ΣΥΝ ΙΑΣΚΕΨΗ 2007 Εσωτερικό δελτίο 1α

Transcript

1 ΣΥΝ ΙΑΣΚΕΨΗ 2007 Εσωτερικό δελτίο 1α ΠΟΛΙΤΙΚΑ Εισηγητικά κείµενα Προτεινόµενες τροποιήσεις, συµβολές 9-11 Μαρτίου ΟΚ Ε - Σπάρτακος ελ ληνικό τµήµα της 4ης ιεθνούς 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κείµενα για ψήφιση Α. Πολιτικά Πολιτικό κείμενο, εισήγηση ΚΕ 21/12/ Πρόταση για πολιτικό κείμενο, Μηνάς φ., Κώστας Β., Ελένη φ. 18 Πολιτικό κείμενο 2007 αναγκαίες προσθήκες/τροποποιήσεις, Γ.Φελέκης 27 2

3 Συνδιάσκεψη ΟΚΔΕ Μάρτης 2007, προσυνεδριακό υλικό Πολιτικό κείμενο, εισήγηση ΚΕ 21/12/2006 Η κοινωνική, οικονομική και πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα την περίοδο που διανύουμε χαρακτηρίζεται βασικά από α) τη σταδιακή εφαρμογή των -σύμφωνα με τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο- «μεταρρυθμίσεων» δηλαδή της νεοφιλελεύθερης ατζέντας β) τις άνισα αναπτυσσόμενες αντιστάσεις των εργαζομένων και της νεολαίας στη αντικοινωνική και αντεργατική πολιτική κυβέρνησης και κεφαλαίου γ) την κρίση του συστήματος πολιτικής εκπροσώπησης των καταπιεζόμενων τάξεων των τελευταίων δεκαετιών εξαιτίας της νεοφιλελεύθερης μετατόπισης της σοσιαλδημοκρατίας και της ιστορικής κρίσης της αριστεράς. Πρώτα θα επιχειρήσουμε να δούμε πώς εκδηλώνονται και συντέμνονται οι βασικές τάσεις στη συγκυρία. Ο ελληνικός καπιταλισμός σήμερα Ο ελληνικός καπιταλισμός από τα μέσα της δεκαετίας του 90 αναπτύσσεται με ρυθμούς που κυμαίνονται γύρω στο 4% κατά ετήσιο μέσο όρο, σημαντικά μεγαλύτερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. των 15. Η ανάπτυξη αυτή στηρίχθηκε στα μεγάλα έργα υποδομής, τις μεταβιβάσεις πόρων από την Ε.Ε., τη διείσδυση στις αγορές των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης, της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου, στα αστρονομικά κέρδη του εφοπλιστικού κεφαλαίου. Η κερδοφορία του ελληνικού κεφαλαίου εκτινάχτηκε στα ύψη. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΒ από το 1995 ως το 2005 η κερδοφορία του κεφαλαίου αυξήθηκε κατά 23,3% αγγίζοντας τα επίπεδα του Παράλληλα το ελληνικό κεφάλαιο προχώρησε σε σημαντικές παραγωγικές επενδύσεις αυξάνοντας τη συσσώρευση σε εθνικό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό αυξάνονταν με ρυθμό 12,9% το χρόνο την περίοδο , ενώ το 2003 η αύξηση ήταν της τάξης του 17% (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, έκθεση 2004). Αυτή η ανοδική τάση επέτρεψε στην ελληνική οικονομία να μη θιχτεί από τη διεθνή ύφεση του Εντούτοις, ο ρυθμός ανάπτυξης παρουσιάζει κάμψη πέφτοντας την πενταετία στο 3,6% ετησίως. Την ίδια ώρα, το παρουσιάστηκε πάγωμα της επενδυτικής δραστηριότητας και μηδενική ανάπτυξη στο βιομηχανικό κλάδο πλην του τομέα των κατασκευών. Η μείωση των δημόσιων επενδύσεων, ως χαρακτηριστικό της οικονομικής πολιτικής μείωσης των δημόσιων ελλειμμάτων συντείνει σ αυτή την προοπτική επιβράδυνσης της ελληνικής οικονομίας. Ο ελληνικός καπιταλισμός έχει διαρθρωτικές αδυναμίες (υπολείπεται του μέσου επιπέδου ανάπτυξης της Ε.Ε. των 15, πλήττεται από τη διεύρυνση της Ε.Ε από την άποψη των κοινοτικών εκταμιεύσεων, παραδοσιακοί κλάδοι του δεν μπορούν να αντισταθμίσουν το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας ως προς τα εργατικά κόστη σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Άπω Ανατολής και της Βαλκανικής) τις οποίες σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπερεκτιμήσουμε. Η Ελλάδα είναι ένας μικρότερος εταίρος αλλά πάντα στο κλαμπ των ισχυρών. Δεν είναι ούτε Αργεντινή, ούτε Τουρκία. Καπιταλισμός με αδιάπτωτους ρυθμούς ανάπτυξης δεν υφίσταται. Η στρατηγική όμως του ελληνικού κεφαλαίου -να καταλαμβάνει μια θέση στο κλαμπ των ισχυρών- είναι όμως δεδομένη: πρωτοφανή συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου, διείσδυση σε ζωτικές σφαίρες επιρροής στην περιφέρειά του, τεράστια κερδοφορία Η «καραμέλα» του ΣΕΒ, του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης, της Τράπεζας της Ελλάδας, των think tanks και του αστικού τύπου είναι το σύνθημα της «ανταγωνιστικότητας» με τάσεις ενίοτε καταστροφολογίας και διεκτραγώδησης των «ανελαστικότητας» της εγχώριας αγοράς εργασίας. Το σύνθημα της ανταγωνιστικότητας πρέπει να αποκωδικοποιηθεί σαν αυτό που πραγματικά είναι: ιδεολογική επένδυση της επιδίωξης περισσότερων ευελιξιών, ανατροπής του φορολογικού συστήματος, αφαίρεσης των κοινωνικών διασφαλίσεων της εργατικής τάξης στην Ελλάδα και αναδιανομής του εισοδήματος «από τα κάτω προς τα πάνω» για τη διατήρηση της θέσης της ελληνικής καπιταλιστικής τάξης στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Στην πραγματικότητα: * Το μερίδιο της εργασίας επί του ΑΕΠ παρουσιάζει μια μακροχρόνια πτωτική τάση (από 75% το 1984 σε 64% το 2003) * Ενώ η παραγωγικότητα της εργασίας βρίσκεται στο 88% του μέσου όρου της Ε.Ε (τη δεκαετία του 80 ήταν στο 70%) ο κατώτατος μισθός με τον οποίο αμείβεται το 30% των εργαζομένων βρίσκεται στο 50% του μέσου ευρωπαϊκού κατώτατου μισθού. * Η φορολογική ψαλίδα διαρκώς ανοίγει ανάμεσα στη μάζα των μισθωτών και τις επιχειρήσεις. Το 2005 το 44,4% των εισπραττόμενων φόρων προέρχεται από τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους (έναντι 39,7% το 2004), την ώρα που η συμμετοχή των επιχειρήσεων στα φορολογικά έσοδα του κράτους έπεσε από 45,9% το 2004 σε 42,1% το * Η ανεργία παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, καθώς το καταγεγραμμένο εργατικό δυναμικό της χώρας που ανέρχεται στα 4.894,000 άτομα αντιστοιχεί μόνο στα 2/3 του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (15-64 ετών). Είναι λοιπόν προφανές ότι οι άνεργοι είναι στην πραγματικότητα πολύ περισσότεροι από τους καταγεγραμμένους ( ). Κοινώς, η μάχη της ανταγωνιστικότητας νοείται από την ελληνική άρχουσα τάξη ως κοινωνικό dubbing με στόχο τη συνεχή μείωση του εργατικού κόστους παραγωγής και ισοπέδωση των εργασιακών σχέσεων: Διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε ετήσια βάση, τοπικά σύμφωνα απασχόλησης και, στο βάθος, νομοθετική διευκόλυνση των απολύσεων είναι τα υλικά της συνταγής της ανταγωνιστικότητας. Η ιδεολογική επιχείρηση υποταγής των εργαζομένων στους μύθους της εθνικής ανάπτυξης, των «παραγωγικών επενδύσεων», της «ισχυρής οικονομίας» και της υψηλής ανταγωνιστικότητας έχει με το πέρασμα του χρόνου ξεφτίσει καθότι οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες σε μια εποχή υψηλών ρυθμών ανάπτυξης και ακόμη υψηλότερης κερδοφορίας των επιχειρήσεων υπέστησαν παρατεταμένη σκληρή λιτότητα, συρρίκνωση δικαιωμάτων και πίεση από τη μαζική ανεργία. Η απαίτηση νέων θυσιών για την «ανταγωνιστικότητα» οφείλει να έχει ως απάντηση τον κοινωνικό «ανταγωνισμό» των ταξικών διεκδικητικών αγώνων. Η ιδεολογική πάλη ενάντια στο μύθο της εθνικής οικονομίας και των μακροπρόθεσμων οφελών «όλων» από τις «επιβεβλημένες μεταρρυθμίσεις» πρέπει να οξυνθεί το επόμενο χρονικό διάστημα συνδεόμενη με τις διαφαινόμενες αγωνιστικές διαθέσεις τομέων της εργατικής τάξης. 3

4 Η ένταση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης Υπήρξαν τρεις συμβολικοί σταθμοί στη διάρκεια του προηγούμενου έτους που καταδεικνύουν τη νέα φάση της επίθεσης κυβέρνησης - κεφαλαίου στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις της καταπιεζόμενης κοινωνικής πλειοψηφίας: 1. Η άρνηση υπογραφής από τις μεγάλες τράπεζες νέας συλλογικής συμφωνίας με το συλλογικό συνδικαλιστικό όργανο των τραπεζοϋπαλλήλων, την ΟΤΟΕ σε «συμπαιγνία» με την κυβέρνηση καθώς 3 από τις 6 τράπεζες που ανακοίνωσαν ότι δεν αναγνωρίζουν την ΟΤΟΕ ως «κοινωνικό εταίρο» είναι κρατικές και η διοίκησή τους διορίζεται από την κυβέρνηση 2. Η ταυτόχρονη διπλή αποκάλυψη του σκανδάλου των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων και της απαγωγής των πακιστανών μεταναστών, προϊόν συνεργασίας των ξένων μυστικών υπηρεσιών και των ελληνικών κατασταλτικών μηχανισμών 3. Η ανακοίνωση του περιεχομένου του «Νόμου-Πλαίσιο» για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στο φόντο της συνταγματικής αναθεώρησης του άρθρου 16 και κατάργησης του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι φανερή η προσπάθεια διαμόρφωσης συσχετισμών και νομοθετικών τετελεσμένων με στόχο την περαιτέρω απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, την άρση καθολικών δικαιωμάτων και την αυταρχική θωράκιση της «ελεύθερης οικονομίας της αγοράς» από μια «περιορισμένη δημοκρατία της ασφάλειας». Η κυβέρνηση απεκδύθηκε στη διάρκεια του τελευταίου 1,5 έτους το «λαϊκιστικό μανδύα» της «ταπεινότητας» και «σεμνότητας» και αποδύθηκε στο να αποδείξει -πέρα από τακτικούς χειρισμούς για το χρόνο και τον τρόπο της επίθεσης με στόχο την εξασφάλιση μιας 2ης τετραετίας - παραφράζοντας τα λόγια του πρωθυπουργού ότι δεν θέλει να είναι κοινωνικά «αρεστή» αλλά πάνω απ όλα «χρήσιμη» στην άρχουσα τάξη. Μετά τις πρώτες επιτυχίες της (το «ασφαλιστικό» των Τραπεζών, η συμφωνία με την ΟΜΕ-ΟΤΕ για την κατάργηση της μονιμότητας των νεο-προσλαμβανομένων στον ΟΤΕ, η καθιέρωση του διευρυμένου ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων, ιδιωτικοποίηση Εμπορικής κ.α., η εξασφάλιση «εργασιακής ειρήνης» με τη διετή εθνική συλλογική σύμβαση) η κυβέρνηση της Ν.Δ. οδεύει προς: την ακόμη πιο αντιδραστική μεταρρύθμιση του συστήματος της κοινωνικής ασφάλισης Παρά τη ρητορική του εφησυχασμού ότι 4 δεν θα ανοίξει το ασφαλιστικό «αυτή τη τετραετία» είτε με το σενάριο του «μίνιασφαλιστικού» είτε με άλλα νομοθετικά σενάρια θέτει σαν άμεσο στόχο τα εξής: * αποσύνδεση της κατώτερης σύνταξης του ΙΚΑ από τα 20 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη * αύξηση του χρόνου για την κατοχύρωση ασφαλιστικού δικαιώματος από τις 4050 στις 4500 ημέρες * αποχαρακτηρισμό των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων * επέκταση του εργάσιμου βίου στα 67 χρόνια σ εθελοντική βάση * επιβολή συμμετοχής ασφαλισμένων στο 25% της τιμής των φαρμάκων * κατάργηση του υπολογισμού των δώρων εορτών για τις συντάξεις του ΙΚΑ * αύξηση των ορίων ηλικίας για τους εργαζόμενους στο δημόσιο και τις ΔΕΚΟ Μέσα σ όλα αυτά η προώθηση επίσης και της αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης για τους ασφαλισμένους μετά την 1/1/1993 στα 65 χρόνια για άνδρες και γυναίκες είναι εξίσου πιθανή. τη «συνταγματοποίηση» του νεοφιλελευθερισμού Η πιο γνωστή «αιχμή» της συνταγματικής αναθεώρησης που προωθείται από την κυβέρνηση με την υποστήριξη στις βασικές της κατευθύνσεις από την αξιωματική του αντιπολίτευση είναι η αλλαγή του άρθρου 16 που επιβάλλει το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης και ανοίγει το δρόμο στην ίδρυση των κατ ευφημισμό «μη κρατικών μη κερδοσκοπικών» πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Λιγότερο γνωστές, αλλά όχι λιγότερο επιζήμιες για τα συμφέροντα της κοινωνικής πλειοψηφίας των καταπιεζομένων αιχμές της συνταγματικές αναθεώρησης είναι μεταξύ άλλων: * συνταγματική κατοχύρωση του Κοινοτικού Δικαίου * αποχαρακτηρισμός και σφετερισμός από το ιδιωτικό κεφάλαιο της δημόσιας δασικής γης * άρση της νομιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων * αφαίρεση του δικαιώματος των πολιτών να καταφεύγουν στα δικαστήρια για να εισπράττουν οφειλές του δημοσίου κ.α. Αυτό που δεν επιτεύχθηκε μέσα από το σχέδιο Ευρωπαϊκής Συνταγματικής Συνθήκες δρομολογείται μέσα από τις αναθεωρήσεις των εθνικών συνταγματικών νομοθεσιών: η ανύψωση του νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας της προτεραιότητας της αγοράς έναντι των κοινωνικών εγγυήσεων σ υπέρτατο νόμο. την καθιέρωση ακόμη μεγαλύτερων ευελιξιών στην αγορά εργασίας Η ευελιξία της αγοράς εργασίας απαιτεί * να μπουν στο στόχαστρο οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας με τη de facto κυβερνητική «νομιμοποίηση» διαδοχικών εργοδοτικών πραξικοπημάτων με βάση το παράδειγμα του τραπεζικού κλάδου, με την ενεργοποίηση της αναθεωρημένης νομοθεσίας για τα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης και μ άλλες «πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας» όπως, π.χ., οι ρυθμίσεις για τους άνεργους της Νάουσας. * τη καθιέρωση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας σ ετήσια βάση με κατάργηση του σταθερού ωραρίου και των υπερωριών με στόχο τη μείωση του εργατικού κόστους. την επιχειρηματικοποίηση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης Με πολιορκητικό κριό τη συνταγματική αναθεώρηση και με δεδομένο το νόμο για την αξιολόγηση των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η κυβέρνηση κινείται αποφασιστικά στην αναδιάρθρωση των εκπαιδευτικών θεσμών από την παράδοση του πρωτοβάθμιου σχολείου στους «ιδιώτες χορηγούς» μέχρι την πλήρη εφαρμογή της «Διαδικασίας της Μπολόνια» που κατακερματίζει τις πανεπιστημιακές σχολές, εντατικοποιεί τους ρυθμούς σπουδών και υποτάσσει την πανεπιστημιακών εκπαίδευση στις επιταγές των εταιρειών. την εξύφανση ενός πυκνού νομικού-κατασταλτικού πλέγματος ασφαλείας Με αφετηρία το «ειδικό καθεστώς» των Ολυμπιακών Αγώνων και τις κάμερες παρακολούθησης στους δρόμους, περάσαμε στην έμπρακτη εφαρμογή της «αντιτρομοκρατικής» νομοθεσίας («περίπτωση των 3»), την επιστράτευση των ναυτεργατών και τη συστηματική καταστολή των διαδηλωτών τόσο στη διάρκεια των φοιτητικών κινητοποιήσεων του Μαΐου-Ιουνίου όσο και της απεργίας των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης το Σεπτέμβριο-Οκτώβριο. Ωστόσο ρητοί νομοθετικοί στόχοι που θα περιστείλουν περαιτέρω και σε μόνιμη βάση τις δημοκρατικές ελευθερίες είναι: * η συρρίκνωση του «ακαδημαϊκού ασύλου» που ξεπερνά το πεδίο των αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση και πλήττει συνολικά την ελευθερία της ριζοσπαστικής πολιτικής δράσης * ο περιορισμός των διαδηλώσεων στο κέντρο της Αθήνας Σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενες αντιμεταναστευτικές πολιτικές μηδενικής ανοχής απέναντι στους «παράνομους»

