ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2017) 44 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την πρόοδο της Ρουμανίας στο πλαίσιο του μηχανισμού συνεργασίας και ελέγχου {SWD(2017) 25 final} EL EL

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο μηχανισμός συνεργασίας και ελέγχου (ΜΣΕ) συστάθηκε κατά την προσχώρηση της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες της δικαστικής μεταρρύθμισης και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Έκτοτε, οι εκθέσεις του ΜΣΕ συμβάλλουν στην εστίαση των προσπαθειών των ρουμανικών αρχών μέσω ειδικών συστάσεων και έχουν καταγράψει την πρόοδο που επιτέλεσε η Ρουμανία. Δεδομένου ότι φέτος είναι η δέκατη επέτειος λειτουργίας του ΜΣΕ, η Επιτροπή προβαίνει σε απολογισμό, με επισκόπηση των επιτευγμάτων, των προκλήσεων που απομένουν και των λοιπών μέτρων που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων του ΜΣΕ. Όπως έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές το Συμβούλιο, 2 ο ΜΣΕ θα λήξει όταν εκπληρωθούν ικανοποιητικά και τα τέσσερα κριτήρια αναφοράς που ισχύουν για τη Ρουμανία. Τα κριτήρια αναφοράς καθορίστηκαν κατά την προσχώρηση και καλύπτουν θέματα ουσιαστικής σημασίας για τη λειτουργία των κρατών μελών - την ανεξαρτησία και αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης, την ακεραιότητα και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Για την επίτευξή τους, απαιτείται συνδυασμός νομοθετικών και θεσμικών μέτρων. Επιπλέον, τα εν λόγω μέτρα μπορούν να αξιολογηθούν πλήρως μόνον με την εξέταση του κατά πόσον το επιδιωκόμενο αποτέλεσμά τους είναι αισθητό στην πράξη, και κατά πόσον μπορούν να θεωρηθούν ενσωματωμένα στο νομικό και θεσμικό πλαίσιο της Ρουμανίας και κατά πόσον είναι αμετάκλητα. Αυτό επιτρέπει στους πολίτες να έχουν εμπιστοσύνη ότι οι αποφάσεις και οι πρακτικές στη Ρουμανία τηρούν πλήρως το κράτος δικαίου και αποτελούν τη βάση για την αμοιβαία εμπιστοσύνη που απαιτείται για την αποτελεσματική εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ. Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και η καταπολέμηση της διαφθοράς αποτέλεσαν βασικά ζητήματα της ρουμανικής κοινωνίας κατά την τελευταία δεκαετία. 3 Ο ΜΣΕ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη Ρουμανία ως μοχλός για τη μεταρρύθμιση, καθώς και ως εργαλείο για την παρακολούθηση της προόδου. Τα συμπεράσματα της Επιτροπής και η μεθοδολογία του ΜΣΕ έχουν λάβει συστηματικά την υποστήριξη του Συμβουλίου, ενώ συγχρόνως αναπτύχθηκε συνεργασία με κράτη μέλη με τη θετική συμβολή πολλών εξ αυτών. Η συνεργασία έχει επίσης ενισχυθεί με στοχευμένη στήριξη στη Ρουμανία στο πλαίσιο των ταμείων της ΕΕ. Εκτός από την παρακολούθηση της προόδου κατά την τελευταία δεκαετία, οι εκθέσεις του ΜΣΕ μπόρεσαν επίσης, από το 2014, να επισημάνουν τον τρόπο με τον οποίο η διαρκής πρόοδος θέτει τις βάσεις για τη διατηρησιμότητα των αποτελεσμάτων. Τα νομοθετικά και θεσμικά μέτρα έχουν αποδώσει καρπούς στο επίπεδο των αποτελεσμάτων, χάρη στην αφοσίωση πολλών δικαστών και εισαγγελέων, στα μέτρα εφαρμογής των Υπουργών Δικαιοσύνης και στην καλή συνεργασία μεταξύ των ρουμανικών αρχών και της Επιτροπής. Η ενεργός συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών ήταν επίσης καθοριστικής σημασίας για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων του δικαστικού συστήματος και τη λήψη συγκεκριμένων Συμπεράσματα του Συμβουλίου των Υπουργών, της 17ης Οκτωβρίου 2006 (13339/06) απόφαση της Επιτροπής, της 13ης Δεκεμβρίου 2006, για τη θέσπιση μηχανισμού για τη συνεργασία και τον έλεγχο της προόδου στη Ρουμανία όσον αφορά την επίτευξη των ειδικών στόχων αναφοράς στους τομείς της δικαστικής μεταρρύθμισης και της καταπολέμησης της διαφθοράς (C (2006) 6569 τελικό). Το Συμβούλιο κατέληξε στο συμπέρασμα τον Μάρτιο του 2016 ότι «Με βάση την ουσιαστική πρόοδο που έχει ήδη επιτευχθεί, το Συμβούλιο παροτρύνει τη Ρουμανία να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην περαιτέρω εδραίωση της προόδου που έχει επιτευχθεί και να διατηρήσει την τρέχουσα θετική δυναμική με την υλοποίηση όλων των συστάσεων που περιέχονται στην έκθεση της Επιτροπής» ( Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 445: Ο μηχανισμός συνεργασίας και ελέγχου για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, δημοσιεύθηκε στις 25 Ιανουαρίου

3 μέτρων για την αντιμετώπιση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα. Ταυτόχρονα, στις εκθέσεις του ΜΣΕ επισημάνθηκε ότι εξακολουθούσαν να υπάρχουν τομείς στους οποίους η περαιτέρω μεταρρύθμιση αποδείχτηκε δύσκολη και ότι ορισμένες φορές υπήρχε αντίσταση. Βασικά προβλήματα, όπως η αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και της αρχής των δικαστικών αποφάσεων, και ορισμένες φορές συγκεκριμένες απόπειρες για την αναστροφή των μεταρρυθμίσεων, επιβράδυναν αναπόφευκτα τον ρυθμό της προόδου προς την επίτευξη των στόχων του ΜΣΕ. Η παρούσα έκθεση εξετάζει τις εξελίξεις στη Ρουμανία από το Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, είναι το αποτέλεσμα ενδελεχούς διαδικασίας ανάλυσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βασιζόμενη στη στενή συνεργασία με τις ρουμανικές αρχές, καθώς και στη συμβολή της κοινωνίας των πολιτών και άλλων ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων και άλλων κρατών μελών. Από την άποψη αυτή, είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί το πεδίο εφαρμογής του ΜΣΕ. Οι αποφάσεις για τη δημιουργία του ΜΣΕ καθορίζουν τις παραμέτρους του πεδίου εφαρμογής του ΜΣΕ για τη μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Οι δράσεις που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο των εν λόγω παραμέτρων θα καθορίσουν τον χρόνο τήρησης των κριτηρίων αναφοράς. Ωστόσο, ο ρυθμός και το βάθος των μεταρρυθμίσεων υπόκεινται, κατ ανάγκη, στο ευρύτερο κοινωνικό, νομικό και πολιτικό περιβάλλον στη Ρουμανία στο οποίο τα ειδικά ζητήματα που καλύπτονται από τον ΜΣΕ μπορούν να σημειώσουν πρόοδο. Για παράδειγμα, οι προσπάθειες που καταβάλλονται τα τελευταία έτη στη Ρουμανία για την ανάπτυξη της διοικητικής ικανότητας συνεχίζονται, γεγονός που έχει συνέπειες στη διαδικασία μεταρρύθμισης. Η νομοθετική πρακτική επιτρέπει την απότομη εισαγωγή τροποποιήσεων μέσω του Κοινοβουλίου, παρακάμπτοντας τη βασική αρχή της καλής νομοθέτησης και τις διαβουλεύσεις, και καθιστώντας δυσκολότερο να αποδειχθεί η βιωσιμότητα του νομικού πλαισίου σε τομείς όπως η διαφθορά. Η τήρηση των αρχών της καλόπιστης συνεργασίας μεταξύ των θεσμικών οργάνων καθώς και της αρχής του σεβασμού της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης εξακολουθεί να χρήζει βελτίωσης, όπως δείχνουν στα ρουμανικά μέσα ενημέρωσης οι επιθέσεις κατά δικαστών και εισαγγελέων που επισήμαναν την ανάγκη για ισχυρότερους μηχανισμούς έννομης προστασίας. Αν και τα θέματα αυτά δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ΜΣΕ, έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ικανότητα υλοποίησης μεταρρυθμίσεων και ιδίως έχουν καταστήσει δυσκολότερο για τη Ρουμανία να αποδείξει ότι η μεταρρύθμιση αυτή κατοχυρώνεται σε μόνιμη βάση. Ένας τομέας όπου η κατάσταση με την ευρύτερη έννοια έχει εξελιχθεί θετικά είναι η διαφάνεια. Σε πολλούς τομείς των εργασιών του ΜΣΕ, διαπιστώνεται μια αξιοσημείωτη τάση συμπεριλαμβανομένου του παρελθόντος έτους βελτίωσης της ποιότητας των πληροφοριών σχετικά με το δικαστικό σύστημα και το ζήτημα της διαφθοράς, και μεγαλύτερης διαφάνειας όσον αφορά την πρόσβαση στις εν λόγω πληροφορίες. Η λήψη πρόσθετων μέτρων προς την κατεύθυνση αυτή από ένα ευρύτερο φάσμα ρουμανικών θεσμικών οργάνων θα κατοχύρωνε μια αλλαγή στην πρακτική, γεγονός που θα συνέβαλε στο να καταδειχθεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί. Στον τομέα των εργασιών του ΜΣΕ, η παρούσα έκθεση διατυπώνει ορισμένες συστάσεις για πιο εντατική υποβολή εκθέσεων και διαφάνεια. Βραχυπρόθεσμα, αυτό θα βοηθήσει την Επιτροπή να καταλήξει σε τελικά συμπεράσματα μετά τη λήξη του ΜΣΕ, θα στηρίξει επίσης τη βιωσιμότητα των μεταρρυθμίσεων, συμβάλλοντας στην υποχρέωση λογοδοσίας. Τέλος, θα πρέπει επίσης να υπογραμμιστεί ότι ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του πεδίου εφαρμογής του ΜΣΕ δεν επιτρέπει την άμεση σύνδεση με άλλους τομείς πολιτικής. Επομένως, η Επιτροπή δεν θεωρεί σκόπιμη τη σύνδεση του ΜΣΕ με αποφάσεις σε άλλους τομείς, όπως την επιλεξιμότητα για τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία ή την πρόσβαση στον χώρο Σένγκεν. 3

4 Η παρούσα έκθεση χρησιμοποιεί την πιο μακροπρόθεσμη προοπτική για να προσδιορίσει τα βασικά εναπομένοντα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την υλοποίηση των στόχων του ΜΣΕ. Η δυναμική που δημιουργήθηκε μέχρι σήμερα επιτρέπει τη στροφή της εστίασης προς τα βασικά εναπομένοντα μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Όταν ληφθούν τα μέτρα που καθορίζονται στο πλαίσιο των κριτηρίων αναφοράς της παρούσας έκθεσης, το αντίστοιχο κριτήριο αναφοράς θα θεωρείται ότι έχει προσωρινά εκπληρωθεί. Μόλις αυτό ισχύσει για όλα τα κριτήρια αναφοράς, ο ΜΣΕ θα παύσει να εφαρμόζεται. Οι συστάσεις που διατυπώνονται μπορούν συνεπώς να θεωρηθούν επαρκείς για την επίτευξη αυτού του στόχου εκτός εάν οι εξελίξεις αναστρέψουν την πορεία της προόδου. Η Επιτροπή πιστεύει ότι αυτό θα πρέπει να συμβάλει επίσης στην επιτάχυνση της διαδικασίας εκ μέρους των ρουμανικών αρχών και της ΕΕ στο σύνολό της. Στο πλαίσιο των κριτηρίων αναφοράς, όταν θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος, η Επιτροπή θεωρεί ότι η αποφασιστική υλοποίηση με ταυτόχρονη διατήρηση τόσο του ρυθμού όσο και της συνεπούς πορείας των μεταρρυθμίσεων θα επιτρέψει την ταχεία εκπλήρωση αυτών των κριτηρίων αναφοράς - για άλλα κριτήρια αναφοράς αυτό θα είναι πιο δύσκολο. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει την επόμενη έκθεση έως το τέλος του 2017, και είναι έτοιμη να παράσχει περαιτέρω συνδρομή για να βοηθήσει στην ενίσχυση του μη αναστρέψιμου της προόδου και, συνεπώς, στην περάτωση του μηχανισμού. 2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΜΣΕ Η ενότητα αυτή περιέχει συνολική αξιολόγηση των μεταρρυθμίσεων των τελευταίων δέκα ετών, εξετάζοντας παράλληλα την πρόοδο σε σχέση με τις συστάσεις που περιέχονται στην έκθεση του ΜΣΕ για το Οι σημαντικότερες εξελίξεις και τα αποτελέσματα αναλύονται λεπτομερώς στη συνοδευτική τεχνική έκθεση 4. Παρότι τα κριτήρια αναφοράς είναι αυτόνομα, υπάρχουν επίσης σημαντικές διασυνδέσεις που επηρεάζουν την εκπλήρωσή τους. Κατά την αξιολόγηση της προόδου εξετάστηκαν οι διαρθρωτικές συνθήκες (όπως νόμοι, θεσμοί και πόροι), τα αποτελέσματα και οι επιδόσεις, και κατά πόσον η πρόοδος μπορεί να θεωρηθεί μη αναστρέψιμη. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, από την εποχή που συμφωνήθηκαν τα κριτήρια αναφοράς του ΜΣΕ, σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις στη νομολογία του ΕΔΔΑ, στα διεθνή πρότυπα και τις βέλτιστες πρακτικές, καθώς και όσον αφορά συγκριτικές πληροφορίες για τα εθνικά συστήματα δικαιοσύνης στην ΕΕ, που κατηύθυναν τις ρουμανικές αρχές στις μεταρρυθμίσεις τους και συμβάλλουν επίσης στην παροχή ενός αντικειμενικού μέτρου σύγκρισης για την αξιολόγηση της εξέλιξης του ρουμανικού δικαστικού συστήματος και της καταπολέμησης της διαφθοράς λαμβανομένων υπόψη των τεσσάρων κριτηρίων αναφοράς. 2.1 Η δικαστική διαδικασία Το πρώτο κριτήριο αναφοράς αφορούσε το δικαστικό σύστημα, με επίκεντρο τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου, αμερόληπτου και αποτελεσματικού συστήματος, την ενίσχυση της συνοχής της δικαστικής διαδικασίας και τη βελτίωση της διαφάνειας και της υποχρέωσης λογοδοσίας. Στον τομέα αυτό, η θεσμική και νομοθετική πρόοδος υπήρξε σημαντική. Από το 2012, το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (ΑΔΣ) έχει καθιερωθεί ως διαχειριστής του δικαστικού συστήματος και έχει επιδείξει μεγάλη προθυμία ως προς την εκπλήρωση του συνταγματικού του ρόλου, ιδίως όσον αφορά την προάσπιση της ανεξαρτησίας του 4 SWD (2017)25 (2017)25 (έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής). 4

5 δικαστικού συστήματος, έναν βασικό ρόλο που θα αναλάβει πλέον το νέο Ανώτατο Συμβούλιο, το οποίο εξελέγη πρόσφατα. Το 2016, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, η δημόσια αντίληψη περί της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και η εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα παραμένουν ισχυρές. 5 Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενες εκθέσεις του ΜΣΕ στην τάση αυτή υπήρχαν αντιδράσεις με επιθέσεις κατά δικαστικών λειτουργών και δικαστικών οργάνων από πολιτικής πλευράς και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι επιθέσεις κατά της Εθνικής Διεύθυνσης Καταπολέμησης της Διαφθοράς ήταν ιδιαίτερα έντονες το Η πρόοδος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε ορισμένους τομείς που σχετίζονται με την αποδοτικότητα, τους πόρους και τον φόρτο εργασίας ήταν βραδύτερη ως προς την επίδειξη σημαντικών μεταβολών αν και η ποιότητα των πληροφοριών που το Υπουργείο Δικαιοσύνης ήταν σε θέση να διαβιβάσει στην Επιτροπή τα τελευταία χρόνια έδειξε την εξέλιξη των πληροφοριών σχετικά με τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος, που είναι πλέον στη διάθεση του Υπουργείου και του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου (ΑΔΣ). Την τελευταία τριετία, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο και το δικαστικό σύστημα έδειξαν την προθυμία και την ικανότητά τους να συνεργαστούν και να βρουν λύσεις για την προώθηση μεταρρυθμίσεων. Η προσπάθεια αυτή υποστηρίχθηκε από την αύξηση των πόρων που διατέθηκαν για το δικαστικό σώμα, ιδίως από τις