ΕΝΤΑΞΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ή ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ

Transcript

1 ΕΝΤΑΞΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ή ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΑΤΙΔΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΣΚΑΡΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

2 ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Όταν θα έχει τελειώσει η διδασκαλία οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να ξέρουν: Τι είναι ένταξη, τι είναι σχολική ένταξη Ποια είναι η φιλοσοφία της σχολικής ένταξης Τι σκοπούς εξυπηρετεί και ποια είναι τα οφέλη που προκύπτουν Ποια είναι τα κυριότερα μοντέλα της σχολικής ένταξης Ποια διαδικασία πρέπει να τηρείται για να είναι η ένταξη επιτυχής Τα κριτήρια με τα οποία ελέγχεται η επιτυχία της ένταξης Προβλήματα τα οποία μπορεί να προκύψουν κατά την ένταξη Τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων Τη διαφοροποίηση της διδασκαλίας ως κύριο παράγοντα επιτυχίας της ένταξης Πώς μπορεί (πρόταση) να προωθηθεί η σχολική ένταξη στη σχολική πράξη στον τόπο μας

3 ΣΗΜΕΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ 1. ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ (ΉΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ) ΓΝΩΣΕΙΣ 2. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ 3. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 4. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ 5. ΜΟΡΦΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ / ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ 6. ΠΙΘΑΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 7. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 8. ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ - ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ 9. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 10. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

4 Άσκηση 1 η Γενική εκπαίδευση και ειδική αγωγή Σημειώσετε ομοιότητες και διαφορές που νομίζετε ότι υπάρχουν ανάμεσα στη γενική εκπαίδευση και στην ειδική αγωγή α. Ομοιότητες: β. Διαφορές:......

5 ENOTHTA 1 η ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ (Ή ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ) ΓΝΩΣΕΙΣ 1. Η ειδική αγωγή και η γενική εκπαίδευση εξ ορισμού είναι και οι δύο μορφές εκπαίδευσης. Η μόνηουσιαστική διαφορά είναι ότι: Η γενική εκπαίδευση ασχολείται με το λεγόμενο «φυσιολογικό» παιδί άτομο, ενώ Η ειδική αγωγή ασχολείται με το παιδί άτομο που έχει δυσκολίες ή όπως πολλοί εξακολουθούν να το αποκαλούν «παιδί άτομο με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες».

6 2. Τα μοντέλα της ειδικής αγωγής: Ιατροβιολογικό ή κλινικό μοντέλο Το πρώτο μοντέλο αποκατάστασης των ατόμων με δυσκολίες είχε ιατροκεντρικά χαρακτηριστικά και κλινικό προσανατολισμό Νοητικά καθυστερημένο παιδί άτομο Τυφλό παιδί άτομο Κωφό παιδί άτομο

7 Εκπαιδευτικό μοντέλο Μετά την Έκθεση Warnock (1978) επικράτησε η αντίληψη ότι η εκπαίδευση και αποκατάσταση των ατόμων με δυσκολίες είναι κυρίως σχολικό πρόβλημα. Έτσι διαμορφώθηκε το Εκπαιδευτικό μοντέλο, με έμφαση στα ψυχοπαιδαγωγικά χαρακτηριστικά (γνωσιακά σχήματα, συμπεριφοριστική μάθηση κ.τ.ό) Παιδί άτομο με νοητική υστέρηση Παιδί άτομο με προβλήματα όρασης Παιδί άτομο με προβλήματα ακοής

8 ΠΡΟΣΟΧΗ!!! H μετακίνηση από το ιατροβιολογικό (ή κλινικό) μοντέλο στο εκπαιδευτικό δεν σημαίνει σε καμιά περίπτωση, ότι ο ρόλος των κλινικών επιστημόνων μειώνεται. Ο ρόλος των κλινικών επιστημόνων (γιατρών, ψυχολόγων κ.ά) παραμένει σημαντικός και αναγκαίος, τόσο σε επίπεδο διάγνωσης και αξιολόγησης, όσο και σε επίπεδο προγραμμάτων εκπαίδευσης και αποκατάστασης.

