Quam artem exerceat?

Transcript

1 3 ο ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Quam artem exerceat? Τετάρτη 17/3/2010, Αίθουσα «Μυκήνες», Divani Caravel, Αθήνα ΕΘΝΙΚH ΣΧΟΛH ΔΗΜOΣΙΑΣ ΥΓΕIΑΣ ΤΟΜEΑΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚHΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚHΣ ΥΓΙΕΙΝHΣ ΣΤo ΠΛΑΙΣΙo ΤΟΥ 8 ου ΠανελλήνιοΥ ΣυνέδριοΥ Δημόσιας Υγείας & Υπηρεσιών Υγείας «Κοινωνικές Επιδημίες» ΦΟΡΕΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Με την υποστήριξη των Οργανωτικά Θέματα & Συντονισμός Συνεδρίου

2 Προοίμιο Το 3ο Συμπόσιο Επαγγελματικής Υγείας, Quam Artem Exerceat? διεξάγεται στο πλαίσιο του 8 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου που έχει κύριο θέμα «Κοινωνικές Επιδημίες» και πραγματοποιείται σε περίοδο έντονης οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής κρίσης. Η Κοινωνία και ο Πολιτισμός μας είναι ο κόσμος που δημιουργούμε όλοι μαζί και είναι βασισμένος σε μια κοινωνική δυναμική που χαρακτηρίζεται από την αποδοχή ορισμένων βασικών αξιών, όπως η προστασία της ζωής, της σωματικής και ψυχικής ακεραιότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της κοινωνικής συνοχής και της βιώσιμης ανάπτυξης για τις επόμενες γενιές. Η καθημερινή μας πρακτική πρέπει να εμπλέκει αυτές τις αξίες αδιάσπαστα στη καθημερινή μας εργασία. Επειδή όλες οι δραστηριότητές μας συμβάλλουν στη διαμόρφωση και επικύρωση της κοινωνίας και του πολιτισμού μέσα στους οποίους υπάρχουμε δεν πρέπει να δημιουργούμε την αυταπάτη ότι η κοινωνία και ο πολιτισμός μας είναι ένα γίγνεσθαι ανεξάρτητο από εμάς. Εμείς τα δημιουργούμε και συνεπώς έχουμε την υποχρέωση να τα βελτιώνουμε. Τα τελευταία χρόνια επικράτησε η λογική της οικονομικής κερδοφορίας έναντι όλων των αξιών θυμίζοντας τη σχέση του Φάουστ με τον Μεφιστοφελή. Το στοίχημα που έβαλαν οδήγησε μετά από λίγα χρόνια τον Φάουστ να παραδώσει την ψυχή και την ζωή του, στο όνομα μιας απεριόριστης ανάπτυξης (μεγέθυνσης) που του είχε υποσχεθεί. Η νοσηρότητα από επαγγελματικές ασθένειες, οι αναπηρίες και οι θάνατοι από εργατικά ατυχήματα και από επαγγελματικές ασθένειες αποτελούν «κοινωνική επιδημία». Η βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία παραμένει, και σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όρος επιβίωσης γιατί η αντιμετώπιση της ανεργίας δεν μπορεί να γίνει με εξαθλίωση των συνθηκών εργασίας. Ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης παρατηρούμε υποχώρηση των προσπαθειών για βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, στο όνομα του οικονομικού κόστους. Οι εργαζόμενοι βιώνουν ανασφάλεια και φοβερό άγχος από τον φόβο απόλυσης με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ατυχήματα και οι επαγγελματικές ασθένειες. Οι θάνατοι και οι αναπηρίες είναι πολλαπλάσιοι από τα θύματα της πανδημίας της νέας γρίπης. Σε έναν πεπερασμένο πλανήτη δεν γίνεται να δημιουργήσουμε μια απεριόριστη ανάπτυξη (μεγέθυνση) της οικονομίας. Τελικά, δεν πρέπει να υποτάξουμε τις αξίες που δημιουργήσαμε κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του ανθρώπινου πολιτισμού στην οικονομία αλλά την οικονομία στις αξίες του πολιτισμού και της ζωής. Βασίλης Μακρόπουλος Καθηγητής Τομέα Επαγγελματικής & Βιομηχανικής Υγιεινής Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σελίδα 3

3 Με την υποστήριξη: European Association Schools of Occupational Medicine Vice President Petar Bulat Τμήμα Ιατρικής της Εργασίας, Θριάσιο Δ/ντης, Στέλιος Κωστόπουλος Τμήμα Επαγγελματικών Πνευμονοπαθειών & Φυματίωσης, Σισμανόγλειο Δ/ντης, Μιχάλης Πατενταλάκης Νοσηλευτική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών Kαθηγητής, Μανώλης Βελονάκης Μονάδα Εργονομίας Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Kαθηγητής, Νικόλαος Μαρμαράς Τμήμα Επαγγελματικών Δερματοπαθειών, Συγγρού Δ/ντρια, Αν. Καθηγήτρια, Αλεξάνδρα Κατσαρού Εργαστήριο Ιατροδικαστικής & Τοξικολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών Δ/ντρια, Αν. Καθηγήτρια, Σπηλιοπούλου Χαρά Τμήμα Υγιεινής, Ιατρική Σχολή, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Δ/ντης, Αν. Kαθηγητής, θεόδωρος Κωνσταντινίδης Εργαστήριο Επιδημιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Δ/ντης, Αν. Kαθηγητής, Χρήστος Χατζηχριστοδούλου καθωσ και των: Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, Υπουργείο Εργασίας Eιδικός Γραμματέας, Χάλαρης Μιχάλης Γενική Δ/νση Συνθηκών Εργασίας, Υπουργείο Εργασίας Δ/ντης, Χριστοδούλου Αντώνης Ελληνικό Ινστιτούτο Υγείας & Ασφάλειας Εργασίας Πρόεδρος, Ιωάννης Δραπανιώτης Κέντρο Διάγνωσης Ιατρικής της Εργασίας ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Δ/ντης, Αλουμανής Παναγιώτης Γραμματεία Υγείας & Ασφάλειας Εργασίας, Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Γεώργιος Μακρυνός Γραμματεία Υγείας & Ασφάλειας Εργασίας, Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας Ανδρέας Κολλάς Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Εργασίας & Περιβάλλοντος Πρόεδρος, Θεόδωρος Κωνσταντινίδης Υπεύθυνος Συντονιστής Συμποσίου: Γεώργιος Ντουνιάς, Επιμελητής, ΕΒΥ ΕΣΔΥ Επιστημονική Επιτροπή Στήριξης 1. Αλεξόπουλος Ευάγγελος, Ιατρός Εργασίας, Λέκτορας, Ιατρική Σχολή Πάτρας 2. Βελονάκης Μανόλης, Ιατρός Εργασίας, Αν. Kαθηγητής Νοσηλευτικής Αθηνών 3. Δημολιάτης Ιωάννης, Επικ. Kαθηγητής Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων 4. Δρίβας Σπύρος, Ιατρός Εργασίας, ΕΛΙΝΥΑΕ 5. Κατσαρού Αλεξάνδρα, Αν. Kαθηγήτρια Δερματολογίας, Νοσοκομείο Α. Συγγρός 6. Κουζής Ιωάννης, Αν. Kαθηγητής Εργασιακών, Πάντειο Πανεπιστήμιο 7. Κωνσταντινίδης θεόδωρος, Ιατρός Εργασίας, Αν. Kαθηγητής Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Θράκης 8. Κωστόπουλος Στέλιος, Ιατρός Εργασίας, Δ/ντης ΕΣΥ, Θριάσιο Νοσοκομείο 9. Λέκα Σταυρούλα, Αν. Kαθηγήτρια Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Νottingham 10. Μακρόπουλος Βασίλης, Καθηγητής ΕΒΥ, ΕΣΔΥ 11. Μακρυνός Γεώργιος, ΕπΔΥ, ΠΟΕ-ΟΤΑ, συνεργ. ΕΣΔΥ 12. Μαρμαράς Νικόλαος, Kαθηγητής Εργονομίας, ΕΜΠ 13. Ντουράκης Σπυρίδων, Αν. Kαθηγητής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών 14. Ξυδέα-Κικεμένη Αναστασία, Επιστημονικός Συνεργάτης ΕΒΥ, ΕΣΔΥ 15. Πατενταλάκης Μιχάλης, Πνευμονολόγος, Δ/ντης ΕΣΥ, Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο 16. Ραχιώτης Γεώργιος, Ιατρός Εργασίας, Λέκτορας, Ιατρική Σχολή Θεσσαλίας 17. Σπηλιοπούλου Χαρά, Αν. Kαθηγήτρια Ιατρικής, Δ/ντρια Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών 18. Τούντας Γιάννης, Αν. Kαθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών 19. Χριστοδούλου Αντώνης, Δ/ντης, Υπουργείο Εργασίας σελίδα 4 σελίδα 5

