Οικογενειακές Επιχειρήσεις Οι περιπλοκές του DNA vs. Η Δύναμη του

Transcript

1 Οικογενειακές Επιχειρήσεις Οι περιπλοκές του DNA vs. Η Δύναμη του 20 Φεβρουαρίου 2013 Δημήτρης Σ. Βάκης

2 Τι εννοούμε με τον όρο Οικογενειακή Επιχείρηση ; Οικογένεια Ιδιοκτησία Επιχείρηση Η Πλειοψηφία των Δικαιωμάτων ψήφου ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια Τουλάχιστον ένας εκπρόσωπος της οικογένειας ασχολείται με τη διεύθυνση της επιχείρησης Στην περίπτωση Δημόσιας εταιρείας, τουλάχιστον το 25% των δικαιωμάτων ψήφου ανήκουν στον ιδρυτή ή φυσικό πρόσωπο ή μέλη της οικογένειας του 1

3 Το στοιχείο της Οικογένειας είναι η ειδοποιός διαφορά Προστίθεται ο Συναισθηματικός παράγοντας Διεισδύει και επηρεάζει τη διοίκηση και το ιδιοκτησιακό καθεστώς Έχει τη δυναμική να δημιουργήσει προστριβές, προκλήσεις, αλλά κι ευκαιρίες 2

4 Έχουμε Προβλήματα; Ιδέες, αλλά όχι το χρόνο, τα χρήματα, ή τα στελέχη να τις εφαρμόσουμε Υπέρ δανεισμένοι και σπαταλούμε τον χρόνο και τη φαιά μας ουσία στο να τρενάρουμε τα χρήματα Αρκετή εργασία για να επιζήσουμε, αλλά όχι για να αποταμιεύσουμε για το μέλλον της επιχείρησης και της οικογένειας Εργαζόμαστε μόνο 24 ώρες το 24ώρο (δεν υπάρχει 25 η ώρα) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Διαφωνούμε με τους άλλους της οικογένειας στην εργασία και δεν λαμβάνουμε έγκαιρα αποφάσεις Δεν εφαρμόζουμε τους ορθολογιστικούς κανόνες της εταιρείας (π.χ. λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία) Προσπαθούμε να επιζήσουμε σήμερα, χωρίς να ξέρουμε αν θα υπάρχει η επιχείρηση αύριο 3

5 Έχουμε Προβλήματα; Μόνιμο δίλημμα κατά πόσο τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας πρέπει να είναι ή να μην είναι εγκλωβισμένα στην επιχείρηση Δεν ξέρουμε κατά πόσο, στην περίπτωση που μας συμβεί κάτι, η οικογένεια μας θα μπορέσει ν αντεπεξέλθει οικονομικά, και να επιβιώσει η επιχείρηση μας Δεν είμαστε σίγουροι κατά πόσο τα μέλη της οικογένειας μας θέλουν ή/και μπορούν να αναλάβουν την επιχείρηση στο μέλλον ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Έχουμε διχογνωμίες με τους άλλους συνιδιοκτήτες ή μέλη της οικογένειας και δεν έχουμε μηχανισμούς επίλυσης / λήψης απόφασης Αντιγράφουμε ο ένας τον άλλο Τα ξέρουμε όλα 4

6 Έχουμε και κάτι θετικό; Πείσμα! Επιμένουμε Οικογενειακή αλληλοϋποστήριξη Εξυπνάδα του Έλληνα εμπορικό δαιμόνιο του άραβα εμπόρου - Πολυμήχανοι Κοινωνική αλληλεγγύη Ακαδημαϊκή εκπαίδευση & πρωτοποριακές ιδέες Ενήμεροι για το γίγνεσθαι διεθνώς 5

