Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα ΕΙΣΑΓΩΓΗ"

Transcript

1 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ι Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής είναι εκείνη η χώρα ό- που συγκροτήθηκε για πρώτη φορά το πεδίο του αναλυτικού προγράµµατος ως ειδικός κλάδος σπουδών και εµφανίστηκαν, στις αρχές του 20 ού αιώνα, οι διαφορετικές οπτικές για το σχεδιασµό του, επηρεάζοντας, στη συνέχεια, τη θεωρία και την πρακτική για το αναλυτικό πρόγραµµα άλλων χωρών, ιδιαίτερα στο δεύτερο µισό του ίδιου αιώνα. Το γεγονός αυτό συνδέεται µε το µεγάλο εύρος των αντιπαραθέσεων για το αναλυτικό πρόγραµµα τόσο στο επίπεδο της θεωρίας όσο και της πρακτικής, εξαιτίας, κυρίως, της ιστορικής διαµόρφωσης του πολιτικού και του εκπαιδευτικού της συστήµατος, που συνήθως δεν εµπόδιζε µε άµεσο τρόπο τις εκπαιδευτικές καινοτοµίες και δεν περιόριζε τη λήψη των αποφάσεων για το αναλυτικό πρόγραµµα, σχεδόν αποκλειστικά εντός των ορίων της κεντρικής πολιτικής εξουσίας, τουλάχιστον µέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950, στα πλαίσια ταχύτατων και ευρύτατων οικονοµικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών µεταβολών. Οι περισσότερες από τις οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος στις Η.Π.Α., οι οποίες διατυπώθηκαν µε συστηµατικό τρόπο και σφράγισαν τη συγκρότηση του πεδίου, ε- ντάσσονταν σε ένα πολύµορφο κίνηµα που έγινε γνωστό ως κίνηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης, το οποίο επιχειρούσε να απαντήσει στους κοινωνικοπολιτικούς µετασχηµατισµούς και στις αντί- [ 9 ]

2 Γιώργος Γρόλλιος στοιχες συγκρούσεις του τέλους του 19 ου και του πρώτου µισού του 20 ού αιώνα. Η προοδευτική εκπαίδευση ξεκίνησε ως µέρος εκείνου του ευρύτερου κινήµατος κοινωνικής και πολιτικής µεταρρύθµισης που ονοµάστηκε προοδευτικό. Όπως αναφέρει ο Lawrence Cremin, αντίθετα µε την ευρέως διαδεδοµένη παρεξήγηση ότι χρονολογείται από την ίδρυση της Ένωσης της Προοδευτικής Εκπαίδευσης το 1919, η ιδέα της προοδευτικής εκπαίδευσης προέρχεται από το τέταρτο του αιώνα πριν τον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο ως προσπάθεια να καταστήσει το σχολείο θεµελιώδη µοχλό κοινωνικής και εκπαιδευτικής αναγέννησης 1. Η σηµασία του ευρύτερου προοδευτικού κινήµατος ήταν τόσο µεγάλη για την αµερικανική κοινωνία, ώστε µια συγκεκριµένη περίοδος της ιστορίας της ( ) ονοµάστηκε, εξαιτίας της αυξηµένης επιρροής του, προοδευτική εποχή. Στη διάρκειά της προετοιµάστηκε το έδαφος για τη συγκρότηση του πεδίου του αναλυτικού προγράµµατος ως ειδικού κλάδου σπουδών. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι δύο σηµαντικά κείµενα για το αναλυτικό πρόγραµµα εµφανίζονται στην αρχή και στο τέλος της. Το πρώτο, µε τίτλο The Child and the Curriculum γράφτηκε το 1902 από τον John Dewey, εµβληµατική µορφή του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης, ο οποίος τότε διηύθυνε το Εργαστηριακό Σχολείο του Σικάγο, διαµορφώνοντας εκεί µια φιλελεύθερη µεταρρυθµιστική οπτική για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος. Το δεύτερο, µε τίτλο The Curriculum γράφτηκε το 1918 από τον Franklin Bobbit και ήταν εξολοκλήρου αφιερωµένο στις γενικές αρχές της λήψης αποφάσεων για το αναλυτικό πρόγραµµα. Από πολλούς θεωρείται εναρκτήριο ορόσηµο για τη συγκρότηση του πεδίου του αναλυτικού προγράµµατος, επειδή σε αυτό διατυπώθηκε µια οπτι- 1 Βλπ Cremin, 1964, p. 88. [ 10 ]

3 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα κή η οποία ονοµάστηκε οπτική της κοινωνικής αποτελεσµατικότητας και έµελλε να διεκδικήσει τον τίτλο της µοναδικής επιστηµονικής απάντησης στο ερώτηµα του σχεδιασµού του αναλυτικού προγράµµατος 2. Οι οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης δεν είναι άγνωστες στην ελληνική βιβλιογραφία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Χαράλαµπος Νούτσος δηµοσίευσε µια µελέτη µε αντικείµενο την ταξινοµία των διδακτικών στόχων του Benjamin Bloom, όπου αναφέρεται στη θεµελίωσή της στην οπτική της κοινωνικής αποτελεσµατικότητας 3. Ο Γιώργος Φλουρής παρουσίασε, στις αρχές της ίδιας δεκαετίας, τις οπτικές της κοινωνικής αποτελεσµατικότητας, της µελέτης του παιδιού και της κοινωνικής αναδόµησης (ή ανασυγκρότησης), οι οποίες διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης, καθώς και σηµαντικές πλευρές της συζήτησης για ζητήµατα του αναλυτικού προγράµµατος στις Ηνωµένες Πολιτείες 4. Ανάλογα στοιχεία εµπεριέχονται και σε άλλα βιβλία για το αναλυτικό πρόγραµµα που ακολούθησαν, όπως των Γιάννη Βρεττού και Αχιλλέα Καψάλη και του Γιάννη Χατζηγεωργίου 5 και σε άρθρα µε σηµαντικότερο παράδειγµα εκείνο του Σπύρου Ράση για την κοινωνική ανασυγκρότηση 6. Όσον αφορά το κίνηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης, αξίζει να αναφερθούν, επειδή συνεισέφεραν σηµαντικά στοιχεία και απόψεις στην ελληνική βιβλιογραφία, οι παλιότερες ή νεότερες µεταφράσεις 2 Βλπ Schubert et al, 2002, p.12-17, Willis et al, 1993, p.1. 3 Βλπ Νούτσος, 1983, σ Βλπ Φλουρής, 2000, σ.16-42, 84-88, , Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το Βλπ Βρεττός & Καψάλης, 2009, σ.13-17, 40-45, , , Χατζηγεωργίου, 1998, σ , Βλπ Ράσης, [ 11 ]

4 Γιώργος Γρόλλιος έργων εκπροσώπων του (κυρίως του Dewey) και της µελέτης του Herman Rohrs 7, καθώς και παλιότερες µελέτες οι οποίες παρουσίασαν ευνοϊκά ή υπέβαλαν σε κριτική τις ιδέες του Dewey, όπως της Μυρσίνης Κλεάνθους-Παπαδηµητρίου και του Μιχάλη Παπαµαύρου αντίστοιχα 8. Οι αναφορές αυτές, είτε γιατί εντάσσονται στο πλαίσιο µελέτης µε διαφορετικό αντικείµενο (Νούτσος) είτε γιατί εντάσσονται στο πλαίσιο βιβλίων τα οποία εξετάζουν ένα ευρύ σύνολο πλευρών του πεδίου του αναλυτικού προγράµµατος (Φλουρής, Βρεττός & Καψάλης, Χατζηγεωργίου) είτε γιατί προσεγγίζουν όψεις του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης (Ράσης, Rohrs, Κλεάνθους-Παπαδηµητρίου, Παπαµαύρος), δεν έχουν ως κύριο αντικείµενό τους τη σχέση ανάµεσα στο κίνηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης και στο αναλυτικό πρόγραµµα. Αυτή η σχέση είναι το αντικείµενο της παρούσας εργασίας. Πιο συγκεκριµένα, θα επιχειρήσω να µελετήσω τις διαφορετικές οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος οι οποίες διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης και το µέγεθος της επιρροής τους. Τούτο, βέβαια, δεν σηµαίνει ότι η παρούσα εργασία εξαντλεί το ζήτηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης ή το ζήτηµα των οπτικών για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος, τα οποία είναι πολύ ευρύτερα. Η συµβολή της στην ελληνική βιβλιογραφία έγκειται, κατ αρχήν, στο ότι επιχειρεί να παρουσιάσει, πιο αναλυτικά σε σχέση µε τις υπάρχουσες αναφορές που προαναφέρθηκαν, τις οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος οι οποίες διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης. Επίσης, έγκειται στο ότι επιχειρεί να συµβάλει στην κατανόηση του χαρακτήρα αυ- 7 Βλπ Rohrs, Βλπ Κλεάνθους-Παπαδηµητρίου, 1980, σ.19-54, Παπαµαύρος, 1961, σ [ 12 ]