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ Workshop: Επίπτωση Χημικών και Καπνίσματος στο Αναπνευστικό Υγειονομική Επαγρύπνηση: Σπιρομέτρηση Ωράριο Θέμα Παρουσίαση Προφορικών Ανακοινώσεων στην Επιτροπή Κρίσης ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ Βράβευση τριών καλύτερων Προφορικών Ανακοινώσεων ο Στρογγυλό Τραπέζι Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ Workshop: Επίπτωση Χημικών και Καπνίσματος στο Αναπνευστικό Υγειονομική Επαγρύπνηση: Σπιρομέτρηση ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ο Στρογγυλό Τραπέζι Επαγγελματικός κίνδυνος: Εκτίμηση & Ασφάλιση Παρουσίαση Προφορικών Ανακοινώσεων Επιτροπή Κρίσης 1. Ιωάννης Δημολιάτης, Επικ. Kαθηγητής Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων 2. Αλεξάνδρα Κατσαρού, Αν. Kαθηγήτρια Δερματολογίας, Νοσοκομείο Α. Συγγρός 3. Χαρά Σπηλιοπούλου, Αν. Kαθηγήτρια Ιατρικής, Δ/ντρια Εργαστηρίου Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών 4. Ευάγγελος Αλεξόπουλος, Ιατρός Εργασίας, Λέκτορας, Ιατρική Σχολή Πάτρας 5. Γεώργιος Ραχιώτης, Ιατρός Εργασίας, Λέκτορας, Ιατρική Σχολή Θεσσαλίας Οι σύγχρονοι εργαζόμενοι όπως και ο γενικός πληθυσμός εκτίθενται σε όλο και περισσότερες εισπνεόμενες χημικές ουσίες. Παράλληλα το κάπνισμα είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας. Ποια πρέπει να είναι η πρόληψη των συνεπειών στην αναπνευστική λειτουργία και η ιατρική επαγρύπνηση στους χώρους εργασίας; Αφορά ειδικούς στην Προαγωγή της Υγείας και Διακοπής του καπνίσματος, Επαγγελματίες Υγείας, Ειδ. Γενικής Ιατρικής Πνευμονολόγους, Ιατρούς της Εργασίας. Συντονιστής Γιάννης Ροτζώκος Πνευμονολόγος, Δ/ντης ΕΣΥ «Αγία Όλγα», πρόεδρος ΕΚΑΒ Εισηγητές Αναστασία Ξυδέα-Κικεμένη Επιστημονική συνεργάτης, ΕΒΥ ΕΣΔΥ Η επικινδυνότητα των χημικών παραγόντων Μιχάλης Πατενταλάκης Πνευμονολόγος, Δ/ντης Μονάδος Επαγγελματικών Νόσων & Ιατρείου Διακοπής Συνέργεια καπνίσματος και χημικών παραγόντων καπνίσματος, Σισμανόγλειο Γενικό Νοσοκομείο Εμμανουήλ Καστανάκης Πνευμονολόγος, Επιμελητής Α Σισμανόγλειο Αρχές Σπιρομέτρηση Θα ακολουθήσει πρακτική άσκηση σε σπιρόμετρα υπό τις οδηγίες πνευμονολόγου Oι τρείς καλύτερες προφορικές ανακοινώσεις θα βραβευθούν από την: σελίδα 6 σελίδα 7

5 Παράρτημα Α : Παγκόσμιες Επιδημίες: Η Συμβολή της Εργασίας Παράρτημα B : Αξιολόγηση Διαχρονικών Αλλαγών της Πνευμονικής Λειτουργίας Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στην εργασία Η αλλαγή της φύσης της εργασίας και οι νέες μορφές κινδύνου θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Νέοι τύποι επαγγελματικών κινδύνων ομαδοποιούνται ως ψυχοκοινωνικοί. Ζητήματα όπως το εργασιακό άγχος, ο εκφοβισμός και η παρενόχληση συγκεντρώνουν τώρα την προσοχή σε παγκόσμια βάση και έχουν καταβληθεί προσπάθειες για την αντιμετώπισή τους σε επίπεδο εργασίας. Ωστόσο, έχει αναγνωριστεί ότι, παρά τις εξελίξεις των πολιτικών στον τομέα αυτό, φαίνεται να υπάρχει ακόμα ένα ευρύ κενό μεταξύ επιστήμης και πολιτικών και ευρύτερα μεταξύ πολιτικών και πρακτικής. Γεώργιος Ντουνιάς Eπιμελητής, ΕΒΥ ΕΣΔΥ Συντονιστής Εισηγητές Κατερίνα Γιαννοπούλου Δημήτρης Γκανούδης Σπύρος Δρίβας Γιάννης Κουζής Σταυρούλα Λέκα Δημήτρης Σακελάρης Ψυχολόγος, Συντ. Εθνικού Δικτύου Προαγωγής Υγείας στους Χώρους Εργασίας, ΕΔΠΥΧΕ General Manager GreatPlacestoWork Ιατρός Εργασίας, ΕΛΙΝΥΑΕ Aν. Kαθηγητής Πάντειο Πανεπιστήμιο CPsychol FRSPH Associate Professor in Occupational Health Psychology, WHO Programme Manager Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής Παράρτημα Γ : ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ Επαγγελματικός Κίνδυνος : Εκτίμηση & Ασφάλιση Όπως αναφέρεται στο ΠΔ 17/96 κάθε επιχείρηση οφείλει να διαθέτει γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου (ΓΕΕΚ) ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του ιατρού εργασίας, του τεχνικού ασφαλείας, των εργαζομένων και του εργοδότη. Η Επικινδυνότητα είναι η εκτίμηση της βεβαιότητας να υλοποιηθεί ορισμένος κίνδυνος και να έχει συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Ορίζεται ως το γινόμενο: Επικινδυνότητα = Πιθανότητα Χ Σοβαρότητα (ΠΧΣ) Πιθανότητα είναι η εκτίμηση της βεβαιότητας ότι ένας κίνδυνος θα προκαλέσει ατύχημα ή ασθένεια. Σοβαρότητα είναι η εκτίμηση του αποτελέσματος της υλοποίησης του κινδύνου. Διαβάθμιση Επικινδυνότητας Συνήθως δεν απαιτούνται επιπλέον μέτρα ή παρά μόνο παρακολούθηση εφαρμογής των υφισταμένων Ο κίνδυνος είναι πιθανό να οδηγήσει σε ατύχημα, γι αυτό απαιτείται προγραμματισμός εφαρμογής των απαραίτητων μέτρων και αυστηρή παρακολούθηση εφαρμογής των υφισταμένων Η πιθανότητα ή η σοβαρότητα είναι μεγάλη και απαιτεί προγραμματισμό μέτρων σε οργανωτικό και τεχνολογικό επίπεδο και υλοποίηση στο άμεσο μέλλον. Κωδικοποίηση Χαμηλή Μεσαία Υψηλή Πώς και πόσο ασφαλίζεται ο επαγγελματικός κίνδυνος στην Ελλάδα; Αφορά Επαγγελματίες Υγείας και στελέχη των Ασφαλιστικών Ταμείων, εκπροσώπους εργαζομένων και εργοδοτών, ειδικούς στη Προαγωγή της Υγείας στους χώρους εργασίας, Ιατρούς της Εργασίας. Βασίλης Μακρόπουλος Kαθηγητής, ΕΒΥ ΕΣΔΥ Συντονιστής Εισηγητές Σταύρος Γουσόπουλος Παντελής Ζαφειρόπουλος Ανδρέας Κολλάς θεόδωρος Κωνσταντινίδης Γεώργιος Μακρυνός Γεώργος Ρωμανιάς Eιδ. Παθολόγος, Ιατρός Εργασίας, ΙΚΑ Eιδ. Παθολόγος, Ιατρός Εργασίας, ΔΕΗ Γραμματέας Επιτροπής Υγείας & Ασφάλεια, ΓΣΕΕ Ιατρός Εργασίας, Αν. Kαθηγητής Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Ιατρικής της Εργασίας και του Περιβάλλοντος Υγιεινολόγος, Επόπτης Δημόσιας Υγείας, Γραμματέας Επιτροπής Υγείας & Ασφάλειας, ΠΟΕ-ΟΤΑ Επιστημονικός Συνεργάτης, ΙΝΕ ΓΣΕΕ Επαγγελματικός Κίνδυνος ορίζεται ως εκείνη η κατάσταση που μπορεί από μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλες καταστάσεις, να προκαλέσει εργατικό ατύχημα ή επαγγελματική πάθηση. σελίδα 8 σελίδα 9