τελευταίες δύο κυβερνήσεις. Ωστόσο, δεν σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση θεμάτων όπως η εξισορρόπηση του φόρτου εργασίας μεταξύ και εντός των δικαστηρίων, ο τρόπος αντιμετώπισης των διαφορών του φόρτου εργασίας μεταξύ μεγάλων και μικρών δικαστηρίων και η κατανομή των καθηκόντων μεταξύ των δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων. Η νομοθεσία για την αντιμετώπιση των εν λόγω προβλημάτων δεν σημείωσε πρόοδο το 2016, και η ανάληψη διαχειριστικής δράσης από μόνη της δεν ήταν σε θέση να δώσει λύση. Η σημαντική πρόοδος συνίσταται στο γεγονός ότι τώρα υφίστανται όλα τα εργαλεία για την παρακολούθηση της λειτουργίας των δικαστηρίων και της κατάστασης των ανθρώπινων πόρων, και υπάρχει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ανάπτυξη του δικαστικού συστήματος για την περίοδο Η αυστηρότητα των διαδικασιών εισόδου στο δικαστικό σώμα, η οποία ενισχύθηκε με την υποχρεωτική κατάρτιση από το Εθνικό Ινστιτούτο για το Δικαστικό Σώμα, διαδραμάτισε επίσης σημαντικό ρόλο στην εδραίωση του επαγγελματισμού, καθώς και της ανεξαρτησίας, του δικαστικού σώματος. Όσον αφορά τον διορισμό των ανώτερων δικαστών και εισαγγελέων, η τελευταία έκθεση του ΜΣΕ καθόρισε το 2016 ως έτος δοκιμής για τους διορισμούς. Αυτό αφορούσε, ιδίως, τον διορισμό των επικεφαλής των εισαγγελέων και των αναπληρωτών τους. Όσον αφορά τα αποτελέσματα, για κανέναν από τους διορισθέντες υποψήφιους δεν ετίθετο θέμα ακεραιότητας και επαγγελματισμού ή αντικρουόμενων απόψεων εντός του δικαστικού σώματος ή της κοινωνίας των πολιτών, και ορισμένοι από αυτούς είχαν ήδη πολύ ικανοποιητικό ιστορικό επιδόσεων. Ωστόσο, η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε δεν επέτρεψε να εφαρμοστεί μια σαφής, ανοικτή και διαφανής διαδικασία για την επιλογή όλων των υποψηφίων η οποία να εδραιωθεί σε ένα σταθερό και μόνιμο σύστημα. 6 Το ΑΔΣ είναι επίσης αρμόδιο για την επιβολή κυρώσεων για σοβαρά επαγγελματικά παραπτώματα και πειθαρχικά αδικήματα των δικαστικών λειτουργών. Τις έρευνες για αυτού του είδους τις υποθέσεις αναλαμβάνει η Δικαστική Επιθεώρηση. Το 2012, πραγματοποιήθηκε σημαντική μεταρρύθμιση για την ενίσχυση της Δικαστικής Επιθεώρησης προκειμένου να 5 6 Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης 2016 (COM 199) 2016 final, διαγράμματα 48, 44 και 46. Οι δημοσκοπήσεις του Απριλίου 2016 δείχνουν 60% πολύ υψηλή έως υψηλή εμπιστοσύνη στην DNA INSTITUTII.pdf Τεχνική έκθεση, ενότητα

6 εδραιωθεί ως ανεξάρτητο και επαγγελματικό ίδρυμα. Η Δικαστική Επιθεώρηση κατέστη, συνεπώς, πιο αποτελεσματική και απέκτησε μεγαλύτερη εξουσία, όπως επιβεβαιώθηκε εκ νέου από το ιστορικό επιδόσεών της το Οι πειθαρχικές αποφάσεις του ΑΝΣ μπορούν να προσβληθούν ενώπιον του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου και η έκθεση του 2016 του ΜΣΕ επισήμανε ότι η αλυσίδα των αποφάσεων φαίνεται να έχει γίνει πιο προβλέψιμη και συνεκτική. Η Ρουμανία έχει θεσπίσει και εφαρμόσει νέο Αστικό και Ποινικό Κώδικα με στόχο τον εκσυγχρονισμό του ουσιαστικού δικαίου και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της συνοχής της δικαστικής διαδικασίας. Ο νέος Αστικός Κώδικας τέθηκε σε ισχύ το 2011, ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας το 2013 και ο νέος Ποινικός Κώδικας το Η μετάβαση προς τον νέο Αστικό Κώδικα ήταν σταδιακή και εφαρμόζεται πλέον σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις. Όσον αφορά τον Ποινικό Κώδικα, όλες οι διατάξεις εφαρμόστηκαν από την πρώτη ημέρα, έτσι ώστε το 2014, το 2015 και το 2016 αποσκοπούσαν αποκλειστικά στη διασφάλιση της συνεπούς εφαρμογής του σε όλα τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες και στη σταθεροποίηση των νομικών του διατάξεων. Με την προσαρμογή στην εν λόγω σημαντική μεταρρύθμιση, το δικαστικό σύστημα στο σύνολό του απέδειξε τον επαγγελματισμό του. Υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι σημειώθηκε επίσπευση των δικαστικών διαδικασιών, ενίσχυση του σεβασμού του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη, καθώς και μεγαλύτερη συνέπεια σε δικαστικές αποφάσεις. Αυτές οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί. Ωστόσο, η οριστικοποίηση των εν λόγω σημαντικών μεταρρυθμίσεων των κωδίκων, όπως συνιστάται στην έκθεση του ΜΣΕ για το 2016, αποδείχθηκε δύσκολη και επισημαίνεται ότι συνεχίζουν να υφίστανται αδυναμίες. Στην περίπτωση του Αστικού Κώδικα, οι διατάξεις που απαιτούν νέες υποδομές έπρεπε να αναβληθούν επανειλημμένως, γεγονός που υποδηλώνει αδυναμίες στον σχεδιασμό. Στην περίπτωση του Ποινικού Κώδικα, η αναπόφευκτη διαδικασία βελτίωσης μέσω των αποφάσεων του Συνταγματικού Δικαστηρίου κατέστη ακόμη πιο περίπλοκη λόγω απρόβλεπτης νομοθετικής προσέγγισης στο Κοινοβούλιο. Σημαντικές τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα που υποβλήθηκαν από την κυβέρνηση για να ευθυγραμμιστούν οι διατάξεις προς τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου εκκρεμούσαν ακόμη στο τέλος της νομοθετικής περιόδου τον Δεκέμβριο 2016 ενώ η προσοχή είχε στραφεί στις τροπολογίες που συζητήθηκαν στο Κοινοβούλιο, οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο αντιπαραθέσεων λόγω της αποδυνάμωσης του νομικού πλαισίου σχετικά με τη διαφθορά, παρότι δεν ψηφίστηκαν. Στις 18 Ιανουαρίου 2017, η κυβέρνηση υπέβαλε για διαβούλευση δύο σχέδια έκτακτων διαταγμάτων, ένα για την απονομή χάριτος και ένα για την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. 7 Το Συνταγματικό Δικαστήριο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη του κράτους δικαίου και την εδραίωση ενός ανεξάρτητου δικαστικού συστήματος. Μετά τη συνταγματική κρίση του 2012, πολλές αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου συνέβαλαν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και επιχείρησαν να εξεύρουν λύσεις σε προβλήματα που συνδέονται με την ισορροπία των εξουσιών και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων που δεν θα μπορούσαν να επιλυθούν μόνο από το δικαστικό σύστημα. Οι περισσότερες από τις 12 αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου που ελήφθησαν το 2016 για την ακύρωση διατάξεων του νέου Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας βασίστηκαν στο σεβασμό της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 7 Τα σχέδια που υποβλήθηκαν για διαβούλευση αφορούν τροποποιήσεις των διατάξεων σχετικά με τα εγκλήματα διαφθοράς, την κατάχρηση εξουσίας και τη σύγκρουση συμφερόντων, καθώς επίσης την εφαρμογή του νόμου περί απονομής χάριτος στα πρόσωπα που έχουν καταδικαστεί για ορισμένα εγκλήματα διαφθοράς. 6