5 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα τών των οπτικών, µέσω της σύνδεσης των θέσεων για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος και των πολιτικών θέσεων στις ο- ποίες θεµελιώνονται, µε τις µεταβολές των οικονοµικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών συσχετισµών δύναµης, ερµηνεύοντας το µέγεθος της επιρροής τους στην αµερικανική εκπαίδευση υπό το φως των αντίστοιχων συγκρούσεων. Με δεδοµένο ότι η αµερικανική βιβλιογραφία, η οποία αναφέρεται σε ζητήµατα που συνδέονται µε το αντικείµενο της παρούσας εργασίας, είναι ογκώδης, στηρίχτηκα σε µεγάλο βαθµό σε σχετικές µελέτες, αφού αυτές έχουν ουσιαστικά εξαντλήσει την ε- ξέταση των πηγών, όπως γίνεται εµφανές από τη συχνή επανάληψη βασικών στοιχείων των τελευταίων. Από τη µια πλευρά, χρησι- µοποίησα µελέτες οι οποίες έχουν ως αντικείµενο τις οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές µεταβολές στις Η.Π.Α. και, από την άλλη, µελέτες που αναφέρονται στο κίνηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης. Αυτό ήταν απαραίτητο προκειµένου να καταστεί δυνατή η σύνδεση των θέσεων για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος και των πολιτικών θέσεων στις οποίες θεµελιώνονται, µε τις µεταβολές των οικονοµικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών συσχετισµών δύναµης, καθώς και για την ερµηνεία του µεγέθους της επιρροής τους υπό το φως των αντίστοιχων συγκρούσεων. Βέβαια, οι µελέτες που χρησιµοποίησα εµπεριέχουν διαφορετικές προσεγγίσεις του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης, σχετικά µε τις οποίες θεωρώ αναγκαίο, αρχικά, να παραθέσω ορισµένα σηµεία µιας περιεκτικής ανασκόπησης των δια- µαχών στην αµερικανική ιστοριογραφία της εκπαίδευσης. Σύµφωνα µε τον Σπύρο Ράση, στη δεκαετία του 1950 η ιστοριογραφία της εκπαίδευσης στις Ηνωµένες Πολιτείες, η οποία µέχρι τότε αντιµετώπιζε το εκπαιδευτικό παρελθόν ως µικρογραφία του παρόντος και αναπαρήγαγε µια εξωραϊσµένη εκδοχή του πα- [ 13 ]

6 Γιώργος Γρόλλιος ρελθόντος χωρίς διαφωνίες, διαµάχες και προβλήµατα, αµφισβητήθηκε. Την αµφισβήτηση αυτή εξέφρασε ο Bernard Bailyn, καθηγητής της αµερικανικής ιστορίας στο πανεπιστήµιο Harvard. Κατά τον Bailyn, η εκπαίδευση αποτελούσε µέρος της κοινωνίας αλληλεξαρτώµενο από τους υπόλοιπους κοινωνικούς τοµείς, υποκείµενο στις αλλαγές που αυτή υφίσταται εν τη εξελίξει της και διαµορφούµενο ανάλογα µε τις συνθήκες που αντιµετωπίζει σε κάθε εποχή και τις κοινωνικές ανάγκες οι οποίες αναδύονται ως παρακολούθηµά τους. Κατά συνέπεια, το εκπαιδευτικό παρελθόν διαφέρει ριζικά από το παρόν, καθώς οι ιστορικές συνθήκες µεταβάλλονται, συµπαρασύροντας σε αλλαγές και το κοινωνικό οικοδόµηµα, γεγονός που επιβάλλει τη µελέτη των παιδαγωγικών ιδεών και των εκπαιδευτικών πρακτικών σε συνάρτηση µε τις συνθήκες τις οποίες βιώνει η κοινωνία στη δεδοµένη ιστορική συγκυρία και ως απάντηση στις εκάστοτε κοινωνικές απαιτήσεις. Μια νέα γενιά ιστορικών της εκπαίδευσης, στο πλαίσιο που χαρακτηρίστηκε από την έµφαση στην επιστηµονική έρευνα ως απάντηση στα προβλήµατα του σφοδρού ανταγωνισµού των Η.Π.Α. µε τη Σοβιετική Ένωση στο τέλος της δεκαετίας του 1950, εντυπωσιάστηκε από αυτές τις απόψεις και ξεκίνησε η διαµόρφωση µιας νέας ιστορίας της εκπαίδευσης, η οποία έγινε γνωστή ως αναθεωρητική. Σηµαντικότερος εκπρόσωπος αυτής της νέας προσέγγισης, η οποία θεµελιώθηκε στην προσέγγιση του Bailyn, ήταν ο Cremin. Όµως, στη δεκαετία του 1960, η αναβίωση της αριστερής σκέψης και ο πολιτικός ριζοσπαστισµός που συνδεόταν, από τη µια µεριά, µε τα κινήµατα των πολιτικών δικαιωµάτων και της εναντίωσης στον πόλεµο του Βιετνάµ, και, από την άλλη, µε νέες ριζοσπαστικές προσεγγίσεις στην κοινωνιολογία, στη φιλοσοφία, στην οικονοµία και στην ιστορία, ευνόησαν τη διάσπαση της ανα- [ 14 ]

7 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα θεωρητικής προσέγγισης σε δύο αντιθετικές ιδεολογικές τάσεις, τη φιλελεύθερη και τη ριζοσπαστική. Στο πανεπιστήµιο του Ουισκόνσιν, όπου ξεχώριζε ο ιστορικός Williams Appleton Williams, νέοι ιστορικοί αµφισβήτησαν και αναθεώρησαν πολύχρονες ερµηνείες της αµερικανικής ιστορίας, ιδιαίτερα της λεγόµενης προοδευτικής περιόδου η οποία, µέχρι τότε, παρουσιαζόταν εξωραϊσµένη. Εστίασαν την προσοχή τους στην εµφάνιση και στην καθιέρωση απόψεων που στήριζαν και νοµιµοποιούσαν την κοινωνική οργάνωση, στους µηχανισµούς τους οποίους χρησιµοποιούσαν οι οικονοµικές και πολιτικές ελίτ, στη δηµιουργία και εξέλιξη του φιλελεύθερου εταιρικού κράτους και στον ευρέως διαδεδοµένο µύθο της ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας όλων των Αµερικανών. Τα χνάρια τους ακολούθησαν και οι ριζοσπάστες αναθεωρητές ιστορικοί της εκπαίδευσης, υποβάλλοντας σε κριτική τους φιλελεύθερους αναθεωρητές, οι οποίοι είχαν αρχίσει να εµφανίζουν σηµάδια αναδίπλωσης και υπαναχώρησης από τις αρχικές τους θέσεις, υποστήριζαν τις µεθόδους και τις πρακτικές της αµερικανικής εκδοχής του κράτους πρόνοιας και πρότειναν, ως λύση στα πιεστικά κοινωνικοπολιτικά προβλήµατα, το διάλογο των ενδιαφερόµενων µερών, µε τους ειδικούς στο ρόλο των συντονιστών του. Στην αυστηρή κριτική της φιλελεύθερης ιστοριογραφίας του Cremin και της εξάρτησής της, πλέον, από οικονοµικά και πολιτικά κέντρα εξουσίας, πρωταγωνίστησε ο Clarence Karier, ο οποίος, µαζί µε τους Paul Violas, Joel Spring και David Tyack, τεκµηρίωσαν µε συστηµατικές εργασίες όψεις της αµερικανικής εκπαιδευτικής πραγµατικότητας που έµεναν για πολλά χρόνια στο σκοτάδι και α- πέδειξαν ότι στην καµπή του αιώνα η δηµόσια εκπαίδευση χρησι- µοποιήθηκε από µεσαία και ανώτερα στρώµατα ως όργανο ελέγχου των κατώτερων. Οι ριζοσπάστες αναθεωρητές ιστορικοί της εκπαί- [ 15 ]