6 Παραρτημα Α Παγκόσμιες Επιδημίες: Η Συμβολή της Εργασίας Διανύουμε το τέλος μιας ιστορικής περιόδου της οικονομίας των ελεύθερων και πρόσφατα παγκοσμιοποιημένων αγορών όπου η εργασία και η φύση, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, κατρακύλησαν από την κορυφή στη βάση της ιεραρχικής πυραμίδας. Οι δύο πολυτιμότεροι συντελεστές της ανθρώπινης παραγωγής αντιμετωπίστηκαν εχθρικά. Η εργασία χλευάστηκε ως ενοχλητικό κόστος που απλά έπρεπε να περιορισθεί και το περιβάλλον αποτέλεσε λάφυρο ανεξάντλητων αποθεμάτων. Το Δίκτυο Συνεργαζόμενων Κέντρων στην Υγιεινή της ΠΟΥ, έχει υποστηρίξει, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ένα ειδικό πρόγραμμα σχετικά με τους ψυχολογικούς παράγοντες και το άγχος στην εργασία. Μέρος της εργασίας του δικτύου επικεντρώνονται σήμερα στη μετατροπή των υφιστάμενων γνώσεων σε πρακτική στον τομέα της ψυχοκοινωνικής διαχείρισης του κινδύνου. Αυτό το πρόγραμμα έχει διαγράψει την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την ψυχοκοινωνική διαχείριση των κινδύνων. Αυτό το πλαίσιο χρησιμεύει ως βάση για τον συντονισμό των ερευνητικών δραστηριοτήτων και της προληπτικής δράσης, με έμφαση στις παρεμβάσεις που βασίζονται σε αποδείξεις και στην ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών σε διεθνές επίπεδο. Η διερεύνηση της συμβολής της εργασίας στη Δημόσια Υγεία και το εθνικό οικονομικό κόστος αφορά ειδικούς από την υγεία, την εργασία, την οικονομία, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, και άλλους τομείς. Υπάρχουν αρκετά διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία για την αρνητική επίδραση της εργασίας στην υγεία και το παγκόσμιο αντίκτυπο της. Η διαρκής ανάπτυξη των αγορών με ευέλικτες μορφές απασχόλησης, μερικής ή προσωρινής εργασίας ενώ ευνοούσε την εκούσια απασχόληση νέων και γυναικών ιδίως, μητέρων ανηλίκων παιδιών εντούτοις επιδείνωσε τις κοινωνικές ανισότητες. Η έρευνα δείχνει ότι οι εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν υψηλές απαιτήσεις στην εργασία τους, σε συνδυασμό με χαμηλό έλεγχο της εργασιακής διαδικασίας ή απολαμβάνουν μικρή ανταμοιβή, είναι πιθανότερο να πεθάνουν από καρδιακές παθήσεις και να υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας έναντι των εργαζομένων που δεν έχουν τέτοιου είδους πιέσεις στην εργασία τους. Οι φυσικές εκδηλώσεις της ανθυγιεινής εργασίας Οι παγκόσμιες επιδημίες δεν αποτελούν φυσικό γεγονός. Αντίθετα, πρόκειται για προϊόντα της παγκοσμιοποίησης, όπως η προωθούμενη επίπονη οργάνωση της εργασίας που αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες. Η παγκοσμιοποίηση συμβάλλει στη μεταβαλλόμενη φύση της εργασίας που με τη σειρά της καθιστά ασθενέστερη την υγεία πολλών λαών σε όλο τον κόσμο. Το άγχος αποτελεί μια κοινωνική διαδικασία που αφορά την κοινωνική και επαγγελματική οργάνωση. Οι φυσικές εκδηλώσεις του άγχους και των μυοσκελετικών παθήσεων προκαλούνται από τις υψηλές απαιτήσεις, τις πολλές ώρες εργασίας και πίεσης, από την ανισορροπία προσπάθειας-> ανταμοιβής και από τις επικίνδυνες συνθήκες πολλών εργασιακών χώρων. Έτσι, η αιτιότητα παθήσεων, όπως οι καρδιαγγειακές και ψυχικές παθήσεις, δεν θα πρέπει να αναζητούνται μόνο στα γονίδια ή στα άτομα, αλλά και στις ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας. Η καρδιαγγειακή νόσος είναι σήμερα η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως και το ποσοστό επιπολασμού της συνεχίζει να αυξάνει τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Σύμφωνα με την American Heart Association, οι καρδιαγγειακές παθήσεις προκαλούν περίπου 40% του συνόλου των θανάτων των ΗΠΑ. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 900 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από υπέρταση, περίπου εκατομμύρια από αυτούς ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Διάφορα στοιχεία ερευνών αποδεικνύουν τη συσχέτιση εργασιακού άγχους και καρδιαγγειακών νοσημάτων, π.χ. η πίεση του αίματος είναι αυξημένη κατά τις ώρες εργασίας και αυξάνει κατακόρυφα όταν εκτελούνται εργασιακές απαιτήσεις ή αγχώδεις δραστηριότητες. Ο παγκόσμιος αντίκτυπος της ανθυγιεινής οργάνωσης εργασίας Ο συνολικός αντίκτυπος των ανθυγιεινών συνθηκών εργασίας αντικατοπτρίζει τις πρόσφατες τάσεις στην οργάνωση της εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικοποιήσεων, της κατάργησης προστατευτικών νομοθετικών ρυθμίσεων, των τεχνικών παραγωγής, της ανισότητας στα εισοδήματα, της αύξησης των συγκρούσεων στην εργασία, καθώς και στις περισσότερες ώρες εργασίας. Αυτές οι επιτακτικές πιέσεις στους εργαζομένους να εργαστούν σκληρότερα και περισσότερο, καθώς και η αποδυνάμωση του κρατικού ελέγχου στην εργασία και την ασφάλεια, χαλαρώνουν τη κοινωνική υποστήριξη και ανυψώνουν τα επίπεδα άγχους. Καθώς οι ανεπτυγμένες χώρες προσπαθούν να προσελκύουν ξένα κεφάλαια, πολλές επιχειρήσεις υιοθετούν περισσότερες ώρες και περισσότερες πιέσεις στις χρονικές προθεσμίες, συχνά τονίζοντας την ποσότητα και την ταχύτητα σε βάρος της ποιότητας και της ασφάλειας. Οι όροι αυτοί, μαζί με την καταναγκαστική και παιδική εργασία έχουν καταστήσει τις συνθήκες εργασίας επιβλαβείς για την υγεία των εργαζομένων και την δυναμική της οικογένειας. Οι συνέπειες της εργασίας στην ψυχική υγεία Οι συνέπειες της εργασίας στη ψυχική υγεία αυξάνονται μαζί με την υγειονομική περίθαλψη και το κόστος της παραγωγικότητας. Επί του παρόντος, σχεδόν 9,6% των αμερικανικών ενηλίκων πάσχουν από κατάθλιψη. Οι αλλαγές που προκύπτουν από την παγκοσμιοποίηση και από την εργασία αποτελούν βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στην κατάθλιψη και στις ψυχικές διαταραχές. Επίσης, η αστάθεια μεταξύ επαγγελματικής προσπάθειας και ανταμοιβής, έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη όπως και η έκθεση σε εργασιακό άγχος με ψυχική κόπωση, επαγγελματική εξουθένωση, ψυχολογική αγωνία και διαταραχές του ύπνου. Υπογραμμίζεται η σημασία της αντιμετώπισης του ρόλου που διαδραματίζει η εργασία, ιδίως αφού η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας προβλέπει ότι θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη συμβολή στη συνολική επιβάρυνση της νόσου έως το Ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία έχουν άμεσες και έμμεσες οικονομικές επιπτώσεις, όπως, υψηλά ασφάλιστρα υγείας, κόστος αποζημίωσης εργαζομένων, απώλειες παραγωγής λόγω αναρρωτικής άδειας και αναπηρίας και προβλήματα στην ανατροφοδότηση των εργαζομένων. Στις δαπάνες αυτές συνεισφέρουν κυρίως η υπέρταση, οι καρδιακές προσβολές και η κατάθλιψη. σελίδα 10 σελίδα 11