5 μετανάστες και πρόσφυγες δημιουργείται ένας ασφυκτικός κλοιός καταστολής και επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια με συνεχή ενίσχυση των αστυνομικών λειτουργιών του κράτους. Αυτές οι βασικές κατευθύνσεις της επίθεσης κυβέρνησης-κεφαλαίου προδιαγράφουν τα κύρια μέτωπα των κοινωνικών συγκρούσεων το επόμενο χρονικό διάστημα, ανεξάρτητα από το χρόνο που θα εξαπολυθούν επιθετικές κινήσεις και τους συγκεκριμένους σχεδιασμούς της κυβέρνησης (π.χ. εξαγγελία πρόωρων εκλογών κτλ). Ορίζουν τα βασικά καθήκοντα προπαγάνδας και δράσης της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής αριστεράς με στόχο την όσο πιο πλατιά και ενωτική συσπείρωση των καταπιεζόμενων για την αναχαίτιση της επίθεσης κυβέρνησης-κεφαλαίου. Απεργίες, καταλήψεις, διαδηλώσεις Την περίοδο που διανύσαμε παρατηρήθηκε μια αντιστροφή του κοινωνικού κλίματος που επικράτησε στη διάρκεια της πρώτης διετίας της Ν.Δ.: τη σχετική υποχώρηση και «μούδιασμα» διαδέχτηκε μια άνοδος των κοινωνικών αγώνων που πήρε οξυμένες μορφές (απεργίες διαρκείας, καταλήψεις σχολών και σχολείων). Διαπιστώνουμε λοιπόν ένα ξέσπασμα αγώνων που δεν πτοείται από τη συνθηκολόγηση της ΓΣΕΕ και την υπογραφή διετούς σύμβασης «κοινωνικής ειρήνης» με τους εργοδότες τον Απρίλιο Είναι ανάγκη να αξιολογήσουμε αυτές τις κινητοποιήσεις, να βγάλουμε συμπεράσματα, να διαπιστώσουμε τα όρια τους και να εκτιμήσουμε το δυναμικό τους. Ναυτεργάτες Με αφετηρία την μαχητική απεργία των ναυτεργατών (ενάντια στη μείωση των πληρωμάτων, για την ανεργία στον κλάδο και με ασφαλιστικά αιτήματα) καταγράφεται ταυτόχρονα μια πιο συνολική μεταστροφή στην κοινωνία: παρά το «κοινωνικό κόστος» των δεμένων πλοίων στα λιμάνια η πλειοψηφία των εργαζομένων τάχθηκε υπέρ του αγώνα των ναυτεργατών και, ύστερα από πολλά χρόνια, σημειώθηκαν αξιόλογες κινήσεις έμπρακτης αλληλεγγύης από άλλους εργατικούς κλάδους (στάση εργασίας από Εργατικά Κέντρα, ΟΤΟΕ, ΔΟΕ, Συνδικάτο Οικοδόμων και άλλους, αγωνιστική πανστρατιά στον Πειραιά την πρώτη ημέρα της επιστράτευσης). Αν και η απεργία δεν οδήγησε σε νίκη των ναυτεργατών, αποτέλεσε ένα σημείο αναφοράς: έφτασε πολύ μακρύτερα από τις προθέσεις της ηγεσίας της Π.Ν.Ο. (ΠΑΣΚΕ-ΔΑΚΕ) ανάγκασε την ΕΣΑΚ που ελέγχει τις ομοσπονδίες ΠΕΜΕΝ-ΣΤΕ- ΦΕΝΣΟΝ να βρεθεί σ αγωνιστική ενότητα έξω από τους κάβους με το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ και τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς Μια «άγρια απεργία» με κοινωνική αποδοχή Απεργία των Δήμων Ακολουθεί η 10ήμερη απεργία της ΠΟΕ- ΟΤΑ. Οι εργαζόμενοι/ες στους Δήμους παίρνουν τη σκυτάλη που εγκατέλειψε η ΓΣΕΕ με τη Γενική Απεργία της 15ης Μαρτίου και με πρωτοβουλία των αριστερών παρατάξεων της ομοσπονδίας μπαίνουν σε απεργιακό αγώνα με δυναμικά αιτήματα που στρέφονταν ενάντια στην καρδιά της νεοφιλελεύθερης αντεργατικής πολιτικής: πραγματικές αυξήσεις, επέκταση των βαρέων και ανθυγιεινών, εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων και στις δημοτικές επιχειρήσεις, κλείσιμό τους και μεταφορά του προσωπικού στους δήμους Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της απεργίας αυτής ήταν η συσπείρωση των εργαζομένων και οι διαθέσεις κλιμάκωσης ακόμη και μετά την 10η ημέρα της όταν οι δρόμοι ήταν γεμάτοι σκουπίδια Οι μανούβρες όμως των παρατάξεων στο Δ.Σ. της ομοσπονδίας (ΠΑΣΚ και ΔΑΣ/ ΠΑΜΕ διαφοροποιήθηκαν από το αρχικό πλαίσιο της κινητοποίησης) οδήγησε σε άδοξο κλείσιμο την απεργία καθώς κανένα πλαίσιο δεν πλειοψηφούσε! Δυστυχώς η απεργία αυτή έμεινε απομονωμένη από το υπόλοιπο εργατικό κίνημα με κύρια ευθύνη της ηγεσίας της ΓΣΕΕ. Παρ όλ αυτά αποτέλεσε ένα δείκτη της αγωνιστικότητας των εργαζομένων. 4ο ΕΚΦ και διαδήλωση της 7ης Μαΐου Αν και η σημασία του δεν περιορίζεται στα στενά πλαίσια ενός γεγονότος «εθνικής εμβέλειας», η συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων στο 4ο ΕΚΦ, η θετική υποδοχή του από ευρύτερους τομείς της κοινωνίας και η μαζική διαδήλωση του Σαββάτου 7 Μαΐου - η μαζικότερη διαδήλωση από την εποχή των αντιπολεμικών συλλαλητηρίων στην Αθήνα - δεν μπορεί παρά να εκτιμηθούν ως στοιχεία που καταδεικνύουν διάχυτες ανησυχίες και αναζητήσεις ριζοσπαστικής έκφρασης πέρα από τα στενά όρια των οργανωμένων δυνάμεων αριστερών κομμάτων και συνδικάτων. To ξέσπασμα του φοιτητικού κινήματος Το φοιτητικό κίνημα είχε την «τύχη» να εκδηλωθεί μετά τη νίκη του γαλλικού, κύρια, νεολαιίστικου κινήματος κατά της Σύμβασης Πρώτης Απασχόλησης (CPE). Με το δυναμισμό της πεποίθησης ότι «μπορούμε να νικήσουμε» σάρωσε για δύο μήνες τα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κίνημα στην εκπαίδευση τουλάχιστον από το Η έξαρση του φοιτητικού κινήματος ήταν συμπύκνωση, συνολικά, της διάσπαρτης κοινωνικής δυσαρέσκειας και, ειδικά, της αντίθεσης της φοιτητικής πλειοψηφίας στο «Νόμο-Πλαίσιο» (διαγραφές «αιωνίων», ν+1, κατάργηση δωρεάν συγγραμμάτων κ.ο.κ,) και στην ιδιωτικοποίηση του πανεπιστημίου που προωθεί η συνταγματική αναθεώρηση. Το Πανεπιστήμιο έγινε το πεδίο εκδήλωσης της υποβόσκουσας ταξικής πόλωσης στην ελληνική κοινωνία. Πολιτικοποίησε μια ολόκληρη γενιά που σπουδάζει αυτή τη στιγμή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και οι συνέπειές του κινήματος στο επίπεδο της συνείδησης θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο από τις οξυμμένες μορφές πάλης που υιοθέτησε στην κορύφωσή του (συντονιστικές επιτροπές κατάληψης, πανελλαδικό συντονιστικό κτλ) και οι οποίες αποτελούν την παρακαταθήκη του. Ήταν το πρώτο κίνημα, μετά από καιρό, που μπορούμε να ισχυριστούμε ότι, έστω προσωρινά, οδήγησε μια κυβέρνηση σε υποχώρηση (ο νόμος-πλαίσιο «πάγωσε» και η κυβέρνηση βρίσκεται σ αναζήτηση ευνοϊκής συγκυρίας για να τον επαναφέρει σε «βελτιωμένη» εκδοχή). Αν και η ριζοσπαστική αριστερά έπαιξε καταλυτικό ρόλο, το ίδιο το κίνημα δεν ξεπέρασε μόνο όλες τις καθεστωτικές δυνάμεις συμπεριλαμβανομένων των κομμάτων της ρεφορμιστικής αριστεράς - ιδιαιτέρως «ξέβρασε» την απεργοσπαστική πρακτική της ΠΚΣ/ΚΝΕ- αλλά ακόμα και τις πιο μαχητικές από τις οργανωμένες συνιστώσες του. Η σύνδεσή του, ωστόσο, με τους άλλους αγωνιζόμενους κλάδους στο χώρο της εκπαίδευσης και ακόμη ευρύτερα με το εργατικό κίνημα παρέμεινε σε κάθε περίπτωση ένα ζητούμενο και έγινε φανερό ότι δεν είχε τα «αντανακλαστικά» να κινητοποιηθεί έγκαιρα στο πλευρό των απεργών δασκάλων. Η διατήρηση των ριζοσπαστικών μορφών οργάνωσής του και ενιαιομετωπική στοίχιση όλων των ριζοσπαστικών δυνάμεων στα αγωνιστικά μπλοκ είναι αναγκαία για να δώσει με τους ευνοϊκότερους δυνατούς όρους τις μάχες που έπονται. Η μεγάλη απεργία των δασκάλων Σαν σε αλυσιδωτή αντίδραση, οι δάσκαλοι εμπνεύστηκαν άμεσα από την έκρηξη του φοιτητικού κινήματος (αλλά και από τις δικές μικρότερης κλίμακας αγωνιστικές εμπειρίες, π.χ. η αντίδραση πέρσι στο σχέδιο της «ευέλικτης ζώνης) προκειμένου να οργανώσουν τη δική τους απεργία διαρκείας. Το πλαίσιο αιτημάτων της απεργίας ήταν το πιο προωθημένο που έχει διατυπωθεί ποτέ από τη ΔΟΕ: 1400 καθαρά βασικό μισθό, καμιά σύνδεση μισθού-απόδοσης, γνήσιες ΣΣΕ, κατάργηση όλων των αντιασφαλιστικών νόμων της τελευταίας 15ετίας, μείωσης των χρόνων δουλειάς στα 30 χρόνια και αύξηση των συντάξεων. Στα αιτήματα διατυπωνόταν ένα ξεκάθαρο όχι στις εκπαιδευτικές αναδιαρθρώσεις, στη συνταγματική αναθεώρηση και την αναθεώρηση του άρθρου 16 που ανοίγει τον δρόμο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, στην αξιολόγηση-χειραγώγηση των εκπαιδευτικών και την κατηγοριοποίηση σχολικών μονάδων. Διατυπωνόταν για κατάργηση της ωρομισθίας, για μείωση 5

6 του διδακτικού ωραρίου, για παιδαγωγική ελευθερία και δημοκρατία στο σχολείο (ενίσχυση του ρόλου του Συλλόγου Διδασκόντων, κατάργηση του καθηκοντολόγιου, κατάργηση της υπουργικής απόφασης για την υποχρεωτική εφαρμογή της ευέλικτης ζώνης), για αναλυτικά προγράμματα και βιβλία σύμφωνα με τις μορφωτικές ανάγκες των μαθητών. Αυτή η απεργία ανέδειξε πολλά διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, που μπορούν να είναι πολύτιμη εμπειρία για το σύνολο του εργατικού κινήματος. Η μαζικότητα και η μαχητικότητα και ευρηματικότητα των διαδηλωτών, όπου ήταν σαφής η επίδραση των αντίστοιχων διαδηλώσεων του φοιτητικού κινήματος του καλοκαιριού ήταν ένα πρώτο στοιχείο αλλά ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Μέσα στις γειτονιές, γινόταν μια καθημερινή δουλειά. Η απεργία άρχισε πολύ γρήγορα να κινείται προς τα έξω, διεκδικώντας τη συμπαράσταση των γονιών και των εργαζόμενων. Κρεμάστηκαν πανό με τα αιτήματα της απεργίας έξω από χιλιάδες σχολεία σε όλη τη χώρα. Γράφτηκαν και μοιράστηκαν δεκάδες κείμενα απεύθυνσης στον κόσμο σε εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα. Οργανώθηκαν εκατοντάδες εξορμήσεις μοιράσματος απεργιακού υλικού στις γειτονιές και τις λαϊκές. Οργανώθηκαν στις γειτονιές της Αθήνας και στις πόλεις της επαρχίας, αμέτρητες συζήσεις, συσκέψεις με φορείς, σωματεία, συλλόγους γονέων. Έγιναν εκατοντάδες συναντήσεις-συζητήσεις με γονείς σχολείο με σχολείο. Παντού καταγράφηκε και κερδήθηκε η συμπαράσταση. Ποτέ άλλοτε μια απεργία δεν γνώρισε τόσο μαζική προπαγάνδα των αιτημάτων της από τους ίδιους τους απεργούς. Δεν ήταν τυχαία το γεγονός ότι οι απεργοί απαιτούσαν από την αρχή, η ΑΔΕΔΥ και η ΓΣΕΕ να κηρύξουν πανεργατική απεργία. Δεν ήταν τυχαίο το ότι δύο φορές κατέληξαν τμήματα διαδηλώσεων στα γραφεία της ΓΣΕΕ, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για την απαράδεκτη στάση της. Η ατμομηχανή όλων αυτών των κινήσεων ήταν οι απεργιακές επιτροπές των τοπικών Συλλόγων. Η καρδιά των απεργιακών επιτροπών ήταν οι δυνάμεις των Παρεμβάσεων-Κινήσεων-Συσπειρώσεων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που μαζί με άλλους αγωνιστές της βάσης συγκρότησαν σε πολλούς Συλλόγους ανοιχτές απεργιακές επιτροπές για τη στήριξη της απεργίας. 6 Η απεργία έχτισε βήμα-βήμα τη συμπαράσταση που καταγράφηκε και στα γκάλοπ. Μια συμπαράσταση που κράτησε μέχρι το τέλος, γεγονός πρωτοφανές για απεργία τέτοιας διάρκειας. Παρά τις αδυναμίες συντονισμού, οι απεργιακές επιτροπές έκαναν, όπου υπήρξαν, υποδειγματική δουλειά στην οργάνωση της απεργίας και στην απεύθυνσή της προς τα έξω. Πρόκειται για μια εμπειρία που αξίζει να αξιοποιηθεί από όλο το εργατικό κίνημα. Η απεργία των Δασκάλων όμως δε νίκησε. Γιατί, μια απεργία που χτυπούσε την καρδιά της εισοδηματικής πολιτικής χρειαζόταν γενίκευση για να νικήσει. Μια γενίκευση της σύγκρουσης θα μπορούσε να αναγκάσει τη κυβέρνηση σε υποχώρηση. Δηλαδή, χρειαζόταν ισχυρό πανεκπαιδευτικό μέτωπο, ενισχυμένο και με είσοδο στην απεργία και άλλων εργατικών κλάδων. Αυτό δεν έγινε εφικτό. Έγιναν ορισμένα βήματα χτισίματος ενός πανεκπαιδευτικού συντονισμού. Αλλά και σ αυτό το επίπεδο, η διστακτική στάση της ηγεσίας της ΟΛΜΕ, η καθυστέρηση των φοιτητών να μπουν σε καταλήψεις, και ο στενός έλεγχος ενός μεγάλου τμήματος των μαθητών από το Συντονιστικό της ΚΝΕ, (που κρατούσε τους μαθητές σε «υγειονομική ζώνη»), ήταν σοβαρά προβλήματα που καθυστερούσαν το συντονισμό των χώρων της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, αν η ηγεσία της ΑΔΕΔΥ αναγκάστηκε να κάνει τρεις 24ωρες απεργίες, η στάση της ηγεσίας της ΓΣΕΕ υπονόμευσε ανοικτά την προοπτική γενίκευσης και την κήρυξη πανελλαδικών πανεργατικών απεργιών. Η απεργία ανέδειξε και νομιμοποίησε στα μάτια των εργαζόμενων το αίτημα «να ζούμε με αξιοπρέπεια από το μισθό μας». Ανέδειξε ότι, η διεκδίκηση σοβαρών αυξήσεων δεν πρέπει να είναι εκτός ατζέντας του εργατικού κινήματος, το οποίο σεβόμενο τα όρια της εισοδηματικής πολιτικής και των συμφώνων σταθερότητας, είτε δε θέτει καθόλου αιτήματα για σοβαρές αυξήσεις (ΓΣΕΕ) είτε ακόμα κι όταν τα θέτει δεν τα εννοεί (ΑΔΕΔΥ). Άνοιξε τη συζήτηση «αν αντέχει η οικονομία» να δίνονται συνεχώς φοροαπαλλαγές στην εκκλησία και στο κεφάλαιο αλλά δεν αντέχει να δώσει 5% για την Παιδεία και αξιοπρεπείς μισθούς στους εργαζόμενους. Η απεργία έθεσε καθαρά το θέμα της ανατροπής της εισοδηματικής πολιτικής. Η απεργία ανέδειξε και αποκάλυψε ηχηρά τις συνέπειες της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και τη διάλυση της Δημόσιας Δωρεάν Παιδείας. Η συζήτηση αυτή, όσο προχωρούσε η απεργία, βάθαινε συνεχώς: η βάση του «10» για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ο ταξικός χαρακτήρας της, η καθοδήγηση από την πλευρά του κράτους στην αναζήτηση χορηγών για τη λειτουργία των σχολικών μονάδων, η νεοφιλελεύθερη αντίληψη σύμφωνα με την οποία η εκπαίδευση είναι εμπόρευμα και όχι κοινωνικό δικαίωμα, η αντίσταση και η ανάγκη πανεκπαιδευτικού μετώπου, όλα αυτά συζητήθηκαν σε συνελεύσεις, εκδηλώσεις με γονείς, συγκεντρώσεις συμπαράστασης. Και αυτό είναι κέρδος. Καταλήψεις στα σχολεία Με την αρχή της σχολικής περιόδου μπήκαν στο χορό των κινητοποιήσεων και οι μαθητές και μαθήτριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με καταλήψεις που έφτασαν μέχρι και 600. Αν και η αρχική ώθηση δόθηκε από τις οργανωμένες δυνάμεις της ΚΝΕ στα σχολεία (σαν αντίβαρο στην αποκάλυψη του διασπαστικού ρόλου και την απομόνωση της ΚΝΕ στη διάρκεια του φοιτητικού κινήματος), το κίνημα των μαθητικών καταλήψεων ξεπέρασε πολύ γρήγορα τη δυναμική του ελεγχόμενου από τη ΚΝΕ, Σ.Α.Σ.Α.. Βασικό αίτημα ήταν η κατάργηση του βαθμολογικού ορίου του «10» που φράζει το δρόμο προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση για χιλιάδες παιδιά. Η ανυπαρξία μιας οργανωμένης ριζοσπαστικής πτέρυγας και οι αντικειμενικές δυσκολίες διατήρησης επί μακρό χρονικό διάστημα των μαθητικών καταλήψεων χωρίς ένα καθολικό κίνημα συμπαράστασης «απ έξω» (με όρους ανάλογους του 90-91) επέτρεψαν στη ΚΝΕ να κλείσει γραφειοκρατικά το κίνημα «από τα πάνω». Μερικά πρώτα συμπεράσματα: 1. Το επιχείρημα των κάθε λογής γραφειοκρατών και ρεφορμιστών ότι «ο κόσμος δεν τραβάει» έχει χάσει μεγάλο μέρος της αληθοφάνειας του. Τουλάχιστον, σημαντικοί τομείς των εργαζομένων έχουν εκφράσει έμπρακτα τη διάθεσή τους για ρήξη με το νεοφιλελεύθερο μονόδρομο. 2. Οι κινητοποιήσεις αυτής της περιόδου τείνουν να προσλάβουν ολοένα και πιο μαχητικές μορφές πάλης: παρατεταμένες απεργίες διαρκείας (6 εβδομάδες οι δάσκαλοι αλλά και 10 μέρες των εργαζόμενων στην καθαριότητα και η μια εβδομάδα των ναυτεργατών έχουν ένα «ειδικό βάρος»). Καταλήψεις και μαζικές αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες (γενικές συνελεύσεις, συντονιστικές επιτροπές) στα πανεπιστήμια. 3. Οι απεργιακοί αγώνες διατυπώνουν ολοένα και πιο προωθημένα αιτήματα (ΠΟΕ-ΟΤΑ και, κυρίως, οι δάσκαλοι): Το αίτημα για 1400 ευρώ βασικό μισθό για κάθε εργαζόμενο που διατύπωσαν οι απεργοί εκπαιδευτικοί χτυπάει την καρδιά της εφαρμοζόμενης εισοδηματικής πολιτικής και μαζί μ άλλα αιτήματα μπορεί να γίνει σημαία του εργατικού κινήματος την επόμενη περίοδο. 4. Στις περισσότερες κινητοποιήσεις παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι συνδικαλιστικές δυνάμεις της άκρας ή/και ριζοσπαστικής αριστεράς (εντονότερα τα ΕΑΑΚ στο φοιτητικό κίνημα και οι Παρεμβάσεις- Κινήσεις-Συσπειρώσεις στους δασκάλους). Έχουν αποφασιστική συμμετοχή στην οργάνωση των κινητοποιήσεων «στη βάση», στη συνέλευση, στην απεργιακή ή συντονιστική επιτροπή, στο δρόμο και τη διαδήλωση. Πετυχαίνουν μάλιστα τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα εκεί που εφαρμόζουν στην πράξη ενιαιομετωπικές τακτικές: συμπαρατάσσονται με το ΣΥΝ και τις μικρότερες ριζοσπαστικές δικτυώσεις στα πανεπιστήμια σ ενωτικά πλαίσια, αξιοποιούν τις αντιφάσεις της ΠΑΣΚ και ψηφίζουν μαζί με τμήματά της (και την Αυτόνομη Παρέμβαση) απεργία στο συνέδριο της ΔΟΕ.

7 Παράδειγμα είναι περισσότερο η απεργία των δασκάλων όπου καταγράφεται ένα πραγματικό προχώρημα των αιτημάτων (η ΔΟΕ υποστήριξε επί της ουσίας το πλαίσιο των Συσπειρώσεων-Παρεμβάσεων) και λιγότερο το φοιτητικό κίνημα (παρά τις υπερβολές περί «ριζοσπαστικής πολιτικής ηγεμονίας» που διατυμπανίζουν ορισμένες από τις τάσεις του). 5. Οι εργατικές απεργίες, παρά τη μαχητικότητα και τη μαζικότητά τους, δεν κατάφεραν να ρίξουν το «τείχος της αδιαλλαξίας» που ορθώνει η κυβέρνηση και να νικήσουν. Οι απεργιακοί αγώνες δεν έχουν φτάσει σ εκείνη τη ποσοτική-ποιοτική βαθμίδα που είναι απαραίτητη για να λάβουν χώρα νίκες κατ αναλογία με τη μεγάλη έκρηξη για το ασφαλιστικό την Άνοιξη του Μια από τις αιτίες έχει να κάνει με τις τακτικές της κυβέρνησης που έχει -εν μέρει όπως απέδειξε η περίπτωση του φοιτητικού κινήματος- διδαχθεί από τα λάθη του παρελθόντος (της εποχής Μητσοτάκη αλλά και της κυβέρνησης Σημίτη του ΠΑΣΟΚ) και επιχειρεί να περνάει κομματιαστά τις μεταρρυθμίσεις και να αντιμετωπίζει έναν-έναν τους αγωνιζόμενους κλάδους. Ωστόσο θα δούμε παρακάτω ότι οι αδυναμίες των κινημάτων είναι περισσότερο «εγγενείς» 6. Δεν επιτεύχθηκε ποτέ και πουθενά μέχρι τώρα ένας πραγματικός και αποτελεσματικός απεργιακός συντονισμός ακόμη και ανάμεσα στους διαφορετικούς κλάδους εργαζομένων στην εκπαίδευση που κινητοποιήθηκαν με ελάχιστη χρονική διαφορά ή βρέθηκαν να εκδιπλώνουν τους αγώνες τους ταυτόχρονα (π.χ. απεργία δασκάλων-μαθητικές καταλήψεις). Βαραίνει η σταλινική κληρονομιά που σηματοδοτεί μια απουσία ενωτικής κουλτούρας και οριζόντιας δικτύωσης των αγωνιζόμενων. 7. Η συνδικαλιστική γραφειοκρατία της ΓΣΕΕ παίζει ένα βασικά ανασταλτικό ρόλο. Μετά την υπογραφή διετούς εργασιακής ειρήνης μ αυξήσεις των μισθών οριακά στο ύψος του πληθωρισμού, υπέστειλε ουσιαστικά τη σημαία των κινητοποιήσεων. Η διοίκηση της ΓΣΕΕ περιορίστηκε σε φραστική αλληλεγγύη στις κινητοποιήσεις των ναυτεργατών, «άδειασε» τους απεργούς των Δήμων, καθυστέρησε τραγικά να κηρύξει απεργία στο πλευρό των φοιτητικών καταλήψεων. Η νέα διοίκηση Παναγόπουλου δείχνει ακόμη χειρότερα δείγματα: η στάση της στη διάρκεια της απεργίας των δασκάλων ήταν αρνητική σε κάθε προσπάθεια να αναδειχτεί η απεργία αυτή σε κεντρική υπόθεση του εργατικού κινήματος («Δεν μ απασχολούν απεργίες του 2%» είπε ο νέος πρόεδρος της ΓΣΕΕ για την απεργία ενός απ τους μαζικότερα οργανωμένους κλάδους εργαζόμενων). 8. Σε συνάρτηση με το παραπάνω τα ρεφορμιστικά κόμματα της αριστεράς (πόσο μάλλον το σοσιαλφιλελεύθερο ΠΑΣΟΚ πάρα την εμπειρία του 90-93) δεν παίζουν κανένα πρωταγωνιστικό ρόλο στις απεργίες θέτοντας τις δυνάμεις τους στην υπηρεσία τους, οργανώνοντας σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο και στους διαφορετικούς κοινωνικούς χώρους το ταυτόχρονο ξέσπασμα, το συντονισμό και την κοινή δράση των εργαζομένων, απόρροια της παραδοσιακής ρεφορμιστικής πολιτικής σύμφωνα με την οποία τα συνδικάτα διεξάγουν τον οικονομικό αγώνα και τα κόμματα τον «πολιτικό» αγώνα, δηλαδή, ουσιαστικά, κοινοβουλευτικό. Στην πραγματικότητα, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη: το ΚΚΕ διαδραματίζει σε μεγάλο βαθμό με το διασπαστικό σεκταρισμό του ανασταλτικό ρόλο (έχει μερίδιο ευθύνης για το κλείσιμο της απεργίας της ΠΟΕ- ΟΤΑ, στάθηκε απέναντι στο χειμαρρώδες φοιτητικό κίνημα που πέρασε από πάνω του, αρνήθηκε να ψηφίσει στο συνέδριο της ΔΟΕ την απεργία γιατί δεν γινόταν με το πλαίσιο του!) ο Συνασπισμός έχει μια χλιαρή στάση φραστικής υποστήριξης των κινημάτων, οι δυνάμεις του συμμετέχουν σ ενωτικές κινητοποιήσεις αλλά στην ουσία ο κύριος όγκος τους βρίσκεται «στη δεύτερη κινηματική ταχύτητα». Ασχολήθηκε προπάντων με τις δημοτικές εκλογές (είναι χαρακτηριστική η χρησιμοποίηση από τον Τσίπρα των κάθε λογής κινητοποιήσεων ως «φόντο» της προεκλογικής του καμπάνιας ) Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και τα δύο κόμματα βρίσκονται στην ουρά των κινητοποιήσεων και όχι στην πρωτοπορία τους 9. Παρ όλ αυτά ακόμη και ο χώρος της ριζοσπαστικής αριστεράς δεν έχει κόψει τελείως τον ομφάλιο λώρο με τη σεκταριστική μήτρα του: αδυνατεί να συνειδητοποιήσει πλήρως τη σημασία του συντονισμού «σε ζωντανό χρόνο και ίδιο χώρο» ανάμεσα ακόμη και σε συγγενείς ριζοσπαστικές δικτυώσεις σε διαφορετικούς κλάδους του ίδιου κοινωνικού χώρου (πανεκπαιδευτικό μέτωπο) και της συνολικής κινητοποίησης του εργατικού κινήματος στην κατεύθυνση μιας γενικής απεργίας. Στις αντικειμενικές δυσκολίες (πρώτα και κύρια το χάσμα ανάμεσα στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα), στη γραφειοκρατική ακινησία και υπονόμευση (την ανεκδιήγητη στάση της διοίκησης της ΓΣΕΕ), προστίθεται μερικές φορές και η απροθυμία κομματιών της ριζοσπαστικής αριστεράς να προωθήσουν το ενιαίο εργατικό μέτωπο στο όνομα της καθαρότητας από τη γραφειοκρατική μόλυνση ή της αυτονομίας του εκάστοτε «κοινωνικού χώρου». 10. Σε συνάφεια με τα παραπάνω το πολιτικό σκηνικό βρίσκεται σ αναντιστοιχία με αυτό το ρυθμό και το επίπεδο των κινητοποιήσεων. Τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών και η συγκράτηση των ποσοστών της Ν.Δ. είναι η πιο χαρακτηριστική εκδήλωση του χάσματος ανάμεσα στο κοινωνικό και το πολιτικό 11. Παρ ότι δεν γίναμε μάρτυρες φαινομένων «κοινωνικού αυτοματισμού» («αγανακτισμένοι» πολίτες, γονείς, οδηγοί ) και απέχουμε πολύ από το να επιτίθενται οι απόκληροι νέοι των προαστίων σε διαδηλωτές μαθητές όπως συνέβη πρόπερσι στο γαλλικό μαθητικό κίνημα, οι διαιρέσεις στην εργατική τάξη είναι υπαρκτές (δημόσιος-ιδιωτικός τομέας, δημόσιοι υπάλληλοι-άνεργοι, «ντόπιοι»-μετανάστες, άνδρες-γυναίκες). Το τελευταίο διάστημα η ρητορική περί «προνομιούχων», «ρετιρέ», «βολεμένων μειοψηφιών» δεν βρήκε ευήκοον ους σε τμήματα της καταπιεζόμενης πλειοψηφίας. Αυτά στάθηκαν ευνοϊκά απέναντι στους αγωνιζόμενους. Αλλά η διάθεση αυτή παραμένει σε μεγάλο βαθμό παθητική και εύθραυστη. Η αναζήτηση γεφυρών ανάμεσα στα διαφορετικά τμήματα της εργατικής τάξης είναι από τα πρωταρχικά καθήκοντα της περιόδου. Τα κινήματα αλληλεγγύης στους απολυμένους της Νάουσας, της SEX-FORM ή στον αγώνα των εργαζομένων στα λιπάσματα, αν και όχι αναιμικά, είχαν μικρότερη βαρύτητα ακόμη και για δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς. Η ταξική αλληλεγγύη βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη και προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Βασικές κατευθύνσεις Πάνω στις προηγούμενες εκτιμήσεις, μπορούμε να χαράξουμε ορισμένες απ τις κατευθυντήριες γραμμές της συνδικαλιστικής και πολιτικής μας παρέμβασης στο εργατικό κίνημα. * Οικοδομούμε, εκεί όπου είναι δυνατό, τα πλατιά σχήματα και συσπειρώσεις των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς στους διάφορους εργασιακούς χώρους. * Δουλεύουμε για τη δημιουργία ενός δικτύου οργανωμένων και ανένταχτων αγωνιστών και αγωνιστριών που α) κινητοποιούνται στις διαδικασίες βάσης (δουλειά στον εργασιακό χώρο, γενική συνέλευση) για την προώθηση των αγώνων και για την πίεση από τα κάτω στις αδρανείς και αποξενωμένες απ τη βάση τους συνδικαλιστικές ηγεσίες β) δουλεύουν για το συντονισμό των αγωνιζομένων και, γενικά, την ενιαιομετωπική δράση στο εργατικό κίνημα πάνω στους πρακτικούς στόχους που τα ίδια τα κινήματα αναδεικνύουμε ενάντια σε σεκταριστικές λογικές (ακόμη και στο εσωτερικό των σχημάτων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς) * Βάζουμε προτεραιότητα τόσο στην προπαγανδιστική μας παρέμβαση, όσο και στα πλαίσια της τοπικής μας δουλειάς, την οργάνωση της κοινωνικής αλληλεγγύης στους κάθε φορά εκτυλισσόμενους αγώνες (είτε είναι η απεργία ενός κλάδου, είτε ο αγώνας των εργαζομένων ενός εργοστασίου που κλείνει στην περιοχή που παρεμβαίνουμε κ.ο.κ) * Επιχειρούμε να συνδέσουμε τους πρακτικούς στόχους και τα αιτήματα που αναδεικνύουν οι σημερινοί αγώνες με την 7

