Mικροοικονομικές Πολιτικές της ΕΕ

Transcript

1 Mικροοικονομικές Πολιτικές της ΕΕ Χρυσοβαλάντου Μήλλιου Κώστας Ρουμανιάς Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Πολιτική Ανταγωνισμού 1. Εισαγωγή και Μεθολογία 2. Συγχωνεύσεις και Εξαγορές 3. Συμπαιγνία (Καρτέλ) 4. Κατάχρηση Δεσπόζουσας Θέσης Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

3 1. Εισαγωγή και Μεθολογία Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

4 Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

11 Επιπλέον παραδείγματα: Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

12 Oρισμός Στόχοι Χρησιμότητα Motta (2004): Η Πολιτική Ανταγωνισμού (ΠΑ) είναι το σύνολο των πολιτικών και των νόμων που διασφαλίζουν ότι ο ανταγωνισμός στην αγορά δεν περιορίζεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μειώνεται η οικονομική ευημερία. Βασικός στόχος: Οικονομική Ευημερία = Καταναλωτικό Πλεόνασμα + Πλεόνασμα Παραγωγών Στην πράξη δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στο Καταναλωτικό Πλεόνασμα. Λαμβάνεται υπόψη κυρίως η δυναμική (μακροχρόνια) ευημερία και όχι μόνο η στατική ευημερία Επιπλέον στόχοι: προώθηση της ολοκλήρωσης της αγοράς, καταπολέμηση του πληθωρισμού, αμεροληψία και ισότητα,... Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

13 Oρισμός Στόχοι Χρησιμότητα Γιατί χρειάζεται η Πολιτική Ανταγωνισμού; Σύμφωνα με τη Σχολή του Σικάγο (την οικονομική θεωρία που επικράτησε στις ΗΠΑ κατά τις δεκαετίες του 1960 και 1970), δεν χρειάζεται κρατική παρέμβαση στην αγορά. Οι δυνάμεις της αγορές από μόνες τους θα οδηγήσουν στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Στην πράξη όμως, παρατηρούμε συχνά ότι οι δυνάμεις της αγοράς δεν επαρκούν. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρούμε ότι οι επιχειρήσεις ακολουθούν συχνά κάποιες πρακτικές οι οποίες μειώνουν τον ανταγωνισμό στην αγορά. Σύμφωνα με την σύγχρονη οικονομική επιστήμη, η μείωση του ανταγωνισμού στην αγορά συχνά (όχι πάντα) συνεπάγεται και μείωση της οικονομικής ευημερίας. è Ανάγκη ελέγχου αυτών των πρακτικών. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

14 Oρισμός Στόχοι Χρησιμότητα Επιχειρηματικές πρακτικές που μπορεί να μειώνουν τον ανταγωνισμό: 1. Συγχωνεύσεις & Εξαγορές 2. Συμφωνίες μεταξύ ανταγωνιστών (π.χ. Καρτέλ) 3. Κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης Tα κράτη επίσης μπορεί κάποιες φορές να διαστρεβλώνουν τον ανταγωνισμό στην αγορά μέσω κρατικών επιδοτήσεων. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

15 Δίκαιο Ανταγωνισμού Νομοθετικό Πλαίσιο στην ΕΕ: - Άρθρο 101 της ΣΛΕΕ (Συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων) - Άρθρο 102 της ΣΛΕΕ (Κατάχρηση Δεσπόζουσας Θέσης) - Κανονισμός για τις Συγχωνεύσεις 139/2004 (τροποποίηση του Κανονισμού 1064/1989) - Κατευθυντήριες Γραμμές Νομοθετικό Πλαίσιο στην Ελλάδα: Ο νόμος 3959/2011 (τροποποίηση του νόμου 703/1977 Περί ελέγχου μονοπωλίων και ολιγοπωλίων και προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού ). Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

16 Αρχές Ανταγωνισμού Στην ΕΕ: - Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Competition) - Πρωτοδικείο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (General Court) - Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (Court of Justice of the European Union) Στην Ελλάδα: - Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού - Εθνικά Δικαστήρια Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

17 Βήματα Ανάλυσης Οι αρχές ανταγωνισμού ακολουθούν συνήθως τα εξής βήματα όταν κατά την ανάλυση μιας υπόθεσης συγχώνευσης/εξαγοράς ή μιας υπόθεσης κατάχρησης δεσπόζουσας θέση: 1. Ορισμός της σχετικής αγοράς στην οποία λαμβάνει χώρα η υπό εξέταση πρακτική. 2. Μελέτη των χαρακτηριστικών της σχετικής αγοράς, όπως τα μερίδια αγοράς των επιχειρήσεων στην σχετική αγορά, η Μονοπωλιακή Δύναμη των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων (τόσο η στατική όσο και η δυναμική), η Συγκέντωση Αγοράς, τα εμπόδια εισόδου στην αγορά, κλπ. 3. Μελέτη των πιθανών επιδράσεων της υπό εξέταση πρακτικής στην σχετική αγορά και κυρίως στη δυναμική κοινωνική ευημερία και λήψη απόφασης: έγκριση, έγκριση υπό όρους ή απόρριψη της πρακτικής. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