9 ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΑΥΤΩΝ 1. Αποενοχοποίηση του παιδιού και ενοχοποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος. Η ιδέα ότι οι δυσκολίες οφείλονται στις εγγενείς δυσκολίες του παιδιού (παθολογία του παιδιού) ακυρώνεται, και γίνεται δεκτή η ιδέα ότι η αναποτελεσματικότητα του σχολείου οφείλεται στο εκπαιδευτικό σύστημα (παθολογία της εκπαίδευσης)

10 2. Μαζί με τους εγγενείς παράγοντες επιτρέπεται (ή επιβάλλεται) η συνεκτίμηση και άλλων εξωγενών (ή περιβαλλοντικών) παραγόντων, που πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στη διορθωτική ή θεραπευτική παρέμβαση, τόσο σε επίπεδο διάγνωσης και αξιολόγησης, όσο και σε επίπεδο αντιμετώπισης. [ Συστημικό μοντέλο εκπαίδευσης ]

11 Άσκηση 2 η Προσαρμογές που πρέπει να γίνονται Σημειώσετε περιοχές στις οποίες πρέπει να γίνονται προσαρμογές. 1. Προγράμματα (αναλυτικά και διδακτικά)

12 3. Μελετάται περισσότερο και εξειδικεύεται η εκπαίδευση των παιδιών ατόμων με δυσκολίες σε ό,τι αφορά: Το περιβάλλον μάθησης Τα προγράμματα (αναλυτικά και διδακτικά) Τις στρατηγικές και τις μεθόδους διδασκαλίας Τα μέσα και τα υλικά διδασκαλίας

13 ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η Η ΕΝΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΑΤΟΜΟ Καθώς μεγαλώνει, εξελίσσεται και ωριμάζει, μαθαίνει την κουλτούρα, τη γλώσσα, θρησκεία, ήθη, έθιμα τρόπο ζωής των ανθρώπων της κοινότητας κ.ά., καθώς και μηχανισμούς προσαρμογής στην κοινωνία. Ανάλογα με τις δυνατότητες ή τις δυσκολίες του οδηγείται άλλοτε στο κοινωνικό προσκήνιο, άλλοτε στο κοιν. παρασκήνιο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

14 Άσκηση 3 η Διατυπώσετε έναν ορισμό της σχολικής ένταξης / ενσωμάτωσης

15 Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ Ή ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Σχολική ένταξη ενσωμάτωση είναι η ένταξη των ατόμων με δυσκολίες (ή με ΕΕΑ) στα σχολεία της γενικής εκπαίδευσης και η συνεκπαίδευσή τους με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Όροι που έχουν χρησιμοποιηθεί Στην Ελλάδα: Ένταξη, συνεκπαίδευση, ενσωμάτωση Στο εξωτερικό: Integration, mainstreaming, normalization, socialization, Inclusion (Inclusive education)

16 ΤΥΠΟΙ ΕΝΤΑΞΗΣ / ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΓΕΝΙΚΑ ΕΝΤΑΞΗ - ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

17 ΤΥΠΟΙ ΕΝΤΑΞΗΣ / ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ Ή ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ

18 ΤΥΠΟΙ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ / ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ / ΕΝΣΩ- ΜΑΤΩΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ Ή ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ

19 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ/ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ NORMALIZATION ΟΜΑΛΟΠΟΙΗΣΗ Integration Σχολική ένταξη Mainstreaming SOCIALIZATION ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

20 Άσκηση 4 η Φιλοσοφία της Σ.Ε. ή οφέληαπότησ.ε. Σημειώσετε πιθανά οφέλη που προκύπτουν από τη Σ.Ε 1. Το παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες αντιμετωπίζει από την αρχή τις δυσκολίες του σε ένα κανονικό περιβάλλον που θα έχει συνέχεια

21 ΠΙΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι υποχρεωμένοςναζειμετιςδυνατότητεςκαιτιςαδυναμίες του. Το παιδί με εκπαιδευτικές και άλλες δυσκολίες αντιμετωπίζει από την αρχή τις δυσκολίες του σε ένα κανονικό περιβάλλον που θα έχει συνέχεια. Τα άλλα παιδιά γνωρίζουν τις δυσκολίες του και σταδιακά ή άμεσα οδηγούνται στην αποδοχή. Μέσα στην ομάδα όλα τα παιδιά, με και χωρίς δυσκολίες βρίσκουν την ταυτότητά τους και οδηγούνται στην αλληλοαποδοχή.