8 προοπτική της ανατροπής της καπιταλιστικής κοινωνίας και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού με βάση τη λογική των μεταβατικών διεκδικήσεων. Δεν προπαγανδίζουμε ένα τεχνητό «έτοιμο» μεταβατικό πρόγραμμα σαν «κόκκινοι προφέσορες» αλλά μεταβατικές διεκδικήσεις που στήνουν γέφυρες ανάμεσα στην πραγματική εμπειρία των αγώνων, το σημερινό επίπεδο συνείδησης των αγωνιζομένων και το στρατηγικό στόχο της σοσιαλιστικής επανάστασης. 8 Νέα Δημοκρατία: Η βιτρίνα της αδιαλλαξίας Η βασική διαφορά της Ν.Δ. στη διακυβέρνηση σε σχέση με το ΠΑΣΟΚ δεν αφορά την ουσία της εφαρμοζόμενης πολιτικής: και τα δύο κόμματα ομνύουν στο ίδιο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Η ιδεολογική και πολιτική σύγκλιση Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ διευκόλυνε το πέρασμα της Ν.Δ. στην εξουσία σχεδόν εξαλείφοντας τις παραδοσιακές «διαχωριστικές γραμμές» ΠΑΣΟΚ-Δεξιάς. Η αστική τάξη όμως συνέδεσε την άνοδο της Ν.Δ. με την επιτάχυνση και την αποφασιστική επιβολή των «απαραίτητων μεταρρυθμίσεων». * α. Απέναντι στη νεοφιλελεύθερη διολίσθηση, μάλιστα, του ΠΑΣΟΚ πρόβαλε το πρόσωπο της «λαϊκής» δεξιάς (δηλ. του δεξιού κοινωνικού πατερναλισμού) με κορυφαία τη δέσμευση να νομιμοποιήσει τους δεκάδες χιλιάδες συμβασιούχους. * β. Απέναντι στη μακροχρόνια σωρευτική απογοήτευση από την τελευταία κυβερνητική περίοδο του ΠΑΣΟΚ, διακήρυσσε τη «νοικοκυρεμένη», τη «σεμνή» και «ταπεινή», «έντιμη» διαχείριση. Η Ν.Δ. διατεινόταν ότι είναι ο «καλύτερος διαχειριστής». * γ. Ταυτόχρονα απέναντι στην «αδράνεια», το «χαμένο χρόνο», την προσμέτρηση του «πολιτικού κόστους» που απέδιδε ο ΣΕΒ στην τελευταία φάση της κυβέρνησης Σημίτη, η Ν.Δ. έδινε εγγυήσεις για την άμεση εφαρμογή των «μεταρρυθμίσεων» που έχει ανάγκη η «οικονομία»: ιδιωτικοποιήσεις, ευελιξίες, ελλείμματα Στο πρόγραμμά της περιείχε ένα πακέτο πολιτικών που θα ικανοποιούσαν την αλαζονική ασυδοσία του ελληνικού κεφαλαίου, κρατώντας το διακριτικά μακριά από τα μάτια των λαϊκών στρωμάτων για να τα «αποκοιμίσει» με τη «χρηστή και ταπεινή» άσκηση της κυβερνητικής εξουσίας. Μετά από 3 χρόνια από την πολιτική της Ν.Δ. από τις τρεις αυτές «αιχμές» έχει απομείνει μόνο η τελευταία Η γραμμή της «λαϊκής δεξιάς» έχει παραμεριστεί (κάτι που αντικατοπτρίστηκε ακόμη και σε επίπεδο προσώπων του κυβερνητικού σχήματος). Ενδεικτικά οι υποσχέσεις για μονιμοποίηση των συμβασιούχων διαψεύστηκαν οικτρά. Το βύθισμα σ αλλεπάλληλα σκάνδαλα διαφθοράς κυβερνητικών στελεχών αφαίρεσαν την υποτιθέμενη «ηθική υπεροχή» της Ν.Δ. έναντι του «διεφθαρμένου ΠΑΣΟΚ». Το πρόσωπο της κυβέρνησης είναι αυτό της σκληρής και αδιάλλακτης επίθεσης σ όλα τα μέτωπα. Βασική αρχή της είναι η ανυποχώρητη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων, η μέχρις εσχάτων σύγκρουση με τους αγωνιζόμενους κλάδους. Καταγράφεται η τάση επιστροφής στην μητσοτακική πρακτική του «δεν συνομιλούμε με απεργούς». Η πολιτική αδιαλλαξία συνοδεύεται από ένταση της καταστολής και της αστυνομοκρατίας την οποία ο υπουργός Δημόσιας Τάξης συνεχώς δικαιώνει και νομιμοποιεί πολιτικά: * Επιστράτευση των ναυτεργατών * Στρατιωτική αντιμετώπιση των κατοίκων των δυτικών προαστίων που κινητοποιήθηκαν ενάντια στις χωματερές * Επίδειξη πυγμής έναντι των απεργών στους δήμους * Άγρια καταστολή και τρομοκρατία στα μαζικά φοιτητικά συλλαλητήρια * «Σιδηρογροθιές» στους απεργούς εκπαιδευτικούς Μ αποκορύφωμα το κατασταλτικό ντελίριο του εορτασμού του Πολυτεχνείου και τον κτηνώδη ξυλοδαρμό του κυπρίου φοιτητή στη Θεσσαλονίκη η πολιτική της κατά μέτωπο καταστολής στρέφεται ως μπούμερανγκ κατά της κυβέρνησης. Χρησιμοποιώντας για μια στιγμή το χυδαίο σχολιασμό των ΜΜΕ όλα τα παραπάνω συντείνουν στην -όπως συνήθως λέγεται- «κακή εικόνα» της κυβέρνησης. Παρ όλ αυτά η φθορά της κυβέρνησης δεν είναι εκτεταμένη: οι τελευταίες δημοτικές κατέγραψαν μια συγκράτηση των ποσοστών της και σαφές προβάδισμα έναντι του ΠΑΣΟΚ, ενώ τα τελευταία γκάλοπ την τοποθετούν σταθερά μπροστά στην πρόθεση ψήφου. Πώς μπορεί να εξηγηθεί όμως αυτό τη στιγμή που οι κοινωνικές συγκρούσεις οξύνονται, στους περισσότερους αγώνες (ναυτεργάτες, φοιτητές, δάσκαλοι, συμβασιούχοι) η κοινωνική πλειοψηφία τοποθετείται ενάντια στην κυβέρνηση, το ηθικολογικό προσωπείο της «σεμνότητας» έχει καταπέσει και η αστυνομική βαρβαρότητα έχει ξεσηκώσει φωνές διαμαρτυρίας πέρα και έξω από τους χώρους των κινημάτων; * Γενικά, η κοινωνική δυσαρέσκεια για την αντικοινωνική και αντεργατική πολιτική είναι διάχυτη, οι αυταπάτες για το κοινωνικό πρόγραμμα της κυβέρνησες έχουν εξανεμιστεί αλλά η αμφισβήτηση του νεοφιλελεύθερου μονόδρομου είναι μόνο τμηματική. Το «πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων» συνεχίζει να εμφανίζεται ως το μόνο ρεαλιστικό. Η κυβέρνηση πείθει σ ιδεολογικό επίπεδο για τον πραγματισμό της ακόμη και όταν δεν αφήνει καμία αμφιβολία στους εργαζόμενους/ες για το σκληρό περιεχόμενο της πολιτικής της. Η αποσπασματική αντιπαράθεση με την επίθεση του κεφαλαίου απέχει πολύ από το να αντιπροσωπεύει μια πειστική εναλλακτική στη σημερινή πολιτική διαχείριση. * Ειδικά, η απουσία προσδοκιών για μια διαφορετική (αναδιανεμητική και φιλολαϊκή) πολιτική από το ΠΑΣΟΚ λειτουργεί υπέρ της Νέας Δημοκρατίας. Απουσιάζει μια χειροπιαστή εναλλακτική επιλογή σε πολιτικό και εκλογικό επίπεδο. Μ ένα συσχετισμό υπέρ της Νέας Δημοκρατίας απέναντι στο ΠΑΣΟΚ, οι image makers, οι επικοινωνιολόγοι, οι πολιτικοί σύμβουλοι του κυβερνώντος κόμματος προωθούν την «ασυλοποίηση» του πρωθυπουργού. Ο Κ. Καραμανλής «ανυψωμένος» πάνω από τα πεδία των συγκρούσεων, μοιάζει περισσότερο μ ένα δεύτερο Πρόεδρο της Δημοκρατίας: Συμβολίζει την ηθική τάξη. Αποπέμπει κατά δεκάδες τα διεφθαρμένα στελέχη της κυβέρνησης! Αίρεται και πάνω από την ίδια την κυβέρνησή του: δέχεται τους «ανέντιμους» κατά την υπουργό Παιδείας, Γιαννάκου, απεργούς δασκάλους και επιχειρεί με το προσωπικό του κύρος να τους «βοηθήσει» να λύσουν την απεργία τους. Αυτός όμως ο πολιτικός τοτεμισμός δεν μπορεί για πάντα να διατηρεί τις ισορροπίες υπέρ της Ν.Δ.. Η βιτρίνα της αδιαλλαξίας δέχτηκε κάποιες εμφανείς ρωγμές με την υποχώρηση της κυβέρνησης στο ζήτημα του νόμου-πλαισίου στα πανεπιστήμια. Η βιτρίνα της αδιαλλαξίας μπορεί να σπάσει αν οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί συμπυκνωθούν σ ένα αποφασιστικό σημείο καμπής, που θα διαδραματίσει το ρόλο που έπαιξε η πανεργατική κινητοποίηση για το της Άνοιξης του 2001, ακόμα και αν δεν είναι ανάλογό της. Μια συντονισμένη κινητοποίηση ευρύτερων τομέων γύρω από την απεργία των ναυτεργατών, τις φοιτητικές κινητοποιήσεις ή την απεργία των δασκάλων θα μπορούσε να παίξει αυτό το ρόλο: υπάρχει η αντικειμενική δυνατότητα για μια σημαίνουσα νίκη των εργαζομένων / ήττα της κυβέρνησης σε κεντρικό επίπεδο ή σ ένα νευραλγικό τομέα που θα ανατρέψει το χρονοδιάγραμμα της νεοφιλελεύθερης ατζέντας, θα δώσει περιθώρια στην εργατική τάξη να ανασυνταχθεί και να οργανώσει την αντεπίθεσή της. Η δράση των αγωνιστών/τριών της αντικαπιταλιστικής αριστεράς για την όσο το δυνατό μεγαλύτερη έμπρακτη αλληλεγγύη-κινητοποίηση στους μεγάλους κάθε φορά αγώνες όταν και στο μέτρο που αναπτύσσονται πρέπει να εντάσσεται σ αυτή την προοπτική. Τα συνθήματα για τη συγκρότηση πανερ-

9 γατικού, πανεκπαιδευτικού μετώπου κ.ο.κ. και οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις στην κατεύθυνσή τους είναι η αφετηρία. Στην κατάλληλη στροφή της συγκυρίας πρέπει να συμπληρώνονται από εκείνο για Γενική Απεργία. Όμως οι πολιτικοί συσχετισμοί όπως θα δούμε και παρακάτω δεν μας επιτρέπουν τουλάχιστο το επόμενο χρονικό διάστημα να ρίχνουμε συνθήματα του τύπου «να πέσει η κυβέρνηση» (είναι σωστό να ζητάμε ωστόσο την παραίτηση υπουργών) γιατί δεν ανταποκρίνεται στην κοινωνική συνείδηση των εργαζομένων και δεν έχει πρακτικό αντίκρισμα στους σημερινούς πολιτικούς συσχετισμούς. Λέγοντας αυτά πρέπει να υπογραμμίσουμε: * Είναι σίγουρο ότι η συνθηματολογία που δεν στηρίζεται από συγκεκριμένη δράση είναι κενή περιεχομένου. * Είναι ωστόσο ανάγκη να δίνουμε έμφαση στο προσανατολισμό των αγώνων ακριβώς γιατί η σημασία της ενωτικής δράσης, του «σπασίματος» της αυτάρκειας των κοινωνικών χώρων, του διακλαδικού συντονισμού υποτιμάται ακόμη και από προωθημένους κινηματικούς τομείς συμπεριλαμβανομένων τάσεων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. * Η αναγνώριση των δυσμενών συσχετισμών που καταλήγει σε μοιρολατρία - αν δεν συνοδεύει τον εκλογικισμό και τον πολιτικό σεκταρισμό, όπως συμβαίνει στην περίπτωση του ΚΚΕ - εγκαταλείπει το πεδίο των υπαρκτών κοινωνικών αντιφάσεων εναποθέτοντας την αλλαγή των συσχετισμών σε «θαύμα» Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, η Νέα Δημοκρατία «διδάσκεται» από τη σχολή της ρεάλ-πολιτίκ της περιόδου Σημίτη. Τάσσεται στρατηγικά υπέρ όλων των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων (χαρακτηριστική είναι η στάση της στη διάρκεια του τελευταίου πόλεμου στο Λίβανο): σ αυτό το πεδίο πρέπει να διακρίνει κανείς τι είναι «εξαναγκαστικό» και τι «στρατηγικό» στην εξωτερική πολιτική της. Η καπιταλιστική Ελλάδα στηρίζει με τα πλοία της τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στο Λίβανο, υποβοηθά τις επιχειρήσεις σε Ιράκ και Αφγανιστάν και σταθμεύει τα στρατεύματά της στα Βαλκάνια γιατί θέλει να «βάζει πόδι» και να αναβαθμίζει το ρόλο της σ αυτές τις περιοχές, γιατί θέλει να μοιράζεται τη λεία με τους μεγαλύτερους και μικρότερους ιμπεριαλιστές και όχι γιατί είναι μια εξαρτημένη «φιλειρηνική» χώρα που εξαναγκάζεται να το πράξει. Έχει μια ρεαλιστική εκτίμηση για τα μέσα που καλείται να χρησιμοποιήσει και το βαθμό εμπλοκή της στις διαφορετικές φάσεις των διαφόρων ιμπεριαλιστικών επιχειρήσεων: θέλει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος με μικρότερο δυνατό κόστος. Είναι απαραίτητο να ξεσκεπάζουμε τα υποκρισία της ελληνικής αστικής τάξης και των κυβερνήσεών της και να ρίχνουμε το βάρος της αντιιμπεριαλιστικής προπαγάνδας με στόχο τη «δική μας» αστική τάξη και την ιμπεριαλιστική πολιτική της ξεκινώντας από την καταγγελία οποιασδήποτε στρατιωτικής εμπλοκής ή διευκόλυνσης από την καπιταλιστική Ελλάδα στα ιμπεριαλιστικά μέτωπα επιχειρήσεων. Η άκρα δεξιά του Καρατζαφέρη Δεν υποτιμήσαμε ποτέ την εξέλιξη που σηματοδοτεί η εμφάνιση του ΛΑΟΣ: ένας ορατός ακροδεξιός, ρατσιστικός και ξενόφοβος πολιτικός πόλος νομιμοποιείται ως «εθνική πολιτική δύναμη» με πρόσβαση στα ΜΜΕ και τον κρατικό προϋπολογισμό, για πρώτη φορά στη διάρκεια της μεταπολίτευσης. Το ΛΑΟΣ έχει εκλέξει ευρωβουλευτή και το πιθανότερο είναι ότι θα μπει στο ελληνικό κοινοβούλιο. Ο Καρατζαφέρης συνδυάζει το λαϊκισμό με λεπενικές μεθόδους: μηνύει όσους τον κατηγορούν για ρατσιστή, φασίστα κ.ο.κ. και αποποιείται αυτούς τους χαρακτηρισμούς. Παρότι δεν σημειώνεται κάποια μαζική δυναμική προς το κόμμα του, καταγράφονται αρκετά υψηλά ποσοστά συμπάθειας στο πρόσωπο του Καρατζαφέρη για ένα ακροδεξιό ρατσιστή, εθνικιστή και υποστηρικτή του σκοταδισμού του Χριστόδουλου. Έχουμε και άλλοτε αναλύσει ότι η κοινωνική βάση του ΛΑΟΣ περιλαμβάνει σκληροπυρηνικούς κύκλους της Εκκλησίας, που όμως διαθέτουν ορισμένα κοινωνικά δίκτυα των οποίων η σημασία πολλές φορές μας διαφεύγει, αφομοιώνει παραδοσιακά κομμάτια της χουντικής και φιλοβασιλικής δεξιάς που παραδοσιακά πρόσκεινται στη Ν.Δ., ελκύει «πιο ριζοσπαστικά» φασιστικά στοιχεία και τα αφομοιώνει στο εν τη γενέσει του μηχανισμό του. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι αντλεί υποστήριξη από κοινωνικούς χώρους που ούτε η Εκκλησία, ούτε η χουντοβασιλική άκρα δεξιά, ούτε οι μικρές φασιστικές ομάδες ποτέ κατόρθωσαν να εκφράσουν: αποσυντιθέμενα κοινωνικά στρώματα των αστικών κέντρων και συγκεκριμένα των εργατικών προαστίων (άνεργοι, επισφαλώς απασχολούμενοι, κοινωνικά αποκλεισμένοι). Τα πράγματα θα γίνουν ιδιαιτέρως επικίνδυνα αν κατορθώσει να αποκτήσει και οργανωτικές σχέσεις μ αυτά τα στρώματα της εργατικής τάξης. Οι ιστορικές σχέσεις πολιτικής εκπροσώπησης αποτελούν ανάχωμα στην ανάπτυξη της ακροδεξιάς αλλά αυτή σήμερα αντλεί δύναμη από το γεγονός ότι μοιάζει να αντιπαρατίθεται στο σύνολο ενός φθαρμένου πολιτικού φάσματος. Επικοινωνεί κυρίως όμως μ ένα μαζικό ιδεολογικό ρεύμα μέσα στην κοινωνία που διαπερνά όλα τα πολιτικά κόμματα: αυτό του εθνικισμού. Η παρουσία ενός μαζικού εργατικού στρώματος μεταναστών και μεταναστριών με πολύ χαμηλότερο κοινωνικό και πολιτικό status προκαλεί σε μεγάλο βαθμό την εχθρότητα και τομέων της ελληνικής εργατικής τάξης που σε συνθήκες απομαζικοποίησης του συνδικαλιστικού κινήματος, αποπολιτικοποίησης, ιδεολογικού κενού και προπάντων άμεσης υλικής πίεσης από τη συνεχιζόμενη νεοφιλελεύθερη επίθεση στο βιοτικό επίπεδο στρέφονται ενάντια σ αυτούς που βρίσκονται σε χαμηλότερη κοινωνική βαθμίδα και όχι ενάντια στις πολιτικές κράτους-κεφαλαίου που οξύνουν τις διαιρέσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους/ες και προκαλούν πραγματικά τη μαζική ανεργία και την εργασιακή ανασφάλεια. Ο ρατσισμός αυτός όμως είναι άνισος, αντιφατικός και απέχει πολύ από το να συγκροτεί από μόνος του ένα πολιτικό πρόγραμμα. Εδώ όμως ο πολιτικός λόγος της άκρας δεξιάς, νομιμοποιημένης κοινοβουλευτικά έρχεται να καλύψει το κενό. Η οποιαδήποτε μελλοντική κρίση της κυβέρνησης της Ν.Δ. σε συνδυασμό με μια αδυναμία του εργατικού κινήματος να προβάλει ως ο πρωταγωνιστής στο πεδίο των κοινωνικών αντιπαραθέσεων αποτελεί όρο για μια απρόβλεπτη σε συνέπειες ανάπτυξη της επιρροής του ΛΑΟΣ. Γι αυτό σ όλη αυτή την περίοδο αγωνιστικών κινητοποιήσεων η άκρα δεξιά του Καρατζαφέρη έμεινε στο περιθώριο. Γιατί ακριβώς είναι όχι μόνο είναι ξένη αλλά και εχθρική στα εργατικά συμφέροντα. (με μοναδική εξαίρεση το σύνθημα «Είμαστε εργάτες από τη Μακεδονία και όχι μετανάστες από την Αλβανία» που ακούστηκε κάποιες φορές στις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στα Λιπάσματα). Την ίδια ώρα απέχει πολύ από το να αποκτήσει μια οργανωμένη πανελλαδική εμβέλεια και ένα πραγματικά ικανό κομματικό μηχανισμό. Η σαφής αδυναμία του να παρουσιάσει ένα μεγάλο αριθμό δικών του ανεξάρτητων υποψηφίων στις τελευταίες νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές είναι ενδεικτική, όπως εξίσου και τα φτωχά εκλογικά αποτελέσματα. Τo ΛΑΟΣ, επίσης, δεν έχει πείσει ότι είναι ένας ουσιαστικά ανεξάρτητος πολιτικός πόλος και συνεχίζει να καταγράφεται ως εφεδρεία της Νέας Δημοκρατίας. Από την άλλη όμως υπάρχει ένας τομέας στον οποίο το ΛΑΟΣ «προόδευσε». Αφομοιώνει μέχρι και τα τελευταία υπολείμματα των μαχητικών φασιστικών ομάδων στους κόλπους του πείθοντάς τα να κρύψουν τη στρατιωτική στολή παραλλαγής, τα σήματα των Ο.Υ.Κ., τα γαλανόλευ- 9

