Υποέργο: 2 Τίτλος: «Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηριών Ηλεκτρονικής» Επιστημονικός Υπεύθυνος: ΠΑΝΕΤΣΟΣ ΣΠΥΡΟΣ

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) «Αρχιμήδης ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών ομάδων στην Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.» Υποέργο: 2 Τίτλος: «Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηριών Ηλεκτρονικής» Επιστημονικός Υπεύθυνος: ΠΑΝΕΤΣΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ Τίτλος Παραδοτέου: Δράση: 1. 4 η Εξαμηνιαία Αναφορά Προόδου (Μάιος 2014 Οκτώβριος 2014) Συντάκτης: 1. Πανέτσος Σπύρος, Καθηγητής ΑΣΠΑΙΤΕ 1

2 Περίληψη Η παρούσα αναφορά αποτελεί την τέταρτη αναφορά προόδου του ερευνητικού έργου «Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηρίων Ηλεκτρονικής». Περιλαμβάνει το τέταρτο εξάμηνο της δράσης και ολοκληρώθηκε σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα ερευνητικής πρότασης της ΑΣΠΑΙΤΕ. Το ΠΕ1 (Δράση 1) που αφορά τη διοίκηση του έργου και το ΠΕ2 (Δράση 2) δραστηριοποιήθηκαν και στο τρέχον εξάμηνο του έργου. Το πακέτο εργασίας ΠΕ3 (Δράση 3) συνεχίζει να δραστηριοποιείται στο χρονικό διάστημα της αναφοράς προόδου. Το πακέτο εργασίας ΠΕ3 (Δράση 3) αφορά στην σχεδίαση του εικονικού εργαστηρίου. Το τρέχον εξάμηνο υλοποίησης του Υποέργου 2 άρχισε και η υλοποίηση του ΠΕ4 (Δράση 4) «Εργαστηριακές Ασκήσεις Εικονικού Χώρου». Η προκήρυξη για την εξαγορά τεχνικού εξοπλισμού έχει δρομολογηθεί και αναμένεται να τεθεί στην υπηρεσία της ερευνητικής ομάδας άμεσα. Δεν αναμένονται κωλυσιεργίες ή προβλήματα στην επόμενη περίοδο αναφοράς οπότε η εξέλιξη του προγράμματος αναμένεται να είναι φυσιολογική. [2]

3 1 Εισαγωγή Εικονικά περιβάλλοντα εργασίας έχουν αρχίσει να αποτελούν σημαντικό τμήμα του εκπαιδευτικού συστήματος με την παροχή υπηρεσιών εκπαίδευσης σε φοιτητές. Ολοένα και περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα απ όλο τον κόσμο εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες τέτοιων χώρων για να προσφέρουν στους σπουδαστές τους κύκλους μαθημάτων. Το βασικό πλεονέκτημα του χώρου για τον εκπαιδευόμενο θα είναι η δυνατότητα της εμπειρίας, δηλαδή να μάθει υπό τη μορφή της ενεργής συμμετοχής του σε αντίθεση με το διάβασμα που είναι μια εργασία καθαρά οπτική και νοητική. Επιπλέον με αυτό το τρόπο προσφέρεται η δυνατότητα εκμάθησης μέσω περιήγησης σε περιβάλλοντα, εκεί όπου δεν είναι δυνατόν να γίνει εκπαίδευση, είτε λόγω απόστασης, είτε λόγω του ότι είναι παλαίος ο εξοπλισμός, είτε ακόμα διότι θα έθεταν σε κίνδυνο τον εκπαιδευόμενο. Για τον εκπαιδευτικό από την άλλη πλευρά το βασικό πλεονέκτημα είναι η δυνατότητα σχεδίασης ασκήσεων και παρουσιάσεων που είναι αδύνατον να δημιουργήσει σε πραγματικό χώρο είτε λόγω κόστους είτε λόγω εγκαταστάσεων και πολυπλοκότητας. Το «Υποέργο 2: Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηρίων Ηλεκτρονικής» της πράξης «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ: Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στην ΑΣΠΑΙΤΕ» αποσκοπεί στη δημιουργία ενός εικονικού εργαστηρίου ηλεκτρονικής όπου οι φοιτητές θα μπορούν αφού εξοικειωθούν με το χώρο και το περιεχόμενό του, να εκτελέσουν πειραματικές ασκήσεις ηλεκτρονικής. Βασικός στόχος της συγκεκριμένης έρευνας είναι να σχεδιαστεί ο εικονικός χώρος με πρότυπο τον πραγματικό χώρο που εκτελούνται οι πειραματικές ασκήσεις. Μελλοντικά θα επεκταθεί η έρευνα σε εικονικούς χώρους πιο εξελιγμένων εργαστηρίων. Με τον τρόπο αυτό θα επιταχυνθεί η εξοικείωση των εκπαιδευομένων με του χώρους του εργαστηρίου και θα τους δίνεται η δυνατότητα να επαναλάβουν τις ασκήσεις που εκτελούνται στον πραγματικό χώρο και στον εικονικό έτσι να μπορούν να αφομοιώσουν το εκπαιδευτικό υλικό στον προσωπικό του χρόνο και χώρο. [3]

