ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ. Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας. Τμήμα Λογιστικής Α' < '- Χ. Θέμα πτυχιακής εργασίας:

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής Α' < '- Χ ' ' ' ^ '/ν' ί - :: ^ ' Α / ^ ν Θέμα πτυχιακής εργασίας: Προώθηση του τουρισμού.πως οι χώρες συμβάλουν στην ισορροπημένη και υγιή ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχαιάας. Υποβλη θείσα στον Καθηγητή Σκαρβατζόπουλο Κοσμά Από την Σπουδάστρια ΓΙΑΤΖΟΓΛΙΔΟΥ ΣΟΦΙΑ (Αδαμ.Κοραή 4, Ορεστιάδα) Έναρξη: Νοέμβριος 2007 Παράδοση: Μάιος 2008 Καβάλα 2008

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο τουρισμός αποτελεί χωρίς άλλο έναν κλάδο οικονομικής δραστηριότητας η σημασία του οποίου σε ορισμένες χώρες υποδοχής και φιλοξενίας τουριστών δεν μπορεί να υποβαθμιστεί και πολύ περισσότερο να αγνοηθεί. Η τουριστική βιομηχανία αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη βιομηχανία στον κόσμο, η συμβολή της οποίας στην ανάπτυξη ή μεγέθυνση των οικονομιών πολλών χωρών δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις. Αντικείμενο λοιπόν, της παρακάτω πτυχιακής εργασίας αποτελεί η προώθηση του τουρισμού και το πως οι χώρες συμβάλλουν στην ισορροπημένη και υγιή ανάπτυξη του τουρισμού. Γίνεται πλήρης αναφορά στους τρόπους με τους οποίους οι χώρες συμβάλουν στην προώθηση του τουρισμού τους καθώς και η σημασία του τουρισμού στην Ελλάδα. Ακόμη, αναφέρονται συνοπτικά όλες οι μορφές τουρισμού και εναλλακτικού τουρισμού που υπάρχουν. Η πτυχιακή εργασία ολοκληρώνεται με την εκπόνηση μιας συγκριτικής μ.ελέτης του τουρισμού ανάμεσα στην Ελλάδα και της ανταγωνίστριες χώρες απο την οποία διαφαίνονται οι ετηδράσεις του τουρισμού στην οικονομία της κάθε χώρας. ^ / έ / ο 8 ( ^ ΐ Ο Ι Ϋ 'β

3 Περιεχόμενα Πρόλογος Περιεχόμενα Κατάλογος διαγραμμάτων/γραφημάτων Κατάλογος συντμήσεων Ευχαριστίες Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή σελίδα : 1.1. Σκοπός πτυχιακής εργασίας 1.2. Δομή πτυχιακής εργασίας Κεφάλαιο 2. Διαστάσεις του τουρισμού 2.1. Κίνητρα τουριστικής μετακίνησης 2.2. Φραγμοί τουριστικής μετακίνησης 2.3. Βασικές κατηγορίες τουρισμού 2.4. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού 2.5. Επιδράσεις του τουρισμού Κεφάλαιο 3. Τρόποι προώθησης του τουρισμού 3.1 Αναβάθμιση της ποιότητας του προϊόντος Εμπλουτισμός και διαφοροποίηση του συνολικού τουριστικού προϊόντος Εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού Ενίσχυση της εταχειρηματικότητας Προώθηση και προβολή της χώρας με νέα εργαλεία και σύγχρονες μεθόδους Εκσυγχρονισμός των δομών της δημόσιας διοίκησης και των μηχανισμών άσκησης της τουριστικής πολιτικής. 29

4 Κεφάλαιο 4. Ο τουρισμός στην Ελλάδα 4.1. Αδυναμίες 4.2. Πλεονεκτήματα 4.3. Σημασία 4.4. Στόχος 4.5. Ανάπτυξη του τουρισμού Κεφάλαιο 5. Συγκριτική μελέτη ανάπτυξης τουρισμού μεταξύ Ελλάδας και ανταγωνίστριων χωρών ελληνικός ανταγωνισμός στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισμού Η σπουδαιότητα του τουρισμού για την παγκόσμια και ελληνική οικονομία 45 Κεφάλαιο 6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 53

5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ Διαγράμματα 1. ΑΦΙΞΕΙΣ- ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 2. ΕΑΑΑΔΑΑΦΙΞΕΙΣ -ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 3. ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ; ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ ΕΑΑΑΔΑΣ ΚΑΙ ΑΔΑΩΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ σελ: 45 σελ: 46 σελ: 49 Στατιστικοί ττίνακες 1. ΕΓΧΩΡΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜ ΟΣ/ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ σελ: ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΙΜΩΝ ΣΤΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ σελ: ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ ΑΝΑ ΑΦΙΞΗ σελ: ΚΑΙΝΕΣ / ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΟ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙΝΩΝ σελ: ΕΙΣΠΡΑΞΕΙΣ / ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ σελ: 52

6 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ \νττο Ψ ογμ ΤΓ&νεΙ 3ΐκ1 Τοιιτΐδίη Οοιιηοΐΐ υ Ν λ ν Τ Ο Ι Ι η ΐίε ά Ν α ίΐο η δ Ψ ογμ Τ ο υ χ ΐδ ίη θ Γ 3 Π Ϊζα ίίο η ΑΕΠ. Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΑΜΕΑ Άτομα με Ειδικές Ανάγκες Ε.Ε Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΟΤ. Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού ΕΣΥΕ Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος ΞΑΕ Ξένες Άμεσες Επενδύσεις ΠΟΤ Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού

7 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστώ την αδερφή μου Ελένη για την πολύτιμη συμβολή της στην εκπόνηση της παρακάτω πτυχιακής εργασίας.

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΣΚΟΠΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ο τουρισμός αποτελεί πια ένα γενικά αποδεκτό, συνηθισμένο και αναμενόμενό τρόπο ζωή ενός μεγάλου και συνεχώς αυξανόμενου αριθμού ανθρώπων σε όλα τα μέρη του κόσμου. Ο τουρισμός αν και έχει πια εκδημοκρατιστεί δεν παύει να αποτελεί ένα είδος πολυτελείας, αν και αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα όλων των πολιτών να απολαμβάνουν αυτό το κοινωνικό αγαθό. Είναι δείκτης ανάπτυξης, είναι δείκτης κοινωνικού πολιτισμού. Η ανάπτυξη του τουρισμού ούτε απο τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να επιτευχθεί αλλά ούτε και απο μόνη της. Υπάρχουν κάποιοι που συμβάλουν σε αυτό και αυτοί δεν είναι άλλοι απο τις χώρες υποδοχής και φιλοξενίας τουριστών. Σκοπος λοιπον, της παρακάτω πτυχιακής εργασίας είναι η ανάλυση της προώθησης του τουρισμού απο τις χώρες. 1.2 ΔΟΜΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζονται οι διαστάσεις του τουριστικού φαινομένου. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα κίνητρα και οι φραγμοί της τουριστικής μετακίνησης, οι βασικές κατηγορίες του τουρισμού, οι εναλλακτικές μορφές του τουρισμού και τέλος, οι ετηδράσεις του τουρισμού οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύονται οι τρόποι προώθησης του τουρισμού απο τις χώρες. Οι χώρες προωθούν τον τουρισμό τους αναβαθμίζοντας την ποιότητα το τουριστικού προϊόντος, με τον εμπλουτισμό ή τη διαφοροποίηση του προϊόντος, με την εκπαίδευση και κατάρτιση ανθρώτανου δυναμικού, με την ενίσχυση της εταχειρηματικότητας, με την προβολή της χώρας τους με νέες μεθόδους, με τον εκσυγχρονισμό των υποδομών και με την μείωση των τιμών.

9 Στο τέταρτο κεφάλαιο εξετάζεται ο τουρισμός στην Ελλάδα. Τα πλεονεκτήματα του τουρισμού, οι αδυναμίες του, η σημασία του τουρισμού στην Ελλάδα και οι στόχοι για την ανάπτυξη του τουρισμού. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται μία συγκριτική μελέτη μεταξύ του τουρισμού της Ελλάδος και των ανταγωνίστριων χωρών. Συγκεκριμένα εξετάζεται η εισροή συναλλαγματικών εσόδων στις χώρες υποδοχής και φιλοξενίας, η συμβολή του τουρισμού στη διαμόρφωση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος και οι δείκτες ανταγωνιστικότητας του τουρισμού κάθε χώρας. Στο έκτο κεφάλαιο γίνονται οι συμπερασματικές παρατηρήσεις που αφορούν την συγκριτική μελέτη που προηγήθηκε στο τιέμπτο κεφάλαιο. Παρουσιάζονται συνοπτικά τα συμτιεράσματα στα οποία καταλήξαμε απο την συγκριτική μελέτη του τουρισμού ανάμεσα στην Ελλάδα και τις ανταγωνίστριες χώρες.