10 κα τατουάζ και τους υπερδιογκωμένους μυς κάτω από το κοινοβουλευτικό κοστούμι. Δεν σημαίνει ότι η φονική δράση των φασιστικών ομάδων θα σταματήσει (τα πολυάριθμα κρούσματα φασιστικής βίας μετά την «επίσημη» διάλυση της «Χρυσής Αυγής» το αποδεικνύουν), αλλά πείθει και τον τελευταίο ακροδεξιό ότι η μόνη στρατηγική για την άκρα δεξιά είναι η κοινοβουλευτική νομιμοποίησή της και η μαζική απεύθυνσή της σ εθνική κλίμακα και ότι η στρατιωτική οργάνωση θα πρέπει να είναι εφεδρική. Συμπερασματικά: σ αυτή τη φάση το ΛΑΟΣ δεν μπορεί να μαζικοποιηθεί γιατί η αντιπολίτευση στη Νέα Δημοκρατία γίνεται από το εργατικό και κοινωνικό κίνημα. Μόνο μια σοβαρή ήττα του εργατικού κινήματος θα μπορούσε να επιτρέψει ένα ποιοτικό άλμα στην ανάπτυξη της Άκρας Δεξιάς στην Ελλάδα. Το ΠΑΣΟΚ μακριά απ τις προσδοκίες των εργαζομένων Η αυξανόμενη λαϊκή δυσαρέσκεια αδυνατεί να βρει τρόπο έκφρασης στο κεντρικό εθνικό πολιτικό σκηνικό μέσω του ΠΑΣΟΚ του Γ. Παπανδρέου. Η σημερινή κατάσταση της σοσιαλδημοκρατίας τοποθετείται πια μάλλον στους αντίποδες της περιόδου του «90-93». Η αγοραία άποψη ότι με το ΠΑΣΟΚ στην αντιπολίτευση θα ενεργοποιηθούν ξανά οι «παλιές διαχωριστικές» με τη δεξιά, που προβλήθηκε πριν τις τελευταίες εθνικές εκλογές, δεν λαμβάνει υπόψη το συσσωρευτικό αποτέλεσμα της τελευταίας υπερδεκαετούς διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Δεν είχαμε μόνο μια νέα εμβάθυνση στη διαδικασία ενσωμάτωσης μεγάλων τομέων του κόμματος στους αστικούς πολιτικούς θεσμούς, που είχε λάβει αρχικά χώρα την περίοδο 81-89: 1. Το ΠΑΣΟΚ για πρώτη φορά εφάρμοσε με συνέπεια και συνέχεια το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της αστικής τάξης, ιδιαίτερα την περίοδο Σημίτη («εκσυγχρονισμός», «ισχυρή Ελλάδα»), σε μια κλίμακα πολύ μεγαλύτερη από την αποσπασματική και επεισοδιακή εφαρμογή του «προγράμματος σταθεροποίησης» του Απεμπόλησε σχεδόν ολοκληρωτικά τα χαρακτηριστικά ενός μαζικού κόμματος στράτευσης των απαρχών του. Οι κομματικές του δομές εξαρθρώθηκαν Σε συνάφεια με τα παραπάνω, η άμεση οργανωτική του σχέση με την εργατική τάξη περιορίστηκε στις συνδικαλιστικές παρατάξεις του κυρίως στο δημόσιο τομέα (με τη διαδικασία γραφειοκρατικοποίησης τους προϊούσα). Η σχέση του με τα παραδοσιακά στρώματα έγινε ακόμη περισσότερη έμμεση και απόμακρη (κεντρικοί, τοπικοί και μεμονωμένων στελεχών εκλογικοί μηχανισμοί). Στη φυσιογνωμία και τη συλλογική «αυτοσυνείδηση» του σημερινού κομματικού κορμού ΠΑΣΟΚ έχει εγγραφεί βαθιά η αντίληψη του κόμματος εξουσίας. Η αυτοσυνείδηση ενός κόμματος εξουσίας «φιλτράρει» τους ειδικούς ταξικούς πολιτικούς συσχετισμούς σήμερα στην Ελλάδα και τη βασική αντίφαση που διαπερνά ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα γενικά, αυτή ενός κόμματος με αστική πολιτική και εργατική βάση στην κατεύθυνση της όλο μεγαλύτερης «αξιοπιστίας» απέναντι στην αστική τάξη και των όλο μικρότερων δεσμεύσεων και παραχωρήσεων προς την εργατική τάξη και αυτός ο νέος «συνδυασμός» αποκρυσταλλώνεται στην τελευταία «σούπερ-εκσυγχρονιστική» ηγετική ομάδα του Γ. Παπανδρέου. Είναι γι αυτό το λόγο που το ΠΑΣΟΚ αποφεύγει συστηματικά να ασκήσει μια αντιπολίτευση με κεντρικό άξονα ακριβώς τα ζητήματα που αφορούν τη μισθωτή κοινωνική πλειοψηφία. Γι αυτό η αντιπολιτευτική γραμμή του ΠΑ- ΣΟΚ εστιάζει κυρίαρχα: * στη διαχείριση της οικονομικής πολιτικής (με ιδιαίτερη έμφαση στις σχέσεις με την Ε.Ε.) * στα σκάνδαλα και τη διαφθορά της κυβέρνησης. Τοποθετείται ακριβώς στο ίδιο επίπεδο και πλαίσιο με τον πολιτικό λόγο της κυβέρνησης: ποιος είναι ο πιο αξιόπιστος, σοβαρός, ικανός «διαχειριστής». Πολλές φορές όμως Ο Γ. Παπανδρέου και οι «συν αυτώ» αποδεικνύονται ελάχιστα σοβαροί και σ αυτό το επίπεδο: εκφράζουν πολλές φορές μια εκδοχή ενός ακραίου νεοφιλελεύθερου εκσυγχρονιστικού λόγου στραμμένου αποκλειστικά σε αμφιβόλου πρακτικής αξίας οραματισμούς ακόμη και για την ίδια την ελληνική αστική τάξη, σχετικά με «ριζικές αναδιαρθρώσεις» των επενδύσεων και της αγοράς, για την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, για την παραγωγικότητα της εργασίας, για τη διάδοση των νέων τεχνολογιών και γενικότερα για την πολυπόθητη «αειφόρο ανάπτυξη» της οικονομίας μας Νεοφιλελεύθερες αερολογίες! Σ όλα τα βασικά «καυτά» ζητήματα που αφορούν την πρακτική πολιτική της αστικής τάξης αυτή τη στιγμή η Νέα Δημοκρατία φαντάζει «ηγεμονική», βρίσκεται μπροστά και το ΠΑΣΟΚ ακολουθεί... Το ΠΑΣΟΚ: * Συμφωνεί με τη συνταγματική αναθεώρηση στις βασικές γραμμές που χαράζει η κυβέρνηση, ιδιαίτερα στο ζήτημα των ιδιωτικών πανεπιστημίων * Συναινεί στις ιδιωτικοποιήσεις, στις πολιτικές ευελιξίας, στους διαχωρισμούς «παλιών και νέων» εργαζόμενων (είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γ. Παπανδρέου σε «ανύποπτο χρόνο» παρουσίασε ως μέτρο για την «αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων» ουσιαστικά το περιεχόμενο του νόμου για το Πρώτο Σύμφωνο Απασχόλησης (CPE) της δεξιάς κυβέρνησης Βιλπέν στη Γαλλία! * Συμμερίζεται τη γενική λογική αναδιάρθρωσης του ασφαλιστικού συστήματος (νομοσχέδιο Γιαννίτση) που θέτουν οι θεσμικοί εκπρόσωποι της αστικής τάξης και οι διεθνείς οργανισμοί του κεφαλαίου Η αδράνεια όμως των ιστορικών κοινωνικών του δεσμών και τα «αντιπολιτευτικά» αντανακλαστικά το παρουσιάζουν «δειλό» και «αναποφάσιστο» σε σχέση με το αποφασισμένο Καραμανλή. Αντίθετα το ΠΑΣΟΚ δείχνει απεναντίας μια «απροθυμία» να θέσει στο επίκεντρο του πολιτικού αντιπολιτευτικού του λόγου τα «πεζά και κοινότυπα» θέματα που αφορούν την πλειοψηφία των εργαζομένων και των αγροτών: τις συντάξεις πείνας, της ανεργίας των νέων και των απολυμένων από τα εργοστάσια που κλείνουν ή μεταφέρονται στις γειτονικές χώρες με το φτηνό εργατικό δυναμικό, των δημόσιων νοσοκομείων και ιατρείων που διαρκώς υποβαθμίζουν τις υπηρεσίες τους προς τους χαμηλόμισθους και τους φτωχούς πολίτες, της δημόσιας παιδείας που δέχεται μια σκληρή επίθεση... Στην πραγματικότητα, εν μέσω των τελευταίων κοινωνικών αγώνων, το ΠΑΣΟΚ ακόμη και στις περιπτώσεις που φραστικά υποστήριζε τις κινητοποιήσεις, απέφυγε συστηματικά την «ταμπακέρα»: Θα σταματήσει τις ιδιωτικοποιήσεις αν πάρει την κυβέρνηση; Θα διασφαλίσει τις «συλλογικές συμβάσεις»; Δεσμεύεται να υιοθετήσει τα αιτήματα των κάθε φορά αγωνιζομένων, π.χ. θα αρνηθεί την αλλαγή του κανονισμού για τα πληρώματα των πλοίων, θα υπερασπίσει τα ασφαλιστικά δικαιώματα των τραπεζοϋπαλλήλων, θα υλοποιήσεις τις μισθολογικές διεκδικήσεις των δασκάλων; Μισόλογα, σιωπή Οι εργαζόμενοι/ ες καταλαβαίνουν πίσω απ αυτά την αρνητική απάντηση. Ακόμη χειρότερα, στην περίπτωση της απεργίας των δασκάλων (και όχι μόνο σ αυτή), η μανούβρα-δώρο στην κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου για την πρόταση αναβολής της συζήτησης για το άρθρο 16, δημιούργησε την αίσθηση στους αγωνιζόμενους ότι δεν παλεύουν μόνο ενάντια στην κυβέρνηση, αλλά και ενάντια στο ΠΑΣΟΚ (ακόμα και στη συνδικαλιστική βάση της ΠΑΣΚΕ!). Το συνολικό αποτέλεσμα όλων των παραπάνω α) για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ είναι η -προς το παρόν- έκδηλη αδυναμία του να συστρατεύσει και να επανασυσπειρώσει την πα-

11 ραδοσιακή κοινωνική του βάση ώστε να εξασφαλίσει την επάνοδο του στην κυβέρνηση την επόμενη τετραετία. Η τακτική του «ώριμου φρούτου» που ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ απέναντι στη Νέα Δημοκρατία δεν οδηγεί γρήγορα στην επάνοδό του στην κυβέρνηση. Χωρίς να προτάξει τη στοιχειώδη υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων και να εμπλακεί στους σημερινούς αγώνες τους, είναι ιδιαίτερο δύσκολο να μεταστρέψει σε σύντομο χρονικό διάστημα το πολιτικό κλίμα υπέρ του. Στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, η γραμμή Γ. Παπανδρέου συναντά τη γενική γκρίνια, αλλά δεν τυγχάνει κάποιας πραγματικά σοβαρής αμφισβήτησης μέσα στο σύνολο της κομματικής νομενκλατούρας (οι κομματικές οργανώσεις βάσης έχουν προ πολλού σταματήσει να έχουν ζωή και πολύ περισσότερο να συμμετέχουν σε κάποιου είδους πολιτική ζύμωση). Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει με έναν ακόμη τρόπο την ενσωμάτωση της τελευταίας στους αστικούς θεσμούς και την πλήρη υποταγή της στις επιλογές της άρχουσας τάξης. Οι επαγγελματίες πολιτικοί του κόμματος, οι γραφειοκράτες συνδικαλιστές ηγέτες του δημόσιου τομέα, οι τεχνοκράτες των πολιτικών γραφείων, όλο αυτό το χρονικό διάστημα και παρόλη την παρατεινόμενη πολιτική δυστοκία, δεν τόλμησαν να διατυπώσουν καμιά εναλλακτική συνολική προσέγγιση. Δεν τόλμησαν να προβάλλουν καμιά εναλλακτική πλατφόρμα ακόμη και μέσα στα πλαίσια του κλασσικού κεϋνσιανισμού στον οποίο είχαν καταφύγει για πολλά χρόνια μετά την εγκατάλειψη των θολών σοσιαλιστικών τους οραμάτων οι παλιότεροι ή μέσα στον οποίο γαλουχήθηκαν αποκλειστικά οι χωρίς παρόμοιες αυταπάτες, νεότεροι. Οι υπαρκτές ή ανύπαρκτες αρχηγικές ικανότητες του Γιωργάκη έγιναν το αποκλειστικό αντικείμενο και ο στόχος της υπόγειας εσωκομματικής κριτικής και με τον τρόπο αυτό ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου γίνονταν αυτομάτως ο εν δυνάμει αποδιοπομπαίος τράγος για την συνεχιζόμενη εκλογική καθίζηση του κόμματος, χωρίς όμως να θίγεται από κανέναν η ουσία του πολιτικού του προσανατολισμού. Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Γ. Παπανδρέου δεν έχουν ωστόσο το πολιτικό, ιδεολογικό και «ηθικό» βάρος να ενσαρκώσουν άμεσα μια ουσιαστική εναλλακτική επιλογή. Το βασικό δίλημμα τακτικής για το σημερινό ΠΑΣΟΚ είναι: Είτε, συνέχιση της γραμμής Γ. Παπανδρέου ακόμη και με πιθανό κόστος μιας ακόμη τετραετίας στην αντιπολίτευση. Η προοπτική θα είναι η επάνοδος στην κυβέρνηση αργότερα με «λυμένα τα χέρια» και χωρίς δεσμεύσεις προς τους εργαζόμενους/ες και τα άλλα καταπιεζόμενα κοινωνικά στρώματα, αφού η Ν.Δ. θα έχει εκκαθαρίσει το ασφαλιστικό και θα έχει διεκπεραιώσει τη βρώμικη δουλειά. Αυτή η τακτική είναι η λογική απόρροια της πολιτικής του σημερινού ΠΑΣΟΚ αλλά έχει μεγάλο κόστος για ένα κόμμα με συνείδηση κόμματος εξουσίας. Είτε μια έστω μερική στροφή στα παραδοσιακά κοινωνικά στρώματα που το στηρίζουν. Μια τέτοια στροφή, ακόμη και επιφανειακή, βρίσκεται εντούτοις σε ολοκληρωτική αντίθεση με το συνολικό στρατηγικό προσανατολισμό του κόμματος. Πιθανότερα είναι τα «ημίμετρα»: η αερώδης ρητορική της «συμμετοχικής δημοκρατίας», της «κοινωνίας των πολιτών», της «ψηφιακής δημοκρατίας» της αρχικής φάσης του Γ. Παπανδρέου ήδη μοιάζει να χει βρει τη θέση της στα «ψιλά γράμματα» σε πολύχρωμα προσπέκτους αν όχι στον κάλαθο των αχρήστων. Η ανέξοδη ρητορική της «δίκαιης κοινωνίας» χωρίς κουβέντα για την ταμπακέρα και σ απόσταση από τις διεκδικήσεις των πραγματικών, ζωντανών εργατικών κινητοποιήσεων έρχεται να καλύψει το κενό και να ντύσει ουσιαστικά την επιμονή στην πρώτη τακτική του διλήμματος. Στις παλιότερες αναλύσεις μας για το ΠΑ- ΣΟΚ είχαμε σωστά προβλέψει ότι είναι ανέφικτο να διαδραματίσει μετά τη πολύχρονη, συνεχή νεοφιλελεύθερη μετατόπισή του ρόλο αντίστοιχο με την περίοδο (Πολιτικό κείμενο συνδιάσκεψης του 2004) στη διάρκεια της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Είχαμε ωστόσο εκτιμήσει ότι είναι δυνατό να επηρεαστεί δυναμικά από μια άνοδο των κοινωνικών αντιστάσεων. Γενικά, αυτό δεν έχει ορατά επιβεβαιωθεί λαμβάνοντας υπόψη το τελευταίο αξιοσημείωτο κύμα κινητοποιήσεων: μόνο ορισμένοι συνδικαλιστικοί τομείς του και ένα κομμάτι της φοιτητικής του βάσης -περισσότερο με παθητικό τρόπο- στη διάρκεια του πρόσφατου φοιτητικού κινήματος επηρεάστηκαν από τον αγωνιστικό αναβρασμό. Γενικά, το ΠΑΣΟΚ δείχνει ακόμη πιο άτονα κινηματικά αντανακλαστικά ακόμη και σε σχέση και με τους Δημοκράτες της Αριστεράς στην Ιταλία και με τους Γάλλους σοσιαλιστές στην αντιπολίτευση, που εξίσου δεν έπαψαν ούτε στιγμή να επιμένουν στο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμά τους β) Από την άποψη συνολικά της ταξικής πάλης, βασικό καθήκον - και για την τακτική των επαναστατών και επαναστατριών - απέναντι στα αδιέξοδα της σοσιαλδημοκρατίας είναι, σήμερα, το ρίξιμο γεφυρών με την κοινωνική βάση του ΠΑΣΟΚ και κινητοποίησης δυνάμεών του μέσα στις σημερινές αντιστάσεις κατά της κυβερνητικής πολιτικής. Η ανάδειξη μιας εναλλακτικής πολιτικής πρότασης στα αριστερά του ΠΑΣΟΚ είναι το ζητούμενο ολόκληρης της περιόδου που διανύουμε. Είναι δυνατό να βρεθούν τέτοιες γέφυρες; Εδώ πρέπει να διαπιστώσουμε τα εξής: * Στη διάρκεια της ακμής του αντιπαγκοσμιοποιητικού και αντιπολεμικού κινήματος, η υπόθεση του Κοινωνικού Φόρουμ θα μπορούσε να ήταν μια τέτοια γέφυρα. Τα όρια του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ (που ουσιαστικά νοείται ακόμη και από τις περισσότερες ακροαριστερές οργανώσεις που συμμετέχουν σ αυτό ως κατ αρχήν ένα «μέτωπο με το ΣΥΝ») δεν επέτρεψαν στις δεκάδες χιλιάδες που μαζικοποίησαν τα αντιπολεμικά συλλαλητήρια (που πλειοψηφικά είναι κομμάτι της παραδοσιακής βάσης του ΠΑΣΟΚ) ή ακόμη και τη διαδήλωση της 7ης Μαΐου του 4ου ΕΚΦ. Γενικά, το κίνημα των διεθνών διαδηλώσεων υπήρξε μια χαμένη ευκαιρία στη διαδικασία ώσμωσης με τα αποδεσμευόμενα από το ΠΑΣΟΚ, συνολικά, τμήματα της κοινωνικής του βάσης ή και αποδεσμευόμενα από την πολιτική της ηγεσίας του τμήματα της οργανωμένης του βάσης (σήμερα κύρια συνδικαλιστικής όπως έχουμε δείξει). Η εμπειρία του Φόρουμ καταδεικνύει τη δυνατότητα επικοινωνίας με την κοινωνική βάση της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά σηματοδοτεί μια σαφή αποτυχία σ αυτό τον τομέα. * Με εμπειρικό τρόπο, όσο και να φαίνεται παράδοξο, τομείς της ριζοσπαστικής αριστεράς, περιστασιακά, στο εργατικό κίνημα αξιοποίησαν τάσεις διαφοροποίησης και «ανταρσίας» μέσα στις συνδικαλιστικές δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ (πάνω απ όλα, στην περίπτωση των δασκάλων). Στις φοιτητικές κινητοποιήσεις, ένα σημαντικό κομμάτι της νεολαίας ΠΑΣΟΚ μ ένα άνισο τρόπο υποστήριξε το κίνημα των καταλήψεων πέρα και ενάντια από την επίσημη γραμμή του κόμματος. * Γενικά, όμως, η απάντηση της αριστεράς, επαναστατικής και ρεφορμιστικής, στη νεοφιλελεύθερη μετατόπιση της σοσιαλδημοκρατίας είναι ο τυφλός σεκταρισμός με καθαρότερο εκπρόσωπο το ΚΚΕ: είναι χαρακτηριστικό ότι η χειρότερη κατηγορία που εξαπολύει ενάντια σ όσους και όσες διαφωνούν μαζί του είναι ότι «είναι ουρά του ΠΑΣΟΚ», αν όχι απλά «Πασόκοι» Αυτή η στάση παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις όταν μεταφέρεται σε πρακτικές χωροταξικής οριοθέτησης από τις δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας ακόμη και στο ζενίθ μιας απεργιακής κινητοποίησης. Στην περίπτωση της απεργίας των τραπεζοϋπαλλήλων η άρνηση της ΕΣΑΚ να οργανώσει κοινές επιτροπές περιφρούρησης της απεργίας με το επιχείρημα ότι συμμετέχουν σ αυτές τα μέλη της ΠΑΣΚΕ είναι ένα από τα πιο κλασικά παραδείγματα σεκταριστικής τύφλωσης. Το τραγικό είναι ότι η επιχειρηματολογία και πρακτική του ΚΚΕ αναπαράγεται και από τομείς της ριζοσπαστικής αριστεράς (πάλι η περίπτωση της απεργίας των τραπεζοϋπαλλήλων είναι ενδεικτική). Ποια ενιαιομετωπική πολιτική μπορεί να 11