4 Από τη δημιουργία και λειτουργία του χώρου θα επωφεληθούν όλα τα ΤΕΙ και ΑΕΙ της χώρας οπού υπάρχουν αντίστοιχα εργαστηριακά μαθήματα και κατ επέκταση όλα τα λύκεια της χώρας οι μαθητές των οποίων θα μπορούν να παρακολουθούν και να εκτελούν πειράματα αντίστοιχα του επιπέδου εκπαίδευσης τους. Η τεχνογνωσία που θα αποκτηθεί θα μπορέσει να μεταφερθεί με εκπαιδευτικά σεμινάρια και σε άλλους εκπαιδευτικούς πολλαπλασιάζοντας έτσι τα ωφέλει της δράσης. Παράλληλα θα δοθεί η δυνατότητα έρευνας και πειραματισμού σε πρωτοποριακές μεθόδους εκπαίδευσης και συνδυασμού τους με υπάρχοντες τρόπους και πρακτικές εκπαίδευσης. Η παρούσα αναφορά προόδου αποτελεί το τέταρτο παραδοτέο του υποέργου «ΠΕ1 (Δράση 1)- Διαχείριση Έργου» που περιλαμβάνει τη διαχείριση και το συντονισμό του έργου. Η δράση του εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια του έργου και περιλαμβάνει: Τη παρακολούθηση το έργου Τη σύναξη τελικής και ενδιάμεσων εκθέσεων προόδου Τον έλεγχο και την υποβολή των παραδοτέων κάθε πακέτου Την επίλυση προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν κατά την εκτέλεση του έργου Τον συντονισμό των προσπαθειών των ερευνητών που συμμετέχουν 2 Πρόοδος Έργου Οι συμμετέχοντες στην επιστημονική ομάδα συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται στις δράσεις που τους είχαν ανατεθεί κατά τον αρχικό σχεδιασμό του έργου με βάση την υποβληθείσα πρόταση. Λεπτομέρειες των εργασιών ακολουθούν στις επόμενες παραγράφους. 2.1 Τρέχοντα Πακέτα Εργασίας Ο παρακάτω πίνακας περιέχει τα πακέτα εργασίας που δραστηριοποιήθηκαν κατά την χρονική διάρκεια της τρέχουσας αναφοράς με την πρόοδο που επιτεύχθηκε σε κάθε ένα από αυτά. [4]

5 Τίτλος Π.Ε.1 (ΔΡΑΣΗ 1) Διαχείριση Έργου Π.Ε.2 (ΔΡΑΣΗ2) Αξιολόγηση Υπαρχόντων Εργαλείων Δραστηριότη τες Διαχείριση έργου Αξιολόγηση Υπαρχόντων Εργαλείων ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: ΠΡΟΟΔΟΣ ΠΑΚΕΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Παραδοτέα Τρίμηνα Πρόοδος Εξαμηνιαία αναφορά προόδου Τεχνική Αναφορά Συνεχίζεται η υλοποίηση του έργου και των επιμέρους εργασιών από τους επιστημονικούς συνεργάτες της ομάδας. Η παρούσα αναφορά συνιστά την εξέλιξη του συγκεκριμένου πακέτου εργασίας. Συνεχίζεται η έρευνα και αξιολόγηση των υπαρχόντων εργαλείων Συστημάτων Διαχείρισης Μάθησης λαμβάνοντας υπόψη τα επικαιροποιημένα στοιχεία. Π.Ε.3 (ΔΡΑΣΗ 3) Σχεδίαση Εικονικού Εργαστηρίου Π.Ε.4 (ΔΡΑΣΗ 4) Εργαστηριακές Ασκήσεις Εικονικού Χώρου Εικονικός χώρος εργαστηρίου Σχεδίαση αντικειμένων των ασκήσεων Εικονικός χώρος εργαστηρίου Αναφορά εικονικών εργαστηριακώ ν ασκήσεων Υλοποίηση τμημάτων του εικονικού εργαστηρίου. Συλλογή εργαστηριακών ασκήσεων. Εξοικείωση με την πλατφόρμα του συστήματος διαχείρισης μάθησης. Σχεδιασμός αντικειμένων εξαρτημάτων που χρησιμοποιούνται στις ασκήσεις. [5]

6 2.2 Αναφορές Στο τρέχον και τέταρτο εξάμηνο του έργου υπάρχει ως παραδοτέο η παρούσα αναφορά προόδου και συνεχίζεται η συγγραφή του πακέτου εργασίας «ΠΕ2 (Δράση 2) Αξιολόγηση Υπαρχόντων Εργαλείων». Το τελευταίο παρουσιάζει ολοκληρωμένη την αξιολόγηση των περιβαλλόντων συστημάτων διαχείρισης μάθησης που μελέτησε και αξιολόγησε η ερευνητική ομάδα του έργου. Επίσης συνεχίστηκε η υλοποίηση του «ΠΕ3 Δράση 3 - Σχεδίαση Εικονικού Εργαστηρίου». Η ομάδα υλοποίησης αποφάσισε ότι δεδομένης της ιδιομορφίας του χώρου στο τέταρτο εξάμηνο να δημιουργηθεί ο εικονικός χώρος του εργαστηρίου στον οποίο θα ενσωματωθούν οι έδρες, οι πάγκοι εργασίας και εξαρτήματα των πάγκων εργασίας. Το τρέχον εξάμηνο άρχισε και η υλοποίηση του «ΠΕ4 (Δράση 4) Εργαστηριακές ασκήσεις εικονικού χώρου». Η δράση αυτή αφορά τον προγραμματισμό κα οργάνωση του εικονικού χώρου για την εκτέλεση των επιλεγμένων ασκήσεων. Η ομάδα υλοποίησης συγκέντρωσε τις εργαστηριακές ασκήσεις που θα υλοποιηθούν στο εικονικό εργαστήριο. Επίσης προχώρησε στον σχεδιασμό των πρώτων αντικειμένων εξαρτημάτων που θα ενσωματωθούν στις ασκήσεις. Συνοπτικά από την αναφορά του ΠΕ2 (Δράση 2) γίνεται φανερό ότι τα Συστήματα Διαχείρισης της Μάθησης είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την εκπαιδευτική κοινότητα είτε άμεσα με τη δημιουργία αυτόνομων μαθημάτων, είτε με τη χρήση των Συστημάτων Διαχείρισης Μάθησης σαν υποστηρικτικό μέσο παραδοσιακών μαθημάτων. Ο τελικός χρήστηςεκπαιδευόμενος είναι ο δέκτης όλων των οφελών που προσφέρονται από ένα τέτοιο οργανωμένο σύστημα μετάδοσης της μάθησης. Από τα τέσσερα λογισμικά συστήματα ηλεκτρονικής μάθησης που εξετάστηκαν εκτενώς μπορούμε να πούμε ότι το Moodle και το Blackboard συναγωνίζονται μεταξύ τους, καθώς προσφέρουν τις περισσότερες [6]