7 Έχουμε και κάτι θετικό; Μακροπρόθεσμος επιχειρηματικός ορίζοντας εμποτίζουμε την επιχείρηση με τις αρχές και το όραμα της οικογένειας, που είναι πιο μακροχρόνιο και βοηθά στη λήψη αποφάσεων που βραχυπρόθεσμα μπορεί να μην είναι ορθολογιστικές Άμεση αντίδραση σε δεδομένα δεν υπάρχουν πολλές δομές για διαδοχική λήψη αποφάσεων αποτελεσματική δράση ΘΕΤΙΚΑ Αφοσίωση η οικογένεια δεν παραδίδει εύκολα τα όπλα, εργάζεται σκληρότερα και είναι διατεθειμένη να δοκιμάσει έστω και σε συνθήκες μικρότερων πιθανοτήτων για επιτυχία Αλληλεγγύη Τα μέλη της οικογένειας συντάσσονται ομόψυχα και αλληλοϋποστηρίζονται, βοηθώντας ο ένας τον άλλο για το κοινό καλό όχι μόνο της επιχείρησης, αλλά κυρίως της οικογένειας 6

8 Τα πιο μεγάλα συνήθη προβλήματα Τα πιο δύσκολα Αντίδραση Παρούσες συνθήκες της αγοράς Ανταγωνισμός Διαφοροποιείστε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες σας! Προσθέστε προϊόν στην υπηρεσία κι αντίστροφα Έλλειψη ρευστότητας Δυσκολία στον εντοπισμό και διατήρηση ψηλής ποιότητας κι απόδοσης προσωπικού Όσο πιο διαφορετικό τόσο πιο μοναδικό το προϊόν/υπηρεσία (στην τιμή, προτίμηση) 7

9 Τα πιο μεγάλα συνήθη προβλήματα Στρατηγική Διαδοχή Εταιρική Διακυβέρνηση Απουσιάζει Αν υπάρχει, - Δεν γνωστοποιείται σ όλα τα μέλη της επιχείρησης - Σπάνια εφαρμόζεται μεθοδικά - Ακόμα πιο σπάνια διατηρείται σταθερή Δεν καταγράφεται Δεν ελέγχεται η υλοποίηση, επίτευξη στόχων Δεν αξιολογείται Συνήθως δεν προβλέπεται, σχεδόν ποτέ δεν αντιμετωπίζεται σοβαρά Δεν ετοιμάζεται πρόγραμμα διαδοχής και σχέδιο σε περίπτωση ασθένειας ή θανάτου του ανώτατου στελέχους Ποια είναι τα κριτήρια για απόφαση για διαδοχή (πότε και βαθμός ετοιμότητας) Μακρόχρονη διαδικασία, έγκαιρα, συνειδητά και προγραμματισμένα Συνήθως ο μεγαλομέτοχος ενεργεί ως Διευθύνων σύμβουλος, οικονομικός διαχειριστής, διευθυντής πωλήσεων, κλπ Η διευθυντική ομάδα είναι αχρείαστο κόστος κι εμπόδιο για τους συγγενείς Το ΔΣ είναι ανενεργό, καθυστερούν οι οικονομικές καταστάσεις, δεν υπάρχουν συγκρίσεις Δεν υπάρχει συνήθης εσωτερικός έλεγχος 8

10 Τα πιο μεγάλα συνήθη προβλήματα Θέσεις εργασίας μελών οικογένειας Διαδοχή και Μεταβίβαση Εξουσίας Δίκαιη αμοιβή για την εργασία που γίνεται Σημαντικό να υπάρχει ανέλιξη από κάτω προς τα πάνω Συμφωνία από την αρχή για τους ρόλους που υπάρχουν, τα κριτήρια επιλογής και Σαφήνεια στους ρόλους και των μελών και των μη μελών της οικογένειας Consistency και Fairness Κλειδιά για επιτυχία Ταύτιση του ιδρυτή με την επιχείρηση του Τάση για γάντζωμα στη θέση του κυβερνήτη Η διαδοχή για να είναι επιτυχημένη, ο διάδοχος πρέπει να είναι εκπαιδευμένος και προετοιμασμένος. Να περάσει από τα διάφορα στάδια λειτουργίας, να υπάρχει σαφήνεια στην πορεία που θ ακολουθήσει. Έτσι θα μάθει τις λεπτομέρειες της εργασίας, θα μάθει τους υπαλλήλους, θα δημιουργήσει σχέσεις, θα κερδίσει την εμπιστοσύνη και την αποδοχή τους Συνεπώς χρειάζεται επαρκής προγραμματισμός και χρόνος ώστε να είναι η φυσική εξέλιξη 9

