές φαρμακευτικές επιχειρήσεις εργάζονταν ιατρικοί επισκέπτες. Με βάση το γεγονός ότι εργάζονται 213 ημέρες τον χρόνο και πραγματοποιούν κατά μέσο όρο έξι επισκέψεις σε γιατρούς την ημέρα, προκύπτει ο αριθμός των είκοσι εκατομμυρίων συναντήσεων με γιατρούς. Μάλιστα, πριν από αυτές τις συναντήσεις, έχει προϋπάρξει σοβαρή προετοιμασία. Για παράδειγμα, για να είναι αποτελεσματικότερες, το εμπορικό τμήμα της φαρμακευτικής εταιρείας έχει συντάξει οδηγίες που αντιστοιχούν στα διαφορετικά «τυπικά προφίλ» γιατρού: στη «συνδικαλίστρια γιατρό», στον «γιατρό που είναι υπεύθυνος για τις προμήθειες ενός νοσοκομείου», στον «οικογενειακό γιατρό», στον «συμβασιούχο γιατρό», στον «φιλικό γιατρό», στον «αγχωμένο γιατρό», στον «γιατρό με το ύφος αυστηρού επιστήμονα»... Το υλικό χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικών σεμιναρίων, έτσι ώστε οι ιατρικοί επισκέπτες να γνωρίσουν καλύτερα τους στόχους τους, για να είναι σε θέση να δημιουργήσουν «τεχνικές μετατροπής των γιατρών σε πιστούς πελάτες της εταιρείας». Έτσι, κατά τη διάρκεια των «εκπαιδευτικών 'εργαστηρίων' για την προώθηση του προϊόντος», οι ιατρικοί επισκέπτες μαθαίνουν ότι, για παράδειγμα, ο τυπικός Οικογενειακός Γιατρός μέσος όρος ηλικίας 55 ετών, μεγάλη πελατεία, Πρόεδρος ενός προγράμματος διά βίου ιατρικής επιμόρφωσης είναι «περισσότερο ευαίσθητος στην ουμανιστική προσέγγιση του ασθενή». Ο «γιατρός με το ύφος αυστηρού επιστήμονα» είναι «συνήθως εγκατεστημένος στις περιοχές της υπαίθρου» και «πολύ ψυχρός στις επαφές του» με τους ιατρικούς επισκέπτες, όσο για τον «φιλικό γιατρό», είναι «πρόσχαρος αλλά κάπως μαλθακός». Αφού αφομοιώσουν καλά όλες τις γνώσεις σχετικά με τις επτά κατηγορίες γιατρών, οι ιατρικές επισκέπτριες γιατί συνήθως πρόκειται για γυναίκες ρίχνονται στη μάχη για να βελτιώσουν την «ελαστικότητα» των γιατρών. «Ελαστικός» αποκαλείται ο γιατρός που αποδεικνύεται δεκτικός στη ρητορική της φαρμακοβιομηχανίας. Οι γιατροί, πάντως, επιδεικνύουν ολοένα περισσότερο κριτική στάση απέναντι στους ιατρικούς επισκέπτες, φτάνοντας ακόμα και στο σημείο να τους κλείνουν την πόρτα. Έτσι, ο αριθμός των ιατρικών επισκεπτών έχει μειωθεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, ενώ οι εταιρείες καθώς βρίσκονται αντιμέτωπες με την ολοένα μεγαλύτερη αντίδραση των γιατρών απέναντι στους ιατρικούς επισκέπτες αναζητούν νέες μορφές λόμπινγκ, περισσότερο επιστημονικές, έτσι ώστε να είναι δυσκολότερα ανιχνεύσιμες. Γι' αυτόν το λόγο, καταφεύγουν κυρίως στους «K.O.L.» (key opinion leaders), στους διαμορφωτές γνώμης, τους οποίους σέβονται κι ακούνε προσεκτικά οι γιατροί που συνταγογραφούν τα φάρμακα. Έτσι, η Sanofi προσπαθεί να επηρεάσει τους πρυτάνεις των πανεπιστημιακών σχολών, οι οποίοι πολλές φορές θεωρούνται υπεύθυνοι για την έξαρση της επικριτικής στάσης των νεαρών απέναντι στις φαρμακευτικές εταιρείες. Όταν ήμουν ασκούμενος στη Sanofi, η οποία οργανώνει εδώ και είκοσι χρόνια προσομειώσεις εξετάσεων για τον διαγωνισμό με τον οποίο θα επιλεγούν οι πτυχιούχοι ιατρικής που θα πραγματοποιήσουν άσκηση και ειδικότητα στα νοσοκομεία, ήμουνα, για παράδειγμα, επιφορτισμένος με τη δημιουργία «επιχειρηματολογίας για τους κοσμήτορες», η οποία αποσκοπούσε στο να πειστούν οι πιο επιφυλακτικοί από αυτούς να δεχτούν την παρουσία της επιχείρησης μέσα στα αμφιθέατρά τους. Οι κακές επιδόσεις ορισμένων ιατρικών σχολών στον διαγωνισμό χρησιμοποιούνταν ως επιχείρημα για να αποσπάσουν τη συναίνεσή τους. Αυτό συνέβη κυρίως στην περίπτωση του Πανεπιστημίου Paris-V, του οποίου οι επιδόσεις σημείωσαν θεαματική πτώση, καθώς μειώθηκε σημαντικά ο αριθμός των φοιτητών του που περιλαμβάνονται στο 25% των επιτυχόντων με την υψηλότερη βαθμολογία. Σύμφωνα με τη Sanofi, το αποτέλεσμα οφείλεται στην προσωπικότητα του κοσμήτορά του, ο οποίος θεωρείται ένας από τους πλέον αντίθετους στη διοργάνωση προσομοιώσεων εξετάσεων σε εθνικό επίπεδο (ECN), ενώ δεν επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία διαφημιστικών φυλλαδίων των φαρμακευτικών εταιρειών, αφισών τους, καθώς και άλλων προϊόντων που έχουν συγκαλυμμένο διαφημιστικό χαρακτήρα. Όλος αυτός ο μηχανισμός, που αποσκοπεί στον επηρεασμό, δεν λειτουργεί δίχως συγκρούσεις κι αντιθέσεις. Σε όλα τα επίπεδα υπάρχουν αμφιβολίες, αποκλίσεις απόψεων κι αντιφάσεις. Για παράδειγμα, ορισμένες ιατρικές επισκέπτριες, που έχουν αποκτήσει σοβαρότατη ενημέρωση για το πρόβλημα της αυξανόμενης ανθεκτικότητας των βακτηρίων, προσπαθούν να μιλήσουν στους γιατρούς για το σύνολο των διαθέσιμων αντιβιοτικών και όχι μονάχα για εκείνα που αποφέρουν τα περισσότερα κέρδη. Προσπαθούν να δημιουργήσουν με τους γιατρούς σχέσεις και δεσμούς που δεν στηρίζονται μονάχα στην εμπορευματοποίηση και δεν διστάζουν να συμμερίζονται τις αμφιβολίες τους και την κριτική τους. Ωστόσο, συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες με αυθαίρετες μεταθέσεις, αλλαγές της περιφέρειας στην οποία δραστηριοποιούνται και με επιπλήξεις από τη διεύθυνση. Και το γεγονός ότι πλανάται η απειλή της απόλυσης καθιστά την όποια αντίσταση εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. ΣΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ Το εργοστάσιο όπου παράγεται η δραστική ουσία του Pyostacine, με βάση βακτήρια που υποβάλλονται σε ζύμωση, είναι εγκατεστημένο στα νότια της Ρουέν. Στο εργοστάσιο της Sanofi, το οποίο έχει πληγεί από τις περικοπές προσωπικού, οι μονάδες παραγωγής συνδέονται μεταξύ τους με σωλήνες που τις τροφοδοτούν με οξυγόνο, αποστειρωμένο νερό, διαλύτες και οξέα. Όταν τις επισκέπτεται κανείς για πρώτη φορά, νοιώθει μια περίεργη μυρωδιά να πλημμυρίζει τα ρουθούνια του: την οσμή των αγροτικών υποπροϊόντων που καταναλώνουν τα υπό ζύμωση βακτήρια προτού αρχίσουν να εκκρίνουν τις δραστικές ουσίες. Η επίμονη μυρωδιά της μελάσας από ζαχαρότευτλα που μεταφέρουν τα βυτιοφόρα πλημμυρίζει την ατμόσφαιρα του εργοστασίου. Στο εργαστήριο όπου πραγματοποιείται η ζύμωση, ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται και από τον θόρυβο. Τα μακριά πτερύγια των βιοαντιδραστήρων (χωρητικότητας 200 m³) αναδεύουν ασταμάτητα, θυμίζοντας έλικες αεροπλάνου που κινούνται στο ρελαντί. Εδώ παράγεται το χημικό μόριο της πριστιναμυκίνης, το οποίο θα συσκευαστεί στο ισπανικό εργοστάσιο της εταιρείας σε εκατομμύρια κουτιά και θα πωληθεί στα φαρμακεία με την εμπορική επωνυμία Pyostacine. Σύμφωνα με τους εργάτες που δουλεύουν στο εργοστάσιο, η δουλειά καθεαυτή είναι μάλλον ενδιαφέρουσα και συχνά απρόβλεπτη, καθώς αφορά ζωντανούς οργανισμούς. Οι συνθήκες εργασίας είναι εξαιρετικά κουραστικές. Οι εργάτες του εργοστασίου είναι χωρισμένοι σε πέντε βάρδιες που εργάζονται επί οκτώ ώρες, δύο ημέρες από τις 5 το πρωί ώς τις 12, δύο ημέρες από τις 12 ώς τις 8 το βράδυ και δύο ημέρες από τις 8 ώς τις 5 το πρωί. Θεωρητικά, στη συνέχεια δικαιούνται ρεπό τεσσάρων ημερών. Όμως, έντεκα φορές τον χρόνο, καταργείται μία από τις ημέρες ανάπαυσης αυτού του τετραήμερου, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ο συνολικός αριθμός ωρών εργασίας που αντιστοιχεί στην 35ωρη εβδομαδιαία απασχόληση. 4 Έτσι, συχνά, έχουν στη διάθεσή τους μονάχα τρεις ημέρες ανάπαυσης, οι οποίες στην πράξη συχνά μειώνονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι ο τελευταίος κύκλος εργασίας τελειώνει με νύχτα και ο επόμενος κύκλος αρχίζει πολύ νωρίς το πρωί. Συνεπώς, όποιος ακολουθεί τον συγκεκριμένο κύκλο εργασίας, δεν κοιμάται ποτέ τις ίδιες ώρες επί τρεις συνεχόμενες ημέρες. Όπως εξηγεί ο Ετιέν Βαρέ, ο οποίος φέτος συμπληρώνει την τριακοστή τέταρτη χρονιά του εργαζόμενος με τέτοιο ρυθμό, «ο εγκέφαλος δεν καταφέρνει πια να ξαναβρεί τους ρυθμούς ύπνου και αφύπνισης. Πριν από δύο χρόνια έχασα τον ύπνο μου. Δεν μπορούσα πια να κοιμηθώ έξι ώρες. Στις 10 το βράδυ, κόντευα να πέσω χάμω από τη νύστα, όμως τα μεσάνυκτα, ήμουν ξύπνιος και μου ήταν αδύνατο να αποκοιμηθώ πριν από τις δύο. Κι αντιστρόφως... Έφτανα στη δουλειά, ήμουνα κουρασμένος, και γι' αυτό έπινα καφέ. Καταντάς να νιώθεις ότι είσαι ανίκανος για οποιαδήποτε δουλειά. Κάνεις κάθε δουλειά περισσότερες φορές, γιατί φοβάσαι μήπως έχεις ξεχάσει κάτι, μήπως έχεις κάνει καμιά ηλιθιότητα. Χάνεις ακόμα και το τελευταίο ίχνος αυτοπεποίθησης». Όταν οι εργάτες βρίσκουν το ρυθμό εργασίας υπερβολικά εξαντλητικό και ζητούν αλλαγή πόστου, να δουλέψουν δηλαδή σε μια θέση ημερήσιας εργασίας, τις περισσότερες φορές η διεύθυνση αρνείται, καθώς δεν υπάρχουν άλλα πόστα τα οποία θα μπορούσε να τους προτείνει. Ο κυριότερος στόχος της είναι να μεγιστοποιηθεί η κερδοφορία με τη συνεχή εκμετάλλευση των μηχανών, οι οποίες λειτουργούν αδιάλειπτα. Για να δικαιολογηθούν οι ρυθμοί εργασίας που κάνουν τη ζωή των εργαζόμενων πραγματική κόλαση, η Διεύθυνση οχυρώνεται πίσω από ένα είδος τεχνικού ντετερμινισμού. Κατά τη γνώμη της, οι βιοχημικοί ρυθμοί της ζύμωσης και της παραγωγής βακτηρίων καθιστούν αναπόφευκτη τη συνεχή λειτουργία του εργοστασίου, 24 ώρες την ημέρα, επτά ημέρες την εβδομάδα. Όπως εξηγεί ο Ιατρός Εργασίας του εργοστασίου, «είναι προφανές ότι σε μια βιομηχανία όπως αυτή, από τη στιγμή που υπάρχει συνεχής παραγωγή, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί μονάχα με συνεχείς ρυθμούς εργασίας, δεν υπάρχει καμία άλλη λύση». Η επιστημονική αυτή εξήγηση όχι μόνον αποθαρρύνει κάθε απόπειρα αναζήτησης ενός διαφορετικού τρόπου για τη διευθέτηση του συλλογικού χρόνου εργασίας, αλλά και εντάσσεται σε μια ευρύτερη ρητορική, την οποία θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «βιοτεχνολογική»: το εργοστάσιο, το οποίο είναι προσανατολισμένο στην παραγωγή «προϊόντων του μέλλοντος», μοιάζει ολοένα περισσότερο με επιστημονικό εργαστήριο στο οποίο σύμφωνα με τον διευθυντή παραγωγής δεν υφίσταται πλέον ο παραμικρός λόγος για εργατική αμφισβήτηση.

