Χρήση Προηγµένων Συνεργατικών Εργαλείων ιαδικτύου. Ελεύθερο Λογισµικό και Λογισµικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) Forum Chat

Transcript

1 Χρήση Προηγµένων Συνεργατικών Εργαλείων ιαδικτύου Ελεύθερο Λογισµικό και Λογισµικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) Forum Chat Εισηγητής : Θάνος Κυρτάτος εκπαιδευτικός

2 «Τα ηλεκτρονικά δίκτυα καθιστούν εφικτούς νέους τρόπους συλλογικής δράσης, απελευθερώνουν τη δηµιουργικότητα συνεργατικών οµάδων οι οποίες είναι µεγαλύτερες και πιο κατανεµηµένες από κάθε άλλη περίοδο της ιστορίας. Η τάξη µεγέθους της εργασίας που µπορεί να γίνει από ανεπίσηµες οµάδες είναι µια προφανής πρόκληση για το status quo». Clay Shirky

3 Γιασήµερα Σύντοµη ιστορική αναδροµή ΕΛ/ΛΑΚ Ορισµός ΕΛ/ΛΑΚ Άδειες χρήσης και µοντέλα ανάπτυξης Το σύστηµα GNU και ελεύθερες εφαρµογές ιεθνείς και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα Προβληµατισµοί Forum Chat

4 Σύντοµηιστορικήαναδροµή εκαετίες 50, 60 και Λογισµικό (µαζί µε πηγαίο κώδικα) διανέµεται ελεύθερα σεδιάφορα forums καισε ακαδηµαϊκού κύκλους O Richard Stallman γράφει το GNU Manifesto Αρχίζει το GNU Project για τη δηµιουργία ενός πλήρως ελεύθερου λειτουργικού συστήµατος Ιδρύεταιτο Free Software Foundation

5 Σύντοµηιστορικήαναδροµή 1991 Ελεύθερο BSD Unix σε PC (µε ( i386) O Linus Torvalds αναγγέλλει και διαθέτει ελεύθερα τον πυρήνα Linux σήµερα Συνεχείς ανακοινώσεις βελτιώσεων αλλά και νέων ελεύθερων προγραµµάτων 1997 ηµοσίευση The Cathedral and the Bazaar του Eric S. Raymond (γιατί η κατανεµηµένη ανάπτυξη λογισµικού λειτουργεί καλά)

6 Σύντοµηιστορικήαναδροµή 1998 Χρήση του όρου open source και κατοχύρωσή του ως σήµα κατατεθέν για προϊόντα ελεύθερου λογισµικού Ορισµόςτου open source (Open Source Definition) προερχόµενοςαπότιςοδηγίες DFSG - Debian Free Software Guidelines Ίδρυση του Open Source Initiative (OSI) σήµερα Το ΕΛ/ΛΑΚ κερδίζει όλο και µεγαλύτερη αναγνώριση

7 ΕΛ/ΛΑΚ (FLOSS) ΕΛ = Ελεύθερο Λογισµικό ΛΑΚ = Λογισµικό Ανοιχτού Κώδικα Ανοιχτός κώδικας σηµαίνει δυνατότητα δοµικής µετατροπής του λογισµικού σε κάτι «νέο» ή βελτιωµένο Ελεύθερη διάθεση µέσω διαδικτύου. Ένα ΡΑΓ ΑΙΑ ΙΟΘΕΤΟΥΜΕΝΟ µοντέλο διάθεσης και ανάπτυξης λογισµικού.

8 ΕΛ vsλακ Χωριστά κινήµατα ΕΛ και ΛΑΚ Υπάρχει διαφωνία ανάµεσα στις κοινότητες του ΕΛκαιτουΛΑΚ, σχετικάµετηφιλοσοφία Ωστόσο σε πρακτικό επίπεδο υπάρχει γενικά συµφωνία! ΈτσιοιόροιΕΛκαιΛΑΚµπορούµεναπούµεπως αναφέρονται λίγο-πολύ στο ίδιο πράγµα Μερικές άδειες χρήσης αναγνωρίζονται ως άδειες χρήσηςλακαλλάόχιωςάδειεςχρήσηςελ Χρήση του όρου ΕΛ/ΛΑΚ (FLOSS Free/Libre - Open Source Software)

9 ΕΛ/ΛΑΚ (FOSS) Το Ελεύθερο Λογισµικό (Free Software) είναι θέµα ελευθερίας και όχι κόστους/τιµής Σύγχυση µε τον αγγλικό όρο free στο free software free as in free speech, not as in free beer. Φιλοσοφία του ΕΛ Τοθέµαείναιηελευθερία είναιόλοτοθέµακαιτοµόνο θέµα. Το Ελεύθερο Λογισµικό (Free Software) σχετίζεται µε την ελευθερία του χρήστη να χρησιµοποιήσει/εκτελέσει, να αντιγράψει, να διανείµει, να µελετήσει, να αλλάξει και να βελτιώσει το λογισµικό.