11 Τα πιο μεγάλα συνήθη προβλήματα Εσωτερικές Προσωπικές, Οικογενειακές, με τα ανώτατα στελέχη ή/και με το υπόλοιπο προσωπικό Εξωτερικές Ανταγωνιστές, Πελάτες, Συνεργάτες ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ Πιο συχνές σε οικογενειακές επιχειρήσεις Για τη μελλοντική κατεύθυνση της επιχείρησης Για την αποδοχή μελών της οικογένειας που εργάζονται στην επιχείρηση Για τη λήψη αποφάσεων χωρίς διαβούλευση με τα άλλα μέλη της οικογένειας Πρόσληψη μελών χωρίς ανταγωνισμό όπως με τρίτους Έλλειψη διαδικασίας διαχείρισης προστριβών Όταν υπάρχει, συνήθως είναι στη μορφή μιας γραπτής Συμφωνίας Μετόχων, ή στη βοήθεια από έμπιστο σύμβουλο που λειτουργεί σαν μεσολαβητής Συνήθως αναζητούνται λύσεις όχι σύμφωνες με τη στρατηγική, αλλά για ικανοποίηση προσωπικών επιθυμιών / αναγκών 10

12 Επιλογές Παραμένουμε στο υφιστάμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς Συνεταιρισμός / Κοινοπραξία Έξοδος Πλήρης ή Μερική Οικονομικές ζημίες Μείωση στον κύκλο εργασιών (προϊόντα, πελάτες, τιμές) Αφυπηρέτηση ιδιοκτήτη χωρίς διάδοχο Έλλειψη ενδιαφέροντος από διαδόχους Εξαργύρωση αξίας της επιχείρησης Επέκταση Εξαγορά άλλης επιχείρησης Σε κάθε περίπτωση, χρειάζεται να αξιολογήσουμε ποια είναι τα δυνατά και ποια τα αδύνατα μας σημεία Πως μπορούμε να δυναμώσουμε τη θέση μας; Τι αξίζει η επιχείρηση μας; 11

13 Τι αξίζει η Επιχείρηση μου; Τάση για υπερεκτίμηση της αξίας Αντικειμενική αξιολόγηση δυνατά / αδύνατα στοιχεία, οικονομική απόδοση Τα οφέλη που αποκομίζει ο ιδιοκτήτης είναι μεγαλύτερα (και συχνά μη οικονομικής φύσης) από ότι κάποιος τρίτος (π.χ. status) Τάση για υπερτονισμό πιθανού λαμπρότερου μέλλοντος, παρά αντικειμενικής εκτίμησης του τι υπάρχει σήμερα Προσπάθεια εκμετάλλευσης του up - side από τον υφιστάμενο ιδιοκτήτη αντί τον επενδυτή Ο εξωτερικός σύμβουλος να βοηθήσει στον καθορισμό της αξίας, αλλά και τον τρόπο παρουσίασης για επιτυχία του στόχου Αξία του ατόμου Vs. Αξία της επιχείρησης 12

14 Τι αξίζει η Επιχείρηση μου; Προεξόφληση μελλοντικών ταμειακών ροών Πολλαπλασιαστής πωλήσεων (π.χ. * 1 φορά) Πολλαπλασιαστής κέρδους (αν υπάρχει ζημιά;) Η μέγιστη αξία μπορεί να είναι το ΕΠΙΠΡΟΣΘΕΤΟ κέρδος που θα αποκομίσει ο αγοραστής, επί έναν πολλαπλασιαστή (π.χ. 3, 5 φορές) 13

15 Τι αξίζει η Επιχείρηση μου; Σημαντικό να προετοιμάσουμε την επιχείρηση πριν την πώληση Σχεδόν ποτέ δεν είναι στη μέγιστη αξία, τη στιγμή που σκεφτόμαστε να πωλήσουμε Μείωση κόστους και Βελτίωση Απόδοσης Δημιουργία δομής απεξαρτημένης από τον ιδιοκτήτη (στο δυνατό βαθμό) Δημιουργία κάποιου ιστορικού επιτυχούς απόδοσης (έστω και ένδειξη θετικών τάσεων) Δημιουργία υπόβαθρου ικανοποιητικής Εταιρικής Διακυβέρνησης 14