3 XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX εργασiαυγεία 53 ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Ο ΑΛΛΟΣ ΕΦΙΑΛΤΗΣ ΤΟΥ ΔΑΡΒΙΝΟΥ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Μετικιλίνη ανίσχυρη όταν βρίσκεται αντιμέτωπη με τον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, υπερβακτήριο του Νέου Δελχί, βάκιλοι της φυματίωσης ή εντερόκοκκοι που γίνονται πλέον ανεξέλεγκτοι. Η αντίσταση των βακτηριδίων επεκτείνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη και οι αιτίες αυτού του φαινομένου δεν είναι μόνον «φυσικές». Στον βαθμό που τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται αλόγιστα συχνά χωρίς να υπάρχει ιατρικός λόγος, ακόμα κι ως μέσο για την ταχύτερη αύξηση της μυϊκής μάζας των ζώων που εκτρέφονται στις βιομηχανικού τύπου κτηνοτροφικές μονάδες έχουν αρχίσει να χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Το φαινόμενο είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό: όταν ένας πληθυσμός βακτηρίων δέχεται ισχυρή δόση αντιβιοτικών, τα βακτήρια που διαθέτουν ορισμένα ιδιαίτερα γενετικά χαρακτηριστικά θα κατορθώσουν να επιβιώσουν και να μεταβιβάσουν στους απογόνους τους την ικανότητα αντίστασης. Ήδη από το 1913, ο Πολ Έρλιχ υποστήριζε ότι οφείλουμε να καταφέρουμε ένα «πολύ σκληρό και δυνατό κτύπημα» στους παθογόνους μικροοργανισμούς, ειδάλλως αυτοί θα αναπτύξουν αντιστάσεις. Το 1928, ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ εξηγούσε τον τρόπο με τον οποίο τα βακτήρια γίνονται αναίσθητα στην πενικιλίνη, όταν αυτά βρίσκονται αντιμέτωπα με μη ενδεδειγμένες θεραπευτικές αγωγές που στηρίζονται σε αυτό το φάρμακο (με υπερβολικά σύντομη διάρκεια ή με υπερβολικά μικρή δόση). Τη δεκαετία του 1950, ο λοιμωξιολόγος Μάξγουελ Φίνλαντ εστίασε την κριτική του στη συνταγογράφηση των αντιβιοτικών και στις πρακτικές τόσο της φαρμακευτικής βιομηχανίας όσο και των γιατρών. Έκτοτε, αυτός ο μηχανισμός φυσικής επιλογής που περιέγραψε ο Δαρβίνος έχει λάβει δραματικές διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, ο αριθμός των θανάτων που οφείλεται στην ανθεκτικότητα των βακτηρίων ξεπερνάει το άθροισμα των θανάτων από το AIDS και τις ανθρωποκτονίες. Ο πολιτικός κόσμος άρχισε να ενδιαφέρεται σοβαρά για το ζήτημα με καθυστέρηση αρκετών δεκαετιών. Για πρώτη φορά το 1998, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) θεώρησε ότι η καταπολέμηση της ανθεκτικότητας αυτής αποτελεί μια από τις προτεραιότητές του. Πολλές χώρες υλοποιούν το δικό τους πρόγραμμα δράσης. Στη Γαλλία, μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης βασισμένη σε ένα σλόγκαν με ευρηματική ομοιοκαταληξία «Les antiobiotiques, c'est pas automatique» («Τα αντιβιοτικά δεν δρουν αυτόματα») κατέστησε δυνατή τη μείωση της κατανάλωσης αντιβιοτικών... για όσο διάστημα διάρκεσε η εν λόγω εκστρατεία. Καθώς δεν θέλουν να ρισκάρουν, αλλά και συχνά κάτω από την πίεση των ασθενών τους, πολλοί γιατροί συνεχίζουν να συνταγογραφούν αντιβιοτικά, παρά το γεγονός ότι η ασθένεια με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι δεν οφείλεται σε βακτήρια. Βρισκόμαστε, έτσι, μπροστά στην ιατρική πλευρά ενός πολύ πιο κλασικού οικονομικού προβλήματος, του φαινομένου της υπερπαραγωγής: καθώς κάθε φαρμακευτική εταιρεία προσπαθεί να πουλήσει ολοένα περισσότερα αντιβιοτικά, εντείνει έναν παγκόσμιο κίνδυνο ο οποίος αγνοεί τα σύνορα. Πράγματι, μια άβυσσος χωρίζει τις χειροπιαστές πρακτικές του βιομηχανικού ομίλου και τη ρητορική του: στην είσοδο του εργοστασίου φιγουράρει σε περίοπτη θέση το διαφημιστικό σύνθημα «Το βασικό είναι η υγεία». Όμως, οι διαμαρτυρίες οι οποίες κάνουν έναν από τους υπεύθυνους του τμήματος προσωπικού να αισθάνεται ότι κάθεται πάνω σε ένα κασόνι γεμάτο δυναμίτη και οδηγούσαν τον διευθυντή του εργοστασίου ακόμα και στο σημείο να φοβάται να «κατέβει» κάτω στα εργαστήρια παραγωγής έχουν ενσωματωθεί στη βιομηχανική στρατηγική της επιχείρησης. Προτείνοντας σε αρκετούς εργαζόμενους προαγωγή στο πόστο του τεχνικού και χρησιμοποιώντας τη ρητορική γύρω από τις βιοτεχνολογίες ως εργαλείο για να αποκρύψει την πραγματικότητα που επικρατεί στο εργοστάσιο, η επιχείρηση κατόρθωσε να μετατρέψει μια συλλογική διεκδίκηση στην οποία συστρατευόταν αρχικά το σύνολο των συνδικαλιστικών δυνάμεων σε επιθυμία για ατομική επαγγελματική πρόοδο. Η χειραγώγηση αυτή στηρίχθηκε κατά κύριο λόγο στον φόβο: για μεγάλο χρονικό διάστημα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 ώς το 2005, η διεύθυνση του ομίλου άφηνε να πλανάται η απειλή της πώλησης του εργοστασίου. Τελικά, ναι μεν το σενάριο δεν υλοποιήθηκε ποτέ, επέτρεψε όμως να περάσει χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις το σχέδιο αναδιάρθρωσης του εργοστασίου και η κατάργηση 15 από 77 θέσεις εργατών που εργάζονταν στις βάρδιες της συνεχούς παραγωγής. Το εργοστάσιο, από απειλούμενη με κλείσιμο μονάδα, προήχθη σε «πιλοτική μονάδα» του ομίλου Sanofi. ΝΕΕΣ ΕΠΙΚΕΡΔΕΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Η ανατροπή η οποία όμως δεν έφερε βελτιώσεις στις συνθήκες εργασίας ή στους μισθούς μας προσφέρει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της μεγάλης χρησιμότητας που έχουν τα βακτήρια για τη βιομηχανία. Μάλιστα, η ραγδαία ανάπτυξη των βιοτεχνολογιών σηματοδοτεί μια γενικότερη αλλαγή προσανατολισμού του βιομηχανικού καπιταλισμού των αρχών του 21ου αιώνα, ο οποίος αναπτύσσει τις αποκαλούμενες «πράσινες βιοτεχνολογίες» (αγροτικές), τις «λευκές» (βιομηχανικές), τις «κίτρινες» (απορρύπανση), τις «γαλάζιες» (με βάση θαλάσσιους μικροοργανισμούς) και τις «ερυθρές» (ιατρική). Για όλες αυτές τις εφαρμογές αναπτύσσονται αγορές και συχνά τα περιθώρια κέρδους είναι εξαιρετικά υψηλά, πράγμα που εξηγεί και το γεγονός ότι οι φαρμακοβιομηχανίες εξαγοράζουν τα τελευταία χρόνια επιχειρήσεις του κλάδου της βιοτεχνολογίας. Τον Απρίλιο του 2011, η Sanofi απέκτησε δαπανώντας 20 δισεκατομμύρια δολάρια την Genzyme, αμερικανική εταιρεία που ειδικεύεται στην παραγωγή «βιοφαρμάκων» για την αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας και των καρδιοαγγειακών παθήσεων. H ελκυστικότητα του κλάδου των βιοτεχνολογιών εξηγείται κυρίως από το γεγονός ότι τα νέα φαρμακευτικά μόρια που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών δεν προέρχονται πλέον από την κλασική συνθετική χημεία, αλλά από ζωντανούς οργανισμούς, συχνά γενετικά τροποποιημένους, οι οποίοι επιτρέπουν την επίτευξη σημαντικών οικονομιών κατά την παραγωγή τους. ΑΠΟ ΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΑ... ΣΥΜΠΟΣΙΑ Στις Εθνικές Ημερίδες Λοιμωξιολογίας, στις οποίες συμμετείχα το 2011, υπήρχαν αντικριστά δύο «χώροι». Από τη μια πλευρά, ο «χώρος με τις μάρκες», όπου τα στελέχη του εμπορικού τμήματος μιλάνε για το Pyostacine, με 56 περίπτερα φαρμακευτικών βιομηχανιών τα οποία επισκέπτονται οι γιατροί που έχουν εγγραφεί στην εκδήλωση. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο «χώρος των μορίων», στον οποίο δεν γίνεται πλέον λόγος για Pyostacine, αλλά για πριστιναμυκίνη. Στα δύο αμφιθέατρα με την ονομασία «Αϊνστάιν» και «Παστέρ» διεξάγονται επιστημονικά συμπόσια. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Sanofi άρχισε να εγκαταλείπει σταδιακά το ερευνητικό της πρόγραμμα για την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών και τη βελτίωση των παλιότερων. Αυτή της η πολιτική την οδήγησε το 2004 να κλείσει το ερευνητικό της κέντρο στη Ρομενβίλ, που ειδικευόταν στις λοιμώξεις, παρά τους αγώνες που έδωσε το προσωπικό του (χημικοί, βιολόγοι, τεχνολόγοι εργαστηρίων), το οποίο υποστήριζε ότι η διακοπή της ερευνητικής δραστηριότητας αποτελούσε καταστροφική εξέλιξη, τόσο από τη σκοπιά της απασχόλησης όσο και από εκείνη της Δημόσιας Υγείας. Παράλληλα με αυτήν την αποεπένδυση, όμως, οι φαρμακευτικές εταιρείες ασκούν έλεγχο στη δημόσια έρευνα: χρηματοδοτούν ιατρικά συνέδρια, επηρεάζοντας με αυτόν τον τρόπο τη διοργάνωσή τους, τόσο από επιστημονική άποψη όσο και όσον αφορά την υλικοτεχνική τους υποδομή αλλά και τον τόπο όπου αυτά διοργανώνονται. Καθώς ο χώρος όπου πραγματοποιούνται οι επιστημονικές εκδηλώσεις των Εθνικών Ημερίδων Λοιμωξιολογίας βρίσκεται διαμετρικά αντίθετα από την είσοδο, οι γιατροί θα πρέπει να περάσουν από τουλάχιστον 13 περίπτερα εταιρειών, των οποίων το μέγεθος και η φυσιογνωμία αντανακλούν το μέγεθος και τη δύναμη επιρροής του κάθε εκθέτη. Παρ' όλο τον εκ πρώτης όψεως διαχωρισμό των χώρων, υπάρχουν στέρεοι δεσμοί ανάμεσα στον επιστημονικό και στον εμπορικό χώρο. Κατά τη διάρκεια των συνεδρίων, ο κυριότερος στόχος των φαρμακευτικών επιχειρήσεων συνίσταται στην απόδειξη της επιστημονικής ανωτερότητας των προϊόντων τους. Έτσι, όλα τα επιστημονικά συμπόσια φέρουν το όνομα του χορηγού τους «Συμπόσιο Bayer», «Συμπόσιο GSK», «Συμπόσιο Sanofi» και σε αυτά κονταροκτυπιούνται οι διαμορφωτές γνώμης που έχουν θέσει τον εαυτό τους στην υπηρεσία της κάθε φαρμακοβιομηχανίας. Για να εξασφαλίσουν την υποστήριξη διαπρεπών ιατρών, οι λομπίστες των μεγάλων ομίλων επιδίδονται σε μια μακρόπνοη καλλιέργεια στενών σχέσεων, κυρίως μέσα από τη διοργάνωση ψευδοεπιστημονικών ταξιδιών. Μια «γιατρός υπεύθυνη για την προώθηση του προϊόντος», που εργάζεται στη Sanofi, διηγείται τον τρόπο με τον οποίο δημιούργησε το γκρουπ των ειδικών πάνω σε ένα φάρμακο, επιλέγοντας τους γιατρούς που επηρεάζουν τους συναδέλφους τους: «Είπα στους συνεργάτες μου: 'Έχω δέκα θέσεις. Θέλω τα ονόματα όσων μάς έχουν κάνει τζίρο ένα εκατομμύριο ευρώ ή περισσότερο'. Την πρώτη χρονιά, τους πήγα στη Σιγκαπούρη. Τη δεύτερη χρονιά, μια κι αποδείχθηκε ότι επρόκειτο πάνω κάτω για τα ίδια άτομα, πού να τους πάω; Τους πήγα στο Ντάρμπαν της Νότιας Αφρικής. Την επόμενη χρονιά τούς πήγα στο Μεξικό, στο Κανκούν, και την μεθεπόμενη στη Βιρμανία. Είναι χαζό που το λέω κανονικά, δεν έχω το δικαίωμα να πω κάτι τέτοιο αλλά μόνο με αυτόν τον τρόπο δημιουργείς πραγματικούς εταίρους». Στην οργάνωση των κλινικών δοκιμών ξανασυναντάμε μια παρόμοια διαπλοκή της αξίας χρήσης και της αξίας ανταλλαγής. Ένας από τους «διαμορφωτές γνώμης» του Pyostacine, ο Δρ. Ζαν Ζακ Σερνίν, διαπρεπής λοιμωξιολόγος, είναι επιφορτισμένος με διάφορες κλινικές δοκιμές. Η καριέρα του στηρίχθηκε σε δύο επαγγελματικές πρακτικές: στον συντονισμό των κλινικών δοκιμών για τη φαρμακοβιομηχανία (κυρίως για το Pyostacine στη Sanofi) και στην παροχή πραγματογνωμοσύνης στους δημόσιους φορείς που είναι αρμόδιοι για τα φάρμακα. Αν και δεν αξιολογούσε τα ίδια φάρμακα και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις γιατί τότε θα επρόκειτο για κατάφωρη σύγκρουση συμφερόντων συμμετείχε σε μια μικρή ομάδα πραγματογνωμόνων, η οποία άν ιδωθεί συλλογικά περνούσε με μεγάλη ευκολία από τη μια πλευρά στην άλλη, από τη φαρμακοβιομηχανία στη δημόσια ιατρική. Όπως εξηγεί, «η σύγκρουση συμφερόντων είναι διαρκής. Σ αυτόν το χώρο, η κυριότερη σύγκρουση συμφερόντων είναι το να ενδιαφέρεσαι για τα αντιβιοτικά! Ο μόνος τρόπος για να γίνει η δουλειά είναι το να υπάρξουν ανταλλαγές ανάμεσα στους αξιολογητές που εμείς είμαστε στο επίπεδο της δημόσιας διοίκησης και στη φαρμακευτική βιομηχανία». Καθώς η κοινωνική ομάδα των εμπειρογνωμόνων μετατρέπεται σε κριτή και ταυτόχρονα σε κρινόμενο, και είναι καταδικασμένη να εμπλέκεται σε σύγκρουση συμφερόντων, έχει μετατραπεί σε αιχμάλωτο των ίδιων της των ικανοτήτων. ΑΠΟΥΣΙΑ ΕΛΕΓΧΩΝ Η κατάσταση έχει επιπτώσεις στον Εθνικό Οργανισμό Ασφάλειας των Φαρμάκων (A.N.S.M.), του οποίου ολόκληρη η αποστολή στηρίζεται στις πραγματογνωμοσύνες. Η έδρα του βρίσκεται στο Σαιν Ντενί, ένα από τα πλέον υποβαθμισμένα προάστια του Παρισιού. Στεγάζεται σε ένα άχαρο κτήριο, από τα χειρότερα δείγματα δημόσιας υπηρεσίας. Θα λεγε κανείς ότι πρόκειται για την απόλυτη αντίθεση με τα κεντρικά γραφεία της Sanofi. Η αισθητική ανισορροπία αποτελεί την αντανάκλαση μιας βαθύτατης κοινωνικής και οικονομικής ασυμμετρίας, η οποία εμποδίζει τον A.N.S.M. να εκπληρώσει την αποστολή του ως αντίβαρο στη μεγάλη εξουσία των φαρμακευτικών εταιρειών. Πράγματι, συχνά δεν έχει ούτε τον χρόνο ούτε τα μέσα για να μελετήσει το σύνολο των στοιχείων που περιέχονται στις αιτήσεις που του υποβάλλονται από τις εταιρείες για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας σε φάρμακα. Ο Δρ. Σερνίν είναι ιδιαίτερα ειρωνικός περιγράφοντας μια αίτηση αδειοδότησης, στη σύνταξη της οποίας είχε συμμετάσχει: «Ήταν 57 τόμοι, καθένας τους με σελίδες. Όλοι μαζί ζύγιζαν 110 κιλά, κι αν τους έβαζες τον έναν πάνω στον άλλον, είχαν ύψος δύο μέτρων. Κι αποτελούσαν μονάχα ένα τμήμα του συνολικού φακέλου. Κι όσο σκέφτομαι ότι, εκείνη την εποχή, οι επιχειρήσεις κατέθεταν έναν φάκελο σε πενήντα αντίτυπα... Είχαμε μια τριαξονική νταλίκα για να μεταφέρει στο Σαιν Ντενί τους φακέλους με τις αιτήσεις αδειοδότησης». Αυτή η κατάσταση κάθε άλλο παρά καινούργια είναι. Ο κ. Μπερτράν Πουαρό Ντελπές υπεύθυνος του δικαστικού ρεπορτάζ της «Le Monde» που κάλυψε το 1957 το υγειονομικό σκάνδαλο που προκλήθηκε από το φάρμακο Stalinon το περιγράφει, ήδη από εκείνη την εποχή, ως το κυρίαρχο πρόβλημα σε αυτόν τον χώρο: «Για παράδειγμα, ο συνήγορος Φλοριό επιδόθηκε σε έναν αδιάκριτο υπολογισμό. Γνωρίζοντας ότι το 1953 χορηγήθηκαν άδειες και ότι, κατά τη διάρκεια ολόκληρου του έτους, οι επιτροπές συνεδρίασαν οκτώ φορές και η κάθε συνεδρίαση διάρκεσε μερικές ώρες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο κάθε φάκελος εξετάστηκε μέσα σε χρόνο ρεκόρ: 40 δευτερόλεπτα». 5 Σήμερα, οι κλινικές δοκιμές των αντιβιοτικών πραγματοποιούνται κάτω από αδιαφανείς συνθήκες, ακόμα και με χειραγώγηση των απότελεσμάτων τους. Μια δοκιμή, η οποία πραγματοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 σχετικά με τη χρησιμοποίηση του Pyostacine σε κρούσματα πνευμονίας, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα: σύμφωνα με τον Δρ. Σερνίν, υπήρξαν επτά περιπτώσεις αποτυχίας της θεραπείας στην ομάδα στην οποία χορηγήθηκε το Pyostacine, έναντι μονάχα τεσσάρων περιπτώσεων αποτυχίας στην ομάδα σύγκρισης στην οποία είχε χορηγηθεί άλλη φαρμακευτική αγωγή. Σύμφωνα με τον προαναφερθέντα εμπειρογνώμονα, ο οποίος συμμερίζεται τη γνώμη της ιατρικής διευθύντριας του εργαστηρίου, είχαν συμπεριληφθεί στην ομάδα ασθενείς των οποίων η κατάσταση ήταν τόσο σοβαρή ώστε απαιτούσε άλλη φαρμακευτική αγωγή και όχι χορήγηση Pyostacine: «Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξα ήταν ότι δεν επρόκειτο για αποτυχία του αντιβιοτικού, αλλά για αποτυχία της στρατηγικής». Πρόκειται για εκπληκτικό επιχείρημα από πλευράς λογικής: πώς είναι δυνατόν να κριθεί η αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου όταν οι ασθενείς τους οποίους δεν θεραπεύει απαξιώνονται προκαταβολικά, όταν ξεκινάμε από το ταυτολογικό αξίωμα ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό μονάχα όταν είναι αποτελεσματικό; Είναι δύσκολο για τον A.N.S.M. να εντοπίσει τέτοια συλλογιστική μέσα σε φακέλους που περιέχουν πολύπλοκα στατιστικά στοιχεία, τα οποία έχουν σήμερα αντικαταστήσει την επιχειρηματολογία που στηριζόταν στο βλέμμα του γιατρού