18 Ορισμός Σχετικής Αγοράς Tι είναι η αγορά; H αγορά είναι ο «χώρος» στον οποίο καθορίζεται η τιμή. Είναι το σύνολο αγοραστών (ζήτηση) και πωλητών (προσφορά) που μέσα από την αλληλεπίδραση τους καθορίζουν την τιμή ενός προϊόντος ή ενός συνόλου προϊόντων. Σχετική αγορά: H αγορά που αφορά μια συγκεκριμένη υπόθεση. Ο ορισμός της σχετικής αγοράς περιλαμβάνει τον προσδιορισμό (α) του συνόλου των προϊόντων που ασκούν ανταγωνιστικές πιέσεις στο προϊόν που εμπλέκεται στην υπό εξέταση υπόθεση (δηλ. εντοπισμός των στενών υποκατάστατων του) (β) των γεωγραφικών περιοχών στις οποία ασκούνται αυτές οι πιέσεις. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

19 Ορισμός Σχετικής Αγοράς Πως ορίζεται η σχετική αγορά; Με το Test του Υποθετικού Μονοπωλίου: To test υποθέτει αρχικά ότι το συγκεκριμένο προϊόν που προσφέρει η επιχείρηση (ή επιχειρήσεις) που εμπλέκονται στην υπό εξέταση υπόθεση αποτελεί ξεχωριστή αγορά και ότι υπάρχει ένας μόνο προμηθευτής του προϊόντος (μονοπωλητής). Στη συνέχεια εξετάζει κατά πόσο ο προμηθευτής αυτός θα μπορούσε να κάνει επικερδώς μια Small and Significant Non-transitory Increase in Prices (SSNIP) πάνω από την «τιμή αναφοράς». - Small and Significant: αύξηση κατά 5-10% - Non-transitory: αύξηση για 1-2 χρόνια Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

20 Ορισμός Σχετικής Αγοράς Ποιά είναι η «τιμή αναφοράς»; - Στις υποθέσεις συγχωνεύσεων & εξαγορών, είναι η τρέχουσα τιμή. - Στις υποθέσεις κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, είναι η ανταγωνιστική τιμή. Γιατί; Υπόθεση Cellophane Fallacy (ΗΠΑ, 1956). Οταν μια επιχείρηση έχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά, η τρέχουσα τιμή που θέτει είναι ήδη πολύ υψηλή (τιμή κοντά στην μονοπωλιακή τιμή). Η μονοπωλιακή τιμή είναι αυτή που δίνει τα μέγιστα κέρδη σε μια μονοπωλιακή επιχείρηση. Οπότε, μια περαιτέρω αύξηση στην τιμή αυτή μπορεί να μην είναι επικερδής και το test να οδηγήσει σε πολύ ευρή ορισμό της σχετικής αγοράς. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

21 Μονοπωλιακή Δύναμη Μονοπωλιακή Δύναμη (Ισχύς στην αγορά): Η ικανότητα μιας επιχείρησης να πουλάει το προϊόν της σε τιμή υψηλότερη από το οριακό κόστος παραγωγής της κατά κερδοφόρο τρόπο. Οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν Μονοπωλιακή Δύναμη (ΜΔ). Αυτό που μας ενδιαφέρει στην Πολιτική Ανταγωνισμού δεν είναι η ύπαρξη ή όχι της ΜΔ ο βαθμός της ΜΔ που έχουν οι επιχειρήσεις. Ο κύριος τρόπος μέτρησης της είναι ο δείκτης Lerner: L i = p i MC i p i Προφανώς, όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του, τόσο μεγαλύτερη είναι η ΜΔ της υπό εξέτασης επιχείρησης. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

22 Μονοπωλιακή Δύναμη Από την οικονομική θεωρία γνωρίζουμε ότι: L i = p i MC i p i όπου s i = q i /Q είναι το μερίδιο αγοράς της επιχείρησης i και ε είναι η ελαστικότητα ζήτησης ως πρός την τιμή. Πολλές φορές είναι δύσκολος ο υπολογισμός της ελαστικότητας, για το λόγο αυτό οι αρχές καταλήγουν στο να χρησιμοποιούν σαν μόνο μέτρο της ΜΔ το μερίδιο αγοράς. Πρέπει να τονίσουμε όμως ότι η μέτρηση της ΜΔ μόνο με βάση τα μερίδια αγοράς σε κάποια περιπτώσεις δεν δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα καθώς η ελαστικότητα ζήτησης μπορεί να παίζει και αυτή σημαντικό ρόλο και να επηρεάζει σημαντικά τη ΜΔ. = s i ε Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