7 Κατά την προσχώρηση της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η έλλειψη συνοχής στις αποφάσεις του Δικαστηρίου συγκαταλεγόταν στις μόνιμες ελλείψεις που είχαν διαπιστωθεί. Όλες οι σημαντικές νομοθετικές μεταρρυθμίσεις αποσκοπούσαν στην ενίσχυση των μηχανισμών για τη συνοχή. Μετά τη θέση σε ισχύ των νέων κωδίκων, εκθέσεις του ΜΣΕ είχαν επισημάνει την αυξανόμενη χρήση και την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών νομικής συνοχής που εφάρμοζε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο (HCCJ). Κατά τα τελευταία έτη οι νομικοί μηχανισμοί συμπληρώθηκαν από διοικητικές προσπάθειες για την προώθηση της συνοχής και της διάθεσης στο διαδίκτυο όλων των δικαστικών αποφάσεων. Η έκθεση του 2016 του ΜΣΕ επισήμανε επίσης ενδείξεις αλλαγής νοοτροπίας υπέρ της συνοχής εντός του δικαστικού σώματος. Τόσο η ανεξαρτησία όσο και η συνοχή είναι συνδεδεμένες με την τήρηση και την εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων. Απόφαση δικαστηρίου που δεν εκτελείται στερείται κάθε πρακτικής αποτελεσματικότητας και έχει άμεσο αντίκτυπο στο φόρτο εργασίας των δικαστηρίων λόγω επακόλουθων δικών ή ένδικων μέσων που ασκούνται κατά επαναλαμβανόμενων αποφάσεων. 8 Τα προβλήματα σχετικά με την τήρηση και την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων από τα κρατικά θεσμικά όργανα και τη δημόσια διοίκηση αποτελούν επαναλαμβανόμενο θέμα: η Επιτροπή έχει εγκρίνει διαδοχικές συστάσεις σχετικά με το θέμα αυτό το 2014, το 2015 και το 2016, ενώ το ζήτημα αυτό αναγνωρίστηκε επίσης από το ΕΔΔΑ ως διαρθρωτικό έλλειμμα. 9 Μία σημαντική εξέλιξη το 2016 στον τομέα της εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων που αφορούν τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων εγκληματικής προέλευσης ήταν η συμφωνία σύστασης της νέας Εθνικής Υπηρεσίας για τη Διαχείριση των Κατασχεθέντων Περιουσιακών Στοιχείων, η οποία έχει αρχίσει τις εργασίες της: μέρος των αρμοδιοτήτων της θα είναι να εφαρμόζει διαδικασίες για την τόνωση των δημόσιων φορέων να προβαίνουν στην ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων και να αντιμετωπίζουν τις συνακόλουθες απώλειες για τα δημόσια οικονομικά. Γενικά, η Ρουμανία έχει πραγματοποιήσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά σημαντικό μέρος του πρώτου κριτηρίου αναφοράς, αλλά αυτό δεν έχει γίνει χωρίς δυσκολίες, και απαιτούνται ακόμη προσπάθειες για να αποδείξει απτά αποτελέσματα σε τομείς όπως ο σεβασμός της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης στη δημόσια ζωή της Ρουμανίας, η οριστικοποίηση των μεταρρυθμίσεων του ποινικού και του αστικού κώδικα και η εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας στην εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων από όλους. 2.2 Το πλαίσιο ακεραιότητας και η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας Το δεύτερο κριτήριο αναφοράς αφορά τη σύσταση μιας υπηρεσίας ακεραιότητας με αρμοδιότητες όσον αφορά τον έλεγχο περιουσιακών στοιχείων, την έλλειψη συμμόρφωσης και την ενδεχόμενη σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και την έκδοση δεσμευτικών αποφάσεων βάσει των οποίων μπορούν να επιβληθούν αποτρεπτικές ποινές. Το ιστορικό του εν λόγω κριτηρίου αναφοράς απεικονίζει τον λόγο για τον οποίο είναι σημαντικό να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στη μη αναστρεψιμότητα των αποτελεσμάτων. Ενώ η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας (ΕΥΑ) ιδρύθηκε το 2007, η νομιμότητά της τέθηκε συχνά υπό αμφισβήτηση κατά τα πρώτα έτη της ίδρυσής της. Το 2010, μετά από απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ο ιδρυτικός νόμος της Υπηρεσίας ακυρώθηκε και χωρίς εξωτερικές πιέσεις, δεν 8 9 Ένα παράδειγμα επαναλαμβανόμενης υπόθεσης το 2016 ήταν οι περιπτώσεις ΦΠΑ ή περιβαλλοντικού φόρου στις οποίες παρότι είχαν ήδη εκδοθεί σαφείς αποφάσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (ΔΕΚ), η διοίκηση συνέχισε να προσφεύγει στο δικαστήριο. Săcăleanu (group) 73970/01: Μη τήρηση ή σημαντική καθυστέρηση της τήρησης τελεσίδικων εθνικών δικαστικών αποφάσεων εκ μέρους της διοίκησης ή νομικών προσώπων υπό την ευθύνη του κράτους. Σχέδιο δράσης των ρουμανικών αρχών διαβιβάστηκε στο Συμβούλιο της Ευρώπης τον Δεκέμβριο

8 είναι σαφές αν θα είχε τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο νομικό πλαίσιο, όπως αυτό συνέβη έξι μήνες αργότερα. Η Ρουμανία έχει τώρα ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την ακεραιότητα των δημοσίων υπαλλήλων, και η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας έχει καθιερωθεί ως ανεξάρτητος φορέας για την εφαρμογή των εν λόγω κανόνων. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες αμφισβητήθηκαν οι αποφάσεις της και οι κυρώσεις που μπορεί να επιβάλει τα δικαστήρια τις επικύρωσαν συστηματικά. Το ιστορικό επιδόσεων της Υπηρεσίας όσον αφορά τη διερεύνηση αδικαιολόγητου πλουτισμού, ασυμβίβαστου και σύγκρουσης συμφερόντων στη διοίκηση έχει σταδιακά βελτιωθεί, με μια σταθερή τάση προς σημαντικά αποτελέσματα από το 2013, η οποία επιβεβαιώθηκε και πάλι το Είναι σημαντικό ότι το ιστορικό καλών επιδόσεων της ΕΥΑ διατηρήθηκε παρά την αναστάτωση που προκλήθηκε στη διαχείριση από την παραίτηση του προέδρου της Υπηρεσίας. 10 Η ΕΥΑ θα διαθέτει ένα άλλο εργαλείο, το σύστημα PREVENT για τον εκ των προτέρων έλεγχο των δημοσίων συμβάσεων. Το φθινόπωρο του 2016 το Κοινοβούλιο ψήφισε τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις συγκρούσεις συμφερόντων που προβλέπονται στους νέους νόμους περί δημοσίων συμβάσεων. Σύμφωνα με τη σύσταση που διατυπώθηκε στην τελευταία έκθεση του ΜΣΕ, η ΕΥΑ συνεργάστηκε επίσης στενά με τη Μόνιμη Εκλογική Αρχή το 2016 προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι αποφάσεις περί ακεραιότητας λαμβάνονται υπόψη στην επιλεξιμότητα των υποψηφίων. Η προσέγγιση αυτή αποδείχθηκε αποτελεσματική, δεδομένου ότι οι υποψήφιοι που εξελέγησαν στις τοπικές εκλογές, παρά τη λήψη απόφασης όσον αφορά την ακεραιότητά τους, στη συνέχεια απομακρύνθηκαν ή παραιτήθηκαν από τα καθήκοντά τους. Εξάλλου τα κόμματα και οι εκλογικές αρχές έκαναν χρήση πληροφοριών της ΕΥΑ για την αποφυγή μη επιλέξιμων υποψηφίων να συμμετάσχουν στις βουλευτικές εκλογές: φαίνεται ότι υπάρχει μία μόνο εκκρεμής υπόθεση εν προκειμένω. Ωστόσο, στο Κοινοβούλιο επανεξετάζεται τακτικά το νομικό πλαίσιο για την ακεραιότητα, δηλ. τη δέσμη νόμων για τον καθορισμό των καταστάσεων σύγκρουσης συμφερόντων και των περιπτώσεων ασυμβίβαστου των δημοσίων υπαλλήλων και των εκλεγμένων ή διορισμένων υψηλόβαθμων αξιωματούχων. Μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατή η θέσπιση ενός σαφούς, ενοποιημένου νομικού πλαισίου ως το θεμέλιο για τη βιωσιμότητα, παρότι το 2015 και το 2016 καταβλήθηκαν ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο για την προώθηση μιας συνεκτικής επιβολής των νόμων περί ακεραιότητας. Υπάρχει επίσης μόνιμο πρόβλημα όσον αφορά την αντίσταση στην εφαρμογή των εκθέσεων της Υπηρεσίας, ακόμη και μετά την επιβεβαίωσή τους με δικαστική απόφαση, και την απροθυμία των αρμόδιων φορέων και αρχών να επιβάλλουν τις αναγκαίες κυρώσεις (οι οποίες συνίστανται συνήθως είτε στην απομάκρυνση από τη δημόσια υπηρεσία ή στην επιβολή διοικητικών προστίμων). Κατά τα τελευταία δύο έτη, η γενική κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες αποφάσεις του Κοινοβουλίου οι οποίες φαίνεται να αμφισβητούν ή να καθυστερούν την εκτέλεση τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων που επιβεβαιώνουν τις εκθέσεις της Υπηρεσίας. Στις συστάσεις του Ιουλίου 2013, η Επιτροπή εξέφρασε την προσδοκία οι υπουργοί να αποτελέσουν παράδειγμα όσον αφορά τους κανόνες περί ακεραιότητας και ότι το ίδιο θα 10 Εκθέσεις του ΜΣΕ για το 2014, 2015, Μετά την παραίτηση του προέδρου της Υπηρεσίας, διεξήχθη ποινική έρευνα σε δραστηριότητες που ασκούσε πριν από την έναρξη της θητείας του. 8