10 Ορισµός «ελεύθερουλογισµικού» Είναι Ελεύθερο Λογισµικό αν ο χρήστης έχει: την ελευθερία να χρησιµοποιήσει/εκτελέσει το λογισµικό (πρόγραµµα) για κάθε σκοπό (ελευθερία 0) την ελευθερία να µελετήσει πως λειτουργεί το πρόγραµµα και να το προσαρµόσει στις ανάγκες του (ελευθερία 1) - προαπαιτεί πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα την ελευθερία να (ανα)διανείµει αντίγραφα για να βοηθήσει τους άλλους (ελευθερία 2) τηνελευθερίαναβελτιώσειτοπρόγραµµακαινα διαθέσει τις βελτιώσεις στο ευρύ κοινό, ώστε όλοι να επωφεληθούν (ελευθερία 3) - προαπαιτεί πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα

11 Ορισµός «ανοικτούκώδικα» Ανοικτός Κώδικας δεν σηµαίνει µόνο πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα. Η διανοµή πρέπει να συµµορφώνεται µε τα κριτήρια 1. Ελεύθερη αναδιανοµή 2. ιανοµή και του πηγαίου κώδικα 3. ιανοµή µε τους ίδιους όρους αλλαγών και λογισµικού που βασίζεται στο αρχικό. 4. Άδεια αλλαγής του πηγαίου κώδικα (η µέθοδος εφαρµογής αρχείων αλλαγών - patches) 5. Καµία διάκριση απέναντι σεάτοµαήοµάδες 6. Καµία διάκριση απέναντι σε πεδία εφαρµογής 7. Ελεύθερη διανοµή της άδειας χρήσης 8.Άδειαχρήσηςπουδεν εξαρτάται από συγκεκριµένη διανοµή 9.Άδειαχρήσηςπουδεν περιορίζει άλλο λογισµικό 10. Άδεια χρήσης που είναι τεχνολογικά ουδέτερη

12 ΆδειεςχρήσηςΕΛ/ΛΑΚ Πάνω από 50 άδειες χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ συµβατέςµετη GPL (καιτο GNU project, και µη συµβατέςµετη GPL µε αδυναµία επιβολής επιπλέον περιορισµών (Copyleft) και µε δυνατότητα επιβολής επιπλέον περιορισµών (Non-copyleft) Πολλές άδειες χρήσης που δεν ήταν ελεύθερες τροποποιούνται ώστε να γίνουν ελεύθερες Ενδεικτικά: GNU GPL και GNU LGPL X11 License Expat License (MIT license) BSD license, original/modified OpenSSL licence Apache license (ver. 1.0, 1.1) Public Domain. νοµική κατάσταση, όχι άδεια ισοδύναµο µε άδεια που επιτρέπει τα πάντα. και πολλές άλλες

13 Μοντέλαανάπτυξης Σύνδεση της ανάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ µε την κατανεµηµένη ανάπτυξη κώδικα από πολλούς προγραµµατιστές αυτό το µοντέλο ανάπτυξης αποδείχτηκε οτι µπορεί να «δουλέψει» Όµως αυτό δεν είναι το µόνο µοντέλο ανάπτυξης το ΕΛ/ΛΑΚ δεν συνδέεται µε κάποια µεθοδολογία ανάπτυξης Πολλές φορές ΕΛ/ΛΑΚ αναπτύσσεται από µικρές οµάδες Σε κάθε περίπτωση υπάρχει όφελος από διορθώσεις πρόβληµα που συνεισφέρει µεγαλύτερη βάση ΕΛ/ΛΑΚ αναπτύσσουν ακόµη και εταιρείες παραγωγής λογισµικού!!!

