από τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Μηνά Α. Ευσταθίου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "από τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Μηνά Α. Ευσταθίου"

Transcript

1 Ανακοίνωση των Πορισµάτων του 6 ου Πανελλήνιου Επιστηµονικού Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής του Π.Ε.Σ.Ε.Α. από τον Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου κ. Μηνά Α. Ευσταθίου Κυρίες και κύριοι προσκεκληµένοι µας, Κυρίες και κύριοι εισηγητές-εισηγήτριες, Αγαπητοί συνάδελφοι του ιοικητικού Συµβουλίου του Πανελλήνιου Επιστηµονικού Συλλόγου Ειδικής Αγωγής, αγαπητοί συνεργάτες και συνεργάτριες της Οργανωτικής Επιτροπής και της Γραµµατείας του 6 ου Πανελλήνιου Επιστηµονικού Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής, Κυρίες και κύριοι σύνεδροι, ο Πανελλήνιος Επιστηµονικός Σύλλογος Ειδικής Αγωγής διοργάνωσε µε επιτυχία στις 4 και 5 εκεµβρίου 2010, στο Συνεδριακό Κέντρο «Πολυχώρος ΑΠΟΛΛΩΝ» της Νοµαρχίας Πειραιά, το 6 ο Επιστηµονικό Συνέδριο Ειδικής Αγωγής µε θέµα: «Από την Ανίχνευση και τη ιάγνωση στην Υποστήριξη των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ». Με τη στήριξη του Νοµάρχη Πειραιά κ. Γιάννη Μίχα και του Γεώργιου Μυλωνά & ΣΙΑ Ο.Ε.-Γραφικές Τέχνες ο Πανελλήνιος Επιστηµονικός Σύλλογος Ειδικής Αγωγής κατόρθωσε να φιλοξενήσει στις εργασίες του 6 ου Επιστηµονικού Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής εκατοντάδες συνέδρους και εκπροσώπους φορέων, όπως την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, τους εκπροσώπους των Πολιτικών Κοµµάτων, της Εθνικής Συνοµοσπονδίας Ατόµων µε Αναπηρία, της Πανελλήνιας Οµοσπονδίας Σωµατείων Γονέων Κηδεµόνων Ατόµων Με Αναπηρία, των οργανώσεων των αναπήρων και των ΑµΕΕΑ, των εκπαιδευτικών οµοσπονδιών, τα εκλεκτά µέλη της πανεπιστηµιακής και εκπαιδευτικής κοινότητας, τους σχολικούς συµβούλους της γενικής και της ειδικής αγωγής, στελέχη από διάφορα ΚΕ Υ της χώρας. Αξιολογώντας τις σαράντα, και επιπλέον εισηγήσεις και παρεµβάσεις που έγιναν, καθ όλη τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου, προέκυψαν σηµαντικές διαπιστώσεις και πορίσµατα, τα οποία είναι χρήσιµα για όλους τους συνέδρους που συµµετείχαν στο 6 ο Πανελλήνιο Επιστηµονικό Συνέδριο Ειδικής Αγωγής του Π.Ε.Σ.Ε.Α.. Επίσης είναι εξαιρετικά χρήσιµα για την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τα Πολιτικά Κόµµατα, τους εκπαιδευτικούς, επιστηµονικούς και κοινωνικούς φορείς, που επεξεργάζονται τις εκπαιδευτικές πολιτικές για τη σχολική ένταξη των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ, την ειδική αγωγή και εκπαίδευσή τους, το σχεδιασµό και την εφαρµογή αναλυτικών προγραµµάτων προς όφελός τους. Γενικές ιαπιστώσεις Αρκετοί εισηγητές και εισηγήτριες που συµµετείχαν στις εργασίες του 6 ου Πανελλήνιου Επιστηµονικού Συνεδρίου Ειδικής Αγωγής συγκλίνουν: α) στην άποψη ότι µε την µετατροπή των Κ ΑΥ σε ΚΕ Υ (άρθρο 4 του Ν.3699/2008) θεσµοθετείται η ιατροποίηση της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης µε την εισαγωγή των ιατρικών λειτουργιών της διάγνωσης και της διαφοροδιάγνωσης εις βάρος της φιλοσοφίας της ΕΝΤΑΞΗΣ που προτάσσει -ως στρατηγικό στόχο- την σχολική και κοινωνική ένταξή των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ, β) στην εκτίµηση: ότι η φιλοσοφία του βιολογικού ντετερµινισµού υιοθετείται µε ευκολία από πολλούς εκπαιδευτικούς και διοικητικά στελέχη, που υπηρετούν στις δοµές του εκπαιδευτικού συστήµατος και αποδέχονται άδηλα ή έκδηλα- το θεωρητικό ισχυρισµό: «ότι η ευφυΐα είναι υπεύθυνη για τη διαφοροποίηση των µαθητών στη σχολική τους επίδοση», και κατά προέκταση µε τη στάση τους διάκεινται εχθρικά στη σχολική και κοινωνική ένταξή τους, γ) στη διαπίστωση «ότι οι εκφραστές της αντιρατσιστικής και αντιαυταρχικής παιδαγωγικής όχι µόνο καταρρίπτουν τα ιδεολογήµατα «περί ευφυΐας», αλλά διεκδικούν ταυτόχρονα τη σχολική ένταξη όλων των παιδιών ασκώντας διαφοροποιηµένες παιδαγωγικές και διδακτικές µεθόδους», και δ) συµφωνούν: ότι το Κράτος µε νοµικο-πολιτικές πρωτοβουλίες πότε ενισχύει τον έναν πόλο και πότε τον άλλο, παρά τη ρητορική των νόµων 2817/2000 και 3699/2010, που προβάλλουν τους θεσµούς των Κ ΑΥ 1 και ΚΕ Υ 2 ως µηχανισµούς της σχολικής-κοινωνικής ένταξη των Ο Μηνάς Α. Ευσταθίου είναι Πρόεδρος του Πανελλήνιου Επιστηµονικού Συλλόγου Ειδικής Αγωγής, Εκδότης & ιευθυντής του περιοδικού «Θέµατα Ειδικής Αγωγής» και Σχολικός Σύµβουλος Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης. 1 Κ ΑΥ: Κέντρα ιάγνωσης, Αξιολόγησης & Υποστήριξης των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. 1

2 ΑµΑ 3 και των ΑµΕΕΑ 4. Επιπλέον τονίζουν ότι το Ελληνικό Κράτος προκαλεί δυσεπίλυτα επιστηµονικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήµατα, γιατί συντηρεί, παράλληλα µε τα δίκτυα των διαγνωστικών-αξιολογικών- υποστηρικτικών µηχανισµών για τα ΑµΑ και τα ΑµΕΕΑ (εκπαιδευτικοί µηχανισµοί του Υπουργείου Παιδείας), τα ιατροδιαγνωστικά-ιατροπαιδαγωγικά κέντρα (ιατρικοί-ψυχιατρικοί µηχανισµοί του Υπουργείου Υγείας). ιεπιστηµονικά θεωρείται «αναγκαία η οριοθέτηση ενός παιδαγωγικού ορισµού της διαγνωστικής αξιολόγησης όπου το παιδί θα τίθεται στο κέντρο της διαγνωστικής διαδικασίας µε τις άδηλες δυνατότητές του». Η διαγνωστική αξιολόγηση δεν θα εστιάζει την προσοχή της στις νόρµες των επιδόσεων, που θέτουν επιτακτικά οι κρατικοί-εκπαιδευτικοί-κοινωνικοί θεσµοί, και προς τις οποίες οφείλει να προσαρµοστεί ο µαθητής. Σε µια διαγνωστική και αξιολογική κατάσταση µαθησιακών προβληµάτων θα πρέπει να γίνει κατανοητό τι εννοούµε µε τους όρους «επίδοση» και «συµπεριφορά επίδοσης». Οι εκπαιδευτικοί, οι ψυχολόγοι και οι γονείς ακολουθώντας το δρόµο της «αισιόδοξης εκδίπλωσης» δεν θα εστιάζουν την προσοχή τους στην επίδοση και τους βαθµούς του µαθητή. Η αξιολόγηση και η επίδοση δεν πρέπει αποτελεί για αυτούς ζήτηµα καταπίεσης ή ανάγκη καταναγκαστικής πειθαρχίας και συµµόρφωσης. Στην Ελλάδα -αρχές της δεκαετίας διάφορες σχολικές µονάδες και Κ ΑΥ, αναγνωρίζοντας τη διεπιστηµονική διάσταση της Ειδικής Παιδαγωγικής µε τις όµορες ανθρωπιστικές επιστήµες: κοινωνιολογία, ψυχολογία, κοινωνική εργασία κλπ., ανέπτυξαν κοινό διεπιστηµονικό χώρο συνεργασίας επεκτείνοντας την παρεµβατική της δράση πέραν των στενών ορίων του σχολικού περιβάλλοντος. Η παιδαγωγική διαγνωστική και η παιδαγωγική υποστήριξη οφείλει να κινηθεί σε δύο άξονες: α) Η διαγνωστική διάσταση δεν θα πρέπει να εστιάζεται µόνο στη διαπίστωση των αιτίων της µαθησιακής δυσκολίας, αλλά να δίνεται βαρύτητα στο σηµείο από το οποίο ξεκινά και στο σηµείο όπου καταλήγει η υποστήριξη, και β) η διαγνωστική διαδικασία δεν θα αποτελεί πανάκεια, αλλά διαρκές, ευέλικτο και αναθεωρητικό πλαίσιο, λόγω της πολυπλοκότητας των παραγόντων που τη συνιστούν και τη µεταλλάσσουν κάθε φορά στο νέο περιβάλλον του παιδιού. Πολλοί σύνεδροι, που έχουν επαφές µε τις λειτουργικές δοµές των ΚΕ Υ διαπιστώνουν ότι τα περισσότερα στελέχη αυτών των µηχανισµών δεν κατανοούν τη φιλοσοφία Ένταξης και την Ισότιµη Συνεκπαίδευση ως ικαίωµα. Για την υλοποίηση του δικαιώµατος στην ισότιµη συµµετοχική εκπαίδευση, απαιτείται η υιοθέτηση µιας σαφούς θεωρητικής προσέγγισης της αναπηρίας, γνώση της νοµιµοποιητικής βάσης του δικαιώµατος αλλά και ενεργή διεκδίκησή του. Τα περισσότερα στελέχη που υπηρετούν στ υποσύστηµα της ειδικής αγωγής και στα ΚΕ Υ δείχνουν να αγνοούν: α) τις καλές παιδαγωγικές-διδακτικές-ψυχολογικές-συµβουλευτικές πρακτικές που εφαρµόζονται µε επιτυχία σε άλλες χώρες στα πλαίσια υλοποίησης της ισότιµης συµµετοχικής εκπαίδευσης, β) το ελληνικό και διεθνές νοµικό πλαίσιο που παράγει έννοµες υποχρεώσεις για την πολιτεία, όσον αφορά την εκπαίδευση των ανηλίκων µε αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, και γ) τις διατάξεις του εσωτερικού και διεθνούς δικαίου, που επιτρέπουν την δικαστική διεκδίκηση του δικαιώµατος στην εκπαίδευση, όταν αυτό παραβιάζεται, στα εθνικά ή διεθνή δικαστήρια. 1. Η Σηµασία της ιεπιστηµονικής Προσέγγισης στην Παιδαγωγική Αξιολόγηση και Παρέµβαση ώδεκα εισηγητές-εισηγήτριες παρουσιάζοντας τις εργασίες τους και τα συµπεράσµατα τους, κατέθεσαν τις παρακάτω ενδιαφέρουσες προτάσεις για τη σηµασία της διεπιστηµονικής προσέγγισης στην παιδαγωγική αξιολόγηση και παρέµβαση: 1. Την αναγκαιότητα για θεσµοθετηµένες διαδικασίες και πρωτόκολλα συνεργασιών µεταξύ εκπαιδευτικών και ειδικών, µεταξύ θεσµών και οικογένειας, αλλά και µεταξύ των διαφόρων βαθµίδων της εκπαίδευσης. Τέτοιες διαδικασίες προϋποθέτουν κατάρτιση τόσο στον παιδαγωγικό και διδακτικό σχεδιασµό όσο και στο διεπιστηµονικό µοντέλο συνεργασίας, ώστε όλοι οι εκπαιδευτικοί να είναι σε θέση να εισηγούνται και να προγραµµατίζουν παρεµβάσεις, µέσω συνεργατικών µεθόδων διδασκαλίας και αξιολόγησης. Το νοµοθετικό πλαίσιο της Ελλάδας, αν και προβλέπει το σχεδιασµό Προγραµµάτων Ειδικής Εκπαίδευσης από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και Ειδικού Εξατοµικευµένου Προγράµµατος από τα Κ.Ε...Υ., δεν υποστηρίζει τις διαδικασίες συνεργασίας, καθώς το σύνολο του εκπαιδευτικού σχεδιασµού λειτουργεί απαγορευτικά ως προς την ευελιξία, το χρόνο και το χώρο τέτοιων πρωτοβουλιών. Τα τελευταία χρόνια έχουν σηµειωθεί πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών για να καλυφθούν οι 2 ΚΕ Υ: Κέντρα ιαδοροδιάγνωσης, ιάγνωσης & Υποστήριξης των ατόµων µε αναπηρία και των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. 3 ΑµΑ: Άτοµα µε Αναπηρία. 4 ΑµΕΕΑ: Άτοµα µε Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες. 2