12 προτείνουν οι επαναστάτες και οι επαναστάτριες με το πλειοψηφικό κομμάτι της εργατικής τάξης που παρά την απογοήτευσή του εξακολουθεί να αναφέρεται στο ΠΑΣΟΚ ή δεν έχει αποφασίσει να το εγκαταλείψει; Ενιαίο μέτωπο με τη σοσιαλδημοκρατία δεν μπορεί να εφαρμοστεί με τους όρους της δεκαετίας του 30 αλλά και ούτε και μ εκείνους που υπήρχαν στις αρχές της δεκαετίας του 90 στην Ελλάδα. Δεν εννοείται καμία «κεντρική πολιτική ενιαίου μετώπου των κομμάτων της αριστεράς με την ηγεσία του Γ. Παπανδρέου». Σε κεντρικό επίπεδο με την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν έχουμε να δοκιμάσουμε καμία ενιαιομετωπική πολιτική: Δεν είναι μια απλώς ασυνεπής ρεφορμιστική ηγεσία. Έχει προσχωρήσει στο νεοφιλελευθερισμό. Όμως η κοινωνική του βάση έχει κάθε συμφέρον να μπει στον αγώνα ενάντια στη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Αυτό το συμφέρον αντανακλάται ακόμη και στη σοσιαλδημοκρατική ηγεσία των συνδικάτων, μ αποκορύφωμα τη μάχη της Άνοιξης του 2001 ενάντια στο «ασφαλιστικό» του Γιαννίτση κόντρα στην ίδια την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Η κοινή αγωνιστική στράτευση με εκείνα τα κομμάτια της συνδικαλιστικής οργάνωσης του ΠΑΣΟΚ που είναι διατεθειμένα να σπάσουν και σπάνε έμπρακτα με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική τόσο της Ν.Δ. όσο και της ηγεσίας του ΠΑ- ΣΟΚ, ακόμη και αν δεν είναι διατεθειμένα να έρθουν σε οριστική οργανωτική ρήξη μαζί του είναι επιβεβλημένη. Η αφηρημένη θέση ότι το ΠΑΣΟΚ είναι ένα αστικό-εργατικό κόμμα ισχύει. Συγκεκριμένα όμως η ηγεσία έχει μια καθαρά αστική νεοφιλελεύθερη πολιτική ασυμβίβαστη με κάθε έννοια κοινής δράσης για την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης. Το ΠΑΣΟΚ είναι όμως το κόμμα που συγκεντρώνει την πλειοψηφία της οργανωμένης και ανοργάνωτης εργατικής τάξης και μόνο με την κινητοποίηση αυτού του πλειοψηφικού τμήματος της εργατικής τάξης η απόκρουση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και νικηφόροι αγώνες για το εργατικό κίνημα είναι δυνατοί. Απ αυτή την άποψη δεν προσχωρούμε στις απλουστευτικές θεωρητικοποιήσεις περί δικομματισμού ή ακόμη χειρότερα «δύο δεξιών»: μπαίνουν τελείως διαφορετικά καθήκοντα για τους επαναστάτες μαρξιστές και μαρξίστριες απέναντι στο ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία. Μετά απ όλ αυτά, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να μην καταλήξουμε σε μια ιμπρεσσιονιστική αναπαράσταση και μια βολονταριστική εξαγωγή συμπερασμάτων από τις μεταλλαγές της σοσιαλδημοκρατίας: α. Η απογοήτευση από το ΠΑΣΟΚ δεν μετατρέπεται αυτόματα και μηχανικά σε 12 αριστερή στροφή της βάσης του. Το μεγαλύτερο τμήμα της συνεχίζει να συνδέεται μαζί της από ιστορική αδράνεια, από τη διάθεση απλώς να αναχαιτίσει την πολιτική της Ν.Δ. ή επειδή απλά δεν πείθεται για μια ρεαλιστική εναλλακτική αριστερή πρόταση. Ούτε η πρόταση της «λαϊκής οικονομίας» που προτείνει το ΚΚΕ, ούτε ο επιφανειακός κοινωνικο-δημοσιογραφικός σχολιασμός του Αλαβάνου που περιτυλίγει τις «θετικές προτάσεις» του ΣΥΝ -στην πραγματικότητα ένα ασαφές, ασυνεπές και εκλεκτικό προγραμματικό αμάλγαμα που περιλαμβάνει προτάσεις του είδους «247 ευρώ κατώτατο εγγυημένο εισόδημα», «προγράμματα επαγγελματικής επανακατάρτισης» για τους απολυμένους και άλλες κοινωνικές ασπιρίνες- λειτουργούν σαν αντίβαρο. β. Δεν είναι μόνο ο σεκταρισμός του ΚΚΕ και η κοινωνική αναξιοπιστία του ΣΥΝ που δεν επιτρέπουν στο προσεχές διάστημα μια μαζική στροφή της κοινωνικής βάσης του ΠΑΣΟΚ στα αριστερά. Πίσω απ αυτή την εξέλιξη, βρίσκεται η συνολική κρίση του αριστερού και εργατικού κινήματος, η ιδεολογική κρίση όχι μόνο της επαναστατικής στρατηγικής μετασχηματισμού της κοινωνίας, αλλά και της ρεφορμιστικής στρατηγικής που δένει τους μισθωτούς/ες με την καπιταλιστική κοινωνία στη βάση ρεαλιστικών βελτιώσεων του βιοτικού τους επίπεδου χωρίς αμφισβήτηση των σχέσεων ιδιοκτησίας. γ. Χρειάζονται κοινωνικές εμπειρίες μαζικής κλίμακας, «ιδρυτικά γεγονότα» μεγάλης ακτινοβολίας για να υπάρξουν αποκρυσταλλώσεις νέων ταξικών κοινωνικών και πολιτικών συσχετισμών. δ. Η προπαγάνδα και οι μεμονωμένες τακτικές μπορούν να συμβάλλουν στην προετοιμασία γι αυτές τις αλλαγές αλλά δεν μπορούν να τις παράγουν κιόλας. Η συζήτηση άρα για την κρίση της σοσιαλδημοκρατίας πρέπει να σχετικοποιηθεί απ αυτή την άποψη: δεν μπορούμε θεληματικά να δημιουργήσουμε ένα μαζικό αντικαπιταλιστικό φορέα απ αυτή την κρίση της σοσιαλδημοκρατίας. Αλλά γενικά μπορούμε να βρούμε τους όρους για την εμφάνισή του στην απόσταση της σημερινής σοσιαλδημοκρατίας από την κοινωνική της βάση. δ. Όπως θα δούμε και στην πραγμάτευση των αδιεξόδων της επίσημης αριστεράς, οι μετατοπίσεις των παραδοσιακών εργατικών κομμάτων δεν σηματοδοτούν ένα «τέλος του ρεφορμισμού». Γενικά, όσο θα υπάρχει καπιταλισμός, σε μη επαναστατικές συνθήκες, η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων θα συνεχίζει να στρέφεται για την υπεράσπιση των συμφερόντων της, πρώτα και κύρια, σε κόμματα που θα ενσωματώνουν (ανεξάρτητα απ το πόσο στρεβλά και ανακόλουθα το κάνουν) τα συμφέροντα αυτά εντός του καπιταλιστικού συστήματος. Ειδικά, αυτά τα κόμματα θα προτείνουν ανάλογα με τη συγκυρία νέα σημεία ισορροπίας ανάμεσα στα συμφέροντα των καταπιεσμένων και εκείνα των αρχουσών τάξεων: χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό που συμβαίνει με την εμφάνιση του νεορεφορμιστικού σχεδίου τύπου Refondazione και του κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς σαν απάντηση μιας σειρά κομμάτων, προερχόμενων από την κρίση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, στη σχετική ανάκαμψη των κινημάτων μετά το 1995 (Γαλλικός Δεκέμβρης και ιδιαίτερα μετά το κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης) και στην κατεύθυνση της ενσωμάτωσής τους στην κεντροαριστερή διαχείριση. Ωστόσο τα σημεία ισορροπίας ανάμεσα στις δύο αντιτιθέμενες κοινωνικές τάξεις, που προτείνει αυτή τη στιγμή η σοσιαλδημοκρατία, την καθιστούν εντελώς ανίκανη για οποιαδήποτε αντιπολίτευση στη νεοφιλελεύθερη επίθεση της Ν.Δ. και δεν ενσωματώνουν στο ελάχιστο τις ανάγκες και τα συμφέροντα των εργαζομένων. ε. Αν η ανάγκη της κοινής δράσης σε συνδικαλιστικό και κινηματικό επίπεδο με τομείς του ΠΑΣΟΚ πρέπει να συνδυάζεται με την κατάδειξη ότι η εναλλακτική πολιτική πρόταση από τα αριστερά βρίσκεται «έξω» από το ΠΑΣΟΚ, η συσπείρωση γύρω από ένα νέο αντικαπιταλιστικό πόλο της αριστεράς, με πυρήνα δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής ριζοσπαστικής αριστεράς είναι το πρώτο βήμα για να αποκτήσει αυτή η προοπτική σάρκα και οστά. Η μακροπρόθεσμη απάντηση συνυφαίνεται με τη διαδικασία της αντικαπιταλιστικής ανασύνθεσης. ΚΚΕ: Στην ουρά Α. Η κινηματική άνοδος της προηγούμενης περιόδου αποτέλεσε μια σκληρή έμπρακτη δοκιμασία της πολιτικής του ΚΚΕ και ανέδειξε με τον πιο εύγλωττο τρόπο τα σημερινά όρια του. Όχι μόνο απέδειξε ότι απέχει τελείως από την εικόνα του «κόμματος της πρωτοπορίας» που καλλιεργεί, αλλά καταγράφηκε σαν μια δύναμη αντιμέτωπη με το κίνημα (φοιτητικό κίνημα) ή «στην ουρά» των κινητοποιήσεων (απεργία των δασκάλων). Μ εξαίρεση την κινητοποίηση των ναυτεργατών, η διασπαστική πρακτική του ΚΚΕ γίνεται ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην ανάπτυξη του κινήματος. Το πρόβλημα δεν είναι γενικά ότι το ΚΚΕ «δεν κλιμακώνει», δεν «οργανώνει σοβαρά τους αγώνες ώστε να νικήσουν». Δεν μπορούμε να προσπεράσουμε το γεγονός ότι στις δύο πιο μεγάλες κινητοποιήσεις στο χώρο της εκπαίδευσης και γενικά σπουδαιότερες κινητοποιήσεις του προηγούμενου διαστήματος διαδραμάτισε ανοιχτά υπονομευτικό ρόλο στην απαρχή τους, όταν έπρεπε να συγκεντρωθούν οι δυνάμεις για την πάλη, γιατί επιλέγει να μη λάβουν καν χώρα οι κινητοποιήσεις παρά να ξεδιπλωθούν χωρίς τον έλεγχο και την ηγεμονία του. Δεν μπορούμε όμως να μεί-

13 νουμε σε συμψηφιστικές γενικότητες και είναι ανάγκη να δούμε όλες τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις της πολιτικής του Το «πλαίσιο» πάνω από τον αγώνα Η επιμονή στο πλαίσιο (ταυτόχρονης καταδίκης της πολιτικής Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, κεφαλαίου, Ε.Ε., ΝΑΤΟ, Η.Π.Α. κ.ο.κ.) σε τόσες και τόσες περιπτώσεις διασπά τις ενωτικές αγωνιστικές διαθέσεις στη βάση πολλών κλάδων (εργαζόμενοι στους δήμους, δάσκαλοι, φοιτητικό κίνημα). Η προσχηματική επίκληση της «ταξικής καθαρότητας» και της «συνολικής γραμμής» είναι συνδυασμένο αποτέλεσμα μόνιμων και συγκυριακών χαρακτηριστικών της πολιτικής του: - Γενικά, το ΚΚΕ προτάσσει πρωταρχικά ένα δικό του πολιτικό σχεδιασμό πάνω και έξω από τις διεργασίες στους διαφορετικούς εργατικούς και κοινωνικούς χώρους γύρω από ανεξάρτητες κεντρικές κομματικές κινητοποιήσεις (προαποφασισμένες πορείες των «μαζικών μετώπων» του, προεκλογικές καμπάνιες κτλ). Αυτός είναι ο γενικός τρόπος «δουλειάς» του που όπως θα δούμε ανταποκρίνεται στα βαθύτερη φύση και στρατηγική του. - Ειδικά όμως υποτιμάει τις αγωνιστικές διαθέσεις σε συγκεκριμένους χώρους. Κάνει συγκεκριμένες λαθεμένες εκτιμήσεις. Υπήρξε μια σαφής υποτίμηση της εκρηκτικής δυναμικής της φοιτητικής μάζας ή των δασκάλων. Αντιμετώπισε αρχικά και τις δύο περιπτώσεις με τυπικό τρόπο: σαν να επρόκειτο για οποιαδήποτε τυχαίο ψήφισμα, απόφαση, πλαίσιο, όπου το μόνο που παίζεται είναι το συμβολικό κομματικό γόητρο. Η «αυτοαναφορική» αντίληψη πολιτικής παρέμβασης και η «μοιρολατρική» -όπως θα δούμε παρακάτω- εκτίμηση της περιόδου είναι «προκείμενες» που δεν επιτρέπουν στο αριστερό κόμμα με τη μεγαλύτερη κοινωνική εξάπλωση απ οποιοδήποτε άλλο να επικοινωνεί με τις ζωντανές διεργασίες της συνείδησης ακόμη και σε βασικούς χώρους παρέμβασής του. - Τα σεκταριστικά του χαρακτηριστικά παροξύνονται ιδιαίτερα σε βαθμό «απεργοσπασίας», ειδικά στους κοινωνικούς χώρους όπου αισθάνεται την πίεση απ τα αριστερά του. Η σεκταριστική αντιπαράθεσή του με οργανωμένες, σχετικά μαζικές, κινηματικές δυνάμεις της άκρας αριστεράς (ΕΑΑΚ στο πανεπιστήμιο, Συσπειρώσεις- Παρεμβάσεις σε εργατικούς χώρους) ωθεί το ΚΚΕ στην περιφέρεια των κινηματικών διεργασιών. Αντίθετα, στη σεκταριστική του αντιπαράθεση με το κυρίως με τις οργανωμένες δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ (όχι πάντα), που έχουν σε διαφορετικό βαθμό αμβλυμμένα κινηματικά αντανακλαστικά, είναι δυνατό, έστω επιλεκτικά, παροδικά ή με ασυνέπεια, να «πλειοδοτήσει» σε αγωνιστικές μορφές δράσης. Κοινός παρανομαστής της πολιτικής του σ όλες τις περιπτώσεις είναι η πρόταξη της αυτόκεντρης κομματικής παρέμβασης: όταν όμως έχει απέναντί του δυνάμεις της άκρας αριστεράς που δουλεύουν συστηματικά με κινηματικές μεθόδους (γενικές συνελεύσεις, απεργιακές κινητοποιήσεις, διαδηλώσεις), η διαφοροποίηση του παίρνει και χαρακτηριστικά ανοιχτά εχθρικά προς το κίνημα. Οι τακτικές της «αναδίπλωσης» Το ΚΚΕ αναγκάζεται να επιστρέψει στα κινήματα όταν «ξεπερνιέται» απ αυτά κάτω από την πίεση που προκαλεί η απομόνωση του: αφού προπαγανδίζει για δύο ολόκληρους μήνες ότι το φοιτητικό κίνημα «παίζει το παιχνίδι του ΠΑΣΟΚ», απομονώνεται σε κάθε γενική συνέλευση και δεν παίρνει ούτε τις ψήφους των μελών του, εξαναγκάζεται να παρουσιαστεί στα Συντονιστικά που ακριβώς συκοφαντούσε. Ακόμα και ένας ισχυρός γραφειοκρατικός κομματικός μηχανισμός που καλλιεργεί τον πιο ακραίο κομματικό πατριωτισμό αισθάνεται τη συθλιπτική πίεση ενός σαρωτικού μαζικού κινήματος. Στην περίπτωση αυτή άνοιξε το βάραθρο κάτω απ τα πόδια του κομματικού μηχανισμού: αυτό της αντίφασης ανάμεσα στην ιδεολογικοποιημένη εικόνα του ΚΚΕ ως «κόμματος του αγώνα» και την πραγματικότητα του αντιδραστικού του ρόλου. Με τη δυνατότητα οπορτουνιστικών ελιγμών από την καθοδήγηση που τρίζει το έδαφος κάτω από τα πόδια της από την αγωνία της νεολαιίστικης βάσης που «μπαίνει στο κόμμα για να αγωνιστεί» η κατάσταση επέβαλε στο ΚΚΕ διαδοχικές διορθώσεις της γραμμής του. Το ίδιο επαναλήφθηκε και στην περίπτωση της απεργίας των δασκάλων: έπρεπε να περάσουν δύο μήνες απεργίας διαρκείας για να εμφανιστεί ένα μαζικό μπλοκ με σημαίες του ΠΑΜΕ σε μια διαδήλωση που οργανωνόταν από τη ΔΟΕ. Η μαγική εικόνα αποκατάστασης της «ενότητας του εργατικού κινήματος» πέρασε μέσα μια επώδυνη εμπειρία με μεγάλο κόστος για τις δυνάμεις του ΚΚΕ. Περιχαρακωμένος «ηρωισμός» Ακόμη και στις περιπτώσεις που η «υπόθεση είναι δική του», γιατί συγκεντρώνονται οργανωμένες δυνάμεις του, και επιλέγει μαχητικές μορφές κινητοποιήσεις (απολύμενοι ΣΕΞ-ΦΟΡΜ, Νάουσας ), χαράζει μια «υγειονομική ζώνη» γύρω από τους αγωνιζόμενους/ες. Αντιλαμβάνεται το συντονισμό και την αλληλεγγύη ως κομματική κινητοποίηση των ελεγχόμενων από το ίδιο το ΚΚΕ σωματείων. Οι αγώνες βυθίζονται στη «λήθη της επικαιρότητας» και το μαχητικό δυναμικό των μελών του ξοδεύεται χωρίς αποτέλεσμα. Το πρακτικό αποτέλεσμα αυτών των μαχητικών κινητοποιήσεων δεν διαφέρει τελικά από εκείνο που είχε η τακτική της άρνησης του αγώνα των συνδικαλιστών του ΣΥΝ στην περίπτωση του εργοστασίου της Palco. Β. Η αποτίμηση του ρόλου του ΚΚΕ στους κοινωνικούς αγώνες της περιόδου πρέπει να συμπληρωθεί από μια αποτίμηση της αιτηματολογίας και των επεξεργασιών του: Μενού αιτημάτων και «μοιρολατρία» Το ΚΚΕ διατυπώνει ένα «αιτηματολόγιο» (βασικός μισθός 1200 [ή περισσότερα ] ευρώ, 35ωρο-7ωρο-5νθημερο, μείωση του συντάξιμου χρόνου, κατάργηση εργατικών εισφορών για την ασφάλιση κ.ο.κ.) αρκετά πιο προωθημένο απ το ΣΥΝ και ενδεχομένως στις συγκεκριμένες διατυπώσεις του πιο ισορροπημένο και γειωμένο και από τομείς της ριζοσπαστικής αριστεράς που κινούνται ανάμεσα στο μαξιμαλισμό (ΝΑΡ) και το μινιμαλισμό (Μ-Λ οργανώσεις). Διατυπώνεται όμως «ξερά», τυπολατρικά, και διακηρυκτικά, αντιπαραθετικά ως «πλαίσιο» και όχι διαλεκτικά με τις ζωντανές διεκδικήσεις των ίδιων των κινημάτων. Τα θέτει ως «μέτρο» με το οποίο μετράει τα κινήματα και στην πραγματικότητα δεν κάνει καμία συγκεκριμένη ουσιαστική προπαγάνδα για κανένα απ αυτά! Οι καμπάνιες για τη «φτώχεια της λαϊκής οικογένειας» μένουν ασύνδετες από οποιοδήποτε συγκεκριμένο αγώνα. Αλλά ακόμη και σε περιπτώσεις, που διατυπώνει συγκεκριμένες διεκδικήσεις για κινηματικές κινητοποιήσεις στις οποίες εμπλέκεται άμεσα, όπως στο ζήτημα της ανέργων της Νάουσας. Θα μείνουμε σ αυτό σαν ένα τυπικό παράδειγμα (ανάλογο είναι και εκείνο της Sex-Form): Το ΚΚΕ πρότεινε: * Εξίσωση της αποζημίωσης των απολυμένων εργατοτεχνιτών με την αποζημίωση υπαλλήλου * Επίδομα ανεργίας στο 80% του βασικού μισθού χωρίς προϋποθέσεις και περιορισμούς για όλο το διάστημα της ανεργίας * Το διάστημα της ανεργίας να αναγνωρίζεται σαν συντάξιμος χρόνος. Πλήρης δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για τον άνεργο και την οικογένειά του. * Ο άνεργος που έχει συμπληρώσει το 50ο έτος της ηλικίας του και παραμένει άνεργος για δύο χρόνια, δικαιούται πλήρη κύρια και επικουρική σύνταξη εφόσον έχει συγκεντρώσει 4050 ένσημα. Τα μέτρα αυτά θα αποτελούσαν πραγματική ανακούφιση για τους ανέργους αλλά το ΚΚΕ δεν έχει τίποτα να προσθέσει για το πώς θα πραγματοποιηθούν: Το ΚΚΕ δεν βάζει ζήτημα φορολόγησης του κεφαλαίου προκειμένου να χρηματοδοτήσει το πρόγραμμα που προτείνει. Η Α. Παπαρήγα σε συνέντευξη τύπου που έδωσε αφορμή την 13