16 Ενδυνάμωση της Επιχείρησης και άλλα θέματα Nα στελεχώσουμε την επιχείρηση με ικανούς υπαλλήλους Nα προετοιμάσουμε την επόμενη γενεά Αποφύγετε να χάσετε σημαντικά άτομα: Αφοσίωση, Αναγνώριση, Εκτίμηση, Συμμετοχή στις αποφάσεις, Ομαδικότητα και ανταπόδοση: Αμοιβή, Benefits, Bonuses, Perks Nα δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο λήψης ορθολογιστικών αποφάσεων εμπλέκοντας τα μέλη και ενδεχομένως τρίτους έμπιστους συμβούλους Επίσημη Ημερήσια Διάταξη (ατζέντα) και η συζήτηση να περιορίζεται στα θέματα και να είναι επαγγελματική Μισθός μελών οικογένειας ανάλογος με της αγοράς. Προσόντα και πείρα Όπως ορίζουν οι ανάγκες του ρόλου Δίκαιη αντιμετώπιση μελών και μη μελών της οικογένειας Επισημοποίηση της διοίκησης της εταιρείας μέσω λήψης αποφάσεων από το ΔΣ για θέματα στρατηγικής, πολιτικής, μεγάλα προβλήματα Η παρακίνηση των μελών της οικογένειας αρχίζει από το κέντρισμα του ενδιαφέροντος για την επιχείρηση Αποφύγετε την κατανομή των μετοχών σε δύο διαδόχους εξίσου 15

17 Ποιά άλλα χαρακτηριστικά χρειάζονται; Καινοτομία Υποχρέωση για φύτεμα σπόρων καθημερινά Κάποιοι θα βλαστήσουν, κάποιοι όχι, χωρίς γνωστό ορίζοντα Εμπέδωση κουλτούρας ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΑΛΛΑΓΗΣ. Πρέπει να τρέχουμε συνεχώς για να είμαστε στο ίδιο σημείο Σωστή βαρύτητα στα οικονομικά στοιχεία Χρηματικές ροές, μετρητά, εισπράξεις Κερδοφορία (ανά προϊόν / υπηρεσία, συνολικά) Αξία επιχείρησης και επιμέρους στοιχείων της (π.χ. ακίνητα, δίκτυο, προϊόν) 16

18 Τροποποιήσεις στις φορολογικές νομοθεσίες κατά το Φόρος Εισοδήματος Πνευματικά δικαιώματα - 80% απαλλαγή από το Εισόδημα, και - 20% απόσβεση στο κόστος απόκτησης Κεφαλαιουχικές εκπτώσεις ( ) - 20% επί των μηχανημάτων και εγκαταστάσεων - 7% επί των βιομηχανικών και ξενοδοχειακών κτιρίων που αποκτώνται Αφαίρεση τόκου πληρωτέου για επένδυση σε εξαγορά θυγατρικής Συμψηφισμός ζημιών με μελλοντικά κέρδη - Μεταφέρονται και συμψηφίζονται για πέντε έτη από το τέλος του φορολογικού έτους που προέκυψε η ζημία Έκτακτη Εισφορά για την Άμυνα Λογιζόμενη διανομή - Για τα έτη δεν εφαρμόζεται νοουμένου ότι κατά τη διάρκεια των ετών αυτών η εταιρεία θα έχει αποκτήσει εγκαταστάσεις, μηχανήματα, βιομηχανικά και ξενοδοχειακά κτίρια Περί Βεβαιώσεως και εισπράξεως φόρων Περίοδος φύλαξης εγγράφων και τήρηση βιβλίων από 7 σε 6 έτη Προσωρινή φορολογία από 3 σε 2 δόσεις 31/7 και 31/12 17