7 Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η κατάθλιψη κόστισε στους εργοδότες των ΗΠΑ 44 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε ένα χρόνο. Παρ όλα αυτά, οι επιχειρήσεις δεν έχουν πραγματικά ακόμη επικεντρωθεί στις καταστροφικές επιπτώσεις στον χώρο εργασίας ώστε να αποτρέψουν τις απώλειες της παραγωγικότητας και τα προβλήματα υγείας στους υπαλλήλους τους. Η ανάλυση των χαρακτηριστικών της ανταλλαγής των βασικών κοινωνικών ρόλων στην ενήλικη ζωή προσφέρει μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για τη μελέτη της κοινωνικής βάσης του άγχους που σχετίζεται με τις ασθένειες. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το θεωρητικό πρότυπο της ανισορροπίας προσπάθειας- >ανταμοιβής η παραβίαση μιας βασικής αρχής της κοινωνικής ανταλλαγής, της αμοιβαιότητας, επιφέρει συνεχείς αντιδράσεις στρες με δυσμενείς μακροπρόθεσμες συνέπειες στην υγεία. Το πρότυπο αυτό έχει δοκιμαστεί εκτεταμένα σε σχέση με το ρόλο της εργασίας. Επίσης, διαθέτουμε μια σύντομη ανασκόπηση εμπειρικών αποδείξεων με βάση τα ευρήματα από προοπτικές επιδημιολογικές μελέτες. Στο σύνολό τους, τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι ο κίνδυνος του συμβάντος στρες που σχετίζονται με ασθένειες, όπως η στεφανιαία νόσος ή η κατάθλιψη, είναι περίπου δύο φορές υψηλότερος σε άνδρες και γυναίκες με υψηλό ποσοστό ανισορροπίας προσπάθειας-> ανταμοιβής κατά την εργασία σε σύγκριση με μη εκτεθειμένα άτομα. Η πρόσφατη επέκταση του θεωρητικού πρότυπου πέραν του ρόλου της εργασίας και πέραν από την υγεία ως κύρια έκβαση των μελετών απεικονίζει τη χρησιμότητα αυτής της έννοιας για τη γενική κοινωνιολογία. Υιοθέτηση συστηματικών μεταρρυθμίσεων Από διάφορες πλευρές γίνεται έκκληση για γενικότερη επαναστόχευση και ανα-διοργάνωση της εργασίας υπέρ της προστασίας της υγείας των εργαζομένων και για την υιοθέτηση νομοθετικών μέτρων ώστε να αναστραφεί η τάση που περιγράφηκε. Παρουσιάζονται λύσεις που περιλαμβάνουν πιο συμμετοχική ερευνητική δραστηριότητα, επαγγελματικό ανα-σχεδιασμό με επίκεντρο τη μείωση των πιέσεων στην εργασία, τις συλλογικές διαπραγματεύσεις με βάση τη δημοκρατία στο χώρο εργασίας, και συνεργατικές παρεμβάσεις που αυξάνουν τον έλεγχο των εργαζομένων στην εργασία. βιομηχανικές χώρες, ασφαλώς οι ΗΠΑ έχουν πλεονέκτημα στην παραγωγικότητα και στο κατά κεφαλήν εισόδημα έναντι άλλων αναπτυγμένων χωρών. Αυτό οφείλεται στις περισσότερες ώρες εργασίας -οι ΗΠΑ κατατάσσονται στη πρώτη θέση ως προς τον μέσο αριθμό ωρών εργασίας ανά έτος- και την υψηλή χρησιμοποίηση, απασχόληση της εργατικής δύναμης. Ωστόσο, είναι δύσκολο να βρεθεί ένα μέτρο έκβασης, ένας δείκτης υγείας στο οποίο οι ΗΠΑ να υπερτερούν τόσο πολύ σε σύγκριση με τις βιομηχανικές αδελφές χώρες, παρά την ευημερία και τις υψηλές δαπάνες για την υγεία. Οι ΗΠΑ αποτελούσαν μία εξαίρεση στις ανεπτυγμένες χώρες αφού δεν είχαν στη νομοθεσία τους ελάχιστο όριο πληρωμένων ημερών διακοπών γεγονός που ενδεχομένως να έχει συμβάλει σε υψηλά επίπεδα άγχους και κακής υγείας. Μετατόπιση της εστίασης για την ανεύρεση λύσης Περιγράψαμε πώς οι ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας και η κακή κοινωνική οργάνωση έχουν συμβάλει στην αύξηση των χρόνιων ασθενειών σε όλο τον κόσμο. Ισχυριζόμαστε ότι το σημαντικότερο είναι ότι αφού αυτές οι επιδημίες δημιουργούνται κοινωνικά ως εκ τούτου μπορούν να προληφθούν. Ωστόσο, οι προσπάθειες για τη μείωση τους πρέπει να στραφούν από τα πρότυπα με βάση την ατομική συμπεριφορά και την ευθύνη στα ευρύτερα πλαίσια της εκ νέου οργάνωσης της εργασίας και στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα ωφελήσει τη Δημόσια Υγεία μέσω της δημιουργίας υγιεινού περιβάλλοντος εργασίας με υγιείς εργαζόμενους αλλά και με τον περιορισμό των απωλειών της παραγωγικότητας. Καθώς η καλή μεταχείριση και η ευμάρεια των εργαζομένων βελτιώνεται, περιορίζονται οι απώλειες που οφείλονται σε αναρρωτική άδεια (απουσιασμός) και αναπηρία και συντηρείται η ανατροφοδότηση της εργατικής δύναμης. Οι συνεργατικές προσεγγίσεις σε παρεμβάσεις έχουν οδηγήσει σε βελτίωση των σχέσεων των εργαζομένων, στη βελτίωση της ασφάλειας της απασχόλησης και στην ενίσχυση της κοινωνικής στήριξης η οποία αποτελεί σημαντικό ρυθμιστικό κεφάλαιο σε περίπτωση πιέσεων στη δουλειά. Επίσης υποστηρίζεται η καθολική θέσπιση της βασικής κοινωνικής προστασίας για την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες π.χ., αυτό περιλαμβάνει τα ελάχιστα επίπεδα στελέχωσης, απαγορεύσεις σχετικά με την υποχρεωτική υπερωριακή εργασία, εγγυημένο οικογενειακό εισόδημα, διακοπές και αναρρωτική άδεια, κ.ά.. Βέβαια σε μια κεφαλαιοκρατική κοινωνία οι διάφορες ανισότητες που αναπτύσσονται, όπως της κοινωνικής τάξης, της φυλής και του φύλου, ίσως δεν είναι αναγκαίες και μπορούν να αυξομειώνονται αρκεί να διατηρείται η καθεστηκυία τάξη. Ωστόσο δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η βασική συνθήκη αφορά στην αναγκαιότητα κυριαρχίας του κεφαλαίου πάνω στην εργασία. Σχολιάζοντας την οργάνωση της εργασίας και τις εκβάσεις στην υγεία στις ΗΠΑ και σε άλλες σελίδα 12 σελίδα 13