3 παραπάνω ανάγκες των οποίων η συνέχεια και αποτελεσµατικότητα βάλλεται από την έλλειψη συνεργασίας µεταξύ κρατικών θεσµών και βαθµίδων της εκπαίδευσης. Έλλειψη που οφείλεται µάλλον σε συστηµικά κενά, παρά στην επαγγελµατική αποτελεσµατικότητα. 2. Τη διαπίστωση ότι η εκπαιδευτική διαδικασία επικεντρώνεται συχνά στις δυσκολίες µάθησης που αντιµετωπίζουν ορισµένα παιδιά στo σχολείο, οι οποίες προέρχονται από ποικίλες αιτίες και οδηγούν σε χαµηλή σχολική επίδοση. υσκολίες στη µάθηση θεωρείται κάθε πρόβληµα που γίνεται εµφανές κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, κάθε πρόβληµα που επηρεάζει σηµαντικά τη µάθηση, την επίδοση, τη συµπεριφορά και την οµαλή προσαρµογή του µαθητή στο σχολικό περιβάλλον και χρήζουν άµεσα εκπαιδευτική προσέγγιση και παρέµβαση για να αντιµετωπισθούν. Οι δυσκολίες στη µάθηση αποτελούν την πιο µεγάλη κατηγορία ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών και σύµφωνα µε την ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, περίπου το 10-15% των µαθητών που φοιτούν σε σχολικές µονάδες φέρουν διάγνωση µε «µαθησιακές δυσκολίες». Η εκπόνηση σχεδίου άτυπης εκπαιδευτικής αξιολόγησης προσδίδει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να καταγράψει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των παιδιών µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (αναπτυξιακά και µαθησιακά χαρακτηριστικά), ενώ παράλληλα αποτελεί το πρώτο εργαλείο διάγνωσής τους. Με «πυξίδα» το σχέδιο άτυπης εκπαιδευτικής αξιολόγησης, ο εκπαιδευτικός της τάξης, οι σχολικοί σύµβουλοι, οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής, οι ψυχολόγοι κι όλοι όσοι εµπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία συνεργάζονται αναζητώντας αποτελεσµατικές λύσεις. Καλούνται όλοι να προγραµµατίσουν την υλοποίηση ψυχοπαιδαγωγικών, διδακτικών κ.ά. στόχων, ούτως ώστε να µην παρεµποδιστεί η συµµετοχή τους στο κοινό αναλυτικό πρόγραµµα και η συνύπαρξή τους στο σχολικό περιβάλλον από τη διαφορετικότητά τους. 3. Όταν η αξιολόγηση αφορά τη λειτουργική εκτίµηση γλωσσικών και µεταγλωσσικών ικανοτήτων και των δύο όψεων του λόγου -προφορικού και γραπτού- καθώς και γνωστικών και µεταγνωστικών στοιχείων του περιεχοµένου του λόγου µπορεί να γίνει, µέσω µιας σειράς άτυπων δοκιµασιών βασισµένες στο αναλυτικό πρόγραµµα. Χρησιµοποιούνται οκιµασίες εξιοτήτων Προφορικού Λόγου (σύνταξη, λεξιλόγιο, προφορική παραγωγή και διάκριση διαφόρων ειδών κειµένου, οργάνωση και συλλογισµός), οκιµασίες εξιοτήτων Κατάκτησης του Μηχανισµού Γραφής (ορθογραφία, στίξη, τονισµός, σωστή χρήση πεζών κεφαλαίων, σύνταξη, λεξιλόγιο) και οκιµασίες Γνωστικών-Μεταγνωστικών εξιοτήτων (γραπτή παραγωγή κειµένου, σχεδιασµός, οργάνωση και αξιολόγηση και βελτίωση περιεχοµένου). Τα αποτελέσµατα της έρευνας ανάδειξαν ότι οι µαθητές µε µαθησιακές δυσκολίες είχαν αναπτύξει πολύ περισσότερο τον προφορικό λόγο σε σχέση µε το γραπτό. Επίσης παρουσίαζαν ελλιπείς δεξιότητες µηχανισµού της γραφής, που απαιτούσαν λεκτικές και γλωσσικές-µεταγλωσσικές ικανότητες, καθώς και ελλιπείς γνωστικές-µεταγνωστικές δεξιότητες, που απαιτούσαν µεταγλωσσικές, γνωστικές-µεταγνωστικές και νοητικές ικανότητες. Οι επιδόσεις στα δύο είδη δεξιοτήτων διαφοροποιούνται και δείχνουν διαφορετικού τύπου δυσκολίες ανάλογα µε το είδος της δοκιµασίας και το είδος της δεξιότητας. Οι δυο οµάδες φαίνεται να ακολουθούν διαφορετικές στρατηγικές και να λύνουν γνωστικά προβλήµατα µε διαφορετικό τρόπο όταν γράφουν ένα κείµενο. Οι µαθητές µε µαθησιακές δυσκολίες φαίνεται είτε να µην έχουν αναπτύξει τους αντίστοιχους νοητικούς µηχανισµούς που εµπλέκονται στην εκτέλεση των δοκιµασιών είτε να µην µπορούν να τους αξιοποιήσουν σωστά είτε να µην µπορούν να ελιχθούν και να χρησιµοποιήσουν περισσότερους από έναν. 4. Είναι απαραίτητη η συνεργασία θεραπευτών, εκπαιδευτικών, παιδιών και των οικογενειών τους για προβλήµατα που αφορούν την εγραµµατοσύνη Προφορικότητα και ίγλωσσων ή και Πολύγλωσσων Παιδιών Προσχολικής Ηλικίας. Αρχικά γίνεται η γνωριµία µε το παιδί και την οικογένεια του και η λήψη του ιστορικού τους. Ακολουθεί η επικοινωνία µε τον εκπαιδευτικό που έκανε την παραποµπή του παιδιού και αφορά στη συνολική συµπεριφορά του παιδιού. Έπειτα, οργανώνονται συναντήσεις που περιλαµβάνουν: παρατήρηση στην τάξη, δοµηµένη συζήτηση µε τον εκπαιδευτικό που αφορά στην ψυχοκινητική, γλωσσική, δίγλωσση ανάπτυξη, και εγγραµµατοσύνη του παιδιού. Στη συνέχεια, µέσω της παρατήρησης στην τάξη και των δοµηµένων συζητήσεων µε τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς δίνεται η δυνατότητα σ όλους τους ενδιαφερόµενους να διατυπώσουν υποθέσεις για τις δυσκολίες των παιδιών και να σκεφτούν τρόπους να διευκολύνουν τα παιδιά να τις ξεπεράσουν. Αναγνωρίζονται οι δυνατότητες των δίγλωσσων παιδιών, κατανοούνται οι δυσκολίες τους και ορισµένοι παράγοντες που επηρεάζουν τις συµπεριφορές και τις σχέσεις, το νόηµα όσων διαδραµατίζονται µέσα στην παιδαγωγική πράξη. Γίνεται προσπάθεια διασφάλισης της συνέχειας των εµπειριών των παιδιών, έτσι ώστε να προκύπτει νόηµα για αυτά ανάλογο προς τις εµπειρίες τους. Από τη σχολική εξέλιξη του παιδιού κρίνεται η παραποµπή ή όχι του παιδιού σε µια διεπιστηµονική οµάδα. 5. Τα αποτελέσµατα έρευνας έδειξαν, ότι οι εκπαιδευτικοί βιώνουν έντονη συναισθηµατική πίεση (άγχος, ανασφάλεια) νιώθοντας από τη µία µεριά, την παρουσία του δυσλεξικού µαθητή ως 3

4 «απειλή» για το διδακτικό τους ρόλο και ως «ακύρωσή» τους, µια και τους λείπουν οι γνώσεις και οι τεχνικές για µια αποτελεσµατική διδακτική παρέµβαση και από την άλλη, την ανάγκη για βοήθεια και προσφορά προς το µαθητή αυτό. Φαίνεται επίσης, ότι οι δάσκαλοι νιώθουν περισσότερο προσωπικά υπεύθυνοι για την πορεία των µαθητών τους, και έτσι η παρουσία των δυσλεξικών µαθητών και η έλλειψη της δυνατότητας για αποτελεσµατική βοήθεια, τους προκαλεί σε υψηλότερο βαθµό άγχος και ανασφάλεια, ενώ αντίθετα οι φιλόλογοι εµφανίζονται περισσότερο αποστασιοποιηµένοι. Ιδιαίτερα σηµαντική είναι και η διαπίστωση, ότι οι εκπαιδευτικοί του ερευνητικού δείγµατος που έχουν πραγµατοποιήσει µετεκπαίδευση ή µεταπτυχιακές σπουδές, εκφράζουν σε υψηλότερο βαθµό θετικά συναισθήµατα (αποδοχή, σεβασµός, προσφορά, ενδιαφέρον, πρόκληση) προς την παρουσία των δυσλεξικών µαθητών στη σχολική τους τάξη, σε σχέση µε τους εκπαιδευτικούς που η παιδαγωγική τους επάρκεια περιορίζεται στο βασικό τους πτυχίο. 6. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη αύξηση της νεανικής παραβατικότητας και ιδιαίτερα στις χώρες που αποκαλούµε «υτικό Κόσµο». Στην αύξηση αυτή έχουν συµβάλλει πολλοί παράγοντες που έχουν να κάνουν µε τον έντονο και αγχώδη τρόπο ζωής µας. Αυτό έχει πολύπλευρες αρνητικές συνέπειες στο χώρο της οικογένειας, του σχολείου και τελικά της κοινωνίας. Το ζητούµενο στην κατάσταση αυτή είναι η αναζήτηση τρόπων άµεσης επίλυσης των προβληµάτων, η οποία, ωστόσο, είναι δύσκολη και µακροπρόθεσµη. Γι αυτό προτείνεται η ανάπτυξη ενός µοντέλου Κοινωνικής Παρέµβαση, µέσω της Συστηµικής Οικογενειακής Θεραπείας, ώστε να προσεγγισθούν οι τρόποι πρόληψης και αντιµετώπισης της νεανικής παραβατικότητας, η οποία είναι ειδική εκπαιδευτική ανάγκη, σύµφωνα µε τις παρ. 1 & 2.στ, του άρθρου 1 του Κεφ. Α του Ν. 2817/2000, καθώς και µε την παρ. 2 του άρθρου 3 του Ν. 3699/2008 (σύνθετες γνωστικές, συναισθηµατικές και κοινωνικές δυσκολίες, παραβατική συµπεριφορά λόγω κακοποίησης, γονεϊκής παραµέλησης και εγκατάλειψης ή λόγω ενδοοικογενειακής βίας). 7. Πάντοτε µια αποκλίνουσα συµπεριφορά έχει αντίκτυπο στον ίδιο το µαθητή, στην οικογένεια, στο δάσκαλο και στην τάξη. Εκπαιδευτικοί και γονείς προβληµατίζονται και αναζητούν τρόπους για τη διαχείριση της διαφορετικότητας στα πλαίσια του σχολείου. Το να αποκλείσουµε ένα µαθητή από τη µαθησιακή διαδικασία και τις δραστηριότητες της τάξης αποτελεί έγκληµα το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεµένο µε την αυτοπεποίθηση, την αυτοεκτίµηση και την εξέλιξή του. Συχνά οι εκπαιδευτικοί και κυρίως οι νεότεροι, παίρνουν το βάρος της ευθύνης για την κατάσταση του µαθητή, καθώς η παραποµπή στις ιατροπαιδαγωγικές υπηρεσίες και τα ΚΕ Υ δεν είναι σίγουρο ότι θα φέρει και θετικά αποτελέσµατα. Οι δυσκολίες στη συγκέντρωση, στην ανάγνωση, στη γραφή, στα µαθηµατικά επηρεάζουν επιπλέον την κοινωνικοποίηση του µαθητή και την αποδοχή του από την οµάδα. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να αναγνωρίσουν τις δυσκολίες, να προσεγγίσουν τους µαθητές και να βρουν λύσεις στα προβλήµατα που προκύπτουν. Η προσαρµογή του διδακτικού αντικειµένου, το εξατοµικευµένο πρόγραµµα, η συνεχής ενίσχυση και επιπλέον οι συγκεκριµένες τεχνικές που χρησιµοποιούνται σε κάθε γνωστικό αντικείµενο (γραφή, ανάγνωση, µαθηµατικά) συµβάλλουν στον ψυχισµό του παιδιού και οδηγούν σε επιθυµητά αποτελέσµατα. 8. Η διάσπαση προσοχής συνδέεται µε την µάθηση και την εµφάνιση ακαδηµαϊκών δυσκολιών κατά την σχολική ηλικία, γεγονός που καθιστά την ανάγκη για πρώιµη παρέµβαση επιτακτική. Ο ρόλος του νηπιαγωγού είναι σηµαντικός γιατί είναι αυτός που καλείται να διακρίνει και να αξιολογήσει ένα πρόβληµα διάσπασης προσοχής καθώς και να σχεδιάσει και να εφαρµόσει ένα πρόγραµµα παρέµβασης που θα βασίζεται στα κίνητρα και θα λειτουργεί αντισταθµιστικά προς τους παράγοντες εκείνους που οδηγούν σε σχολικές δυσκολίες. 9. Η πρώιµη παιδική παρέµβαση αποτελεί µια δυναµική αλληλεπίδραση των βιολογικών, περιβαλλοντικών και προσωπικών παραγόντων που καθορίζει τη λειτουργία ενός ατόµου σε έναν ειδικό τοµέα. Ως εκ τούτου, οι παρεµβάσεις σε ένα τοµέα έχουν τη δυνατότητα να τροποποιούν έναν ή περισσότερους από τους άλλους τοµείς (domino). Κοινό σηµείο σε όλες τις παραπάνω προσεγγίσεις είναι η στροφή από το γνωστό και διαδεδοµένο ιατρικό µοντέλο στο κοινωνικό παιδαγωγικό µοντέλο που εστιάζει σε µια ευρύτερη προσέγγιση που περιλαµβάνει το παιδί, την οικογένεια και το περιβάλλον (εκπαιδευτικό και κοινωνικό πλαίσιο). 2. Σχεδιασµός και Εφαρµογή Ενταξιακών Προγραµµάτων Σπουδών στο Ειδικό και Γενικό Σχολείο Οκτώ εισηγητές-εισηγήτριες κατέθεσαν τις παρακάτω σηµαντικές προτάσεις για το σχεδιασµό και την εφαρµογή ενταξιακών προγραµµάτων σπουδών ειδικής αγωγής στο ειδικό και γενικό σχολείο: 1. Στην Ελλάδα, η εκπόνηση Εξατοµικευµένων Εκπαιδευτικών Προγραµµάτων (Ε.Ε.Π.) που δίνουν βαρύτητα στον «Αυτοπροσδιορισµό των Μαθητών µε Ελαφρά και Μέτρια Νοητική Υστέρηση», αποτελούν µια χρονοβόρα και γραφειοκρατική διαδικασία, διότι οι διεπιστηµονικές 4