23 Μονοπωλιακή Δύναμη Από την νομολογία της ΕΕ προκύπτει ότι: - Όταν το μερίδιο αγοράς μιας επιχείρησης ξεπερνά το 50% για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τότε η επιχείρηση έχει μεγάλη ΜΔ έχει Δεσπόζουσα Θέση στην αγορά. - Όταν το μερίδιο αγοράς μιας επιχείρησης είναι μικρότερο του 25%, τότε δεν θεωρείται πιθανό η επιχείρηση να κατέχει από μόνη της Δεσπόζουσα Θέση. - Όταν το μερίδιο αγοράς μιας επιχείρησης είναι μεταξύ 25% και 50%, τότε θα πρέπει να εξαταστούν και άλλοι παράγοντες της αγοράς για να διαπιστωθεί αν η επιχείρηση έχει Δεσπόζουσα Θέση. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνονται υπόψη τα εμπόδια εισόδου στην αγορά, η δύναμη των αγοραστών, η διαφορποίηση προϊοντων, η συγκέντρωση της αγοράς, κλπ. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

24 Συγκέντρωση Αγοράς Συγκέντρωση Αγοράς: Ο βαθμός στον οποίο ένα μικρός αριθμός επιχειρήσεων ελέγχει την αγορά. Είναι συνάρτηση του αριθμού και των μεριδίων αγοράς των επιχειρήσεων που είναι στην αγορά. Συνήθως, όσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση αγοράς, τόσο μικρότερη είναι η ένταση του ανταγωνισμού στην αγορά. Ο κύριος τρόπος μέτρησης της είναι ο δείκτης Herfindahl (H): n H = s i 2 i όπου n είναι ο αριθμός των επιχειρήσεων στην αγορά και s i = q i /Q είναι το μερίδιο αγοράς κάθε επιχείρησης i. Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

25 Συγκέντρωση Αγοράς Λόγω των τετραγώνων λαμβάνει υπόψη του το μέγεθος των επιχειρήσεων στην αγοά, δίνει μεγαλύτερο βάρος στις μεγάλες επιχειρήσεις. Κυμαίνεται μεταξύ του 0 (τέλειος ανταγωνισμός) και του 1 (μονοπώλιο). Προφανώς, όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του, τόσο μεγαλύτερη είναι η συγκέντρωση της υπό εξέτασης αγοράς. Συσχέτιση με την ΜΔ: L = n i s i L i = H ε Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

26 2. Συγχωνεύσεις και Εξαγορές Χ. Μήλλιου - ΟΠΑ

27 Eίδη Σ&Ε Οριζόντιες Ανάμεσα σε επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται μετξύ τους στην αγορά - Επιχειρήσεις που παράγουν υποκατάστατα προϊόντα και τα πουλάνε στην ίδια γεωγραφική αγορά. Κάθετες Ανάμεσα σε επιχειρήσεις που λειτουργούν σε διαφορετικά στάδια της κάθετης αλυσίδας παραγωγής. Για παράδειγμα, ανάμεσα σε ένα παραγωγό ενός ενδιάμεσου προϊόντος και έναν παραγωγό τελικού προϊόντος. Διακλαδικές (conglomerate) Ανάμεσα σε επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα που δεν σχετίζονται μεταξύ τους.

28 Κίνητρα & Επιδράσεις Οριζόντιων Σ&Ε Μια οριζόντια Σ&Α συνεπάγεται την άμεση μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων στην αγορά. Αύξηση του μεριδίου αγοράς, s i, της συγχωνευμένης επιχείρησης. è è Μονομερείς Επιδράσεις (Unilateral Effects): Αύξηση της ΜΔ της συγχωνευμένης επιχείρησης. Αύξηση της τιμής Μείωση της στατικής ευημερίας

29 Κίνητρα & Επιδράσεις Οριζόντιων Σ&Ε Η ένταση των Μονομερών Επιδράσεων δεν είναι η ίδια σε όλες τις υποθέσεις Σ&Ε. Πιο συγκεκριμένα, όσο μεγαλύτερη μεταβολή προκαλεί μια Σ&Ε στο βαθμό συγκέντρωσης της αγοράς, τόσο πιο έντονες είναι οι Μονομερείς Επιδράσεις της. Για παράδειγμα, μια Σ&Ε ανάμεσα σε δύο επιχειρήσεις που έχουν μικρό μερίδιο αγοράς επηρεάζει ελάχιστα την συγκεντρωση αγοράς. Ασήμαντη ως μηδαμινή επίδραση στη στατική ευημερία.