8 Παραρτημα Β Αξιολόγηση Διαχρονικών Αλλαγών της Πνευμονικής Λειτουργίας Περιοδικές δοκιμασίες σπιρομέτρησης εκτελούνται σε ιατρικές εξετάσεις, για προγράμματα μαζικού προσυμπτωματικού ελέγχου, για υγειονομική επαγρύπνηση και για παρακολούθηση εργαζομένων με διάφορες επαγγελματικές εκθέσεις όπως και για καπνιστές. Σε πολλές επιχειρήσεις διενεργούνται εντεταλμένα προγράμματα ιατρικής παρακολούθησης με περιοδικές δοκιμασίες σπιρομέτρησης για πρόσθετες εκθέσεις. Είναι γνωστό ότι διάφοροι κανονισμοί όπως της Αμερικανικής Διεύθυνσης Επαγγελματικής Ασφάλειας & Υγείας [Occupational Safety and Health Administration-OSHA] απαιτούν περιοδικές δοκιμασίες σπιρομετρήσεων για εργαζόμενους που εκτίθενται σε αμίαντο, σε εκπομπές άνθρακα, σε κάδμιο, σε σκόνη βαμβακιού, σε βενζόλιο, και φορμαλδεΰδη. (1) Διάφοροι οργανισμοί έχουν εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την σπιρομέτρηση που είναι διαθέσιμες στους επαγγελματίες της υγείας. Για παράδειγμα η διακήρυξη αποδεικτικής ιατρικής του Αμερικανικού Κολλεγίου Επαγγελματικής & περιβαλλοντικής Ιατρικής [American College of Occupational and Environmental Medicine- ACOEM] επανεξετάζει εκτενώς τα θέματα που εμπλέκονται στη διεξαγωγή και την ερμηνεία τυποποιημένων δοκιμασιών σπιρομέτρησης στην Ιατρική της Εργασίας.(2) Ωστόσο, η ερμηνεία των διαχρονικών αλλαγών αναφέρονται μόνο ελάχιστα και εν συντομία. Ως αποτέλεσμα, πολλοί επαγγελματίες υγείας δεν αξιολογούν τις διαχρονικές αλλαγές στη λειτουργία των πνευμόνων αλλά συνήθως διενεργούν κάθε έτος δοκιμασίες όπου διαπιστώνουν απλώς εάν τα αποτελέσματα εμπίπτουν εντός των φυσιολογικών ορίων. Ορισμένοι αξιολογούν μεν τις διαχρονικές αλλαγές ή τις τάσεις αλλά δεν αποφεύγουν τις παγίδες που μπορεί να νοθεύσουν τις αξιολογήσεις τους. Παρά το γεγονός ότι οι επαγγελματίες υγείας πρέπει εκ προοιμίου να καθορίσουν εάν προβαίνουν στην αξιολόγηση σε σχέση με την έκβαση μιας συγκεκριμένης ασθένειας,(3-5) η αρμόδια επιτροπή του ACOEM αναγνώρισε την ανάγκη παροχής καθοδηγητικών γραμμών για την επιλογή και τη χρήση απλών μετρήσεων καθώς και τις παγίδες που πρέπει να αποφεύγονται στην εφαρμογή των μεθόδων διαμήκους αξιολόγησης της πνευμονικής λειτουργίας. Τα βασικά σημεία συνοψίζονται στον Πίνακα 1. Σε κάθε περίπτωση, οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να αξιολογούν τα τρέχοντα και τα προηγούμενα αποτελέσματα των δοκιμασιών για να προσδιοριστεί εάν ένας εργαζόμενος από την περαιτέρω επαγγελματική έκθεση διατρέχει αυξημένο κίνδυνο βλάβης της υγείας του και απομείωση της εργασιακής του ικανότητας ή εάν πρέπει να τεθούν περιορισμοί στις εργασιακές του δραστηριότητες ή εάν απαιτείται χρήση εξοπλισμού ατομικής προστασίας. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες της αξιολόγησης των σημερινών και των προηγούμενων αποτελεσμάτων συνήθως δεν προσδιορίζονται. Το πρότυπο OSHA για τη σκόνη βαμβακιού είναι μόνο λίγο σαφέστερη από ό,τι άλλα που αναφέρονται παραπάνω, δηλώνοντας ότι «ο προσδιορισμός [θα] γίνεται από τον θεράποντα ιατρό για το κατά πόσον έχει σημειωθεί σημαντική μεταβολή [μεταξύ των αποτελεσμάτων της τρέχουσας και της προηγούμενης εξέτασης]». (1) Συγκρίνοντας παρατηρούμενες με συγχρονικά προβλεπόμενες τιμές Παραδοσιακά, αυτό που μετριέται στη πνευμονική λειτουργία ενός ατόμου είναι η σχέση με μια «προβλεπόμενη» αξία, δηλαδή, η μέση αναμενόμενη τιμή για ένα ασυμπτωματικό, μη καπνιστή, ίδιας ηλικίας, φύλου, ύψους και φυλής / εθνικότητας. Πολλές πηγές προβλεπόμενων τιμών προέρχονται από μελέτες σε ασυμπτωματικούς πληθυσμούς μη καπνιστών και ορισμένες εφαρμογές απαιτούν τη χρήση ειδικών συνόλων εξισώσεων πρόβλεψης. Η επιλογή των τιμών αναφοράς έχει επιθεωρηθεί αλλού.(2,6) Η σύγκριση των παρατηρούμενων με τις προβλεπόμενες τιμές συνήθως συνοψίζονται σε ένα αριθμητικό δείκτη, το ποσοστό της προβλεπόμενης τιμής (% Pred). Θα πρέπει να έχει καθοριστεί το κάτω φυσιολογικό όριο, για τις εξισώσεις πρόβλεψης στη χρήση, και τα αποτελέσματα της μέτρησης του ατόμου ερμηνεύονται στη συνέχεια, σε σχέση με τα φυσιολογικά όρια, ως κανονικά ή ανώμαλα και ενδεχομένως μειωμένα. Δεδομένου ότι τα κατώτερα όρια της κανονική τιμής γενικά μειώνονται με την ηλικία, η χρήση του 80% Pred ως κατώτερο φυσιολογικού ορίου για όλες τις ηλικίες δεν συνίσταται πλέον.(6) Οι ορισμοί των κάτω φυσιολογικού ορίου, η επιλογή των μετρήσεων για την αξιολόγηση και οι ορισμοί απόφραξης των αεραγωγών έχουν εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά η προσέγγιση της σύγκρισης ενός ατόμου με το μέσο όρο «προβλεπομένης τιμής» από μελέτες σε ασυμπτωματικούς πληθυσμούς μη καπνιστών έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για δεκαετίες. Οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να αποφασίσουν εάν η υπερβολική απώλεια της λειτουργίας είναι αναμενόμενη στην έκβαση συγκεκριμένων ασθενειών. Η παρακολούθηση της πνευμονικής λειτουργίας μπορεί να είναι δικαιολογημένη π.χ., στο κάπνισμα που σχετίζεται με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). (2) Η ευαισθησία, η εξειδίκευση και η θετική και αρνητική αξία πρόρρησης της υπερβολικής απώλειας της πνευμονικής λειτουργίας σε σχέση με την έκβαση της νόσου του ενδιαφερόμενου θα πρέπει να διερευνηθεί. Έλεγχος για την υπερβολική απώλεια της λειτουργίας συνιστάται, εάν το απαιτούν ο επιπολασμός και η σοβαρότητα της ασθένειας αλλά και όταν η αποτελεσματικότητα της προληπτικής παρέμβασης ή της θεραπείας εξισορροπούν το οικονομικό κόστος της παρέμβασης. (7) Βιολογική Μεταβλητότητα Οι σπιρομετρήσεις λόγω των αλλαγών στο διαμέτρημα των αεραγωγών διαθέτουν ημερήσια (μέσα σε μια μέρα) και εποχιακή (μέσα σε ένα χρόνο) μεταβλητότητα, έτσι κατά τη λήψη σειράς μετρήσεων θα πρέπει να τυποποιηθεί η ώρα της ημέρας και του έτους για τη μακροπρόθεσμη διαχρονική ανάλυση. Αν και ημερήσια διακύμανση, μεταξύ άλλων, δίνει σημαντικές πληροφορίες κατά την αξιολόγηση των βραχυπρόθεσμων μεταβολών, για παράδειγμα, λόγω του άσθματος, αυτοί οι παράγοντες θα πρέπει να ελέγχονται σε σχέση με τις μακροπρόθεσμες αλλαγές. Άλλοι παράγοντες μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα αποτελέσματα των δοκιμασιών και θα πρέπει να τεθεί ερώτημα πριν από τη διεξαγωγή σπιρομετρήσεων. Το Εθνικό Ίδρυμα Επαγγελματικής Ασφάλειας & Υγείας [National Institute of occupational Safety & Health-NIOSH](8) συνιστά η δοκιμασία, να αναβληθεί για μια περίοδο τριών εβδομάδων, εάν ο εξεταζόμενος είχε μια πρόσφατη σοβαρή αναπνευστική λοίμωξη. Η δοκιμασία θα πρέπει να αναβληθεί για μία ώρα, εάν έκανε ένα μεγάλο γεύμα, κάπνισε ένα τσιγάρο, ή χρησιμοποίησε βρογχοδιασταλτικά κατά την τελευταία ώρα. σελίδα 14 σελίδα 15