7 δυνατότητες που πρέπει να καλύπτει ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης της Μάθησης. Οι λειτουργίες που παρέχει το Blackboard καλύπτει εις βάθος τις ανάγκες ενός ηλεκτρονικού μαθήματος, με το μόνο αρνητικό να είναι η ακριβή του τιμή. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα Moodle αν και απαιτεί μεγαλύτερη εξοικείωση του χρήστη με την ασυνήθιστη διεπαφή του, κερδίζει στα σημεία, μιας και είναι λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Από τα δύο άλλα, το ILIAS προσελκύει τον χρήστη με τον λιτό του σχεδιασμό, καλύπτει ωστόσο όλες τις προϋποθέσεις να φιλοξενήσει μαθήματα. Τέλος, το eclass είναι ίσως το πιο «φτωχό» από τα τέσσερα, καθώς οι λειτουργίες του δεν εμβαθύνουν, προσφέροντας τα απολύτως στοιχειώδη στους τελικούς χρήστες. Στο πλαίσιο υλοποίησης του ΠΕ3 (Δράση 3) πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στο εργαστήριο ηλεκτρονικής με σκοπό την σύγκριση των στοιχείων που υλοποιήθηκαν με το λογισμικό δημιουργίας εικονικών χώρων (έδρα εξαρτήματα) Η υλοποίηση του ΠΕ3 (Δράση3) έγινε με την δικτυακή πλατφόρμα που επιλέχθηκε στο ΠΕ2 (Δράση 2). Με την χρήση της δικτυακής πλατφόρμας σχεδιασμού εικονικών χώρων 3dream, δημιουργήσαμε τους κύριους χώρους του εργαστηρίου στους οποίους ενσωματώθηκαν(παράρτημα Β). Η πρώτη δραστηριότητα με την έναρξη υλοποίησης του ΠΕ4 (Δράση4) ήταν η συλλογή των ασκήσεων που θα περιελάμβανε ο εικονικός χώρος του εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ηλεκτρονικής. Οι συγκεκριμένες εργαστηριακές ασκήσεις επιλέχθηκαν για μεταφορά τους στον εικονικό χώρο του εργαστηρίου. Οι ασκήσεις που επιλέχθηκαν, δοκιμάστηκαν από τα μέλη της ερευνητικής ομάδας για να απαλειφθούν τυχόν παραλείψεις και δοκιμάστηκε η συμπεριφορά του χώρου και των αντικειμένων του σε συνθήκες πραγματικής χρήσης. [7]

8 2.3 Προϋπολογισμός Η αρχική χρηματοδότηση του έργου περιλάμβανε το ποσό των Ευρώ. Η πρώτη αυτή φάση του έργου περιλαμβάνει μόνο αμοιβές ερευνητικού προσωπικού. Οι ανάγκες του έργου σε υπολογιστική υποδομή έχουν ήδη περιγραφή στην πρόταση που εγκρίθηκε αλλά η απόκτησή του βρίσκεται στο στάδιο της προκήρυξης διαγωνισμού (δεδομένου ότι το τρέχον εξάμηνο δεν πραγματοποιήθηκε η σχετική διαδικασία). 2.4 Συναντήσεις Συνολικά έγιναν δύο συναντήσεις της βασικής ομάδας του έργου ως ακολούθως: 11/6/2014: Συνάντηση στην ΑΣΠΑΙΤΕ. Παρόντες: Πανέτσος Σπύρος (προεδρεύων), Αργύρης Κωνσταντίνος, Ασημακόπουλος Νικήτας, Τίγκας Οδυσσέας, Ψυχάρης Σαράντος. Περιγραφή: Συνάντηση των μελών της ομάδας στην ΑΣΠΑΙΤΕ στις εγκαταστάσεις της στην Αθήνα. Στην συνάντηση αυτή έγινε ενημέρωση για την πορεία του έργου από τον υπεύθυνο συντονιστή, και οι επιμέρους ερευνητές παρουσίασαν την πρόοδο των εργασιών που είχαν αναλάβει. Η ομάδα προγραμματισμού ενημέρωσε για την πρόοδο με την κατασκευή του εικονικού χώρου του εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ηλεκτρονικής. [8]

9 8/10/2014:Συνάντηση εξαμήνου στην ΑΣΠΑΙΤΕ Παρόντες: Πανέτσος Σπύρος (προεδρεύων), Αργύρης Κωνσταντίνος, Τίγκας Οδυσσέας, Ψυχάρης Σαράντος. Περιγραφή: Σκοπός της συνάντησης ήταν η ενημέρωση των μελών για την πρόοδο των εργασιών και η λήψη αποφάσεων για την μελλοντική πορεία του έργου. Έγινε παρουσίαση της κατάστασης του έργου από πλευράς απορρόφησης κονδυλίων και εξέλιξης των φάσεων του έργου. Η απόδοση της ομάδας και η εξέλιξη του έργου κρίθηκε ικανοποιητική και συζητήθηκαν οι ενέργειες που θα ακολουθήσουν στο πέμπτο εξάμηνο. Η κύρια δραστηριότητα θα είναι η δημιουργία των σταθερών τμημάτων του εργαστηρίου στον εικονικό χώρο. Αυτό θα είναι ευθύνη της ομάδας των προγραμματιστών και θα γίνει με καθοδήγηση από την ομάδα των εφαρμογών. Η επόμενη συνάντηση προόδου αποφασίστηκε να γίνει πριν τη λήξη του πέμπτου εξαμήνου στο τέλος του Απριλίου, σε ημερομηνία που θα ανακοινωθεί έγκαιρα από τον επιστημονικό υπεύθυνο. 3 Προβλήματα και Αντιμετώπιση Η καθυστέρηση της προμήθειας του ηλεκτρονικού εξοπλισμού αρχίζει να έχει επιπτώσεις στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησής του έργου. Η ομάδα έργου προκρίνει την λύση της φιλοξενίας των παραδοτέων σε έναν εξωτερικό εξυπηρετητή χωρίς κόστος για το έργο. Με την λύση που προτάθηκε (της φιλοξενίας των παραδοτέων σε εξωτερικό εξυπηρετητή) και δεδομένου ότι σ αυτό το εξάμηνο, τα πακέτα εργασίας που έτρεχαν ήταν το ΠΕ2 (Δράση 2), ΠΕ3 (Δράση 3) και ΠΕ4 (Δράση 4) η ομάδα κατάφερε να εκπληρώσει το τμήμα του έργου του [9]