30 Κίνητρα & Επιδράσεις Οριζόντιων Σ&Ε Μια άλλη κατηγορία κινήτρων & επιδράσων που μπορεί να έχει μια οριζόντια Σ&Ε είναι η Αύξηση της Αποτελεσματικότητας Συνέργειες (Efficiency Gains). Αύξηση της Αποτελεσματικότητας (Efficiency gains): Μείωση του κόστους παραγωγής της συγχωνευμένης επιχείρησης. Αν είναι ισχυρή, μπρεί να οδηγήσει σε μείωση της τιμής Αύξηση της δυναμικής ευημερίας

31 Κίνητρα & Επιδράσεις Οριζόντιων Σ&Ε Η Αύξηση της Αποτελεσματικότητας μπορεί να οφείλεται στους εξής λόγους: Εκμετάλευση Οικονομιών Κλίμακας Αν η παραγωγή χαρακτηρίζεται από οικονομίες κλίμακας, οι συγχωνευμένες επιχείρησεις θα μπορούν να τις εκμεταλευτούν καλύτερα από ότι στην περίπτωση που δεν ήταν συγχωνευμένες. Γιατί; Γιατί η συνολική ποσότητα παραγωγής της συγχωνευμένης επειχήρησης θα είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που θα παρείγαγε πριν συγχωνευτεί μια από τις επιχειρήσεις που θα συμμετέχουν στην συγχώνευση.

32 Κίνητρα & Επιδράσεις Οριζόντιων Σ&Ε Εξορθολογισμός της παραγωγής Μειώσεις του κόστους παραγωγής της συγχωνευμένης επιχείρησης που προέρχονται από μετακίνηση της παραγωγής από τη μια παραγωγική μονάδα (π.χ. εργοστάσιο) στην άλλη, έτσι ώστε να γίνει καλύτερη κατανομή της παραγωγής. Τεχνολογική πρόοδος Βελτίωση της τεχνολογογίας της συγχωνευμένης επιχείρησης λόγω διάχυσης του τεχνολογικού know-how των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στη συγχώνευση. Αποφυγή duplication του κόστους των επιχειρήσεων που συμμετέχουν στη συγχώευση στις επενδύσεις τους σε Ε&Α και κατά συνέπεια εξοικονόμηση πόρων για περισσότερες επενδύσεις σε Ε&Α.

33 Κίνητρα & Επιδράσεις Οριζόντιων Σ&Ε Μια τρίτη κατηγορία κινήτρων & επιδράσεων των οριζόντιων Σ&Ε είναι οι Επιδράσεις στον Συντονισμό των επιχειρήσεων (Coordination effects). Επιδράσεις στον συντονισμό των επιχειρήσεων (Coordination effects): Μια οριζόντια Σ&Ε μπορεί να επηρεάσει τις συνθήκες της αγοράς κατά τέτοιο τρόπο που να διευκολύνει την εμφάνιση συμπαιγνίας. Αυτό γιατί μειώνει τον αριθμό των ανταγωνιστών. Όμως μπορεί να επηρεάζει κάποιες άλλες συνθήκες/παράγοντες της αγοράς κατά τρόπο που να καθιστά πιο δύσκολη την συμπαιγνία. Στην πράξη οι αρχές ανταγωνισμού μπορούν να θέσουν το εξής ερώτημα: Θα καταστήσει η συγχώνευση πιο πιθανή τη συμπαιγνία;

34 Κίνητρα & Επιδράσεις Κάθετων Σ&Ε Μια κάθετη συγχώνευση μπορεί να οδηγήσει σε: Μείωση του κόστους συναλλαγής μεταξύ των συγχωνευμένων επιχειρήσεων. Καλύτερο συντονισμός μεταξύ των συγχωνευμένων επιχειρήσεων. Oι δύο παραπάνω επιδράσεις οδηγούν σε: Αύξηση της αποτελεσματικότητας της συγχωνευμένης επιχείρησης Αύξηση της δυναμικής ευημερίας

35 Κίνητρα & Επιδράσεις Κάθετων Σ&Ε Όταν όμως η συγχωνευμένη επιχείρηση έχει σημαντική ΜΔ στο πάνω κομμάτι της αγοράς, η κάθετη συγχώνευση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε: Αύξηση της χονδρικής τιμής η οποία χρεώνεται στις μησυγχωνευμένες επιχειρήσεις που είναι στο κάτω κομμάτι της αγοράς και ανταγωνίζονται την καθέτως συγχωνευμένη επιχείρηση στο κομμάτι της κάτω αγοράς Μερικός ή ολικός αποκλεισμός από την αγορά (market foreclosure) των ανταγωνιστών της καθέτως συγχωνευμένης επιχείρησης