22 Η κοινή ζωή και μάθηση στο ίδιο σχολείο για όλα τα παιδιά συντελεί στην αποβολή προκαταλήψεων και ανασφαλειών, στη δημιουργία κλίματος αμοιβαίου σεβασμού, στην κατανόηση της διαφορετικότητας και διευκολύνει την ενσωμάτωση των ατόμων με δυσκολίες σε όλους τους τομείς της ζωής. Με την κοινή εκπαίδευση αποβάλλονται οι προκαταλήψεις, τα στερεότυπα και ο φόβος του άγνωστου. Προάγεται η αλληλοκατανόηση, η αλληλοαποδοχή και ενισχύεται η πολυπολιτισμική και πολυμορφική κοινωνία. Με την έννοια αυτή η σχολική ενσωμάτωση δεν είναι απλό λειτουργικό, αλλά ταυτόχρονα είναι και καθαρά ηθικό πρόβλημα και αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την κοινωνική και επαγγελματική ενσωμάτωση των ατόμων με δυσκολίες.

23 ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΕΑ ΑΤΟΜΑ ΧΩΡΙΣ ΕΕΑ Γλωσσική ανάπτυξη Κοινωνική προσαρμογή Συναισθηματική σταθερότητα Ακαδημαϊκή μάθηση Γνώση των ΑμΕΕ Αναγνώριση και αποδοχή Βελτίωση κοιν. συνείδησης και αλλαγή στάσης ζωής

24 ΕΝΟΤΗΤΑ 3 η ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Η αντίληψη της σχολικής ενσωμάτωσης δεν είναι νέα. Μετά τη μελέτη των ατομικών διαφορών στη δεκαετία του 1930, ΠρώτηεφαρμογήστηνΑγγλία μεταρρυθμιστικός νόμος του Πειραματική προσπάθεια του 1964 (Αγγλία). Τέλος δεκαετίας του 60 με αρχές δεκαετίας του 70 στροφή στην εκπαίδευση των ΑμΔ γενικά. Το πρόβλημα από ανθρωπιστικό γίνεται κοινωνικό εκπαιδευτικό κίνημα γονέων και ειδικών επιστημόνων.

25 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Πρώτη προσπάθεια, 1976 (εγκύκλιος ΥΠ.Ε.Π.Θ.) Τέλος δεκαετίας το 70 πρώτες μελέτες στα παιδαγωγικά περιοδικά. Ίδρυση ειδικών τάξεων (Ν. 1143/81), για να διευκολυνθεί η προώθηση της σχολικής ένταξης. Ευρεία συζήτηση του θέματος στη μετεκπαίδευση των δασκάλων για την ειδική αγωγή, στα σεμινάρια, σε διαλέξεις κλπ. Σήμερα γίνεται αποδεκτή η αντίληψη και προωθείται στη σχολική πράξη συστηματικά.

26 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ 1. Ν. 1143/1981: Για πρώτη φορά θεσμοθετείται η ίδρυση ειδικών τάξεων, γιαναδιευκολυνθείηπροώθησητης σχολικής ένταξης. 2. Ν. 1566/1985: Συνεχίζει να προωθείται προς τη σχολική πράξη η αντίληψη της σχολικής ένταξης. 3. Ν. 2817/2000: Προωθεί περισσότερο συστηματικά η αντίληψη της σχολικής ένταξης, για να εναρμονιστεί η πολιτική της χώρας μας με την πολιτική των άλλων χωρών μελών της Ε.Ε. 4. Ο τελευταίος Νόμος που ψηφίστηκε τον Σεπτέμβριος 2008, με τον τίτλο «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες», προωθεί επίσης την αντίληψη της σχολικής ένταξης/ενσωμάτωσης στη σχολική πράξη 5. Διάφορες Υπουργικές Αποφάσεις και εγκύκλιες σχετικές με το αντικείμενο αυτό, με λεπτομερείς ρυθμίσεις.

27 Άσκηση 5 η Αναφέρετε παράγοντες που, κατά τη γνώμη σας, οδήγησαν στη διαμόρφωση της αντίληψης της Σ.Ε. 1. Ο σκοπός της ειδικής αγωγής

28 ΕΝΟΤΗΤΑ 4 η ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΑΝ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ Η μελέτη των ατομικών διαφορών και η αξιοποίηση των πορισμάτων που προέκυψαν στη σχολική πράξη. Ο σκοπός της ειδικής αγωγής. Το υψηλό κόστος του ειδικού σχολείου. Η στάση της κοινωνίας. Το αναπηρικό κίνημα. Η πίεση που άσκησαν οι γονείς.