5 οµάδες που αξιολογούν τους µαθητές µε νοητική καθυστέρηση (Ν.Κ.), συχνά παραβλέπουν τις βαθύτερες ανάγκες και προσδοκίες του ίδιου του µαθητή, αλλά και της οικογένειάς του. Στο δοµικό πλαίσιο της ειδικής αγωγής (Ειδικό Σχολείο ή Τµήµα Ένταξης) η εφαρµογή του Ε.Ε.Π., συνήθως ευνοεί την ενεργό συµµετοχή των µαθητών µε Ν.Κ. στη διαδικασία της τυχόν αναθεώρησής του. Έρευνες έχουν καταδείξει ότι ακόµα και για τους µαθητές µε σοβαρές αναπηρίες, η εκπόνηση µαθητοκεντρικών Ε.Ε.Π. είχε ως αποτέλεσµα την ενεργό εµπλοκή τους στην καθηµερινή µαθησιακή διαδικασία. Αυτό συµβαίνει, αφενός επειδή σε ένα αυτοπροσδιοριζόµενο Ε.Ε.Π., ο καθορισµός εκπαιδευτικών στόχων στηρίζεται στην προσωπική νοηµατοδότηση των µαθητών µε Ν.Κ. (και όχι στα κριτήρια αντιστοιχίας µε τη διδακτέα ύλη) και αφετέρου επειδή η διδασκαλία είναι προσανατολισµένη στην πραγµάτωση των τιθέµενων στόχων. Στον αγγλοσαξωνικό εκπαιδευτικό χώρο, ήδη από το 1997 προβλέπεται νοµοθετικά η εκπόνηση µαθητοκεντρικών Ε.Ε.Π., κυρίως ενόψει της µετάβασης των µαθητών σε άλλο σχολικό πλαίσιο. Έτσι οι µαθητές µε αναπηρία ή µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες εξοικειώνονται µε τη διαδικασία της λήψης απόφασης για ζητήµατα της σχολικής καθηµερινότητας και αργότερα για θέµατα που αφορούν τη ζωή τους. Αντιλαµβάνονται τις διαθέσιµες επιλογές και γίνονται, σε τελική ανάλυση, υπεύθυνοι για τη ζωή τους. Όµως, για να καταστεί εφικτή η συµµετοχή των µαθητών µε Ν.Κ. στην κατάρτιση του Ε.Ε.Π., απαιτείται η ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτο-καθορισµού (self-determination skills), για την οποία έχουν δηµιουργηθεί διάφορες προσεγγίσεις. Βασικό χαρακτηριστικό του µαθητοκεντρικού Ε.Ε.Π. αποτελεί η έννοια του αυτοπροσδιορισµού, η οποία περιλαµβάνει στοιχεία, όπως: α) η κινητοποίηση µε πρωτοβουλία του ίδιου του µαθητή µε Ν.Κ. (self actualize), β) η ανάπτυξη θετικής προδιάθεσης, γ) η αυτο-υποστήριξη (self-advocate), και δ) η ανάπτυξη της ικανότητας επίλυσης προβληµάτων από το ίδιο το άτοµο µε Ν.Κ. 2. Η σύγχρονη προβληµατική δίνοντας βαρύτητα στη βελτίωση της ποιότητας στην εκπαίδευση έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στη σχολική µονάδα διαπιστώνοντας ότι σε µια διοικητική λειτουργία, ο προγραµµατισµός του εκπαιδευτικού έργου λειτουργεί ως κινητήριος µοχλός στην ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας και της βελτίωσης της ποιότητας του έργου της εκπαιδευτικής µονάδας. Από τα αποτελέσµατα της έρευνας διαπιστώθηκε ότι ο προγραµµατισµός που γίνεται στα Ειδικά ηµοτικά Σχολεία έχει περισσότερο το χαρακτήρα ενός γενικού πλάνου δραστηριοτήτων, που καθορίζονται µε τυπικές διαδικασίες, από το γενικό πλαίσιο λειτουργίας των σχολείων. Ο προγραµµατισµός δεν αποτελεί βασική στρατηγική για σηµαντικές αλλαγές στο σχολείο. Περισσότερο χαρακτηρίζεται ως µια τυπική διαδικασία, παρά ως µοχλός παρακίνησης του προσωπικού µε προσανατολισµό την αλλαγή και τη βελτίωση της ποιότητας της παρεχόµενης ειδικής εκπαίδευσης. 3. Tα Ειδικά Σχολεία (Ε.Σ.) αποτελούν έναν σηµαντικότατο θεσµό της Ειδικής Αγωγής (Ε.Α.) στη χώρα µας. Όµως τόσο το ευρύτερο κοινό όσο και η ίδια η εκπαιδευτική κοινότητα θέτει ερωτήµατα που αφορούν: α) τις κατηγορίες των ειδικών αναγκών που εµφανίζουν οι µαθητές που φοιτούν σε αυτά, β) τη στελέχωση τους και τη συνεργασία του προσωπικού, γ) την αξιοπιστία των Αναλυτικών Προγραµµάτων, καθώς και τη δυνατότητα εφαρµογής άλλου είδους προγραµµάτων (καινοτόµων, συνεκπαίδευσης, κοινωνικής αποδοχής), δ) την προσβασιµότητα και την υλικοτεχνική υποδοµή, ε) τη συνεργασία σχολείου οικογένειας, και στ) τον προγραµµατισµό και την υλοποίηση των γενικότερων και ειδικότερων στόχων. Στα παραπάνω ερωτήµατα οι απαντήσεις διαµορφώνονται ως εξής: α) το ποσοστό των µαθητών/τριών µε ιάχυτη Αναπτυξιακή ιαταραχή ( Α ) καθώς και των µαθητών µε Πολλαπλές Αναπηρίες αυξάνει συστηµατικά, β) υπάρχουν πολύ µεγάλες καθυστερήσεις στη σύσταση οργανικών θέσεων και στη στελέχωση των Ε.Σ., µε αποτέλεσµα ο ιδιωτικός τοµέας που δραστηριοποιείται στο χώρο της Ε.Α. να βαίνει διογκούµενος και οι οικογένειες να στενάζουν κάτω από το οικονοµικό και ψυχολογικό βάρος, γ) δεν έχουν νοµιµοποιηθεί τα Αναλυτικά Προγράµµατα που αφορούν στις διάφορες κατηγορίες ΑµΑ, π.χ. αυτισµός, και δεν έχουν γίνει βήµατα στην παραγωγή του κατάλληλου εποπτικού υλικού (βιβλία, καρτέλες, κτλ), δ) υπάρχουν προβλήµατα στην πρόσβαση και την υλικοτεχνική υποδοµή, ε) η συνεργασία σχολείου οικογένειας είναι µία δυναµική διαδικασία που απαιτεί πλήρη στελέχωση της σχολικής µονάδας, προσωπικό µε γνώσεις και δεξιότητες συµβουλευτικής, καθώς και εξαιρετικό επίπεδο λειτουργίας και συντονισµού της διεπιστηµονικής οµάδας της σχολικής µονάδας, και στ) ο προγραµµατισµός κι η υλοποίηση των γενικότερων και ειδικότερων στόχων καθώς και η αποτελεσµατικότητα του θεσµού των Ε.Σ. στηρίζεται µόνο από το Κράτος Πρόνοιας (βοηθά οικονοµικά, νοµικά και ψυχολογικά τα ΑµΑ και τις οικογένειές τους). 4. Στην εφαρµογή «Ψυχοπαιδαγωγικού Προγράµµατος Παρέµβασης για την Αντιµετώπιση υσκολιών Οπτικο-κινητικής Ολοκλήρωσης Παιδιών µε Ήπια Νοητική Καθυστέρηση» παρατηρήθηκε ότι τα παιδιά µε ήπια νοητική καθυστέρηση εκδηλώνουν φτωχό συντονισµό µατιού-χεριού, ιδιαίτερα όταν απαιτείται µια γρήγορη απάντηση σε αντιληπτικά (οπτικού τύπου) ερεθίσµατα. Γι αυτό µε τη χορήγηση µιας συστοιχίας δοκιµασιών διερευνήθηκε λεπτοµερειακά: 5