36 Κίνητρα & Επιδράσεις Κάθετων Σ&Ε Σε ορισμένους κλάδους οι πάνω επιχειρήσεις πρέπει να είναι πολύ πληροφορημένες για τις καινοτομίες, την τεχνολογία κλπ των κάτω επιχειρήσεων προκειμένου να τις προμηθεύσουν πρώτες ύλες/ ενδιάμεσα προϊόντα που θα είναι συμβατά με τα τελικά προϊόντα των κάτω επιχειρήσεων. Όταν μια πάνω επιχείρηση συγχωνευτεί με μια από τις κάτω επιχειρήσεις θα έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τις πληροφορίες που έχει για τις άλλες κάτω επιχειρήσεις στην δικιά της κάτω επιχείρηση και άρα η τελευταία να κάνει free-riding στις επενδύσεις των άλλων κάτω επιχειρήσεων. To free-riding αυτό μπορεί να μειώσει τα κίνητρα των κάτω επιχειρήσεων να επενδύσουν σε καινοτομία.

37 Αντιμετώπιση των Σ&Ε Σύμφωνα με τη Ρύθμιση Κανονισμού για τις Συγχωνεύσεις 139/2004: A concentration which creates or strengthens a dominant position as a result of which effective competition would be significantly impeded in the Common Market or in a substantial part of it shall be declared incomplete within the Common Market. Σημείωση: Τα τελευταία χρόνια λαμβάνονται υπόψη όλο και περισσότερο οι επιδράσεις της συγχώνευσης στην αποτελεσματικότητα (Merger Guidelines)

38 Αντιμετώπιση των Σ&Ε Διορθωτικά Μέτρα Δεσμεύσεις (Remedies-Commitments): 1. Δομικά (structural remedies) Mέτρα που τροποποιούν την κατανομή των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της συγχωνευμένης επιχείρησης. Παραδείγμα: - Διαχωρισμός (divestiture) των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της συγχωνευμένης επιχείρησης και εκποίηση κάποιας από αυτές τις δραστηριότητας σε τρίτες επιχειρήσεις που είτε είναι ήδη στην αγορά είτε θα μπουν έτσι. Οι αρχές ανταγωνισμού διασφαλίζουν ότι η εκποίηση αυτή γίνεται σε σωστούς όρους.

39 Αντιμετώπιση των Σ&Ε 2. Συμπεριφοράς (behavioral remedies) Μέτρα δέσμευσης της μελλοντικής συμπεριφοράς της οντότητας που προκύπτει από τη συγχώνευση. Σε κάθετες συγχωνεύσεις, αν η συγχωνευθείσα οντότητα ελέγχει βασικές εγκαταστάσεις/εισροές τότε τα μέτρα μπορούν να περιλαμβάνουν διατάξεις που να διέπουν την πρόσβαση και την τιμολόγηση των εγκαταστάσεων/εισροών. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν είτε δεσμεύσεις ότι η συγχωνευθείσα εταιρεία δεν θα κάνει διακρίσεις όσον αφορά την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις ή την είσοδο στους ανταγωνιστές της, είτε περιορισμούς της πρόσβασης σε εμπιστευτικές πληροφορίες (firewalls).

40 Εφαρμογές: Nestle/Perrier (EE 1992) Το 1992 η Ελβετική εταιρία Nestle πρότεινε την εξαγορά της Perrier, της Γαλλικής εταιρίας μεταλλικού νερού. Σχετική αγορά προϊόντος: εμφιαλωμένο μεταλλικό νερό (τόσο το αφρίζον όσο και αυτό με γεύσεις). Σχετική γεωγραφική αγορά: η αγορά της Γαλλίας. Ο ορισμός αυτός οφείλεται κυρίως στο ότι, πρώτον, γιατί τα μεταφορικά κόστη σε σχέση με την αξία του προϊόντος ήταν πολύ μεγάλα, δεύτερον, γιατί υπάρχει πολύ περιορισμένο εμπόριο μεταλλικού νερού ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες, τρίτον, η γιατί η είσοδος στην γαλλική αγορά είναι δύσκολή μια και η γαλλική αγορά μεταλλικού νερού είναι ώριμη με ήδη γνωστές εταιρίες και με την απαίτηση μεγάλου κόστους διαφήμισης.