9 πρέπει να αναμένεται όσον αφορά την κατηγορία της διαφθοράς. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την δημόσια αξιοπιστία της κυβέρνησης και του Κοινοβουλίου. 11 Γενικά, η Ρουμανία έχει σημειώσει ουσιαστική πρόοδο σχετικά με το δεύτερο κριτήριο αναφοράς και η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει καθιερωθεί ως θεσμός που χαίρει σεβασμού. Αυτό κατέστη σαφές και από το γεγονός ότι το 2016 ήταν επιφορτισμένη με την ανάπτυξη του συστήματος PREVENT, ενός συστήματος εκ των προτέρων ελέγχων των συγκρούσεων συμφερόντων στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων, η λειτουργία του οποίου θα πρέπει να καταδειχθεί το Επίσης, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς όσον αφορά την πτυχή «πρόληψη της διαφθοράς». 2.3 Αντιμετώπιση της διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο Το τρίτο κριτήριο αναφοράς αφορά τη διεξαγωγή επίσημων και αμερόληπτων ερευνών για καταγγελίες διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Η διαφθορά είναι ένα βαθιά ριζωμένο κοινωνικό πρόβλημα με συνέπειες τόσο για τη διακυβέρνηση όσο και για την οικονομία. Αναγνωρίζεται ευρέως ως ζήτημα μείζονος σημασίας για τη Ρουμανία, όπως δείχνουν σε τακτική βάση οι έρευνες αντίληψης 12 καθώς και πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρομέτρου σχετικά με τον ΜΣΕ. 13 Όπως αναφέρεται σε εκθέσεις του ΜΣΕ, το ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά τις έρευνες, τη δίωξη και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με υποθέσεις διαφθοράς υψηλού επιπέδου με την πάροδο των ετών βελτιώνεται συνεχώς, με σαφή επιτάχυνση μετά το Από το 2013, το ιστορικό επιδόσεων των οργάνων που συμμετέχουν στις έρευνες, τις διώξεις και τις αποφάσεις σχετικά με τη διαφθορά υψηλού επιπέδου είναι πλούσιο, καθώς απαγγέλλονται τακτικά κατηγορίες και ολοκληρώνονται υποθέσεις που αφορούν πολιτικούς όλων των επιπέδων και όλων των κομμάτων, καθώς και δημόσιους υπαλλήλους, δικαστικούς λειτουργούς και επιχειρηματίες. Η Εθνική Διεύθυνση Καταπολέμησης της Διαφθοράς διερευνά έναν μεγάλο αριθμό υποθέσεων και παραπέμπει κάθε χρόνο εκατοντάδες περιπτώσεις για μεσαίου και υψηλού επιπέδου διαφθορά στη δικαιοσύνη επίσης το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο και το Εφετείο εκδίδουν τελεσίδικες καταδικαστικές αποφάσεις σε μεγάλο αριθμό υποθέσεων διαφθοράς υψηλού και μεσαίου επιπέδου. Υπήρξε επίσης ισχυρή τάση για τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων για την ανάκτηση των ζημιών που προκλήθηκαν από τα αδικήματα διαφθοράς. Το ιστορικό επιδόσεων το οποίο διατηρήθηκε σταθερά το 2016 αποτελεί ένδειξη της ανεξαρτησίας και του επαγγελματισμού των δικαστικών οργάνων ωστόσο, το γεγονός ότι επαναλαμβάνονται παρόμοια αδικήματα σημαίνει επίσης ότι η πρόληψη της διαφθοράς δεν ήταν αποτελεσματική. Με την έναρξη ισχύος του νέου Ποινικού Κώδικα το 2014, η Ρουμανία διαθέτει πλέον ένα ενιαίο νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση των εγκλημάτων διαφθοράς. Ήδη από τις πρώτες ημέρες, η σταθερότητα του νομικού πλαισίου δημιουργούσε ανέκαθεν ανησυχίες, δεδομένου ότι, όπως προαναφέρθηκε, καταβάλλονταν διαρκώς προσπάθειες τροποποίησης Στις αρχές του Ιανουαρίου 2017, ο διαμεσολαβητής έθεσε υπό αμφισβήτηση ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου τις νομοθετικές διατάξεις του νόμου σύμφωνα με τις οποίες τα άτομα που έχουν καταδικαστεί για διαφθορά δεν μπορούν να είναι μέλη της κυβέρνησης. Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 428: «Στάση των επιχειρήσεων απέναντι στη διαφθορά στην ΕΕ», διατίθεται στην ακόλουθη διεύθυνση H/surveyKy/2084 ; Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 445: Ο Μηχανισμός Συνεργασίας και Ελέγχου για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία δημοσιεύθηκε στις 25 Ιανουαρίου

10 των νόμων σχετικά με την ποινικοποίηση των αδικημάτων διαφθοράς, συχνά χωρίς διαβούλευση των βασικών κρατικών και δικαστικών θεσμικών οργάνων στον τομέα αυτό. 14 Οι εκθέσεις του ΜΣΕ επισήμαναν επίσης τη σαφή σχέση μεταξύ της αποτελεσματικότητας των εργασιών αυτών και της ευρείας αντίδρασης των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του πολιτικού κόσμου που άσκησαν δημόσια κριτική σε μεμονωμένους δικαστικούς λειτουργούς και στο δικαστικό σύστημα εν γένει. Σημείωσαν ακόμη την έλλειψη συστηματικής προσέγγισης προκειμένου να εξηγήσουν την άρνηση της άρσης της κοινοβουλευτικής ασυλίας, ώστε να είναι δυνατή η διεξαγωγή έρευνας ή η λήψη προληπτικών μέτρων. Όμως, συνολικά, τα επιτεύγματα της Ρουμανίας στον τομέα αυτόν έτυχαν ορθώς ευρείας αναγνώρισης και επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά το τρίτο κριτήριο αναφοράς. 2.4 Αντιμετώπιση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα Το τέταρτο κριτήριο αναφοράς αφορούσε περαιτέρω μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της διαφθοράς, ιδίως στο πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η διαφθορά μεσαίου και χαμηλού επιπέδου είναι ευρέως αντιληπτή ως πρόβλημα στη Ρουμανία, με συνέπειες για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας. Οι δημόσιες συμβάσεις, για παράδειγμα, είναι ένας τομέας όπου η εξάπλωση της διαφθοράς αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την κινητοποίηση των επενδύσεων. Η υγειονομική περίθαλψη είναι ένας άλλος τομέας όπου η διαφθορά έχει σοβαρές συνέπειες. Η πρόληψη της διαφθοράς και η προορατική προσέγγιση της δημόσιας διοίκησης με σκοπό την εξάλειψη των δυνατοτήτων διαφθοράς αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα του έργου της εισαγγελικής αρχής στο πλαίσιο της δίωξης παραβάσεων, μετά τη διενέργειά τους. Η πρόοδος σχετικά με την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων θα επιταχυνθεί με τη σύσταση της νέας εθνικής Υπηρεσίας για τη διαχείριση των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων (ANABI), η οποία άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριου του Η δίωξη της διαφθοράς χαμηλότερου επιπέδου έχει καταστεί αναπόσπαστο μέρος του