6 α) ο οπτικο-κινητικός συντονισµός µατιού-χεριού, β) ο αµφίπλευρος συντονισµός των άνω άκρων, γ) η ακρίβεια, δ) η στόχευση, ε) η χειρωνακτική επιδεξιότητα, στ) η ταχύτητα των άνω άκρων, στοιχεία τα οποία συνθέτουν τη λεπτή κινητική επιδεξιότητα. Η κατασκευή της συστοιχίας έργων στηρίχθηκε σε έγκυρα και αξιόπιστα διεθνή σταθµισµένα τεστ ψυχοκινητικών ικανοτήτων. Αφετηρία της διδακτικής δράσης αποτέλεσε ο λεπτός κινητικός έλεγχος µολυβιούχαρτιού ο οποίος επηρέαζε άµεσα την ταχύτητα και την ποιότητα γραφής της µαθήτριας, καθιστώντας την δυσανάγνωστη. Τα αποτελέσµατα από την εξέλιξη της εφαρµογής του εκπαιδευτικού προγράµµατος, υπήρξαν ικανοποιητικά. 5. Στα πλαίσια Έρευνας ράσης που υλοποιήθηκε το 2008, διερευνήθηκε η «επίδραση της συµµετοχής σε ένα πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Π.Ε.), προς την κατεύθυνση της υποστήριξης των µαθητών Ειδικής Αγωγής (Ε.Α), µέσω της υλοποίησης ενός κοινού προγράµµατος Π.Ε.» µε ισότιµη συµµετοχή µαθητών γενικής και ειδικής αγωγής. Στο συγκεκριµένο πρόγραµµα, µε τίτλο: «Ένας Κύκλος Ζωής..», συµµετείχαν 18 µαθητές της ΣΤ τάξης ενός Γενικού Σχολείου και 5 µαθητές µε διάγνωση µέτριας και ήπιας Νοητικής Υστέρησης που φοιτούσαν σε συστεγαζόµενο Ειδικό Σχολείο. ιερευνήθηκε η επίδραση της κοινής συµµετοχής των µαθητών γενικής και ειδικής αγωγής σε ένα πρόγραµµα Π.Ε., τόσο στο αίσθηµα αυτοεκτίµησης των ΑµΑ & ΑµΕΕΑ όσο και στο αίσθηµα αποδοχής της διαφορετικότητας τους, από µέρους των άλλων µαθητών. Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι ενισχύθηκε ουσιαστικά το αίσθηµα αυτοεκτίµησης όλων των µαθητών Ε.Α, ενώ σύµφωνα µε τους 2 αξιολογητές (ο δάσκαλος της ΣΤ τάξης του Γενικού Σχολείου και η δασκάλα των µαθητών του Ειδικού Σχολείου), οι 4 από τους 5 µαθητές ανέβασαν την αυτοεκτίµησή τους. Τα αποτελέσµατα της έρευνας έδειξαν ότι υπήρξε στατιστικά σηµαντική διαφοροποίηση των στάσεων των µαθητών απέναντι στους µαθητές µε Ε.Ε.Α. Η διαφορά καταγράφεται υπέρ της θετικής στάσης των µαθητών απέναντι τόσο στην διαφορετικότητα των µαθητών µε Ε.Ε.Α. όσο και στην προοπτική Ένταξής τους, µετά την υλοποίηση του Προγράµµατος Π.Ε. 6. Άλλο επιτυχηµένο ενταξιακό πρόγραµµα αφορούσε: τη ιδασκαλία των Εποχών και των Μηνών Μέσα από ένα Συστηµικό Παραµύθι «Μαγειρεµένο µε Απλά Υλικά», που είχε ως γενικό σκοπό τη συνέχεια της διδασκαλίας των εποχών, των µηνών και των χαρακτηριστικών τους και ειδικό στόχο να προσανατολίζονται οι µαθητές στο χώρο, µε επιλεγµένη διδακτική στρατηγική την καθοδηγούµενη δραµατοποίηση. Στην προβληµατική για τη διαµόρφωση και σχεδιασµό του µαθήµατος, υπήρξαν δύο κυρίως άξονες: α) το µοντέλο των διδακτικών ενοτήτων β) τα χαρακτηριστικά της τάξης όπως: η τήρηση σε σηµαντικό βαθµό της ρουτίνας των µαθητών, οι διαφορετικές τους ανάγκες ως προς τη διδακτική τους προσέγγιση, µετά από παρατήρηση και άτυπη εκπαιδευτική αξιολόγηση, η καταγραφή της ήδη αναπτυγµένης σχέσης των µαθητών µε την εκπαιδευτικό του τµήµατος, το γενικότερο προφίλ του σχολείου, σε συνδυασµό µε τις θεωρητικές προσεγγίσεις για τη διδακτική ατόµων µε εκπαιδευτικές δυσκολίες (κυρίως το µοντέλο συστηµατικής διδασκαλίας και τµηµατικής βοήθειας), η δραµατοποίηση, η συστηµική προσέγγιση και η κοινωνικοπολιτισµική θεωρία του Vygotsky. 3. Παιδαγωγικές Πρακτικές Ένταξης Υπέρ των ΑµΑ & ΑµΕΕΑ στα Τµήµατα Ένταξης και το Γενικό Σχολείο Πέντε εισηγήτριες παρουσίασαν «Παιδαγωγικές Πρακτικές Ένταξης σε Μαθητές µε Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες, µε Στοχευµένες ραστηριότητες Μαθησιακής Ετοιµότητας» που υλοποίησαν σε ένα Ειδικό ηµοτικό Σχολείο και σε τρία Τµήµατα Ένταξης, στην Περιφέρεια Αττικής. Με τις εξατοµικευµένες δραστηριότητες µαθησιακής ετοιµότητας, επιχειρήθηκε η ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτονοµίας στον προφορικό λόγο, στην ψυχοκινητικότητα, στις νοητικές ικανότητες και τη συναισθηµατική οργάνωση σε µαθητές µε αναπηρία ή µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Η µεθοδολογία τους στηρίχτηκε στις αρχές της Παιδαγωγικής της Ένταξης µε την εφαρµογή 4 εξατοµικευµένων διδακτικών προγραµµάτων, και στην φιλοσοφία του Πλαισίου του Αναλυτικού Προγράµµατος της Ειδικής Αγωγής (Π.Α.Π.Ε.Α.). Στο Π.Α.Π.Ε.Α. Ο άξονας της σχολικής και µαθησιακής ετοιµότητας ενίσχυσε δυναµικά τις παιδαγωγικές ενταξιακές απόπειρες που επικεντρώθηκαν στα ΑµΑ και ΑµΕΕΑ δίνοντας βάρος στις ιδιαιτερότητές τους και στη δηµιουργικότητά τους. Σύµφωνα µε αυτό το θεωρητικό υπόβαθρο, τα δοµηµένα διδακτικά προγράµµατα αποτελούν προϋπόθεση για την Ένταξη στο γενικό ηµοτικό Σχολείο, γιατί προβλέπουν, εγκρίνουν και εφαρµόζουν όλες εκείνες τις διαφοροποιήσεις που διευκολύνουν την Ένταξη των ΑµΕΕΑ στο γενικό σχολείο. Οι παιδαγωγικές πρακτικές Ένταξης «ξεδιπλώνονται» σε διδακτικά σενάρια που περιλαµβάνουν στοχευµένες δραστηριότητες µαθησιακής ετοιµότητας σε µαθητές που έχουν διαγνωστεί ή βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης. Αυτές διαφοροποιούνται στις µελέτες τεσσάρων περιπτώσεων ΑµΕΕΑ, ηλικίας 7 13 χρόνων και προσαρµόζονται στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες από τέσσερις δασκάλες ειδικής αγωγής, που αξιοποιούν το βιβλίο για τον εκπαιδευτικό Ειδικής Αγωγής και 6

7 Εκπαίδευσης και τα τετράδια του µαθητή του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Οι πρακτικές Ένταξης εξατοµικεύουν το εκπαιδευτικό υλικό οπτικοποιώντας το βίωµα του παιδιού µε την οικογένεια και την κοινότητα στην οποία διαβιεί. Έχουν σαν στόχο οι µαθητές να µάθουν να αυτοεξυπηρετούνται, να φροντίζουν την ατοµική καθαριότητα και υγιεινή. Οι µαθητές ασκούνται σε κοινωνικές δεξιότητες, µαθαίνουν να συνεργάζονται µε τους άλλους, ενώ παράλληλα, αναπτύσσουν γνωστικές δεξιότητες: ανάγνωσης, γραφής, κατανόησης και επίλυσης απλών αριθµητικών υπολογισµών σε καθηµερινές βιωµένες συναλλαγές. Οι διαφοροποιήσεις, ως προς το ωρολόγιο πρόγραµµα, τα αναλυτικά προγράµµατα σπουδών, τα διδακτικά υλικά προσαρµόζονται στις ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Τα ειδικά εξατοµικευµένα ή οµαδικά προγράµµατα που εφαρµόζονται σε Τµήµατα Ένταξης γενικών σχολείων «ανοίγουν» βήµαβήµα δρόµους αλληλο-αποδοχής διαµορφώνοντας µε ποιοτικά κριτήρια τον κοινό χώρο συνύπαρξης των ατόµων µε αναπηρία και των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες µε τον υπόλοιπο µαθητικό πληθυσµό. 4. Η Εκπαιδευτική Στήριξη του Αυτιστικού Παιδιού στο Γενικό και στο Ειδικό Σχολείο Τέσσερις εισηγητές-εισηγήτριες κατέθεσαν τις παρακάτω σηµαντικές προτάσεις για την εκπαιδευτική στήριξη του αυτιστικού ατόµου στο γενικό και το ειδικό σχολείο: 1. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι δεν παρατηρείται συνεργασία και αλληλεπίδραση µεταξύ των παιδιών που ανήκουν στο φάσµα του αυτισµού και των συµµαθητών τους. ιαπιστώθηκαν προβλήµατα στη διαδικασία της διδασκαλίας και µάθησης, τα οποία, σύµφωνα µε τις απόψεις των δασκάλων, δηµιουργούνται από την εκδήλωση συγκεκριµένων συµπεριφορών των παιδιών που ανήκουν στο φάσµα του αυτισµού. Οι συµπεριφορές αυτές αποδίδονται από τους δασκάλους σε υψηλά επίπεδα άγχους, έλλειψη αυτοελέγχου, συναισθηµατική ανωριµότητα, έλλειψη κινήτρων, προβλήµατα µε τη γλώσσα ως κώδικα επικοινωνίας, ευάλωτη στάση και επιθετική συµπεριφορά κυρίως απέναντι στον εαυτό τους. Ωστόσο εκτός από προβλήµατα διαπιστώθηκε, σύµφωνα µε τις απόψεις των δασκάλων, ότι προκύπτουν και οφέλη από τη διαδικασία της συνεκπαίδευσης τόσο για τα παιδιά που ανήκουν στο φάσµα του αυτισµού όσο και για τους συµµαθητές τους. Αφενός τα παιδιά που ανήκουν στο φάσµα του αυτισµού ωφελούνται και ως προς τη γνωστική τους ανάπτυξη, αλλά και ως προς την κοινωνικοποίησή τους, και αφετέρου τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης ευαισθητοποιούνται στη διαφορετικότητα σε µεγάλο βαθµό λόγω της συνύπαρξής τους µε παιδιά που ανήκουν στο φάσµα του αυτισµού. Σύµφωνα µε τα άνω ερευνητικά αποτελέσµατα, συνάγεται ότι η διαδικασία της συνεκπαίδευσης εγείρει πολλά θέµατα και προκλήσεις. 2. Άτοµο το οποίο φέρει διάγνωση «ιάχυτη ιαταραχή της Ανάπτυξης» και ανήκει στην κατηγορία υψηλής λειτουργικότητας µπορεί να υποστηριχθεί σε Τµήµα Ένταξης. Στόχος η ήπια προσαρµογή στο σχολικό περιβάλλον, ο περιορισµός εκρήξεων-εντάσεων, ο καθορισµός ορίων συµπεριφοράς, η δηµιουργία διαπροσωπικών σχέσεων, κυρίως µε τους συµµαθητές του, η ανάπτυξη γραπτού και προφορικού λόγου και η προσέγγιση µαθηµατικών εννοιών µε τη χρήση ποικίλου εκπαιδευτικού υλικού στο τροποποιηµένο- προσαρµοσµένο πρόγραµµα τάξηςσχολείου. Στους τοµείς των γνωστικών δεξιοτήτων και τροποποίησης συµπεριφοράς εφαρµόζεται ένα µοντέλο εξατοµικευµένης στήριξης στο Τµήµα Ένταξης και παράλληλης στήριξης, από εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής, στη γενική τάξη όπου δίνονται ευκαιρίες για πλήρη συµµετοχή σε όλες τις σχολικές δραστηριότητες. 3. Η εφαρµογή προγραµµάτων εκπαίδευσης στο γνωστικό και κοινωνικο-συναισθηµατικό τοµέα που ακολουθεί το αυτιστικό παιδί στο ειδικό πλαίσιο προβληµατίζει πολλούς γονείς, σχετικά µε την µελλοντική εξέλιξη του παιδιού τους. Η συνεργασία εκπαιδευτικών και επαγγελµατιών υγείας που εµπλέκονται στην υποστήριξη του παιδιού και της οικογένειας θεωρείται προϋπόθεση για να επιτευχθεί η ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού. 5. Προγράµµατα Ένταξης για Κωφούς-Βαρήκοους Μαθητές Τρεις εισηγητές-εισηγήτριες προτείνουν Προγράµµατα: 1. «Συµβουλευτικής Παρέµβασης & Υποστήριξης στην Κατεύθυνση Ένταξης Κωφών Βαρήκοων Σπουδαστών στο ΤΕΙ Αθήνας». Κύρια χαρακτηριστικά του προγράµµατος είναι η διατµηµατική συνεργασία και η χρήση των νέων τεχνολογιών στην δηµιουργία προσβάσιµου περιβάλλοντος µάθησης και ενηµέρωσης. Επιπλέον, περιγράφονται η ενισχυτική εξατοµικευµένη διδασκαλία κωφών βαρήκοων σπουδαστών και η πειραµατική εφαρµογή νέας τεχνολογίας στη συνδιδασκαλία µε ακούοντες σπουδαστές. Τα αποτελέσµατα της καταγραφής των αναγκών (requirements) των σπουδαστών, από το δείγµα των εφαρµογών και των αποτελεσµάτων του, αλλά και τα στοιχεία αξιολόγησης των παρεχοµένων υπηρεσιών, κρίνονται θετικά. 7