29 ΕΝΟΤΗΤΑ 5 η ΜΟΡΦΕΣ KAI ΜΟΝΤΕΛΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ Ι. ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ Σ.Ε. 1. Ένταξη με κριτήριο το είδος των προβλημάτων. 2. Ένταξη με κριτήριο τις εκπαιδευτικές ανάγκες. 3. Ένταξη με κριτήριο την εξωτερική στήριξη που απαιτείται. 4. Ένταξη όλων των παιδιών χωρίς διάκριση, ανεξάρτητα από το είδος και τον βαθμό των προβλημάτων.

30 Άσκηση 6 η Περιγράψετε μοντέλα Σ.Ε. που γνωρίζετε

31 ΙΙ. ΜΟΝΤΕΛΑ ΤΗΣ Σ.Ε. 1. Πλήρης ένταξη και υποστήριξη του δασκάλου της τάξης από δάσκαλο ειδικής αγωγής. 2. Πλήρης ένταξη με ταυτόχρονη παρουσία δασκάλου ειδικής αγωγής στην τάξη. 3. Μερική ένταξη και παράλληλη στήριξη του παιδιού σε τμήμα ένταξης. 4. Τμήμα ειδικής αγωγής μέσα στο σχολείο γενικής εκπαίδευσης. 5. Συστέγαση σχολείου ειδικής αγωγής και γενικής εκπαίδευσης

32 ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Ευκαιρίες για εξατομικευμένη διδασκαλία Χώρος με περιορισμένη δυνατότητα διάσπασης της προσοχής ειδικό προσωπικό Μακριά από το ανταγωνιστικό κλίμα της τάξης Φιλικό, ευχάριστο περιβάλλον Ευέλικτα διδακτικά μοντέλα Ευέλικτο διδακτικό πρόγραμμα, προσαρμοσμένο στις δυνατότητες και τις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών

33 ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ Διαχωρισμός του μαθητή από την ομάδα της τάξης του Αναστάτωση του προγράμματος της τάξης Απουσία από μαθήματα που ίσως αρέσουν στο παιδί Υποστήριξη χωρίς πλήρη εναρμόνιση με το πρόγραμμα τάξης Προκειμένου για την Ελλάδα Ανεπαρκής σχεδιασμός Έμφαση στις σχολικές δεξιότητες Ανεπαρκής εξοπλισμός με μέσα και υλικά διδασκαλίας Ανεπαρκής συνεργασία δασκάλου τμήματος και τάξης του παιδιού Ανεπαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Δυσκολία στην επικοινωνία και συνεργασία με τους γονείς

34 Άσκηση 7 η Σημειώσετε προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν κατά την ένταξη

35 ΕΝΟΤΗΤΑ 6 η ΠΙΘΑΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών που εντάσσονται - διατάραξη της τάξης του σχολείου γενικής εκπαίδευσης. Ηαντιμετώπιση της διαφορετικότητας στην τάξη. Ηανεπαρκής εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Οι προσαρμογές των προγραμμάτων και των μεθόδων διδασκαλίας. Η κοινωνική συνείδηση και η στάση των εκπαιδευτικών. Ηανεπαρκής ή ανύπαρκτη υποστήριξη των εκπαιδευτικών. Ηασαφήςπολιτική σχετικά με τη δημιουργία των προϋποθέσεων και της αναγκαίας υποδομής που απαιτείται για την επιτυχή εφαρμογή της αντίληψης της σχολικής ένταξης.

36 Η Σ.Ε. είναι αποτελεσματική αν στην εφαρμογή της τηρούνται κριτήρια, διαδικασίες, αρχές και όροι, και διασφαλίζονται κατάλληλες συνθήκες Ι. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ ΤΗΣ Σ.Ε. Το κριτήριο της αλληλοαποδοχής και της κοινωνικής σχέσης. Το κριτήριο της συμμετοχής. Το κριτήριο του ελάχιστου αποτελέσματος. Το κριτήριο της ελάχιστης επιβάρυνσης.