10 τετάρτου εξαμήνου με επιτυχία και σύμφωνα με τις αρχικές προδιαγραφές που ετέθησαν στη ερευνητική πρόταση. 4 Μελλοντικές Ενέργειες Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου στη περίοδο μέχρι την επόμενη αναφορά (τρίτο εξάμηνο) θα πραγματοποιηθεί: Ολοκλήρωση του πακέτου εργασίας «ΠΕ3 (Δράση 3) - Σχεδίαση Εικονικού Εργαστηρίου» Με δεδομένη την αγορά και προμήθεια του υπολογιστικού συστήματος που θα υποστήριξη την εφαρμογή η ομάδα των προγραμματιστών θα προχωρήσει στην εγκατάσταση του λογισμικού του διακομιστή και της πλατφόρμας ανάπτυξης της εφαρμογής. Δημιουργία του εικονικού χώρου των ασκήσεων στην πλατφόρμα που έχει επιλεγεί. Δημιουργία ερωτηματολογίου αξιολόγησης. Συναντήσεις της ομάδας του έργου για έλεγχο της προόδου και λήψη αποφάσεων. 5 Λοιπά Θέματα Η ομάδα προβληματίζεται για την καθυστέρηση προμήθειας του ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Για τον λόγο αυτό ο επιστημονικός υπεύθυνος προέτρεψε τα μέλη της ερευνητικής ομάδας να σκεφθούν εναλλακτικές προτάσεις για την αποφυγή μεγάλων καθυστερήσεων στο μέλλον. [10]

11 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΙΚΟΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Άσκηση 1:Μέτρηση του DC κέρδους ρεύματος της συνδεσμολογίας κοινού εκπομπού Σκοποί: Η πειραματική επαλήθευση της επίδρασης που εξασκεί το μικρό ρεύμα βάσης Ι Β στο ρεύμα συλλέκτη Ι c σε συνδεσμολογία κοινού εκπομπού (CE). Η εύρεση του κέρδους ρεύματος β dc. Όργανα συσκευές: 1. Δύο αμπερόμετρα 2. Τροφοδοτικό 9 V DC 3. Breadboard Υλικά 1. Τρανζίστορ Q 1=BC Αντιστάσεις R 1=33KΩ R 3=10KΩ 2. Γραμμικό ποτενσιόμετρο 1 KΩ 3. Καλώδια συνδεσμολογίας Βιβλιογραφία MALVINO, ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ, 6 η έκδοση, Εκδόσεις Τζιόλα, Θεσσαλονίκη ALBERT. P. MALVINO, Ph.D, Βασική ηλεκτρονική, τέταρτη έκδοση, Εκδόσεις Α. Τζιολα E, Θεσσαλονίκη [11]

12 Εισαγωγή Το τρανζίστορ είναι ένας κρύσταλλος με τρεις εμπλουτισμένες περιοχές, που ονομάζονται αντίστοιχα, εκπομπός, βάση και συλλέκτης. Όταν το τρανζίστορ αποτελείται από δύο περιοχές τύπου Ν και μία τύπου P ανάμεσα τους τότε είναι τύπου NPN. Το βέλος στον ακροδέκτη του εκπομπού προσδιορίζει την κατεύθυνση του ρεύματος όταν η ένωση βάσεως εκπομπού είναι ορθά πολωμένη. Το τρανζίστορ λειτουργεί ορθά όταν η επαφή συλλέκτη-βάσης είναι ανάστροφα πολωμένη και η επαφή βάσης εκπομπού ορθά. Σε ένα τρανζίστορ NPN ο εκπομπός είναι η πηγή των ηλεκτρονίων. Σχεδόν όλα τα ηλεκτρόνια του εκπομπού ρέουν προς το συλλέκτη και επομένως το ρεύμα συλλέκτη είναι περίπου ίσο με το ρεύμα του εκπομπού. Το ρεύμα βάσης είναι πολύ μικρό συγκρινόμενο με τα άλλα δύο ρεύματα. Στη συνδεσμολογία κοινού εκπομπού (CE) ορίζουμε το κέρδος ρεύματος στο συνεχές β dc ως το λόγο του ρεύματος συλλέκτη προς το ρεύμα βάσης. Ic β dc= Ib εάν Ic=10mA καιib=0.1 Ma τότε βdc=100 Η τιμή του β dc κυμαίνεται ανάμεσα στο 100 και στο 500. Κατασκευάζονται τρανζίστορ με μεγαλύτερο β dc που φτάνει το Να θυμάστε την σχέση h FE= β dc γιατί έτσι χρησιμοποιείται στις προδιαγραφές των κατασκευών. [12]

13 Διαδικασία πειράματος 1. Να αναγνωρίσετε τους ακροδέκτες του τρανζίστορ (Ε,Β,C). 2. Υλοποιήστε το παρακάτω κύκλωμα: 10VDC Μεγάλη τάση Θα καταστρέψει το τρανζίστορ R1 33KΩ R3 1KΩ Το Αμπερόμετρο το συνδέουμε στο κύκλωμα σε σειρά A A Q BC 548 Το βέλος μου δείχνει τον Εκπομπό του Tr R2 POT 10 KΩ 3. Συμπλήρωσε στον πίνακα τις τιμές Ι C για τις αντίστοιχες τιμές Ι b ρυθμίζοντας ανάλογα τη μεταβλητή αντίσταση. 4. Υπολόγισε το β dc για κάθε ζεύγος I b-i c και καταχωρήστε το στον πίνακα. [13]

14 Πίνακας μετρήσεων Ι Β (μα) I c (mα) β dc Συμπεράσματα: [14]