8 Γιώργος Γρόλλιος δευσης µελέτησαν την εκπαίδευση σε συνάρτηση µε τις ραγδαίες οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές αλλαγές των αρχών του 20 ού αιώνα και υπέβαλαν σε κριτική το πραγµατιστικό και τεχνοκρατικό πνεύµα της εποχής, το οποίο συνδεόταν µε το πολύ- µορφο µεταρρυθµιστικό κίνηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης. Γι αυτήν την τελευταία, µάλιστα, κριτική τους προς διακεκριµένες προσωπικότητες της πνευµατικής ζωής των Η.Π.Α. του πρώτου µισού του 20 ού αιώνα, µεθοδεύτηκε η αµφισβήτηση της επιστηµονικής επάρκειας των ριζοσπαστών αναθεωρητών ιστορικών µετά τα µέσα της δεκαετίας του 1970, κυρίως από την Diane Ravitch 9. Το ότι επέλεξα να χρησιµοποιήσω στα τρία κεφάλαια της παρούσας εργασίας µελέτες που αναφέρονται στο κίνηµα της προοδευτικής εκπαίδευσης οι οποίες γράφτηκαν από διαφορετικές σκοπιές στο πλαίσιο των διαµαχών για την αµερικανική ιστοριογραφία της εκπαίδευσης, παραπέµποντας όπου ήταν δυνατό σε περισσότερες από µία, για λόγους διασταύρωσης και σύνθεσης στοιχείων, δεν συνεπάγεται την αναζήτηση κάποιας µέσης οδού. Όπως θα γίνει φανερό στη συνέχεια, είναι σαφής η προτίµησή µου προς διαπιστώσεις µελετών που γράφτηκαν από ριζοσπάστες αναθεωρητές ιστορικούς της εκπαίδευσης, διότι α) αναλύουν µε κριτικό τρόπο, χρησιµοποιώντας ένα µεγάλο εύρος πηγών, βασικά χαρακτηριστικά των απόψεων των παιδαγωγών και άλλων κοινωνικών επιστηµόνων οι οποίοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση των διαφορετικών οπτικών για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης και β) όπως εύστοχα αναφέρεται στην ανασκόπηση των διαµαχών στην αµερικανική ιστοριογραφία της 9 Βλπ Ράσης, 2006, σ Αξίζει να σηµειωθεί ότι η Ravitch διετέλεσε αργότερα σύµβουλος της κυβέρνησης του George Bush για ζητήµατα εκπαίδευσης. [ 16 ]

9 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα εκπαίδευσης, την οποία παρέθεσα προηγουµένως, συνδέουν αυτό το πολύµορφο κίνηµα µε τις οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές µεταβολές. Βέβαια, εκτός από τις µελέτες των ριζοσπαστών αναθεωρητών ιστορικών της εκπαίδευσης, στην αµερικανική βιβλιογραφία εµφανίστηκαν και άλλες µελέτες που, µε διαφορετικούς τρόπους, αποστασιοποιούνται από τη φιλελεύθερη απολογητική προσέγγιση την οποία καθιέρωσε ο Cremin. Οι Samuel Bowles και Herbert Gintis στο πολυσυζητηµένο βιβλίο τους Η Σχολική Εκπαίδευση στην Καπιταλιστική Αµερική, συγκρίνοντας τις ιδέες του Dewey µε τη δια- µόρφωση των λειτουργιών της αµερικανικής εκπαίδευσης, κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι η ιστορία της τελευταίας στον 20 ό αιώνα δεν είναι η ιστορία του προοδευτισµού, αλλά της επιβολής στα σχολεία των επιχειρηµατικών αξιών και των κοινωνικών σχέσεων, οι οποίες αντανακλούν την πυραµίδα της εξουσίας και των προνο- µίων του καπιταλιστικού συστήµατος 10. Στην προσέγγιση αυτή ά- σκησε κριτική ο Karier, τονίζοντας ότι στο πλαίσιό της λανθασµένα παρουσιάζονται οι ιδέες του Dewey ως εξισωτικές 11. Όµως, α- κόµη και αν αγνοήσουµε την κριτική αυτή, η εργασία των Bowles και Gintis δεν αναδεικνύει και, εποµένως, δεν αναλύει τις διαφορετικές απόψεις που αναπτύχθηκαν στο εσωτερικό της προοδευτικής εκπαίδευσης, καθώς και τη σχέση τους µε το ζήτηµα του σχεδιασµού του αναλυτικού προγράµµατος. Το συγκεκριµένο µειονέκτη- µα της ανάλυσης των Bowles και Gintis σχετίζεται µε τη βασική θεωρητική αρχή της ανάλυσής τους, σύµφωνα µε την οποία στον καπιταλισµό η εκπαίδευση επιτελεί τις λειτουργίες της αναπαραγωγής του αναγκαίου εργατικού δυναµικού για τη συσσώρευση του 10 Βλπ Bowles & Gintis, 1976, p.21-22, 26, Βλπ Karier, [ 17 ]

10 Γιώργος Γρόλλιος κεφαλαίου και της αναπαραγωγής εκείνων των στάσεων και αξιών που είναι απαραίτητες για τη συντήρηση της υπάρχουσας κοινωνικής τάξης πραγµάτων, χάρη στην αντιστοιχία, από τη µια µεριά, των αξιών και ικανοτήτων που χαρακτηρίζουν τους χώρους εργασίας µε, από την άλλη, τις κοινωνικές σχέσεις της σχολικής τάξης. Παρά το ότι το βιβλίο Η Σχολική Εκπαίδευση στην Καπιταλιστική Αµερική ήταν σηµαντικό για την ανάπτυξη της εκπαιδευτικής θεωρίας, δίνοντας µια πρωτότυπη απάντηση στο ερώτηµα του τρόπου µε τον οποίο η εκπαίδευση συµβάλλει στην αναπαραγωγή των παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων εξουσίας, είναι βέβαιο ότι στο πλαίσιό του υποβαθµίστηκε η σηµασία του ερωτήµατος τι διδάσκεται στα σχολεία, ερώτηµα το οποίο ευθέως παραπέµπει στο ζήτηµα του αναλυτικού προγράµµατος. Για τους Bowles και Gintis το αναλυτικό πρόγραµµα (άρα και οι διαφορετικές οπτικές για το σχεδιασµό του) δεν έχει ιδιαίτερη σηµασία για την επιτέλεση των βασικών λειτουργιών του σχολείου εκείνο που για τους ίδιους έχει µεγάλη σηµασία είναι το λεγόµενο κρυφό αναλυτικό πρόγραµµα, το οποίο θεωρούν ότι διαδραµατίζει αποφασιστικό ρόλο στη δια- µόρφωση των κοινωνικών σχέσεων στις σχολικές τάξεις. Μερικά χρόνια αργότερα, ο Gilbert Gonzalez προσπάθησε να συσχετίσει την προοδευτική εκπαίδευση µε τον µονοπωλιακό καπιταλισµό: το προοδευτικό κίνηµα ήταν µια πολιτική και ιδεολογική µεταρρύθµιση η οποία απέρρεε από την ανάπτυξη του µονοπωλιακού καπιταλισµού, η ιδεολογική και πολιτική αντανάκλαση της καπιταλιστικής οικονοµίας στο µονοπωλιακό της στάδιο. Θεµελιώδης σκοπός του προοδευτισµού ήταν η καθιέρωση µιας αρµονικής, σταθερής, «οργανικής» κοινωνίας, και µέσα για την επίτευξη αυτού του σκοπού αποτέλεσαν τα τεστ ευφυΐας και η διαφοροποίηση του αναλυτικού προγράµµατος. Τη σχέση ανάµεσα στο µονοπωλιακό καπιταλισµό και στην προοδευτική εκπαίδευση αγνόησε, σύµφωνα µε [ 18 ]

11 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα τον Gonzalez, όχι µόνο η φιλελεύθερη, αλλά και η ριζοσπαστική α- ναθεωρητική ιστοριογραφία, παρά το ότι στοιχεία της κριτικής της τελευταίας ήταν ορθά και χρήσιµα στο πλαίσιο µιας διαφορετικής ανάλυσης, όπως η δική του, την οποία θεωρεί µαρξιστική. Από την άλλη µεριά, οι Bowles και Gintis, που µπορούν κατά τον Gonzalez να χαρακτηριστούν, επίσης, Μαρξιστές, επιβεβαίωσαν την ύπαρξη της άµεσης σχέσης ανάµεσα στα σχολεία και στην οικονοµία και έδειξαν ότι οι ρίζες της καταπίεσης και της ανισότητας βρίσκονται στη δοµή και στη λειτουργία της καπιταλιστικής οικονοµίας, αλλά δεν κατανόησαν την ουσία της προοδευτικής εκπαιδευτικής σκέψης και θεώρησαν το συνολικό θεωρητικό πλαίσιο του Dewey ορθό. Τελικά, από τη µια µεριά, οι ριζοσπάστες αναθεωρητές στηλίτευσαν την προοδευτική εκπαίδευση, αλλά δεν τη συνέδεσαν µε την καπιταλιστική οικονοµία, ενώ, από την άλλη µεριά, οι Μαρξιστές συνέδεσαν τον καπιταλισµό µε την εκπαίδευση, αλλά δεν συνέδεσαν τον προοδευτισµό µε την οικονοµία 12. Η προσέγγιση του Gonzalez, ό- πως και εκείνη των Bowles και Gintis, δεν αναδεικνύει και, εποµένως, δεν αναλύει τις διαφορετικές απόψεις που αναπτύχθηκαν στο εσωτερικό της προοδευτικής εκπαίδευσης, καθώς και τη σχέση τους µε το ζήτηµα του σχεδιασµού του αναλυτικού προγράµµατος. Ο συγγραφέας ταυτίζει ένα πολύµορφο κίνηµα µε τις απόψεις του Dewey, όπως και οι Bowles και Gintis, µε τη διαφορά ότι τις αποτι- µά µε εντελώς διαφορετικό τρόπο από αυτούς, αλλά η ταύτιση δεν τεκµηριώνεται, θεωρείται ουσιαστικά δεδοµένη. Ο Gonzalez, χωρίς να αναλύσει και να εξετάσει τις άλλες απόψεις που εµφανίστηκαν στο πλαίσιο της προοδευτικής εκπαίδευσης, συµπεραίνει ότι σκοπός της προοδευτικής εκπαίδευσης εν γένει ήταν η οργανική κοινωνία. Όµως, όπως θα φανεί στη συνέχεια της παρούσας εργασίας, το ότι ο 12 Βλπ Gonzalez, 1982, p.28-36, [ 19 ]