που εξέταζε τις μεμονωμένες κλινικές περιπτώσεις. Συχνά, η χειραγώγηση των αριθμών οδηγεί σε πλαστογραφήσεις. Το 2007, η κατανάλωση του φαρμάκου Ketek προκάλεσε αρκετούς θανάτους ασθενών λόγω ηπατικών προβλημάτων και οδήγησε έναν από τους υπεύθυνους των κλινικών δοκιμών στις αμερικανικές φυλακές, για να εκτίσει ποινή φυλάκισης δύο ετών, επειδή είχε «επινοήσει» ασθενείς έτσι ώστε να αυξήσει τεχνητά την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Ορισμένοι επιστημονικοί υπεύθυνοι θυμούνται, αρκετά χρόνια μετά το σκάνδαλο, ότι το πρόβλημα ήταν γνωστό, ότι «υπήρχαν πτώματα κρυμμένα στο ντουλάπι». Η έκφραση που χρησιμοποιήθηκε από μία από τις ιατρικές διευθύντριες του ομίλου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του ευτυχώς όχι γενικευμένου κυνισμού που εντοπίζεται στους κόλπους της επιχείρησης, στην οποία τα ανώτατα στελέχη έχουν βαθύτατα εσωτερικεύσει τους «κώδικες» της εταιρείας, σύμφωνα με τους οποίους, στην περίπτωση που υπάρξει σύγκρουση ανάμεσα στα συμφέροντα του ομίλου και στην υγεία των ασθενών, τότε υπερισχύουν τα πρώτα. Γενικότερα, τόσο στα γραφεία του ιατρικού τμήματος του ομίλου όσο και σε εκείνα του τμήματος μάρκετινγκ, επικρατεί μια περίεργη μορφή επιλεκτικής αμνησίας. Αντίθετα απ ό,τι συμβαίνει για τις περιπτώσεις των επιτυχιών, σβήνονται από τη μνήμη των στελεχών οι ιστορίες των απρόοπτων παρενεργειών, των «πειραγμένων» κλινικών δοκιμών και των κλινικών αποτυχιών. ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ Σε αυτό το σημείο θίγουμε ένα από τα ουσιαστικότερα προβλήματα της φαρμακοβιομηχανίας: οι κλινικές δοκιμές δηλαδή η απόδειξη της αποτελεσματικότητας των φαρμάκων πραγματοποιούνται από τους ίδιους ακριβώς οι οποίοι παράγουν τα φάρμακα. Ορισμένοι έχουν χαρακτηρίσει το φαινόμενο εξάρτησης ως «κανονιστική ομηρεία», στην οποία κρατούν το κράτος οι επιχειρήσεις. Οι προβολείς της δημοσιότητας εστιάζονται στον ίδιο φαύλο κύκλο κάθε φορά που ξεσπάει ένα καινούργιο σκάνδαλο: Stalinon (1957), Θαλιδομίδη (1962), Distilbène (1977), Prozac (1994), Cérivastantine (2001), Vioxx (2004)... Κάθε φορά που τα δικαστήρια κλήθηκαν να εξετάσουν αυτά τα κύματα «ανθρωποκτονιών εξ αμελείας», το ζήτημα της ανεξαρτησίας των κλινικών δοκιμών ξανάκανε την εμφάνισή του. Κι όμως, οι μεταρρυθμίσεις που ακολούθησαν δεν αμφισβήτησαν ποτέ το καθεστώς της εμπορικής ιδιοκτησίας του φαρμάκου. Η πηγή του προβλήματος εστιάζεται στη φύση του οικονομικού συστήματος, η οποία δεν είναι περισσότερο ηθική όσον αφορά το φάρμακο απ ό,τι είναι στους τομείς του πετρελαίου ή των καλλυντικών. Οχι μόνο γιατί τα ηνία βρίσκονται στα χέρια των ίδιων μετόχων (μετά την πρόσφατη αποχώρηση της Total από το μετοχικό κεφάλαιο της Sanofi, απέμεινε ως βασικός της μέτοχος η L'Oréal). Όσο τα φάρμακα θα αποτελούν πηγή κέρδους, θα εξακολουθήσει να υφίσταται ο παλιός ανταγωνισμός μεταξύ αξίας χρήσης και αξίας ανταλλαγής. Και το φάρμακο θα εξακολουθήσει να ξεφεύγει από τον έλεγχο, τόσο ολόκληρης της κοινωνίας όσο και των κυρίως ενδιαφερόμενων: των γιατρών και των ασθενών. * Ο κ. Quentin Ravelli είναι Υπεύθυνος Ερευνας στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (C.N.R.S.), συγγραφέας του «La Stratégie de la bactérie. Une enquête au coeur de l'industrie pharmaceutique», Seuil, Παρίσι, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο διδακτορικού διπλώματος Κοινωνιολογίας. Διήρκεσε 4 χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων ο συγγραφέας προσλήφθηκε σε διάφορες θέσεις: ασκούμενος στο τμήμα πωλήσεων της Sanofi, εργάτης στα εργοστάσια του ομίλου κ.λ.π. 2. Για παράδειγμα, το διαμάντι έχει υψηλή αξία ανταλλαγής και χαμηλή αξία χρήσης, ενώ το νερό, παρ' όλη την υψηλή αξία χρήσης του, έχει χαμηλή αξία ανταλλαγής. 3. Όλα τα ονόματα έχουν αλλαχθεί για τη διαφύλαξη της ανωνυμίας. 4. (Σ.τ.Μ.) Από το 1999, η Κυβέρνηση Ζοσπέν καθιέρωσε εβδομάδα εργασίας 35 ωρών χωρίς μείωση μισθού, με αντάλλαγμα για τις επιχειρήσεις μεγαλύτερη ελαστικοποίηση της εργασίας, κυρίως με τον υπολογισμό του χρόνου εργασίας σε ετήσια βάση και την εβδομαδιαία κατανομή του ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. 5. Bertrand Poirot - Delpech, 1η Νοεμβρίου 1957, «Le Monde».

4 4 εργασiαυγεία 5 ΠΕΘΑΝΕ Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΖΙΟΒΑΝΝΙ ΜΠΕΡΛΙΝΓΟΥΕΡ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΙΛΑΝΟ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX Στις 6 Απριλίου 2015, πέθανε ο Καθηγητής Τζιοβάννι Μπερλινγουέρ, Ειδικός Ιατρός Εργασίας σε μία από τις πλέον φημοσμένες Ιατρικές Σχολές στης Ιταλίας στο Μιλάνο. Ο Καθηγητής Τζιοβάννι Μπερλινγουέρ διετέλεσε μέλος της ιταλικής Βουλής, της ιταλικής Γερουσίας και της Ευρωβουλής. Παρακάτω φιλοξενείται συνέντευξή του, που παραχωρήθηκε στον κ. Γιάννη Χρυσάφη και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στις με τίτλο: H αδικία μας προκαλεί ανασφάλεια, με αφορμή τη συμμετοχή του Καθηγητή Τζιοβάννι Μπερλινγουέρ στο 5ο εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο στη Βαλτική Θάλασσα, που οργάνωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης. O Τζιοβάνι Μπερλινγκουέρ δεν είναι μόνο γνωστός επειδή ήταν αδελφός του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, του ιστορικού ηγέτη του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (P.C.I.), που πέθανε το 1984, λίγες ημέρες πριν το κόμμα του κατακτήσει την πρώτη θέση και προσπεράσει στις εκλογές το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα. Είναι γιατρός, Καθηγητής Πανεπιστημίου, μελος της μεγαλύτερης περιβαλλοντικής οργάνωσης της Ιταλίας, εκ των κορυφαίων στην προώθηση της βιοηθικής στον κόσμο, αλλά και πολιτικός αφού υπήρξε μέλος της ιταλικής Βουλής από το 1972 μέχρι το 1983 και μέλος της ιταλικής Γερουσίας από το 1983 μέχρι το Τον τελευταίο καιρό η πολιτική του δράση κορυφώθηκε με τη συμμετοχή του στην ιδρυτική ομάδα του «Κινήματος του Απριλίου», ενός ανανεωτικού ρεύματος των «Δημοκρατικών της Αριστεράς», του κυριότερου κόμματος της ιταλικής αντιπολίτευσης. Τον συναντήσαμε στο 5ο εν πλω Οικολογικό Συμπόσιο στη Βαλτική Θάλασσα, που οργάνωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης, και μας παραχώρησε κατ αποκλειστικότητα τη συνέντευξη που ακολουθεί, στην οποία αναφέρεται στην πολιτική και τους πολιτικούς σήμερα, στον ρόλο της υπερδύναμης και το περιβάλλον, στο φαινόμενο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, στον Πατριάρχη Βαρθολομαίο τον A, αλλά και στον αδελφό του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Κύριε Μπερλινγκουέρ, η εντύπωση που αποκόμισα από το Συμπόσιο είναι ότι μίλησε περισσότερο ο πολιτικός Μπερλινγκουέρ, παρά ο επιστήμονας ή και ο άνθρωπος Μπερλινγκουέρ. Εν ολίγοις, για την επίλυση των προβλημάτων του σημερινού ανθρώπου απαιτούνται μόνον οι πολιτικοί; Δεν πιστεύω ότι μπορεί να γίνει διάκριση σε ένα άτομο που ασκεί ένα επάγγελμα. Εμένα η ιατρική είναι η επιστήμη μου, αλλά που έχει και το πάθος με την πολιτική, από παράδοση, και έχει ανθρώπινη ευαισθησία. Αν η πολιτική πρέπει να αντιπροσωπεύει μια σύνθεση και άν στη δική μου παρέμβαση στο Συμπόσιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπερίσχυσε η πολιτική διάσταση, σημαίνει ότι υποκειμενικά έχω πεισθεί ότι αυτό που δεν πάει καλά στον κόσμο δεν είναι η επιστήμη, η φιλοσοφία ή η βιολογία, αλλά η πολιτική. Δεν είναι αλήθεια ότι ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο τα πάντα είναι προκαθορισμένα, στον οποίο υπάρχει ένα μόνο σύστημα, εκείνο