έργου της εισαγγελικής αρχής και εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα της δίωξης. Ωστόσο, πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτού του τόσο διαδεδομένου προβλήματος. Η εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς αποτελεί το βασικό μέσο για την πρόληψη της διαφθοράς από τη δημόσια διοίκηση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Οι στρατηγικές για την καταπολέμηση της διαφθοράς απέφεραν ελάχιστα αποτελέσματα μέχρι το Η εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς την περίοδο σημείωσε μεγαλύτερη επιτυχία λόγω της συμμετοχής πολλών θεσμικών οργάνων, μεταξύ άλλων και σε τοπικό επίπεδο, με τη μεθοδολογία της που συνίστατο στη διεξαγωγή συζητήσεων στο πλαίσιο τομεακών πλατφορμών και την ενεργό συμμετοχή κάθε θεσμικού οργάνου, καθώς και στη διενέργεια αξιολογήσεων από ομοτίμους με ΜΚΟ. Ωστόσο, από την αξιολόγηση το 2015 προέκυψε ότι η πρόοδος ήταν αργή και η εφαρμογή προληπτικών μέτρων αναποτελεσματική, με ανεπαρκή πολιτική βούληση εκ μέρους της ηγεσίας των οργάνων για την εφαρμογή μέτρων πρόληψης της διαφθοράς. Η κυβέρνηση ενέκρινε νέα στρατηγική για την καταπολέμηση της διαφθοράς για την περίοδο τον Αύγουστο του 2016, επιδιώκοντας ιδίως να εστιάσει στις διαπιστωθείσες αδυναμίες με συγκεκριμένα μέτρα. Η βασική πρόκληση θα είναι η πραγματική υλοποίηση των μέτρων, σε όλους τους τομείς και ιδίως σε τοπικό επίπεδο, όπου πολλοί παρατηρητές θεωρούν τους κινδύνους διαφθοράς ιδιαίτερα υψηλούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι διαδοχικές κυβερνήσεις έχουν θεσπίσει μέτρα για την αντιμετώπιση της διαφθοράς, καταβάλλοντας σοβαρές προσπάθειες για την ανάπτυξη 14 Τα δύο σχέδια έκτακτων διαταγμάτων που υποβλήθηκαν για διαβούλευση από την κυβέρνηση στις 18 Ιανουαρίου 2017, θα μπορούσαν να επηρεάσουν το νομικό πλαίσιο για τη διαφθορά και τα αποτελέσματα της καταπολέμησης της διαφθοράς. 10

11 στρατηγικών καταπολέμησης της διαφθοράς και τη λήψη ορισμένων καινοτόμων μέτρων πρόληψης. Ωστόσο, παρόλο που έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος προς την κατεύθυνση της εκπλήρωσης του τέταρτου κριτηρίου αναφοράς, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή των προληπτικών πολιτικών που έχουν καθοριστεί πρόσφατα. 3. ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΕΝΑΠΟΜΕΝΟΝΤΑ ΣΤΑΔΙΑ Συνολικά, μια επισκόπηση στις εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας δείχνει ότι η Ρουμανία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο προς την κατεύθυνση των κριτηρίων αναφοράς του ΜΣΕ. Έχουν συσταθεί ορισμένα βασικά θεσμικά όργανα, έχουν θεσπιστεί πολλές σημαντικές νομοθετικές πράξεις, και παρατηρείται ένα ιστορικό επιδόσεων σε πολλούς τομείς. Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι η Ρουμανία κατέδειξε ότι υπάρχουν ορισμένες εσωτερικές δικλείδες ασφαλείας που μπορούν να αποτρέψουν μια απότομη αλλαγή της επιτευχθείσας προόδου. Υπάρχουν, ωστόσο, ακόμη σημαντικές ελλείψεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η μεταρρύθμιση πρέπει να συνεχιστεί προς την ίδια κατεύθυνση και οι εσωτερικές δικλείδες ασφαλείας πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω, ώστε να εξασφαλιστεί η μη αντιστρεψιμότητα που απαιτείται για την ικανοποιητική τήρηση όλων των κριτηρίων αναφοράς. Ως εκ τούτου, στην παρούσα ενότητα παρατίθενται τα υπόλοιπα μέτρα που είναι αναγκαία για να εξασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων του ΜΣΕ Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης Διορισμοί Διαδοχικές εκθέσεις του ΜΣΕ έχουν επισημάνει ότι ακόμη και εάν έχει σημειωθεί μια τάση προς πιο διαφανείς και αξιοκρατικούς διορισμούς, το δίκαιο περί διορισμού των ανώτερων εισαγγελέων και η πρακτική εφαρμογή του δεν είναι αρκετά αξιόπιστα όσον αφορά την αποφυγή της υπερβολικής πολιτικής διακριτικής ευχέρειας στους διορισμούς. Από την πείρα του παρελθόντος, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αμφιβολίες ως προς την ανεξαρτησία του υποψηφίου, να επιφέρει καθυστερήσεις στις προσλήψεις λόγω του πολιτικού αδιεξόδου ή ακόμη και να καταλήξει στον διορισμό δικαστικών λειτουργών που ενδέχεται αργότερα να αποδειχθεί ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα ακεραιότητας. Στην Ευρώπη, υπάρχουν διαφορετικές νομικές παραδόσεις όσον αφορά τους διορισμούς στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα (ή σε παρόμοιες ανώτερες θέσεις στην εισαγγελική αρχή), και αυτό αναγνωρίζεται από την Επιτροπή της Βενετίας. Αλλά το ζητούμενο είναι να διασφαλισθούν οι κατάλληλες εγγυήσεις από άποψη διαφάνειας και ελέγχων και ισορροπιών, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου η τελική απόφαση θα εμπίπτει στο πολιτικό επίπεδο. Σύσταση: να τεθεί σε εφαρμογή ένα ισχυρό και ανεξάρτητο σύστημα διορισμού των ανώτερων εισαγγελέων, βάσει σαφών και διαφανών κριτηρίων, με τη στήριξη της Επιτροπής της Βενετίας. Σεβασμός των δικαστών και της δικαστικής διαδικασίας Η επιτυχής δίωξη και καταδίκη πολλών εξεχόντων πολιτικών στη Ρουμανία αποτελεί ένδειξη της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, που αποδεικνύει ότι ακόμη και οι κάτοχοι υψηλών αξιωμάτων δεν είναι υπεράνω του νόμου, εφόσον έχουν διαπράξει αδίκημα. Ωστόσο, αυτό φαίνεται να αποτελεί την πρωταρχική αιτία των επιθέσεων συχνά με άμεσο στόχο μεμονωμένους δικαστικούς λειτουργούς, που βαίνουν πέραν της κριτικής ή της απόρριψης μιας πρότασης ή μιας απόφασης για την προσβολή μιας δικαστικής απόφασης με τα νομικά μέσα που διαθέτουν. Επιθέσεις που έχουν ως στόχο την απαξίωση μεμονωμένων δικαστικών λειτουργών ή δικαστικών οργάνων ενδέχεται να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη του κοινού 11

12 όσον αφορά το δικαστικό σύστημα ως σύνολο, καθώς και ενδεχομένως να εκφοβίσουν μεμονωμένους δικαστικούς λειτουργούς. Οι υπέρμετρες ή εξατομικευμένες επικρίσεις των δικαστών από το Κοινοβούλιο ή την κυβέρνηση είναι αντίθετες με τις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ ιδρυμάτων και με τον σεβασμό της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Το Σύνταγμα θεσπίζει το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (ΑΔΣ) ως βασικό υπερασπιστή της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης. Τα συμπεράσματά του αποτελούν πολύτιμη στήριξη στους δικαστικούς λειτουργούς, αλλά η δυσκολία εξασφάλισης ισοδύναμης κάλυψης από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για το ΑΔΣ, σε σύγκριση με τις αρχικές επικρίσεις είναι χαρακτηριστική της πρόκλησης που αντιμετωπίζει το δικαστικό σώμα όσον αφορά τα μέσα ενημέρωσης. Αν και οι αποφάσεις του ΑΔΣ διαβιβάζονται πάντα στο Εθνικό Συμβούλιο του οπτικοακουστικού τομέα, δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος σε ό, τι αφορά την αποτελεσματική έννομη προστασία ή επανορθώσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης που δρομολόγησαν ή διέδωσαν τις επιθέσεις: συνέπεια των ευρύτερων ζητημάτων σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης, σύμφωνα με τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ενώ το ευρύτερο θέμα της κανονιστικής ρύθμισης των μέσων ενημέρωσης και των μέσων προσφυγής δεν εμπίπτει, ως εκ τούτου, στο πεδίο εφαρμογής του ΜΣΕ, υπάρχει άμεση σχέση με τη δικαστική ανεξαρτησία. Το νέο ΑΔΣ και η κυβέρνηση θα μπορούσαν επίσης να δώσουν περαιτέρω συνέχεια στη σύσταση για τη δημιουργία ενός ισχυρότερου μηχανισμού, ούτως ώστε το ΑΔΣ να μπορεί να στηρίζει δικαστικούς λειτουργούς που επιθυμούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους ενώπιον του δικαστηρίου ή να αναλαμβάνει το ίδιο την υπεράσπιση δικαστικών λειτουργών σε δικαστήρια. Σύσταση: να διασφαλιστεί ότι ο κώδικας δεοντολογίας για τους βουλευτές που εξετάζεται επί του παρόντος στο Κοινοβούλιο περιλαμβάνει σαφείς διατάξεις για τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των θεσμικών οργάνων και να καταστεί σαφές ότι οι βουλευτές και η κοινοβουλευτική διαδικασία πρέπει να σέβονται την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας. Παρόμοιος κώδικας δεοντολογίας θα μπορούσε να θεσπιστεί για τους υπουργούς. Το ΑΔΣ θα πρέπει να εξακολουθήσει να υποβάλει έκθεση σχετικά με τα μέτρα που έλαβε για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, καθώς και την προστασία της φήμης, της ανεξαρτησίας και της αμεροληψίας των δικαστών, και θα μπορούσε να διοργανώσει δημόσια συζήτηση, έτσι ώστε η κυβέρνηση, το Κοινοβούλιο και το Εθνικό Συμβούλιο του οπτικοακουστικού τομέα να κληθούν να απαντήσουν στην έκθεση Δικαστική μεταρρύθμιση Νέοι κώδικες Η τρέχουσα φάση των μεταρρυθμίσεων του Αστικού και του Ποινικού Κώδικα πρέπει να ολοκληρωθεί. Για τον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, το επόμενο στάδιο θα είναι το Κοινοβούλιο να προωθήσει τα σχέδιά του όσον αφορά την έγκριση των τροποποιήσεων που υποβλήθηκαν από την κυβέρνηση το 2016, για να διασφαλιστεί η σταθερότητα του νομικού πλαισίου. Για τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, η κυβέρνηση αποφάσισε τον Δεκέμβριο 2016, να αναβάλει την εφαρμογή των υπόλοιπων διατάξεων του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας για δύο έτη, έως την 1η Ιανουαρίου Το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε σχέδιο με σκοπό να προσδιορίσει έως τις 30 Ιουνίου 2017 τις ακριβείς ανάγκες του συστήματος ενόψει της πλήρους εφαρμογής των λοιπών διατάξεων, ώστε να υπάρχει επαρκής χρόνος για την εφαρμογή τους έως το τέλος του

13 Σύσταση: η παρούσα φάση της μεταρρύθμισης του ρουμανικού Ποινικού Κώδικα θα πρέπει να ολοκληρωθεί, με το Κοινοβούλιο να προωθεί τα σχέδιά του όσον αφορά την έγκριση των τροποποιήσεων που υποβλήθηκαν από την κυβέρνηση το 2016 μετά από διαβούλευση με τις δικαστικές αρχές. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο και το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο θα πρέπει να οριστικοποιήσουν ένα σχέδιο δράσης με σκοπό να εξασφαλιστεί ότι η νέα προθεσμία για την εφαρμογή των υπόλοιπων διατάξεων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας μπορεί να τηρηθεί. Σύσταση: προκειμένου να βελτιωθεί περαιτέρω η διαφάνεια και η προβλεψιμότητα της νομοθετικής διαδικασίας και να ενισχυθούν οι εσωτερικές ασφαλιστικές δικλείδες προς το συμφέρον της μη αναστρεψιμότητας, η κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο θα πρέπει να εξασφαλίσουν την πλήρη διαφάνεια και να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις διαβουλεύσεις με τις αρμόδιες αρχές και τους ενδιαφερόμενους φορείς στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στη νομοθετική δραστηριότητα όσον αφορά τον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, τους νόμους για τη διαφθορά, τους νόμους περί ακεραιότητας (σχετικά με περιπτώσεις ασυμβίβαστου, σύγκρουσης συμφερόντων, μη δικαιολογημένου πλουτισμού), τους νόμους της δικαιοσύνης (που αφορούν την οργάνωση του δικαστικού συστήματος) και τον Αστικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, αντλώντας έμπνευση από τη διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που θεσπίστηκε από την κυβέρνηση το Συνοχή των δικαστικών αποφάσεων Το 2016, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο εξακολούθησε να παρέχει λύσεις για την έλλειψη συνοχής των δικαστικών αποφάσεων μέσω των νομικών μηχανισμών προσφυγής υπέρ του νόμου και των προδικαστικών ερωτημάτων. Η στάση των απλών δικαστών έχει επίσης μεταβληθεί και επισημαίνουν πλέον την ανάγκη να λαμβάνουν υπόψη αποφάσεις άλλων δικαστηρίων σε παρεμφερείς υποθέσεις. Η δικαστική διαχείριση και το Εθνικό Ινστιτούτο για το Δικαστικό Σώμα θα πρέπει να εξακολουθήσουν να προωθούν τη συνοχή της νομοθεσίας και πρακτικής και την ανάπτυξη εργαλείων για τη διευκόλυνση της συνεκτικής εφαρμογής του δικαίου, δεδομένου ότι η παρακολούθηση της νομολογίας από τη δημόσια διοίκηση και ο υπερβολικός φόρτος εργασίας των δικαστηρίων εξακολουθούν να επηρεάζουν τη συνοχή των δικαστικών αποφάσεων. Άλλα εμπόδια της συνοχής των δικαστικών αποφάσεων συνδέονται μάλλον με ευρύτερα θέματα σχετικά με τη νομοθετική διαδικασία. Σεβασμός των δικαστικών αποφάσεων Ο σεβασμός και η εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος όπως ορίζεται στο πρώτο κριτήριο αναφοράς. 15 Η μη εφαρμογή ή η καθυστερημένη εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων από τη διοίκηση διαβρώνει την εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη και συνιστά σπατάλη χρόνου και πόρων λόγω επακόλουθων δικών ή ένδικων μέσων που ασκούνται κατά επαναλαμβανόμενων αποφάσεων. 16 Σύσταση: η κυβέρνηση θα πρέπει να καταρτίσει κατάλληλο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση του ζητήματος της εφαρμογής των δικαστικών αποφάσεων και της Guide on Article 6 of the European Convention on Human Rights Right to a fair trial (civil limb), Ένα παράδειγμα επαναλαμβανόμενης υπόθεσης το 2016 ήταν οι περιπτώσεις ΦΠΑ ή περιβαλλοντικού φόρου για τις οποίες παρότι είχαν ήδη εκδοθεί σαφείς αποφάσεις σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (ΔΕΚ), η διοίκηση συνέχισε να προσφεύγει στο δικαστήριο. 13