41 Εφαρμογές: Nestle/Perrier (EE 1992) Πριν τη Σ&Ε, τα μερίδια αγοράς ήταν: Perrier 35,9%, BSN (Evian, Volvic) 23%, Nestle (Vittel ) 17,1%, άλλοι 24%. Mετά τη Σ&Ε θα ήταν: Nestle/Perrier 53%, BSN 23%, Αντιλαμβανόμενη την πιθανή αρνητική απόφαση της Επιτροπής, η Nestle πρότεινε να μεταφέρει στην ανταγωνίστρια BSN μια από τις πηγές νερού της συγχωνευμένης επιχείρησης. Με τη μεταφορά αυτή μετά τη συγχώνευση τα μερίδια θα ήταν: Nestle/Perrier 38%, BSN 38%, και άλλοι 24%. H Σ&Ε δεν εγκρίθηκε αρχικά από την Επιτροπή λόγω των επιδράσεων συντονισμού που θα μπορούσε να έχει η Σ&Ε.

42 Καμάρι/Βοσινάκη (Eλλάδα 1996) Η επιχείρηση Παπαδοπούλου κατήγγειλε στην Επιτροπή Ανταγωνισμού ότι η επιχείρηση Καμάρι είχε ήδη εξαγοράσει την επιχείρηση Βοσινάκη. Η Βοσινάκη δραστηριοποιούνταν στην αγορά φρυγανίας και τρίμματος. Η Καμάρι ήταν μια νεοσύστατη επιχείρηση που άνηκε στον όμιλο Φιλίππου και που δεν είχε ακόμη αναπτύξει δραστηριότητα σε αυτήν την αγορά. Η Ελληνική Επιτροπή αποφάσισε ότι η σχετική αγορά προϊόντος περιλάμβανε τη φρυγανιά, το τρίμμα και τα παξιμάδια. Δεν συμπεριλάμβανε το ψωμί, τα παξιμάδια τύπου Κρήτης, κλπ.

43 Καμάρι/Βοσινάκη (Eλλάδα 1996) Σχετική γεωγραφική αγορά θεωρήθηκε όλη η ελληνική επικράτεια. Σε αυτήν την σχετική αγορά: (i) Η Βοσινάκη μετά την εξαγορά θα αποτελούσε μέλος του ομίλου Φιλίππου στον οποίον ανήκαν επίσης η ELITE και η ΚΡΙΣ-ΚΡΙΣ που δραστηριοποιούνταν στην αγορά αυτή. (ii) Θα ενισχύονταν η ΔΘ του ομίλου Φιλίππου με αύξηση στο μερίδιο αγοράς του από 53,2% σε 75,4% (iii) Ο ανταγωνισμός στην αγορά θα περιορίζονταν ουσιαστικά ανάμεσα στον όμιλο Φιλίππου και στον όμιλο Παπαδοπούλου. (iv) Οι εισαγωγές ήταν περιορισμένες λόγω του εύθραστου του προϊόντος και του μεγάλου όγκου του σε σχέση με την αξία του.

44 Καμάρι/Βοσινάκη (Eλλάδα 1996) Η Επιτροπή απαγόρευσε την εξαγορά. Επίσης, επέβαλλε πρόστιμο 109 εκατ. Δρχ. Διέταξε το διαχωρισμό τω επιχειρήσεων και τη μεταβίβαση του ελέγχου της Βοσινάκη σε τρίτους εντός 1 έτους με πρόστιμο κάθε μέρα καθυστέρησης. Με παρέμβαση του Υπουργείου Ανάπτυξης επιτράπηκε τελικά η εξαγορά. Ο νόμος του 1977 έδινε το δικαίωμα άσκησης βέττο από το Υπουργείο με ειδικά αιτιλογημένη απόφαση όταν η συγκέντρωση κρίνεται απαραίτητη για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος (πχ. δημιουργία θέσεων απασχόλησης).

45 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Η Ολυμπιακή και η Aegean κοινοποήσαν την πρόθεση τους να συγχωνευτούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 24 Ιουνίου Στις 30 Ιουλίου η Επιτροπή κίνησε έρευνα σε βάθος. Η προθεσμία για την έκδοση απόφασης παρατάθηκε δύο φορές ώστε να αξιολογηθούν τα διορθωτικά μέτρα και να προσκομίσουν τα μέρη τις πληροφορίες που τους ζητήθηκαν. Τα μέρη ενημερώθηκαν με την κοινοποίηση των αιτιάσεων που εστάλη τον Οκτώβριο ότι η συγκέντρωση δημιουργούσε ιδιαίτερα σοβαρές ανησυχίες και ότι θα μπορούσε να απαγορευθεί. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαγόρευσε τη συγχώνευση τον Ιανουάριο του 2011.