14 Το GNU project Το GNU projectξεκίνησετο 1984 µεσκοπόνα υλοποιήσει ένα πλήρες λειτουργικό σύστηµα (παρόµοιοµετο Unix), το GNU system, πουθα είναι ελεύθερο λογισµικό GNU: αρχικά του GNU s Not Unix! Για την υποστήριξη και χρηµατοδότησή του δηµιουργήθηκε το Free Software Foundation - FSF Υπάρχει διαθέσιµη η παραλλαγή του GNU system βασισµένη στον πυρήνα Linux (GNU/Linux)

15 Το GNU/Linux Συνήθως γνωστό σήµερα απλά ως Linux (αν και Linux είναι µόνο ένας πυρήνας για το σύστηµα GNU) Έχει ευρεία χρήση σε συστήµατα εξυπηρετητών Με τα γραφικά περιβάλλοντα γνωρίζει επιτυχία και στους προσωπικούς σταθµούς εργασίας Κυκλοφορεί σε διάφορες διανοµές (εµπορικές και µη) Debian, Slackware, RedHat, SuSe, Mandrake, Knoppix, Gentoo,... Περιλαµβάνουν και πλήθος ελεύθερων εφαρµογών εν είναι όµως το µόνο ελεύθερο λειτουργικό σύστηµα FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, Darwin, FreeDOS

16 Ενδεικτικέςελεύθερεςεφαρµογές KDE, Gnome, XFCE (desktop environments) Mozilla, Konqueror, Epiphany, Galeon (browsers) Ximian Evolution,, Mozilla Thunderbird ( ) OpenOffice.org, Koffice, Gnome Office GIMP, Sodipodi (graphics) Kollab, Kroupware (groupware) MySQL, PostgreSQL, FirebirdSQL, SAP DB (databases) Postnuke, Envolution, Scoop (content management) Whiteboard, ILAIS, Moodle (learning support) GAP, MAXIMA, NTL, R (maths, statistics) Apache, Jakarta tomcat, Zope (web servers) Τux.org

17 Κατάλογοςεφαρµογών Προσπάθεια καταγραφής ΕΛ/ΛΑΚ Free Software Directory ξεκίνησε το Σεπτέµβριο 1999 από το FSF από τον Απρίλιο του 2003 υποστηρίζεται από την UNESCO ΕΛ/ΛΑΚ στην εκπαίδευση και κατάρτιση FREEDUC CATALOG

18 ΛόγοιΑλµατώδουςΑνάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ Ευρεία διάδοση τεχνολογιών και πλατφορµών Ανοιχτού Κώδικα. Ο καθένας µπορεί να αναπτύξει, βελτιώσει και να τα αναδιανέµει Στηρίζονται στην αυτοπαρακίνηση και τη δύναµη της κοινότητας Κάθε προγραµµατιστής µπορεί να αξιοποιήσει τη δηµιουργικότητα και τις δυνάµεις του για να βελτιώσει την εφαρµογή Πλήρης ελευθερία χωρίς όρια

19 ΚύριοιΠαράγοντεςΕΛ/ΛΑΚ IBM HP SUN/ORACLE RedHat Apache Software Foundation Mozilla Foundation Richard M. Stallman Linus Torvalds Επιχειρήσεις ΜΚΟ Άτομα

20 ΚυριότεραπλεονεκτήµαταΕΛΛΑΚ Ηποιότητακαιηαξιοπιστία. Εξοικονόµηση κόστους Όχι εξαρτήσεις από κάποια εταιρεία Αποφυγή αναγκαστικών αναβαθµίσεων Πρόσβαση και δικαίωµα επέµβασης στον πηγαίο κώδικα για πρόσθετη ανάπτυξη Πρόσβαση σε κοινότητα έµπειρων προγραµµατιστών

21 Κυριότερα µειονεκτήµατα ΕΛ/ΛΑΚ Τεκµηρίωσηκαι υποστήριξη. Χαµηλήποιότητααρχικών εκδόσεων.

22 Ποιαείναιταβήµαταπουθαπρέπει να ακολουθήσω;1/2 εν υπάρχει κάποια συγκεκριµένη διαδικασία, παρόλα αυτά ορισµένες ενέργειες είναι κοινός τόπος. Τέτοιες είναι: Καλάορισµέναβήµαταπροόδουκαι καθορισµόςχρονοδιαγράµµατος. Σωστόςχρόνοςπαροχήςτουκώδικα στηνκοινότητα.