8 2. «Εκπαίδευσης Κωφού Παιδού Μέσα από τα Παραµύθια», όπου το κωφό παιδί, όπως άλλωστε και κάθε ακούον, νιώθει ιδιαίτερη ευχαρίστηση µέσα από τη διήγηση παραµυθιών. Κατά την περίοδο των 4 µέχρι 7 ετών ικανοποιείται να του διηγούνται παραµύθια, από τα οποία αντλεί υλικό για να φτιάξει τα δικά του και να τα αφηγηθεί στη συνέχεια στο οικογενειακό του περιβάλλον. Από την ηλικία των 8 ετών το ενδιαφέρον για παραµύθια µειώνεται, ενώ από την ηλικία των 9 και πάνω, στην λεγόµενη «ηλικία του Ροβινσώνα», στο επίκεντρο του παιδικού ενδιαφέροντος εγκαθίστανται οι περιπετειώδεις αφηγήσεις. Ο ακούων-κωφός γονιός έχοντας ο ίδιος µάθει την Ελληνική Νοηµατική Γλώσσα, ξεκινά από την πρώιµη ηλικία του κωφού παιδιού του να του διηγείται παραµύθια. Χρησιµοποιώντας βιβλία µε µεγάλες και έγχρωµες εικόνες νοηµατίζει απλές προτάσεις που παρουσιάζουν µία ιστορία δοµηµένη, µε αρχή, µέση και τέλος. Το κωφό παιδί αναπτύσσεται γλωσσικά αφού εκτίθεται από νωρίς στο περιβάλλον της Ελληνικής Νοηµατικής Γλώσσας, αλλά και γνωστικά αφού µε όχηµα τη γλώσσα αρχίζει να διαµορφώνει συµβολική σκέψη και να αναπαριστά εσωτερικά όσα βλέπει να του διηγούνται οι γονείς του. ιεγείρεται η παιδική φαντασία και οδηγείται το κωφό παιδί να συµµετάσχει στην ιστορία του παραµυθιού ταυτιζόµενο µε τους ήρωες που πρωταγωνιστούν σε αυτό ξεπερνώντας µε αυτόν τον τρόπο τους φόβους που νιώθει µέσα του. Η έλλειψη ακοής ή η ελλειµµατική ακοή δηµιουργεί στο κωφό παιδί επιπρόσθετο άγχος στην επικοινωνία του µε τον ακούοντα κόσµο και πιστεύει ότι είναι κατώτερο σε σχέση µε τους ακούοντες. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση του παραµυθιού µιλά για την τακτοποίηση της σχέσης µεταξύ του Εγώ και του Εκείνου του κωφού υποκείµενου που είναι ζωτικής σηµασίας για την ψυχολογική ολοκλήρωση και ωρίµανση του παιδιού. Επιπλέον, ο γονιός αφηγούµενος παραµύθια στο κωφό παιδί του σφυρηλατεί µαζί του µία σχέση έντονης εµπιστοσύνης η οποία είναι απαραίτητη για να µπορεί το παιδί να ξεπεράσει το άγχος του αποχωρισµού και βέβαια για να αντιµετωπίσει οτιδήποτε το καταπιέζει εσωτερικά και δεν το αφήνει να αναπτυχθεί οµαλά. Ακόµη, το παραµύθι προσφέρει τη δυνατότητα στο κωφό παιδί να ξεπεράσει το οιδιπόδειο σύµπλεγµα που το ταλαιπωρεί προβάλλοντας στους ήρωες του όλα αυτά που νιώθει για τους γονείς του και για τα οποία ντρέπεται. εδοµένου ότι το κωφό παιδί καλείται να διαµορφώσει µία ηθική ταυτότητα στα πλαίσια της οικογενειακής αγωγής, το παραµύθι προσφέρει αυτήν την δυνατότητα. Μέσα από την αφήγηση το κωφό παιδί λαµβάνει τα νοήµατα που χρειάζεται για να συνθέσει την δική του ηθική στάση έναντι σε σοβαρά θέµατα που µπορεί τώρα να µην το απασχολούν τόσο έντονα, αλλά θα το απασχολήσουν σίγουρα στο µέλλον. 3. «Συµµετοχής µιας Κωφής Μαθήτριας γενικού ηµοτικού Σχολείου στην Εκπαιδευτική ιαδικασία» διαπιστώθηκε ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες, η φοίτηση κωφών µαθητών και µαθητριών σε γενικά σχολεία, όπου λειτουργούν και Τµήµατα Ένταξης, παρουσιάζει µια αυξανόµενη τάση. Το γεγονός αυτό προκαλεί έντονο προβληµατισµό στην εκπαιδευτική κοινότητα και τους γονείς σχετικά µε το κατά πόσον ικανοποιούνται οι επικοινωνιακές και εκπαιδευτικές τους ανάγκες στα σχολεία ακουόντων. Τα αποτελέσµατα του προγράµµατος έδειξαν ότι η συµµετοχή της κωφής µαθήτριας στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι συνυφασµένη: από τη θέση που βρίσκεται µέσα στο χώρο της τάξης, από τις συµπεριφορές της δασκάλας και των συµµαθητών και συµµαθητριών της, από τη στήριξη εκπαιδευτικού ειδικής αγωγής στο Τµήµα Ένταξης, καθώς και από άλλους εξωγενείς παράγοντες. 6. Η Αντιµετώπιση των υσκολιών κατά τη Μετάβαση των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ στις τρεις Εκπαιδευτικές Βαθµίδες Πέντε εισηγήτριες κατέθεσαν τις παρακάτω ενδιαφέρουσες προτάσεις για την αντιµετώπιση των δυσκολιών κατά τη µετάβαση των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ στις τρεις εκπαιδευτικές βαθµίδες: 1. Τα αποτελέσµατα έρευνας που αφορούσε «το κοινωνικό πλέγµα παιδιών µε αυτισµό κατά την διάρκεια της µετάβασής τους από το ηµοτικό στο Γυµνάσιο, µέσω ενός προγράµµατος καλλιτεχνικών και κοινωνικών δεξιοτήτων» έδειξαν ότι η εποικοδοµητική επίδραση της οµάδας καλλιτεχνικών και κοινωνικών δεξιοτήτων στις σχέσεις των συνοµήλικων µαθητών ήταν περισσότερο από ικανοποιητική. 2. Είναι σπουδαία η σηµασία των παιδαγωγικών πρακτικών που προάγουν την κοινωνική και εκπαιδευτική ένταξη, µε την ουσιαστική βοήθεια των ηλεκτρονικών υπολογιστών οι οποίοι µπορούν να υποστηρίξουν το φοιτητή στην ανάπτυξη µεταγνωστικών δεξιοτήτων, µε έµφαση τη µέτρηση χρόνων µελέτης και οργάνωση στρατηγικών µελέτης. Είναι αποτελεσµατική αξιοποίηση των γνωσιακών χαρτών για τα µαθήµατα που επιλέγει ο φοιτητής να µελετήσει ταξινοµώντας τις επιµέρους πληροφορίες για κάθε γνωστικό αντικείµενο. Τέλος, ιδιαίτερη σηµασία έχει στην πρακτική της Ένταξης όταν ο ίδιος ο φοιτητής καταφέρνει να αξιολογήσει το βαθµό δυσκολίας στη µελέτη των εξεταζοµένων µε προφορική ή γραπτή εξέταση µαθηµάτων µε κριτήρια τις συνειδητοποιηµένες µαθησιακές δυσκολίες του. 8

9 3. Τα ευρήµατα έρευνας των δυσκολιών που αντιµετωπίζουν «οι µαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του ηµοτικού Σχολείου Ε και ΣΤ τάξεων» στην αφήγηση και την κατανόηση του γραπτού λόγου που οφείλονται, κατά ένα µεγάλο µέρος της στην δυσκολία αυτών των µαθητών να εκφραστούν µέσω του γραπτού λόγου και να τον κατανοήσουν, έδειξαν ότι τα παιδιά αυτά, ενώ δεν παρουσιάζουν προβλήµατα σηµασιολογικής επίγνωσης, αντιθέτως έχουν στην συντριπτική πλειοψηφία τους προβλήµατα στην αφηγηµατική λειτουργία του λόγου τους και στο επίπεδο της µορφο-συντακτικής επίγνωσης. Μένει να διερευνηθεί, κατά πόσον υπάρχουν αναπτυξιακές διαταραχές στον προσληπτικό ή εκφραστικό τους λόγο ή ενδεχόµενα αναπτυξιακές διαταραχές στον λόγο τους εκφραστικού προσληπτικού µεικτού τύπου, που έχουν σαν αποτέλεσµα την χαµηλή επίδοσή τους στο µάθηµα της Γλώσσας. 4. Τα ευρήµατα έρευνας που αφορούσαν «ψυχοπαιδαγωγική παρέµβαση µιας Νηπιαγωγού σε νήπια που εµφανίζουν επιθετική συµπεριφορά» οδήγησαν στο συµπέρασµα, ότι η επιθετικότητα δεν είναι ένα φαινόµενο καθόλου ξένο στην ελληνική οικογένεια, αλλά και στο ελληνικό νηπιαγωγείο. Η αυταρχικότητα των γονιών σχετίζεται µε αρκετές µορφές επιθετικής συµπεριφοράς, καθώς επίσης και η αυθεντικότητα σχετίζεται αρνητικά µε όλες τις µορφές συµπεριφοράς. Επίσης βρέθηκε ότι η αυθεντικότητα σχετίζεται µε την ηλικία των µητέρων. Οι µητέρες µε µικρότερη ηλικία έχουν µεγαλύτερα επίπεδα αυθεντικότητας, ενώ οι µητέρες άνω των 40 ετών βρέθηκε ότι έχουν υψηλά επίπεδα αυταρχικότητας. 5. Τα αποτελέσµατα έρευνας, που διεξήχθη σε 19 µονάδες επαγγελµατικής κατάρτισης στην Ελλάδα και αφορούσε «Τα Πρόγραµµα Κοινωνικών εξιοτήτων σε Μαθητές µε Νοητική Υστέρηση» διαπιστώθηκε: «ότι τα προγράµµατα των µονάδων επαγγελµατικής κατάρτισης δίνουν µεγαλύτερη βαρύτητα στη σχολική γνώση (διδασκαλία ανάγνωσης, γραφής και αριθµητικής) και όχι στην κοινωνικοποίηση των µαθητών. Όσο αφορά τις δραστηριότητες εκτός σχολείου, οι εκπαιδευτικοί επισκέπτονται µε τους µαθητές τους super market, ενώ αποφεύγουν: µουσεία, θέατρα, σινεµά και δηµόσια κτήρια. Στις επισκέψεις, συνήθως οι µαθητές παραµένουν παθητικοί θεατές, χωρίς ενεργό συµµετοχή στις δραστηριότητες. εν παρατηρήθηκε συγκεκριµένη µαθησιακή προετοιµασία πριν από τις επισκέψεις. Οι κυριότερες δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί κατά την εκµάθηση των κοινωνικών δεξιοτήτων είναι η έλλειψη χρόνου (επειδή υπάρχουν άλλα µαθήµατα στα οποία δίνεται µεγαλύτερη προτεραιότητα) και η έλλειψη βοηθητικού προσωπικού. Επίσης οι γονείς παρουσιάζονται ως υπερπροστατευτικοί, και χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τις σχολικές δραστηριότητες. Είναι σηµαντικό το εύρηµα: «ότι οι εκπαιδευτικοί κατανοούν τη σπουδαιότητα του ρόλου τους και τη συµβολή τους στην αυτονόµηση των ΑµΑ και ΑµΕΕΑ. 7. Μοντέλα Συνεργασίας των Εµπλεκοµένων στην Αξιολόγηση και την Εκπαίδευση των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ Πέντε εισηγητές-εισηγήτριες προτείνουν: 1. ιάφορες «µορφές επικοινωνίας γονέωνεκπαιδευτικών, αφού διερεύνησαν τις απόψεις γονέων ΑµΑ και ΑµΕΕΑ», θεωρώντας ότι η επικοινωνία, ως βασικός άξονας της συνεργασίας στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αναπτύσσεται αµφίδροµα ανάµεσα σε εκπαιδευτικούς και γονείς µαθητών, οι οποίοι -παρά τους διαφορετικούς τους ρόλους- έχουν κοινό στόχο την προαγωγή του εκπαιδευτικού έργου. Στην περίπτωση της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Ε.Α.Ε.), όπου οι γονείς ΑµΑ και ΑµΕΕΑ συνεργάζονται µε µια οµάδα εξειδικευµένων επιστηµόνων µε στόχο τη διεπιστηµονική παρέµβαση, η σχέση γονέων και εκπαιδευτικών αποκτά ιδιαίτερη σηµασία και καθίσταται - αναπόφευκτα ίσως- προαπαιτούµενη. Συνοπτικά, η επικοινωνία γονέων και εκπαιδευτικών στα πλαίσια της Ε.Α.Ε. µπορεί να έχει τη µορφή της καθηµερινής ανταλλαγής σηµειωµάτων, µέσω του παιδιού τους, κατά πρόσωπο επικοινωνίας των εκπαιδευτικών µε τους γονείς των µαθητών τους, των επισκέψεων των εκπαιδευτικών στο σπίτι των µαθητών, της τακτικής µεταξύ τους τηλεφωνικής επικοινωνίας, καθώς και των συναντήσεων µε τους γονείς στο χώρο του σχολείου. Πέρα από ερευνητικές και νοµοθετικές προσεγγίσεις, η σχέση εκπαιδευτικών και γονέων ουσιαστικά διαµορφώνεται από τον τρόπο που οι ίδιοι διαχειρίζονται τους ρόλους τους προς αυτήν την κατεύθυνση. 2. Τη δηµιουργία νέων (διαδικτυακών) υπηρεσιών που µπορούν να συµβάλλουν στην ανάπτυξη µιας συνεργατικής κουλτούρας µεταξύ των εκπαιδευτικών της Γενικής και της Ειδικής Αγωγής στη σχολική µονάδα Γενικής Αγωγής, καταθέτοντας ένα ευέλικτο µοντέλο που βασίζεται σε υποδοµές κοινωνικής δικτύωσης, το οποίο θα επιτρέπει τη δηµιουργία, το συνδυασµό και την αξιοποίηση µε τη µορφή mash-ups, στοιχειωδών συνεργατικών υπηρεσιών µέσω ενός απλού και φιλικού περιβάλλοντος. Οι κοινωνικές διαδικτυακές υπηρεσίες, ιστότοποι όπως το Facebook, το MySpace, το SecondLife και το LinkedIn έχουν αλλάξει δραστικά και µόνιµα τον τρόπο επικοινωνίας των ανθρώπων σε προσωπικό και επαγγελµατικό επίπεδο. Το διαδικτυακό περιεχόµενο έχει δηµιουργηθεί από απλούς χρήστες και όχι από εντεταλµένους φορείς ή θεσµικά ορισµένους οργανισµούς. Οι χρήστες αποτελούν πλέον το δοµικό στοιχείο του 9