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΑΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ 2.1 ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ Κύριο χαρακτηριστικό του τουρισμού είναι αναμφίβολα ο δυναμισμός με τον οποίο ανοπτόοσεται. Στη βάση του δυναμισμού του τουρισμού είναι μία βαθώ ρ^ωμένη ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για ξεκούραση και αναψυχή, η επιθυμία για γνωριμία με νέους τόπους, επαφή με άλλους λαούς και πολιτισμούς κλπ. Ο τουρισμός αναμφίβολα αποφέρει ικανοποιήσεις που μόνο οι τουριστικές εμπειρείες μπορούν να εξασφαλίσουν. Τα βασικά κίνητρα για την πραγματοποίηση ενός τουριστικού ταξιδίου μπορούν να διακριθούν σε τέσσερις κατηγορίες οικονομικά, πολιτιστικά, φυσικά, ψυχολογικά χώρις να έχουν βέβαια πάντα την ίδια επίδραση. Η θερμοκρασία, η ηλιοφάνια, η βλάστηση, η μορφολογία του εδάφους κλπ αποτελούν τα φυσικά και κλιματολογικά κίνητρα που ωθούν μια τουριστική μετακίνηση. Είναι αυτά που συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση ορισμένων μορφών τουρισμού όπως χειμερινών σπόρ, θαλάσσιου τουρισμού, τουρισμού παραχείμασης, ορεινού τουρισμού κλπ. Αλλο σημαντικό κίνητρο αποτελούν τα πολιτιστικά στοιχεία που συνθέτουν την πολιτιστική κληρονομιά μιάς χώρας φιλοξενίας τουριστών. Κίνητρο λοιπον είναι η γνωριμία με την ιστορία της χώρας υποδοχής μέσα από ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία πινακοθήκες κλπ. Ετάσης, εττηρεάζουν καθοριστικά μεγάλο μέρος των τουριστών να ετπσκεφτούν ένα τουριστικό προορισμό τα οικονομικά στοιχεία που συνθέτουν το κόστος ζωής στις χώρες υποδοχής, το κόστος του τουριστικού πακέτου κλπ. Τέλος, δεν πρέπει να παραλείψουμε τα ψυχολογικά κίνητρα τα οποία εττηρεάζουν καθοριστικά τη λήψη αποφάσεων εκ μέρους των τουριστών να εττισκεφτούν νέους τόπους. Οι εσωτερικές παρορμήσεις, η ανάγκη για αλλαγή, για κάτι διαφορετικό. Τα κίνητρα δεν έχουν πάντα τη ίδια εττίδραση στα άτομα διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και το μορφωτικό τους εττίττεδο.* Πηγή 1 : Εισαγοογή στον τουρισμό Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Λ Εκδοση Εκδόσεις ΙΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σελ. 56

11 2.2 ΦΡΑΓΜ ΟΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ Υπάρχουν, βέβαια, λόγοι που αποτρέπουν μια τουριστική μετακίνηση ή απλά την περιορίζουν. Οι φραγμοί αυτοί, της τουριστικής μετακίνησης αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα ανάπτυξης του τουρισμού και θα πρέπει να ληφθούν υπόψη καθώς και και να γίνουν προσπάθειες εξάλειψής τους. Κύριος ανασταλτικός παράγοντας του τουρισμού είναι το κόστος της τουριστικής μετακίνησης. Το καθαρό εισόδημα των υποψηφίων τουριστών οι οποίοι συμπεριφέρονται ορθολογιστικά, πρέπει να κατανέμεται σε τουριστικά αγαθά και υττηρεσίες σε ποσότητες, ποιότητες και ποικιλίες ώστε να μεγιστοποιείται η χρησιμότητά τους. Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει να κάνει κανείς τουρισμό είναι αναμφισβήτητα η ύπαρξη ελεύθερου χρόνου. Όσο μικρότερα είναι τα περιθώρια ελεύθερου χρόνου που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος, τόσο μικρότερα είναι τα περιθώρια ικανοποίησης των τουριστικών του αναγκών. Πολλές φορές βάζει φραγμούς στην τουριστική μετακίνηση η κατάσταση της υγείας των ανθρώπων ενώ άλλες φορές την κάνει και απαγορευτική.τα άτομα αυτά εφόσον έχουν την οικονομική δυνατότητα μπορούν να κάνουν μόνο τουρισμό υγείας ή θεραπευτικό. Η οικογενειακή κατάσταση αν δε βάζει φραγμό στον τουρισμό τον δυσκολεύει σημαντικά.δεν είναι εύκολη υπόθεση η μετακίνηση μιας οικογένειας με παιδιά. Έπειτα θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η κατάλληλη υποδομή για παιδιά και η νοσοκομιακή περίθαλψη που περιορίζουν τις τουριστικές ετηλογές του τουριστικού προορισμού.η έλλειψη πληροφόρησης για τουριστικούς προορισμούς και οι ικανοποιήσεις που προσφέρουν αποτρέπουν την τουριστική μετακίνηση. Τέλος, θα πρέπει να οοναφερθεί ο φόβος να ταξιδέψουν. Η φοβία να χρησιμοποιήσουν κάποιο μεταφορικό μέσο, οι πόλεμοι, οι κοινωνικές αναταραχές, οι ετπ,δημίες και η αρνητική δημοσιότητα για ένα τουριστικό προορισμό αποτρέπουν μια μετακίνηση.^ Πτιγή 2 ; Εισαγωγή στον τουρισμό -». Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 ΑΈκδοση Εκδόσεις ΓΝΤΕΚ.ΒΟΟΚ8 σελ. 59 4

12 2.3 ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ο τουρισμός διακρίνεται σε έξι βασικές κατηγορίες οι οποίες εξαρτώνται κατά κύριο λόγο, από τους παράγοντες που προσδιορίζουν το φαινόμενο. Συγκεκριμένα αυτές είναι οι εξής : Α) ΜΑΖΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο μαζικός τουρισμός θεωρείται η κατηγορία εκείνη του τουρισμού που χαρακτηρίζεται απο ομαδικότητα συμμετοχής των τουριστών στις διάφορες φάσεις της τουριστικής δραστηριότητας, πλήν όμως σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται αποκλειστικά μα τον τουρισμό διακοπών (χναψυχής τύπου μακράς διανομής. Ο συλλογικός - ομαδικός χαρακτήρας του μαζικού τουρισμού αναφέρεται και στον τρόπο οργάνωσης και εκτέλεσης της τουριστικής μετακίνησης, δηλαδή, του ταξιδίου, καθώς εττίσης στη συγκέντρωση των τουριστών στους τόπους διαμονής της χώρας υποδοχής και φιλοξενίας τους. Το άτομο, δηλαδή, ο τουρίστας, εντάσσεται ταυτιζόμενο ή μη ταυτιζόμενο σε ομάδες περισσότερο ή λιγότερο ομοειδών τουριστικών αναγκών ή επιθυμιών και συμμορφώνεται προς ορισμένα σχήματα συμτιεριφοράς, εξασφαλίζοντας έτσι ταυτόχρονα ένα μίνιμουμ ικανοποίησης που προσφέρεται η καλή οργάνωση και εκτέλεση του ταξιδίου εκ μέρους των τουριστικών πρακτορίων.^ Β) ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο ατομικός τουρισμός είναι η αντίθετη του του μαζικού τουρισμού κατηγορία, που χαρακτηρίζεται από την ανεξάρτητη ατομική οργάνωση και εκτέλεση του ταξιδίου εκ μέρους ων τουριστών. Η ανάπτυξη αυτής της κατηγορίας τουρισμού συνδυάζεται σε μεγάλο βαθμό, πλήν όμως όχι αποκλειστικά με ατομικά-ιδιωτικά μέσα μετακίνησης, όπως είναι τα αυτοκίνητα, τα αυτοκινούμενα τροχόστητα, τα θαλαμηγά σκάφη κλπ. τόσο κατά τη μετάβαση όσο και κατά τη διάρκεια της παραμονής του τουρίστα στη χώρα ή τις χώρες υποδοχής και φιλοξενίας του. Πηγή 3 : Εισαγωγή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ, Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 ΛΈκδοση Εκδόσεις ΙΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σελ. 105