15 Άσκηση 2: Χαρακτηριστικές καμπύλες τρανζίστορ σε συνδεσμολογία κοινού εκπομπού. Σκοπός της άσκησης Να σχεδιάζετε τις χαρακτηριστικές εξόδου του τρανζίστορ σε συνδεσμολογία κοινού εκπομπού. Να κατανοήσετε τον τρόπο λειτουργίας του τρανζίστορ. Βιβλιογραφία Βασική Ηλεκτρονική, Albert Paul Malvino, εκδόσεις Τζιόλα. Ηλεκτρονική, Malvino, εκδόσεις Τζιόλα. Εισαγωγή Ένα τρανζίστορ είναι ένας κρύσταλλος που αποτελείται από 3 εμπλουτισμένες περιοχές: Εκπομπός (Emitter) -Βάση (Base) -Συλλέκτης (Collector) Ανάλογα με τον εμπλουτισμό των περιοχών έχουμε τρανζίστορ NPN ή PNP. Ανεξάρτητα του τύπου του τρανζίστορ (NPN, PNP) οι τάσεις dc που εφαρμόζονται μεταξύ των τμημάτων του θα πρέπει να είναι: Βάση- Εκπομπός ορθή πόλωση, Συλλέκτης-Βάση ανάστροφη πόλωση. Για να δείξουμε την λειτουργία του τρανζίστορ θα πρέπει να το εξετάσουμε ηλεκτρικά, δηλαδή να παρουσιάσουμε γραφικά τις σχέσεις ρευμάτων και τάσεων. Οι γραφικές παραστάσεις αυτές είναι οι χαρακτηριστικές I-V. Στην συγκεκριμένη άσκηση θα χρησιμοποιήσουμε τη συνδεσμολογία κοινού εκπομπού (CE), η οποία είναι η πιο διαδεδομένη από τις τρεις (κοινού συλλέκτη και κοινής βάσης). 1. Προετοιμασία i. Να έχετε μαζί σας μιλιμετρέ χαρτί για τον σχεδιασμό των χαρακτηριστικών. ii. Θα χρειαστείτε κομπιουτεράκι. [15]

16 2. Πειραματικό μέρος A R C C R B A B V V CC V BB V E ΟΡΓΑΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΕΣ: Τροφοδοτικό με διπλή τροφοδοσία. 4 πολύμετρα. Τρανζίστορ BC548. Αντιστάσεις: R B = 480KΩ, R C = 470Ω. Breadboard, Καλωδιάκια για τις συνδέσεις i. Κατασκευάστε το παραπάνω κύκλωμα στο breadboard. ii. Αφού ελεγχθεί το κύκλωμά σας από τον καθηγητή του εργαστηρίου, τροφοδοτείστε το έτσι ώστε να επιτύχετε τις τιμές του I b και της διαφοράς δυναμικού V CE που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: V CE V 0,1 0,3 0, I b=20μα ΙCmA = I b=30μα ΙCmA = I b=50μα ΙCmA = [16]

17 iii. Χάραξη χαρακτηριστικών I C = f (V CE) Συμπεράσματα ICmA VCE IB=20μΑ IB=30μΑ IB=50μΑ 0,1 1,53 1,90 3,11 0,3 4,66 6,30 9,33 0,5 5,04 7,00 10,20 1,0 5,20 7,57 11,99 2,0 5,25 7,69 12,75 3,0 5,30 7,78 12,94 4,0 5,35 7,86 13,16 5,0 5,39 7,93 13,33 6,0 5,43 8,02 13,55 7,0 5,48 8,10 13,71 8,0 5,52 8,22 13,93 9,0 5,58 8,28 14,18 10,0 5,63 8,40 14,40 11,0 5,68 8,49 14,65 12,0 5,72 8,55 14,83 [17]

18 [18]

19 Άσκηση 3: Ενισχυτής Κοινού Εκπομπού (CE) 3. Σκοπός της άσκησης Στην συγκεκριμένη εργαστηριακή άσκηση θα εξοικειωθείτε με μία από τις βασικές συνδεσμολογίες του διπολικού τρανζίστορ. Συγκεκριμένα: Θα μελετήσετε και θα παρατηρήσετε φαινόμενα ενίσχυσης που παρουσιάζει ένα τρανζίστορ όταν λειτουργεί σε συνθήκες πόλωσης. Θα παρατηρήσετε την συμπεριφορά της ενισχυτικής βαθμίδας ως συνάρτηση της συχνότητας. Θα είστε σε θέση να μελετήσετε θεωρητικά το κύκλωμα και να συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας με τα αντίστοιχα πειραματικά εξαγόμενα. 4. Βιβλιογραφία Βασική Ηλεκτρονική, Albert Paul Malvino, εκδόσεις Τζιόλα. Ηλεκτρονική, Malvino, εκδόσεις Τζιόλα. 5. Εισαγωγή Στην άσκησή μας θα χρησιμοποιήσουμε ένα διπολικό τρανζίστο npn. Το κυκλωματικό σύμβολο του τρανζίστορ npn παρουσιάζεται στο ακόλουθο σχήμα: [19]

20 Στο σχήμα φαίνονται οι τρεις ακροδέκτες του τρανζίστορ: η βάση, ο εκπομπός και ο συλλέκτης. Η φορά του βέλους υποδηλώνει ότι πρόκειται για ένα τρανζίστορ npn. Αν η φορά του βέλους ήταν αντίθετη, θα είχαμε ένα τρανζίστορ pnp. ΠΡΟΣΟXΗ!!! Για να παρακολουθήσετε τα υπόλοιπα, βεβαιωθείτε ότι είστε εξοικειωμένοι με το νόμο του Ohm και τους νόμους του Kirchhoff. Δύο χαρακτηριστικά μεγέθη του τρανζίστορ είναι το β και το α του τρανζίστορ, τα οποία ορίζονται αντίστοιχα ως: i i c b Το β του τρανζίστορ παίρνει τιμές συνήθως ανάμεσα στο 100 και στο 800. Το α ορίζεται ως: a i i c e Το α είναι συνήθως της τάξης του 0,99 γιατί το ρεύμα που διαρρέει τον συλλέκτη στο συνεχές είναι συνήθως λίγο μικρότερο από το ρεύμα στον εκπομπό. [20]

21 Κύκλωμα πόλωσης Για να λειτουργήσει ένα τρανζίστορ, θα πρέπει να πολώσουμε, δηλαδή να εφαρμόσουμε κατάλληλη τάση μεταξύ των ακροδεκτών του. Στην παρούσα εργαστηριακή άσκηση, θα χρησιμοποιήσετε διάταξη πόλωσης με διαιρέτη τάσης και γείωση του ακροδέκτη του εκπομπού. Το κύκλωμα πόλωσης φαίνεται ακολούθως: +V R C R 1 V out R 2 R E Η τάση μεταξύ βάσης και γείωσης V B, υπολογίζεται από τον διαιρέτη τάσης ως: V B R2 R R 1 2 V CC (1) Ακόμα, θεωρούμε ότι η πτώση τάσης στην επαφή βάσης-εκπομπού είναι 0,7V, οπότε η τάση μεταξύ εκπομπού και γης είναι: V E V 0,7 (2) B [21]