37 Άσκηση 8 η Πώς πρέπει να λειτουργήσουμε για να προλάβουμε ή να λύσουμε τα προβλήματα που ίσως εμφανιστούν; (διαδικασία και όροι)

38 ΙΙ. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ Επιλογή των παιδιών. Επιλογή του σχολείου και της τάξης ένταξης. Προετοιμασία του παιδιού που εντάσσεται. Προετοιμασία των παιδιών του σχολείου / τάξης ένταξης. Προετοιμασία των γονέων και των δύο πλευρών. Διαμόρφωση κατάλληλων συνθηκών. Εξασφάλιση υποστήριξης των εκπαιδευτικών. Αξιολόγηση της προόδου και της πορείας του παιδιού.

39 ΙΙΙ. ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΟΡΟΙ Διαγνωστική αξιολόγηση των μαθητών Κατάλληλη κτιριακή υποδομή. Κατάλληλες συνθήκες εργασίας. Κατάλληλος εξοπλισμός του σχολείου και της τάξης. Προσαρμοσμένα προγράμματα. Στρατηγικές και μέθοδοι εξατομίκευσης της διδακτικής εργασίας. Επαρκής εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Η προσωπική θεωρία των εκπαιδευτικών Υποστήριξη των εκπαιδευτικών. Διάθεση των αναγκαίων πιστώσεων.

40 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ παράγοντες που την προσδιορίζουν Ένα βασικό ερώτημα που απασχολεί ανέκαθεν τους εκπαιδευτικούς είναι: Πώς θα σχεδιάσουν την διδασκαλία τους, ώστε να είναι αποτελεσματική για όλα τα παιδιά, ανταποκρινόμενη στις διαφορές που παρουσιάζουν σχετικά με: Τη μαθησιακή ετοιμότητα των μαθητών Τα ενδιαφέροντα των μαθητών Τις εμπειρίες των μαθητών Τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν τον κόσμο και μιλούν γι αυτόν. (Tomlison, C. A., 1999, 2004)

41 Άσκηση 9 η Σημειώσετε περιοχές ή σημεία που επηρεάζει η Δ. της Δ 1. Το περιεχόμενο της διδασκαλίας / διδακτικοί στόχοι

42 IV. ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ Ή ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ή ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Ηδιαφοροποίηση αναφέρεται στις ακόλουθες περιοχές: 1. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ: Τι μπορεί και τι πρέπει να μάθει κάθε μαθητής 2. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ : Πώς θα γίνει η διδασκαλία, για να μάθει κάθε μαθητής αυτό που πρέπει και μπορεί να μάθει. 3. ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ - ΑΞΙΟΛ/ΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ: Κάθε μαθητής εργάζεται με τρόπο που μπορεί να αποδώσει καλύτερα και αξιολογείται ανάλογα με την προσπάθεια και το σημείο εκκίνησής του. 4. ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΑΘΗΣΗΣ: Οργάνωση της τάξης εξοπλισμός κανόνες εργασίας.

43 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΣΧΕΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ο εκπαιδευτικός γνωρίζει τα ουσιώδη σημεία του αντικειμένου που διδάσκει Ο εκπαιδευτικός γνωρίζει, σέβεται και σχεδιάζει πάνω στις διαφορές των μαθητών Η αξιολόγηση των παιδιών και η διδασκαλία συνδέονται δυναμικά Όλοι οι μαθητές συμμετέχουν σε αξιόλογες εργασίες Μαθητές και εκπαιδευτικοί συνεργάζονται αρμονικά Ιδιαίτερη σημασία δίδεται στην εξατομίκευση των στόχων και των διαδικασιών της διδασκαλίας Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της διαφοροποίησης της διδασκαλία

44 Η ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ Ο μαθητής συμμετέχει στο μάθημα με κοινούς στόχους, δραστηριότητες, διδακτικό υλικό και μεθόδους αξιολόγησης με τα υπόλοιπα παιδιά, αλλά με διαφορετική διδακτική προσέγγιση, οργάνωση του περιβάλλοντος μάθησης και της υποστήριξης που πρέπει να δεχθεί. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΗ ΔΙΑΦΟ/ΠΟΙΗΣΗ Ο μαθητής συμμετέχει στο μάθμα με διαφοροποιήσεις στις ακόλουθες περιοχές: - διδακτικοί στόχοι - διδακτικές προσεγγίσεις - δραστηριότητες - διδακτικό υλικό - αξιολόγηση - ατομική υποστήριξη