13 ο κύριος χαρακτήρας της κατηγορίας αυτής τουρισμού είναι περιηγητικός, οι δε παράγοντες που προσδιορίζουν το μεγεθός της σε συνάρτηση με αυτό των άλλων κατηγοριών τουρισμού, που προσφέρονται στην τουριστική αγορά, είναι (1). η απόσταση που χωρίζει τη χώρα της μόνιμης διαμονής των τουριστών απο τη χώρα υποδοχής και φιλοξενίας τους, (2) : ο βαθμός οικονομικής προσπελασιμότητας των τουριστικών προορισμών στις χώρες υποδοχής, (3) : το ετιίτιεδο ανάπτυξης των συγκοινωνιακών δικτύων και μέσων στις χώρες υποδοχής, (4) : η προσφορά κατάλληλων από ποσοτικής και ποιοτικής άποψης υττηρεσιών σις χώρες υποδοχής τους,, -.4, που διευκολύνουν τις τιεριηγήσεις τους και τις κανουν τπ,ο (χνετες και τηο ευχάριστες Γ ) ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο εσωτερικός τουρισμός πραγματοποιείται από τον ντότηο πληθυσμό μιας χώρας μέσα πάντα στα φυσικά της όρια, δηλαδή μέσα στην ετπκράτεια της.αν και η συγκεκριμένη κατηγορία τουρισμούκάθε άλλο παρά σαν συναλλαγματοφόρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί, παρ όλα αυτά όμως παρουσιάζει σημαντικές οικονομικές και άλλες ωφέλειες για τη χώρα στην οποία αναπτύσσονται.μια από αυτές είναι οπωσδήποτε και η συγκράτηση της εκροής συναλλάγματος εξαιτίας της μη πραγματοποίησης εξωτερικού τουρισμού εκ μέρους του ντόταου πληθυσμού.^ Δ ) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Ο εξωτερικός ή διεθνής τουρισμός πραγματοποιείται απο άτομα που διαμένουν μόνιμα σε μια χώρα και την εγκαταλείπουν προσωρινά για να επισκεφτούν κάποια άλλη ή κάποιες άλλες χώρες για τουριστικούς λόγους και με αυτό τον τρόπο να ικανοποιήσουν συγκεκριμένες τουριστικές ανάγκες ή εταθυμίες τους.κατά συνέπεια εξωτερικό τουρισμό έχει οποιαδήποτε χώρα, όταν μόνιμοι κάτοικοι άλλων χωρών την επισκέπτονται ή όταν μόνιμοι κάτοικοι της επισκέπτονται άλλες χώρες για τουριστικούς λόγους.^ Ε ) ΣΥΝΕΧΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Χαρακτηριστική διάκριση του συνεχούς τουρισμού είναι ότι διαρκεί όλο το χρόνο, που σημαίνει ότι σε καμία τιερίπτωση δεν ετιηρεάζονται οι δραστηριότητες του από τις κλιματολογικές συνθήκες που ετακρατούν σε όλες τις εποχές, δηλαδή σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Πηγές 4,5,6 : Εισαγωγή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Ά Έκδοση Εκδόσεις ΙΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σελ

14 Οι αντιπροσωπευτικότερες μορφές τουρισμού αυτής της κατηγορίας είναι ο συνεδριακός τουρισμός, ο τουρισμός κινήτρων, ο τουρισμός εκθέσεων, ο τουρισμός πόλης και ο μορφωτικός τουρισμός 7 Σ Τ ) ΕΠΟΧΙΑΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Χαρακτηριστική διάκριση του εποχιακού τουρισμού είναι ότι δεν διαρκεί όλο το χρόνο, που σημαίνει ότι σε αντίθεση με το συνεχή τουρισμό, οι δραστηριότητες του εττηρεάζονται αποφασιστικά από τις κλιματολογικές συνθήκες που εηακρατούν σε διαφορετικές εποχές, γι αυτό και αναστέλλονται αυτές προσωρινά για ένα μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε έτος.οι αντιπροσωπευτικότερες μορφές τουρισμού αυτής της κατηγορίας είναι ο γενικός τουρισμός κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ο τουρισμός παραχείμασης και ο τουρισμός χειμερινών σπορ.^ 2.4 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Για την καταπολέμηση σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα ο τουρισμός σε πολλές χώρες υποδοχής και φιλοξενίας τουριστών, μεταξύ των οποίων και το πρόβλημα της εποχικότητας, οι πολιτικές τους εξουσίες και ειδικότερα οι αρμόδιοι για τον τουρισμό στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα αναπτύσσουν διάφορες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι οποίες κάτω απο προϋποθέσεις μπορούν να δώσουν διέξοδο στα αδιέξοδά του.οι ταο γνωστές και ευρύτερα διαδομένες..,. 9 μορφές τουρισμού είναι αναφορικα οι παρακατω : εναλλακτικές Α) ΓΕΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Β) ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Γ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ Δ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ Ε) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΑΘΛΗΣΗΣ ΣΤ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΟΑΗΣ Πηγές 7,8,9 : Εισαγο^γή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Ά Έκδοση Εκδόσεις ΙΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σελ

15 Ζ) ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Η) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ Θ) ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ I ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΑΙΚΙΑΣ ΙΑ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΩΝ ΣΠΟΡ ΙΒ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΧΕΙΜΑΣΗΣ ΙΓ) ΟΡΕΙΝΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΙΔ) ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΙΕ) ΘΑΑΑΣΣΙΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤ) ΧΡΟΝΟΜΕΡΙΣΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΙΖ) ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΙΗ) ΕΠΙΔΕΚΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΙΘ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΙΝΗΤΡΩΝ Κ) ΟΙΚΟΑΟΓΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑ) ΑΑΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΒ) ΚΟΣΜΟΠΟΑΙΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΓ) ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΔ) ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΗΡΩΝ

16 πρωτοβουλίας. Χωρίς έσοδα όμως επενδυτική δραστηριότητα στον τουρισμό δεν μπορεί να υπάρξει. Επίσης θα πρέπει να ειπωθεί ότι η ανάπτυξη του τουρισμού σε μια χώρα είναι πολύ πιθανό να συνοδεύεται και από διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία της, εντελώς ιδιαίτερα δε όταν αυτή συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών εκείνων που χαρακτηρίζονται σαν αναπτυσσόμενες και οι οποίες, όπως είναι γνωστό, αγωνίζονται να αναπτυχθούν οικονομικά και να εκσυγχρονιστούν. Στην προσπάθεια τους αυτή η συμβολή του τουρισμού μπορεί κάτω από προϋποθέσεις να είναι οπωσδήποτε θετική ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Ο τουρισμός μεταπολεμικά μετατρεπόμενος απο διεργασία των λίγων σε μαζική οικονομικού περιεχομένου διαδικασία, κέντρισε γρήγορα σχετικά το ενδιαφέρον της επαστήμης και της έρευνας. Σε πρώτη φάση της οικονομκής επτστήμης λόγω της συναφειάς της με τις εθνικές-κρατικές, οικονομικές πολιτικές, και στη συνέχεια των κοινωνικών επιστημών, που στον τουρισμό βρήκαν σημαντικό πεδίο αναζήτησης. Ο κλάδος της Κοινωνιολογίας του Τουρισμού που αναπτύσσσεται με τρόπο ιδιαίτερα εντυπωσιακό την τελευταία δεκαπενταετία, αυτονομούμενος απο τις λοιπές κοινωνικές επιστήμες που εξετάζουν το τουριστικό φαινόμενο, ερευνά αναλύει και προσπαθεί να ερμηνεύσει μια σειρά σημαντικών κοινωνιολογικών παραμέτρων και μεταβλητών που άπτονται του τουρισμού, όπως και των θεσμών που γεννάει η όλη πορεία του τουριστικού φαινομένου. Στα πλαίσια αυτά ερευνητικά κέντρα, σχολές και τμήματα ή σχολές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και εθνικές και διακρατικές οργανώσεις έχουν πλέον δημιουργήσει το επίπεδο εκείνο παραπέρα ανάπτυξης του κλάδου. Τα θέματα που ερευνά η τουριστική κοινωνιολογία, εκκινούν απο τα αίτια που ώθησαν στη σημερινή ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου, περνούν στις επιμέρους κοινωνικές αλλλαγές που επιφέρει ο τουρισμός, εκτείνονται στην ανάλυση των εργασιακών δεδομένων στον τουρισμό, προχωρούν στην προσέγγιση των παράλληλων και επάλληλων κλάδων που δίνουν τη δική τους μάχη για την διεπαστημονική τουριστική ανάλυση και φτάνουν στην έρευνα των κινήτρων έλξης των τουριστών και στα δεδομένα ικανοποίησης των πολυσύνθετων τουριστικών αναγκών ή επτθυμίων του τουρίστα-καταναλωτή. Πηγή 10 : Εισαγωγή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Α Έκδοση Εκδόσεις ΓΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σ ελ

17 Ετηπροσθέτως, η Κοινωνιολογία του Τουρισμού μελετά το θέμα της κοινωνικής στρωμάτωσης του κοινωνικού ρόλου του τουρίστα, τα στερεότυπα, την επέκταση, την οργάνωση και τη διαχείριση του ελεύθερου χρόνου, της κοινωνικοποίησης στον τουρισμό, τις πληθυσμιακές αλλαγές, τις επιδράσεις σε κάποιους θεσμούς, της καταναλωτικής συμπεριφοράς και της αλλαγής των κοινωνικών προτύπων, την αλλοτρίωση στα κοινωνικά ήθη και έθιμα (με την αύξηση της εγκληματικότητας, την επέκταση του τζόγου, την ένταση στην πορνεία κλπ. ). Τέλος, υπάρχουν πολές και διαφορετικές μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι κοινωνικές ετηστήμες γενικά και και η Κοινωνιολογία του Τουρισμού ειδικότερα μαζί με τις αντίστοιχες τεχνικές, που διευκολύνουν το έργο της.** ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Ο τουρισμός ως φαινόμενο, αποτελώντας αντικείμενο διετηστημονικής ανάλυσης έχει επικρατήσει να ερμηνεύεται ιδίως μέσω της οικονομικής και κοινωνικής του διάστασης. Παρ όλα αυτά την τελευταία δεκαετία η επιστημονική έρευνα και μελέτη έχει στρέψει το ενδιαφέρον της αρκετά εξειδικευμένα και στην ανάλυση των πολιτιστικών δεδομένων και εταδράσεων του. Γεγονός που οφείλεται στη σημασία που έχει εκλάβει ο πολιτισμός στη ζωή μας, στη γενικότερη εμπορική του αξιοποίηση από το κράτος και την ιδιωτική πρωτοβουλία, στη δυνατότητα εμπλουτισμού των τουριστικών προγραμμάτων με νέους τουριστικούς πόρους και στις πολλαπλές και αξιοσημείωτες επιδράσεις του πολιτισμού στην τουριστική διεργασία. Το γεγονός ότι στην εποχή μας υπάρχει ένας σοβαρός από πλευράς κονδυλίων εθνικός και διακρατικός οργασμός προγραμμάτων και πρωτοβουλιών, πιστοποιεί το ολοένα και αυξημένο ενδιαφέρον της όλης τουριστικής εταχειρηματικής δράσης και συνακόλουθα έλκει το ενδιαφέρον της εταστήμης, η οποία διερευνά το σύνολο των πολιτιστικών εταδράσεων που αναφέρονται στον τουρισμό, όπως τις διαφοροποιήσεις που επέρχονται στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων, στην πολιτιστική διάχυση, στην εμφάνιση της ξενομανίας κλπ. Πηγή 11 : Εισαγωγή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Ά Έκδοση Εκδόσεις ΙΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σ ελ