14 εφαρμογής της νομολογίας των δικαστηρίων από τη δημόσια διοίκηση, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού για την παροχή επακριβών στατιστικών στοιχείων, ώστε να είναι δυνατή η παρακολούθηση στο μέλλον. Θα πρέπει επίσης να αναπτύξει ένα σύστημα εσωτερικού ελέγχου, με τη συμμετοχή του ΑΔΣ και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθή υλοποίηση του σχεδίου δράσης. Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις Το συνολικό σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε το για τον καθορισμό των διαρθρωτικών μεταρρυθμιστικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν έως το 2020 και το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη αναμένεται να έχει σημαντικά οφέλη στους χρήστες του δικαστικού συστήματος και, εν γένει, να βελτιώσει την εμπιστοσύνη του κοινού στο σύστημα. Ωστόσο, εκτός από την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών εμποδίων για την αποτελεσματική ισορροπία του φόρτου εργασίας, το σχέδιο δράσης θα πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως ώστε οι τελικοί χρήστες του συστήματος δικαιοσύνης να τύχουν αποτελεσματικής δικαστικής διαδικασίας. Οι χρήστες του δικαστικού συστήματος θα επωφελούνταν επίσης από πιο αποτελεσματικές διαδικασίες εάν το σκεπτικό δημοσιοποιείτο ταυτόχρονα με την απόφαση. Σύσταση: οι στρατηγικοί υπεύθυνοι της δικαστικής διαχείρισης, δηλ. ο Υπουργός Δικαιοσύνης, το Ανώτατο Συμβούλιο του Δικαστικού Σώματος, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο και ο Γενικός Εισαγγελέας θα πρέπει να διασφαλίσουν την υλοποίηση του σχεδίου δράσης όπως έχει εγκριθεί και να υποβάλλουν τακτικά από κοινού δημόσιες εκθέσεις σχετικά με την υλοποίησή του, συμπεριλαμβανομένων λύσεων για τα θέματα των ελλείψεων των δικαστικών υπαλλήλων, του υπερβολικού φόρτου εργασίας και των καθυστερήσεων στην αιτιολόγηση των αποφάσεων. Διαφάνεια και υποχρέωσης λογοδοσίας του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου Το 2014, η έκθεση του ΜΣΕ επισήμανε ότι το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (ΑΔΣ) θα μπορούσε να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο όσον αφορά την αύξηση της εμπιστοσύνης στο δικαστικό σύστημα. Η έκθεση του 2016 υπογράμμισε πόσο σημαντικό είναι να ενισχύσει το ΑΔΣ στη διάρκεια της νέας θητείας του τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων, να εμφορείται από σαφείς συλλογικές αρχές με βάση ένα νέο πρόγραμμα και να λάβει μέτρα για την αύξηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Σύσταση: το νέο ΑΔΣ θα πρέπει να καταρτίσει ένα συλλογικό πρόγραμμα για τη θητεία του, συμπεριλαμβανομένων μέτρων για την προαγωγή της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Θα πρέπει να περιλαμβάνει μια στρατηγική για τις δραστηριότητες προβολής, με τακτικές ανοικτές συνεδριάσεις με συνελεύσεις δικαστών και εισαγγελέων σε όλα τα επίπεδα, καθώς και με την κοινωνία των πολιτών και επαγγελματικές οργανώσεις, καθώς και ετήσια έκθεση προς συζήτηση σε γενικές συνελεύσεις δικαστών και εισαγγελέων Το πλαίσιο ακεραιότητας και η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας Η ακεραιότητα θα πρέπει να αποτελεί την κατευθυντήρια αρχή στον δημόσιο βίο. Το νομικό πλαίσιο και τα όργανα που είναι αρμόδια για την ακεραιότητα προωθούν την επίτευξη του στόχου αυτού. Η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας (ΕΥΑ) μπορεί πλέον να θεωρείται ως εδραιωμένο θεσμικό όργανο, με ένα συνεπές ιστορικό επιδόσεων. Είναι σημαντικό η ΕΥΑ να συνεχίσει να διατηρεί τα αποτελέσματα και να βελτιώσει περαιτέρω τη δημόσια αποδοχή των κανόνων περί ασυμβιβάστου και να δώσει έμφαση στην πρόληψη του προηγούμενου 17 Το σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της στρατηγικής για την ανάπτυξη του δικαστικού συστήματος για την περίοδο εγκρίθηκε με την κυβερνητική απόφαση αριθ. 282/

15 σταδίου. Το σύστημα PREVENT για τη διενέργεια εκ των προτέρων ελέγχων όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις είναι ένα νέο σημαντικό εργαλείο, το οποίο η ΕΥΑ και η Εθνική Υπηρεσία Δημοσίων Συμβάσεων θα πρέπει να καταστήσουν λειτουργικό το Επιτελέστηκε επίσης σημαντική πρόοδος σε ό, τι αφορά την παρακολούθηση των εκθέσεων της ΕΥΑ, αλλά οι δικαστικές διαδικασίες παραμένουν πολύ μεγάλες και εξακολουθούν να υπάρχουν εξαιρέσεις κατά την επιβολή των κυρώσεων. Το νομικό πλαίσιο για την ακεραιότητα παραμένει υπό αμφισβήτηση. Είναι ατυχές το γεγονός ότι επί του παρόντος δεν είναι δυνατόν να εδραιωθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του πλαισίου ακεραιότητας με μια ενιαία κωδικοποίηση. Σύσταση: να διασφαλιστεί η έναρξη λειτουργίας του συστήματος PREVENT. Η Εθνική Υπηρεσία Ακεραιότητας και η Εθνική Υπηρεσία Δημοσίων Συμβάσεων θα πρέπει να θεσπίσουν την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τον εκ των προτέρων έλεγχο των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων και την παρακολούθησή τους, συμπεριλαμβανομένων των εκ των υστέρων ελέγχων, καθώς και με περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων ή διαφθοράς, και να διοργανώνουν δημόσιες συζητήσεις, ώστε η κυβέρνηση, οι τοπικές αρχές, ο δικαστικός κλάδος και η κοινωνία των πολιτών να καλούνται να απαντήσουν. Η ΕΥΑ θα πρέπει να εξακολουθήσει να υποβάλλει εκθέσεις σχετικά με τη συνέχεια που δίδεται στις εκθέσεις της από τα δικαστήρια και την εφαρμογή των τελικών αποφάσεων καθώς και σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται για την πρόληψη και την ευαισθητοποίηση στον τομέα της ακεραιότητας. Σύσταση: το Κοινοβούλιο θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από διαφάνεια κατά τη λήψη των αποφάσεών του όσον αφορά τη συνέχεια που θα δοθεί στις οριστικές και αμετάκλητες αποφάσεις περί ασυμβίβαστου, σύγκρουσης συμφερόντων και αδικαιολόγητου πλουτισμού έναντι των μελών του. 3.4 Καταπολέμηση της διαφθοράς Αντιμετώπιση της διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο Η Εθνική Διεύθυνση Καταπολέμησης της Διαφθοράς (DNA) και το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο (HCCJ) έχουν να επιδείξουν ένα εντυπωσιακό ιστορικό επιδόσεων όσον αφορά την επίλυση υποθέσεων διαφθοράς υψηλού και μεσαίου επιπέδου. Η διατήρηση της προσπάθειας των δικαστικών οργάνων για την αντιμετώπιση της διαφθοράς υψηλού επιπέδου παραμένει η πιο σημαντική ένδειξη της εδραίωσης των προσπαθειών πάταξης της διαφθοράς. Η DNA έχει επίσης, κατά κάποιον τρόπο, δώσει το παράδειγμα όσον αφορά την υποβολή εκθέσεων, η οποία παρουσιάζει υψηλό βαθμό διαφάνειας και βούληση ανάλυσης της κατάστασης. Ειδικότερα, το γεγονός ότι επαναλαμβάνονται παρόμοιες υποθέσεις διαφθοράς υποδηλώνει αδυναμίες στη διαδικασία άντλησης διδαγμάτων και κάλυψης των νομοθετικών κενών εντός των δημόσιων θεσμικών οργάνων. Οι δριμείες επιθέσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στον πολιτικό κόσμο σε βάρος δικαστικών λειτουργών και του δικαστικού συστήματος παραμένουν επίσης σοβαρή απειλή για το μη αναστρέψιμο της πάταξης της διαφθοράς. Οι νόμοι περί διαφθοράς πρέπει να εφαρμόζονται εξίσου για όλους και σε όλα τα επίπεδα. Οι συζητήσεις που διεξάγονται στο Κοινοβούλιο όσον αφορά τα αντικειμενικά κριτήρια που δικαιολογούν την άρνηση άρσεως της ασυλίας δεν έχουν οδηγήσει σε αλλαγή σύμφωνα με τις προηγούμενες συστάσεις του ΜΣΕ. Είναι σαφές ότι νομοθετικές τροποποιήσεις που θα είχαν ως αποτέλεσμα την αποδυνάμωση ή τη συρρίκνωση του αδικήματος της διαφθοράς, ή που θα αντιπροσώπευαν σημαντική 15