23 Ποιαείναιταβήµαταπουθαπρέπει να ακολουθήσω;2/2 ηµιουργίαυποδοµήςγιατους ενδιαφερόµενους developersκαιτο κοινό (CVS tree, mailing lists, κλπ) Σωστό marketingκαι «διαφήµιση». Υπάρχουνπολλοίπουσας περιµένουν.

24 ΥποστήριξητουΕΛ/ΛΑΚαπότο δηµόσιοτοµέα; Με την απλή χρήση ΕΛ/ΛΑΚ το δηµόσιο πιθανά κερδίζει, αλλά δεν επιστρέφει τίποτα στην κοινότητα του ΕΛ/ΛΑΚ. TANSTAAFL There Ain't No Such Thing As A Free Lunch from Robert Heinlein's classic "The Moon is a Harsh Mistress Η δηµιουργία ΕΛ/ΛΑΚ (όπως και κάθε λογισµικού) έχει κόστος Η ανάπτυξη ΕΛ/ΛΑΚ χρηµατοδοτείται µέσω προσφορών στα έργα ανάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ από συγκεκριµένες εταιρείες (µε χρήµατα αλλά και εργασία) κ.λπ.

25 ΥποστήριξητουΕΛ/ΛΑΚαπότο δηµόσιοτοµέα; Η Κίνα χρηµατοδότησε την ανάπτυξη ΕΛ/ΛΑΚ λειτουργικού συστήµατος & γραφικού περιβάλλοντος (στην κινεζική) Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες (Γερµανία ανία κλπ) στο δηµόσιο αποκλείουν «κλειστού τύπου» λογισµικό Το δηµόσιο µπορεί να χρηµατοδοτήσει το ΕΛ/ΛΑΚ π.χ. για περιπτώσεις που δεν υπάρχει ΕΛ/ΛΑΚ που να καλύπτει κάποιες ανάγκες του δηµοσίου, να χρηµατοδοτηθεί ανάπτυξη σχετικού λογισµικού ως ΕΛ/ΛΑΚ π.χ. για παροχή στις επιχειρήσεις (ελεύθερων) λύσεων που θα τονώσουν την ανάπτυξη π.χ. για παροχή στους πολίτες (ελεύθερων) λύσεων που θα εξυπηρετούν βασικές τους ανάγκες

26 Προβληµατισµοί ΟαντίλογοςθέλειτοΕΛ/ΛΑΚναµηνείναικαιτόσο ελκυστικό και εστιάζει τη διαφωνία το σε διάφορα σηµεία: Κόστος το συνολικό κόστος (που περιλαµβάνει το κόστος εγκατάστασης, υποστήριξης, εκµάθησης κ.λπ.) είναι µεγαλύτερο για το ΕΛ/ΛΑΚ Ποιότητα / Αξιοπιστία το ΕΛ/ΛΑΚ δεν αναπτύσσεται µέσα από αυστηρά ελεγχόµενες διαδικασίες εξασφάλισης ποιότητας και δεν είναι τόσο αξιόπιστο Ασφάλεια διάφοροι κακόβουλοι µελετώντας τον πηγαίο κώδικα µπορούν να βρουν και να εκµεταλλευτούν κενά ασφαλείας

27 Προβληµατισµοί... Πρωτοτυπία το ΕΛ/ΛΑΚ δεν συνεισφέρει στην καινοτοµία αφού οτι αναπτύσσεται µιµείται τη λειτουργικότητα υπάρχοντος εµπορικού λογισµικού Επενδύσεις η εξάπλωση του ΕΛ/ΛΑΚ µπορεί να δηµιουργήσει οικονοµικά προβλήµατα στις εταιρείες ανάπτυξης λογισµικού που δεν θα µπορούν να επενδύουν στην έρευνα µε αποτέλεσµα η πρόοδος στην ανάπτυξη λογισµικούνασταµατήσει.

28 Προβληµατισµοί Στα παραπάνω η κοινότητα του ΕΛ/ΛΑΚ αντιτείνει τα επιχειρήµατά της Κόστος καιτοεµπορικόλογισµικόέχεικόστηδιαχείρισης, υποστήριξης, εκµάθησης κ.λπ.) και αν υπολογιστεί το κόστος αγοράς και αναβαθµίσεων τότε το ΕΛ/ΛΑΚ είναι συνολικά ποιο φθηνό Ποιότητα / Αξιοπιστία το ΕΛ/ΛΑΚ είναι ποιοτικό και αξιόπιστο οι διαδικασίες ανάπτυξης αποδείχθηκαν καλές τα παραγόµενα προϊόντα είναι πολλές φορές ανώτερα των αντίστοιχων εµπορικών (π.χ. Apache web server) η συµµετοχική διαδικασία εντοπισµού και διόρθωσης λαθών οδηγεί σε προϊόντα µε λιγότερα bugs