18 Φαινόμενα που δρομολογούνται ταυτόχρονα με την τουριστική ανάπτυξη και επηρρεάζουν τις τοτακές κοινωνίες σε μεγάλο βαθμό.σε αυτές τις επιδράσεις θα πρέπει να συνυπολογιστούν και αυτές που αναφέρονται στις γλωσσολογικές παρενέργειες, που αναπόφευκτα οδηγούν σε σημαντικές αλλοιώσεις και σε αλλοτρίωση των δεδομένων μιας μικρής, κλειστής και περιορισμένης τοπικής κοινωνίας, στο δρόμο της οποίας εμφανίστηκε η προοπτική της τουριστικής ανάτιτυξης ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ Η ευαισθητοποίηση των θεμάτων που αναφέρονται στην οικολογία και στο περιβάλλον τα τελευταία χρόνια απο πλευράς των ανθρώπων αλλά και των φορέων εθνικής ή διακρατικής πολιτικής, όπως και οργανώσεων δίνουν το στίγμα της ενασχόλησης με τον τουρισμό τελευταία. Οι παρενέργειες που προκαλούνται στο περιβάλλον εξαιτίας της ραγδαίας τουριστικής ανάπτυξης μεταπολεμικά οδηγούν ή στη σχέση σύγκρουσης ή στη σχέση συμβίωσης. Το ζητούμενο είναι το νέο πλαίσιο, ετπ του οποίου εδράζεται ο σύγχρονος τουρισμός και κινείται στο τρίτπυχο πολιτισμός - τουρισμός -περιβάλον, που έχει δικές του αρχές που διέπουν την όλη οργάνωση και λειτουργία του στη βάση των προαναφερόμενων δεδομένων. Με σκοπό την αποτροττή κάθε ρύπανσης της θάλασσας (λιμνών και ποταμών) της εναέριας μόλυνσης λόγω των αερομεταφορών, της ατμοσφαιρικής και φωτοχημικής μόλυνσης και τέλος της καταστροφής του δασικού περιβάλλοντος, όταν αυτή προέρχεται απο κάθε μορφής τουριστικές δραστηριότητες. Μέρος εξάλλου της όλης περιβαλλοντικής οενάλυσης στον τουρισμό,όχι από τη φυσική του πλευρά, αποτελούν και οι επιδράσεις του ξενοδοχιακού εργασιακού τιεριβάλλοντος -που κατά τεκμήριο παρουσιάζει σαφώς καλύτερα εργασιακά στοιχεία σε σχέση με τους λοιπούς χώρους εργασίας -στην αύξηση της παραγωγικότητας και στη βελτίωση της απόδοσης των εργαζομένων. Επίσης, σημαντικότατες είναι οι ετηδράσεις του τουρισμού στα διάφορα οικοσυστήματα, που αποτελώντας πολύπλοκα πλέγματα διαχρονικών μεταβολών με αλληλεπιδράσεις και αλληλεξαρτήσεις που σχετίζονται με την ντόταα αρχιτεκτονική και παράδοση, τη χρήση ντόταων υλικών, την ηχορρύπανση και τη διαφημιστική ρύπανση. Πηγή 12 ; Εισαγ(ογή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Ά Έκδοση ΕκδόσειςΓΝΤΕΚΒΟΟΚδ σελ

19 Ουσιαστικά η όλη συζήτηση, η λήψη μέτρων προληπτικού και κατασταλτικού χαρακτήρα, η θέσπιση νέου πλαισίου νομοθεσίας, αλλα και η επιστημονική αναζήτηση για τις περιβαλλοντικές ετππτώσεις στον τουρισμό μόλις τώρα ξεκινούν. Πηγή 13 : Εισαγωγή στον τουρισμό - Ν. Ηγουμενάκης, Κ. Κραβαρίτης, Π. Λύτρας ΑΘΗΝΑ 1998 Α Έκδοση ΕκδόσειςΙΝΤΕΚΒΟΟΚ8 σελ

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 3.1 ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Η διατήρηση του κύρους του τουριστικού προϊόντος κάθε περιοχής γίνεται όλο και δυσκολότερη στα πλαίσια του συνεχώς αυξανόμενου ανταγωνισμού σε διεθνές ετήπεδο. Η προσφορά ποιοτικού τουρισμού που εξασφαλίζει την προστασία των τουριστικών πηγών και ικανοποιεί τις ετπ,θυμίες των επισκεπτών και των μόνιμων κατοίκων πρέπει να είναι κύριο μέλημα όλων των φορέων (δημοσίων και ιδιωτικών) που σχεδιάζουν και διευθύνουν τη τουριστική ανάπτυξη μιας περιοχής με στόχο την βιωσιμότητά της. Η έννοια ποιοτικός τουρισμός δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την έννοια πολυτελήςακριβός τουρισμός. Αναφέρεται στο είδος τουριστικής δραστηριότητας η οποία προστατεύει τις τουριστικές πηγές, προσελκύει τουρίστες που σέβονται την τοτηκή κοινωνία και το τιεριβάλλον της και προσφέρει τουριστικά αξιοθέατα, (χνέσεις και υττηρεσίες που ανταποκρίνονται στην αξία των χρημάτων που δαποινώνται γι αυτά. Είναι γενικά αποδεκτό ότι ένα ολοκληρωμένο και σύγχρονο δίκτυο υποδομών αυξάνει το εύρος των δυνατοτήτων για υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Τα οικονομικά αποτελέσματα που δύνανται να ετηφέρουν οι υποδομές δεν είναι εκ των προτέρων καθορισμένα, ούτε ετιέρχονται κατά πανομοιότυπο τρόπο σε κάθε περιοχή ή και σε κάθε χρονική τιερίοδο. Αυτά οφείλονται σε διάφορους παράγοντες που εττηρεάζουν την έκταση των εξωτερικών οικονομιών και το μέγεθος των πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων που προκαλούνται σε μία δεδομένη περιοχή ή τιεριφέρεια ή χώρα. Ο βαθμός αναπτύξεως της οικονομικής και κοινωνικής υποδομής μιας χώρας αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους παράγοντες για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού τομέα. Ειδικότερα,η ανάπτυξη της υποδομής στις μεταφορές, όπου συμτιεριλαμβάνονται το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, τα λιμάνια, οι μαρίνες και οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες, τα αεροδρόμια και οι αεροπορικές συγκοινωνίες (εγχώριες και διεθνείς), αποτελεί προϋπόθεση για την ανάδειξη συγκεκριμένοτν περιοχών μιας χώρας σε αξιόλογους τουριστικούς προορισμούς. 14