9 Συμπέρασμα Θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η αξιολόγηση των διαχρονικών αλλαγών της πνευμονικής λειτουργίας ιδίως κατά την εργασία, επειδή πολλοί εργαζόμενοι έχουν τιμές πάνω από το μέσο επίπεδο της πνευμονικής λειτουργίας (δηλαδή,> 100 Pred%). Υψηλά επίπεδα της λειτουργίας των πνευμόνων μπορούν να επιδεινωθούν σημαντικά από την κορυφή προς τα κάτω των φυσιολογικών ορίων, δίχως να πέφτουν κάτω από τα φυσιολογικά όρια. Αυτή η απώλεια της λειτουργίας δεν μπορεί να ανιχνευθεί από την κοινή πρακτική της απλής ετήσιας σπιρομέτρησης που καθορίζει εάν τα αποτελέσματα κάθε έτους εμπίπτουν εντός των παραδοσιακών φυσιολογικών ορίων. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, το ACOEM συνιστά απλές μεθόδους σύγκρισης των περιοδικών αποτελεσμάτων των σπιρομετρήσεων των εργαζομένων με το διαμήκες χαμηλότερο όριο του φυσιολογικού (Longitudinal Lower or Normal Limit) ειδικό για τον εν λόγω εργαζόμενο. Ξεκινώντας με το αρχικό επίπεδο λειτουργίας των πνευμόνων ενός ατόμου, το LNL περιγράφει τα χαμηλότερα αποτελέσματα που θα μπορούσαν να αναμένονται για τη πνευμονική λειτουργία του κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, που οφείλεται στη φυσιολογική γήρανση και τη μεταβλητότητα της μέτρησης. Τα αποτελέσματα των δοκιμασιών που βρίσκονται κάτω από το LNL μπορεί να δείχνουν σημαντική επιδείνωση της πνευμονικής λειτουργίας. Ωστόσο, για να είναι δυνατόν να κάνουμε τέτοιες αξιολογήσεις, πρέπει να συλλέγονται προσεκτικά τα δεδομένα των σπιρομετρήσεων με τυποποιημένα πρωτόκολλα. Το ποσοστό των ψευδώς θετικών θα είναι υψηλό εάν η δοκιμασία της μεταβλητότητας δεν ελαχιστοποιείται μέσω QA πρωτοκόλλων, τυποποιημένων διαδικαστικών δοκιμασιών και δεν διασφαλίζεται συνεχώς η καλή συντήρηση του εξοπλισμού. Με βάση τις τρέχουσες συστάσεις, το ACOEM συνιστά δύο μεθόδους για τον υπολογισμό LNL του εργαζομένου. Μέθοδος 1 (για εργαζομένους με αποτελέσματα βάσης > Pred 100%) υπολογίζει ένα απλό LNL για τη συνεxή παρακολούθηση FEV 1 % Pred ή FVC% Pred χρησιμοποιώντας [Baseline % Pred x 0,85]. Κάθε αύξουσα δοκιμασία μπορεί να συγκριθεί με την LNL ώστε να να καθοριστεί εάν η πνευμονική λειτουργία του εργαζομένου έχει επιδεινωθεί σημαντικά σε σχέση με το δικό του αποτέλεσμα εκκίνησης. Αυτή η προσέγγιση φαίνεται αναλυτικά στο παρακάτω παράδειγμα. Είναι σημαντική αυτή η πτώση σε % ποσοστό της προβλεπόμενης τιμής; Μια γυναίκα Καυκάσιας φυλής, 66-ιντσών, υποβλήθηκε περιοδικά από την ηλικία των 30 μέχρι τα 50 έτη σε σπιρομετρήσεις. Είναι «σημαντική» η απώλεια της FVC στην ηλικία των 50; Η Baseline FVC> 100% Pred, καθορίζει ένα Διαμήκη Κατώτατο Όριο [Longitudinal Lower Limit of Normal- LNL] για % Pred. Το άτομο θα πρέπει να παραμείνει πάνω από αυτό το LNL καθώς αυξάνει η ηλικία. Ηλικία FVC (L) FVC % Pred Κατώτερο όριο των παραδοσιακών Φυσιολογικών Τιμών 30 4, , , , , , , , , ,05 Χρησιμοποιώντας τη Μέθοδο 1 για τον υπολογισμό του LNL για συνεχή παρακολούθηση % Pred: Διαμήκες χαμηλότερο όριο του φυσιολογικού [Longitudinal Lower Limit of Normal (LNL) = Baseline % Pred x 0.85 = 109% x 0.85 = 93% Pred]. Η FVC παραμένει >93% Pred μέχρι την ηλικία των 50 ετών, όταν αυτό πέφτει στο 84% Pred. Εάν η επόμενη δοκιμασία επιβεβαιώσει αυτή τη χαμηλή τιμή, συνιστάται ιατρική εξέταση, ακόμα και εάν η FVC της παραμένει εντός παραδοσιακών φυσιολογικών ορίων. Μέθοδος 2 (για τους εργαζομένους με αρχική τιμή αποτελέσματα <= Pred 100%) υπολογίζει ένα Διαμήκη Κατώτατο Όριο [Longitudinal Lower Limit of Normal- LNL] για τη μετρούμενη FEV 1 και FVC [0,85 x αρχική τιμή μετρούμενη τιμή - (Baseline Προβλεπόμενη Συνεχούς παρακολούθησης της προβλεπόμενης)]. Κάθε αύξουσα δοκιμασία μπορεί να συγκριθεί με την LNL ώστε να διαπιστωθεί εάν η πνευμονική λειτουργία του εργαζομένου έχει επιδεινωθεί σημαντικά σε σχέση προς τη μετρούμενη τιμή βάσης. Αυτή η προσέγγιση φαίνεται αναλυτικά στον Πίνακα. (Εξάλλου, εάν ένα ιατρικό πρόγραμμα επιθυμεί να υιοθετήσει μόνο μία μέθοδος για όλους τους εργαζόμενους, τότε το ACOEM συνιστά επιλογή της Μεθόδου 2 για τον υπολογισμό του LNL. Και οι δύο μέθοδοι δίνουν τα ίδια αποτελέσματα εάν η Baseline ενός εργαζομένου υπερβαίνει το 100% Pred, αλλά για άτομα με χαμηλότερες τιμές Baseline θα πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο η Μέθοδος 2.) Είναι αυτή η απώλεια σημαντική; Μία «σημαντική» απώλεια της FEV 1 θα πρέπει να υπερβαίνει την ετήσια χρόνια μεταβλητότητα της μέτρησης και της αναμενόμενης ζημίας που οφείλεται στη γήρανση. Για π.χ. μια λευκή γυναίκα 67 ετών, ύψους 65-ιντσών με βασική FEV <= 100% Pred ελέγχεται σπιρομετρικά ετησίως. Τα διαμήκη χαμηλότερα όρια του φυσιολογικού (LNL) υπολογίστηκαν για κάθε δοκιμασία. Έχει η FEV 1 μειωθεί «σημαντικά» από την ηλικία των 69; Ηλικία FEV 1 (L) Pred FEV 1 FEV 1 % Pred Longitudinal Normal Limit (LNL) σελίδα 16 σελίδα 17