29 Προβληµατισµοί... Ασφάλεια η κοινότητα ανακαλύπτει τα κενά ασφαλείας και τα ασφαλίζει πριν αυτά γίνουν αντικείµενο κακόβουλης εκµετάλλευσης Πρωτοτυπία το ΕΛ/ΛΑΚ συνεισφέρει στην καινοτοµία υπάρχουν καινοτόµα προγράµµατα που εµφανίστηκαν πρώταωςελ/λακ (π.χ. Τ Ε Χ, emacs) γίνονται καινοτόµες βελτιώσεις ακόµη και σε ελεύθερα προγράµµατα που υλοποιούν υπάρχουσα λειτουργικότητα (π.χ. µέθοδοι περιήγησης µε χειρονοµίες στο Mozilla browser, reiser4 filesystem, XML-UI στο Mozilla, scripting γλώσσες όπως Parrot και Perl 6 κ.λπ.)

30 Προβληµατισµοί... Επενδύσεις υπάρχουν επιχειρηµατικά µοντέλα που µπορούν να εφαρµοστούν ώστε να υπάρχει επιχειρηµατική δραστηριότητα γύρω από το ΕΛ/ΛΑΚ επενδύσεις µπορούν να γίνουν και σε ΕΛ/ΛΑΚ έρευνα γίνεται και στα πανεπιστήµια και τα αποτελέσµατα αποτελούν σηµεία απαρχής ανάπτυξης ΕΛ/ΛΑΚ

31 Προβληµατισµοί Πάντως το ΕΛ/ΛΑΚ έχει δηµιουργήσει και νέο τρόπο σκέψης σχετικά µε τον πηγαίο κώδικα Αποτέλεσµα της εξάπλωσης του ΕΛ/ΛΑΚ ήταν διάφορες εταιρείες να επιτρέψουν κατά περιπτώσεις σε πελάτες τους να µπορούν να δουν τον πηγαίο κώδικα επιλεγµένων τµηµάτων των προϊόντων τους Αυτό βέβαια δεν σηµαίνει πλήρη ελευθερία αλλά δείχνει οτι οι εταιρείες αντιδρούν στον αντίκτυπο πουέχειτοελ/λακ

32 Ερωτήµατα Μπορούν ΕΛ/ΛΑΚ και εµπορικό λογισµικό να συνυπάρξουν; µάλλονναιανκρίνουµεαπόεταιρείεςόπωςοι Sun Micro Systems, Google και πρόσφατα Micro Soft. Που και πως είναι καλύτερο να χρησιµοποιηθεί ΕΛ/ΛΑΚ; έναντι εµπορικού λογισµικού και αντίστροφα; Πρέπει η πολιτεία να υποστηρίξει το ΕΛ/ΛΑΚ; Ανναι, πωςθαγίνειαυτόχωρίςναβλαφτείο υγιής ανταγωνισµός;

33 Ερωτήµατα; Το open-sourceλογισµικόδιατίθεταιοπωσδήποτεδωρεάν; Γιαποιολόγοθαήθελεκανείςναδώσειχωρίςκέρδοςτον κώδικαγιατολογισµικόπουέχειαναπτύξει; Σετιθαωφελήσειαυτό; Είναι σίγουρη η επιτυχία ενός προϊόντος λογισµικού εάν αυτό διατεθεί στην κοινότητα µε άδεια τύπου open source; Είναι κάθε είδους λογισµικό κατάλληλο για τέτοιου είδους άδεια; Τι έργο θα πρέπει να επιλέξω προς ανάπτυξη; Ποιαείναιταµεγέθηόσοναφοράτοναριθµότωνχρηστώνπου ενδέχεται να χρησιµοποιήσουν το λογισµικό;

34 ΜερικοίΙστότοποι ΕΛ/ΛΑΚ (Ελεύθερο Λογισµικό/ΛογισµικόΑνοικτούΚώδικα) Free Software ( Open Source Software ( ΕΛ/ΛΑΚ

35 Forum (φόρουµ) Είναι µια διαδικτυακή υπηρεσία που µοιάζει µε έναν ηλεκτρονικό online πίνακα. Οι χρήστες µε κοινά ενδιαφέροντα τοποθετούν τις απόψεις/σηµειώσεις τους πάνωσεέναθέµα. Τα φόρουµ χρησιµοποιούνται συνήθως για να υποβάλουν οι χρήστες ερωτήσεις, να µοιράζονται πληροφορίες, ή να συζητούν τις ιδέες τους.