21 Ανάλογη είναι και η σημασία των εγχώριων αεροπορικών μεταφορών που εξυπηρετούν πολλούς τουριστικούς προορισμούς ιδιαίτερα στα νησιά, όπου η ανάγκη για τη δημιουργία κατάλληλων αεροδιαδρόμων και διευκολύνσεων για την προσέλκυση ακόμη και απευθείας πτήσεων οιιωιεγδ και τακτικών γραμμών απο το εξωτερικό, γίνεται ολοένα ταο πειστική. Ειδικότερα στον τουρισμό, οι υποδομές έχουν ιδιαίτερη σημασία, η γνώση των χαρακτηριστικών τους στοιχείων μπορούν να συμβάλλουν ουσιαστικά στον αρτιότερο σχεδιασμό και στον προγραμματισμό της τουριστικής ανάπτυξης. Η δημιουργία δικτύου γενικών και ειδικών τουριστικών υποδομών διαφοροποιεί το τουριστικό προϊόν, βελτιώνει την τουριστική εικόνα της χώρας / περιοχής προορισμού και προωθεί τη διαδικασία της τουριστικής ανάπτυξης. Ο τουρισμός αποτελεί αναμφισβήτητα αναφαίρετο δικαίωμα όλων των πολιτών. Η μέριμνα για τον πολίτη να πάει διακοπές, να ψυχαγοογηθεί, να γνωρίσει νέους τόπους αποτελεί προϊόν κοινωνικών αγώνων, δείγμα κοινωνικής δικαιοσύνης. Είναι ζωτική ανάγκη να απολαμβάνουν αυτό το κοινωνικό αγαθό αυτό το κοινωνικό δικαίωμα άτομα με αναττηρία.το ζήτημα λοιπόν, της προσβασιμότητας στους τουριστικούς προορισμούς των ανθρώπων αυτών πρέπει να οιντιμετωμζεται με σοβαρότητα απο όλες τις χώρες. Θα πρέπει να βρεθούν οι απαιτούμενες λύσεις, οι οποίες πρέπει να εφαρμόζονται από όλους. Πρέπει να γίνονται έργα υποδομών για τη διευκόλυνση όλων των συνανθρώπων μας, που διεκδικούν και δικαιούνται απρόσκοπτη μετακίνηση, απρόσκοπτη μετάβαση σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους. Δεν υπάρχει ταα προγραμματισμός τουριστικών έργων, που δεν λαμβάνει υπ όψιν του τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των ΑΜΕΑ. Σε όλα τα έργα έχουν ενσωματωθεί οι συναφείς πρόνοιες, ενώ τα ξενοδοχιακά καταλύμματα υποχρεόνονται όλα από το νόμο να εξασφαλίζουν τις προϋποθέσεις προσβασιμότητας και διαμονής σε όλους τους χώρους τους. Οι επιχειρηματίες του τουρισμού πρέτιει να συνειδητοποιήσουν ότι η προσβασιμότητα εκτός από κοινωνική ετηταγή, έχει και ισχυρή οικονομική βαρύτητα. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι με κινητικά προβλήματα και ηλικιωμένοι επιθυμούν να ταξιδέψουν, να ψυχαγωγηθούν, να γνωρίσουν νέους τόπους. Η κατηγορία αυτή αποτελεί μια καταγεγραμμένη τάση στο τουριστικό γίγνεσθαι. 15

22 Όσον αφορά τώρα το περιβάλλον, το κλισέ του παρεθόντος που θέλει την ανάπτυξη εχθρό της πολιτιστικής ταυτότητας, της αρχιτεκτονικής και της παράδοσης κάθε τόπου, δεν έχει θέση πλέον στο νέο μοντέλο ανάπτυξης. Καλλιεργείτε πλέον ένα μοντέλο που σέβεται και αναδυκνύει το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομία κάθε χώρας. Η αειφορία δεν αποτελεί δημοφιλή ορολογία των καιρών. Είναι θεμελιώδης αρχή με περιεχόμενο. Άλλωστε, σε διεθνές εττίπεδο, ο πράσινος τουρισμός αποτελεί κυρίαρχη τάση και στον τομέα των ετιενδύσεων. Πριν από την προώθηση ή την (ινάπτυξη τόπων με κληρονομία για την υποδοχή μαζικού τουρισμού, τα σχέδια διαχείρισης θα πρέπει να αποτιμούν τις φυσικές και πολιτιστικές αξίες των πόρων. Εάν το προσδοκώμενο εττίπεδο αλλαγών είναι μη αποδεκτό, οι αναπτυξιακές προτάσεις θα πρέπει να τροποποιούνται. Οι σχεδιασμοί για τις τουριστικές δραστηριότητες θα πρέπει να προβλέπουν κατάλληλες διευκολύνσεις για την ανέση, την ασφάλεια και την ευχάριστη παραμονή των ετησκεπτών, οι οποίες να βελτιστοποιούν την απόλαυση της επίσκεψης αλλά δεν θα διαταράσσουν από την άλλη τα σημοεντικά και οικολογικά χαρακτηριστικά του τόπου.^ 3.2 ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΜΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Ο σύγχρονος τουρίστας είναι πιο απαιτητικός, έχει εξειδικευμένες ανάγκες και σημίχντική εμτιειρία απο τουριστικούς προορισμούς, μπορεί να συγκρίνει και αναζητεί όλο και περισσότερο ποιότητα για τα χρήματα που ξοδεύει. Όμως, ενώ απο τη μια πλευρά οι δυνατότητες ατομικών ετπλογών διευρύνονται, απο την άλλη, ο τουρισμός διεθνώς όλο και τιερισσότερο ακολουθεί την τροχία -και τις ετπταγές της μόδας με συχνές αλλαγές και μεγάλη επίδραση απο τις στρατηγικές προώθησης τουριστικών προϊόντων και προορισμών από τους μεγάλους διοργανωτές ταξιδίων. Το παλαιότερο πρότυπο του μαζικού τουρισμού μετασχηματίζεται. Η τουριστική αγορά εξειδικεύεται και τμηματοποιείται με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μαι αυξανόμενη ζήτηση για εξειδικευμένα τουριστικά προϊόντα με απαιτήσεις για υψηλή ποιότητα και εξειδικευμένες εξυπηρετήσεις όπως θαλασσοθεραπεία, γκόλφ, εκθέσεις, συνέδρια κλπ.. Πηγή 1: 1ιΐίρ://λνΛννν.ιηΐηΐοιΐΓ. Γ/6ηΐΓν η6\ν8.ρ1χρ?6ηΐτνί(1=261& ίγθγηρ3ν=01/^ΐ3η ΐΡ=1& ρα 6ΐΡ = 8 89& ΐαόΐ6Ρα 6Ϊ(1=7 6&ΙοΡαν= 14&ίοΜοηϊ1ι=θ 1 16

23 Οι αλλαγές αυτές εττηρεάζουν και την προσφορά. Οι τουριστικοί προορισμοί προσαρμόζονται στο νέο τοπίο, διευρύνοντας τις προσφερόμενες εξυπηρετήσεις και αναβαθίζοντας το τουριστικό τους προϊόν. Παράλληλα, εντείνεται ο ανταγωνισμός,που επιτείνεται και από την εισδοχή νέων προορισμών που προσφέρουν «ν ε α» προιοντα, συχνά πιο εξωτικά ή και αντίστοιχα σε χαμηλότερο κόστος έναντι των ώριμων προορισμών και των παραδοσιακών, γηρασμένων και τυποποιημένων. Η διαμόρφωση αυτού του νέου προτύπου οφείλεται κυρίως στην ανάγκη πολλών τουριστών να ξεφύγουν από τα καθιερωμένα και να επεκτείνουν τους ορίζοντές τους, μέσω της ενασχόλησής τους με δραστηριότητες όπως αθλητισμός, φυσική ζωή, περιήγηση, πολιτιστικές δραστηριότητες, εκπαίδευση, περιπέτεια κ.α. Μέσω του εναλλακτικού τουρισμού επιτυγχάνεται αύξηση της διασύνδεσης του τουριστικού τομέα με τους λοιπούς κλάδους της οικονομίας και κυρίως με τον πρωτογενή κλάδο: γεωργία, κτηνοτροφία και χειροτεχνία. Επιπλέον, υπάρχει μειωμένη εκροή χρημάτων από την τοπη,κή οικονομία για αγορά εισαγόμενων προϊόντων, λιγότερη εξάρτηση από ξένους οργανωτές ταξιδιών και μειωμένη απασχόληση αλλοδαπών στην ντόπια βιομηχανία, δημιουργώντας έτσι σχετικά υψηλούς οικονομικούς δεσμούς σε τοτηκό και περιφερειακό επίπεδο. Οι επ:ενδύσεις μικρής κλίμακας που προωθούνται διαμέσου του εναλλακτικού τουρισμού διατηρούν τον έλεγχο της τουριστικής ανάπτυξης από τους ντόπιους κατοίκους και εξασφαλίζουν αυξημένα οικονομικά οφέλη. Παρατηρούμε λοιπόν, ότι το τουριστικό προϊόν χρειάζεται αναδιόρθωση και στροφή προς σύγχρονες μορφές τουρισμού στις οποίες κυριαρχούν η ποιότητα και οι Ρ εξατομικευμένες ετηλογές. Πρέπει να ενθαρρύνουμε τις επενδύσεις που εμπλουτίζουν το τουριστικό προϊόν. Επενδύσεις σε : συνεδριακά κέντρα, γκολφ, μαρίνες και αγκυροβόλια, μοντέλα πολιτιστικού τουρισμού, τουρισμού πόλεων, θαλάσσιου τουρισμού, αθλητικού τουρισμού, θρησκευτικού τουρισμού, τουρισμού υπαίθρου, τουρισμού υγείας και ευεξίας, κρουαζιέρες. Επενδύσεις σε μοντέλα που διευρύνουν την τουριστική περίοδο και αμβλύνουν την εποχικότητα. Αρκετοί άνθρωποι αναγνωρίζοντας τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει το κυρίαρχο μοντέλο του μαζικού τουρισμού οδηγήθηκαν στην αναζήτηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού (οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, πολιτισμικός τουρισμός, ιστορικός τουρισμός). 17