14 παραπάνω πρόταση είπε χαρακτηριστικά: «Δεν μας απασχολεί καθόλου που θα βρεθούν τα χρήματα. Αυτά υπάρχουν. Είναι θέμα της κυβέρνησης να βρει τα χρήματα. Από αυτούς που κερδίζουν σε βάρος των εργαζομένων.» Το ΚΚΕ επίσης δεν βάζει θέμα δήμευσης χωρίς αποζημίωση των επιχειρήσεων που κλείνουν ή μεταφέρονται σ άλλες χώρες. Στην ίδια συνέντευξη τύπου η Α. Παπαρήγα είπε: «Εμείς είμαστε αντίθετοι να φεύγουν. Τι να πούμε. Να μη φεύγουν οι επιχειρήσεις; Το λέμε. Και λοιπόν;» Μπροστά στις απολυμένες εργάτριες της Sex-Form η γ.γ. του ΚΚΕ τόνισε: «Δεν είναι θέμα του ενός ή του άλλου καπιταλιστή. Το πρόβλημα είναι με τον ίδιο τον καπιταλισμό». Σωστά μόνο με την ανατροπή του καπιταλισμού θα λυθεί το πρόβλημα της ανεργίας. Αλλά οι άνεργοι/ες της Νάουσας, της Sex-Form και της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν την ανατροπή του καπιταλισμού. Το ζήτημα δεν είναι να περιμένουν είναι να συνδέσουν το σημερινό αγώνα τους με τον ευρύτερο στρατηγικό αγώνα για την ανατροπή του καπιταλισμού. Είναι να αγωνιστούν τώρα για να νικήσουν πάνω στα άμεσα αιτήματά τους, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση στις κινηματικές μορφές αυτοργάνωσής τους, να στήσουν μεταβατικές γέφυρες με τον αγώνα για την ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας. Το ΚΚΕ έμμεσα αναγνωρίζει τη ματαιότητα των αγώνων, καλεί τους εργαζόμενους γι αυτό το λόγο να μετατρέψουν την οργή τους σε κοινοβουλευτική ενίσχυσή του το «Κόμμα» θα παλέψει ενάντια στον καπιταλισμό- ακόμη και αν χρειαστεί η ανατροπή του καπιταλισμού να περάσει από αλληλοδιάδοχες ήττες των εργαζομένων. Η μετέωρη φύση του ελληνικού καπιταλισμού ( για συμπλήρωση) «Ξαναγράψιμο» της ιστορίας Σε ιδεολογικό επίπεδο, παρουσιάζει ενδιαφέρον η συστηματική προσπάθεια του ΚΚΕ μέσω της ΚΟΜΕΠ και του Ριζοσπάστη για επαναπροσέγγιση της ιστορίας του. Βασικά η ανάκτηση της ιστορίας του περνάει μέσα από δυο κατευθύνσεις που δεν συγκλίνουν πάντα: * «Αναθεωρεί» με διαδοχικές ψηλαφητές κινήσεις βασικές γραμμές της πολιτικής του ΚΚΕ στη διάρκεια του μεσοπολέμου και της κατοχής (από την 6η ολομέλεια του 34 τουλάχιστον): την ανάλυση για τον αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα της επανάστασης στην Ελλάδα, την πολιτική ταξικών συνεργασιών στα πλαίσια του ΕΑΜ, τις τακτικές του ΚΚΕ μετά την απελευθέρωση (Δεκεμβριανά, Βάρκιζα). Αυτές οι «αναθεωρήσεις» διατυπώνονται διακριτικά στην ΚΟΜΕΠ και λιγότερο στο Ριζοσπάστη, χωρίς τυμπανοκρουσίες. Η 14 πολιτική του ΚΚΕ εκείνης της περιόδου αποδίδεται απλά σε «δεξιά λάθη» της ηγεσίας (η έννοια της γραφειοκρατίας απουσιάζει εντελώς) και η σχετική συζήτηση στοχεύει να πείσει τη νέα γενιά στελεχών του ότι το ΚΚΕ διαθέτει τώρα πλέον μια συνεπή επαναστατική γραμμή. * Αντίθετα, καταγίνεται δημόσια, ανοιχτά και συστηματικά αποδύεται σε μια «υπεράσπιση» του ιστορικού διεθνούς σταλινισμού: από τη συνεχή δοξολογία στα «πολιτιστικά, τεχνικά και επιστημονικά επιτεύγματα της ΕΣΣΔ» μέχρι, κυρίως, τα αφιερώματα στον Ισπανικό Εμφύλιο και την Ουγγαρέζικη «αντεπανάσταση» (κατά τους αρθρογράφους του Ριζοσπάστη) του 56 με σκοπό την εκ των υστέρων δικαίωση του σταλινισμού. Σ όλες τις περιπτώσεις η απολογητική του σταλινισμού συνοδεύεται από -αν και ηπιότερη απ ό,τι στο παρελθόν- μεθοδική συκοφάντηση όλων των ανταγωνιστικών προς το σταλινισμό ιστορικών ρευμάτων του κομμουνισμού με προεξάρχον, «φυσικά», το τροτσκιστικό. * Πρακτικά οι θεωρητικές, ιδεολογικές και ιστορικές τοποθετήσεις απ το χώρο του ΚΚΕ ευνοούν μια «ταύτιση» με τη λεγόμενη «τριτοπεριοδική» φάση της Κομιντέρν, η οποία θεωρείται ότι ταιριάζει περισσότερο με τη σημερινή τακτική του ΚΚΕ. Γ. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω είναι δόκιμο να χαρακτηρίσουμε το ΚΚΕ ως εξής διορθώνοντας ασαφείς αναλύσεις της προηγούμενης συνδιάσκεψής μας: Το ΚΚΕ είναι ένα ρεφορμιστικό κόμμα που η κύρια επιδίωξη του είναι η κοινοβουλευτική του ενδυνάμωση. Σ αυτή την υποτάσσει στρατηγικά την παρέμβασή τους στους κοινωνικούς αγώνες και όχι το αντίστροφο. Το ΚΚΕ είναι ειδικά ένα σταλινικό ρεφορμιστικό κόμμα: όχι μόνο σε ιδεολογικό επίπεδο, αλλά και στο επίπεδο της οργανωτικής του δομής και κυριότατα στην εχθρική του σχέση με την ανεξάρτητη δράση των καταπιεζομένων. Προάγει μια πατερναλιστική και εργολαβική σχέση με το κίνημα. Δύναμη του είναι η ακινησία της εργατικής τάξης. Κάθε αυθεντικό ανοδικό κύμα της ταξικής πάλης το έχει ξεπεράσει και θα το ξεπερνά. Το ΚΚΕ είναι φορέας μιας ηττοπαθούς γραμμής μέσα στους κοινωνικούς αγώνες. Μετά την πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ξέμεινε χωρίς στρατηγική πυξίδα. Τα μικρομεσαία στελέχη της κομματικής γραφειοκρατίας που δεν μπορούσαν να ανακυκλωθούν στο αστικό πολιτικό σύστημα (όπως συνέβη με τα κορυφαία στελέχη της παλιότερης ηγεσίας του ΚΚΕ το πρώτο μισό της δεκαετίας του 90) και ήταν «δεμένα» με την ύπαρξη του ίδιου του κόμματος ως τέτοιου ανέλαβαν τη σταδιακή ανασυγκρότησή του με τις δοκιμασμένες οργανωτικές μεθόδους τους σε μια εποχή που το αριστερό ρήγμα της διάσπασης της ΚΝΕ-ΝΑΡ βυθιζόταν στην απογοήτευση και ο Συνασπισμός ήταν πλήρως ενσωματωμένος στο αστικό πολιτικό σύστημα της «δεύτερης μεταπολίτευσης». Αυτοί οι πολιτικοί και κοινωνικοί όροι το βοήθησαν να επαναφέρει τουλάχιστον την ηγεμονία και την αριθμητική του κατίσχυση στο εσωτερικό της αριστεράς σε καμία περίπτωση να επανέλθει στο επίπεδο κοινωνικής απήχησης της πρώτης περιόδου της μεταπολίτευσης. Ο «εμπειρισμός» και η ανάγκη να εκπονεί για πρώτη φορά πολιτικές για τον εαυτό του ήρθαν να καλύψουν το κενό της εξωτερικής πολιτικής της Μόσχας που πάλαι ποτέ έδινε τις «συντεταγμένες» της στρατηγικής του. Η σεκταριστική περιχαράκωση ήταν η απάντησή του στις τραυματικές του περιπέτειες («συγκυβέρνηση» και πολλαπλή διάσπασή του 89-91) που το οδήγησαν στο χείλος της καταστροφής. Υπό τους ταξικούς συσχετισμούς ωστόσο που διαμορφώθηκαν από τη δεκαετία του 90, το ΚΚΕ αναγκάζεται σε μια δεσμευτική σχέση με τομείς της εργατικής τάξης και της ριζοσπαστικής νεολαίας. Οι τύχες του είναι δεμένες με τον κόσμο της εργασίας και τους αγώνες. Σήμερα συσπειρώνει στις γραμμές του ένα μαζικό ριζοσπαστικό δυναμικό εργαζομένων και κυρίως νεολαίας, την οποία πολιτικοποιεί σε μια στρεβλή και παραφθαρμένη εκδοχή του μαρξιστικού σοσιαλισμού. Απ αυτή την άποψη είναι αναγκαία η διεξαγωγή μιας συστηματικής προπαγάνδας και ζύμωσης απ τις δυνάμεις του επαναστατικού μαρξισμού προσαρμοσμένης στα μέλη και τις επιρροές του προπάντων γύρω απ ανοιχτά ζητήματα της περιόδου αλλά ταυτόχρονα- και σε ιδεολογικό, θεωρητικό και ιστορικό επίπεδο. Τμήματα της οργανωμένης του βάσης ωστόσο μπορούν να αποδεσμευτούν μόνο με την εμφάνιση μιας κοινωνικά ορατής εναλλακτικής προοπτικής στα αριστερά του ΚΚΕ. ΣΥΝ: Αγωνιστές/τριες του ΣΥΝ συμμετείχαν με συνέπεια στο φοιτητικό κίνημα και στην απεργία των δασκάλων αλλά η κεντρική παρέμβασή του κόμματος περιορίστηκε σε μια «άχρωμη και άοσμη» σχέση «συμπαράστασης» και εξαντλήθηκε σε ένα δημοσιογραφικό-κοινοβουλευτικό σχολιασμό. Παρότι δεν μπορούμε να υπερτιμήσουμε την εργατική απεύθυνση του ΣΥΝ, είναι ένα αριστερό κόμμα με στοιχειωδώς πανελλαδική εμβέλεια. Η κεντρική επιλογή του μηχανισμού του όμως δεν ήταν η συνολική κινητοποίηση των μελών και των

15 επιρροών του στο πλευρό των αγώνων με κεντρικούς άξονες την αλληλεγγύη και το συντονισμό. Η κεντρική επιλογή του ήταν η «μάχη των δημοτικών». Έτσι στην εσωτερική ζωή του ΣΥΝ δεν διαταράχτηκαν οι συνηθισμένοι ρυθμοί κοινοβουλευτικής ρουτίνας, πολιτικής των media και ίντριγκας για την κατάρτιση των τοπικών ψηφοδελτίων του σε συμμαχία ή χωρίς το ΠΑΣΟΚ. Ούτε η αρμονική συνύπαρξη στο προεδρείο της ΓΣΕΕ ανάμεσα στην Αυτόνομη Παρέμβαση και την ΠΑ- ΣΚΕ σκιάστηκε από σύννεφα. Η συνταγή επιτυχίας Τσίπρα -που δεν έχασε διαδήλωση για διαδήλωση που να μην φωτογραφηθεί- έριξε το πέπλο της πάνω στο γενικό προσανατολισμό στην «ευρύτερη κεντροαριστερά» (Πανούσης στην Υπερνομαρχία, Πλωμαρίτης στη Νομαρχία Θεσσαλονίκης, Δημαράς στο Δήμο Πάτρας, παρά τον αριστερό βερμπαλισμό του Α. Αλαβάνου) και το πλήθος των «χρισμένων» από την Κουμουνδούρου υποψηφίων-στελεχών που ελίσσονται μέσα στις τοπικές τους κοινωνίες με όρους καθαρά αστικής πολιτικής αναπτύσσοντας συμμαχίες και πελατειακές σχέσεις που τους αναδεικνύουν σε τοπικούς παράγοντες, ενώ αναπτέρωσε τις πολλάκις τσακισμένες ελπίδες των μικρών συμμάχωνδορυφόρων που εκστασιάζονται από τη «κινηματική» εκλογική μάχη του Δήμου Αθηναίων και τη μοντέρνα γραφιστική αισθητική της καμπάνιας Τσίπρα. Το πολιτικό σχέδιο του Συ.Ριζ.Α, της συσπείρωσης ενός ευρύτερου αγωνιστικού δυναμικού γύρω από το σημερινό Συνασπισμό συνεχίζει όμως να μας βρίσκει αντίθετους σήμερα με την ίδια συνέπεια με την οποία το αντιμετωπίσαμε πάντα: η ανακήρυξη του ΣΥΝ σε πόλο ανασύνθεσης σκοντάφτει επιπλέον σε δύο πολύ σημαντικά δείγματα της συγκυρίας. α. Το διαμορφωνόμενο «νεορεφορμιστικό» σχέδιο της Ιταλικής Refondazione και του Ευρωπαϊκού Κόμματος της Αριστεράς δεν μας αφήνει περιθώρια εφησυχασμού για τη στρατηγική του ΣΥΝ. Ο Μπερτινότι, ηγέτης της Ιταλικής Refondazione διακήρυσσε πριν από 4 χρόνια στο 1ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ στη Φλωρεντία «το τέλος του ρεφορμισμού». Πολλοί/ες που πίστεψαν ειλικρινά στο εγχείρημα του Συ.Ριζ.Α. αναφέρονταν ευθέως στη Refondazione και επιθυμούσαν την ελληνική εκδοχή της. Σήμερα ο Μπερτινότι είναι πρόεδρος της Ιταλικής Βουλής, το κόμμα του μοιράζεται υπουργεία στην κεντροαριστερή κυβέρνηση του Πρόντι και στηρίζει με τη ψήφο του την απόφαση της για παραμονή των ιταλικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν Δεν είναι μόνο ζήτημα «εκλεκτικών συγγενειών», δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο βασικός άξονας διεθνών συμμαχιών και σημείο αναφοράς του ΣΥΝ είναι το Ευρωπαϊκό Κόμμα της Αριστεράς, έμπνευση του ίδιου του Μπερτινότι, του οποίου η πλειοψηφία των συμμετεχόντων κομμάτων έχει συμμετάσχει, συμμετέχει ήδη ή αφήνει ανοιχτά τα περιθώρια να συμμετάσχει σε κεντροαριστερούς κυβερνητικούς συνασπισμούς. Ο ΣΥΝ λόγω της κοινωνικής του σύνθεσης (νέα μικροαστικά στρώματα, υψηλά αμειβόμενα μισθωτά στρώματα κτλ ήταν χαρακτηριστικές οι στατιστικές γύρω από την κοινωνική προέλευση των εκπροσώπων του στο τελευταίο του συνέδριο) και του βαθμού του εμπλοκής στο αστικό κράτος (δυσανάλογα μεγάλος αριθμός εκλεγμένων σε τοπικά αξιώματα, θέσεις οργανισμών κτλ σε σχέση με εθνικό του ποσοστό) τοποθετείται στρατηγικά στην προοπτική αυτού του νεορεφορμιστικού σχεδίου που μιλάει στο όνομα των κινημάτων και αναλαμβάνει να διαχειριστεί το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα των αστικών τάξεων. Στην ανάλυσή μας ο Συνασπισμός είναι ένα κόμμα που έχει βραχυπρόθεσμα στραφεί στους κοινωνικούς αγώνες (κυρίως στο κίνημα της αντιπαγκοσμιοποίησης), διατυπώνει ένα άνισο και εκλεκτικό ρεφορμιστικό πρόγραμμα που συνδυάζει «κοινούς τόπους» των κινημάτων με «θετικές προτάσεις» συμβατές ακόμη και με τη νεοφιλελεύθερη διαχείριση (κατώτατο εγγυημένο εισόδημα αποσυνδεδεμένο από το βασικό μισθό, επανακατάρτιση απολυμένων κτλ), στρατηγικά και μακροπρόθεσμα, ωστόσο, είναι προσανατολισμένο στον αστικό κοινοβουλευτισμό και τους θεσμούς τους αστικού κράτους. Πράγμα που σημαίνει τη μεσοπρόθεσμη δυνατότητα στη στροφή της συγκυρίας συμμετοχής του σε κυβερνητικό συνασπισμό με το ΠΑ- ΣΟΚ. Αυτό είναι βέβαια απλά μια δυνατότητα δεν υπάρχει όμως δυνατότητα μετασχηματισμού του σ ένα αντικαπιταλιστικό πόλο στην ελληνική κοινωνία. β. Τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που καταγράφηκαν το τελευταίο διάστημα δείχνουν μια εναλλακτική προοπτική: Πρώτο, σε γενικές γραμμές τα αγωνιζόμενα κομμάτια του ΣΥΝ συντάχτηκαν στο πλευρό των δυνάμεων της άκρας αριστεράς, υιοθέτησαν τα αιτήματα που αυτή έβαζε και έδρασαν μέσα από τις μορφές πάλης που κυρίως αυτή προωθούσε. Δεύτερο, σε μικρότερο βαθμό τάσεις ανταρσίας στη βάση του ΣΥΝ εκφράστηκαν και σ εκλογικό επίπεδο λόγω των παλινωδιών της ηγεσίας του ΣΥΝ στο πεδίο των συμμαχιών με το ΠΑΣΟΚ. Διαφωνούντες του Συνασπισμού μέχρι και συνοδοιπόροι του ΣΥΝ στο Συ.Ριζ.Α. συγκρότησαν κοινά ψηφοδέλτια μαζί με «σεκταριστές» της άκρας-αριστεράς με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση του δήμου Ζωγράφου. (Είναι χαρακτηριστικοί οι διαφορετικοί βαθμοί ανοχής της Κουμουνδούρου στις ανταρσίες της βάσης της: οι «αριστεροί αντάρτες» της τοπικής οργάνωσης του Ζωγράφου διαγράφονται, οι «δεξιοί αντάρτες» που υποστήριξαν το ψηφοδέλτιο Μπουτάρη στη Θεσσαλονική παραμένουν άθιχτοι.) Νομίζουμε ότι αυτές οι τάσεις επιβεβαιώνουν πια όχι αρνητικά μόνο, αλλά και θετικά την παλιότερη εκτίμησή μας ότι στο μειοψηφικό μεν, διάχυτο δε αντικαπιταλιστικό δυναμικό που βρίσκεται στο ΣΥΝ (και που μέχρι σήμερα δε συγκροτεί κάποια διακριτή αντικαπιταλιστική πλατφόρμα) πρέπει να αντιπροτείνουμε μια εναλλακτική αντικαπιταλιστική προοπτική που να δείχνει έξω από το ΣΥΝ και όχι να ενισχύουμε τις αυταπάτες αναγορεύοντας το κόμμα του σε «πυλώνα» ανασύνθεσης και ενότητας. Για μας, η μόνη δύναμη που μπορεί να παίξει τέτοιο αποφασιστικό ρόλο στην είναι η εξωκοινοβουλευτική ριζοσπαστική αριστερά στην κατεύθυνση μιας ανασύνθεσης και μιας ενότητας που θα είναι αντικαπιταλιστική. Αντικαπιταλιστική ανασύνθεση Κωδικά, είδαμε μέχρι τώρα τη δυνατότητα της εμφάνισης ενός αντικαπιταλιστικού πόλου στη σύγκλιση βασικών δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς που θα μπορούσαν να διεμβολίσουν ρεύματα που αποδεσμεύονται από το ρεφορμισμό σ αντικαπιταλιστική κατεύθυνση και να επικοινωνήσουν με τις νέες πρωτοπορίες των κοινωνικών κινημάτων με αντικειμενικό σκοπό την προβολή στην πολιτική σφαίρα των συμφερόντων και των ελπίδων εκείνων των τμημάτων των καταπιεζόμενων που δεν έχουν μείνει πολιτικά απογυμνωμένα από τη νεοφιλελεύθερη μετατόπιση της σοσιαλδημοκρατίας και την κρίση του σταλινισμού. Περιγράψαμε αυτό τον πόλο ως ένα αντικαπιταλιστικό πολιτικό φορέα ανεξάρτητης ταξικής πάλης κοινωνικά ορατό μ εθνική πολιτική εμβέλεια και τη διαδικασία της αντικαπιταλιστικής ανασύνθεσης σαν διαδικασία μεταβολής των συσχετισμών στο εργατικό κίνημα υπέρ των επαναστατών/ τριών και σε βάρος του ρεφορμισμού. Επιμείναμε ότι η πορεία που θα οδηγούσε σ αυτόν θα έπρεπε να ανοίξει το δρόμο της ανάμεσα στη σεκταριστική περιχαράκωση που ταλανίζει τον κύριο όγκο της («εθνοκομμουνιστικής», σταλινογενούς, μαοϊκής, «αλτουσεριανής»- πάνω απ όλα εκείνης που στοιχιζόταν πίσω από το ΜΕΡΑ) ριζοσπαστικής αριστεράς και τη δορυφοριοποίηση γύρω από ένα από τους δύο ρεφορμιστικούς πόλους, (κυρίως το ΣΥΝ), που προκρίνει ένα σημαντικό κομμάτι του ρεύματος του ανανεωτικής κομμουνιστικής, μια μερίδα της μαοϊκής και δυστυχώς μια σημαντική μερίδα της διεθνιστικής αριστεράς. Οι συσχετισμοί στη ριζοσπαστική αριστε- 15