46 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Η Aegean πραγματοποιούσε τακτικές και ναυλωμένες πτήσεις μεταφοράς επιβατών και φορτίου εντός της Ελλάδας, καθώς και σε διεθνή δρομολόγια μικρών αποστάσεων. Χρησιμοποιούσε ως βάση τον διεθνή αερολιμένα Αθηνών και εξυπηρετούσε περίπου 45 προορισμούς μικρής απόστασης, περιλαμβανομένων των ελληνικών νησιών. Από το 2010 είναι μέλος της Star alliance. Η Olympic αποτελούνταν από τρεις νομικές οντότητες: (i) Olympic Air, που λειτουργούσε από την 1η Οκτωβρίου 2009, μετά την ιδιωτικοποίηση της πρώην Olympic Airlines (ii) Olympic Handling, που παρείχε πλήρεις υπηρεσίες εδάφους σε 39 ελληνικά αεροδρόμια εξυπηρετώντας τόσο την Olympic Air όσο και τρίτες εταιρείες αεροπορικών μεταφορών και (iii) Olympic Engineering, η οποία δραστηριοποιούνταν σε υπηρεσίες συντήρησης, επισκευών και τεχνικού ελέγχου αεροσκαφών.

47 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Η Επιτροπή ανέλυσε τις επιπτώσεις της προτεινόμενης συγκέντρωσης στα επιμέρους δρομολόγια όπου πραγματοποιούν πτήσεις οι δύο εταιρείες. Συγκέντρωσε απόψεις και καταγγελίες από μεγάλο αριθμό φορέων της αγοράς στην Ελλάδα και διεθνώς, περιλαμβανομένων ενώσεων καταναλωτών, δημόσιων αρχών, ταξιδιωτικών πρακτορείων, φορέων εκμετάλλευσης αερολιμένων, εταιρειών θαλασσίων μεταφορών και άλλων αεροπορικών επιχειρήσεων. Η Επιτροπή έκρινε ότι η προτεινόμενη συγκέντρωση θα οδηγούσε σε οιονεί μονοπωλιακή κατάσταση στα δρομολόγια μεταξύ Αθηνών και Θεσσαλονίκης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της χώρας, καθώς και μεταξύ Αθηνών και οκτώ νησιωτικών αερολιμένων και συγκεκριμένα Ηρακλείου και Χανίων, αμφοτέρων στην Κρήτη, Ρόδου, Σαντορίνης, Μυτιλήνης, Χίου, Κω και Σάμου.

48 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Η έρευνα αγοράς κατέδειξε ότι οι υπηρεσίες θαλασσίων μεταφορών δεν μπορούν σε γενικές γραμμές να υποκαταστήσουν επαρκώς τις αεροπορικές υπηρεσίες ούτως ώστε να συγκρατήσουν τις τιμές της συγχωνευθείσας οντότητας μετά τη συγκέντρωση. Οι χρόνοι ταξιδίου των θαλάσσιων μεταφορών είναι πολύ μεγαλύτεροι και η συχνότητα των δρομολογίων μικρότερη. Το μόνο εσωτερικό δρομολόγιο όπου οι υπηρεσίες θαλάσσιων μεταφορών θεωρήθηκε ότι υποκαθιστούν επαρκώς τις αεροπορικές υπηρεσίες είναι μεταξύ Αθηνών και Μυκόνου. Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι για το δρομολόγιο αυτό δεν τίθενται προβλήματα ανταγωνισμού.

49 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Κατά την έρευνα αγοράς δεν διαπιστώθηκαν σημαντικά προβλήματα ανταγωνισμού στα διεθνή δρομολόγια μικρών αποστάσεων, συμπεριλαμβανομένου, π.χ. του δρομολογίου Αθηνών-Βρυξελλών όπου αντιμετωπίζουν ανταγωνισμό από την Brussels Airlines. Οι επιχειρήσεις πρότειναν να ελευθερώσουν χρονοθυρίδες στον αερολιμένα Αθηνών και σε άλλους ελληνικούς αερολιμένες καθώς και άλλα διορθωτικά μέτρα, όπως πρόσβαση στα προγράμματα τακτικών επιβατών και συμφωνίες αεροπορικής διασύνδεσης.

50 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Ωστόσο, η Επιτροπή έκρινε ότι η φύση και το εύρος των εν λόγω διορθωτικών μέτρων δεν επαρκούν για να διασφαλίσουν ότι η συγκέντρωση δεν θα είναι επιβλαβής για τους πελάτες. Τούτο οφείλεται κυρίως στο ότι στην υπόθεση αυτή, σε αντίθεση με πολλές προηγούμενες υποθέσεις αεροπορικών εταιρειών, το κύριο πρόβλημα δεν ήταν η διαθεσιμότητα χρονοθυρίδων, οι οποίες είναι διαθέσιμες τόσο στο αεροδρόμιο των Αθηνών όσο και στα περισσότερα ελληνικά αεροδρόμια. Κατά την έρευνα αγοράς διαπιστώθηκε επίσης ότι τα διορθωτικά μέτρα δεν φαίνονταν ικανά να πείσουν μια άλλη αξιόπιστη αεροπορική επιχείρηση να δημιουργήσει βάση στον αερολιμένα Αθηνών και να ασκήσει αξιόπιστες πιέσεις ανταγωνισμού στα εν λόγω δρομολόγια.