12 Γιώργος Γρόλλιος Dewey υποστήριζε µια κοινωνική και πολιτική µεταρρύθµιση που προσέβλεπε σε µια κοινωνία της οικονοµικής σταθερότητας και ευηµερίας όπου οι κοινωνικοπολιτικές συγκρούσεις δεν θα είχαν θέση, µια οργανική κοινωνία, δεν σηµαίνει ότι τασσόταν υπέρ της επαγγελµατικής εκπαίδευσης η οποία συνδεόταν άµεσα µε τη διαφοροποίηση του αναλυτικού προγράµµατος. Ούτε, βέβαια, όλες οι οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος πρέσβευαν το είδος της κοινωνικής µεταρρύθµισης που πρότεινε ο Dewey και ούτε όλοι οι προοδευτικοί παιδαγωγοί συµφωνούσαν µε τα τεστ ευφυΐας. Μια άλλη προσέγγιση που αποστασιοποιείται, τουλάχιστον όσον αφορά τους διακηρυγµένους σκοπούς της, από τη λογική της φιλελεύθερης απολογητικής προσέγγισης, την οποία καθιέρωσε ο Cremin, διατυπώθηκε από εκπροσώπους εκείνου του ρεύµατος θεωρητικής σκέψης και πρακτικής στις Η.Π.Α. το οποίο έγινε γνωστό ως κριτική παιδαγωγική. Πιο συγκεκριµένα, όπως έχουµε αναφέρει αλλού, οι Henry Giroux και Stanley Aronowitz έστρεψαν την προσοχή τους, κυρίως στη δεκαετία του 1980, στην παράδοση της προοδευτικής εκπαίδευσης µε σκοπό να την αξιοποιήσουν ως στοιχείο θεωρητικής συγκρότησης της κριτικής παιδαγωγικής. Κατά τη γνώµη τους, ήταν αναγκαία µια επανεκτίµηση του φιλελεύθερου εκπαιδευτικού ανθρωπισµού, στον πυρήνα του οποίου βρισκόταν η προοδευτική εκπαίδευση. Η τελευταία, στην εκδοχή των ιδεών των πρωτοπόρων θεωρητικών της όπως ο Dewey, περιείχε µια γλώσσα δυνατότητας για παρέµβαση στη σύγχρονη εκπαίδευση, επειδή προσέγγιζε τη σχέση ανάµεσα στην εξουσία και στη γνώση µε ένα θετικό και, ταυτόχρονα, κριτικό τρόπο, προωθούσε την ανάπτυξη της ιδιότητας του πολίτη, δεν υποτιµούσε την αξία της θεωρητικής γνώσης έναντι της πρακτικής και οδηγούσε τα σχολεία να επινοήσουν αναλυτικά προγράµµατα που θα προσανατολίζονταν στην κριτική σκέψη. Βέβαια, ο Dewey µπορούσε να κατηγορηθεί γιατί [ 20 ]

13 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα απέφυγε να προχωρήσει σε µια κοινωνική και πολιτική ανάλυση σχετικά µε το τι, στην πραγµατικότητα, ήταν τα σχολεία. Όµως, πάντα κατά τους Aronowitz και Giroux, η εκπαιδευτική σκέψη του Dewey βρισκόταν κοντά στις καλύτερες πλευρές της µαρξιστικής και ριζοσπαστικής εκπαιδευτικής θεωρίας, όπως τα γραπτά για την εκπαίδευση του Antonio Gramsci και η παιδαγωγική του Paulo Freire. Μάλιστα, ο Giroux προσπάθησε να αναδείξει και να αξιοποιήσει τις απόψεις των George Counts, Harold Rugg, Theodore Brameld και άλλων, οι οποίοι είναι γνωστοί ως εκπρόσωποι του κοινωνικού ανασυγκροτισµού, δηλαδή της πιο ριζοσπαστικής πτέρυγας του κινήµατος της αµερικάνικης προοδευτικής εκπαίδευσης 13. Όµως, το εγχείρηµα της χρήσης της παράδοσης της προοδευτικής εκπαίδευσης για τη συγκρότηση της κριτικής παιδαγωγικής δεν θεµελιώθηκε σε µια συστηµατική ιστορική αποτίµηση της παράδοσης του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης. Οι εκπρόσωποι της κριτικής παιδαγωγικής δεν αναφέρονται συστηµατικά στο χαρακτήρα της γνώσης που ο Dewey επιθυµούσε να οικειοποιηθούν όλοι οι άνθρωποι, µε αποτέλεσµα να παρουσιάζουν µια ηµιτελή εικόνα της ιδεολογίας του, η οποία, ασφαλώς, έπαιζε κρίσιµο ρόλο για το είδος των αναλυτικών προγραµµάτων που ήθελε τα σχολεία να κατασκευάσουν. Έτσι, συνθέτουν µια εξωραϊσµένη εικόνα των απόψεων του Dewey, οι οποίες εµφανίζονται περίπου ως ανεξάρτητες από τις οικονοµικές, κοινωνικές, πολιτικές και ιδεολογικές συγκρούσεις στην αµερικανική κοινωνία της εποχής του και από τη διαµόρφωση των αντίστοιχων συσχετισµών δύναµης. Επιπλέον, ένα άλλο σηµαντικό µειονέκτηµα της προσέγγισης των εκπροσώπων της κριτικής παιδαγωγικής είναι το ότι δεν αναλύουν επαρκώς τις διαφορές ανάµεσα στον Dewey και στους οπαδούς της 13 Βλπ Γούναρη & Γρόλλιος, 2010, σ [ 21 ]

14 Γιώργος Γρόλλιος κοινωνικής ανασυγκρότησης, µε αποτέλεσµα οι απόψεις τους να παρουσιάζονται σχεδόν ως ταυτόσηµες 14. Τέλος, αξίζει να σηµειωθεί ότι οι Aronowitz και Giroux, όπως και οι Bowles και Gintis, α- πέφυγαν να τοποθετηθούν µε ευθύ τρόπο απέναντι στις εργασίες των ριζοσπαστών αναθεωρητών ιστορικών για την παράδοση της προοδευτικής εκπαίδευσης, παρά το γεγονός ότι αυτές οι εργασίες, καθώς και η επίθεση που δέχθηκαν από την Diane Ravitch, κάθε άλλο παρά ήταν άγνωστες στις Ηνωµένες Πολιτείες. Η κριτική µου στις προσεγγίσεις των Bowles και Gintis και του Gonzalez για ταύτιση της προοδευτικής εκπαίδευσης µε τις απόψεις του Dewey και η κριτική µου στην προσέγγιση των Giroux και Aronowitz για µη επαρκή παρουσίαση των διαφορών ανάµεσα στον Dewey και στους εκπροσώπους της κοινωνικής ανασυγκρότησης, µπορούν να συνοψιστούν σε µια γενική κριτική αυτών των προσεγγίσεων για υποτίµηση, στον ένα ή τον άλλο βαθµό, της ποικιλοµορφίας του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης. Αυτή η γενική κριτική στηρίζεται στο ότι θεωρώ ορθό το συµπέρασµα του Herbert Kliebard στη µελέτη του Ο Αγώνας για το Αµερικανικό Αναλυτικό Πρόγραµµα ότι η προοδευτική εκπαίδευση: α) δεν µπορεί να προσδιοριστεί µε βάση σταθερά χαρακτηριστικά γνωρίσµατα, β) οι µεταρρυθµιστικές οµάδες της µπορούν να προσδιοριστούν µε βάση αναγνωρίσιµες και σταθερές ιδεολογικές θέσεις και γ) για την προώθηση κάθε µεταρρύθµισης µπορούσε να διαµορφωθεί µια συµµαχία µεταξύ αυτών των οµάδων. Έτσι, η προοδευτική εκπαίδευση προσδιορίζεται ως αντίδραση εναντίον των παραδοσιακών δοµών και πρακτικών, αλλά και, ταυτόχρονα, ως ανάδυση πολλαπλών ιδεολογικών θέσεων και µεταρρυθµιστικών προγραµ- 14 Βλπ Giroux, 1988, p.8-10, [ 22 ]