45 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Ανάλογα με τα μαθήματα μπορεί να υπάρξει σημαντική παρέκκλιση από τους συνήθεις στόχους του καθημερινού προγράμ - ματος. Ανάλογα με τον βαθμό δυσκολίας των μαθητών, μπορεί η διαφοροποίηση να περιοριστεί : α. στην επιλογή των βασικότερων στόχων της ύλης που πρέπει να διδαχθεί. β. στην ευρύτερη τροποποίηση των στόχων, ανατρέχοντας ακόμη και σε πρώιμα στάδια του προγράμματος Για πολλές περιπτώσεις μαθητών η συνήθης ύλη της τάξης συνοδεύεται από εξατομικευμένο πρόγραμμα βασικών δεξιοτήτων και εμπλουτίζεται με στόχους που έχουν σχέση με την ποιότητα της ζωής τους και τη συμμετοχή τους στην κοινότητα (π.χ. κοινωνικές δεξιότητες, προ-επαγγελματικές δεξιότητες κ.ά.)

46 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Καλός σχεδιασμός και εκτέλεση της διδασκαλίας Διδασκαλία με χαρακτηριστικά μετασχηματιστικού και όχι απλά διαχειριστικού δασκάλου Χρήση πολυαισθητηριακών μεθόδων διδασκαλίας Χρήση νέων τεχνολογιών Οργάνωση διδακτικών ομάδων διαφορετικών ικανοτήτων και ενθάρρυνση της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας Συστηματική καθοδήγηση και υποστήριξη κάθε μαθητή Πρόβλεψη και παροχή ευκαιριών για επιτυχία των μαθητών Εξατομικευμένη αξιολόγηση και εκτίμηση της προόδου των μαθητών (εκτιμάται όχι μόνο το τελικό προϊόν, αλλά και η προσπάθεια του κάθε μαθητή, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις δυσκολίες του

47 ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΕ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ Τμήμα... Έναρξη... Λήξη... Διδακτικός στόχος: Προσθέτει αριθμούς με άθροισμα ως το Προσθέτει αριθμού με το 1 ως το 5 (π.χ. 1+1, ) Γιώργ Δημή Μαρί Μάνο Δήμη Θόδω Προσθέτει αριθμού με το 2 ως το 4 (π.χ. 1+2, ) 3. Προσθέτει αριθμου με το 3 ως το 6 (π.χ. 1+3, )

48 ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Διαμόρφωση και λειτουργία του περιβάλλοντος μάθησης με διαδικασίες και κανόνες που συναποφασίζονται από τον δάσκαλο και τους μαθητές Οργάνωση της αίθουσας διδασκαλίας έτσι, ώστε: - να διαθέτει επαρκή εξοπλισμό με μέσα και υλικά διδασκαλίας - να εξασφαλίζει οπτική επαφή μαθητών δασκάλου πίνακα - να αποφεύγονται εξωτερικά ερεθίσματα διάσπασης προσοχής - να διευκολύνεται η διαμαθητική επικοινωνία και η ευελιξία στην διαμόρφωση των διδακτικών ομάδων Παροχή πρόσθετης βοήθειας από ειδικευμένο εκπαιδευτικό και άλλο επιστημονικό προσωπικό μέσα στην τάξη ή στο τμήμα ένταξης

49 Άσκηση 10 η Σημειώσετε κύρια χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της διαφοροποιημένης διδασκαλίας Παραδοσιακή διδασκαλία Διαφοροποιημένη διδασκ

50 V. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Οι διαφορές των μαθητών αγνοούνται ή αντιμετωπίζονται περιστασιακά. Δεν γίνεται αρχική αξιολόγηση, αλλά μόνο αξιολόγηση της προόδου. Σπάνια ο εκπαιδευτικός γνωρίζει το μαθησιακό προφίλ των παιδιών. Δεν λαμβάνεται πάντα υπόψη το ενδιαφέρον των μαθητών. Η διδασκαλία, με ελάχιστες εξαι ρέσεις, απευθύνεται σε όλη την τάξη. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΔΙΔΑ/ΛΙΑ Οι ατομικές διαφορές των μαθη των αποτελούν βασικό κριτήριο για τον σχεδιασμό της διδα/λίας. Η διδασκαλία προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες των παιδιών. Λαμβάνονται υπόψη τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Χρησιμοποιούνται ποικίλες διδακτικές μέθοδοι Η μαθησιακή ετοιμότητα, το ενδιαφέρον και το μαθησιακό προφίλ των παιδιών αποτελούν βάση για τον σχεδιασμό της διδασκαλίας.