19 Τροποποιήσεις στις φορολογικές νομοθεσίες κατά το Δήλωση Εργοδότη Ε.Πρ.7 - Ηλεκτρονική υποβολή και η προθεσμία παρατείνεται κατά 3 μήνες Ετήσιο τέλος στον Έφορο Εταιρειών 350 για όλες τις εγγεγραμμένες εταιρείες - για το 2012 πληρωμή μέχρι 29 Μαρτίου 2013 Ειδικός διακανονισμός φορολογικών οφειλών ( αμνηστεία ) - Παρατάθηκε μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2013 για ειδικό διακανονισμό φορολογικών υποχρεώσεων μέχρι και το φορολογικό έτος 2008 Αύξηση προστίμου κατά 1% κάθε μήνα π.χ. για τον Φεβρουάριο το ποσοστό είναι 10% Έκτακτη Εισφορά εργοδοτουμένων, συνταξιούχων και αυτοτελώς εργαζομένων του Ιδιωτικού Τομέα Παράταση ως το 2016 και από 1/1/2014 αρχίζει από μηνιαίες απολαβές αντί (μέχρι 3,5%, από σε 3.501) Χαρτοσήμανση συμβολαίων - Απαλλαγή για ποσά μέχρι Αύξηση μέγιστου ορίου από σε Καταπολέμηση καθυστερήσεων πληρωμών στις Εμπορικές Συναλλαγές - Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο πιστωτής δικαιούται τόκο υπερημερίας - Προθεσμία πληρωμής δεν υπερβαίνει τις 60 μέρες (εκτός αν ρητά συμφωνήθηκε διαφορετικά) 18

20 Πρόσφατες Τροποποιήσεις στην περί ΦΠΑ Νομοθεσία Απόδοση του ΦΠΑ από το λήπτη για ορισμένες συναλλαγές στα πλαίσια της οικοδομικής βιομηχανίας σύμφωνα με το άρθρο 11Β Αύξηση συντελεστών ΦΠΑ - Από 14 Ιανουαρίου 2013 ο κανονικός συντελεστής ΦΠΑ αυξάνεται από 17% σε 18% - Από 13 Ιανουαρίου 2014 ο κανονικός συντελεστής ΦΠΑ αυξάνεται από 18% σε 19% - Από 13 Ιανουαρίου 2014 ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ αυξάνεται από 8% σε 9% Εφαρμογή του Σχεδίου Κεφαλαιουχικών Στοιχείων και για τα κτίρια που κατασκευάζονται από υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο σε ακίνητη ιδιοκτησία που ανήκει κατά κυριότητα σε αυτό 19

21 Ο ρόλος του Οικογενειακού γιατρού στην επιχείρηση Όσο μικρή ή μεγάλη είναι η επιχείρηση, σήμερα υπάρχουν περισσότεροι λόγοι για να ζητήσετε βοήθεια από το στενό σας σύμβουλο: Αξιολογήστε ορθά τη θέση σας και τον τομέα σας σήμερα. Αξιολογήστε που θα είναι ο τομέας π.χ. σε 3 έτη και που θέλετε η δική σας επιχείρηση (κι εσείς!) να είστε Αποφασίστε βήματα που πρέπει να πάρετε, όπως: Επένδυση μόλις είναι εφικτό Άμεση (1 2 έτη) βελτίωση της αποδοτικότητας της επιχείρησης Εξαγορά/συγχώνευση /εκποίηση /οργανική ανάπτυξη Επέκταση σε παρεμφερείς ή κι εντελώς διαφορετικούς τομείς Αναγκαία η στενή σχέση και η συχνή επικοινωνία για πιο αποδοτική υποστήριξη 20

22 Καταληκτικά Η στενή σχέση και συνεργασία των μελών της οικογένειας που εργάζονται στην επιχείρηση, όπως κι αυτή με τα υπόλοιπα στελέχη, είναι άκρως απαραίτητη αυτή τη δύσκολη περίοδο Τολμείστε να τους εμπλέξετε στις στρατηγικές αποφάσεις για το μέλλον, για τις άμεσες και μεσοπρόθεσμες ενέργειες και θεσπίστε ένα υγιές πλαίσιο λήψης αποφάσεων ώστε να λαμβάνονται άμεσα αποτελεσματικές αποφάσεις Εν τη ενώσει η ισχύς 21

23 Ευχαριστώ Δημήτρης Σ. Βάκης Διοικητικός Σύμβουλος

24 2013 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG network of independent member firms affiliated with KPMG International Cooperative ( KPMG International ), a Swiss entity. All rights reserved. The KPMG name, logo and "cutting through complexity" are registered trademarks or trademarks of KPMG International Cooperative ("KPMG International").