51 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Το 2013 οι δύο επιχειρήσεις ζήτησαν ξανά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκρίνει την εξαγορά της Ολυμπιακής από την Αegean. Αυτή η φορά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τον Οκτώβρη του 2013, ενέκρινε την εξαγορά γιατί στο μεταξύ η οικονομική κατάσταση της Ολυμπιακής είχε χειροτερεύσει πολύ και κινδύνευε από χρεοκωπία (failing firm defense). Αυτό σήμαινε ότι υπήρχε έντονος κίνδυνος ότι ακόμη και στην περίπτωση που η Επιτροπή δεν ενέκρινε την εξαγορά να δημιουργούνταν έτσι και αλλιώς μονοπώλιο στην αγορά με το κλείσιμο της Ολυμπιακής.

52 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Προηγούμενες συγκεντρώσεις αεροπορικών εταιρειών: Η Επιτροπή εξέτασε 11 συγκεντρώσεις και πολλές συμμαχίες στον τομέα αυτό, αρχής γενομένης από το 2004, και η παρούσα απόφαση του 2011 αποτελούσε τη δεύτερη μόνο διατυπωθείσα απαγόρευση. Η πρώτη, το 2007, αφορούσε την προταθείσα εξαγορά της Aer Lingus από την Ryanair (αμφότερες ιρλανδικές εταιρείες) που παρουσιάζει ομοιότητες με την ελληνική υπόθεση. Και οι δύο πράξεις αποσκοπούσαν στη συγχώνευση δύο αεροπορικών εταιρειών που εδρεύουν στο ίδιο αεροδρόμιο, στην πρωτεύουσα του κράτους. Το Δικαστήριο επικύρωσε την απαγόρευση της Επιτροπής στην ιρλανδική υπόθεση με απόφασή του της 6ης Ιουλίου 2010.

53 Aegean/Olympic (EE 2011 & 2013) Σ&Ε στην αγορά αερομεταφορών:

54

55 TomTom/TeleAtlas (EU 2008) TomTom, headquartered in Amsterdam, Netherlands, is a manufacturer of portable navigation devices (PNDs) and a supplier of navigation software for use in navigation devices. Tele Atlas, headquartered in the Netherlands, is one of two main suppliers, both in Europe and North America, of digital map databases for navigation and other end-uses. On October 2007, TomTom launched a cash tender offer for all issued and outstanding publicly listed shares of Tele Atlas. The proposed transaction therefore constitutes a concentration within the meaning of Council Regulation (EC) No 139/2004 (the "Merger Regulation"). The proposed transaction is of a purely vertical nature, since it involves two companies operating at different levels in the supply chain.

56 TomTom/TeleAtlas (EU 2008) The relevant product market upstream was defined as the provision of navigable digital map databases. The relevant geographic market for the provision of navigable digital map databases is worldwide. The relevant product market downstream is the market for the provision of PNDs. The geographic market is at least EEAwide. In 2006, the market share of Tele Atlas in the upstream market as well as of its main competitor NAVTEQ was between 40 60%. In 2006, the market share of TomTom in the downstream market as was between 30 50% and there were 4 more competitors in the market, two of which 10-20% market share. In 2006, TomTom purchased 70-90% of its navigable digital map databases from Tele Atlas. TomTom is the largest customer of Tele Atlas, accounting for approximately 30% of the company s revenue.

57 TomTom/TeleAtlas (EU 2008) The Commission focused on the ability and incentives of the merged company to increase the costs of other PND manufacturers for navigable digital maps or to limit their access to these maps, and on the impact any of these strategies might have on PND consumers. On the basis of its in-depth investigation, the Commission found that the merged company would be unlikely to pursue these strategies because its ability to restrict access to digital maps for other PND manufacturers would be limited by the presence of an upstream competitor, Navteq.

58 TomTom/TeleAtlas (EU 2008) In addition, the merged company would have no incentive to restrict access to digital maps because the sales of digital maps lost by Tele Atlas would not be compensated by additional sales of PNDs. The Commission's analysis also took into account the efficiencies that are likely to be generated by the proposed transaction. As a result, the Commission concluded that the proposed concentration would not raise competition concerns. The acquisition was approved without commitments.