10 Χρησιμοποιώντας τη Μέθοδο 2 μας επιτρέπεται 15% μεταβλητότητα στις μετρήσεις: [0.85 χ baseline FEV 1 ] = 0.85 χ 2.42 L = 2.06 Υπολογίζοντας την αναμενόμενη επίπτωση της ηλικίας: baseline Pred FEV 1 - Pred FEV 1 στα 69] = 2.49 L, C 2.43 L=0.06 L Υπολογίζοντας τo Longitudinal Normal Limit (LNL) για συνεχή παρακολούθηση FEV 1 =[0.85 χ baseline FEV 1 - αναμενόμενη επίπτωση της ηλικίας]= =2.00 L Η FEV 1 στα 69 θα πρέπει να είναι 2.00 L (LNL) Εάν επιβεβαιωθεί, συνιστάται ιατρική επιβεβαίωση ακόμα κι αν το FEV 1 στα 73 παραμένει εντός των παραδοσιακών φυσιολογικών ορίων. Τέλος, εάν είναι διαθέσιμες πολλαπλές μετρήσεις πάνω από 4-6 ή περισσότερα χρόνια, μπορεί να υπολογιστεί μια απόκλιση στις μετρήσεις της πνευμονικής λειτουργίας στην πάροδο του χρόνου. Το ACOEM συνιστά αποκλίσεις μεγαλύτερες από ml / έτος θα πρέπει να επισημανθούν ως σημαντικές απώλειες της λειτουργίας, ακόμη και αν τα αποτελέσματα των δοκιμασιών του εργαζομένου παραμένουν εντός των φυσιολογικών ορίων. Πίνακας 1: Βασικά Σημεία Αξιολόγησης Διαχρονικών Αλλαγών Σπιρομέτρησης 1. Γιατί να παρακολουθούμε τις διαχρονικές αλλαγές; επειδή παραδοσιακά η πνευμονική λειτουργία συγκρίνεται με μέσες τιμές (προβλεπόμενες) σε ασυμπτωματικούς, μη-καπνιστές παρόμοιους με τον εργαζόμενο οι διαχρονικές αλλαγές συγκρίνουν σε κάθε εργαζόμενο τις τρέχουσες με τις αρχικές τιμές εκκίνησης, ιδίως όταν βρίσκονται πάνω από το μέσο φυσιολογικό όρο 2. Πώς αξιολογούνται ; Το διαμήκες φυσιολογικό όριο [Longitudinal Normal Limit- LNL] βασίζεται στα αρχικά αποτελέσματα για κάθε εργαζόμενο συγκρίνετε τις τρέχουσες τιμές με το LNL του εργαζόμενου Είναι το BASELINE αποτέλεσμα είναι >100% προβλεπ ; - ΝΑΙ --> Μέθοδος 1* για απλό υπολογισμό % ανάλυσης των προβλεπ τιμών - ΟΧΙ --> Μέθοδος 2* για υπολογισμό ανάλυσης των τρεχουσών τιμών 3. Πρόνοιες ερμηνείας επαναλαμβανόμενων δοκιμασιών η σπιρομέτρηση να είναι υψηλής ποιότητας να τηρείται αυστηρά το χρονοδιάγραμμα να εξασφαλίζεται η τεχνική κατάρτιση και να πιστοποιείται η ποιότητα του προγράμματος τα αποτελέσματα να ερμηνεύονται από καλώς ειδικευμένους επαγγελματίες υγείας * Σημείωση: Αν ένα πρόγραμμα διαλογής θέλει να ακολουθήσει μόνο μία μέθοδο για τον υπολογισμό LNLs για όλους τους εργαζόμενους, το ACOEM συνιστά την επιλογή της μεθόδου 2. Πηγές 1. U.S. Code of Federal Regulations. Title Part factor revised Asbestos Coke Oven Emissions Cadmium Cotton Dust Benzene Formaldehyde American College of Occupational and Environmental Medicine. Spirometry in the occupational setting. J Occup Enivron Med. 2000;42:(3) Ferguson GT, Enright PL, Buist AS, Higgins MW. Office spirometry for lung health assessment in adults: a consensus statement from the National Lung Health Education Program. Chest. 2000;117(4): American Thoracic Society. Occupational contribution to the burden of airway disease. Am J Respir Crit Care Med. 2003;167(5): American Thoracic Society. Lung function testing: selection of reference values and interpretative strategies. Am Rev Resp Dis. 1991;144(5): Knudson RJ, Slatin RC, Lebowitz MD, Burrows B. The maximal expiratory flow-volume curve. Normal standards, variability, and effects of age. Am Rev Resp Dis. 1976;113(5): Harber P, Lockey JE. Pulmonary function testing in pulmonary prevention. Occ Med: State Art Rev. 1991;6(1): National Institute for Occupational Safety and Health, Division of Respiratory Disease Studies: NIOSH Spirometry Training Guide, Townsend MC. Technique and Equipment Pitfalls in Spirometry Testing: Serious Threats to Your Respiratory Surveillance Program. NORA Medical Surveillance Workshop. November 8, Enright PL, Johnson LR, Connett JE, Voelker H, Buist AS. Spirometry in the Lung Health Study. 1. Methods and quality control. Am Rev Resp Dis. 1991;143(6): Οι παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες εγκρίθηκαν από Διοικητικό Συμβούλιο του ACOEM στις 26 Ιουλίου 2003 σελίδα 18 σελίδα 19

11 Παραρτημα γ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΑΓΧΟΥΣ Το Εγχειρίδιο περιλαμβάνει παραδείγματα 5 μακρο-πεδίων και 36 μικρο-παραγόντων Μακρο-πεδίο Περιγραφή A. Επικοινωνία αφορά τη δυναμική της επικοινωνίας και τους τρόπους επεξεργασίας των διαφόρων ειδών συνομιλητών, τη λεκτική και τη μη-λεκτική συνιστώσατης επικοινωνίας, καθώς και τα είδη των διαχεόμενων μηνυμάτων B. Σχέση αυτή αφορά τα είδη των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στο χώρο εργασίας το πλαίσιο στο οποίο θα αναπτυχθούν τους τρόπους και τα παράγοντες της ανταλλαγής C. Περιβάλλον αφορά στο φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, και το κλίμα των διαπροσωπικών σχέσεων D. Ευθύνη/Ρόλος αφορά τις πτυχές του ειδικού ρόλου που κατέχει στην εταιρεία, τις ευθύνες και την ουσία E. Προσωπική Οικολογία αφορά τις συνθήκες υπό τις οποίες δρα ο εργαζόμενος, τις εργονομικές πτυχές και την ιδιωτική σε σχέση με την επαγγελματική διάσταση Μικρο-παράγοντας Περιγραφή 1. Επικοινωνία Αφεντικού-Συνεργάτη 2. Επικοινωνία μεταξύ συναδέλφων 3. Εξωτερική επικοινωνία αφορά στις στιγμές επικοινωνίας μεταξύ του συνεργάτη και τις λειτουργικές ή άμεσες ευθύνες. Τα πλαίσια στα οποία συμβαίνουν αυτές οι καταστάσεις είναι συνεδριάσεις, προσωπικές συνομιλίες, στιγμές ανατροφοδότηση. Αυτό το είδος της επικοινωνίας περιλαμβάνει και τις προφορικές ανταλλαγές αλλά και , κλήσεις τηλεφώνου, fax,... αφορά στην επικοινωνία μεταξύ εργαζομένων με τον ίδιο ρόλο, στο ίδιο ιεραρχικό επίπεδο. Μπορούν να εργάζονται στο ίδιο τμήμα, αλλά επίσης, σε παρακείμενα τμήματα. αφορά στην επικοινωνία με εξωτερικούς πελάτες, παρόχους, εταίρους. Αυτό το είδος της επικοινωνίας περιλαμβάνει προφορικές ανταλλαγές αλλά και κλήσεις τηλεφώνου, fax, Θεσμική επικοινωνία περιλαμβάνει την κατανομή της αποστολής και το οργανωτικό όραμα, τις επίσημες εκθέσεις, διαδίκτυο, αφίσες, τα συνημμένα στην ανακοίνωση των οργάνων Γνώση των εργασιακών στόχων αφορά τους στόχους της εργασίας, τα standards πρότυπα που πρέπει να επιτευχθούν. Μπορεί να είναι ποσοτικοί ή ποιοτικοί στόχοι 6. Εργαλεία επικοινωνίας αφορά όλα τα μέσα που είναι διαθέσιμα στους εργαζόμενους. Περιλαμβάνουν τους διαφορετικούς τρόπους για τη διάδοση της επικοινωνίας: προφορικούς, , fax, έγγραφα, τηλέφωνο Μη-λεκτική επικοινωνία αφορά τα μη-λεκτικά στοιχεία της επικοινωνίας: εκφράσεις προσώπου, χειρονομίες, τόνο φωνής, προσωδία Κοινή γλώσσα αφορά στη συγκεκριμένη γλώσσα της κάθε εργασιακής πραγματικότητας που καθορίζεται με βάση τις ιδιαιτερότητες του πλαισίου της 9. Εμπιστοσύνη αφορά στην πίστη σε άλλους ανθρώπους, το αφεντικό, τους συναδέλφους, τους συνεργάτες και τους εξωτερικούς συνομιλητές. Η εμπιστοσύνη εμφανίζεται σε διάφορες πτυχές: επικοινωνιακές, συμπεριφοράς, σχέσεων, με ρητή ή μη εκφρασμένη πληροφορία. 