36

37 Ορισµοίαπλώνχρηστών Πάνω απ όλα, το φόρουµ είναι ένα τόπος συνάθροισης ιδεών και ανθρώπων. Συγκεντρώνονται άνθρωποι οι οποίοισυζητάνε, γελάνεπροβληµατίζονται, βοηθιούνται, τσακώνονται. Είναι σαν µια συγκέντρωση στην αληθινή ζωή, µόνοπουγίνεταιπλέοναπότοσπίτιήτογραφείο. Το forumείναισανναγράφειςέναγράµµασεπολλούς παραλήπτεςήκαιµόνοσέναν, ανεπιλέξειςναστείλεις την δηµοσίευση σου prive. Γράφεις κάτι και µπορεί να πάρειςαπάντησησ έναλεπτό, µιαώρα, µιαµέρα, µια εβδοµάδα. Ένα forumείναιµιαπαρέα. Όχιµετηνκακήέννοια, µ' αυτήν της µάζας. Άνθρωποι ξοδεύουν κοινά τον χρόνο τους. Αυτάκαιάλλαπολλάείναιένα forum...

38 Chat Το Chat είναι η επικοινωνία σε πραγµατικό χρόνο µεταξύ δύο χρηστών του διαδικτύου συνήθως µέσω σύντοµωνγραπτώνµηνυµάτων. Εκτός από τα chat rooms υπάρχουν προγράµµατα άµεσης επικοινωνίας και µηνυµάτων που επιτρέπουν στους χρήστες να βλέπουν πότε είναι συνδεδεµένοι οι φίλοι τους στο internet και να τους στέλνουν άµεσα γραπτά µηνύµατα. Αν διαθέτουν κατάλληλοεξοπλισµό (webcam, ηχεία, µικρόφωνο) επικοινωνούν µε video και ήχο. (Messengers)

39 Chat rooms - messengers Οι συνοµιλίες µπορούν να είναι είτε δηµόσιες είτε ιδιωτικές. Σε κάθε περίπτωση τα chat rooms είναι ιδιαίτερα δηµοφιλή και αυτή η δηµοτικότητα τους όλο αυξάνεται καθώς η ανάγκη επικοινωνίας κάνει τουςχρήστεςτου Internetναταθεωρούνέναπολύ χρήσιµο εργαλείο. Προγράµµατα άµεσης επικοινωνίας (Ιnstant messaging) msn messenger yahoo messenger google talk Skype (;)

40

41 Βασικοί κανόνες γραπτής επικοινωνίας Πέρααπότουςκανόνεςπουδιέπουνοποιαδήποτεανθρώπινηεπικοινωνία, µε γνώµονα τον σεβασµό των συνοµιλητών, όταν ανταλλάσουµε γραπτά µηνύµατα σε ένα chat room ή ένα forum υπάρχουν κάποιοι επιπλέον κανόνες όπως: εν γράφουµε κεφαλαία (Τα κεφαλαία φωνάζουν) εν επαναλαµβάνουµε συνέχεια ότι γράφουµε ενρωτάµεκάτιπούέχειαπαντηθεί. (Spam) ενγράφουµεακαταλαβίστικα (λέξειςτύπου : ftrw@@hg)

42 Βασικοί κανόνες γραπτής επικοινωνίας Τα ψευδώνυµα µας επιλέγονται προσεκτικά. εν δηµοσιεύουµε copy paste από άλλους Χρήστες. εν δηµοσιοποιούµε περιεχόµενα ιδιωτικού chat room ιαβάζουµε προσεκτικά τους κανόνες του chat room ήτου forum πουµαςφιλοξενεί.

43 Ανακεφαλαίωση ΟρισµόςΕΛ/ΛΑΚ Άδειες χρήσης και µοντέλα ανάπτυξης Το σύστηµα GNU και ελεύθερες εφαρµογές ιεθνείς και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες χρήσης ΕΛ/ΛΑΚ Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα Προβληµατισµοί Ερωτήµατα Forum Chat

44 Ερωτήσεις