16 ρά όπως διαμορφώθηκαν στη διάρκεια του αντιπαγκοσμιοποιητικού κινήματος απομάκρυναν στα μάτια μας το πρακτικό ενδεχόμενο άμεσης έναρξης ουσιαστικών διεργασιών σ αυτή την ενωτική κατεύθυνση: Από τη μία το εγχείρημα της Πρωτοβουλίας Αγώνα που συγκέντρωσε τον κύριο όγκο της άκρας αριστεράς υπό τη σεκταριστική ηγεμονία του ΝΑΡ και του ΜΕΡΑ από όπου πήγασαν πρωτοβουλίες για ένα πόλο της αντικαπιταλιστικής αριστεράς βασισμένο στα κεκτημένα αυτής της Πρωτοβουλίας Από την άλλη η πλατιά συσπείρωση δυνάμεων στο Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ, το οποίο αποφασίσαμε και εμείς να οικοδομήσουμε ως μορφή οργάνωσης του κινήματος της αντιπαγκοσμιοποίησης στην Ελλάδα, λειτούργησε ως προθάλαμος του Συ.Ριζ.Α, μιας «συμφωνίας-πακέτο» και «εκλογικής συμπαράταξης» με τον αριστερό σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό του ΣΥΝ. Το συμπέρασμα που συνόδευσε αυτές τις εξελίξεις ήταν ότι έπρεπε προσωρινά να αρκεστούμε στην ανάγνωση των αντικειμενικών δυνατοτήτων, την προπαγάνδιση της προοπτικής της αντικ. ανασύνθεσης και την αναμονή αλλαγών της συγκυρίας. Αυτή τη στιγμή πρέπει να εξετάσουμε αν και σε ποιο βαθμό αυτοί οι όροι έχουν τροποποιηθεί, να εντοπίσουμε εκείνες τις δυναμικές που θα καταστήσουν το στόχο της ανασύνθεσης κάτι περισσότερο από αντικείμενο προπαγάνδας. 1. Ένα από τα πιο βασικά και ελπιδοφόρα σημεία στη συγκυρία, όπως καταδείξαμε παραπάνω στην αποτίμηση των αγωνιστικών εμπειριών της περιόδου, είναι ο ρόλος πρωταγωνιστή στις περισσότερες κινητοποιήσεις των δυνάμεων της ριζοσπαστικής και άκρας αριστεράς μέσα από τις συσπειρώσεις-παρεμβάσεις στους εργασιακούς χώρους και τα σχήματα της ΕΑΑΚ στα πανεπιστήμια. Παρά τις οσοδήποτε σοβαρές επιμέρους κριτικές, αποτελούν την εμπροσθοφυλακή των αγώνων -ειδικά εκεί όπου έχουν μακροχρόνιο ρίζωμα. Γεγονός αποφασιστικής σημασίας αν αναλογιστούμε πάλι το ρόλο ουραγού των δυο ρεφορμιστικών κομμάτων της αριστεράς. Η εμπειρία των αγώνων επιβεβαιώνει την επιλογή να συμμετέχουμε και να οικοδομούμε αυτά τα αντικαπιταλιστικά σχήματα. Ωστόσο η ανάπτυξή των εργατικών σχημάτων είναι εξαιρετικά άνιση και οι δομές οριζόντιας δικτύωσής του ούτε καν στοιχειώδεις. Από την άλλη ο ειδικός τύπος πολιτικοποίησης στο ελληνικό φοιτητικό κίνημα στον οποίο μετέχουν τα ΕΑΑΚ δεν μπορεί να εξαχθεί έξω απ τα πανεπιστήμια. Θα ταν λάθος να περιμένουμε αυθόρμητα απ αυτές τις δικτυώσεις να προκύψουν διεργασίες πολιτικής ανασύνθεσης της ριζοσπαστικής αριστεράς. Και αντίστροφα: Θα ήταν λάθος οι οργανώσεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς 16 να αντιμετωπίσουν αυτά τα σχήματα ως ιμάντα μεταβίβασης του πολιτικού τους σχεδίου ή ιδιότυπο κοινωνικό μέτωπό τους. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στο εύρος, την εμβέλεια και την πανσπερμία των δυνάμεων και των ευαισθησιών που εκφράζονται και ενεργούν στο εσωτερικό τους σε βαθμό να περιλαμβάνουν τάσεις που δεν θα έμπαιναν κατά πάσα πιθανότητα σε διαδικασίες αντικαπιταλιστικής ανασύνθεσης της ριζοσπαστικής αριστεράς. Αυτό ίσως για άλλους είναι αδυναμία, κατά την άποψή μας είναι η δύναμη τέτοιων κοινωνικών δικτύων. Μια διαδικασία όμως αντικαπιταλιστικής ανασύνθεσης που δεν αντλούσε τις εμπειρίες της, δεν θα αναφερόταν στα κεκτημένα και θα αξιοποιούσε τις επεξεργασίες αυτών των σχημάτων θα ήταν πρακτική αδύνατη. Το ζητούμενο είναι μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα σε διαδικασίες πολιτικής ανασύνθεσης και στα κινηματικά δίκτυα στα οποία πρωταγωνιστούν οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς. 2. Τα αποτελέσματα των τελευταίων δημοτικών παρόλο που ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν δυνατό να επιχειρήσουμε ανέμελα γενικεύσεις για το εθνικό πολιτικό επίπεδο με βάση αυτά- εμφάνισαν μια δίχως προηγούμενη άνοδο των ψηφοδελτίων που στηρίζονταν αποκλειστικά ή πρωταγωνιστικά από τμήματα της ριζοσπαστικής αριστεράς. Η ενίσχυση των ψηφοδελτίων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς και η εκλογή συμβούλων σε μια σειρά από μεγάλες γειτονιές της Αθήνας (Ζωγράφου, Βύρωνας, Νέα Σμύρνη, Περιστέρι), την εργατική Πάτρα και τη Νομαρχία Αχαΐας είναι κάτι που δεν έχει συμβεί ξανά. Οι δημοτικές εκλογές έδειξαν ότι ο ριζοσπαστικός πολιτικός λόγος, στον βαθμό που γειώνεται σε ιδιαίτερους κοινωνικούς χώρους και βρίσκει αντίκρισμα, με διάρκεια και όχι αποσπασματικότητα, σε συγκεκριμένες πρακτικές, μπορεί να αποκτήσει μια εμβέλεια κατά πολύ μεγαλύτερη εκείνης των υπαρχουσών, περιθωριακών πολιτικά, ακροαριστερών οργανώσεων. Μολονότι αυτή η άνοδος δεν υποδηλώνει και μιαν αντίστοιχη αύξηση του βαθμού αυτοοργάνωσης και αυτενέργειας, ούτε κι απαραίτητα μια όξυνση της ταξικής συνείδησης, από πλευράς όσων στήριξαν με την ψήφο τους αυτά τα ψηφοδέλτια, αποτελεί όμως ένα ακόμα σημαντικό δείγμα των πραγματικών δυνατοτήτων μιας αντικαπιταλιστικής πολιτικής στρατηγικής. Γιατί οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής αριστεράς εμφανίζονται και πραγματικά είναι νέες και άφθαρτες από κάθε μορφή διαχείρισης της εξουσίας. Μια τέτοια δυναμική θα ήταν λογικά αρκετά πιο περιορισμένη στο εθνικό εκλογικό επίπεδο ακόμη και αν συμπαρατασσόταν όλο το φάσμα της ριζοσπαστικής αριστερής, αλλά θα ξεπερνούσε κατ αρχήν αυτή εγχειρημάτων τύπου ΜΕΡΑ. Φυσικά δεν τη φανταζόμαστε σαν μια τεχνητή συγκόλληση της τελευταίας στιγμής, όπως θα δούμε και στη συνέχεια. Χαρακτηριστική όμως είναι η περίπτωση της Υπερνομαρχίας Αττικής: Στη διάρκεια του καλοκαιριού πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με πρωτοβουλία της ΑΡ.Α.Ν για μια κοινή εκλογική παρέμβαση της ριζοσπαστικής αριστεράς στην Υπερνομαρχία. Σ αυτές παρευρέθηκαν με σκοπό να συμμετάσχουν οι πιο μαζικές οργανώσεις της άκρας αριστεράς (ΚΟΕ, ΣΕΚ, ΝΑΡ: μια σπάνια σύμπτωση). Χάρη σε κλασικούς σεκταριστικούς ελιγμούς, ηγεμονίστικες συμπεριφοράς αλλά και μια πλατιά διαδεδομένη πεσιμιστική διάθεση (που και εμείς σημειωτέον συμμεριζόμασταν) το εγχείρημα ναυάγησε. Όμως εκ των υστέρων φάνηκε καθαρή η υποτίμησή μας στις δυνατότητες εκλογικής καταγραφής της ριζοσπαστικής αριστεράς. Δύο μεμονωμένα ψηφοδέλτια του ΣΕΚ και του ΜΛ-ΚΚΕ πήραν μαζί 2,2%! Ένα ενωτικό εγχείρημα θα μπορούσε άνετα να πάρει ένα αρκετά υψηλότερο ποσοστό, αν λάβουμε μάλιστα ιδιαίτερα υπόψη την αρνητική διάθεση ενός τμήματος της εκλογικής βάσης του ΣΥΝ προς την «κεντροαριστερή υποψηφιότητα» Πανούση. Πρέπει να αποτιμήσουμε την περίπτωση της υπερνομαρχίας τελικά σαν μια ακόμη χαμένη ευκαιρία Ο σεκταρισμός, ο μικρο-ηγεμονισμός και ο κατακερματισμός των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς παραμένει το μεγαλύτερο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί για να εκμεταλλευτεί τις πραγματικές δυνατότητές της. 3. Τα εγχειρήματα της προηγούμενης περιόδου μοιάζουν χρεοκοπημένα (τόσο η Πρωτοβουλία Αγώνα, όσο και ο Συ.Ριζ. Α.). Οι διαφορετικές στρατηγικές όμως παραμένουν. Ουσιαστικά πιο ισχυρή παραμένει (λόγω του βάρους με υλικούς όρους που έχει ακόμη και ο ΣΥΝ σαν ρεφορμιστικό κόμμα) η σύμπλευση με το νεορεφορμιστικό σχέδιο της αγκίστρωσης σ ένα «έτοιμο» γραφειοκρατικό κοινοβουλευτικό μηχανισμό. Σε μια προσωρινή επανασυσπείρωση σε πολιτικό αλλά και εκλογικό επίπεδο, του Συ.Ριζ.Α. μ αυτή ή την άλλη μεταμφίεση και στεφανωμένο με τις δάφνες Τσίπρα, είναι αναγκαίο να ορθώσουμε ένα ανταγωνιστικό ρεύμα όχι απλά και μόνο στρατηγικής κατεύθυνσης αλλά τοποθετημένο στη συγκυρία: ο ΣΥΝ και οι δορυφόροι του θα διεκδικήσουν πάλι μια περιορισμένη μεν σε εθνικό επίπεδο, αλλά υπαρκτή και απόλυτα σημαντική από τη σκοπιά της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, κινηματική ψήφο και μια συσπείρωση ενός αγωνιστικού δυναμικού για να υποστηρίξει τον εκλογικό μηχανισμό του ΣΥΝ (πράγμα που έγινε στο Δήμο της Αθήνας), που εξίσου διεκδικεί ή πρέπει να διεκδικήσει η ριζοσπαστική αριστερά για τον εαυτό της.η οργανωτική αδυναμία, οι σεκταριστικοί ηγεμονισμοί, ο κατακερματισμός των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς συνεχίζουν ν αποτελούν το βασικό εμπό-

17 διο στην προσπάθεια συγκρότησης ενός κοινωνικά ορατού αντικαπιταλιστικού πόλου της ριζοσπαστικής αριστεράς. Καμία απ τις σημερινές οργανώσεις δεν μοιάζει ικανή να παίξει ένα πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια τέτοια διαδικασία. Υπάρχει ένα σαφές χάσμα ανάμεσα στις αντικειμενικές δυνατότητες -που διαπιστώσαμε παραπάνω- και το επίπεδο ανάπτυξης και «αυτοσυνείδησης» των βασικών οργανώσεων της ριζ. αριστεράς. Η μόνη αντικειμενική πίεση που κάθε φορά φέρνει τις οργανώσεις «κοντά» είναι αυτή των κεντρικών εκλογικών μαχών (εθνικές εκλογές κτλ). Ο χρόνος όμως που απαιτείται για τη διαμόρφωση «πολιτικών συμφωνιών» ώστε να μπορέσουν οι οργανώσεις να δράσουν από κοινού ξεφεύγει απ τα στενά όρια κάθε προεκλογικής συγκυρίας. 4. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περάσουμε από το σχολιασμό και την προπαγάνδα σταδιακά σε πολιτικές πρωτοβουλίες που θα στοχεύουν * α. στην ενοποίηση της συζήτησης για τον αντικαπιταλιστικό πόλο και την κοινή δράση με εκείνες, πρωταρχικά, τις δυνάμεις της με τις οποίες συμφωνούμε περισσότερο (ΑΡΑΝ, ΑΡΑΣ) και σύμφωνα με τις αναλύσεις μας κινούνται με μεγαλύτερη συνέπεια στην κατεύθυνση ενός μαζικού αντικαπιταλιστικού πόλου σε διάσταση με τις σεκταριστικές αντιλήψεις των ΝΑΡ-ΜΕΡΑ. * β. τη δημιουργία ενός ρεύματος που θα ασκεί πίεση τόσο στις οργανώσεις που έχουν μια σεκταριστική αντίληψη για τον αντικαπιταλιστικό πόλο, όσο και εκείνες που ταλαντεύονται διαρκώς προς το ΣΥΝ. Αν δεν μπορεί αυτό το ρεύμα να συγκροτήσει έμπρακτα ένα πρώτο έμβρυο ενότητας στη μορφή μιας προσαρμοσμένης στις σημερινές συνθήκες νέας «Πρωτοβουλίας για τη Κοινή Δράση της Ριζοσπαστικής Αριστεράς» -που αποτελεί το βασικό μας στόχο- θα μπορεί τουλάχιστον στοιχειωδώς να αντιπαραθέτει στο νεορεφορμιστικό σχέδιο απορρόφησης των κοινωνικών αντιστάσεων στην εκλογική δεξαμενή του Συ.Ριζ.Α. και τις πραγματιστικές τακτικές των οργανώσεων της ριζ. αριστεράς που προσανατολίζονται σ αυτό. * γ. την προετοιμασία έγκαιρα ευνοϊκών όρων και για μια εκλογική παρέμβαση των δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς στις επόμενες εθνικές εκλογές. 5. Ακόμη πιο συγκεκριμένα όσον αφορά εμάς σαν οργάνωση πρέπει να βγάλουμε τα διδάγματα από την ίδια την εμπειρία μας. Βρισκόμαστε ολοένα και περισσότερο κοντά, δρούμε ολοένα και περισσότερο από κοινού: σε εργατικά σχήματα, σε φοιτητικά σχήματα, σε τοπικά σχήματα με δυνάμεις από τις οποίες μέχρι χθες θεωρούσαμε ότι μας χώριζε το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ. Ακόμη και σε επίπεδο διεθνών δικτυώσεων στις οποίες πραγματικά συμμετέχουμε (π.χ. το Ευρωπαϊκό Φοιτητικό Φόρουμ) βρεθήκαμε μαζί τους!. Σήμερα όμως δεν μπορούμε να μην παραδεχτούμε ότι το Ελ.Κ.Φ. φθίνει διαρκώς, παρ όλο που οι δομές συντονισμού του διεθνούς κινήματος παραμένουν ένας σταθερό σημείο αναφοράς για τα κινήματα σ ευρωπαϊκή και διεθνή κλίμακα όπως έδειξε η εμπειρία των Παγκόσμιων Φόρουμ σε Καράκας, Μπαμακό και Καράτσι και του Ευρωπαϊκού Φόρουμ της Αθήνας. Ο άξονας των συμμαχιών-συνεργασιών μετατοπίζεται προς τον ευρύτερο χώρο της άκρας αριστεράς πέραν του Ελλ. Κοιν. Φόρουμ. Αυτό πρέπει να αντικατοπτριστεί μ ένα συνειδητό τρόπο στο σχεδιασμό μας και απαιτεί μια ολοένα και πιο βαθιά εμπλοκή στις πρωτοβουλίες, διεργασίες και συζητήσεις αυτού του χώρου. 17

18 Μηνάς φ., Κώστας Β., Ελένη φ. Πρόταση για πολιτικό κείμενο 18 Για τους διεθνείς προσανατολισμούς Η σημασία της διεθνούς κατάστασης Μια βαθιά και σωστή κατανόηση της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας, και κατά συνέπεια ένας σωστός προσανατολισμός της δράσης των κομμουνιστών, δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στα εθνικά πλαίσια. Η έντονη αλληλεξάρτηση των διεθνών εξελίξεων, που ο καπιταλισμός στην ιμπεριαλιστική του φάση την έχει αναπτύξει στο έπακρο, αλληλοκαθορίζει και αλληλεπιδρά στις εξελίξεις της κάθε χώρας και υποχρεώνει τους επαναστάτες μαρξιστές, πολύ περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, να προσδιορίζουν την στάση τους και τη δράση τους πρώτα με κριτήριο τις διεθνείς εξελίξεις και μετά τις εθνικές. Να πως έβαζε το ζήτημα ο Π. Πουλιόπουλος, «διερμηνεύοντας τις ιδέες των δασκάλων του Επιστημονικού Κομμουνισμού»: «Κατ αρχήν, το κριτήριο αυτό (το εθνικό, ΣΣ) για τον καθορισμό του επαναστατικού στρατηγικού σκοπού που θα βάλει μπροστά του το προλεταριάτο, είναι ολότελα ψεύτικο. Αποτέλεσε πάντοτε τη θεωρητική βάση όπου στήριξε τα συμπεράσματά του και την πολιτική του ο εθνικορεφορμισμός και ο σοσιαλπατριωτισμός. Είναι αδύνατο, είναι καθαρός παραλογισμός να ζητούμε να βρούμε ποιο είναι το «αναγκαίο μίνιμουμ» υλικών προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό σε κάθε χώρα ξεχωριστά μέσα στην τωρινή περίοδο, όπου η διεθνική αλληλεξάρτηση των εθνικών οικονομιών και ο διεθνικός καταμερισμός έχουνε φτάσει σε υπέρτατο βαθμό και έχει δημιουργηθεί μια ενιαία παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία με όλη την αναρχική και ανισομερή λειτουργία του μηχανισμού της, μια παγκόσμια αγορά μαζί με έναν παγκόσμιο καταμερισμό της εργασίας και των παραγωγικών δυνάμεων» («Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ελλάδα; σ. 28, Εκδ. Νέοι Στόχοι) Κατά συνέπεια, είναι ακατανόητη και αδικαιολόγητη η άρνηση της πλειοψηφίας της ΚΕ να συζητηθεί και να διερευνηθεί το θέμα των διεθνών εξελίξεων και προσανατολισμών μας. Και είναι πιο ακατανόητο το γεγονός ότι 4 χρόνια μετά το 15ο Συνέδριο της Διεθνούς Οργάνωσης δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά ακόμα οι αποφάσεις του ώστε κάθε μέλος της ΟΚΔΕ Σπάρτακος να γνωρίζει προς τα που και γιατί προσανατολίζεται η οργάνωση. Έτσι, καλείται η οργάνωση να υλοποιεί εθνικές πολιτικές και προσανατολισμούς, που δικαιολογούνται και καθορίζονται στο όνομα κάποιων διεθνών αποφάσεων και πολιτικών, οι οποίες όμως της είναι άγνωστες. Αλλά και τα 4 χρόνια που πέρασαν, είναι αρκετός χρόνος και απαιτεί την επανεξέταση των προσανατολισμών που αποφασίστηκαν στο 15ο Συνέδριο και τον έλεγχό τους, με βάση τις πλούσιες εξελίξεις που μεσολάβησαν. Με τις παρατηρήσεις και τις διαπιστώσεις που ακολουθούν περισσότερο θέλουμε να ανοίξουμε το ζήτημα παρά να δώσουμε ολοκληρωμένες απαντήσεις. Προσανατολισμοί και καθήκοντα του 15ου Συνεδρίου Η απόφαση του 15ου Συνεδρίου για τον «ΡΟΛΟ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΤΗΣ ΤΕ- ΤΑΡΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ» με σαφήνεια προσδιόριζε ότι: «Θέτει το στρατηγικό καθήκον της ήττας του «σοσιαλφιλελευθερισμού», που ακόμη έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας του εργατικού και του λαικού κινήματος και της (αν)οικοδόμησης του κινήματος σε μια αντικαπιταλιστική, διεθνιστική, οικολογική και φεμινιστική βάση. Αυτή η μάχη περιστρέφεται γύρω από δύο ζητήματα: την αντίθεση στον πόλεμο και την αντίθεση στο νεοφιλελευθερισμό στην προοπτική της πάλης για το σοσιαλισμό». Με την απόφαση αυτή ήταν φανερό ότι εγκαταλείπονταν η βασικότερη θέση του επαναστατικού μαρξισμού. Αντί για το στρατηγικό καθήκον της πάλης για την σοσιαλιστική επανάσταση, (που πηγάζει από την ιμπεριαλιστική παρακμή του καπιταλιστικού συστήματος και την υπερωριμότητα των αντικειμενικών συνθηκών για τον σοσιαλισμό), το 15ο συνέδριο έβαζε στην θέση του ένα άλλο «στρατηγικό καθήκον» που αφορούσε την «αλλαγή» μιας πολιτικής με κάποια άλλη που δεν έβγαινε από τα όρια του καπιταλισμού. Οι άξονες της μάχης μετατοπίστηκαν από την σοσιαλιστική κατεύθυνση προς μια «προοδευτική» πολιτική κατά του πολέμου και του νεοφιλελευθερισμού! Η αναγκαία επαναστατική στρατηγική της σοσιαλιστικής επανάστασης εξαφανίστηκε και η πάλη για τον σοσιαλισμό μετατοπίστηκε στο μέλλον, ως «προοπτική», σε ένα επόμενο στάδιο. Η απόφαση αυτή, του 15ου Συνεδρίου, είναι φυσική συνέπεια των πολιτικών και κοινωνικών εκτιμήσεων που έκαναν οι εισηγητές της για την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα. Με βάση τις προσυνεδριακές εισηγήσεις (δυστυχώς, όπως ξαναείπαμε δεν έχουμε μεταφρασμένες τις τελικές ψηφισμένες εκτιμήσεις του συνεδρίου) και σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα απόφαση, το 15ο συνέδριο στήριξε τις αποφάσεις του στους εξής άξονες εκτιμήσεων και συμπερασμάτων: 1. Θεωρεί την παγκοσμιοποίηση ως «νέο τρόπο καπιταλιστικής συσσώρευσης» και το αντιμετωπίζει ως ένα «νέο στάδιο διεθνούς καπιταλισμού υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ», πέρα από τις λενινικές αναλύσεις για τον ιμπεριαλισμό. Τις αντιφάσεις που αναπτύσσονται τις βλέπει ως αντιφάσεις του «νέου αυτού σταδίου» 2. Θεωρεί ότι, η σοσιαλδημοκρατία, με την μετατόπισή της στον νεοφιλελευθερισμό, αρνείται οποιαδήποτε κεϋνσιανή ή νεοκεϋνσιανή πολιτική, προκαλεί μια εκτεταμένη πολιτική και ιδεολογική μετατόπιση και αναθεώρηση στα κόμματά της, και μια περισσότερο από ποτέ άλλοτε δραστική μείωση του κύρους της και της ικανότητάς της άσκησης κοινωνικού ελέγχου. 3. Εκτιμάει την ανάπτυξη της κοινωνικής αντίστασης στην επίθεση των κυρίαρχων τάξεων. Αλλά, πιστεύει ότι η εργατική τάξη βρίσκεται ακόμη σε μια θέση αδυναμίας, στην άμυνα. Η ριζοσπαστική αριστερά, όμως, ανακάμπτει και ανακτά σε μεγάλη κλίμακα τον έλεγχο της πολιτικής πρωτοβουλίας 4. Διαπιστώνει την ανάδυση ενός νέου κύματος ριζοσπαστικοποίησης μέσα από το κίνημα εναντίον της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Προσεγγίζοντας την διεθνή πραγματικότητα με αυτόν τον τρόπο, οι εισηγητές των αποφάσεων του 15ου Συνεδρίου, θεώρησαν ότι «αυτό το νέο στάδιο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης δεν είναι το αποτέλεσμα κάποιου καθαρά οικονομικού ή τεχνολογικού ντετερμινισμού αλλά το αποτέλεσμα ενός αποφασιστικού ταξικού αγώνα που διεξάγεται από τις άρχουσες τάξεις και τα κράτη τους...» Ότι, δηλαδή, ο νεοφιλελευθερισμός είναι αποτέλεσμα πολιτικών και κυβερνητικών επιλογών και όχι δομικό αποτέλεσμα της καπιταλιστικής κρίσης. Κατά συνέπεια, σαν τέτοια, η πολιτική του νεοφιλελευθερισμού θα μπορούσε να αντικατασταθεί με κάποια άλλη αντινεοφιλελεύθερη (κευνσιανή ή νεοκενσιανή ή άλλη;) κυβερνητική πολιτική, μέσα στα όρια του συστήματος. Γι αυτό και μέσω του 15ου Συνεδρίου διακήρυξαν ότι «η μάχη για την ήττα του «νεοφιλελευ-