10. Αμοιβαιότητα, Εχεμύθεια αφορά στο επίπεδο της εμπιστοσύνης μιας διαπροσωπικής σχέσης. Αυτός είναι ο φυσικός τρόπος δημιουργίας μιας διαπροσωπικής σχέσης, παρόμοια με μια εξω-εργασιακή σχέση. Είναι δυνατόν να υπάρχει, εάν υπάρχει η αίσθηση έκθεσης του εαυτού με ένα αυθόρμητο τρόπο 11. Ιεραρχικό επίπεδο αφορά στη "θέση" στο οργανόγραμμα της εταιρείας. Επηρεάζει τις σχέσεις και τους τρόπους επικοινωνίας με προϊσταμένους, συναδέλφους και συνεργάτες. Μπορεί να γίνει αντιληπτή σε καθημερινές καταστάσεις ή σε ειδικές περιπτώσεις όπως γενικές συνεδριάσεις, επίσημες επικοινωνίες Εξάρτηση αφορά στο ομόλογο με κάτι εξωτερικό. Η εξάρτηση μπορεί να είναι σε άλλο πρόσωπο, σχετικά με τους κανόνες, σχετικά με το ρόλο. Εκφράζεται μέσω του επιπέδου της αυτονομίας στην εργασία 13. Αυτοεκτίμηση αφορά στην εμπιστοσύνη στις δυνατότητες μας. Βασίζεται σε στόχους και αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί, με δεδομένη την ανατροφοδότηση από άλλους ανθρώπους, σχετικά με την αυτοδιάκριση και για τη διάκριση των ιδίων εργασιών 14. Ποικιλομορφία αφορά στις διαφορές σχετικά με το φύλο, τον πολιτισμό, τις εθνοτικές ομάδες, που επηρεάζονται από το είδος του πλαισίου, από την εσωτερική δυναμική των σχέσεων και από την επικρατούσα νοοτροπία της εταιρίας 15. Μέγεθος ομάδας είναι η ευρύτητα του πλαισίου εντός του οποίου εκτελείται το έργο, σε μακρο- και μικροοικονομικό επίπεδο. Αφορά τόσο στην ομάδα εργασίας όσο και στην όλη οργάνωση σελίδα 20 σελίδα 21

12 16. Ικανότητα Αποφάσεων 17. Διαχείριση πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών) 18. Έλεγχος στην εργασία μας 19. Αποδοχές και παροχές 20. Ρόλοι, καθήκοντα και υποχρεώσεις 21. Επαγγελματικές ευκαιρίες αφορά στη λήψη αποφάσεων για τη δική μας ή άλλες εργασίες των ανθρώπων. Συνεπάγεται αυτονομία και ικανότητα να αναλάβουμε την ευθύνη των δικών μας αποφάσεων. Σύμφωνα στο πλαίσιο ή την κατάσταση, μπορεί να είναι ατομική ή συλλογική απόφαση αφορά στο συντονισμό και στην παρακολούθηση του έργου των συνεργατών. Συνεπάγεται οργανωσιακές, επικοινωνιακές και δραστηριότητες λήψης αποφάσεων. Στη διαχείριση των πόρων περιλαμβάνονται επίσης οικονομικοί πόροι, προϋπολογισμοί, χρηματοδοτήσεις αφορά στην άμεση διαχείριση των εργασιών σε κάθε φάση. Αυτό συνεπάγεται αυτονομία σε αποφασιστικό, διοικητικό και οργανωτικό επίπεδο πρόκειται για επίσημες και ανεπίσημες διακρίσεις στην εργασία, στην αποζημίωση για συγκεκριμένο ρόλο και τα υλικά ευεργετήματα (π.χ. εταιρικό αυτοκίνητο) αφορούν στις αρμοδιότητες, ευθύνες και δραστηριότητες που σχετίζονται με συγκεκριμένο επαγγελματικό ρόλο. Καθήκοντα και υποχρεώσεις μπορούν να ανατεθούν από την εταιρεία ή να καθορισθούν από το πρόσωπο. Ο ρόλος περιλαμβάνει το φόρτο, το ωράριο εργασίας και τις βάρδιες. αφορά διάφορες πτυχές του επαγγελματικού μέλλοντος του εργαζομένου: την εξέλιξη της σταδιοδρομίας, τις λειτουργικές αλλαγές, τη σταθερότητα και την συνέχεια της εργασίας. 22. Φωτισμός αφορά στη φωτεινότητα των χώρων εργασίας. Εξαρτάται από την παρουσία και την αριθμό των παραθύρων, το είδος του τεχνητού φωτισμού και τη τοποθέτηση του σχετικά με το χώρο εργασίας (π.χ. παράθυρο πίσω η θέση εργασίας) 23. Περιβαλλοντική Υγιεινή αφορά στην καθαριότητα των χώρων εργασίας και περιοχών υπηρεσιών, παρουσίες κάδων απορριμμάτων και τη κυκλοφορία του αέρα 24. Μικροκλίμα Συνίσταται από τη θερμοκρασία, τον εξαερισμό και την αντιλαμβανόμενη υγρασία στο περιβάλλον εργασίας. Οι πτυχές αυτές μπορούν να ρυθμιστούν π.χ. κεντρική θέρμανση ή να διαχειριστούν από τους εργαζόμενους. 25. Θόρυβοι και δονήσεις οι θόρυβοι λόγω των μέσων που χρησιμοποιούνται από τους εργαζόμενους ή προέρχονται από εξωτερικές πηγές που δεν σχετίζονται με την εργασία (π.χ. κορναρίσματα από το δρόμο). 26. Εσωτερική αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από το μέγεθος και την υποδιαίρεση των χώρων, θέση και το είδος των χώρων εργασίας, τους τρόπους διαφυγής 27. Μέσα αφορούν στα μέσα που χρησιμοποιούνται για την εργασία (π.χ. λογισμικό) και τα έπιπλα (π.χ. ύψος καρέκλας, ύψος και σχήμα της επιφάνεια εργασίας). 28. Μηχανήματα που χρησιμοποιούνται για την εργασία. Μπορούν να είναι υπό τον άμεσο έλεγχο του εργαζομένου ή να ενεργοποιούνται αυτόματα 29. Επαφή με ουσίες ουσίες, σκόνη και υλικό που ο εργαζόμενος μπορεί να αγγίξει ή να εισπνεύσει κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων του 30. Εμπόδια και κόλπα του εδάφους αφορούν στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εδάφους (π.χ. αυλάκια) που μπορεί να είναι ορατά αλλά και μετά βίας να παρατηρούνται από τους εργαζόμενους 31. Στήριξη & Κίνηση αφορούν στις πτυχές που χαρακτηρίζουν το συγκεκριμένο έργο και τις επαναλαμβανόμενες ή συχνές μετακινήσεις. 32. Συνοχή μεταξύ αναμονών και πραγματικής εργασίας συνεπάγεται το επίπεδο ικανοποίησης των εργαζομένων που αφορούν τις δικές τους φιλοδοξίες και τις προσδοκίες και τις δραστηριότητες που εκτελούνται 33. Εργασία-ιδιωτική ζωή αφορά στην ισορροπία των αναγκών μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής. Διάφοροι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν αυτή την ισορροπία: η απόσταση από τον τόπο εργασίας και τη πόλη προέλευσης, οι προσδοκίες σχετικά με την εργασία και τις προτεραιότητες του εργαζομένου 34. Διαδρομή, προσβασιμότητα και η απόσταση της θέσης εργασίας 35. Υγεία των άλλων ανθρώπων 36. Συχνότητα και διαχείριση των κινδύνων αφορούν στο χρόνο που δαπανάται για να φθάσουμε στη θέση εργασίας, η πρακτική των οδών πρόσβασης, το χρόνο του ταξιδιού σπίτι-εργασία, τη διαθεσιμότητα των γραμμών για να φθάσουμε στη θέση εργασίας αφορά στους κανόνες συμπεριφοράς προσανατολισμένης στη διατήρηση της ακεραιότητας των άλλων ανθρώπων. Συνεπάγεται ευθύνη για ενέργειες και παραλείψεις στη συμπεριφορά πρόκειται για καταστάσεις που συμβαίνουν εκτός ελέγχου και σχεδιασμών. Μπορούν να έχουν διαφορετική συχνότητα, περιστασιακή ή συχνή. Συνεπάγονται την πραγματοποίηση έγκαιρης παρέμβασης για την επίλυση της κατάστασης σελίδα 22 σελίδα 23

13 «Κοινωνικές Επιδημίες» Μαρτίου 2010, Αθήνα, Divani Caravel Το έντυπο διατίθεται με την ευγενική χορηγία της Schering Plough