22 Το ρεύμα που διαρρέει την R E βρίσκεται με εφαρμογή του νόμου του Ohm: I E V R E (3) E AC ανάλυση Δεχόμαστε ότι έχουμε πολώσει κατάλληλα το τρανζίστορ ώστε να λειτουργεί στην ενεργό περιοχή, οπότε μπορούμε να εφαρμόσουμε την αρχή της επαλληλίας. Αυτό συνεπάγεται ότι μπορούμε να μελετήσουμε το κύκλωμα πρώτα στην dc λειτουργία του (κύκλωμα πόλωσης), και μετά να μελετήσουμε την ac λειτουργία του. Υπενθυμίζεται ότι οι πυκνωτές λειτουργούν ως βραχυκύκλωμα στο εναλλάσσομενο και ως ανοιχτοκύκλωμα στο συνεχές. +V R C C in R 1 C out Q 1 R load V 1 R 2 R E C bypass [22]

23 Το τρανζίστορ παρουσιάζει μια αντίσταση εκπομπού r e η οποία αποδεικνύεται ότι συνδέεται με το ρεύμα Ι Ε μέσω της σχέσης: r e 25mV I (4) E Αποδεικνύεται ότι το κέρδος τάσης του ενισχυτή δίνεται από τη σχέση: V r (5) out c A V in r e όπου: rc RC // Rload (6) Σε db το κέρδος δίνεται από τη σχέση Α(dB) = 20 loga. Ο υπολογισμός του κέρδους σε db είναι πολύ χρήσιμος όταν θέλουμε να κάνουμε το γράφημα της απολαβής του τρανζίστορ σε συνάρτηση με την συχνότητα. 6. Προετοιμασία Την άσκηση να την έχετε προετοιμάσει και γράψει πριν έρθετε στο εργαστήριο. α) Να έχετε μαζί σας ημιλογαριθμικό χαρτί 6 περιόδων. β) Θα χρειαστείτε κομπιουτεράκι. [23]

24 ΟΡΓΑΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΕΣ: Τροφοδοτικό: DC 0 ~12V Πολύμετρο Παλμογράφος Τρανζίστορ: BC548,η BC547 τεμάχια 3 Πυκνωτές: 10μF, τεμάχια 2 100μF, τεμάχια 2 Αντιστάσεις: 1kΩ, ¼ watt, τεμάχια 2 3,3kΩ, ¼ watt, τεμάχια 1 4,7kΩ, ¼ watt, τεμάχια 1 10kΩ, ¼ watt, τεμάχια 3 47kΩ, ¼ watt, τεμάχια 1 Breadboard. ΠΡΟΣΟΧΗ! Να προμηθευθείτε τα εξαρτήματα. [24]

25 Πειραματικό μέρος a. Πραγματοποιήστε στο breadboard το ακόλουθο κύκλωμα. V 2 12V R C 4,7kΩ R 1 47kΩ C 3 10kΩ C 1 Q 1 10μF 200mV 200Hz 0Deg V 1 10μF R 2 10kΩ R E 1kΩ C 2 100μF -POL Vout Εφαρμόστε σήμα εισόδου V in = 200mV pp και συχνότητας f = 0,2kHz. Θα συνδέσετε και τα δύο κανάλια του παλμογράφου: CH1 για την είσοδο και CH2 για την έξοδο. Μετρήστε την τάση εξόδου V out και υπολογίστε το πειραματικό κέρδος. Υπολογίστε την απολαβή της τάσης σε db. [25]

26 Ξεκινώντας από τα 0,2kHz και παίρνοντας 5 τιμές συχνότητας ανά 10άδα μέχρι 1ΜHz να χαράξετε την καμπύλη απόκρισης του ενισχυτή σε ημιλογαριθμικό χαρτί. Ο άξονας x για την συχνότητα και ο άξονας y για την απολαβή (σε db). f (khz) 0,2 0,4 0,6 0, Vout/Vin A(dB) Έως 1ΜΗz. 5.6 Με την προσθήκη φορτίου στην έξοδο R L = 3,3kΩ να μετρήσετε το κέρδος του κυκλώματος στη συχνότητα 1ΚHz o Αφαιρέστε το φορτίο R L = 3,3kΩ και αντικαταστήστε το με φορτίο R L = 10kΩ να μετρήσετε το κέρδος του κυκλώματος στη συχνότητα 1ΚHz [26]

27 Άσκηση 4:Συνδεσμολογία Κοινού Συλλέκτη (CC) 1. Σκοπός της άσκησης Στην παρούσα εργαστηριακή άσκηση θα μελετήσετε μια άλλη συνδεσμολογία του τρανζίστορ ως ενισχυτή. Θα μελετήσετε και θα παρατηρήσετε την ενίσχυση ρεύματος και ισχύος που υλοποιεί το κύκλωμά σας. Θα παρατηρήσετε την συμπεριφορά της ενισχυτικής βαθμίδας ως συνάρτηση της συχνότητας. Θα είστε σε θέση να μελετήσετε θεωρητικά το κύκλωμα και να συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας με τα αντίστοιχα πειραματικά εξαγόμενα. Θα δείτε την μέγιστη ενίσχυση που μπορούμε να έχουμε χωρίς ψαλίδιση του σήματος εξόδου. Θα παρατηρήσετε διαφορές στην ενίσχυση με τον ενισχυτή κοινού εκπομπού. 2. Βιβλιογραφία Βασική Ηλεκτρονική, Albert Paul Malvino, εκδόσεις Τζιόλα. Ηλεκτρονική, Malvino, εκδόσεις Τζιόλα. 3. Εισαγωγή Στην συνδεσμολογία κοινού συλλέκτη, η πόλωση του τρανζίστορ γίνεται με γειωμένο τον ακροδέκτη του συλλέκτη. Οι σχέσεις που ισχύουν για τα δυναμικά του εκπομπού και της βάσης που χρησιμοποιήσατε στην ανάλυση του κυκλώματος του κοινού εκπομπού ισχύουν και σε αυτή την περίπτωση. Έτσι: [27]