10 διαδικτύου, δηµιουργούν άµεσα ή έµµεσα περιεχόµενο, συνεργάζονται και παράλληλα διασκεδάζουν και βελτιώνονται µέσα από τις παραπάνω διαδικασίες. Οι χρήστες έχουν εξελιχθεί από απλούς καταναλωτές σε δηµιουργούς, και αντί να περιµένουν παθητικά κάποια εταιρεία να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους, αναλαµβάνουν ενεργό ρόλο στη δηµιουργία περιεχοµένου και υπηρεσιών που ικανοποιούν τις προσωπικές ή επαγγελµατικές τους ανάγκες. Τα κίνητρά τους για τη συµµετοχή τους σχετίζονται µε την ανάγκη τους για περιεχόµενο και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στην προσωπικότητά τους, στη διάθεση για πειραµατισµό, στις δυνατότητες µάθησης και απόκτησης εµπειρίας, στην επικοινωνία και συµµετοχή µε άλλα άτοµα, και στην ευχαρίστηση που έχουν µε την ιδέα της συνεισφοράς στην κοινότητα (επαγγελµατική ή άλλη) και στους φίλους τους. 8. ηµοκρατικό και Παιδαγωγικό Καθήκον η Σχολική και Κοινωνική Ένταξη των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ Η ύπαρξη κοινωνικών, οικογενειακών, πολιτιστικών και εκπαιδευτικών περιβαλλόντων στα οποία ζουν ανήλικοι, καθώς κι η κατάστρωση-εφαρµογή προγραµµάτων σπουδών στο σχολείο για την εκπαίδευσή τους, βοηθούν ουσιαστικά στην κοινωνική και σχολική εξέλιξη των νηπίων, των παιδιών και των εφήβων. Είναι διαδικασίες µε έντονα κοινωνικά, ηθικά, επιστηµονικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, οι οποίες περιλαµβάνουν ανταγωνιστικές ιδεολογικές, επιστηµονικές, πολιτικές και έντονα προσωπικές (υποκειµενικές) έννοιες αξιολόγησης του σχολικών δοµών και της εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Όµως η κυριαρχία κοινότυπων σκέψεων στο ανθρώπινο δυναµικό των εκπαιδευτικών µηχανισµών, δεν συµβάλλει στη δηµιουργία συνθηκών αλληλεπίδρασης αλληλοτροφοδότησης µε το µαθητικό πληθυσµό και τείνει να κινείται, εντελώς αντίθετα από δηµοκρατικές, ηθικές, πολιτικές και επιστηµονικές υπαγορεύσεις. Η φιλοσοφική αφέλεια και η εκπληκτική ντετερµινιστική άποψη της διαχείρισης συστηµάτων είναι ίσως ιδιαίτερα φανερή: α) όταν απαιτείται από όλους εκείνους που οικοδοµούν εκπαιδευτικά συστήµατα να «κατασκευάζουν-διαµορφώνουν» καθορισµένους αντικειµενικούς στόχους για τη µάθηση, την αξιολόγηση, τη διάγνωση, διαφοροροδιάγνωση, τη γνωµάτευση [ ], και β) όταν µε νοµοθετικές υπαγορεύσεις, δηλώνεται ρητά: «τι αναµένεται από τον εκπαιδευτικό, τον ψυχολόγο, τον ψυχίατρο, το /θεραπευτή, τον κοινωνικό λειτουργό κ.ά. για να είναι σε θέση να κάνει, να γνωρίσει, να διαγνώσει, να αξιολογήσει και να αισθάνεται σαν αποτέλεσµα της εµπειρίας της παρέµβασής του. Αυτή η αναγωγική νοοτροπία, σύµφωνα µε την οποία οι συνιστώσες της γνώσης αποχωρίζονται από το «αίσθηµα» και µπορούν να καθοριστούν µε όρους µπηχεϋβιορισµού, παρερµηνεύει θεµελιακά τη φύση της ανθρώπινης δράσης. Στο εκπαιδευτικό σύστηµα, καθώς εξαπλώνονται οι µέθοδοι τεχνικού ελέγχου µε τη µορφή προκατασκευασµένων «συστηµάτων» διάγνωσης, αξιολόγησης και διδασκαλίας, υποβαθµίζονται οι ικανότητες των εκπαιδευτικών και των εµπλεκοµένων ειδικοτήτων στους θεσµούς της εκπαίδευσης. Οι πιέσεις στους εκπαιδευτικούς είναι εντονότερες, γιατί υποχρεώνονται να προσαρµόζονται σε νέα διδακτικά µοντέλα, νέο διδακτικό υλικό και νέες ελαστικές σχέσεις εργασίας. Μια χαρακτηριστική ένδειξη για τον προσανατολισµό στο επάγγελµα των εκπαιδευτικών αποτελεί η εξάπλωση των µεθόδων του µπηχεϋβιορισµού στον έλεγχο της διδακτικής στρατηγικής των εκπαιδευτικών, αφού η δηµιουργία του διδακτικού υλικού στηρίζεται σε αυτές. Το σχολικό µάθηµα εξατοµικεύεται και χάνει το συλλογικό του χαρακτήρα, αφού το διδακτικό υλικό οργανώνεται γύρω από την επιβολή -µέσα από τα αµέτρητα «τετράδια εργασίας και τα συχνά τεστ- αυστηρά προκαθορισµένων µοντέλων συµπεριφοράς. Οι µαθητές κι οι µαθήτριες πηγαίνοντας στο σχολείο «προσπερνούν» τη σύνθετη κοινωνική πραγµατικότητα, γιατί έρχονται σε ελάχιστη επικοινωνία µε τον εκπαιδευτικό, ο οποίος δεν επεµβαίνει στις αντικειµενικές πλέον διδακτικές διαδικασίες. Η εξέλιξη κι η πρόοδος των µαθητών γίνεται ένα φυσικό µέγεθος που εξαρτάται από την ταχύτητα της µάθησης κάθε ατόµου και µπορεί να µετρηθεί µε µεγάλη ακρίβεια (χάρη στη χρήση των τεστ). Εποµένως η λειτουργία διαγνωστικών και αξιολογικών µηχανισµών, που χρησιµοποιούν τέτοιες «άρτιες» µεθόδους τεχνικού ελέγχου, εµποδίζει µια ισορροπηµένη κοινωνική και σχολική εξέλιξη του παιδιού, αφού διευκολύνει τις ταξινοµήσεις υπέρ των «ευφυών» µαθητών εις βάρος των «αναπήρων», και ίσως µε µοναδικό τίµηµα τον αποκλεισµό των δεύτερων. Σήµερα τα ΚΕ Υ ακολουθούν το µοντέλο της ιατροποίησης των ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών θεωρώντας ότι «κάθε σχολικό και παιδαγωγικό πρόβληµα» εντοπίζεται µόνο µε τη χρήση τυποποιηµένων ψυχολογικών κριτηρίων (test). Όµως η σύγχρονη παιδαγωγική θεώρηση, µέσα από το πρίσµα της διεπιστηµονικής οριοθέτησης της Ειδικής Παιδαγωγικής, θέτει σε αµφισβήτηση τη µονοµερή και άκαµπτη διαγνωστική διαδικασία, γιατί η στερεοτυπική χρήση ψυχολογικών και ψυχιατρικών test νοµιµοποιούσε την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος του «διαταραγµένου και νοητικά καθυστερηµένου» από το γενικό σχολείο στο ειδικό σχολείο. 10

11 Συνοψίζοντας, η διάγνωση των µαθησιακών δυσκολιών πρέπει να τελεσφορείται όσο το δυνατό πιο σύντοµα, πριν αρχίσει το παιδί τη φοίτησή του στο σχολείο, για να του παρασχεθεί έγκαιρα η κατάλληλη παιδαγωγική αρωγή, αλλά µε την προϋπόθεση τα µέτρα στήριξης να συνεχιστούν και να υποστηριχθούν και µετά την είσοδο του παιδιού στο δηµοτικό σχολείο µε την απρόσκοπτη συνεργασία του Εκπαιδευτικού της Τάξης, του Σχολικού Συµβούλου, του Εκπαιδευτικού της Ειδικής Αγωγής, του Ψυχολόγου, των Γονέων του Παιδιού, του ΚΕ Υ κτλ. Πριν από µερικά χρόνια τα Κ ΑΥ αντιµετώπιζαν τις µαθησιακές δυσκολίες ως πρόκληση για εκπαιδευτική παρέµβαση και µε το συγκεκριµένο σκεπτικό λειτουργίας τους δεν περιορίζονται στη διάγνωση (ιατρικό µοντέλο) αλλά προχωρούσαν, στο µέτρο του δυνατού, σε προτάσεις εκπαιδευτικής παρέµβασης, σε άρρηκτη συνεργασία µε το σχολείο και µε επανακαθορισµό των στόχων, παρέχοντας συµβουλευτική υποστήριξη τόσο στο διδακτικό προσωπικό όσο και στους γονείς των µαθητών µε µαθησιακές δυσκολίες. Τα άτοµα µε αναπηρία και τα άτοµα µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες τα χειριζόµαστε παιδαγωγικά, όπως και τους άλλους µαθητές σ ένα Σχολείο για Όλους, µε όρους ισοτιµίας και αναγνώρισης της διαφορετικότητας. Σε µια δηµοκρατική κοινωνία, όπως είναι η ελληνική, έγιναν και γίνονται µεγάλοι αγώνες για να υιοθετηθούν νέες διαφοροποιηµένες παιδαγωγικές πρακτικές στο σχολείο, την οικογένεια και την κοινωνία. Ολοένα και περισσότεροι γονείς, εκπαιδευτικοί, ψυχολόγοι και άλλοι επαγγελµατίες υιοθετούν την άποψη: «ότι η υποστήριξη των ατόµων µε αναπηρία και των ατόµων µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες πρέπει να συντελείται µε διακριτικότητα, µεθοδικότητα, κατανόηση και ευθύνη σε ένα Σχολείο για Όλους, χωρίς υποτιµητικές διακρίσεις, περιθωριοποιήσεις και απλές συµπάθειες». Οι επαγγελµατίες που προσφέρουν ειδική αγωγή, εκπαίδευση και υποστήριξη σέβονται την προσωπικότητα των ΑµΑ και των ΑµΕΕΑ, λαµβάνουν σοβαρά υπόψη τις ατοµικές διαφορές, τις δυνατότητες και τις αδυναµίες τους, χωρίς να προσκολλώνται στη στείρα και πιστή εφαρµογή των αναλυτικών προγραµµάτων µιας «κρατικής διδακτικής» που µοιάζει µε την «Κλίνη του Προκρούστη». Με επιστηµονική κατάρτιση, δηµοκρατική και παιδαγωγική ευαισθησία δηµιουργούµε µαθησιακά περιβάλλοντα επιτυγχάνοντας την εσωτερική διαφοροποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ανάλογα µε την ειδική εκπαιδευτική ανάγκη κάθε παιδιού και αποφεύγοντας τους ανερµάτιστους αυτοσχεδιασµούς. Η ανάπτυξη ειδικών εκπαιδευτικών προγραµµάτων για τα τα ΑµΑ και τα ΑµΕΕΑ δεν είναι ούτε πολυτέλεια, ούτε µαταιοπονία, ούτε σπατάλη, ούτε φιλανθρωπική παραχώρηση, αλλά πολιτικο-κοινωνική αναγκαιότητα και δηµοκρατικό δικαίωµα. ηµοκρατικό δικαίωµα που επιβάλλεται από το Ελληνικό Σύνταγµα που προστατεύει τις θεµελιώδεις αξίες της ηµοκρατίας, της Κοινωνικής ικαιοσύνης, της Ελευθερίας και των Ανθρώπινων ικαιωµάτων. 11