15 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα µάτων 15. Στην παρούσα εργασία, όπως θα φανεί στα συµπεράσµατά της, αυτός ο προσδιορισµός της προοδευτικής εκπαίδευσης συ- µπληρώνεται µε ένα ακόµα στοιχείο, το διαχωρισµό όλων των ο- πτικών της για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος από ιδέες και πρακτικές που αποσκοπούν στη ριζική αλλαγή των παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων. Επίσης, στις τρεις οπτικές του µαθητοκεντρισµού, της κοινωνικής αποτελεσµατικότητας και της κοινωνικής ανασυγκρότησης για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος, που αντιστοιχούν στις τρεις οµάδες οι οποίες, ό- πως γράφει ο Kliebard, παρατάσσονταν απέναντι στους υποστηρικτές της παράδοσης για να αλλάξουν το αναλυτικό πρόγραµµα (υποστηρικτές της µελέτης του παιδιού, της κοινωνικής αποτελεσµατικότητας, της κοινωνικής αναµόρφωσης) 16, στην παρούσα εργασία προστίθεται η φιλελεύθερη µεταρρυθµιστική οπτική του Dewey. Η προσθήκη αυτής της οπτικής συνδέεται µε το ότι ο Kliebard αναφέρεται σε οµάδες που αγωνίζονταν µε σκοπό να κυριαρχήσουν οι απόψεις τους για το αναλυτικό πρόγραµµα στην αµερικανική εκπαίδευση, ενώ η παρούσα εργασία αναφέρεται σε οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος ο Dewey πρότεινε µια οπτική για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος διευθύνοντας το Εργαστηριακό Σχολείο του Σικάγο, αλλά γύρω από αυτή την οπτική δεν διαµορφώθηκε κάποια οµάδα, όπως έγινε µε τις άλλες τρεις. Με βάση τα προηγούµενα, θεωρώ ότι γίνεται φανερό γιατί στην παρούσα εργασία στηρίζοµαι σε µεγάλο βαθµό, από τη µια µεριά, σε διαπιστώσεις µελετών που γράφτηκαν από ριζοσπάστες αναθεωρητές ιστορικούς της εκπαίδευσης και, από την άλλη µε- 15 Βλπ Kliebard, 1999, p Στο ίδιο, p [ 23 ]

16 Γιώργος Γρόλλιος ριά, στον προσδιορισµό του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης του Kliebard, ο οποίος αναδεικνύει την ποικιλοµορφία της. Επίσης, είναι αναγκαίο να αναφέρω ότι η κατανόηση του χαρακτήρα των οπτικών για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος µέσω της σύνδεσης των θέσεων για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος και των πολιτικών θέσεων στις οποίες θεµελιώνονται, µε τις µεταβολές των οικονοµικών, κοινωνικών, πολιτικών και ιδεολογικών συσχετισµών δύναµης, παραπέµπει σε µια µεθοδολογική αρχή που έχω χρησιµοποιήσει σε προηγούµενη εργασία. Στην ίδια εργασία παραπέµπω, για τον προσδιορισµό του όρου αναλυτικό πρόγραµµα, ο οποίος αναφέρεται σε δύο δοµικά στοιχεία, στους σκοπούς και στο περιεχόµενο, γιατί οι σκοποί και το περιεχόµενο είναι τα απαραίτητα δοµικά στοιχεία τα οποία κάθε πρόγραµµα δεν µπορεί παρά να διαθέτει, αφού οποιαδήποτε µορφή παιδαγωγικής πρακτικής, ως κοινωνικοπολιτική πρακτική α) χαρακτηρίζεται από την ένταξή της σε κάποια κοινωνικοπολιτική στρατηγική την οποία ενσαρκώνουν οι σκοποί και β) αναφέρεται σε κάποιο περιεχόµενο που µεσολαβεί ανάµεσα στα υποκείµενα της εκπαιδευτικής διαδικασίας και προσεγγίζεται από αυτά, το οποίο, ανεξάρτητα από την ουσία, τη µορφή και τον τρόπο οργάνωσής του, είναι απαραίτητο για τη διεξαγωγή της προσπάθειας πραγµάτωσης των σκοπών. Άλλα µέρη των παιδαγωγικών πρακτικών (µέθοδοι, µορφές και µέσα διδασκαλίας, διαδικασίες και µορφές αξιολόγησης) µπορούν να µελετηθούν χωριστά από το α- ναλυτικό πρόγραµµα, παρά το γεγονός ότι συνδέονται µαζί του, χωρίς, όµως, αυτό να συνεπάγεται ότι είναι αναγκαίο το αναλυτικό πρόγραµµα να τα εµπεριέχει ως δοµικά στοιχεία του. Όσον αφορά τον όρο σχεδιασµός του αναλυτικού προγράµµατος, αυτός αναφέρεται σε θέσεις που αφορούν τη διαδικασία, δηλαδή τη διαδοχή των φάσεων του σχεδιασµού και τα υποκείµενα που την προσδιο- [ 24 ]

17 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα ρίζουν, καθώς και τα απαραίτητα δοµικά στοιχεία του αναλυτικού προγράµµατος, δηλαδή τους σκοπούς και το περιεχόµενο. Πρόκειται, βέβαια, για ένα σύνολο θέσεων οι οποίες συνυφαίνονται µεταξύ τους και δεν είναι ιδεολογικοπολιτικά ουδέτερες. Ο όρος οπτική για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος σηµαίνει ένα συγκεκριµένο τρόπο µε τον οποίο βλέπουµε το αναλυτικό πρόγραµ- µα, ένα συγκεκριµένο τρόπο θεωρητικής προσέγγισης και πρακτικής αντιµετώπισης του ζητήµατος του σχεδιασµού του. Ακόµη, θεωρώ αναγκαίο να αποσαφηνίσω ότι και στην παρούσα εργασία ο ίδιος όρος έχει δεοντολογικό και όχι περιγραφικό χαρακτήρα, α- φού αναφέρεται σε θέσεις για το πώς πρέπει να σχεδιάζεται ένα αναλυτικό πρόγραµµα 17. Χρησιµοποιώ, επίσης, τη µεθοδολογική αρχή της περιοδολόγησης. Χωρίζω σε τρεις περιόδους το χρονικό διάστηµα από τη γέννηση µέχρι την παρακµή του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης και τα κεφάλαια της εργασίας αντιστοιχούν σε αυτές: α) από την επίχρυση στην προοδευτική εποχή ( ), β) από τον Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο στη µεγάλη ύφεση ( ) και γ) από το εύτερο Παγκόσµιο στον Ψυχρό Πόλεµο ( ). Τα κριτήρια µε βάση τα οποία διακρίνω τις περιόδους είναι πρωταρχικά κοινωνικοπολιτικά, αν εξαιρεθούν τα ακραία όριά τους (1875 και 1957), τα οποία σηµατοδοτούν τη διαδροµή της προοδευτικής εκπαίδευσης ως πολύµορφου κινήµατος. Η εξέταση της καθεµίας οπτικής τοποθετείται στο κεφάλαιο που αντιστοιχεί στην περίοδο στην οποία διατυπώθηκε µε συγκροτηµένο τρόπο. Όπως θα φανεί στη συνέχεια, αυτή η τοποθέτηση είναι σε ένα βαθµό σχηµατική, εφόσον οι προϋποθέσεις συγκρότησης ορισµένων ο- πτικών δηµιουργήθηκαν σε προηγούµενη περίοδο και η εξέταση 17 Βλπ Γρόλλιος, 2005α, σ [ 25 ]