51 Ένα μόνο εγχειρίδιο χρησιμοποιείται στην τάξη Ο εκπαιδευτικός λύνει τα προβλήματα της τάξης Χρησιμοποιούνται κοινά κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών Ο εκπαιδευτικός αξιολογεί μόνο το τελικό προϊόν Για κάθε πρόβλημα υπάρχει μία μόνο απάντηση Ο εκπαιδευτικός κατευθύνει τη μαθησιακή συμπεριφορά των μαθητών Ο εκπαιδευτικός έχει ρόλο διαχειριστικό Πολλές πηγές χρησιμοποιούνται στην τάξη Ο εκπαιδευτικός διευκολύνει τη λύση των προβλημάτων Οι μαθητές αξιολογούνται με διάφορους τρόπους Ο εκπαιδευτικός αξιολογεί και την προσπάθεια του μαθ. Για κάθε πρόβλημα μπορεί να υπάρχουν πολλές απαντ. Ο εκπαιδευτικός διευκολύνει την ανάπτυξη μαθησιακών δεξιοτήτων, ώστε να μαθαίνουν αυτόνομα Ο εκπαιδευτικός έχει ρόλο μετασχηματιστικό.

52 Άσκηση 11 η Με βάση την ελληνική πραγματικότητα τι προτείνετε για την προώθηση της σχολικής ένταξης στη σχολική πράξη.

53 ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ Με βάση την ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα, μια πρόταση για την προώθηση της σχολικής ενσωμάτωσης στον τόπο μαςπρέπει να περιλαμβάνει τα εξής στάδια: Στάδιο 1ο Προώθηση στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης μικρού αριθμού παιδιών των οποίων, με βάση το είδος και τον βαθμό της δυσκολίας, η ενσωμάτωση δεν είναι πολύ απαιτητική και παράλληλη εφαρμογή προγραμμάτων δημιουργίας υλικοτεχνικής υποδομής και επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών. Συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή της προόδου των παιδιών στους επιμέρους τομείς.

54 Στάδιο 2ο Σταδιακή αύξηση του αριθμού των παιδιών και των απαιτήσεων της ενσωμάτωσης. Συνέχεια της δια-μόρφωσης της υλικοτεχνικής υποδομής και της επιμόρφωσης των λειτουργών της εκπαίδευσης. Στάδιο 3ο Γενική εφαρμογή της αντίληψης της σχολικής ενσωμάτωσης στη σχολική πράξη, ανεξάρτητα από το είδος και τον βαθμό των δυσκολιών των παιδιών. Χρονοδιάγραμμα????

55 Να θυμούμαστε ότι : Τα ατομικά δικαιώματα πρέπει να γίνονται σεβαστά, αλλά πρέπει να υπάρχει και αποτελεσματικότητα. Ίσες ευκαιρίες δεν σημαίνει ίδιες ευκαιρίες. Τόσο για το «φυσιολογικό» παιδί όσο και για το παιδί με δυσκολίες πρέπει να εξασφαλίζονται οι ευκαιρίες που χρειάζεται το καθένα, για να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί ικανοποιητικά στο βαθμό που το καθένα μπορεί. Γι αυτό ίσως είναι προτιμότερο αντί «ίσες ευκαιρίες» να χρησιμοποιούμε τον όρο «ισότιμες ευκαιρίες».

56 ΜετηνπροώθησητηςΣ.Ε/Ε., ο ρόλος της ειδικής αγωγής πρέπει να αλλάξει. Με την ενσωμάτωση η τάξη του κοινού σχολείου γίνεται πολυμορφική πολυδύναμη. Η όποια ιδιαίτερη φροντίδα και υποστήριξη πρέπει να δίδεται στο παιδί με δυσκολίες στα πλαίσια του ενιαίου σχολείου, με εξατομικευμένα υποστηρικτικά προγράμματα από το προσωπικό της ειδικής αγωγής. Με την έννοια αυτή η ειδική αγωγή θα λειτουργεί ως ένα σύστημα υποστηρικτικών υπηρεσιών.