Πηλείδου Κωνσταντίνα Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ https://pileidou.wordpress.com/

Πηλείδου Κωνσταντίνα Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ https://pileidou.wordpress.com/ Εκπαίδευση Νηπίων με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες ή και Αναπηρία στο νηπιαγωγείο Πηλείδου Κωνσταντίνα Σχολική Σύμβουλος ΕΑΕ https://pileidou.wordpress.com/ Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μία αύξηση

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός της μετάβασης

Ορισμός της μετάβασης Ορισμός της μετάβασης Ορίζεται ως το από έναν σε έναν που εμπεριέχει σύνθετες και διαδοχικές διαδικασίες αλλαγών που επηρεάζουν το συνολικό φάσμα της ατομικής και

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος

Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Η Ψυχική υγεία του παιδιού και ο ρόλος του ευρύτερου περιβάλλοντος Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να ζει και να μεγαλώνει σ ένα υγιές περιβάλλον, το οποίο θα διασφαλίζει και θα προάγει την σωματική και ψυχική

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Κων/νος Καλέμης, Άννα Κωσταρέλου, Μαρία Αγγελική Καλέμη Εισαγωγή H σύγχρονη τάση που επικρατεί

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου

Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Σχέδιο Έκθεσης Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Έκθεση Γενικής Εκτίμησης της Εικόνας του Σχολείου Ταυτότητα του σχολείου Καταγράφονται στοιχεία της ταυτότητας της Σχολικής Μονάδας. Α. Διαδικασίες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΑΣΗ 2: «Ενέργειες ενημέρωσης, προβολής και δημοσιότητας»

ΔΡΑΣΗ 2: «Ενέργειες ενημέρωσης, προβολής και δημοσιότητας» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ 2007-2013 Πράξεις: «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (ΕΚΟ) στα Δημοτικά Σχολεία» Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 & 3 ως υποψήφιες

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες:

Σχέδια Δράσης Πεδία: Τομείς: Δείκτες: 1 Σχέδια Δράσης Πεδία: 1. Εκπαιδευτικές διαδικασίες. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Τομείς: 1. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Κλίμα και σχέσεις στο σχολείο. 2. Εκπαιδευτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΣΜΕΑΕ)

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΣΜΕΑΕ) ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (ΣΜΕΑΕ) (Ειδικά Νηπιαγωγεία, Ειδικά ηµοτικά, ΕΕΕΕΚ, Ειδικά Γυµνάσια, Ειδικό Επαγγελµατικό Λύκειο) Σχολικό έτος: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 3. ΙΣΤΟΡΙΚΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Πρωτόγονη και αρχαία περίοδος. Ελληνική και Ρωμαϊκή περίοδος.. Μεσαίωνας.. 8 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α 1. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Φύση και έννοια της αναπηρίας Η συνειδητοποίηση της αναπηρίας.. Η στάση της οικογένειας απέναντι στο παιδί με αναπηρία Στάσεις της

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της ανάλυσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών: Το παράδειγμα του ζητήματος της σχολικής μετάβασης

Η συμβολή της ανάλυσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών: Το παράδειγμα του ζητήματος της σχολικής μετάβασης Η συμβολή της ανάλυσης των κοινωνικών αναπαραστάσεων στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών: Το παράδειγμα του ζητήματος της σχολικής μετάβασης Ευθυμία Γουργιώτου Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

σκοπός Κατανόηση Όρος κατάλληλος; Άτομο με ειδικές ανάγκες Άτομο με αναπηρία Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

σκοπός Κατανόηση Όρος κατάλληλος; Άτομο με ειδικές ανάγκες Άτομο με αναπηρία Παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Β έτος Σοφία Μπάτσιου Φεβρουάριος 2012 σκοπός Κατανόηση της φύσης και της έννοιας της αναπηρίας της έκτασης και κατηγοριοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικε ς πληροφορι ες ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ: Βασικες πληροφοριες Πέτρος Γαλάνης Δρ. ΕΚΠΑ, Δάσκαλος Ε.Α. (ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Δ Αθήνας) Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ); Ο όρος «Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος» (ΔΑΦ)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΔΕΑΥ. Ειδικές Διαγνωστικές Επιτροπές Αξιολόγησης Υποστήριξης

ΕΔΕΑΥ. Ειδικές Διαγνωστικές Επιτροπές Αξιολόγησης Υποστήριξης ΕΔΕΑΥ Ειδικές Διαγνωστικές Επιτροπές Αξιολόγησης Υποστήριξης Καινοτόμος θεσμός που έχει ως στόχο τη διεπιστημονική ενίσχυση της σχολικής μονάδας και των εκπαιδευτικών με την ανάπτυξη πρακτικών υποστήριξης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Γρεβενά, 04-07-2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Αρ. Πρωτ.: 276 ------------ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΕ.Δ.Δ.Υ. Ταχ.Δ/νση: Γ. Μπούσιου

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση

Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΥΝΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ EL Γενικοί Δείκτες για την Αξιολόγηση στη Συνεκπαίδευση Εισαγωγή Η αξιολόγηση στη συνεκπαίδευση αποτελεί μια προσέγγιση της αξιολόγησης στο πλαίσιο της γενικής

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής.

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής. Αναπτύσσοντας, κινητοποιώντας και βελτιώνοντας δεξιότητες: η εφαρμογή μαθησιακού προγράμματος σε ομάδα τμήματος του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής. Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος

Εφαρμογή και αξιολόγηση προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος Εφαρμογή και προγράμματος συνεκπαίδευσης στην αγγλική γλώσσα σε ένα σχολικό έτος Δρ Σύρου Νίκη ΠΕ 25 Νούλα Ιωάννα ΠΕ 06 Μακρυγιάννη Κων/να ΠΕ 71 Μέκρας Δημήτριος ΠΕ 70 Εισαγωγή Η συνεκπαίδευση είναι ένα

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Ηφιλοσοφίατων ΕΠΠΣκαιτωνΑΠΣ. Γιώργος Αλβανόπουλος Σχολικός Σύµβουλος Ειδικής Αγωγής http://amaked-thrak.pde.sch.gr/symdim-kav4/ ΑλβανόπουλοςΓ. Σχ. Σύµβουλος 1 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εποχή µας χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Σύμβολο της μεθόδου "Κείμενο για Όλους" Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τμήμα Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης Μάρτιος 2009 Ποια είναι τα δικαιώματα των μαθητών με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Ο Νόμος

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος

Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Φοιτήτρια: Τσαρκοβίστα Βικτώρια (Α.Μ. 12517) Επιβλέπων καθηγητής: Χριστοδουλίδης Παύλος Tα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν προβλήματα στις βασικές ψυχολογικές διαδικασίες που περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

θέραπειν Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ ,

θέραπειν  Αγίας Σοφίας 3, Ν. Ψυχικό, Τ , θέραπειν Κέντρο Συµβουλευτικών Υπηρεσιών Ψυχικού Το κέντρο συμβουλευτικών υπηρεσιών θέραπειν αποτελεί ένα σύγχρονο κέντρο ειδικών θεραπειών, πρόληψης, διάγνωσης και αποκατάστασης. Στελεχώνεται από εξειδικευμένους

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός

Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός Πότε ένας δάσκαλος θα κρίνεται ελλιπής και πότε εξαιρετικός Στο σχέδιο της αξιολόγησης το μεγαλύτερο μέρος (περισσότερες από 5.000 λέξεις!) καταλαμβάνεται από αναλυτικές οδηγίες για το πώς ο διδάσκων μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα. Ακαδημαϊκά Υπεύθυνος/η. Υπεύθυνος/η Επικοινωνίας

Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Επιμορφωτικό Πρόγραμμα. Ακαδημαϊκά Υπεύθυνος/η. Υπεύθυνος/η Επικοινωνίας Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Επιμορφωτικό Πρόγραμμα Σχολική Ψυχολογία Title School Psychology Έναρξη - Λήξη 2 Σεπτεμβρίου 2019 έως 2 Απριλίου 2020 (Μήνας/Έτος) Διάρκεια σε Μήνες 7 μήνες Ώρες 420 Επιμόρφωσης Ονοματεπώνυμο

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53 Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή... 5 Κεφάλαιο 1 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας...11 Η Φυσική Αγωγή στην προσχολική ηλικία...14 Σχέση της Φυσικής Αγωγής με τους τομείς ανάπτυξης του παιδιού...16

Διαβάστε περισσότερα

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των

α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ΔΕΠΠΣ ΑΠΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ α. η παροχή γενικής παιδείας, β. η καλλιέργεια των δεξιοτήτων του μαθητή και η ανάδειξη των ενδιαφερόντων του, γ. η εξασφάλιση ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

«Ανάπτυξη προγραμμάτων μετάβασης για μαθητές με εεα ή /και αναπηρία: Βασικές αρχές και προτάσεις»

«Ανάπτυξη προγραμμάτων μετάβασης για μαθητές με εεα ή /και αναπηρία: Βασικές αρχές και προτάσεις» «Ανάπτυξη προγραμμάτων μετάβασης για μαθητές με εεα ή /και αναπηρία: Βασικές αρχές και προτάσεις» Κυρατσώ Τσιόπα Σχολική Σύμβουλος 11 ης Περιφέρειας ΕΑΕ Aναγκαιότητα Η μετάβαση των μαθητών σε ένα νέο περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί στο Πρόγραμμα: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Κατηγορίες υποψηφίων που γίνονται δεκτοί στο Πρόγραμμα: Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Αξιολόγηση Εκπαιδευτικής Επάρκειας Ανάπτυξη παιδαγωγικών και διδακτικών δεξιοτήτων στη Γενική, Ειδική και Διαπολιτισμική Αγωγή, με έμφαση στην Καινοτομία και

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Γιατί η Ρομποτική στην Εκπαίδευση; A) Τα παιδιά όταν σχεδιάζουν, κατασκευάζουν και προγραμματίζουν ρομπότ έχουν την ευκαιρία να μάθουν παίζοντας και να αναπτύξουν δεξιότητες Η

Διαβάστε περισσότερα

Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια. Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος. του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό.

Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια. Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος. του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό. Δομές Ειδικής Αγωγής στην Δευτεροβάθμια 1 Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Ηγεσία: ο ρόλος του Διευθυντή μέσα από το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο Δρ. Αργύριος Θ. Αργυρίου Διευθυντής Εκπαίδευσης Περιφερειακής ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εσπερινά σχολεία, μια διαφορετική προσέγγιση στην εκπαιδευτική διαδικασία Δρ. ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Διευθυντής 1 ου Εσπερινού ΓΕΛ Αθηνών zarknick@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ. Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ. Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Σύνοψη Το τετράτομο έργο "Εισαγωγή στην ειδική παιδαγωγική" αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια προσέγγισης

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009)

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού στην Κύπρο στις ηλικίες των 12 με 15 χρόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΘΕΜΑ : Εφαρµογή καινοτόµων παρεµβάσεων στο Ολοήµερο Νηπιαγωγείο

ΠΡΟΣ: ΘΕΜΑ : Εφαρµογή καινοτόµων παρεµβάσεων στο Ολοήµερο Νηπιαγωγείο Να διατηρηθεί µέχρι Βαθµός ασφαλείας Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑΙ ΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚ/ΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ /ΝΣΗ ΣΠΟΥ ΩΝ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α. Παπανδρέου

Διαβάστε περισσότερα

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας

Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Αειφόρα σχολεία και προαγωγή της Υγείας Μαρία Δημοπούλου Υπεύθυνη Π.Ε Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών Συντονίστρια Τοπικού Δικτύου «Αειφόρα σχολεία Α Δ/νσης Π.Ε Αθηνών» ΤΟΠΙΚΟΥΔΙΚΤΥΟ ςχολειων AEΙΦΟΡΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ

ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Γιάννης Ιωάννου Β.Δ. MSc, MA 1 Θεωρητικό Υπόβαθρο Φιλοσοφία & Γνωστική Ψυχολογία Το Μεταμοντέρνο κίνημα Αποδοχή της διαφορετικότητας Αντίσταση στις συγκεντρωτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Οι απόψεις των εκπαιδευτικών των Τ.Ε. των Δημοτικών σχολείων για το εξειδικευμένο πρόγραμμα των μαθητών με νοητική ανεπάρκεια Ερευνητική προσέγγιση ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Στην παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα: Ειδικής Αγωγής Ευβοίας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο:

Τμήμα: Ειδικής Αγωγής Ευβοίας. Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: Τμήμα: Ειδικής Αγωγής Ευβοίας Φορέας ιεξαγωγής: ΠΕΚ Λαμίας Συντονιστής: ημητρακάκης Κωνσταντίνος Τηλέφωνο: 2231081842 Χώρος υλοποίησης: 3 ο ημοτικό Σχολείο Χαλκίδας Υπεύθυνος: Σιέκρη Φρειδερίκη Τηλέφωνο

Διαβάστε περισσότερα

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία

Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Δημοτικό Σχολείο Σωτήρας Β Η δική μας πρόταση- εμπειρία Συμμετοχή στο Πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ Σχολική χρονιά: 2015-2016 ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων

Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων Αναπτύσσοντας δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας και ενσυναίσθησης μεταξύ μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-17 ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Π. Κωνσταντινίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα

Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα ΥΠΑΙΘΠΑ / ΙΕΠ ΕΡΓΟ : Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας: Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης (ΑΕΕ) Η Αξιολογηση του Εκπαιδευτικού Έργου- Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη σχολική μονάδα Ιανουάριος

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ. Ακολουθούν περιγραφές των Σεμιναρίων που οργανώνονται:

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ. Ακολουθούν περιγραφές των Σεμιναρίων που οργανώνονται: ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ «Οικογένεια και Αυτισμός» «Επαγγελματικός Προσανατολισμός» «Μαθησιακές Δυσκολίες: Ανίχνευση, Σχεδιασμός, Παρέμβαση & Αποκατάσταση» «Μαθησιακές Δυσκολίες και Σχολικός Εκφοβισμός» «Εξερευνώντας

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου

ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ. Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ. Β Τάξη Λυκείου ΦΟΡΜΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Βαρβάρα Δερνελή ΕΚΠ/ΚΟΥ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΕ02 (φιλόλογος) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΙΛΟΥ ΟΜΙΛΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ: ΜΙΑ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΤΑΞΗ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηςη του Εκπαιδευτικοφ Ζργου ςτην Προςχολική Εκπαίδευςη. Διαδικαςία Αυτοαξιολόγηςησ ςτη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηςη του Εκπαιδευτικοφ Ζργου ςτην Προςχολική Εκπαίδευςη. Διαδικαςία Αυτοαξιολόγηςησ ςτη Σχολική Μονάδα ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΘΡΗΚΕΤΜΑΣΩΝ, ΑΘΛΗΣΙΜΟΤ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ Αξιολόγηςη του Εκπαιδευτικοφ Ζργου ςτην Προςχολική Εκπαίδευςη Διαδικαςία Αυτοαξιολόγηςησ ςτη Σχολική Μονάδα Ζκθεςη

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Φ.Ε.Κ. τεύχος Β αρ. φύλλου 303/13-03-2003, Παράρτημα Α, Μάιος 2003 Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Βασικός σκοπός της αξιολόγησης του μαθητή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ. Τόµος Β Ι ΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ. Πίνακας περιεχοµένων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ. Τόµος Β Ι ΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ. Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Τόµος Β Ι ΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙ ΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Πίνακας περιεχοµένων ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ... ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ...

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010

2. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ DQS DIN EN ISO 9001: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ISO 9001:2015 & BS ISO 29990:2010 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Κέντρο Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σας καλωσορίζει στο Πρόγραμμα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης και συγκεκριμένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ / ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ

ΕΝΙΑΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ / ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΝΙΑΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ / ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ Ο κάθε εκπαιδευτικός λειτουργός αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται κατά την αξιολόγηση του. Για αντικειμενική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΔΡΑΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΔΡΑΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥΤΑΓΙΑΚΑΣ «ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑΣ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΔΡΑΣΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» των Αξόνων

ΠΡΑΞΗ: «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» των Αξόνων ΠΡΑΞΗ: «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ για ένταξη μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» των Αξόνων Προτεραιότητας 1,2 & 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος«Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Κατσούγκρη Αναστασία akatsou0708@gmail.com Διαφοροποίηση στη διδασκαλία Προϋπόθεση για την συνεκπαίδευση Η προσαρμογή της διδασκαλίας για να ανταποκριθεί σε διαφορετικές

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηςη του Εκπαιδευτικοφ Ζργου ςτην Προςχολική Εκπαίδευςη. Διαδικαςία Αυτοαξιολόγηςησ ςτη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηςη του Εκπαιδευτικοφ Ζργου ςτην Προςχολική Εκπαίδευςη. Διαδικαςία Αυτοαξιολόγηςησ ςτη Σχολική Μονάδα ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΘΡΗΚΕΤΜΑΣΩΝ, ΑΘΛΗΣΙΜΟΤ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ Αξιολόγηςη του Εκπαιδευτικοφ Ζργου ςτην Προςχολική Εκπαίδευςη Διαδικαςία Αυτοαξιολόγηςησ ςτη Σχολική Μονάδα Ζκθεςη

Διαβάστε περισσότερα

Κλίμακα. Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου. Ρομά και εκπαίδευση ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ

Κλίμακα. Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου. Ρομά και εκπαίδευση ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ Κλίμακα Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου Ρομά και εκπαίδευση ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΡΟΜΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ 2015 Κλίμακα Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου & Κοινωνικού Κεφαλαίου Η ΚΛΙΜΑΚΑ είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ενισχύστε την Αυτοπεποίθηση των Παιδιών Βελτιώνοντας & Μαθαίνοντας τον Γονεϊκό Τύπο!!! ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΝΤΩΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Μ.Α. ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Κλεισθένους 12 (Στοά Κοββατζή) 1 ος όροφος Τηλ.: 2742029421 Κιν.: 6979985566

Διαβάστε περισσότερα

Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία

Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία Θεσμικό και παιδαγωγικό πλαίσιο των προγραμμάτων της συνεκπαίδευσης μαθητών/ριών με ΕΕΑ ή και Αναπηρία Κωνσταντίνα Πηλείδου Σχολική Σύμβουλος 10 ης ΕΠ ΕΑΕ Σταυρούπολη 05/09/2017 https://pileidou.wordpress.com/

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016)

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) 1. Ταυτότητα της έρευνας Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (ημερ. 19/08/2015), το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση 390 παιδιά Το πλαίσιο εφαρμογής 18 τμήματα Μονάδα Ειδικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών

Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών Ν 2817/00 Άρθρο 8 παρ. 2 (ΦΕΚ 78Α' /14.3.00) Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των διευθυντών

Διαβάστε περισσότερα

Νέες Δομές & Φορείς (Ν. 4547/ )

Νέες Δομές & Φορείς (Ν. 4547/ ) Νέες Δομές & Φορείς (Ν. 4547/12-6-2018) (Άρθρα 4 έως 16) Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου (πρώην Σύμβουλοι) ΠΕ.Κ.Ε.Σ. - Περιφερειακά Κέντρα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Αποστολή των ΠΕ.Κ.Ε.Σ. είναι ο εκπαιδευτικός

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ------- ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ,ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π/ΘΜΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ Ανατροφοδότηση εκπαιδευτικής διαδικασίας Εντοπισμός μαθησιακών ελλείψεων Στασιμότητα μαθητών Επανάληψη τάξης Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής

Διαβάστε περισσότερα

νος Κλουβάτος Κων/νος Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης των μαθητών με ανομοιογενή χαρακτηριστικά Αξιολόγηση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας

νος Κλουβάτος Κων/νος Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης των μαθητών με ανομοιογενή χαρακτηριστικά Αξιολόγηση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας Κων/νος νος Κλουβάτος Σύμβουλος 3 η ς Περιφέρειας Δημ. Εκπ/σης Ν. Κυκλάδων Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης των μαθητών με ανομοιογενή χαρακτηριστικά Αξιολόγηση της διαφοροποιημένης διδασκαλίας Μορφές αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΩΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: «ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ» Συντάκτης: Βάρδα Αλεξάνδρα ΕΡΩΤΗΜΑ 1 ο : Σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ., ο παιδαγωγικός ρόλος ανανεώνεται, αναθεωρείται, αναβαθμίζεται, προκειμένου να ανταποκριθεί

Διαβάστε περισσότερα

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017)

Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) Διαμορφωτική Αξιολόγηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη Δημοτική και Μέση Εκπαίδευση (Ιούλιος 2017) 1. Ταυτότητα της έρευνας Η παρούσα αξιολόγηση αποτελεί συνέχεια προηγούμενης αξιολόγησης, που

Διαβάστε περισσότερα

πρόγραμμα εκπαίδευσης

πρόγραμμα εκπαίδευσης πρόγραμμα εκπαίδευσης στις μαθησιακέςδυσκολίες Υπεύθυνη: Δρ. Κατερίνα Μανιαδάκη Ψυχολόγος Επίκ. Καθηγήτρια ΤΕΙ Αθήνας Κάθε Τετάρτη, 20.30-22.00 με έναρξη στις 3 Μαρτίου 2010 και διάρκεια 8 μήνες Ψυχολογικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΕ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΘΕΜΑ: ιαδικασίες πρότασης και φοίτησης µαθητή/µαθήτριας µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στο Τµήµα Ένταξης Η αναγνώριση και αρχική αξιολόγηση µαθητή/µαθήτριας

Διαβάστε περισσότερα

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

21/02/17. Μετρήσεις. Μετρήσεις. Μετρήσεις ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΠΑ 604: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ & ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ 02_ Εισαγωγή στην αξιολόγηση και τις μετρήσεις στην προσχολική ηλικία Μετρήσεις Η μέτρηση είναι η αριθμητική απόδοση ενός χαρακτηριστικού Π.χ. καλός

Διαβάστε περισσότερα

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς των Α.Πορτσέλη, Μ. Κυριακίδου Η παρούσα εισήγηση αφορά στην παρουσίαση ενός καινοτόμου προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Konstantina Πέμπτη, 13 Ιανουάριος :15 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 23 Ιανουάριος :24

Συντάχθηκε απο τον/την Konstantina Πέμπτη, 13 Ιανουάριος :15 - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 23 Ιανουάριος :24 esos.gr Κείμενα της Επιστημονικής Επιτροπής του ΚΕΕ, που αφορούν στην Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου της σχολικής μονάδας Διαδικασία Αυτό αξιολόγησης, απέστειλε το υπ. Παιδείας προς όλες τις Περιφερειακές

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ενότητα 10: Η μάθηση στην προσχολική ηλικία: αξιολόγηση Διδάσκων: Μανωλίτσης Γεώργιος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΟΠΟΙ 1. Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική εκτέλεση ορισμένων από αυτές Απόκτηση γνώσεων από την αθλητική επιστήμη (πώς ώ και γιατί) κα

ΣΚΟΠΟΙ 1. Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική εκτέλεση ορισμένων από αυτές Απόκτηση γνώσεων από την αθλητική επιστήμη (πώς ώ και γιατί) κα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΜΑΧΙΜΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σκοποί Στόχοι Επιδιώξεις- Θεματικές Ενότητες ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: Πέτρος Πατσιάς Στέλιος Αδάμου ΣΚΟΠΟΙ 1. Ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και ικανοποιητική

Διαβάστε περισσότερα

Οι περιοχές που διερευνήθηκαν συστηματικά από τα σχολεία ήσαν οι ακόλουθες: Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών και μεταξύ μαθητών

Οι περιοχές που διερευνήθηκαν συστηματικά από τα σχολεία ήσαν οι ακόλουθες: Σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών-μαθητών και μεταξύ μαθητών Ανάπτυξη µεθόδων και εργαλείων έρευνας Από τα σχολεία που συµµετείχαν στην ΑΕΕ: Οργάνωσε οµάδες εργασίας το 66% Αξιοποίησε σχετική βιβλιογραφία το 66% Συγκέντρωσε δεδοµένα από: τα αρχεία του σχολείου το

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό 1. Ταυτότητα της έρευνας Κατά τη σχολική χρονιά 2016-2017,

Διαβάστε περισσότερα