18 Γιώργος Γρόλλιος του µεγέθους της επιρροής της καθεµίας αφορά επόµενη ή επόµενες περιόδους, µε δεδοµένο ότι η τελευταία κατά χρονολογική σειρά εµφάνισης, η οπτική της κοινωνικής ανασυγκρότησης, διατυπώνεται στη δεύτερη περίοδο. Η επιλογή της συγγραφής µιας εργασίας µε βασικό αντικεί- µενο τις διαφορετικές οπτικές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος, οι οποίες διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της αµερικανικής προοδευτικής εκπαίδευσης στο τέλος του 19 ου και στο πρώτο µισό του 20 ού αιώνα, δεν συνδέεται αποκλειστικά µε την έλλειψη µιας ανάλογης µελέτης στην ελληνική βιβλιογραφία. Συνδέεται, επίσης, µε τη διαµόρφωση των όρων της συζήτησης για τα αναλυτικά προγράµµατα στην Ελλάδα, οι οποίοι προσδιορίζονται σε σηµαντικό βαθµό από τις σχετικές πρωτοβουλίες της πολιτικής εξουσίας. Τα αναλυτικά προγράµµατα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης που κατοχυρώθηκαν νοµοθετικά και ε- φαρµόστηκαν στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας στη χώρα µας ονοµάστηκαν διαθεµατικά. Στο πλαίσιό τους καθιερώθηκε η χρήση της µεθόδου project. Για την προώθησή τους χρησιµοποιήθηκε µια ρητορική η οποία υποβάλλει σε κριτική την υπάρχουσα εκπαίδευση και επαγγέλλεται ένα µαθητοκεντρικό, βιωµατικό και δηµιουργικό σχολείο. Πριν λίγους µήνες, το Υπουργείο Παιδείας, ια Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων εξήγγειλε τη συγγραφή νέων προγραµµάτων, τα οποία εντάσσει στο εγχείρηµα της δηµιουργίας ενός Νέου Σχολείου, χρησιµοποιώντας το σύνθηµα «Πρώτα ο Μαθητής». Στις προδιαγραφές αυτών των νέων προγραµµάτων διακηρύσσεται ότι η αρχή της διαθεµατικότητας θα αξιοποιηθεί εκ νέου για τη συγγραφή τους και ότι η µέθοδος project θα συνεχίσει να χρησιµοποιείται. Η ιδέα της ενοποίησης του προγράµµατος και η θεµελίωσή του σε θέµατα, καθώς και η µέθοδος project παραπέµπουν σε ιδέες [ 26 ]

19 Προοδευτική εκπαίδευση και αναλυτικό πρόγραµµα και σε προτάσεις για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος οι οποίες διατυπώθηκαν στις Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης 18. Επο- µένως, η κατανόηση των οπτικών αυτού του κινήµατος για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος είναι χρήσιµη και για την κατανόηση του χαρακτήρα των αναλυτικών προγραµµάτων που εφαρµόζονται στην ελληνική εκπαίδευση. Μάλιστα, αν συνυπολογίσουµε ότι στο πλαίσιο του ίδιου ευρύτατου και πολύµορφου κινήµατος διατυπώθηκε, για πρώτη φορά, η οπτική της κοινωνικής αποτελεσµατικότητας, στο έδαφος της οποίας θεµελιώθηκε το µοντέλο του Ralph Tyler που παρείχε τις βασικές υποθέσεις για το σχεδιασµό των ελληνικών αναλυτικών προγραµµάτων από τη δεκαετία του 1980 και µετά 19, η κατανόηση των οπτικών του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος αποκτά ιδιαίτερη αξία. Η αξία αυτής της κατανόησης έγκειται στο ότι οι εκπαιδευτικοί θα έχουν περισσότερες δυνατότητες για να διακρίνουν πιο καθαρά µια οπτική για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος η οποία επιδιώκει την ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας της υ- πάρχουσας καπιταλιστικής κοινωνικοοικονοµικής οργάνωσης, από µια άλλη που έχει φιλελεύθερο µεταρρυθµιστικό χαρακτήρα, όπως η οπτική του Dewey, στην οποία στηρίχτηκε ο William Kilpatrick για να προτείνει το project ως πυρήνα ενός νέου αναλυτικού προγράµµατος ή ο Thomas Hopkins για να υποστηρίξει την ενοποίηση του αναλυτικού προγράµµατος στη βάση της µελέτης προβλη- µάτων και όχι στη βάση χωριστών µαθηµάτων. Επίσης, θα είναι πιο δύσκολο να εντυπωσιάζονται από τη µαθητοκεντρική ρητορική 18 Βλπ Γρόλλιος & Λιάµπας, 2001, Γρόλλιος, Βλπ Γρόλλιος, 2005α, σ [ 27 ]

20 Γιώργος Γρόλλιος που, µέσω αφηρηµένων διατυπώσεων και συνθηµάτων, χρησιµεύει στην ιδεολογική νοµιµοποίηση τέτοιου είδους προγραµµάτων, συγκαλύπτοντας τους κοινωνικοπολιτικούς τους σκοπούς. Τελευταίο αλλά εξίσου σηµαντικό είναι ότι θα µπορούν να συζητήσουν µε βάση καλύτερους όρους για το εάν και πώς θα αξιοποιήσουν στοιχεία µεταρρυθµιστικών οπτικών οι οποίες διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης στις καθη- µερινές τους διδακτικές πρακτικές, καθώς και το εάν και πώς τέτοιου είδους οπτικές θα µπορούσαν να αξιοποιηθούν για τη συγκρότηση µιας εναλλακτικής ριζοσπαστικής απάντησης στο ζήτη- µα του σχεδιασµού του αναλυτικού προγράµµατος. Είναι, όµως, βέβαιο ότι κυρίως για τη διεξαγωγή του δεύτερου σκέλους µιας τέτοιας συζήτησης είναι αναγκαίο να χρησιµοποιηθούν παλιότερες, αλλά και να γραφούν νέες θεωρητικές εργασίες, τα αντικείµενα των οποίων δεν πρέπει να περιοριστούν στο πλαίσιο της προοδευτικής εκπαίδευσης. [ 28 ]

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κογκίδου ήµητρα Χαιρετισµός στην ηµερίδα του Παιδαγωγικού Τµήµατος ηµοτικής Εκπαίδευσης στο Α.Π.Θ. ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κατά τα δύο προηγούµενα ακαδηµαϊκά έτη το Α.Π.Θ. προσφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ

Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ A Τάξη Ενιαίου Λυκείου (Μάθηµα Επιλογής) ΑΘΗΝΑ 1999 Οµάδα

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Η Συνδυαστική προσέγγιση του Basil Bernstein Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 13ο (σελ. 282 302) 2 Η συνδυαστική Προσέγγιση του Bernstein

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία

Πρότυπα-πειραματικά σχολεία Πρότυπα-πειραματικά σχολεία 1. Τα πρότυπα-πειραματικά: ένα ιστορικό Τα πειραματικά σχολεία (στα οποία εντάχθηκαν με το Ν. 1566/85 και τα ιστορικά πρότυπα σχολεία) έχουν μακρά ιστορία στον τόπο μας. Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Α. Η ΜΕΘΟΔΟ-ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Η μεθοδο-κεντρική προσέγγιση της διδασκαλίας Κεντρική έννοια: η αποτελεσματικότητα της διδακτικής πράξης Τεχνολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ., 303/13-03-03, τεύχος Β Φ.Ε.Κ., 304/13-03-03, τεύχος Β Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην σύνταξη των ΔΕΠΠΣ Γενικότερες ανάγκες

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 5: Η Έννοια της Κριτικής Συνειδητοποίησης Γιώργος Κ. Ζαρίφης

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ A ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ A ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ A ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΘΗΝΑ 1999 Σύνταξη του παρόντος: Γεώργιος Κιούσης, Σχολικός Σύµβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός http://users.uoa.gr/~dhatziha/ Διαφάνεια:

Διαβάστε περισσότερα

Η Καλλιτεχνική Αγωγή στην Εκπαίδευση Ιστορική διαδρομή

Η Καλλιτεχνική Αγωγή στην Εκπαίδευση Ιστορική διαδρομή Η Καλλιτεχνική Αγωγή στην Εκπαίδευση Ιστορική διαδρομή Επιμορφωτικό Σεμινάριο για εκπαιδευτικούς 1 ης & 2 ης Εκπ. Περιφ. Καβάλας Δρ. Δρ. Θανάσης Διαλεκτόπουλος Η ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΙΣΤΟΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τι σηµαίνει µέθοδος project; Ετυµολογία: projicio = προβάλλω, σχεδιάζω, σκοπεύω, βάζω κάτι στο µυαλό µου. Σηµερινή χρήση: Η λέξη project εµπεριέχει δύ

Τι σηµαίνει µέθοδος project; Ετυµολογία: projicio = προβάλλω, σχεδιάζω, σκοπεύω, βάζω κάτι στο µυαλό µου. Σηµερινή χρήση: Η λέξη project εµπεριέχει δύ Ηµερίδα εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής Κατερίνη, 10-10-2008 Η Παιδαγωγική του ΣΧΕ ΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Μέθοδος Project) Γιώργος Περδίκης Υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Τι σηµαίνει µέθοδος project; Ετυµολογία:

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Μια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο. Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ

Μια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο. Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ Μια εισαγωγή στην έννοια της βιωματικής μάθησης Θεωρητικό πλαίσιο Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ Τι εννοούμε με τον όρο «βιωματική μάθηση»; Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο μάθησης,

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας ιστορία νεότερη και σύγχρονη ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα Σύνταξης Συντονιστής:

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ» ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ» ΑΘΗΝΑ 1999 Οµάδα σύνταξης Συντονιστής: Γεώργιος Κιούσης,