57 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η σχολική ενσωμάτωση είναι σύμφωνη με το αξίωμα των ίσων ευκαιριών εκπαίδευσης, λειτουργεί κατά της κοινωνικής διαφοροποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού και διευκολύνει την ισότιμη ένταξη των ατόμων με δυσκολίες στην κοινότητα, στην απασχόληση και στη ζωή. Οι όποιες ενστάσεις ή επιφυλάξεις δεν ακυρώνουν την αντίληψη της σχολικής ενσωμάτωσης και την προώθησή της στη σχολική πράξη. Απλώς μας καθιστούν περισσότερο προσεκτικούς κατά την εφαρμογή της.

58 Αν η σχολική ενσωμάτωση προωθηθεί σωστά, τότε η ειδική αγωγή και η γενική εκπαίδευση, κατά ένα μεγάλο μέρος, θα συνυπάρχουν και θα συλλειτουργούν ως ενιαίο πλαίσιο εκπαίδευσης. Τότε η ειδική αγωγή και η γενική εκπαίδευση θα είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

59 Άσκηση 12 η Σημειώσετε Χ στις περιπτώσεις των παιδιών με ΕΕΑ, που νομίζετε ότι μπορούν να ενταχθούν στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης. 1. Παιδιά με προβλήματα όρασης 2. Παιδιά με προβλήματα ακοής 3. Παιδιά με νοητική υστέρηση 4. Υπερευφυή και ταλαντούχα παιδιά 5. Παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες.. 6. Παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς. 7. Παιδιά με διαταραχές λόγου και ομιλίας 8. Παιδιά με διαταραχές της ανάπτυξης (αυτιστικά) 9. Παιδιά με κινητικά προβλήματα 10. Παιδιά με σύνθετες ή πολλαπλές αναπηρίες..

60 Άσκηση 13 η Προτείνετε διαδικασία και μοντέλα σχολικής ένταξης που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να ενταχθούν οι παρακάτω μαθητές στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης 1. Ο Γιώργος που έχει πρόβλημα όρασης (Ο.Ο. = 4/10) 2. Η Μαρία που έχει έντονες μαθησιακές δυσκολίες (δυσλεξία) 3. Ο Μιχάλης που έχει προβλήματα συμπεριφοράς 4. Ο Νίκος που έχει γνήσιο αυτισμό

61 Άσκηση 14 η Επιλέξετε ένα αντικείμενο διδασκαλίας της ειδικότητάς σας (γλώσσα, μαθηματικά, βιολογία, άλλο) και σχεδιάσετε διαφοροποιημένη διδασκαλία, με τα παρακάτω σημεία σε τάξη δικής σας επιλογής. 1. Το περιεχόμενο της διδασκαλίας 2. Τις στρατηγικές (μεθόδους) διδασκαλίας 3. Το περιβάλλον της τάξης 4. Τα μέσα και τα υλικά διδασκαλίας 5. Τις εργασίες των μαθητών 6. Την αξιολόγηση των μαθητών

62 ΤΕΛΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Μέχρι να υπάρχουν αρωστημένα γονίδια και ατυχήματα θα υπάρχουν και άτομα με βαριές αναπηρίες, τα οποία δεν ωφελούνται από την ένταξή τους στα σχολεία γενικής εκπαίδευσης. Συνεπώς, το σχολείο ειδικής αγωγής θα υπάρχει για πολλά χρόνια ακόμη ως σχολείο ανάγκης. Όμωςδενπρέπειναέχειτη μορφή του σημερινού σχολείου ειδικής αγωγής. Αυτό που θα χρειάζεται τότε θα είναι ένα Πολυδύναμο Ενιαίο Κέντρο Ειδικής Αγωγής (ΠΕΚΕΑ), το οποίο θα λειτουργεί ως ενιαίο πλαίσιο, με ειδικά προγράμματα, ειδικευμένο προσωπικό, με εσωτερική συνοχή, αλληλουχία και συνέχεια.

63 Σαςευχαριστώγιατησυνεργασία Καλή συνέχεια!!!