της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, και στον οποίο υποχρέωση των πολιτικών είναι να προσαρμοσθούν. Να προσαρμοσθούν, για παράδειγμα, κάτω από μια οπτική γωνία της Αριστεράς, να απόδεχθούν δηλαδή την άκρατη παγκοσμιοποίηση προσπαθώντας όμως να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της. H ακόμα να προσαρμοσθούν κάτω από μια οπτική γωνία της Δεξιάς, προωθώντας ένα πέρασμα από τη νέοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση σε μια στρατιωτικοποιημένη παγκοσμιοποίηση ή στο σύστημα των προληπτικών πολέμων. Πέρα από αυτές τις γραμμές, υπάρχουν και άλλες, κυρίως εκείνη που ξεκινά από την κατάσταση στο βόρειο ημισφαίριο η οποία είναι πολύ επισφαλής, τόσο γιατί παντού κατάγράφονται αδικίες όσο και για το γεγονός ότι η πρόοδος επιτυγχάνεται εις βάρος της ισορροπίας του περιβάλλοντος. Να προσθέσω, επίσης, ότι και η ισορροπία μεταξύ των κρατών έχει ριζικά μεταβληθεί, με αποτέλεσμα να υπάρχει σήμερα μια μόνο υπερδύναμη που απαιτεί να επιβάλει τους δικούς της νόμους. Συνεπώς, κατά τη γνώμη μου, η πολιτική σήμερα πρέπει να σημαίνει αυτονομία και η κριτική άποψη των πολιτικών πρέπει να προεκτείνεται περισσότερο προς το μέλλον. Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ Και ο πολιτικός του μέλλοντος πώς πρέπει να είναι; Μπορούμε να προδιαγράψουμε το προφίλ του, στη βάση της πραγματικότητας που περιγράψατε; Πρέπει να στρέψει το βλέμμα του στο γενικό συμφέρον, όλου του ανθρώπινου είδους, πρέπει να είναι ρεαλιστής χωρίς να χάσει τις αξίες που μπορούν να τον καθοδηγήσουν και πρέπει να διερωτάται συνεχώς για το ποιον ευνοεί το έργο του. Ευνοεί τους πολίτες της χώρας του και ταυτόχρονα την πλειοψηφία των ατόμων που ζουν σ αυτόν τον πλανήτη; Ισως η άποψή μου να εμφανισθεί ως ιδεαλιστική, αλλά πιστεύω ότι είναι έξω από την πραγματικότητα η προοπτική κυριαρχίας του κόσμου μέσω της ι- σχύος, όπως και η καταπολέμηση της ανασφάλειας που μπορεί να προέρχεται από πάμπολλους παράγοντες, όπως η τρομοκρατία, η αδικία, η επιδείνωση του περιβάλλοντος μόνον με στρατιωτικά μέσα. Με βάση τα όσα είπατε, μπορώ να υποθέσω ότι όλα αυτά αποτελούν το ιδεολογικό υπόβαθρο στην απόφασή σας να συμμετέχετε στην ίδρυση του Κινήματος του Απριλίου; Το Κίνημα του Απριλίου είναι μια πολιτικο-πολιτιστική οργάνωση που γεννήθηκε μέσα από τους κόλπους του μεγαλύτερου κόμματος της ιταλικής Αριστεράς, των Δημοκρατικών της Αριστεράς, οργάνωση που περιλαμβάνει και έξωθεν δυνάμεις. Μεγάλο μέρος των μελών της οργάνωσης δεν ανήκουν στο κόμμα μας ή δεν είναι καν μέλη άλλων κομμάτων και στόχος τους είναι η εις βάθος ανανέωση της πολιτικής της Αριστεράς. Προς ποιά κατεύθυνση; Συντελώντας στη δημιουργία μιας συμμαχίας των αντιπολιτευόμενων δυνάμεων, που σήμερα είναι διχασμένες, απέναντι σε μια Κυβέρνηση που οδηγεί την Ιταλία στην παρακμή, στην υποχώρηση της οικονομίας, στην υποβάθμιση κάθε τί που είναι στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου υγεία, κράτος πρόνοιας, περιβάλλον, πολιτισμική κληρονομιά αλλά και στην πτώση του επιπέδου της ηθικής, δημόσια και ιδιωτική. ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΣ Ο ΜΠΕΡΛΟΥΣΚΟΝΙ Εγώ και άλλα μέλη του Κόμματος των Δημοκρατικών της Αριστεράς είπαμε αμέσως μετά την εκλογή του ότι ο Μπερλουσκόνι δεν μοιάζει με άλλες πολιτικές προσωπικότητες της ευρωπαϊκής Δεξιάς, όπως η Θάτσερ για παράδειγμα. Γιατί δεν υπήρξε ποτέ σε ευρωπαϊκή χώρα ένας Πρωθυπουργός που να προωθεί νόμους για το άτομό του και όχι για όλους τους πολίτες. Δεν υπήρξε ποτέ σε ευρωπαϊκή χώρα ένας πρωθυπουργός που συσσώρευσε στο πρόσωπό του μια σχεδόν ολοκληρωτική δύναμη στον τομέα της πληροφόρησης, ως ιδιοκτήτης τριών τηλεοπτικών καναλιών, πολλών εφημερίδων και τώρα, μέσω της Κυβέρνησής του, απόλυτος ελεγκτής της λειτουργίας των καναλιών της κρατικής τηλεόρασης. Δεν υπήρξε ποτέ σε ευρωπαϊκή χώρα ένας Πρωθυπουργός που θεωρεί την αντιπολίτευση εμπόδιο στο έργο του. Δεν πιστεύω ότι ο Μπερλουσκόνι ωθεί την Ιταλία προς τον φασισμό. Δεν είναι φασισμός, είναι κάτι άλλο, είναι ένα ολοκληρωτικό σύστημα που θέλει να κυβερνά μέσα από τον έλεγχο της πληροφόρησης, πράγμα που είναι ακόμη πιο επικίνδυνο για τη δημοκρατία και καταστροφικό για την Ιταλία. Δημιουργείται η εντύπωση ότι το Κίνημα του Απριλίου δημιουργήθηκε για να διορθώσει μια κατάσταση που ξέφυγε από τον έλεγχο. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι σημερινοί πολιτικοί ακολουθούν την εξέλιξη των γεγονότων, ευρισκόμενοι σε δυσκολία να την προλάβουν ή να την κατευθύνουν, δεδομένου ότι το Κίνημα του Απριλίου απολαμβάνει μεγάλης α- ποδοχής στο εσωτερικό του κόμματος; Το Κίνημα του Απριλίου απολαμβάνει μιας συναίνεσης που ξεφεύγει από τα όρια του Κόμματος των Δημοκρατικών της Αριστεράς. Στο συνέδριο του κόμματος, το Κίνημα του Α- πριλίου είχε την υποστήριξη του 34% των συνέδρων, αλλά η εξωτερική συναίνεση είναι ακόμα μεγαλύτερη. Η κεντρική ιδέα είναι να υπερβούμε την πεπατημένη, να αντιπαρατεθούμε πιο δυναμικά στην αντιλαϊκή κυβερνητική πολιτική και να αποτελέσουμε το όχημα για την πορεία προς τα μπρος. ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΔΕΡΦΟ ΤΟΥ ΕΝΡΙΚΟ ΜΠΕΡΛΙΝΓΚΟΥΕΡ Είχατε έναν αδελφό, τον Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, ο οποίος με την παρουσία του και την πολιτική του δράση σημάδεψε με συγκλονιστικό τρόπο την ιταλική και διεθνή πολιτική σκηνή με τη σημαία της προοδευτικής Αριστεράς. Αν ζούσε ακόμα και ήταν ηγέτης της ιταλικής Αριστεράς, θα έβρισκε μπροστά του το Κίνημα του Απριλίου ή θα ήταν ο εμπνευστής του; Ποτέ δεν προσπάθησα να εκφράσω την πολιτική του αδελφού μου Ενρίκο Μπερλινγκουέρ όταν ζούσε. Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να την ερμηνεύσω, ειδικά τώρα που δεν ζει. Μπορώ όμως να πω ότι ήταν ένα ανανεωτικό πνεύμα της κομμουνιστικής πολιτικής στην Ιταλία και στο διεθνές επίπεδο. Οι ανανεωτικές κινήσεις του συνίσταντο στο να καθιερώσει τη δημοκρατία ως μια οικουμενική αξία. Πέθανε πολεμώντας για την ειρήνη. Πρέπει να ήταν ένας από τους πρώτους πολιτικούς άνδρες στην Ιταλία και την Ευρώπη που υπογράμμισαν της αξία του περιβάλλοντος και την αλλαγή στη συμπεριφορά του ανθρώπου και την ποιότητα της ζωής και άνοιξε μια πολιτική προοπτική προς μια εφικτή συμφωνία, ακόμη και με τα θρησκευτικά ρεύματα. Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε την τιμιότητά του και αυτό οι Ιταλοί το θυμούνται ακόμα. Μερικές φορές διερωτώμαι πώς θα έκρινε όσα κάνω εγώ. Θα με ενδιέφερε να ακούσω τη φωνή του και την κριτική του άποψη. Αλλά δεν γίνεται. ΝΑ ΕΝΩΘΟΥΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ Ποιά είναι η άποψή σας γι αυτές τις πρωτοβουλίες, όπως αυτή που οργάνωσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, μακριά από τις διαφωνίες και τις διαιρέσεις μεταξύ των διαφόρων Εκκλησιών και δογμάτων, για την προστασία του περιβάλλοντος και την προαγωγή της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου; Είμαι ενθουσιασμένος από αυτό το Συμπόσιο και από τη μορφή του Πατριάρχη Βαρθολομαίου του Α που το εμπνεύσθηκε. Είμαι άθεος και άνθρωπος της επιστήμης, αλλά θεωρώ ότι τόσο η επιστήμη όσο και η θρησκεία βρίσκονται απέναντι σε πολύ δραματικά προβλήματα για το μέλλον των ανθρώπων και του πλανήτη. Πρέπει να ασπασθούμε την ιδέα ότι κινούμενοι ο καθένας από το πεδίο του, οι ε- πιστήμονες και οι ιερωμένοι, τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν. Ε- φθασε η στιγμή να ενωθούμε, για να προλάβουμε τουλάχιστον να αμβλύνουμε τις επιπτώσεις, χωρίς να συγχέουμε τα πράγματα και χωρίς συμβιβασμούς.