24 Αυτές οι μορφές σέβονται ταυτόχρονα την τοπική κοινωνία και τους επισκέπτες της, την πολιτιστική κληρονομιά και το περιβάλλον. Στόχος τους είναι να προσφέρουν ενδιαφέρουσες και εκπαιδευτικές διακοπές στους τουρίστες που ωφελούν ταυτόχρονα την τοπική κοινωνία και έχουν ως αποτέλεσμα την βιωσιμότητα των τουριστικών περιοχών. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Τ. η έννοια της βιωσιμότητας των τουριστικών περιοχών υπονοεί ότι οι τουριστικές πηγές (πολιτισμός, αξιοθέατα, φυσικό περιβάλλον) χρησιμοποιούνται από τους κατοίκους και τους επισκέπτες με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ύπαρξη και η ομαλή λειτουργία τους για τις μελλοντικές γεναες. Οι τουρίστες που ακολουθούν αυτές τις μορφές διακοπών συχνά αυτοαποκαλούνται ταξιδιώτες. Η διαφορά μεταξύ τουρίστα και ταξιδιώτη είναι ότι ο πρώτος ετιισκέπτεται μια τιεριοχή με σκοπό να ψυχαγωγηθεί από εικόνες και εμπειρίες που δημιουργήθηκαν ειδικά για την τουριστική αγορά, ενώ ο δεύτερος ετησκέπτεται μια περιοχή με σκοπό να μάθει και να βιώσει τον πολιτισμό και το περιβάλλον της. Βεβαιώνεται ότι η ετηχείρηση του τουριστικού του πράκτορα είναι: α) φιλική προς το περιβάλλον, β) υποστηρίζει προγράμματα και παίρνει πρωτοβουλίες που μειώνουν τα σκουπίδια και την μόλυνση του περιβάλλοντος, γ) χορηγεί πληροφορίες για τα είδη προς εξαφάνιση και για το εμπόριο παράνομων προϊόντων στην περιοχή που θα επισκεφθεί, δ) συνεργάζεται και προσλαμβάνει τοτηκούς ξεναγούς και άλλο προσωπικό, ε) διοργανώνει τουριστικά προγράμματα τα οποία συνδέονται άμεσα με την τοτηκή κοινότητα, στ) έχει την δυντότητα να προσφέρει χαμηλού προφίλ καταλύματα, τα οποία ανήκουν και διευθύνονται από κατοίκους της περιοχής και δεν υιοθετούν τον ακριβό καταναλωτισμό που ακολουθούν τα μεγάλα διεθνή ξενοδοχεία. Ο ταξιδιώτης συμπεριφέρεται στους ντότπους με τον ίδιο τρόπο που θα ήθελε να του συμπεριφέρονται οι τουρίστες στο τόπο του. Σέβεται και προσπαθεί να συμμετέχει στις τοτακές συνήθειες. Δέχεται ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν διαφορετικό και όχι "λάθος" ή "κατώτερο" τρόπο ζωής. Σέβεται τα ανθρώτπ,να δικαιώματα, ειδικά όταν βρίσκεται στην πλεονεκτική θέση να διαθέτει οικονομική ευμάρεια. Δείχνει ευαισθησία στην φωτογράφιση ανθρώπων και τοποθεσιών. Αποφεύγει σχέσεις, ιδιαίτερα σεξουαλικές, που δεν βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό. Ντύνεται και συμπεριφέρεται με τρόπο που δεν θίγει τις τοτακές κοινωνικές, και θρησκευτικές, συνήθειες και αξίες. 18

25 Γνωρίζει την ττεριοχή με τα πόδια, το ποδήλατο ή με τα μαζικά μέσα μεταφοράς, αποφεύγει τα τουριστικά λεωφορεία ή τα ιδιωτικά αυτοκίνητα γιατί επιβαρύνουν την κυκλοφορία και συνεισφέρουν στην αύξηση της μόλυνσης του περιβάλλοντος. Αποφεύγει εκδρομές εκτός των κανονικών δρόμων γιατί είναι παθανόν να βλάψει τμήματα του φυσικού περιβάλλοντος. Δεν λερώνει με σκουτήδια. Καταναλώνει τοτηκά φαγητά και ποτά ώστε τα έξοδά του να ωφελούν την περιοχή που τον φιλοξενεί. Προσπαθεί στις αγορές του να μην εκμεταλλεύεται την φτώχεια και την ανάγκη των πωλητών και προτιμά ενθύμια κατασκευασμένα στον τόπο που ετησκέτιτεται. Αποφεύγει προϊόντα τα οποία προέχονται από προστατευόμενα είδη του ζωικού ή φυτικού περιβάλλοντος. Προσπαθεί να μην σπαταλά βασικά αναγκαία αγαθά για την περιοχή όπως το νερό και οι καύσιμες ύλες. Η αύξηση του αριθμού των τουριστών που υιοθετούν τέτοιου είδους συμτιεριφορές και αναζητούν εναλλακτικές μορφές διακοπών μπορεί να συνεισφέρει στη βιωσιμότητα (οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική) των τουριστικών περιοχών και να αποδυναμώσει το από πολλές απόψεις επαζήμιο μοντέλο του μαζικού τουρισμού.,. - ' 2 που κυριαρχεί σήμερα στην παγκόσμια τουριστική αγορα. Αναγνωρίζεται η συμβολή του περιηγητικού τουρισμού, όπως ο τουρισμός με τροχόστητο, στην άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών του μαζικού τουρισμού με την αποφυγή των συγκεντρώσεων τουριστών τονίζεται η ανάγκη να προωθηθούν μέτρα που αποσκοπούν στην ανάπτυξή του, αντιμετωπίζοντας ιδίως την έλλειψη κατάλληλων υποδομών στάθμευσης και προβλέποντας πολυλειτουργικούς χώρους και αποθηκευτικές διευκολύνσεις για τα συρόμενα και τα αυτοκινούμενα τροχόστητα. Τονίζεται η ανάγκη να ληφθούν μέτρα από τις χώρες υποδοχής ώστε να αξιοποιήσουν τη νέα ζήτηση εκτός των περιόδων αιχμής, να οργανώσουν ετασκέψεις καθ" όλη τη διάρκεια του έτους και να κάνουν καλύτερη χρήση της προσφοράς σε ξενοδοχεία και σε καταλύματα για προεκτάσεις του ετηχειρηματικού και συνεδριακού τουρισμού, του ιατρικού τουρισμού και των ιαματικών λουτρών, του τουρισμού για τον εορτασμών ετιετείων, του πολιτιστικού τουρισμού κάθε μορφής, του τουρισμού που σχετίζεται με τη γαστρονομία, τη φυσιολατρία, τον αθλητισμό, το πνεύμα, την ιστορία και τη γλώσσα, τη θρησκευτική λατρεία, τον κοινωνικό τουρισμό και ούτω καθ" εξής. Πΐ(7ή 2 : ΗΜρ://τν^νΛν.οίΐ4θΙοΕ03.ΒΓ/ΝΕ\ν5 2004/0108 Μ[η1 19

26 Ακόμη, η φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, οι διαφορετικοί και ζωντανοί πολιτισμοί αποτελούν μείζονος στοιχεία τουριστικής έλξης.ο τουρισμός εχει τη δυνατότητα να αδράξει τα οικονομικά δεδομένα της κληρονομιάς και να τα αξιοποιήσει για τη διατήρηση της δημιουργώντας οικονομικούς πόρους. Στην πολιτιστική κληρονομιά καταγράφεται και ατιεικονίζεται η μακροχρόνια πορεία της ιστορικής εξέλιξης, ενώ η κληρονομιά αυτή διαμορφώνει ουσιαστικά και την ταυτότητα κάθε έθνους, χώρας, περιοχής ή τόπου και επομένως αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύγχρονης ζωής. Η διατήρηση αυτής της κληρονομιάς αποτελεί μεγάλη πρόκληση για όλο τον κόσμο. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στους πόρους της πολιτιστικής κλήρονομιάς και του τουρισμού είναι δυναμική και συνεχώς μεταβαλλόμενη δημιουργώντας ταυτόχρονα, ευκαιρίες και προκλήσεις. Παρατηρείται λοιπόν, διεθνώς, αυξανόμενο ενδιαφέρον για τον πολιτιστικό τουρισμό. 3.3 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Ο τουρισμός αποτελεί μια οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα, η οποία κινείται σε τοτηκό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, παρουσιάζοντας τα τελευταία έτη αυξητικές τάσεις, ιδιαίτερα στα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω της βελτίωσης του οικονομικού ετηπέδου και της αύξησης του μέσου όρου ζωής των ατόμων. Συγχρόνως λειτουργεί ως ένας από τους κύριους παραγωγικούς μοχλούς ανάπτυξης των χωρών, τονώνοντας την Εθνική τους Οικονομία. Έμμεσα ο τουριστικός τομέας, επιδρά καθοριστικά σε πολλούς άλλους κλάδους της οικονομίας όπως είναι οι κατασκευές, ο εξοπλισμός, η παραγωγή τροφίμων και ποτών, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η συντήρηση εγκαταστάσεων, η πολιτιστική βιομηχανία κ}ν,π. Όμως η ποιότητα του τουρισμού, δεν εξαρτάται μόνο από προσφερόμενες τουριστικές υπηρεσίες και το ανθρώτανο δυναμικό που εργάζεται στον συγκεκριμένο τομέα, αλλά και από τη συνολική τουριστική συνείδηση της κοινωνίας και ιδιαίτερα των εμπλεκόμενων στις διάφορες τουριστικές δραστηριότητες ατόμων. Γι αυτό το σκοπό άλλωστε, οι διεθνείς φορείς που ασχολούνται με τη βελτίοιση της ποιότητας του τουρισμού επισημαίνουν την ανάγκη για ολιστική κοινοινική προσέγγιση και σχεδιασμό του τουριστικού προϊόντος από το σύνολο των επαγγελματιών μιας περιοχής. 20