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας Θεματικές ενότητες Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Ιστορική εξέλιξη των σκοπών της αγωγής Σύγχρονος προβληματισμός Διαμόρφωση των σκοπών της αγωγής Η παιδαγωγική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα της παρουσίασης. Βάσεις σχεδιασµού αναλυτικών προγραµµάτων φυσικής αγωγής. Τι είναι το αναλυτικό

Θέµατα της παρουσίασης. Βάσεις σχεδιασµού αναλυτικών προγραµµάτων φυσικής αγωγής. Τι είναι το αναλυτικό ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ Βάσεις σχεδιασµού αναλυτικών προγραµµάτων φυσικής αγωγής ιγγελίδης Νικόλαος Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα Θέµατα της παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ στο µάθηµα Γενικής Παιδείας ιστορία νεότερη και σύγχρονη (1789-1909) ΑΘΗΝΑ 1999 1ο Μέρος (κεφάλαια

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ»

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΑΘΗΝΑ 1999 Οµάδα σύνταξης Συντονιστής: Γεώργιος Κιούσης,

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων

Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Παιδαγωγικές δραστηριότητες μοντελοποίησης με χρήση ανοικτών υπολογιστικών περιβαλλόντων Βασίλης Κόμης, Επίκουρος Καθηγητής Ερευνητική Ομάδα «ΤΠΕ στην Εκπαίδευση» Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της

Διαβάστε περισσότερα

Αυταρχισμός και δημοκρατία στο σχολείο και στη σχολική τάξη

Αυταρχισμός και δημοκρατία στο σχολείο και στη σχολική τάξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Αυταρχισμός και δημοκρατία στο σχολείο και στη σχολική τάξη Ενότητα 4: Ριζοσπαστική Παιδαγωγική Δημήτρης Θ. Ζάχος Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : ΤΟ ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΟ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ 7 1. ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΕΡΕΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΕΞΕΛΙΞΗ 9 1.1. Η ΝΟΗΣΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες)

ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες) ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες) Αξίες αδιαµφισβήτητες από γενιά σε γενιά Οι σχέσεις καθορισµένες από ήθη και έθιµα Εξωτερική ηθική Κοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Α ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Α ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Α ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΑΘΗΝΑ 1999 Οµάδα σύνταξης Συντονιστής: Κιούσης

Διαβάστε περισσότερα

5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα

5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα 5 -Τρόποιενσωµάτωσηςτης ΠεριβαλλοντικήςΕκπαίδευσης σταεκπαιδευτικάσυστήµατα Μπορεί να εκπληρώσει τους σκοπούς τηςηπεστοπλαίσιοτου παραδοσιακού σχολείου; Υπάρχει δυσαρµονία ανάµεσα στην ΠΕ και το παραδοσιακό

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ) ΑΘΗΝΑ 1999 ΜΕΡΟΣ Α Οµάδα Σύνταξης Άννα ηµητροκάλη,

Διαβάστε περισσότερα

Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07

Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα. Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η Γυναίκα στην Αρχαία Αθήνα Χουτουρίδου Κλαούντια, καθ. κλ. ΠΕ07 Η ιδέα Η θέση και ο ρόλος της γυναίκας στο κοινωνικό σύνολο διαφοροποιείται από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Είναι πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο [Η αξιολόγηση του µαθητή]

Κείµενο [Η αξιολόγηση του µαθητή] 41 Διαγώνισµα 121 Κριτική Κείµενο [Η αξιολόγηση του µαθητή] Η αξιολόγηση των µαθητών στο σχολείο είναι µια διαδικασία στενά συνυφασµένη µε τη διδακτική πράξη και κατ επέκταση µε τη συνολική κοινωνική λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του διδακτικού έργου και του μαθητή: πρακτική προσέγγιση από την μεριά του επαγγελματία εκπαιδευτικού

Αξιολόγηση του διδακτικού έργου και του μαθητή: πρακτική προσέγγιση από την μεριά του επαγγελματία εκπαιδευτικού Σαλτερής Νίκος Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Σχολικός Σύμβουλος Δημοτικής Εκπαίδευσης (Π.Ε. 70) Νομαρχίας Πειραιά Αξιολόγηση του διδακτικού έργου και του μαθητή: πρακτική προσέγγιση από την μεριά

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ a. Γενικές αρχές b. Γενικοί σκοποί 13

Περιεχόµενα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ a. Γενικές αρχές b. Γενικοί σκοποί 13 Περιεχόµενα Εισαγωγή 3 1 ο Μέρος Οι προτάσεις των προγραµµάτων σπουδών Φυσικών Επιστηµών σήµερα 7 Κεφάλαιο 1 ο Ανάλυση Συγκριτική καταγραφή των προτάσεων σύγχρονων προγραµµάτων σπουδών Φυσικών Επιστηµών.

Διαβάστε περισσότερα

Ι) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ PROJECT

Ι) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ PROJECT Ι) ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΥ PROJECT Μέθοδος Project Ως «µέθοδο Project» µπορούµε να θεωρήσουµε τον τρόπο της «Οµαδικής διδασκαλίας στην οποία συµµετέχουν αποφασιστικά όλοι

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Διδάσκων στο Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. / ΑΣΠΑΙΤΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ DEA Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 2: Κοινωνιολογία - πολιτισμός - κουλτούρα. Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Α/ Α Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις Απλή Αν κάνετε αναζήτηση µιας λέξης σε ένα αρχαιοελληνικό σώµα κειµένων, αυτό που θα λάβετε ως αποτέλεσµα θα είναι: Μια καταγραφή όλων των εµφανίσεων της λέξης στο συγκεκριµένο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Φυσικές Επιστήμες Θεματικό εύρος το οποίο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του σχολικού μαθήματος. Έμφαση στην ποιότητα, στη συστηματική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Περιεχόµενα 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥΣΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ... 17 Το αντικείµενο της Παιδαγωγικής, η παιδαγωγούσα διδασκαλία, ο ρόλος της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος)

Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παιδαγωγοί και παιδαγωγική σκέψη στον ελληνόφωνο χώρο (18ος αιώνας Μεσοπόλεμος) Ενότητα 2: Ιστορική-ερμηνευτική μέθοδος Βασίλειος Φούκας

Διαβάστε περισσότερα

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος

Το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Δρ Δημήτριος Γκότζος Το Αναλυτικό Πρόγραμμα Δρ Δημήτριος Γκότζος Τι είναι το αναλυτικό πρόγραμμα Διαδικασία σύνταξης Αποτέλεσμα διαδικασίας Γραπτή διατύπωση των χαρακτηριστικών μιας διδακτικής πρότασης Στάδια εφαρμογής αναλυτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΘΡΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ. Το άρθρο αυτό έχει ως σκοπό την παράθεση των αποτελεσμάτων πάνω σε μια έρευνα με τίτλο, οι ιδέες των παιδιών σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Το Παραπρόγραμμα ή κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μάθημα : Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Τμήματα: α) Φ. Π. Ψ. β) Φιλολογίας Αναλυτικά Προγράμματα (ΠΔ 155) Διδάσκων : Φωτεινός Δημήτρης γ) Άλλα Τμήματα Προγραμματισμός και πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία του φωτός σαν παραμύθι

Η ιστορία του φωτός σαν παραμύθι Η ιστορία του φωτός σαν παραμύθι περιγραφή της δράσης Χρήστος Γκοτζαρίδης Φυσικός ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΦΑΣΗ Μικρή Περιγραφή: Οι μαθητές θα παρακολουθήσουν μία ιστορία, για την εξέλιξη των

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Να αναγνωρίζεται η ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού να σχεδιάσει το μάθημά του. Βέβαια στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος. αποτελεσμάτων.