5 ΧΧ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΣΥ.ΡΙΖ.Α ΧΧ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΧΧ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX ΧΧ Με τίτλο Για την Αριστερά του 21ου αιώνα, είχε δημοσιοποιηθεί το 2009 η συμβολή του Συνασπισμού (ΣΥΝ), όταν συμμετείχε και η ΔΗ.ΜΑΡ., στο Πρόγραμμα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Την Επιτροπή Προγράμματος αποτελούσαν τότε οι κ.κ. Γιάννης Δραγασάκης, Γιάννης Μπαλάφας, Αριστείδης Μπαλτάς, Σίσσυ Βελισσαρίου, Χάρης Γολέμης, Λίτσα Δουδούμη, Αλέκος Κλύβης, Χάρης Κωνσταντάτος, Παναγιώτης Λαφαζάνης, Ασημίνα Ξηροτύρη και Παναγιώτης Τριγάζης. Στο εισαγωγικό σημείωμα υπήρχε η διευκρίνιση: Η Επιτροπή Προγράμματος αξιοποίησε τις συμβολές πολλών συντρόφων και μη. Ιδιαίτερα κατά την τελική φάση της συγγραφής και της επιμέλειας των κειμένων, είχε τη βοήθεια των κ.κ. Βούτση Νίκου, Ζαμπέλη Κατερίνας, Ιωαννίδη Γιώργου, Μανώλη Σταυρούλας, Μπαλαμπανίδη Γιάννη, Ντόβολου Μάκη, Πανταλού Ειρήνης, Πάντου Παναγιώτη και Πούλου Ουρανίας. Στο τρίτο μέρος του Προγράμματος, που περιλάμβανε Παραρτήματα και Ειδικά Θέματα, υπήρχε ειδική αναφορά στις Ασφαλείς Συνθήκες Εργασίας, το πλήρες κείμενο της οποίας είχε ως εξής: Τα τελευταία χρόνια τα εργατικά ατυχήματα (αρκετά θανατηφόρα) έφεραν στην επικαιρότητα με τραγικό τρόπο το ζήτημα της εφαρμογής της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στους χώρους εργασίας. Συγχρόνως οι προσπάθειες του διευθυντηρίου της Ε.Ε. και κυρίαρχων κύκλων για ανατροπή της ισχύουσας νομοθεσίας και επανεξέταση της οδηγίας 93/104/EC για την διαχείριση του χρόνου εργασίας, που είχε θεσπιστεί στη λογική μείωσης της ανεργίας, εκτός του ότι θα δημιουργήσουν δυσμενέστερο εργασιακό περιβάλλον θα ανατρέψουν τα μέχρι σήμερα δεδομένα στο επίπεδο της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. Οι εν λόγω ρυθμίσεις, θα καταργήσουν το περιεχόμενο των δύο προηγούμενων οδηγιών, που ενσωματώθηκαν στο ε- θνικό δίκαιο της χώρας μας με το Π.Δ. 88/99 και το Π.Δ. 76/2005. Εφαρμόζοντας αυτά τα μέτρα, αγνοούνται επιδεικτικά τα επιστημονικά δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (Δ.Γ.Ε.), με βάση τα οποία η μέτρηση των βλαπτικών παραγόντων στην υγεία των εργαζομένων και η έκθεση τους σε οριακές τιμές έγινε με βάση το 8ωρο ή τις 40 ώρες απασχόλησης εβδομαδιαίως. Αυτή η πρόθεση, άν υλοποιηθεί, θα εξαλείψει την αντίφαση που υπήρχε μέχρι σήμερα μεταξύ της νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και της νομοθεσίας για το εργασιακό καθεστώς. Ετσι θα έχουμε προσαρμογή της νομοθεσίας για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία στα πλαίσια των αποφάσεων της Λισσαβώνας και των αποφάσεων για την ευασφάλεια. Ηδη στη χώρα μας από το 2003, με τον Ν. 3144, έχει ανατραπεί το 8ωρο και έχουν μπει οι βάσεις για τον αποχαρακτηρισμό των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, πριν καν το κράτος δημιουργήσει στοιχειώδεις υποδομές για τη υγεία, υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Η χώρα μας, 25 χρόνια μετά τη ψήφιση του Ν.1568/85, βρίσκεται με ένα πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο για τη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων χωρίς επί της ουσίας αυτό να έχει υλοποιηθεί από την πολιτεία. Η εφαρμογή και η υλοποίηση αυτού του νομοθετικού πλαισίου καθυστερεί σε ό- λους τους τομείς απασχόλησης. Μάλιστα στο δημόσιο τομέα, που θα έπρεπε να είναι και ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας για την καλή πρακτική εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας η υστέρηση είναι τραγική. Η ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, η ουσιαστική στελέχωση και λειτουργία τους διασφαλίζει τον εργαζόμενο/η από βλαπτικές συνέπειες της επικίνδυνης εργασίας κατά το δυνατόν, προλαμβάνει το εργατικό ατύχημα και την επαγγελματική ασθένεια. Δυστυχώς επί σειρά ετών οι κυβερνήσεις έδωσαν προτεραιότητα στην δημιουργία και ανάπτυξη Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΞ.Υ.Π.Π.) και όχι στη δημιουργία δομών Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), όπως από τη νομοθεσία επιβάλλεται. Δεν προχώρησε η δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές της χώρας και με ύπαρξη κατάλληλου περιεχομένου σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, ούτε η λειτουργία τμημάτων Ιατρικής της Εργασίας σε μεγάλα δημόσια νοσοκομεία. Σήμερα είναι ελάχιστοι οι εξειδικευμένοι γιατροί εργασίας σε σχέση με τις ανάγκες για την κάλυψη του συνόλου των εργαζομένων. Οπως και η απουσία από το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας ( Σ.ΕΠ.Ε.) και τα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου (ΚΕ.Π.Ε.Κ.) εξειδικευμένων Γιατρών Εργασίας και Τεχνικών Ασφαλείας. Πρόσφατα, μάλιστα, ψηφίσθηκε κατά πλειοψηφία σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Απασχόλησης ρύθμιση που επεκτείνει για ακόμα δύο χρόνια τις μεταβατικές διατάξεις για όσους γιατρούς κάθε ειδικότητας ή άνευ ειδικότητας, ασκούν χρέη γιατρού εργασίας. Το Υπουργείο Υγείας, η υπεύθυνη αρχή γα τους χώρους υγείας - πρόνοιας, και όχι μόνο, παρά τη ψήφιση σχετικών νόμων, κωφεύει προκλητικά στη στελέχωση του Τμήματος Ιατρικής της Εργασίας στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου, στη δημιουργία Τμημάτων Υγιεινής και Ασφάλειας ανά υγειονομική περιφέρεια, στην κατοχύρωση της ειδικότητας Ιατρικής της Εργασίας κ.ά. Από το Ν. 1397/83, ακόμα, για τη δημιουργία Ε.Σ.Υ., στο άρθρο 15 για τους σκοπούς λειτουργίας των κέντρων υγείας υπήρχε αναφορά στην ιατρική της εργασίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο Ν. 3329/05 (άρθρο 4, παράγραφος 1, εδάφιο Γ, γ) προβλέπεται η σύσταση τμημάτων Υ.Α.Ε. ανά Δ.Υ.ΠΕ., όπως επίσης και στο άρθρο 21 του Ν. 3370/05, όπου αναφέρεται ότι κα-ταργούνται στους οργανισμούς των νοσοκομείων οι Τομείς Κοινωνικής Ια-τρικής και δημιουργούνται Τομείς Δημόσιας Υγείας, όπου εκτός των άλλων έχουν και την ευθύνη για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας, όχι μόνο των εργαζομένων των νοσοκομείων, αλλά και των εργαζομένων των επιχειρήσεων της γύρω περιοχής. Ολα τα παραπάνω είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το γράμμα και το πνεύμα της σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της σε συνάρτηση με την προηγούμενη Σύσταση 90/326/ΕΟΚ της Επιτροπής ( ) για την συνέργεια του δημόσιου συστήματος υ- γείας για την αποφυγή εργατικών ατυχημάτων και τη πρόκληση επαγγελματικών ασθενειών. Η συγκεκριμένη Σύσταση είχε χρονικό πεδίο εφαρμογής την και η χώρα μας μέχρι έπρεπε να υποβάλει έκθεση στην αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά με δεδομένο ότι δεν τηρείται ούτε για το Ι.Κ.Α. το πρωτόκολλο καταγραφής εργατικού α- τυχήματος και επαγγελματικής ασθένειας, όπως η χώρα μας είχε δεσμευθεί στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας εδώ και χρόνια, είναι φανερό γιατί δηλώνονται τόσο λίγες επαγγελματικές ασθένειες. Οι καταγεγραμμένες επαγγελματικές α- σθένειες στη χώρα μας ανέρχονται για το 2003 σε 39 περιπτώσεις, για το 2004 σε 32, για το 2005 σε 30 και για το 2006 σε 31 (ετήσια στατιστικά στοιχεία του Ι.Κ.Α.). Για το έτος 2004 στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 15 κρατών - μελών διαγνώσθηκαν επαγγελματικές ασθένειες (στοιχεία EUROSTAT 2004). Εξάλλου, οι επαγγελματικές ασθένειες αφορούν μόνο τους ασφαλισμένους του Ι.Κ.Α. και όχι των σύνολο των εργαζομένων, ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης (εξαρτημένης ή ελευθεροεπαγγελματία, αγρότη, εργάτη γης κ.λ.π.), παρότι η συγκεκριμένη σύσταση δεν εξαιρεί καμία ομάδα απασχολουμένων. Γι αυτό πρέπει η πολιτεία να επεκτείνει την εφαρμογή του καταλόγου επαγγελματικών ασθενειών όχι μόνο για τους εργαζόμενους/ες του Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α., αλλά για το σύνολο των εργαζομένων στη χώρα ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης ή είδους απασχόλησης. Πολύ περισσότερο που η σύσταση αναφέρει ότι ο κατάλογος παρέχει γνώση για τις προκαλούμενες επαγγελματικές ασθένειες και έτσι υπάρχει η δυνατότητα με τη συνέργεια του δημοσίου συστήματος υγείας να προλαμβάνονται αυτές. Το ζήτημα δεν είναι μόνο από τί επαγγελματικές ασθένειες θα πάσχουν οι εργαζόμενοι/ες ανάλογα με το είδος εργασίας τους, αλλά και η ύπαρξη των αναλόγων πολιτειακών δομών υγείας, υγιεινής και ασφάλειας στην εργασία, ούτως ώστε να μην προκαλούνται αυτές. Αλλά και σε περίπτωση που αυτές προκύπτουν να υπάρχει η ανάλογη κοινωνική, ηθική, ποσοτική και ποιοτική επανένταξη και αποκατάσταση του εργαζόμενου. Το θέμα των επαγγελματικών ασθενειών είναι συναφές με το εργατικό ατύχημα, αλληλένδετο με τα επικίνδυνα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.) και την ύπαρξη δομών για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία. εργασiαυγεία 5 Η εκτεταμένη εφαρμογή ελαστικών μορφών απασχόλησης και πολυαπασχόλησης, η ύπαρξη και λειτουργία εκτεταμένου δικτύου υπεργολάβων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα με εργαζόμενους επισφαλούς εργασιακής σχέσης, κύρια μετανάστες/ριες, θα έχει ως αποτέλεσμα την αυξημένη εμφάνιση επαγγελματικών ασθενειών, με σοβαρές συνέπειες για τους ίδιους, αλλά και για τη δημόσια υγεία, τα οικονομικά των ασφαλιστικών φορέων (στη περίπτωση που τυχαίνει να είναι ασφαλισμένοι). Ταυτόχρονα θα παρατηρηθεί και η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων. Η ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου που ισχύει, στο αμελητέο ποσοστό του 1%, ουσιαστικά δεν εφαρμόσθηκε ανάλογα με την επικινδυνότητα της επιχείρησης και την πρακτική της για την υγεία, την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων. Είναι απαραίτητη η σύσταση «Φορέα Επαγγελματικού Κινδύνου», ο οποίος θα αναπτύσσει μια πολιτική για την εκτίμησή του. Να επαναλειτουργήσει και να τροποποιηθούν η σύσταση, η σύνθεση και οι αρμοδιότητες της Επιτροπής Προλήψεως Εργατικών Ατυχημάτων Ν.