27 Το ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τη σπουδαιότερη συνιστώσα της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού προϊόντος καθώς οι τουριστικές υττηρ^σ", βασίζονται πρωτίστως στον επαγγελματισμό και στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ταςιδιών και Τουρισμού ( νν'.τ.τ.σ.), (Παυτεμπορικη, ), οφέλη από τον τουρισμό θα αποκομίσουν οι κοινωνίες οι οποίες μεταξύ άλπων, θα Λ,άβουν μέτρα για. Εισαγωγή νέου επαγγελματισμού,την απασχόληση και κάλυψη εκπαιδευτικών αναγκών και την αξιοποίηση του ανθρώτηνου κεφαλαίου που απαιτείται για την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα, επενδύοντας στον ανθρώτανο παράγοντα. Γειακότερα, υποστηρίζεται ότι η αξιοποίηση των τουριστικών ειδικοτήτων, σε συνδυασμό με τη μέριμνα για ανάπτυξη της τουριστικής συνείδησης, κυρίως των επαγγελματιών κάθε είδους αλλά και της κοινωνίας συνολικά, δεν βοηθάνε μόνο στην προώθηση του τουριστικού προϊόντος, αλλά μπορεί να αποτελόσουν εφαλτήριο για τη συνολική ανάπτυξη της ποιότητας των υπηρεσιών της χώρας. Ετηπλέον, η βελτίωση της ποιότητας του ανθρώτηνου δυναμικού το οποίο απασχολείται στον τουρισμό συμβάλει συνολικά στο να γνωρίσει η κοινωνία τον πολιτισμό, την αξία του φυσικού πλούτου, την πλούσια λαογραφική παράδοση και με τη σειρά της να εκτιμά, να διαφυλάσσει και να αναδεικνύει αυτά τα μοναδικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της κάθε χώρας. Σύμφοινα με την Διακήρυξη για τον Παγκόσμιο Τουρισμό, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Μανίλα το 1980 (Διακήρυξη II, περί «Ανθρώτηνου Δυναμικού», 2*^ παράγραφος), διατηστώνει μεταξύ των άλλων ότι: Η Επαγγελματική εκπαίδευση και ο συνεχής εκσυγχρονισμός των τεχνικών ειδικοτήτωλ/ στον τομέα του τουρισμού, είναι βασικές αρχές όχι μόνον για τους αποδέκτες αλλά και για την κοινωνία στο σύλ/ολό της. Η Επαγγελματική ικανότητα εξαρτάται κατά πολύ από ττιν ποιότητα της βασικής γενικής όπως και της τεχνικής εκπαίδευσης.ο άνθρωπος είναι το κέιαρο της διαδικασίας ανάπτυξης στον τουρισμό.η ποιότητα του τουρισηκού προϊόντος είναι αποφασιστικός παράγοντας στον προσδιορισμό τής τουριστικι)ς εικόνας μίας χώρας. 21

28 Οι στόχοι για μια διαιρορετική εκπαίδευση Στον αντίποδα της σημερινής κατάστασης χρειαζόμαστε μια τουριστική εκπαίδευση η οποία θα διαπερνά το σύνολο του μαθητικού δυναμικού, ώστε οι αυριανοί πολίτες να είναι σε θέση να εκτιμήσουν τις τουριστικές δυνατότητες ε\'ός τόπου και να τις αξιοποιήσουν αποδοτικά, να αξιολογήσουν τις καλές και κακές πρακτικές και να συμβάλουν συλλογικά στην τουριστική ανάπτυξη τη;, κάθε χώρας. Εκπαιδεύει επαγγελματικά τα άτομα τα οποία στο άμεσο μέλλοΐ' θα απασχοληθούν στολ^ τουριστικό τομέα, με τρόπο ώστε αφ' ενός να είναι σε θέση να ανταποκριθούν ουσιαστικά στις όλο και μεγαλύτερες απαιτήσεις των τουριστικών υττηρεσιών και αφ' ετέρου να καθίστανται ικανά να παρακολουθούν τις μελλοντικές εόελίζεις της τουριστικής αγοράς, μέσα από την κατάρτιση και την δια βίου εκπαίδευση. Τουριστική Εκπαίδευση ενταγμένη στον τομέα Οικονομίας - Διοίκησης Ο τουρισμός ανήκει στον Τριτογενή Τομέα Παραγωγής, δηλαδή στον τομέα τωΐ' Υττηρεσιδιν, γι αυτό οι απόφοιτοι της ειδικότητας θα πρέπει να έχουν αποκτήσει τις απαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, οι οποίες αναμφισβήτητα προέρχονται από τον τομέα Οικονομίας - Διοίκησης. Εττιπλέον οι υπόλοιποι απόφοιτοι του τομέα Οικονομίας - Διοίκησης έχουν να ωφεληθούν τα μέγιστα από τη γνώση και την εμπειρία του τουρισμού, τον οποίο εν πολλοίς θα κ/^ηθούν να υποστηρίξουν έμμεσα, ως υπά?\.λτ λοι σε άλλους τομείς που προσφέρουν υπηρεσίες στους τουρίστες (π.χ. χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, ετακοινωνίες, Δημόσιος τομέας, μεταφορές κ.λπ.). Για αυτόν κυρίως το λόγο αλλά και για λόγους τακτικής, η τουριστική εκπαίδευση πρέπει να παραμείνει εντεταγμέτνη στον συγκετφιμένο τομέα. Εκτός των κοινών μαθημάτατν τα οποία αβίαστα προκύπτουν από το προφίλ του τομέα, υπάρχει η άποψη ότι, εφ όσον εφαρμοστούν καινοτόμες δράσεις και ένα «έξυπνο» και ευέλικτο Πρόγραμμα Σπουδών, μπορεί να υπάρξει αλληλοϋποστήριξη των επιμέρους ειδικοτήτιυν, ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα για τους 22

29 μαθητές του τομέα, για το σι')νολο τολ' ετηχειρήσεων. αλλά ιτυρίο)ς για τον ευρυτερο τουριστικό κλάδο. Ελ' κατακ>.είδι. σήμερα τα Ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά περιβάλλοντα, αλλά και τα περιβάλλοντα των εκτός Ε.Ε. κρατών του εξωτερικού καθώς και η επαγγελματική ζήτησιη θέτουν σε πρώτη προτεραιότητα ειδικές γνώσεις πρακτικής εφαρμογής σε ένα εκπαιδευτικό σύσπιμα άμεσα συνδεδεμένο με τις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Ωστόσο οι πραγματικές απαιτήσεις της αγοράς αλλά και οι σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις, επιβάλλουν επιπλέον, οι απόφοιτοι της τουριστικιίς εκπαίδευσης να κατέχουν ευρείες γνώσεις και δεξιότητες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο απαράμιλλος φυσικός πλούτος και η πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας δεν μπορούν να αποτιμηθούν και να λειτουργήσουν ως οικονομικό εφαλτήριο και μοχλός αναπτυξιακής πορείας, εάν δε\' υπάρξει η κατάλληλη παιδεία από εςειδικευμένους εκπαιδευτικούς στον τουριστικό κλάδο, έναν από τους μεγαλύτερους επαγγελματικούς κλάδους της χώρας. Γι αυτό, η σύγχρονη εκπαίδευση χρειάζεται ένα νέο μοντέλο ολιστικό και δυναμικό. Ελκυστικό για τους μαθητές και πρωτοποριακό. Σαφές για τους εκπαιδευτικούς και διακριτό. Ένα μοντέλο καινοτομικό, χωρίς την πάγια και στερεότυττη αναπαραγωγή των γνώσεων του παρελθόντος και ευέλικτο, ώστε να προσφέρει ανεμπόδιστα πρόσβαση των αποφοίτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Ένα μοντέλο εναρμονισμένο στην σύγχρονη πραγματικότητα και το κοινωνικό γίγνεσθαι, το οποίο λαμβάνει υπ' όψιν τηΐ' παιδαγωγική άποψη, ότι το κάθε ένα σχολείο αποτελεί μία μικρή κοινωνία, η οποία κατά ένα μέρος διαπλάθει χαρακτήρα και προσωπικότητα και η εκπαιδευτική διαδικασία βασίζεται στις συνολικές ανάγκες, τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις ανησυχίες των μαθητών της. 3.4 ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜ ΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Η υλοποίηση νέων επενδύσεων και η προσέλκυση μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων είναι καίριας σημασίας για την τουριστική ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες χρειάζονται ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο, σταθερό φορολογικό σύστημα και 23