28 V B R2 R R 1 2 V CC (1) V I E E V 0,7 (2) B V R E (3) E 25mV re (4) I E Στον ενισχυτή κοινού συλλέκτη, το σήμα εισάγεται στην βάση και η έξοδος λαμβάνεται από τον εκπομπό. AC ανάλυση Δεχόμαστε και σε αυτή την περίπτωση ότι έχουμε πολώσει κατάλληλα το τρανζίστορ ώστε να λειτουργεί στην ενεργό περιοχή για να εφαρμόσουμε την αρχή της επαλληλίας. Υπενθυμίζεται ότι οι πυκνωτές λειτουργούν ως βραχυκύκλωμα στο εναλλασσόμενο και ως ανοιχτό κύκλωμα στο συνεχές. [28]

29 Αποδεικνύεται ότι το κέρδος τάσης του ενισχυτή δίνεται από τη σχέση: Όπου r R // R. L E L V r (5) out L A V in r e r L Όταν το r e είναι πολύ μικρότερο από το r L, τότε το κέρδος είναι σχεδόν ίσο με τη μονάδα. Επομένως, η τάση εξόδου θα είναι ίδια με την τάση εισόδου. Αυτός είναι ο λόγος που η συνδεσμολογία CC λέγεται και ακόλουθος εκπομπού. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο CC παρουσιάζει μεγάλη αντίσταση εισόδου και μικρή αντίσταση εξόδου τον κάνει μια πολύ χρήσιμη απομονωτική βαθμίδα (Buffer). Δηλαδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να οδηγήσει, από μια πηγή σήματος μεγάλης εσωτερικής αντίστασης, μια μικρή αντίσταση φορτίου. Ακόμα και όταν το κέρδος δεν είναι ίσο με την μονάδα, αξίζει να παρατηρήσετε ότι το κέρδος θα είναι πάντα μικρότερο της μονάδας. Ο ενισχυτής κοινού συλλέκτη δεν παρουσιάζει αναστροφή της κυματομορφής εισόδου όπως ο ενισχυτής κοινού εκπομπού. Κέρδος ισχύος Με τη συνδεσμολογία CC δεν πετυχαίνουμε κέρδος τάσης (Α) αλλά κέρδος ρεύματος και κατά συνέπεια κέρδος ισχύος. Το κέρδος ισχύος (G) στον εκπομπό θα είναι: Pout rl P r r in L e (4) Έγινε και πάλι η παραδοχή ότι i c = i e. Στην παραπάνω σχέση ο παράγοντας β αντιπροσωπεύει το κέρδος ρεύματος. [29]

30 4. Προετοιμασία α) Να έχετε μαζί σας μιλιμετρέ χαρτί β) Να έχετε μαζί σας ημιλογαριθμικό χαρτί 6 περιόδων. γ) Θα χρειαστείτε κομπιουτεράκι. ΟΡΓΑΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΕΣ: Τροφοδοτικό: DC 0 ~12V 1 Πολύμετρο Παλμογράφος Τρανζίστορ BC548, τεμάχια 3 Πυκνωτές: 10μF, τεμάχια 2 Αντιστάσεις: 10kΩ, τεμάχια 2 430Ω, τεμάχια 1 100Ω, τεμάχια 1 Breadboard. Καλωδιάκια για τις συνδέσεις ΠΡΟΣΟΧΗ! Να προμηθευθείτε τα εξαρτήματα. 5. Πειραματικό μέρος [30]

31 β = hfe 1.Μετρήστε το β dc του τρανζίστορ σας με χρήση ειδικού πολυμέτρου. [31]

32 2.Κατασκευάστε το παραπάνω κύκλωμα σε breadboard χωρίς τους πυκνωτές και χωρίς σήμα στην είσοδο. 3.Μετρήστε τις DC τάσεις, VCC, στην βάση, στον εκπομπό και στο συλλέκτη. Σχολιάστε και συγκρίνετε με τις αντίστοιχες θεωρητικές τιμές. 4.Να συνδέσετε του πυκνωτές όπως στο σχήμα και στη συνέχεια να δώσεται σήμα από την γεννήτρια ίσο με 1Up-p και f=500hz (να συνδέσετε παλμογράφο στην είσοδο και στην έξοδο ) 5.Μετρήστε την απόκριση του ενισχυτή ως κέρδος τάσης (db) A V V out συναρτήσει της συχνότητας. (εύρος συχνοτήτων in μέχρι 2MHz ). Παρουσιάστε τα αποτελέσματα σας σε γράφημα. Χρησιμοποιείστε ημιλογαριθμικό χαρτί. 6.Συγκρίνατε την πειραματική τιμή του Α (για f = 1kHz) με την αντίστοιχη θεωρητικά αναμενόμενη. 7.Αυξήστε σιγά σιγά το πλάτος του σήματος εισόδου και μετρήστε το πλάτος, από κορυφή σε κορυφή, του μέγιστου αψαλίδιστου σήματος εξόδου. Εξηγήστε γιατί συμβαίνει το φαινόμενο του ψαλιδισμού. [32]

33 Ενισχυτής CC κατασκευασμένος στο ΒΒ [33]

34 Άσκηση 5:Ενισχυτής Push Pull 1. Σκοπός της άσκησης Στην συγκεκριμένη εργαστηριακή άσκηση θα χρησιμοποιήσετε ένα τρανζίστορ npn και ένα τρανζίστορ pnp σε συνδεσμολογία push pull. Συγκεκριμένα: Θα μετρήσετε το κέρδος ισχύος που παρουσιάζει ένας τέτοιος ενισχυτής. Θα πειραματιστείτε με τα όρια ενίσχυσης που εισάγονται από τα τρανζίστορ και την τάση πόλωσης. Θα είστε σε θέση να μελετήσετε θεωρητικά το κύκλωμα και να συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας με τα αντίστοιχα πειραματικά εξαγόμενα. 2. Βιβλιογραφία Βασική Ηλεκτρονική, Albert Paul Malvino, 4 η έκδοση, εκδόσεις Τζιόλα. Ηλεκτρονική, Malvino, 6 η έκδοση, εκδόσεις Τζιόλα. 3. Εισαγωγή Η συνδεσμολογία push pull χρησιμοποιεί δύο τρανζίστορ, ένα npn και ένα pnp. Προσοχή: για να μην έχουμε παραμόρφωση πρέπει τα δύο τρανζίστορ να είναι συμπληρωματικά. Κάθε ένα από τα τρανζίστορ άγει σε διαφορετικό κύκλο του σήματος εισόδου. [34]