Δ ( ΦΕΚ 147, τ. Α). Να γίνει επαναφορά της κυμαινόμενης εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου 1%, που έγινε σταθερή (νόμος 2084/92 άρθρο 45 σημείο 4), όπως ορίζεται από το Ν.Δ ( ΦΕΚ 147, τ. Α) και Β.Δ. 473 ( ΦΕΚ 119, τ. Α), που θα προσδιορίζεται, να αναπροσαρμόζεται, θα αυξάνει και θα μειώνεται με βάση, όχι μόνο την κατηγορία επιχειρήσεων ή εργασιών, την επικινδυνότητα του παραγωγικού κλάδου παραγωγής, τα δηλωθέντα ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες, αλλά και από τα προκύπτοντα στοιχεία, τον ιατρικό και περιβαλλοντολογικό έλεγχο. Το συνολικό οικονομικό κόστος των συνεπειών του επαγγελματικού κινδύνου με την μορφή των εργατικών ατυχημάτων, των επαγγελματικών ασθενειών και της πρόωρης φθοράς της υγείας των εργαζομένων εκτιμάται ότι ξεπερνά το 2% του Α.Ε.Π., σύμφωνα με σχετικές μελέτες. Η διαδικασία που ακολουθούν, εσκεμμένως, τα Ασφαλιστικά Ταμεία να καταγράφουν τις επαγγελματικές ασθένειες ως «κοινή νόσο» με την ανοχή του κράτους αποβλέπει στην σταδιακή εξάλειψη της εισφοράς του επαγγελματικού κινδύνου, διότι η επαγγελματική ασθένεια, βάσει της κείμενης νομοθεσίας, εμπίπτει στην ίδια κατηγορία του εργατικού ατυχήματος. Οι επιπτώσεις στα οικονομικά των Ταμείων από την μη εφαρμογή των μέτρων Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας είναι τεράστιες, επειδή οι δαπάνες από τα όποια εργατικά ατυχήματα και τις ε- παγγελματικές ασθένειες (νοσήλια, φάρμακα, επανένταξη και αναπηρικές συντάξεις) βαρύνουν τα ασφαλιστικά ταμεία με αρκετά δισ. τον χρόνο. Μάλιστα, οι εισφορές του Φορέα Ασφάλισης Επαγγελματικού Κινδύνου θα έπρεπε να τροφοδοτούν το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, ώστε με την κατάλληλη στελέχωση να έχει τη δυνατότητα να επεξεργάζεται τα στοιχεία μετρήσεων των ΕΣ.Υ.Π.Π. και ΕΞ.Υ.Π.Π., να εξαγάγει τα ανάλογα συμπεράσματα και να προτείνει μέτρα για την προάσπιση και βελτίωση της υγείας των εργαζομένων. Οι διατάξεις του Π.Δ. 17/96 είναι σαφείς ως προς την υποχρέωση του εργοδότη (ιδιώτη και δημοσίου) για συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), κατάλληλα στελεχωμένων. Ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) προτείνει: Τη δημιουργία Φορέα Ασφάλισης Ε- παγγελματικού Κινδύνου, Τη συγκρότηση Εσωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.) σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, όπου από τη κείμενη νομοθεσία επιβάλλεται, Τη δημιουργία Εθνικού Κέντρου Αναφοράς για τα ζητήματα Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, Τη δημιουργία θέσεων Δ.Ε.Π. Ιατρικής της Εργασίας στις Ιατρικές Σχολές με κατάλληλο περιεχόμενο σπουδών για τους μελλοντικούς γιατρούς εργασίας, Τη στελέχωση των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ. με Τμήματα Ιατρικής της Εργασίας, Την αύξηση του αριθμού των ειδικευομένων γιατρών εργασίας, Τη δημιουργία μεταπτυχιακού διεπιστημονικού προγράμματος για απόφοίτους Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. για την εξειδίκευσή τους ως Τεχνικών Ασφαλείας, Την εφαρμογή του πρωτοκόλλου για τη καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, Την επέκταση του θεσμού εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία για όλους τους φορείς και τα ασφαλιστικά ταμεία για όλους τους εργαζόμενους ανεξάρτητα της οποιαδήποτε εργασιακής σχέσης, Τη λήψη πρόσθετων μέτρων για τους εργαζόμενους/ες σε επικίνδυνους και ανθυγιεινούς χώρους, συγχρόνως με τη λειτουργία δομών για την προστασία της υγείας τους και τη διασφάλιση της σωματικής τους ακεραιότητας και της ψυχικής και σωματικής τους ευεξίας, Την αναβάθμιση και διαμόρφωση της ισχύουσας νομοθεσίας για τα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (Β.Α.Ε.), Τη στελέχωση του Σ.ΕΠ.Ε. και των ΚΕ.Π.Ε.Κ. με εξειδικευμένους γιατρούς εργασίας και τεχνικούς ασφαλείας με παράλληλη ενίσχυσή τους ανά περιφέρεια, ανάλογα με την επικινδυνότητα των παραγωγικών δραστηριοτήτων, Τη λειτουργία διαπιστευμένων εργαστηρίων για μετρήσεις βλαπτικών παραγόντων (διοξίνες, ίνες αμιάντου κ.λ.π.) και Τη σύσταση Τμημάτων Υγείας - Ασφαλείας της Εργασίας ανά Υγειονομική Περιφέρεια, όπως προβλέπεται στο Ν. 3329/05 και Ν. 3370/05.

6 jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ εργασiαυγεία ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Ε.Ε.Ι.Ε.Π.) ΗΞxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxΗ xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx Τα κείμενα και τα άρθρα που δημοσιεύονται δεν εκφράζουν αναγκαστικά τις απόψεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος Εκδότης (Υπεύθυνος σύμφωνα με το Νόμο): Θ.Κ. Κωνσταντινίδης Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Καθηγητής Τμήμ. Ιατρικής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ιατρός Εργασίας Διεύθυνση: Λιοσίων 143 και Θειρσίου 6, 6ος όροφος, Πλατεία Αττικής, Αθήνα Εργαστήριο Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος, Συγκρότημα Προκλινικών Εργαστηρίων Ιατρικής Δ.Π.Θ., κτίριο 2, 1ος όροφος, Πανεπιστημιούπολη, Δραγάνα, Αλεξανδρούπολη χχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχχ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΕΞΟΥΘΕΝΩΣΗΣ (BURN OUT) ΜΟΝΙΜΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΓΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Διάφορα δημοσιεύματα του ημερήσιου τύπου αναδεικνύουν ένα σοβαρό πρόβλημα που ταλανίζει το σύνολο των επαγγελματιών υγείας. Είναι το σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης (burn out) και είναι χρόνιο φαινόμενο. Ως αιτία έχει την απουσία ουσιαστικής στελέχωσης των υπηρεσιών υγείας και την παντελή απουσία δομών για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια στην εργασία. Η εφαρμογή του συμβατικού ωραρίου, η επαρκής στελέχωση των υπηρεσιών, η χορήγηση των εβδομαδιαίων ρεπό και η ετήσια άδεια είναι μέτρα που θα ανακούφιζαν τους/τις επαγγελματίες υγείας. Το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, λύνεται με την ουσιαστική στελέχωση των υπηρεσιών και τη δημιουργία δομών για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων, που είναι πρώτιστη υποχρέωση του εργοδότη με βάση το υπάρχον πλούσιο νομοθετικό πλαίσιο και το οποίο αρνείται να εφαρμόσει το δημόσιοεργοδότης και τα Ν.Π.Δ.Δ. Στον χώρο των υπηρεσιών δημόσιας υγείας είναι συγκεκριμένες οι υποχρεώσεις των Διοικήσεων των Υ.ΠΕ. και των Νοσοκομείων για την υλοποίηση των κατευθύνσεων των οδηγιών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, με τις οποίες η χώρας μας εναρμονίστηκε πλήρως και τις ενέταξε στο εθνικό δίκαιο με Προεδρικά Διατάγματα. Η υλοποίηση των κατευθύνσεων γίνεται άκρως επιτακτική, γιατί η χώρα μας βρίσκεται ένα βήμα πριν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, λόγω της παντελούς απουσίας δομών για την υγεία, υγιεινή και ασφάλεια στο Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ. και τους Ο.Τ.Α. Ήδη από τον Ν. 1397/83, άρθρο 15 αναφερόταν η ύπαρξη και της ειδικότητας γιατρού εργασίας στα Κέντρα Υγείας, που θα μεριμνά για την υγεία των εργαζομένων. Στο Ν. 3329/05, άρθρο 4, παρ. 1, εδαφ. Γ, γ. προβλέπεται η σύσταση Τμημάτων Υγείας Ασφάλειας της Εργασίας (Υ.Α.Ε.) ανά Δ.Υ.ΠΕ., όπως επίσης και στο άρθρο 21 του Ν. 3370/05. Το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο αναφέρεται στις υποχρεώσεις εργοδότη,-τριας για διασφάλιση των εργαζομένων, ξεκινώντας από την ενημέρωση για την επικινδυνότητα του επαγγέλματος κατά την πρόσληψη, και αν είναι απαραίτητο την χορήγηση Μέσων Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.) Ν. 3850/2010, άρθρο 32, Π.Δ. 17/1996 άρθρο 7 και Π.Δ. 95/1999. Υποχρέωση των εργαζομένων είναι να τηρούν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας και αν επιβάλλεται από το είδος της εργασίας τους να εφαρμόζουν τις οδηγίες για τη χρήση των Μέσων Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.). Οι εργαζόμενοι,-ες έχουν τη δυνατότητα να εκλέγουν Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (Ε.Υ.Α.Ε.) και να διεκδικούν, ανά 2μηνο συνάντηση με τον εργοδότη,-τρια παρουσία του/της Τεχνικού Ασφαλείας (Τ.Α.) και του/της Γιατρού Εργασίας (Γ.Ε.), για να συζητούν προβλήματα σχετικά με την προάσπιση της υγείας τους. Ο εργοδότης, -τρια έχει υποχρέωση (εν προκειμένω το Υπουργείο Υγείας και κατ επέκταση οι Δ.Υ.ΠΕ.) λόγω του μεγάλου αριθμού των εργαζομένων στα Νοσοκομεία και της επικινδυνότητας και ανθυγιεινότητας της εργασίας να συγκροτήσει Εσωτερική Υπηρεσία Προστασίας και Πρόληψης (ΕΣ.Υ.Π.Π.), στελεχωμένη με τον απαραίτητο αριθμό τεχνικών ασφαλείας, γιατρών εργασίας και επαγγελματιών υγείας (νοσηλευτές,-ιες, επισκέπτες,-ιες υγείας, κ.λ.π.). Ν. 1568/1985, άρθρο 4, παρ. 3 και Π.Δ. 17/1996, άρθρο 4, παρ.10, Π.Δ. 294/1988 για τον υπολογισμό του χρόνου απασχόλησης Τ.Α. και Γ.Ε., άρθρο 3, παρ.1. Απαιτεί από τα στελέχη της ΕΣ.Υ.Π.Π. εκτίμηση επαγγελματικού κινδύνου, ώστε να προβεί στη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την προστασία των εργαζομένων. Ο/η Γιατρός Εργασίας τηρεί ατομικό φάκελο για κάθε εργαζόμενο,-η, όπου υπάρχει το ιατρικό ιστορικό και καταγράφει στο ατομικό βιβλιάριο υγείας τους τα αποτελέσματα όποιων εξετάσεων εκτελέστηκαν, μετά από υπόδειξή του. Αυτά τα στοιχεία είναι απόρρητα για τον/την εργοδότη,-τρια. Εδώ ισχύει το ιατρικό απόρρητο (Π.Δ. 17/96, άρθρο 4, παρ. 14). Ο εργοδότης δεν έχει δικαίωμα να απολύσει τον/την Τ.Α. η τον/την Γ.