30 ταχύρυθμες διαδικασίες εγκρίσεων και αδειοδοτησεων. Η τουριστική ακίνητη περιουσία θα αξιοποιηθεί με τρόπο που θα συμβάλει πολλαπλά στον τροπο που αναπτύσσεται ο τουρισμός σε κάθε περιοχή. Για τον λόγο αυτό θα υπάρξει αναδιάρθρωση του τουριστικού προϊόντος και στροφή του, προς σύγχρονες μορφές τουρισμού στις οποίες κυριαρχούν η ποιότητα και οι εξατομικευμένες επιλογές. Δεν είναι τιλέον κοινωνικά αποδεκτό να υπολειτουργεί, να ρημάζει και να απαξιώνεται η δημόσια ακίνητη τουριστική περιουσία. Πρώτον γιατί αποτελεί περιουσία όλων και δεύτερον γιατί ο τουρισμός είναι η κινητήριος δύναμη της περιφερειακής ανάπτυξης. Όταν μιλάμε για προσέλκυση επενδύσεων, στην ουσία μιλάμε και για καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Στόχος είναι να επιτευχθεί στον τομέα του τουρισμού ένα επίπεδο δημόσιας λειτουργίας τέτοιο, που ο κάθε ενδιαφερόμενος θα διεκπεραιώνει την υπόθεσή του χωρίς καθυστέρηση και με όσο το δυνατόν λιγότερα δικαιολογητικά. Παράλληλα, θα απλουστευθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό οι διαδικασίες αδειοδότησης με αποτελεσματικό έλεγχο και χωρίς καμία έκπτωση ή συμβιβασμό σε ζητήματα ασφάλειας και υγιεινής. Σημαντική συνιστώσα είναι και η εφαρμογή του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού. Το Χωροταξικό Σχέδιο του Τουρισμού αποτελεί ένα από τα βασικά βήματα για τη δημιουργία ενός λειτουργικού πλαισίου για επενδύσεις με ξεκάθαρους κανόνες προτεραιότητες και όρους αξιοποίησης προκειμένου να αναπτυχθεί ο τουρισμός όπως πρέπει, σε κάθε περιοχή της κάθε χώρας. Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να ενθαρρύνουμε τις επενδύσεις που εμπλουτίζουν το τουριστικό προϊόν. Επενδύσεις σε: συνεδριακά κέντρα, γκολφ, μαρίνες και αγκυροβόλια, μοντέλα πολιτιστικού τουρισμού, τουρισμού πόλεων, θαλάσσιου τουρισμού, αθλητικού τουρισμού, θρησκευτικού τουρισμού, τουρισμού υπαίθρου, τουρισμού υγείας και ευεξίας, κρουαζιέρες. Ετιενδύσεις σε μοντέλα που διευρύνουν την τουριστική τιερίοδο και αμβλύνουν την εποχικότητα. Οι χώρες λοιπόν, προσφέρουν τα μέσα για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, βελτίωση της κατάρτισης και τη στήριξη της καινοτομίας, τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος. Ο παραγωγικός δυναμισμός έρχεται ως εττίτιτωση της παραγωγικής επένδυσης. Για να είναι όμως σταθερά αποτελεσματική η επένδυση, θα πρέπει και να είναι διαρκής και ισόρροπα κατ(ΐνεμημένη ανάμεσα στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα και να 24

31 δημιουργεί τις απαραίτητες συμπληρωματικότητες και συνέργιες έτσι ώστε το συνολικό αποτέλεσμα να είναι μακροπρόθεσμα θετικό και η ανάπτυξη βιώσιμη. Οι δημόσιες επενδύσεις σε βασικές και συμπληρωματικές υποδομές είναι ο σταθερότερος κινητήρας της ανάπτυξης του τουριστικού τομέα, ενώ οι ιδιωτικές επενδύσεις είναι ετήσης σημαντικές. Μια εναλλακτική ττηγή επένδυσης είναι οι ξένες άμεσες επενδύσεις οι οποίες μπορούν να λάβουν νέες διαστάσεις με την ανάπτυξη στρατηγικών συνεργασιών των επιχειρήσεων με αντίστοιχες διεθνείς σε όλο το φάσμα των παρεχόμενων υττηρεσιών της τουριστικής βιομηχανίας. Οι ΞΑΕ έχουν το χαρακτηριστικό έναντι των άλλων μορφών κεφαλαίου, ότι αποτελούν «κρύο» και όχι «ζεστό» χρήμα. Με λόγια, εισρρέουν σε μια οικονομία με σκοπό να μείνουν και όχι να φύγουν με την εμφάνιση των πρώτων προβλημάτων. Αυτό το χαρακτηριστικό των ΞΑΕ αποτελεί σημαντικό ανάχωμα για μια οικονομία σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Η αναγνώριση του σημαντικού ρόλου των ροών ιδιωτικού κεφαλαίου και ειδικότερα των Ξένων Αμεσων Επενδύσεων στην αναπτυξιακή διαδικασία μιας οικονομίας, έχει εττηρεάσει τη στάση των περισσότερων χωρών για υιοθέτηση φιλελεύθερων πολιτικών προκειμένου αφενός να προσελκύσουν νέες επενδύσεις, αφετέρου να ενισχύουν την εξωστρέφεια των εγχώριων επιχειρήσεων. Αυτή η πολιτική συνδέεται με τις προσδοκίες για διάχυση πολλών πλεονεκτημάτων σε διάφορους τομείς της οικονομίας και της κοινωνίας, αφού συντελούν στην οικονομική ανάπτυξη, στην αύξηση της απαχόλησης, της παραγοιγικότητας και της ανταγωιαστικότητας μιας οικονομίας αλλά και διάχυσης τεχνογνωσίας και γνώσης, των εξαγωγών, των φορολογικών εσόδων, βελτίωση της εγχώριας επιχειρηματικότητας, μεταφορά των καινοτομιών και της νέας τεχνολογίας αλλά και μοντέλων διοίκησης, λογιστικών προτύπων και νομικής παράδοσης. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι επιχειρήσεις των ανεπτυγμένων κυρίως οικονομιών ετηδιώκουν την επέκταση τους σε διεθνές επίπεδο, προκειμένου να αυξήσουν τόσο τον τζίρο όσο και τα κέρδη τους. Η μέθοδος που επιλέγουν για την επέκταση των δραστηριοτήτων τους σε νέες αγορές εξαρτάται από ένα σύνολο παραγόντων όπως το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον της χώρας υποδοχής, τυχόν υπάρχοντα 25

32 επενδυτικά κίνητρα, ο επιχειρηματικός κίνδυνος, το περιθώριο κέρδους, το κόστος εργασίας, η γενική στρατηγική της επιχείρησης, η προσδοκώμενη απόδοση κεφαλαίου. Καμία χώρα δεν μπορεί να αγνοήσει τα ξένα κεφάλαια που διαιανούνται από πολυεθνικές εταιρείες οι οποίες διαθέτουν θυγατρικές διασκορπισμένες σε ολόκληρο τον πλανήτη, πραγματοποιούν πωλήσεις ύψους δισ. δολαρίων (ποσό υπερδιπλάσιο των παγκοσμίων εξαγωγών) και απασχολούν περισσότερους από εργαζομένους. Η επέκταση των πολυεθνικών εταιρειών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας είναι δεδομένη και μάλιστα ραγδαία επιταχυνόμενη. Ο διαχωρισμός των ΞΑΕ σε οριζόντιες και κάθετες είναι χρήσιμος και για τη διερεύνηση των κινήτρων και των κριτηρίων βάσει των οποίων πραγματοποιείται μια επένδυση. Έτσι, έχει παρατηρηθεί ότι, οι κάθετες επενδύσεις πραγματοποιούνται βάσει του κριτηρίου του ελαχίστου κόστους. Στην περίπτωση των επιχειρήσεων εντάσεως εργασίας, επομένως, το φθηνό εργατικό κόστος αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο για την απόφαση ανάληψης της ΞΑΕ. Από την άλλη πλευρά, οι οριζόντιες επενδύσεις πραγματοποιούνται προκειμένου να αποφευχθούν οι δασμοί και οι ποσοστώσεις και εν γένει όταν η κατασκευή του προϊόντος σε μια χώρα είναι τηο επικερδής από ότι η εξαγωγή του προϊόντος προς αυτήν. Σε όλες τις ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία, παρότι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως χώρες επενδυτές, εντούτοις ετηδιώκεται η προσέλκυση παραγωγικών ΞΑΕ. Παράλληλα σε όλες τις ανεπτυγμέες οικονομικά χώρες λειτουργούν κρατικοί οργανισμοί και υπηρεσίες που καλούνται να υποστήριξουν την εισροή παραγωγικών ξένων κεφαλαίων στη χώρα. Περαιτέρω αξιοσημείωτη τάση που παρατηρείται στις επενδύσεις στις υττηρεσίες είναι η μετατόπιση του όγκου των πραγματοποιούμενων επενδύσεων από τις «παλαιές» στις «νέες» υττηρεσίες, με άλλα λόγια η σημασία του εμπορίου και της χρηματικής διαμεσολάβησης υποχωρεί, ενώ κερδίζουν σε σπουδαιότητα οι τομείς των μεταφορών, των ετακοινωνιών και δη της κινητής τηλεφωνίας, και των ετηχειρηματικών. 3 υττηρεσιων. 26