19 θερισμού» βρίσκεται στην καρδιά του πολιτικού μας αγώνα» απωθώντας, για χάρη της, την πάλη για μια επαναστατική σοσιαλιστική πολιτική. Η εκτίμηση για την αδυναμία της εργατικής τάξης (χωρίς καμιά προσπάθεια αναζήτησης και εξήγησης των χαρακτηριστικών και των αιτιών που έχει) τους οδήγησε στην άκριτη και ολόθερμη υιοθέτηση των «νέων κινημάτων» και κυρίως του αποκαλούμενου «κινήματος των κινημάτων», «του κινήματος εναντίον της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης», το οποίο το είδαν ως τον «κυριότερο φορέα αντίθεσης στον καπιταλισμό» και ως τον «βασικό μοχλό ριζοσπαστικής ανανέωσης του εργατικού κινήματος αλλά και ανάπτυξης μιας νέας απελευθερωτικής προοπτικής». Πίστεψαν ότι με το κίνημα αυτό αναπτύσσεται «μια ιστορική μετάλλαξη του εργατικού και των κοινωνικών κινημάτων που έχει διανύσει μόνο μια από τις αρχικές της φάσεις» και ότι γεννιέται ένας «νέος διεθνισμός». Διακήρυξαν ότι, το κίνημα αυτό, θα τα καταφέρει όλα αυτά, «μέσω των διεθνών συναντήσεων στο Πόρτο Αλλέγκρε (Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ), της αποκέντρωσής του προς τις διάφορες ηπείρους και της συγχώνευσής του με το «πραγματικό κίνημα» των διαφόρων κοινωνιών». Τέτοιες εκτιμήσεις και στρατηγικοί προσανατολισμοί, που βρίσκονται σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση απ αυτές του επαναστατικού μαρξισμού και των παραδόσεών του, αναπόφευκτα συνοδεύονται και με νέες ανάλογες μέθοδες επεμβάσεων και δράσης, ιδιαίτερα στο βασικότερο ζήτημα που αφορά την πάλη των κομμουνιστών διεθνιστών για την οικοδόμηση της αναγκαίας επαναστατικής προλεταριακής ηγεσίας, του επαναστατικού προλεταριακού κόμματος της σοσιαλιστικής επανάστασης. Η απομάκρυνση της πάλης για μια επαναστατική σοσιαλιστική στρατηγική πολιτική, στη βάση ενός μεταβατικού προγράμματος διεκδικήσεων και στόχων που έχει αξία μόνο στο βαθμό που πραγματικά πρέπει να συνδεθεί η πάλη της εργατικής τάξης ενάντια στις απτές και καθημερινές συνέπειες της κρίσης του αποσυντιθέμενου καπιταλισμού με την γενικότερη πάλη και το στόχο της σοσιαλιστικής ανατροπής του- απομάκρυνε, αναπόφευκτα, και την πάλη που έπρεπε να αναπτυχθεί για την οικοδόμηση επαναστατικών προλεταριακών οργανώσεων και κομμάτων, σύμφωνα με τις εμπειρίες και τις διδασκαλίες του επαναστατικού μαρξισμού. Το 15ο Συνέδριο θεώρησε ότι η ιστορική κρίση των σοσιαλδημοκρατικών και σταλινικών μηχανισμών «διανοίγει ένα χώρο για νέα πειράματα», ότι το «κίνημα των κινημάτων»θα οδηγούσεστην «ανασύνθεση του εργατικού κινήματος και των κοινωνικών κινημάτων πάνω σε νέες βάσεις». Ότι «έχει ανοίξει ένας πολιτικός, κοινωνικός και εκλογικός χώρος στον οποίο ριζοσπαστικά/αντικαπιταλιστικά ρεύματα, κινήματα και κόμματα μπορούν να προωθηθούν, να κερδίσουν μια σοβαρή απήχηση στην κοινωνία και να γίνουν ένας σημαντικός παράγοντας στο εργατικό και το κοινωνικό κίνημα.». Οι αποφάσεις του πίστεψαν ότι έτσι μπορεί να καλυφθεί αυτός ο κενός χώρος που άφηνε η «μετατόπιση» της σοσιαλδημοκρατίας, και ότι πρέπει να αντικαταστήσουν την πάλη οικοδόμησης επαναστατικών προλεταριακών οργανώσεων και κομμάτων με την, πιο εύκολη προφανώς, οικοδόμηση «πλατιών αντικαπιταλιστικών κομμάτων» «μέσω μιας αντικαπιταλιστικής ανασύνθεσης». Που για να δημιουργήσει «μια αποτελεσματική και ορατή πόλωση με τον σοσιαλφιλελευθερισμό (σοσιαλδημοκρατία, μετα-σταλινισμό, οικολόγους, λαϊκιστές), απαιτεί την συνεργασία με σημαντικά ή εμβληματικά ρεύματα ή αντιπροσώπους του αριστερού ρεφορμισμού (είτε είναι σοσιαλδημοκράτες είτε κομμουνιστές ή οικολόγοι.)» Εγκαταλείποντας την πάλη των κομμουνιστών διεθνιστών να προωθούν μέσα στα κινήματα εκμεταλλευομένων τους κομμουνιστικούς σκοπούς και να προσπαθούν να τα κερδίζουν στους σοσιαλιστικούς σκοπούς και το πρόγραμμα της εργατικής τάξης το Συνέδριο υιοθέτησε την αντίθετη αντίληψη να «ταυτιζόμαστε με τους σκοπούς τους», πιστεύοντας στα σοβαρά ότι έτσι θα χτιστούν «μαζικά επαναστατικά κόμματα» διεκδικώντας την θέση της σοσιαλδημοκρατίας. Απέναντι σ αυτούς τους προσανατολισμούς αντιτάχθηκαν οι θέσεις της «Συνεργασίας της ΔΕΕ». Που προσπάθησαν να υποστηρίξουν τις ιδρυτικές αφετηρίες της 4ης Διεθνούς και να προτείνουν την μετουσίωσή τους σε μια πολιτική που να ανταποκρίνεται σ αυτές. Ανέλυσαν τις εμπειρίες του παρελθόντος για να δείξουν πόσο καταστροφική είναι η εγκατάλειψη της πάλης για τις ιδέες του επαναστατικού μαρξισμού, για την οικοδόμηση επαναστατικών μαρξιστικών οργανώσεων και κομμάτων, ενάντια στις λογικές των «πλατειών» και άμορφων αντικαπιταλιστικών «κομμάτων» Δυστυχώς όμως η απόσυρση των ντοκουμέντων της «Συνεργασίας της ΔΕΕ» δυναμίτισε την προσπάθειά τους και συνέβαλε στην υιοθέτηση των αποφάσεων που απομακρύνουν την Διεθνή μας οργάνωση από τον δρόμο του επαναστατικού μαρξισμού. Παρ όλα αυτά, τα γεγονότα και οι εξελίξεις που μεσολάβησαν απέδειξαν πως οι απόψεις και οι προτάσεις, της «Συνεργασίας της ΔΕΕ», ήταν σωστές Τέσσερα χρόνια μετά Τα γεγονότα των 4 χρόνων που μεσολάβησαν από το 15ο Συνέδριο, πιστεύουμε ότι δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι, οι αποφάσεις του, χάραξαν λάθος και επικίνδυνους προσανατολισμούς, που πρέπει, το συντομότερο, να αναθεωρηθούν. 1. Το «κίνημα των κινημάτων», το «κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης» πάνω στο οποίο οι εισηγητές των αποφάσεων του 15ου Συνεδρίου είχαν βασίσει ολόκληρο τον προσανατολισμό τους έχει αποστεωθεί. Αυτό στο οποίο στήριξαν τις ελπίδες τους για «ριζοσπαστική ανανέωση του εργατικού κινήματος αλλά και ανάπτυξης μιας νέας απελευθερωτικής προοπτικής», αποδείχτηκε ότι δεν ήταν αυτό που πίστεψαν. Μετέφρασαν ως «κίνημα» τις συνειδητές προσπάθειες διάφορων πολιτικών ρευμάτων μαζί και αστικών- να «εκπροσωπήσουν» τις κοινωνικές αντιδράσεις της νεολαίας και των εκμεταλλευομένων ανά τον κόσμο. Επιδόθηκαν στην συμμετοχή και ανάδειξη πολιτικών συνασπισμών που μιλούσαν «εκ μέρους» των κινημάτων και τα υποκαθιστούσαν. Από μόνη της η αποστέωση του «κινήματος των κινημάτων» αφήνει στο κενό όλους τους σχεδιασμούς του 15ου Συνεδρίου. Και η επιμονή σ αυτούς μόνο καταστροφές και ήττες μπορεί να φέρει. 2. Οι μεγάλες κινητοποιήσεις της εργατικής τάξης σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην Ευρώπη, που έγιναν αυτά τα 4 χρόνια, απέδειξαν ότι η προσέγγιση του 15ου Συνεδρίου ήταν εντελώς λαθεμένη για τον χαρακτήρα της αδυναμίας της Η αδυναμία της εργατικής τάξης, δεν οφείλονταν σε μείωση του κοινωνικού της ρόλου ούτε της αριθμητικής της δύναμης, αντίθετα αυτά μεγάλωσαν περισσότερο, ούτε σε διάλυση από το αστικό κράτος των εργατικών οργανώσεων ή απαγόρευση του εργατικού τύπου ή της πολιτικής προπαγάνδας της.την αδυναμία της την γεννάει ο έλεγχος των κυβερνητικών κρατικών και γραφειοκρατικών μηχανισμών πάνω στις οργανώσεις της Η αδυναμία της πηγάζει κυρίως από την έλλειψη επαναστατικής ηγεσίας της. Από την απουσία επαναστατικών οργανώσεων και κομμάτων που με συγκεκριμένα μεταβατικά επαναστατικά προγράμματα θα κατάφερναν να αντιμετωπίσουν την πολυδιάσπασή της, να ενισχύσουν την ταξική αυτοπεποίθεση, να την οδηγήσουν σαν ενιαία τάξη ενάντια στην καπιταλιστικό αδιέξοδο, προς την σοσιαλιστική επανάσταση. 3. Οι συνέπειες της τοποθέτησης «της μάχης για την ήττα του νεοφιλελευθερισμού στην καρδιά του πολιτικού μας αγώνα» αποδείχτηκε έμπρακτα πόσο επικίνδυνη και κενή είναι. Ζωντανή απόδειξη, η περίπτωση της Βραζιλίας, με την κυβέρνηση του Λούλα γνήσιο τέκνο των «διεθνών διασκέψεων του Πόρτο Αλλέγκρε και του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ και των «αντινεοφιλελεύθερων» προσανατολισμών. Που, μέσα από την κυβερνητική πραγματικότητα εγκατέλειψε εντελώς τις αντινεοφιλελεύθερες κορώνες και από πολύ νωρίς της θητείας της, πέρασε στο αντίθετο απ αυτά που επικαλούνταν και υιοθέτησε σκληρά μέτρα και πολιτικές, νεοφιλελεύθερες. Όπως έκαναν και πριν 19

20 απ αυτήν, οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις, υπακούοντας στις προσταγές των αναγκών της κρίσης και του αδιεξόδου του καπιταλιστικού συστήματος. Αποδεικνύοντας με τραγικό τρόπο την αλήθεια που διακηρύσσει ο επαναστατικό μαρξισμός. Ότι ο ιμπεριαλισμός δεν επιδέχεται μεταρρυθμίσεις αλλά σοσιαλιστική ανατροπή. Ότι οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική προσπάθεια θα καταλήγει αναπόφευκτα να υπηρετεί τα συμφέροντα, τις πολιτικές και τις δομές που επιχειρεί να μεταρρυθμίσει. Κάθε προσπάθεια αναζήτησης «άλλων» πολιτικών μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού και έξω από την επαναστατική σοσιαλιστική πολιτική οδηγεί κατευθείαν στο στρατόπεδο της καπιταλιστικής αντίδρασης. 4. Επανειλημμένα αναφέρονταν ως υπόδειγμα των πλατιών αντικαπιταλιστικών κομμάτων το εγχείρημα με το «Respect». Τι έχει γίνει με αυτό. Που κατέληξε; Δεν γίνεται πια καμιά αναφορά στην «επιτυχία» του. Και πως να γίνει αφού δεν αντιπροσώπευε ποτέ κάτι τέτοιο; Η εγκατάλειψη της πάλης για οικοδόμηση προλεταριακών οργανώσεων και κομμάτων στην βάση των αρχών του επαναστατικού μαρξισμού, για χάρη της μαζικότητας των θολών και συννεφιασμένων πλατιών σχημάτων χωρίς αρχές, όχι μόνο δεν εξυπηρετεί τα σοσιαλιστικά συμφέροντα της εργατικής τάξης αλλά βοηθάει στον να γεννιούνται νέες γραφειοκρατικές σοσιαλδημοκρατικές και άλλες καμαρίλες που λειτουργούν σε βάρος της. Τα «νέα πειράματα» που οραματίστηκε το 15ο Συνέδριο, αναζητώντας την εύκολη μαζικότητα και την κάλυψη του κενού χώρου που αφήνει η σοσιαλδημοκρατία, αποτελούν εγκατάλειψη των ιστορικών διδαγμάτων και εμπειριών του επαναστατικού μαρξισμού και μόνο καταστροφικές συνέπειες μπορεί να έχουν. Καταλήγοντας, θέλουμε να τονίσουμε ξανά, την αναγκαιότητα, η ΟΚΔΕ Σπάρτακος, να ανοίξει συζήτηση για την μελέτη όλων αυτών των σοβαρών προβλημάτων. Η συνέχιση των λαθεμένων προσανατολισμών έχει ήδη σοβαρές συνέπειες, όχι μόνο σε ολόκληρη την 4η Διεθνή αλλά και σε κάθε εθνικό τμήμα, ιδιαίτερα σε εμάς. 1. Πρέπει να αναλάβουμε την πρωτοβουλία να προτείνουμε την επανεκτίμηση του προσανατολισμού της 4ης Διεθνούς και να υποστηρίξουμε τον προλεταριακό της προσανατολισμό, στην βάση των επαναστατικών ιδρυτικών αρχών της. 2. Να πρωτοστατήσουμε δυναμικά για την αντιμετώπιση της διάσπασης που βασανίζει το παγκόσμιο προλεταριακό κίνημα και να δράσουμε αποφασιστικά για την ενότητα των ταξικών εργατικών δυνάμεων μέσα από το Ενιαίο Εργατικό Μέτωπο και για την ενότητα των κομμουνιστών διεθνιστών μέσα σε ενιαίες επαναστατικές μπολσεβίκικες οργανώσεις Να εγκαταλειφθεί η πολιτική του «αντινεοφιλελευθερισμού» και να υιοθετηθεί η επαναστατική σοσιαλιστική πολιτική, βασισμένη σε ένα επίκαιρο επαναστατικό μεταβατικό πρόγραμμα 4. Να στραφούμε δυναμικά στην οικοδόμηση επαναστατικών οργανώσεων και κομμάτων, στη βάση του μπολσεβίκικου δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. 5. Να παλέψουμε για την ανασυγκρότηση όλων των δυνάμεων της 4ης Διεθνούς προς ένα επαναστατικό παγκόσμιο προλεταριακό κόμμα. 6. Να παλέψουμε για την ανασυγκρότηση όλων των δυνάμεων του διασκορπισμένου κομμουνιστικού κινήματος στη βάση του επαναστατικού μαρξισμού Στην οπτική αυτών των προσανατολισμών αντιμετωπίζουμε και τη στάση που πρέπει να έχουν οι κομμουνιστές διεθνιστές μέσα στην χώρα μας. Η ελληνική κοινωνική και πολιτική κατάσταση σήμερα Στις βασικές της γραμμές, η σκιαγράφηση της ελληνικής κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας, όπως είχε γίνει με το περσινό πολιτικό εισηγητικό κείμενό μας, πιστεύουμε ότι αποδείχτηκε από τις εξελίξεις σωστή. Θεωρούμε όμως αναγκαίο να αποσαφηνίσουμε και να συμπληρώσουμε εκείνη την τοποθέτησή μας στο φως των γεγονότων που μεσολάβησαν. 1. Παρά τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης και των καπιταλιστικών επιτελείων, για μεγάλους ρυθμούς ανάπτυξης και για σωστή πορεία της οικονομίας, ο ελληνικός καπιταλισμός συνεχίζει να βουλιάζει στην κρίση. Παρά τις εκκλήσεις, τα πλούσια κίνητρα, τις μεγάλες κυβερνητικές επιχορηγήσεις και τα τεράστια κέρδη που αποκομίζουν οι επιχειρήσεις, (κυρίως από την όλο και πιο άγρια εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης και την αφαίρεση οικονομικών και κοινωνικών κατακτήσεων), οι παραγωγικές επενδύσεις ουσιαστικά λιμνάζουν. Και όσες γίνονται δεν επαρκούν ούτε για να ανανεώσουν τις φθορές χρήσεις. Τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα περνούν στην παραγωγή με το σταγονόμετρο, κάνοντας τον ελληνικό καπιταλισμό ακόμα πιο ευάλωτο και αδύναμο να αντιμετωπίσει τις βαθιές αντιφάσεις του. Οι κερδοσκοπικές δραστηριότητες απορροφούν όλο και περισσότερα κεφάλαια. Που, εναγωνίως, αναζητούν την γρήγορη και εύκολη αναπαραγωγή τους στα χρηματιστηριακά και κερδοσκοπικά, ντόπια και διεθνή, παιγνίδια και όχι στην παραγωγική διαδικασία. Αυτό συνεπάγεται προοπτικά στην επιδείνωση της θέσης του στον άγριο διεθνή καπιταλιστικό ανταγωνισμό. Και απεικονίζεται στην συνεχή διεύρυνση της ανάγκης του να δανείζεται όλο και περισσότερα και να μεγαλώνει με μεγάλους ρυθμούς τα συνολικά του χρέη. Το ίδιο αντανακλάται και στην δυσμενέστατη εξέλιξη του διευρυνόμενου ελλείμματος των εξαγωγών έναντι των εισαγωγών. Οι επαναλαμβανόμενες κυβερνητικές δηλώσεις, για 4% ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, για τον επόμενο χρόνο, και των άλλων οικονομικών στοιχείων της κυβερνητικής «επιτυχίας», ανταποκρίνονται τόσο στην αλήθεια όσο και η ξαφνική αύξηση, κατά 25%, του ΑΕΠ που ανακάλυψε ο Αλογοσκούφης στα χαρτιά. Έχουν την ίδια ακριβώς αξιοπιστία με τα αποτελέσματα της «δημιουργικής λογιστικής» των υπουργών Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, με τα χαλκευμένα στοιχεία του ΟΑΕΔ, της Στατιστικής Υπηρεσίας και των άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών. Και, εκτός από τις προπαγανδιστικές τους εφησυχαστικές επιδιώξεις, στοχεύουν στον να αυξήσουν την «δανειοληπτική» ικανότητα του ελληνικού καπιταλισμού ή να προσελκύσουν άλλα «ξένα» κεφάλαια». Το πιο σημαντικό στοιχείο, που από μόνο του δίνει αποστομωτική απάντηση στα περί «μεγάλης και σταθερής ανάπτυξης», είναι τα ποσοστά της ανεργίας. Η διατήρηση των ποσοστών της επίσημης ανεργίας σε διψήφια νούμερα (παρά τις εξόφθαλμες και αποκαλυπτόμενες αλχημείες των υπηρεσιών για να την εμφανίσουν μειωμένη), μαρτυράει την αδυναμία του ελληνικού καπιταλισμού να βάλει σε λειτουργία τις υπάρχουσες παραγωγικές δυνατότητες. Επίσης, η έντονη και ορμητική διαδικασία συγχωνεύσεων και εξαγορών που αναπτύσσεται σε όλους τους οικονομικούς κλάδους του ελληνικού καπιταλισμού, και κυρίως στον τραπεζικό κλάδο με την μεγάλη στρατηγική σημασία, είναι απόρροια της ίδιας της κρίσης και απεικονίζει την άγρια διαδικασία συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης που εξελίσσεται και διαμορφώνει τους όρους για ακόμα μεγαλύτερο βάθεμα της. Το ελληνικό κεφάλαιο και οι κομματικοί του εκπρόσωποι, που διαχειρίζονται τις κυβερνήσεις του, είχαν βασίσει πολλές ελπίδες βελτίωσης της θέσης του στην ιμπεριαλιστική του δράση στην γύρω περιοχή των Βαλκανίων, της Ευξείνιας ζώνης και της Μ. Ανατολής. Όμως τα αποτελέσματα δεν ήταν αυτά που περίμεναν. Παρ ότι η ιμπεριαλιστική αυτή δράση του ελληνικού κεφαλαίου συνεχίζεται ακάθεκτη, απομυζώντας τον πλούτο και την παραγόμενη αξία από τους λαούς αυτών των περιοχών, τα κέρδη που αποκομίζει δεν αναστέλλουν τις διαδικασίες κρίσεις στο «εσωτερικό» του. Η δομική και οργανική αυτή κρίση που μαστίζει τον ελληνικό καπιταλισμό δεν είναι παρά μέρος της γενικότερης κρίσης του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού καπιταλιστικού συστήματος. Μια κρίση που όσο κι αν σε κάθε χώρα ξεχωριστά έχει διαφορετι-