Ε. για λόγους διαφωνίας με τις προτάσεις και υποδείξεις τους (Ν. 3850/2010, άρθρο 7, παρ. 4). Οι δαπάνες για τους ιατρικούς ελέγχους των εργαζομένων, που προτείνει ο/η Γ.Ε. βαρύνουν τον/την εργοδότη,-τρια (Π.Δ. 17/1996, άρθρο 14, παρ. 3). Με αυτά τα θέματα ασχολούνται τα στελέχη της ΕΣ.Υ.Π.Π. και πρέπει να υποδεικνύουν μέτρα προστασίας, όπως η εργονομία των χώρων εργασίας, μέτρα πρόληψης των κινδύνων, χορήγηση Μέσων Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.), όπου επιβάλλεται, αλλαγή θέσης εργασίας κ.λ.π. Με βάση τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι στους χώρους των νοσοκομείων είμαστε πολύ μακριά από την υλοποίηση και εφαρμογή αυτών των μέτρων. Αν δεν δημιουργηθούν δομές με την προβλεπόμενη στελέχωση, το σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης θα συνεχίσει να ταλανίζει τους/τις επαγγελματίες υγείας διαχρονικά. Ιλεάνα Σακκά Εκπρόσωπος της ΑΔΕΔΥ στο ΣΥΑΕ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΕΜΠΟΛΑ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΨΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ ΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧΧ Η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, παρακολουθώντας με ιδιαίτερη προσοχή τις διεθνείς εξελίξεις στην αντιμετώπιση του κινδύνου από πιθανή μετάδοση του ιού Έμπολα, επιθυμεί να τονίσει ορισμένα σοβαρά ζητήματα βιοηθικής. Τα ζητήματα αυτά πρέπει να ληφθούν υπ όψη από τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας, κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της συναφούς εθνικής πολιτικής προστασίας. Η Επιτροπή, έχοντας επίγνωση της επείγουσας ανάγκης εφαρμογής των μέτρων που έχουν ήδη ανακοινωθεί, θεωρεί ότι η αποτελεσματικότητά τους θα κριθεί και από τη δεοντολογική τους καταλληλότητα, με γνώμονα τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ Γενική αρχή για την αντιμετώπιση του ιού Έμπολα, είναι η προτεραιότητα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Η προτεραιότητα αυτή δικαιολογεί τη λήψη μέτρων περιορισμού της προσωπικής αυτονομίας, εφ όσον αυτά δεν υπερβαίνουν το απολύτως αναγκαίο μέτρο που επιβάλλει η σοβαρότητα και ο βαθμός μεταδοτικότητας της νόσου, σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας. Στο πλαίσιο αυτό: α) Η καταναγκαστική υποβολή σε εξετάσεις ενός προσώπου στο οποίο έχουν εμφανισθεί πιθανά ή ύποπτα συμπτώματα αιμορραγικού πυρετού Έμπολα είναι αδικαιολόγητη διότι παραβιάζει την αρχή της ανθρώπινης αξίας. Ωστόσο, μέτρα περιορισμού της προσωπικής ελευθερίας μπορούν να του επιβληθούν, στο διάστημα κατά το οποίο ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία είναι υπαρκτός, δηλαδή έως 21 ημέρες που είναι η μέγιστη περίοδος επώασης του ιού. β) Ο περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας (καραντίνα) είναι θεμιτός, για το απολύτως αναγκαίο διάστημα που απαιτεί η ολοκλήρωση των εργαστηριακών εξετάσεων προκειμένου να επιβεβαιωθεί ή όχι η εμφάνιση του ιού. Αυτές πρέπει να διενεργούνται χωρίς καθυστέρηση. Κάθε παράταση του περιορισμού πρέπει να αιτιολογείται ειδικά. Σχετική αρμοδιότητα άμεσης παρέμβασης έχουν, κυρίως, οι υγειονομικές υπηρεσίες, σε συνεργασία με τις υπηρεσίες πολιτικής προστασίας των Ο.Τ.Α. 1 γ) Ανάλογα μέτρα περιορισμού (καραντίνα), με σκοπό την άμεση διενέργεια εξετάσεων, δικαιολογούνται και για όσους είχαν άμεση επαφή, χωρίς προφυλάξεις, με σωματικά υγρά ή εκκρίσεις ή ιστούς του προσώπου που παρουσιάζει πιθανά ή ύποπτα συμπτώματα αιμορραγικού πυρετού Έμπολα. Έως τώρα, δεν έχει τεκμηριωθεί αερογενής μετάδοση του ιού και κατά συνέπεια απλή συνύπαρξη στον ίδιο χώρο με πρόσωπο που παρουσιάζει πιθανά ή ύποπτα συμπτώματα, χωρίς σωματική επαφή, δεν αποτελεί λόγο περιορισμού. δ) Η αυστηρή τήρηση του ιατρικού απορρήτου και η ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία των προσωπικών δεδομένων όσων υπόκεινται σε περιορισμό και υποβάλλονται σε εξετάσεις, πρέπει να αποτελούν στόχους προτεραιότητας στην πολιτική προστασίας από τον ιό Έμπολα, ώστε να αποφεύγεται όχι μόνον η πρόκληση πανικού, αλλά και ο κίνδυνος κοινωνικού στιγματισμού. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ Η Πολιτεία έχει υποχρέωση ενημέρωσης των πολιτών για τον κίνδυνο από τον ιό Έμπολα και τα μέτρα αντιμετώπισής του. Η ενημέρωση αυτή πρέπει να βασίζεται: α) ως προς τα πραγματικά δεδομένα, σε αντικειμενικές, πλήρως επιβεβαιωμένες πληροφορίες και β) ως προς τα επιστημονικά δεδομένα και την αξιολόγησή τους, σε απόψεις για τις οποίες υπάρχει ομοφωνία (ή, έστω, αμελητέα μειοψηφία) στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Ο χειρισμός της ενημέρωσης από την Πολιτεία στην περίπτωση που εμφανισθεί επιβεβαιωμένο κρούσμα αιμορραγικού πυρετού Έμπολα στη χώρα μας αποβαίνει ιδιαίτερα ευαίσθητος: χωρίς καμία έκπτωση στην αντικειμενικότητα, η ενημέρωση πρέπει να αποφεύγει τον κίνδυνο πρόκλησης πανικού. Για όλα τα παραπάνω, ορθό είναι την ευθύνη της επίσημης ενημέρωσης να αναλαμβάνει πλήρως ένα εθνικό κέντρο: Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ). Ιδιαίτερη ευθύνη για την ενημέρωση έχουν τα Μ.Μ.Ε., ανεξάρτητα από τον δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα τους. Η προσήλωση στην αντικειμενικότητα έχει απόλυτη προτεραιότητα και υπερβαίνει συγκυριακές επιδιώξεις προσέλκυσης του ενδιαφέροντος. Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (Ε.Σ.Ρ.) αποτελεί εγγυητή αυτής της αρχής, όσον αφορά τα ηλεκτρονικά Μ.Μ.Ε., η ποιότητα ωστόσο της ενημέρωσης για τον κίνδυνο του ιού πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ειδικής μέριμνας και των ε- νώσεων ιδιοκτητών, εκδοτών και δημοσιογράφων, στο πλαίσιο του ελέγχου της επαγγελματικής τους δεοντολογίας. Οι ιατροί από τους οποίους ζητούνται σχετικές συμβουλές, διατηρούν την ανεξαρτησία της επιστημονικής τους γνώμης, στο πλαίσιο πάντως που ορίζει ο ισχύων Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (Ν. 3418/2005), ιδίως ως προς την τεκμηρίωση κάθε ιατρικής πράξης με τους κανόνες της βασισμένης σε ενδείξεις (evidence based) ιατρικής. ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ Η Επιτροπή επισημαίνει τον κίνδυνο μετάδοσης του ιού Έμπολα από ανθρώπους που μεταναστεύουν παράνομα στη χώρα μας, επομένως δεν είναι δυνατόν να υπαχθούν σε σχετικό υγειονομικό έλεγχο. Η αυτόβουλη εμφάνιση των προσώπων αυτών, προκειμένου να υποβληθούν σε εξετάσεις (εφ όσον εμφανίσουν πιθανά συμπτώματα αιμορραγικού πυρετού Έμπολα) δεν είναι πιθανή, λόγω του φόβου της απέλασής τους. Η προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά και το θεμελιώδες δικαίωμα των ίδιων στην υγεία επιβάλλουν, ωστόσο, να καταβληθεί προσπάθεια ελέγχου από τα αρμόδια υγειονομικά όργανα. Η Επιτροπή κρίνει ότι ειδικά μέτρα διασφάλισης του ιατρικού απορρήτου και των προσωπικών δεδομένων, στις περιπτώσεις αυτές, θα αποτελούσαν κίνητρο προκειμένου και οι παράνομοι μετανάστες να εξετάζονται. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Η αντιμετώπιση του ιού Έμπολα διεθνώς απαιτεί έρευνα για την ανάπτυξη φαρμάκων και εμβολίων, που όμως πρέπει να διενεργηθεί σε συνθήκες επείγουσας ανάγκης, ώστε να προληφθεί πιθανή πανδημία. Σύμφωνα με σχετική έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.), το επείγον της παρούσας κατάστασης μπορεί να δικαιολογήσει τη διάθεση ακόμη και πειραματικών φαρμάκων και εμβολίων στο κοινό, χωρίς να έχουν προηγηθεί κλινικές μελέτες, εφ όσον υπάρχουν θετικά αποτελέσματα στο προκλινικό στάδιο της έρευνας (στο εργαστήριο ή σε ζώα εργαστηρίου) 2. Πρέπει να σημειωθεί ότι, τόσο το διεθνές δίκαιο (Σύμβαση του Oviedo) και το δίκαιο της Ε.Ε. (Κανονισμός 536/2014 για τις κλινικές μελέτες) όσο και οι διεθνώς αναγνωρισμένοι κανόνες δεοντολογίας της βιοϊατρικής έρευνας (Διακήρυξη του Helsinki), διέπονται από τη θεμελιώδη αρχή της ασφάλειας νέων φαρμάκων και εμβολίων, όταν αυτά διατεθούν στο κοινό. Για την Επιτροπή, επομένως, η παραπάνω έκθεση του Π.Ο.Υ., πρέπει να κατανοηθεί υπό το πρίσμα της αρχής της ασφάλειας. Τούτο σημαίνει ότι: α) Η έγκριση της διάθεσης στη χώρα μας πειραματικών φαρμάκων ή εμβολίων για τον Έμπολα, χωρίς αυτά να έχουν ελεγχθεί με κλινικές δοκιμές σε ασθενείς τουλάχιστον Φάσης ΙΙ, πρέπει κατ αρχήν, να αποφευχθεί. Τονίζεται, εξ άλλου, ότι ο Κανονισμός 536/2014 της Ε.Ε. μεριμνά ειδικά για ταχείες διαδικασίες σε ανάλογες περιπτώσεις επείγοντος (άρθ. 35). β) Διάθεση πειραματικών φαρμάκων ή εμβολίων χωρίς κλινικές δοκιμές μπορεί να δικαιολογηθεί στη χώρα μας, μόνον αν προκύψουν πολλαπλά κρούσματα του ιού και συνθήκες επιδημίας. Στην ακραία αυτή περίπτωση, η Επιτροπή κρίνει ότι το σκεύασμα πρέπει να διατίθεται με εμφανή ένδειξη προειδοποίησης για το ότι «δεν έχει δοκιμασθεί σε άνθρωπο» ή «δεν έχει δοκιμασθεί επαρκώς σε άνθρωπο», ανάλογα με την περίπτωση. Τον έλεγχο καταλληλότητας ειδικά της συγκεκριμένης ένδειξης πρέπει να αναλάβει ο Ε.Ο.Φ., στον οποίον θα πρέπει να συσταθεί ειδικός μηχανισμός και να αναγνωρισθεί και θεσμικά εξαιρετική αρμοδιότητα ειδικής έγκρισης κυκλοφορίας τέτοιων σκευασμάτων, από το Υπουργείο Υγείας. Ηθική υποχρέωση για τη ρητή αυτή προειδοποίηση θα έχουν επί πλέον και οι ιατροί, που ενδέχεται να συνταγογραφήσουν τέτοιο σκεύασμα σε όποιον το ζητήσει. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Κατά τα άρθ. 94, παρ. 3 Β 24, 186 ΙΙ, Θ του Ν. 3852/2010. Το γενικό πλαίσιο ορίζουν η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας το Ε.ΣΥ.Δ.Υ. και το Κέντρο Επιχειρήσεων Συντονιστικού Οργάνου Τομέα Υγείας (άρθ. 13, παρ. 2δ του Ν. 3370/2005). 2. Ethical considerations for use of unregistered interventions for Ebola virus disease: Report of an advisory panel to WHO.