35 4. Λειτουργία του κυκλώματος Μια συνδεσμολογία τρανζίστορ push pull παρουσιάζεται στο παρακάτω κύκλωμα: V1 12 V R2 680 Q2 C1 BD135 V2 22uF-POL R3 1K _LIN Key = A 50% R4 3.3 R5 3.3 C3 1000uF-POL C2 Q1 R uF-POL R1 680 BD136 Το κύκλωμα του ενισχυτή αποτελείται από δύο ακόλουθους εκπομπού (ενισχυτές κοινού συλλέκτη). Θα μπορούσαμε να φτιάξουμε push pull και με ενισχυτές κοινού εκπομπού, αλλά κάτι τέτοιο έχει μεγάλη παραμόρφωση. Οι ενισχυτές push pull είναι ενισχυτές ισχύος γιατί δεν παρουσιάζουν κέρδος τάσης, αλλά κέρδος ρεύματος. Η ισχύς της εισόδου είναι: Pin Vin Iin, όπου τα V in και I in είναι ενεργές τιμές. Η ισχύς της εξόδου είναι P out Vout pp 8R L 2. Tο κέρδος ισχύος είναι A P P P out. in Το κύκλωμα παρουσιάζει ενίσχυση τάξης Β. Με αυτό εννοούμε ότι κάθε τρανζίστορ άγει κατά τον μισό ac κύκλο. Το σημείο Q του ενισχυτή σε τάξη Β τοποθετείται στο σημείο αποκοπής της ac και dc γραμμής φορτίου. Τα [35]

36 πλεονεκτήματα της λειτουργίας σε τάξη Β είναι η ελάχιστη κατανάλωση πάνω στο τρανζίστορ, η αύξηση της ισχύος στο φορτίο και η αύξηση της απόδοσης της βαθμίδας. Η λειτουργία του κυκλώματος έχει ως εξής: Κατά τη θετική ημιπερίοδο, το άνω τρανζίστορ άγει ενώ το κάτω βρίσκεται στην αποκοπή. Κατά την αρνητική ημιπερίοδο, άγει το κάτω τρανζίστορ. Ένα ανεπιθύμητο φαινόμενο των ενισχυτών push pull είναι η παραμόρφωση του σήματος εξόδου που οφείλεται στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στην αποκοπή και την έναυση του άλλου τρανζίστορ. Για να αποφύγουμε την παραμόρφωση, πρέπει να τοποθετήσουμε το σημείο λειτουργίας των τρανζίστορ λίγο πιο πάνω από την αποκοπή. Κάτι τέτοιο ρυθμίζεται με την κατάλληλη πόλωση του εκπομπού μέσω της ρυθμιστικής αντίστασης. 5. Προετοιμασία της άσκησης Για το κύκλωμα που σας δίνεται στο πειραματικό μέρος, θα πρέπει να υπολογίσετε όλα τα dc δυναμικά που εμφανίζονται στο κύκλωμα, το κέρδος τάσης και την θεωρητική τάση εξόδου για την δεδομένη είσοδο. Αν είναι εφικτό προσομοιώστε το κύκλωμα σε κάποιο πρόγραμμα υπολογιστή για να επαληθεύσετε τους υπολογισμούς σας. Να έχετε μαζί σας ημιλογαριθμικό χαρτί 6 περιόδων. ΟΡΓΑΝΑ ΥΛΙΚΑ ΣΥΣΚΕΥΕΣ: Τροφοδοτικό: DC 0 ~12V 1 Πολύμετρο Γεννήτρια Παλμογράφος 2 channels Τρανζίστορ: BD135, τεμάχια 2 BD136, τεμάχια 2 Πυκνωτές: 22μF, τεμάχια 2 [36]

37 1000μF, τεμάχια 1 Αντιστάσεις: 3,3Ω ¼ watt, τεμάχια 2 8,2Ω ¼ watt, τεμάχια 2 680Ω ¼ watt, τεμάχια 1 Ποτενσιόμετρο: 1kΩ lin Breadboard. ΠΡΟΣΟΧΗ! Να προμηθευθείτε τα εξαρτήματα. 6. Πειραματικό μέρος. 1. Πραγματοποιήστε το κύκλωμα push pull που σας δόθηκε προηγουμένως. 2. Τροφοδοτήστε αρχικά το κύκλωμα με Vin = 1 Vp-p, με συχνότητα 1kHz. Ρυθμίστε κατάλληλα την τάση εισόδου ώστε να πάρετε την μέγιστη αψαλίδιστη τάση στην έξοδο. Με την ρυθμιστική αντίσταση σε τυχαία θέση παρατηρήστε το φαινόμενο του cross over (αν υπάρχει). Σχεδιάστε σε μιλιμετρέ χαρτί την κυματομορφή του σήματος εξόδου. 3. Μεταβάλετε την ρυθμιστική αντίσταση μέχρι οριακά να εξαλειφθεί το φαινόμενο της παραμόρφωσης. 4. Μετρήστε τα dc δυναμικά των τρανζίστορ σε αυτή την κατάσταση και συγκρίνετε τις τιμές που βρήκατε με τις αντίστοιχες θεωρητικές. 5. Μετρήστε το κέρδος τάσης της συνδεσμολογίας. Συγκρίνετε με τις αντίστοιχες θεωρητικές τιμές. 6. Υπολογίστε την καμπύλη απόκρισης του ενισχυτή. Για το σκοπό αυτό, μεταβάλετε την συχνότητα του σήματος εισόδου και λάβετε κατάλληλες μετρήσεις. Παρατήρηση: Χρησιμοποιήστε τα εξής συμπληρωματικά τρανζίστορ: BD135 και ΒD136 [37]

38 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Εικόνες Εικονικού Χώρου Εργαστηρίου εικόνα 1 - μορφή (τριών διαστάσεων). Εικόνα 2 - Είσοδος εικονικού χώρου εργαστηρίου [38]

39 Εικόνα 3 Εικονικός χώρος εργαστηρίου Ηλεκτρονικής [39]