Να αναγνωρίζεται η ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού να σχεδιάσει το μάθημά του. Βέβαια στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος. αποτελεσμάτων. Ιωάννης Ε. Βρεττός Αναλυτικό Πρόγραμμα Να δίνονται στους εκπαιδευτικούς όλοι οι στόχοι, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος της απόκλισης και της διαφοροποίησης των αποτελεσμάτων. Στην περίπτωση αυτή δεσμεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ;

ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΕ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ; Συμπόσιο για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Αθήνα 15/16 Απριλίου 2011-04-28 Τριανταφύλλου Ελένη Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Β/θμιας Ν. Χαλκιδικής ΓΙΑΤΙ Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & O ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

αντισταθµίζονται µε τα πλεονεκτήµατα του άλλου, τρόπου βαθµολόγησης των γραπτών και της ερµηνείας των σχετικών αποτελεσµάτων, και

αντισταθµίζονται µε τα πλεονεκτήµατα του άλλου, τρόπου βαθµολόγησης των γραπτών και της ερµηνείας των σχετικών αποτελεσµάτων, και 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Όλα τα είδη ερωτήσεων που αναφέρονται στο «Γενικό Οδηγό για την Αξιολόγηση των µαθητών στην Α Λυκείου» µπορούν να χρησιµοποιηθούν στα Μαθηµατικά, τόσο στην προφορική διδασκαλία/εξέταση, όσο

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS611 / Πολιτική Υγείας και Πολιτική

Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS611 / Πολιτική Υγείας και Πολιτική Διάταξη Θεματικής Ενότητας PYS611 / Πολιτική Υγείας και Πολιτική Σχολή ΣΟΕΔ Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Πρόγραμμα Σπουδών PYS Πολιτική Υγείας και Σχεδιασμός Υπηρεσιών Υγείας Θεματική Ενότητα

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04)

ΠΕ60/70, ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04) «Επιµόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία» (Γ ΚΠΣ, ΕΠΕΑΕΚ, Μέτρο 2.1, Ενέργεια 2.1.1, Κατηγορία Πράξεων 2.1.1 θ) Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΥΛΗ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΘΗΝΑ 2000 Συγγραφική οµάδα

Διαβάστε περισσότερα

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918)

«Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918) «Η μέθοδος Project ορίζεται ως μια σκόπιμη πράξη ολόψυχου ενδιαφέροντος που συντελείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον» (Kilpatrick, 1918) Κάθε οργανωμένη μαθησιακή δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στην εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ

ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας Άννα Κουκά Μοντέλα για τη διδασκαλία της Χημείας Εποικοδομητική πρόταση για τη διδασκαλία «Παραδοσιακή»

Διαβάστε περισσότερα

Το Έλλειμμα της Διεπιστημονικότητας της Σάσας Λαδά*

Το Έλλειμμα της Διεπιστημονικότητας της Σάσας Λαδά* Το Έλλειμμα της Διεπιστημονικότητας της Σάσας Λαδά* Το έλλειμμα της διεπιστημονικότητας και η μονοεπιστημονική παράδοση του ελληνικού πανεπιστημίου λειτουργούν ως σημαντική τροχοπέδη στην ανάπτυξη των

Διαβάστε περισσότερα

Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα

Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα 27 Σεπτεμβρίου 2010 Δ. Χατζηχαριστός - Θέση της Φυσικής Αγωγής στο εκπαιδευτικό σύστημα Διαφάνεια: 1 Ισχύον σύστημα Φυσικής Αγωγής 27 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 10: Ο Κριτικός Στοχασμός στον Εργασιακό Χώρο Γιώργος Κ. Ζαρίφης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ. Μάθηµ α Γενικής Παιδείας

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ. Μάθηµ α Γενικής Παιδείας ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Μάθηµ α Γενικής Παιδείας ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα Σύνταξης Εποπτεία: Παπασταυρίδης Σταύρος,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες)

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ: ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ02 (78 ώρες) 1.α 3 ώρες Η εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση και τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων Επισκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης)

Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης) Πανεπιστήµιο Αιγαίου Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης Μιχάλης Σκουµιός Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης) Παρατήρηση ιδασκαλίας και Μοντέλο Συγγραφής Έκθεσης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307)

Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Διδακτική Γλωσσικών Μαθημάτων (ΚΠΒ307) Ενότητα #4: Λειτουργικός και Κριτικός Γραμματισμός Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΑΙΚ 2013-2014 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ «Ο ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ-ΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ» ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΜΕΚΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος του Γιώργου Τσιάκαλου 25. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 29

Πρόλογος του Γιώργου Τσιάκαλου 25. ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 29 Περιεχόµενα Πρόλογος του Γιώργου Τσιάκαλου 25 ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ Εισαγωγή 29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κοινωνικός αποκλεισµός και εκπαίδευση Θεωρητικές προσεγγίσεις 30 1.1 Κοινωνικός αποκλεισµός 30 1.1.1 Η εκπαίδευση ως παράγοντας

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Δικαιοσύνη και Δημόσια Παιδαγωγική

Κοινωνική Δικαιοσύνη και Δημόσια Παιδαγωγική Κοινωνική Δικαιοσύνη και Δημόσια Παιδαγωγική Γεώργιος ΓΡΟΛΛΙΟΣ Ο Henry Giroux είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της κριτικής παιδαγωγικής στις ΗΠΑ. Στην παρούσα εργασία αρχικά παρουσιάζεται,

Διαβάστε περισσότερα

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΕΠΠΑΙΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2013-2014

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΕΠΠΑΙΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2013-2014 Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε ΕΠΠΑΙΚ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2013-2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ & ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΘΕΜΑ: ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΙΣΟΤΗΤΑ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΜΑΔΑ 6 η : Μηλάκης

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 8: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση]

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου 2018 19.02. Ιστορία Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] Η χρήση της ιστορίας μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο και στην ειρηνική συνύπαρξη της

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΗ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΙΟΥ (E-SLATE)

ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΗ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΙΟΥ (E-SLATE) ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΙΑ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΓΙΑ ΤΑ ΑΣΗ, ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΙΟΥ (E-SLATE) Βασιλοπούλου Ευαγγελία, Γιαννακόπουλος ηµήτρης, Εκπαιδευτικοί,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15 Αντικείµενο του βιβλίου αυτού είναι οι ιεθνείς Οικονοµικές Σχέσεις οι οποίες αναλύονται τόσο στο θεωρητικό επίπεδο, όσο και στο επίπεδο των συνθηκών του πραγµατικού κόσµου µε έµφαση στο σύγχρονο

Διαβάστε περισσότερα

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές»

«Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» «Οπτικοακουστική Παιδεία:... αδιέξοδα και διαδρομές» (Πρόγραμμα Σπουδών για την Οπτικοακουστική Έκφραση) εισηγητής: Μένης Θεοδωρίδης Αγαπητοί φίλοι, Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους διοργανωτές για την

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.

2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ. 2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων

Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Μεταγνωστικές διαδικασίες και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών στα μαθηματικά: ο ρόλος των σχολικών εγχειριδίων Πέτρος Χαβιάρης & Σόνια Καφούση chaviaris@rhodes.aegean.gr; kafoussi@rhodes.aegean.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κουσερή Γεωργία

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κουσερή Γεωργία ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Κουσερή Γεωργία Φιλόλογος Δρ. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΚΕΡΚΥΡΑ ΜΑΙΟΣ 2017 Περιεχόμενα της παρουσίασης Το ιστορικό ερώτημα Το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT Η διεξαγωγή σχεδίων εργασίας στο σύγχρονο σχολείο, προβάλλει ως αναγκαιότητα, για την ανάπτυξη της κριτικής και δηµιουργικής σκέψης των µαθητών, καθώς και όλων εκείνων των ιδιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο διερευνά το περιεχόμενο των όρων παιδεία και εκπαίδευση και τη μεταξύ τους σχέση. Ο Μαρωνίτης αρχικά εξετάζοντας τη σημασία τους διαχρονικά, ξεκινώντας από την αρχαιότητα, διακρίνει

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Γεωµετρία ΑΘΗΝΑ 2000 Οµάδα Σύνταξης Εποπτεία: Παπασταυρίδης Σταύρος, Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Θεωρίες τις Αναπαραγωγής: : Bowles & Gintis Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 6ο (σελ. 136 150) Διαφοροποιημένες κατευθύνσεις στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Μ Α Θ Η Μ Α Τ Ι Κ Α Γ Ε Ν Ι Κ Η Σ Π Α Ι Ε Ι Α Σ ΑΛΓΕΒΡΑ ΑΘΗΝΑ 2001 Οµάδα Σύνταξης Εποπτεία:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ............................... 15 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ................................... 17 ΜΕΡΟΣ Ι ΣΤΑΘΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ

ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ Διάταξη Θεματικής Ενότητας SDM511 / Θεωρητική Θεμελίωση της Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών SDM Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

ΑΛΛΑΓΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Βαγγέλης Δρόσος Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση Το κριτήριο του ενιαίου και της ολότητας «Μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος δεν είναι η νομοθετική

Διαβάστε περισσότερα

«Τα Βήματα του Εστερναχ»

«Τα Βήματα του Εστερναχ» «Τα Βήματα του Εστερναχ» Τοποθέτηση του ΔΗΜ.ΓΚΟΥΝΤΟΠΟΥΛΟΥ στη παρουσίαση του βιβλίου ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΕΙΟ-Λάρισα 16/1/2009 Κυρίες και κύριοι. Σε κάθε βιβλίο, μελέτη,διήγημα η ποίημα ο συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη

Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση. ρ Χριστίνα Θεοχάρη Κοινωνική Περιβαλλοντική ευθύνη και απασχόληση Συνάντηση Εργασίας ρ Χριστίνα Θεοχάρη Περιβαλλοντολόγος Μηχανικός Γραµµατέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος ΓΣΕΕ 7 Ιουνίου 2006 1 1. Η Κοινωνική εταιρική ευθύνη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ενότητα: Εκπαιδευτικό υλικό και σχολικό εγχειρίδιο Διδάσκων: Κατσαρού Ελένη ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα