ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Transcript

1 ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Υπάρχουν δυο τρόποι για να γίνει η απεικόνιση της κινούμενης εικόνας σε ψηφιακή μορφή. Η πρώτη γίνεται χρησιμοποιώντας μια αναλογική κάμερα και ψηφιοποιώντας το προκύπτων αναλογικό σήμα. Ο δεύτερος τρόπος προϋποθέτει τη χρήση μιας ψηφιακής κάμερας η οποία παρέχει το σήμα κατ' ευθείαν σε ψηφιακή μορφή. Στη συνέχεια θα περιγράψουμε πως μπορεί να γίνει η ψηφιοποίηση του αναλογικού σήματος που παρέχει μια συνήθης κάμερα έτσι ώστε να παραχθεί εικόνα με ποιότητα κατάλληλη για εφαρμογές στούντιο. Υπάρχουν και άλλα πρότυπα όπως τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας, ποιότητα εικόνας μετάδοσης, ποιότητα βίντεο, ποιότητα τηλεδιάσκεψης. Ο τρόπος που γίνεται η μετατροπή της εικόνας σε αναλογικό και στην συνέχεια ψηφιακό σήμα δεν είναι προφανής, όπως στον ήχο. Ας μην ξεχνάμε ότι η κινούμενη εικόνα έχει τις μεγαλύτερες απαιτήσεις σε ταχύτητα μεταφοράς, γεγονός που δυσκολεύει τους αναλογικούς τρόπους μετάδοσης και πολύ περισσότερο, όπως είναι φυσικό, τους ψηφιακούς. Αν δεν καταφύγουμε σε μεθόδους συμπίεσης, πρέπει τουλάχιστον να γίνει αποδοτική ψηφιοποίηση. Η ανθρώπινη όραση έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία μπορούμε να εκμεταλλευθούμε για να επιτύχουμε καλύτερη αξιοποίηση του διαθέσιμου εύρους ζώνης. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τα πρώτα πειράματα στα τέλη του προπερασμένου αιώνα μέχρι την έλευση της τηλεόρασης όπως την ξέρουμε σήμερα και από τις πρώτες συσκευές-έπιπλα μέχρι τις σημερινές οθόνες πλάσματος πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι Το Μάρτιο του 1936 για πρώτη φορά στην ιστορία λαμβάνεται εικόνα μέσω ηλεκτρικής κάμερας η οποία στη συνεχεία μεταδίδεται μέσω τηλεοπτικής συσκευής (180 frame, 25 frame / δευτερόλεπτο ). Αυτό ήταν το μεγάλο τεχνολογικό επίτευγμα των ολυμπιακών αγώνων του Βερολίνου.Μετά την επίτευξη του στόχου της άχρωμης τηλεόρασης τη δεκαετία του 50 καμία άλλη σημαντική τεχνολογία εξέλιξη δεν έχει συμβεί στο τομέα αυτό μέχρι την έλευση της ψηφιακής τηλεόρασης μόλις την προηγούμενη δεκαετία

2 Στο σημείο αυτό να θυμίσουμε πως η εκπομπή τηλεοπτικού σήματος ανάλογα με τον τρόπο που πραγματοποιείται μπορεί να είναι : Αναλογική = Το σήμα εκπέμπεται με αναλογικό τρόπο ακολουθώντας ένα από τα σήματα PAL, SECAM,NTSC.Για την του αρκεί μια οποιασδήποτε τηλεοπτική συσκευή αντιστοίχου συστήματος και μια κεραία VHF/UHF. Το πρόβλημα της αναλογικής τηλεόρασης είναι η εκπομπή η οποία είναι γεμάτη θόρυβο και παρεμβολές με αποτέλεσμα ο τηλεαθεατης να μην μπορείς να δει την ποιότητα της εικόνας που βγαίνει από το studio Ψηφιακή = Το σήμα εκπέμπεται με ψηφιακό τρόπο έχοντας τη δυνατότητα να προσφέρει υψηλή ευκρίνεια και λόγω διαστάσεων 16.9 αντί για το παλιό 4.3.Για την λήψη του απαιτείται μια κατάλληλη ψηφιακή τηλεόραση και μια κεραία VHF/UHF η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να μεταδώσει εικόνα και ήχο χωρίς καθόλου παράσιτα και παρεμβολές όπως ακριβώς παράγονται στα τηλεοπτικά studios Επίγεια = η εκπομπή πραγματοποιείται με την βοήθεια κεραίας τοποθετημένης συνήθως σε κάποια ψηλή κορυφή βουνού και για την ληψη αρκει μια οποιασδηποτε τηλεοπτικη συσκευη με αντοιστιχου συστυματος και μια κεραια οποως η παραπανω Δορυφορικη = η εκπομπή πραγματοποιείται μέσω δορυφόρου που βρίσκεται που βρίσκεται σε συγκεκριμένη θέση για την λήψη απαιτείται μια οποιαδήποτε τηλεοπτική συσκευή αντιστοίχου συστήματος, μια δορυφορικη κεραια και ενας δορυφορικος δεκτης η μια τηλεοραση νεου τυπου με ενσωματωμενο τον δορυφορικο δεκτη και μια δορυφορικη κεραία Ανάλογα με το αν ο τηλεθεατης πληρωνει τις υπηρεσιες που του προσφερονται διακρινονται η παρακατω κατηγοριες Δωρεαν = ο τηλεθεατης δεν πληρωνει για να παρακουλουθησει το τηλεοπτικο πριγραμμα Συνδρομητικές = ο τηλεθεατης πληρωνει μια σταθερη μηνιαια συνηθως συνδρομη σχετικα μικρου κοστους για να είναι σε θεση να παρακολουθεί ένα η περισσότερα τηλεοπτικά προγράμματα και να απολαμβάνει υπηρεσίες αλλού τύπου Πληρωτέες ανάλογα με την τηλεθέαση = ο τηλεθεατής πληρώνει ακριβώς ότι παρακολουθεί άρα μπορεί να ελέγχει ο ίδιος το κόστος Ψηφιακές τεχνολογίες Η λήψη όλων των διαθέσιμων καναλιών στους δεκτές μας είτε αυτοί είναι επίγειοι είτε δορυφορικοί είναι αναλογική. Τα ο συστυμα κωδικοποιησης και εκπομπης που χρησιμοποιείται είναι το PAL Ξεκίνησε ως ένα ασπρόμαυρο σύστημα στο οποίο μεταγενέστερα προστέθηκε χρώμα και delete και πολύ αργότερα μετεξελίχθηκε στο PAL PLUS το οποίο είναι συμβατό

3 με το PAL προσφέροντας υψηλής ποιοτητας εικονα σε διαστασεις 16.9 όσους δεκτές το υποστηρίζουν. Εδώ και χρόνια όμως ο αρχικός σχεδιασμός του συστήματος περιορίζει την ανάπτυξη του και καταλαμβάνοντας αρκετό εύρος στο ήδη υπερφορτωμένο φάσμα συχνοτήτων καθιστά επιτακτική την αντικατάσταση του Η αρχή της ψηφιακής τηλεόρασης είναι αρκετά απλή θεωρία =το τηλεοπτικό πρόγραμμα συμπιέζεται ψηφιακά στο κέντρο εκπομπής και μεταδίδεται σε μορφή που καταλαμβάνει μόνο το 1/10 του φάσματος σε σχέση με το αναλογικό σύστημα. Το σύστημα συμπίεσης που έχει υιοθετηθεί είναι το MPEG-2 το οποίο προσφέρει ήχο και εικόνα ανώτερης ποιότητας σε σχέση με τα αντίστοιχα αναλογικά συστήματα. Με δεδομένη την αύξηση της ζήτησης συχνοτήτων λόγω αυξημένων ασύρματων εφαρμογών η αποσυμφόρηση στις ραδιοσυχνότητες που θα δημιουργηθεί με τη χρήση του νέου μέσου και υψηλά έσοδα που αυτό θα αποφέρει στις αρχές χορήγησης αδειών οι οποίες δεν θα χάσουν την ευκαιρία πώλησης η ενοικίασης των Ελευθερών συχνοτήτων εγγυώνται την επιτυχία του Τα γνωστά προβλήματα λήψης τηλεοπτικού προγράμματος αποτελούν παρελθόν για το νέο μέσο. Ο καταναλωτής μέσω της συσκευής αποκωδικοποιήσεις η οποία απαιτεί για τη λήψη του ψηφιακού τηλεοπτικού σήματος θα μπορεί να λαμβάνει εικόνα και ήχο υψηλής ποιότητας, χαρακτηριστικά της μεθόδου συμπίεσης MPEG-2 που χρησιμοποιείται. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί πως το IRD συνδέεται σε οποιασδήποτε συσκευή τηλεόρασης είτε ασπρόμαυρη είτε έγχρωμη Η ψηφιακή τηλεόραση είναι ένα πρότυπο εντελώς διαφορετικό από την τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας που έχει υλοποιηθεί στις ΗΠΑ και στη Ιαπωνία. Το πρότυπο αυτό κάνει χρήση αυξημένων γραμμών ευκρίνειας για να παράγει καθαρότερη εικόνα από ότι η απλή τηλεόραση. Αντίθετα στην ψηφιακή τηλεόραση ο αριθμός των γραμμών είναι ίδιος και οι μέθοδοι μετάδοσης και συμπίεσης είναι εκείνες που δίνουν το τελικό αποτέλεσμα αφού το λαμβανόμενο σήμα είναι καθαρότερο από τις οποίες παρεμβολές. Στην περίπτωση κακής λήψης του ψηφιακού σήματος ο θεατής δεν διακρίνει παράσιτα στη τηλεόραση του. Το μέσο που χρησιμοποιείται για την μετάδοση του τηλεοπτικού σήματος στο θεατή μπορεί να είναι είτε δορυφορικό είτε καλωδιακό είτε ασύρματο. Το MPEG-2 επιτρέπει και τη μετάδοση ψηφιακών αδόμενων γεγονός απόλυτα λογικό αφού το τηλεοπτικό σήμα που φθάνει στο IRD δεν είναι τίποτα άλλο παρά ροή ψηφιακών δεδομένων Η εισαγωγή της συνδρομιτηκης τηλεόρασης έφερε μια μικρή επανάσταση στο τηλεοπτικό χώρο. Προτού λοιπόν αρχίσουμε να απογοητευόμαστε και να νομίζουμε πως δεν θα δούμε ποτέ το τέλος αυτού του τηλεοπτικού λαβύρινθου που βιώνουμε καθημερινά η λύση πλέον προτείνεται από πολλές εταιρίες οι οποίες οραματίζονται τεράστιες πωλήσεις με την εφαρμογή της νέας τεχνολογίας. Το όνομα της = Ψηφιακής τηλεόρασης Τα χαρακτηριστικός της =άψογη ποιότητα ήχου και εικόνας, ενεργός συμμετοχή του τηλεθεατή στο τηλεοπτικό πρόγραμμα και σύνδεση με το διαδικτυο. Τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια και δίκτυα ήδη από την δεμάτια του 80 χρησιμοποιούν ψηφιακές εφόδους μεταφοράς πληροφορίας από τα στούντιο παραγωγής στους σταθμούς εκπομπής η από απομακρυσμένες περιοχές στα στούντιο Το κόστος και η πολυπλοκότητα της τεχνολογίας ήταν μεγάλα και απαγορεύτηκα για τον καταναλωτή. Τα πολλά διαφορετικά συστήματα που υπήρχαν από τα οποία τα περισσότερα ήταν κατασκευασμένα κατά παραγγελιά αναλόγως την χρήση καθιστούσαν τη επικοινωνία μεταξύ δυο σταθμών που έκαναν χρήση διαφορετικών συστημάτων πολύ δύσκολη σχεδόν ακατόρθωτη. Όλα αυτά μέχρι και το τέλος του 1990

4 Κατά την διάρκεια του 1991 τηλεοπτικά κανάλια και εταιρίες κατασκευής ηλεκτρονικών καταναλωτικών προϊόντων συζήτησαν τη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής πλατφόρμας ανάπτυξης της ψηφιακής τεχνολογίας. Προ τα τέλη του έτους τα δυο προαναφερόμενα μέρη και οι διάφορες αρχές τηλεπικοινωνιών κατέληξαν στη δημιουργία μιας ομάδας που θα συντόνιζε την εξέλιξη της ψηφιακής τηλεόρασης στην Ευρώπη, την λεγόμενη ευρωπαϊκοί ομάδα εκτόξευσης η οποία σύντομα επεκτάθηκε και εξελίχθηκε στη μόρτη της ψηφιακής εκπομπής εικόνας (DVB) Το παραπάνω έγινε χώρος συζήτησης και ανταλλαγής σχολίων και τεχνολογιών για όλα τα καίρια και τηλεοπτικά ενδιαφέροντα και ερωτήματα και τελικά συμφωνήθηκε η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου τηλεοπτικού ψηφιακού συστήματος βασισμένο σε κοινή προσέγγιση. Με την πάροδο του χρόνου διαφάνηκε ότι οι δορυφορικές και οι καλωδιακές επικοινωνίες θα είναι οι πρώτες που θα παρείχαν ψηφιακές τηλεοπτικές υπηρεσίες. Λιγότερα τεχνικά προβλήματα και απλούστερο καθεστώς χορήγησης αδειών υπογράμμιζαν την ταχύτερη ανάπτυξη τους έναντι των επίγειων συστημάτων. Οι ανάγκες προώθησης της νέας τεχνολογίας επέβαλλαν τη γρήγορη ανάπτυξη τους έναντι των δορυφορικών και καλωδιακών συστημάτων εκπομπής Μέχρι το 1997 η ανάπτυξη της τεχνολογίας μέσα από την DVB είχε ακολουθήσει επιτυχώς τα αρχικά σχέδια και όλο το εγχείρημα εισερχότανε στην επόμενη φάση του, διαφημίζοντας τα πρωτιά του παγκοσμίως και κάνοντας την ψηφιακή τηλεόραση πραγματικότητα τα βασικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά είναι Δορυφορική μετάδοση Χρήση ήδη υπάρχοντος δικτύου πομπών Ενσύρματη μετάδοση ψηφιακού σήματος Ψηφιακή τηλεόραση με αλληλεπίδραση Μεταφορά ψηφιακών δεδομένων Λήψη σήματος από αλλά IRD με χρήση μόνο πιάτου ( κεραίας ) Ας γνωρίσουμε όμως και άλλες έννοιες που συνδέονται με την ψηφιακή τηλεόραση αυτές του multiplexing και του skyplex H Eutelsat εγκαινίασε το καλοκαίρι του 1998 την πρώτη από μια σειρά ψηφιακές πλατφόρμες για την λεγόμενη multiplexing television καθώς και για την παροχή υπηρεσιών πολυμέσων μέσω δορυφόρου Έτσι τώρα πια τόσο οι service and the content providers μπορούν να επιλέγουν πολλαπλές μεθόδους ψηφιακών εκπομπών με δυνατότητες full multiplex and also DVB uplinks προς τους δορυφόρους της παραπάνω εταιρίας και από εκεί στα σπίτια των συνδρομητών τους Για αυτήν την πρώτη ψηφιακή πλατφόρμα η Eutelsat συνεργάστηκε με τη ιταλική Telespazio.Η Eutelsat είναι ο πρώτος οργανισμός στον κόσμο που προσάρμοσε τη συγκεκριμένη τεχνολογία σε τηλεοπτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες πολυμέσων και διαδικτυακες ικανότητες

5 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Η αλλαγή του αιώνα συμπίπτει με την κορύφωση της «ψηφιακής επανάστασης» Όλοι οι διεθνείς αναλυτές προβλέπουν ότι σε δέκα χρόνια από σήμερα τα αναλογικά κανάλια θα αποτελούν στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης παρελθόν. Τι συμβαίνει, όμως, στην Ελλάδα; Οι προσδοκίες για το μέλλον είναι πολλές. Ωστόσο, το παρόν είναι θολό. TOΥ Μάριου Ροζάκου Οι δύο «μαγικοί» αριθμοί που υπόσχονται να αλλάξουν το τηλεοπτικό τοπίο 1972: Η ψηφιακή τηλεόραση βγαίνει από τα επιστημονικά εργαστήρια. Ένα «παιδίον νέον», που θα έφερνε καταιγιστικές αλλαγές στο τηλεοπτικό πεδίο, είχε γεννηθεί. Από τότε, η τεχνολογική πρόοδος ήταν ραγδαία και σήμερα η διαδικασία της ψηφιοποίησης (της μετατροπής, δηλαδή, του ήχου και της εικόνας στα δύο «μαγικά» νούμερα Ο και 1) υπόσχεται να μπει σε κάθε τηλεοπτικό νοικοκυριό και να μεταμορφώσει τη μικρή οθόνη από βάτραχο σε πρίγκιπα κι

6 εμάς από παθητικούς δέκτες τηλεοπτικών προγραμμάτων σε ενεργούς χρήστες προγραμμάτων, αλλά και υπηρεσιών. Η ψηφιακή ραδιοτηλεοπτική μετάδοση (Digital Video Broadcasting - DVB) είναι το νέο αγγλοσαξονικό αρκτικόλεξο που φιλοδοξεί να μπει στη ζωή μας. Τα αρχικά θυμίζουν, όχι τυχαία, το DVD. Κοινό σημείο ανάμεσα στις δύο τεχνολογίες; Και οι δύο στοχεύουν στο να μεταφέρουν στις οθόνες μας άριστης ποιότητας εικόνα, που θα συνοδεύεται από κρυστάλλινο στερεοφωνικό ήχο. To DVB, όμως, φιλοδοξεί να μας προσφέρει ακόμα περισσότερες καινοτομίες και να αλλάξει τις τηλεοπτικές μας συνήθειες (ακόμα και την «ιεροτελεστία» της τηλεσάρωσης, κοινώς ζάπινγκ). Τα βασικά πλεονεκτήματα της νέας, ψηφιακής τεχνολογίας συνοψίζονται στα εξής: Απόλυτη ευκρίνεια και άριστη ποιότητα ήχου (τα παράσιτα ανήκουν στο παρελθόν) Ο τηλεθεατής μπορεί να επιλέξει τι θα παρακολουθήσει μέσα από μια ευρεία γκάμα προγραμμάτων (πληθώρα θεματικών καναλιών) Ο τηλεθεατής μπορεί να επιλέξει ακόμα και πότε θα παρακολουθήσει το πρόγραμμα της αρεσκείας του Πλήθος υπηρεσιών διατίθενται πλέον από απόσταση με το πάτημα ενός κουμπιού (τραπεζικές συναλλαγές εξ αποστάσεως, τηλεμπόριο, τηλεπαιχνίδια κ.ά.), ακόμη και σύνδεση στο Διαδίκτυο. Επίσης, χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, ο τηλεθεατής θα έχει τη δυνατότητα να «καθίσει» στην καρέκλα του σκηνοθέτη και να επιλέξει, για παράδειγμα, την κάμερα από την οποία θα παρακολουθήσει ένα στιγμιότυπο ποδοσφαιρικού αγώνα ή πότε θα δει το σκορ, τα στατιστικά και ένα ριπλέι. Ο τομέας προγραμματισμού των καναλιών θα αδυνατίσει, καθώς ο τηλεθεατής θα είναι πλέον εκείνος που θα επιλέγει πότε θα δει μία εκπομπή. Η τεχνολογία παρέχει τη δυνατότητα προβολής 72 διαφορετικών ταινιών μέσα σε μια ημέρα ή μιας ταινίας 48 φορές μέσα στην ίδια ημέρα, με έναρξη προβολής κάθε μισή ώρα. Οι επιλογές του θεατή θα γίνονται με τη βοήθεια ενός τηλεχειριστηρίου που θα θυμίζει το σημερινό, αλλά θα έχει πολλές επιπλέον δυνατότητες. Τον ρόλο του βοηθού σε κάθε επιλογή θα παίζει ο Ηλεκτρονικός Οδηγός Προγράμματος (EPG), ένα είδος εξελιγμένης τηλεκειμενογραφίας (teletext) με εικόνες και πολλές δυνατότητες αμφίδρομων λειτουργιών. Άλλες εντυπωσιακές καινοτομίες είναι η δυνατότητα, όταν χάσουμε την αρχή ενός προγράμματος, να τη δούμε σε βίντεο, ενώ ταυτοχρόνως θα μαγνητοσκοπείται η συνέχεια του προγράμματος. Για τον σκοπό αυτό, τρεις μεγάλες ιαπωνικές εταιρίες ηλεκτρονικών (πρόκειται για τις Sony, Matsushita και Toshiba) συνένωσαν πρόσφατα τις δυνάμεις τους και έχουν αρχίσει να εξελίσσουν τηλεοπτικούς δέκτες με σκληρό δίσκο και ενσωματωμένες ψηφιακές πολυκάναλες υπηρεσίες επόμενης γενιάς. Στον νέο ψηφιακό κόσμο, οι συμβατικές διαφημίσεις πιθανότατα δεν θα έχουν θέση, καθώς θα είναι εύκολο ο τηλεθεατής να τις παρακάμψει. Γι' αυτό, οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν ότι το κοινό θα έχει την ευκαιρία να

7 επωφεληθεί από μία σειρά κίνητρων, προκειμένου να παρακολουθήσει τα τηλεοπτικά σποτ. Στα μελλοντικά σχέδια των διαφημιστών εντάσσονται και οι διαδραστικές διαφημίσεις (interactive commercials), οι οποίες θα έχουν επικρατήσει μέχρι το 2010, σύμφωνα με τη Zenith Media. Ελλάδα: η νεοφώτιστη στη λέσχη των ψηφιακών μπουκέτων Από το 1997 οι συζητήσεις γύρω από την ψηφιακή τηλεόραση άρχισαν να γίνονται όλο και πιο έντονες στη χώρα μας. Εμφανίστηκαν οι πρώτες εταιρίες που ενδιαφέρονταν να επενδύσουν στον τομέα αυτό και η κυβέρνηση γνωστοποίησε την πρόθεση της να χορηγήσει άδειες αφού πρώτα διαμορφώσει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο. Το κενό ήρθε να καλύψει ο νόμος 2644/1998 «για την παροχή συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών». Ένα χρόνο αργότερα, η πρώτη ελληνική ψηφιακή πλατφόρμα ήταν έτοιμη να λειτουργήσει. Επρόκειτο για τη Nova, η οποία προσφέρει από τον Δεκέμβριο του 1999 συνδρομητικές ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες μέσω δορυφόρου. Οι μέχρι τότε λίγοι σχετικά εραστές των δορυφορικών πιάτων και όσοι παρακολουθούσαν ξένους δορυφορικούς σταθμούς χάρη στην αναμετάδοση τους στα ερτζιανά από την ΕΡΤ (η οποία ξεκίνησε το 1988 κάτω από ιδιάζουσες συνθήκες και συνεχίζεται κανονικά μέχρι σήμερα, καθώς «ουδέν μονιμότερον του προσωρινού» στη χώρα μας) θα είχαν πλέον μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική πρόταση. Οι συνδρομητές της Nova έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τα προγράμματα που μεταδίδονται από τα αναλογικά συνδρομητικά κανάλια της Multichoice Hellas (Filmnet, Supersport, K-TV) και επιπλέον τα Filmsat, BBC World, CNN International, Cartoon Network και Discovery. Προσφέρονται, επίσης, περισσότερα από 100 δορυφορικά προγράμματα ελεύθερης λήψης, ενώ οχτώ ελληνικοί επίγειοι αναλογικοί σταθμοί και ο σταθμός της Βουλής μπορούν να φτάσουν και ψηφιακά στους δέκτες μας του πακέτου της Nova (πρόκειται για τους ΕΤΙ, NET, Mega, Antenna, Star, Alter Channel, Tempo και Mad TV). Από το σύνολο των καινοτομιών που μπορεί να προσφέρει η ψηφιακή τεχνολογία, η Nova έχει εκμεταλλευτεί μέχρι στιγμής δύο: τις αμφίδρομες υπηρεσίες (όπως είναι η δυνατότητα επιλογής κάμερας, χρόνου εμφάνισης στατιστικών και ριπλέι) κατά την παρακολούθηση σημαντικών αθλητικών γεγονότων και την επιλογή κινηματογραφικών ταινιών και της ώρας μετάδοσης τους μέσα από μια προκαθορισμένη λίστα. Φυσικά, οι υπηρεσίες αυτές θα επεκταθούν στο μέλλον (η επιλογή κάμερας θα μπορεί να γίνει, για παράδειγμα, σε όλες τις αθλητικές μεταδόσεις και η επιλογή ώρας μετάδοσης θα προσφέρεται σε όλα τα προγράμματα). Η Nova είναι η πρώτη και μοναδική αυτή τη στιγμή εταιρία που παρέχει υπηρεσίες ψηφιακής τηλεόρασης στη χώρα μας. Το χρονικό αυτό προβάδισμα θα το απολαμβάνει απ ό,τι φαίνεται για αρκετό καιρό ακόμα, καθώς -ύστερα από το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων για μια κοινή εθνική πλατφόρμα- δύο άλλοι ισχυροί υποψήφιοι παίκτες στον χώρο της ψηφιακής που έχουν δηλώσει ότι θα δραστηριοποιηθούν τηρούν επί του παρόντος στάση αναμονής. Πρόκειται για την και το σχήμα Alpha-ΕΡΤ-ΟΤΕ. Η Intersat, παρά τα φιλόδοξα σχέδια της, επέλεξε προσωρινά τη λύση της συνεργασίας με τη Multichoice (άρα και τη Nova), ενώ το σχήμα του Alpha με τις δύο δημόσιες επιχειρήσεις καλείται να αντιμετωπίσει το

8 νέο τοπίο που δημιουργείται μετά τις εσωτερικές ανακατατάξεις σε αυτό. Ο ΟΤΕ αποφάσισε να αποχωρήσει τον Νοέμβριο του 2000 από το σχήμα, εκτιμώντας ότι η ανάμειξη του στην ψηφιακή τηλεόραση μέσα από την άμεση συμμετοχή σε μία πλατφόρμα ενέχει περισσότερο ρίσκο παρά δυνάμει κέρδος. Η ευνοϊκή μεταχείριση που επιφυλάσσει ο νόμος 2644/1998 στην ΕΡΤ και το γεγονός ότι ο Alpha έχει ήδη εξασφαλίσει άδεια, ενώ επίκειται και η εισαγωγή του στο Χρηματιστήριο Αξιων Αθηνών, υποδηλώνουν πάντως ότι οι δύο εταιρίες δεν έχουν πρόθεση να παραμείνουν θεατές των εξελίξεων. Το μέλλον της ψηφιακής τηλεόρασης σε Ελλάδα και Ευρώπη: Μεγάλες προσδοκίες Οι εταιρίες που φιλοδοξούν να ασχοληθούν με την ψηφιακή τηλεόραση στη χώρα μας είναι ήδη καταξιωμένες στον χώρο τους και τα σχέδια τους φιλόδοξα» άρα το φιλοθεάμον κοινό έχει κάθε λόγο να τρέφει μεγάλες προσδοκίες για το μέλλον των ψηφιακών εκπομπών. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες εκείνες της Ευρώπης όπου τα δορυφορικά πιάτα σπανίζουν ακόμα. Οι δορυφορικές παραβολικές κεραίες που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα, το Βέλγιο, τη Φινλανδία, τη Νορβηγία και την Ιρλανδία αποτελούν συνολικά το 2% των δορυφορικών κεραιών της Γηραιάς Ηπείρου. Παράλληλα, στη χώρα μας δεν έχουν αναπτυχθεί ούτε καλωδιακά δίκτυα. Από την άλλη πλευρά, τα επίγεια αναλογικά κανάλια ελεύθερης λήψης που εκπέμπουν σήμερα φτάνουν στο τέλος της ζωής τους. Η μετατροπή τους σε επίγεια ψηφιακά ή δορυφορικά ψηφιακά κανάλια με ή χωρίς συνδρομή αποτελεί μονόδρομο. Οι συνδρομητικές υπηρεσίες αναμένεται να κερδίσουν έδαφος και στην Ελλάδα, όπως συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Υπολογίζεται ότι ο ρυθμός αύξησης των εσόδων από τους συνδρομητικούς σταθμούς στη χώρα μας θα ξεπεράσει σύντομα το 19%. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως εκτιμά η Zenith Media, μέχρι το 2008 το 57% των νοικοκυριών θα έχει στραφεί στη συνδρομητική τηλεόραση, ενώ μέσα στην επόμενη δεκαετία τα αναλογικά κανάλια αναμένεται είτε να έχουν κλείσει είτε να έχουν μετατραπεί σε ψηφιακά. Το ποσοστό των νοικοκυριών που ήδη πληρώνουν συνδρομή για να παρακολουθήσουν τα προγράμματα της αρεσκείας τους υπολογίζεται σήμερα στο 41%. Όσον αφορά στον τρόπο μετάδοσης, η δορυφορική μετάδοση αναμένεται να είναι εκείνη που θα κυριαρχήσει στη χώρα μας, καθώς το μεγάλο της πλεονέκτημα είναι ότι μπορεί να προσφέρει άριστη ποιότητα εικόνας και ήχου σε όλη την επικράτεια. Η ιδιαίτερη μορφολογία του εδάφους υποχρεώνει σήμερα τους αναλογικούς σταθμούς να διαθέτουν μεγάλα ποσά για αναμεταδότες σε όλη την Ελλάδα, χωρίς να εξασφαλίζεται πάντα η καλή ποιότητα του σήματος. Μέχρι το 2008, το 61% των ευρωπαϊκών νοικοκυριών θα έχει πρόσβαση στην ψηφιακή τηλεόραση, σύμφωνα με τη Zenith Media, ενώ μία άλλη εταιρία που μελέτησε τον ευρωπαϊκό τηλεοπτικό τομέα, η ΒΝΡ Equities, υπολόγισε on το ποσοστό αυτό μέχρι το 2006 θα έχει φτάσει το 40-50%. Το μεγάλο στοίχημα της μετάβασης στην ψηφιακή τεχνολογία δεν σχετίζεται, όμως, μόνο με την τηλεθέαση, αλλά και με τις αμφίδρομες υπηρεσίες.

9 Ειδικοί αναλυτές εκτιμούν» μάλιστα, ότι το μεγαλύτερο τμήμα του τζίρου από την ψηφιακή τηλεόραση θα προέρχεται απ αυτές ακριβώς τις υπηρεσίες, και όχι από τα ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα. Πολλοί είναι, εξάλλου, εκείνοι που υποστηρίζουν ότι για υπηρεσίες όπως το τηλεμπόριο ί η τηλεόραση είναι σίγουρα πιο κατάλληλο μέσο απ ό,τι το Διαδίκτυο, γιατί το κοινό είναι ήδη εξοικειωμένο μ' αυτή τη μέθοδο συναλλαγών. Η άποψη που διατύπωσε για την αμφίδρομη τηλεόραση πριν από πέντε χρόνια ο διευθυντής του RTL Plus GmbH, Helmut Thoma «είναι σαν να πας σ' ένα εστιατόριο και να σου πει ο σεφ "ορίστε τα υλικά, τώρα κάνε μόνος σου το φαγητό"... Το κοινό θέλει να μείνει παθητικό» θεωρείται ξεπερασμένη από την πλειοψηφία των ειδικών. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι, όπως είχε πει ο δικηγόρος με ειδίκευση στα media, John Enser το 1995, «η αμφίδρομη τηλεόραση μοιάζει με τη γέννηση ενός μωρού - είναι ευκολότερο να τη συλλάβεις παρά να τη φέρεις στον κόσμο»! Παρ' όλα αυτά, η αμφίδρομη τηλεόραση είναι ήδη εδώ -ή, για να ακριβολογούμε, λίγο πιο μακριά από 'δω, στη Μεγάλη Βρετανία. Παρά την πρόσφατη εμφάνιση της, έχει ήδη καταφέρει να κερδίσει τους συνήθως συντηρητικούς Βρετανούς, οι οποίοι, απαντώντας σε πρόσφατη έρευνα, δήλωσαν ότι προτιμούν την αμφίδρομη τηλεόραση σε ποσοστό 55%, ακόμα κι αν χρειαστεί να δαπανούν γι αυτή 15 λίρες κάθε μήνα. Το μέλλον, λοιπόν, είναι ήδη εδώ και είναι ψηφιακό. Συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις για να κάνει σύντομα αισθητή την παρουσία του και στη χώρα μας. Ήδη, η δραστηριοποίηση ισχυρών τεχνολογικών ομίλων στον τηλεοπτικό τομέα προμηνύει την έναρξη της «ψηφιακής μάχης» και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές άλλος ένας αναλογικός τηλεοπτικός σταθμός, το Extra Channel, ανακοίνωσε ότι θα εκπέμπει και ελεύθερο ψηφιακό σήμα μέσο δορυφόρου. Αργά ή γρήγορα το τοπίο θα ξεκαθαρίσει και από το ανταγωνιστικό ψηφιακό πεδίο της νέας τηλεοπτικής εποχής ο κερδισμένος θα είναι ένας: ο Έλληνας τηλεθεατής, ο οποίος θα έχει πλέον πολύ περισσότερες επιλογές, καλύτερη ποιότητα σήματος, προγράμματα προσαρμοσμένα στις προτιμήσεις του και, επιπλέον, σύγχρονες αμφίδρομες υπηρεσίες. Και όλα αυτά στο χέρι του/ης, για την ακρίβεια, στο τηλεχειριστήριο του/ης. ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ Αυτή η τηλεόραση έχειύριστη ποιότητα εικόνας και ήχου, επιτρέπει στον τηλεθεατή να επικοινωνήσει μέσω της ίδιας με τον τηλεοπτικό σταθμό, μπορεί να συνδεθεί ακόμη και με το Internet. Είναι η ψηφιακή τηλεόραση, η νέα μεγάλη τεχνολογική επανάσταση που, αν και υλοποιημένη από καιρό στο εξωτερικό, στη χώρα μας μόλις που κατάφερε να κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα προς την εφαρμογή της: πριν από μερικές ημέρες (21 Ιουλίου), η κυβέρνηση παρουσίασε το νομοσχέδιο που ρυθμίζει τη λειτουργία των συνδρομητικών τηλεοπτικών υπηρεσιών, ανάμεσα στις οποίες βρίσκεται και το μέλλον της ψηφιακής τηλεοπτικής εικόνας. Απομένει να γίνει πράξη αυτό που μέχρι τώρα έμοιαζε με επιστημονική φαντασία: μια τηλεόραση αμφίδρομης λειτουργικότητας και απόλυτης ευκρίνειας. Στην Ελλάδα

10 Πέραν του κυβερνητικού νομοσχεδίου, η νέα τηλεόραση είναι μια υβριδική συσκευή που ενσωματώνει την τελευταία λέξη του hardware των προσωπικών υπολογιστών, τα επιτεύγματα της πληροφορικής και των δικτύων, τις μεγάλες δυνατότητες των δορυφόρων και των οπτικών ινών. Και κάτι περισσότερο: είναι το πέρασμα σε μια συσκευή αλληλεπίδρασης, όπου ο παλιός παθητικός τηλεθεατής μετατρέπεται σε ενεργητικό χειριστή των επιλογών του» όπου το τηλεκοντρόλ δεν διεκπεραιώνει μόνο τη βιομηχανία του ζάπινγκ, αλλά νέες δραστηριότητες με εξωτικά ονόματα, όπως «τηλεδιαχείριση αγορών», «τηλετραπεζικές συναλλαγές» ή «τηλε-εκπαίδευση» και «τηλε-εργασία». Στην Ελλάδα όλα είναι έτοιμα από τον περασμένο Μάρτιο, χωρίς κανείς να είναι... βέβαιος για το πότε ακριβώς θα δούμε στις τηλεοράσεις μας το πρώτο ψηφιακό τηλεοπτικό πρόγραμμα, αν και όλοι ξέρουν ότι αυτό δεν θ' αργήσει. Η επιχειρηματική και τεχνολογική υποδομή γι' αυτό το μετέωρο «ψηφιακό βήμα» ακούει στο όνομα Multichoice Hellas. Πρόκειται για έναν όμιλο εταιρειών που έχουν επενδύσει στον τομέα και μας υπόσχονται όλα τα καλά της ψηφιακής τηλεόρασης. Οι Nethold Hellas, Multichoice (που ανήκει κατά 51% στην Netmed, 42% στην Τηλέτυπος και 7% στην κυπριακή Lujniere TV Ltd) και Syned έχουν μοιραστεί τις αρμοδιότητες στο πλαίσιο του ομίλου, έτσι ώστε η πρώτη είναι υπεύθυνη για τα προγράμματα, η δεύτερη για το μάρκετινγκ και τις υπηρεσίες και η τρίτη για τη μετάδοση. Ηδη, η Syned έχει συνδεθεί μέσω οπτικής ίνας με το δορυφορικό σταθμό του ΟΤΕ στη Νεμέα, ώστε να γίνει δυνατή η δορυφορική μετάδοση του ψηφιακού τηλεοπτικού σήματος στις τηλεοπτικές συσκευές των συνδρομητών. Το κόστος χρήσης Φυσικά, υπάρχει ένα κόστος στη χρήση της ψηφιακής τηλεόρασης. Το μάρκετινγκ της νέας αγοράς υπολογίζει ότι με τις σημερινές τιμές των προϊόντων της τεχνολογίας, χρειάζονται περίπου δραχμές για να μπορέσει κάποιος να μπει στον παράδεισο της ψηφιακής τηλεόρασης, συν μια μηνιαία καταβολή συνδρομής δρχ. για να διατηρεί τη θέση του εκεί. Τα χρήματα αυτά θα δαπανηθούν για την προμήθεια των βασικών κομματιών του ψηφιακού τηλεοπτικού σχήματος: χρειάζεται μια δορυφορική κεραία και ένας αποκωδικοποιητής, που θα πλαισιώσουν την τηλεοπτική συσκευή. Αυτή είναι η ψηφιακή τηλεόραση: μια συσκευή που μπορεί να συλλαμβάνει ένα ψηφιακό πακέτο κωδικοποιημένης πληροφορίας, να το αποκωδικοποιεί και να το παρουσιάζει στον τηλεθεατή ως εικόνα, κείμενο και ήχο. Το πακέτο αυτό ξεκινάει από το σταθμό εκπομπής, φθάνει σε έναν κατάλληλα εξοπλισμένο δορυφόρο κι από εκεί επιστρέφει στον επίγειο δέκτη δορυφορικού σήματος και - μέσω του αποκωδικοποιητή - καταλήγει στην τηλεοπτική οθόνη. Με τη μετατροπή του αναλογικού τηλεοπτικού σήματος σε πακέτο ψηφιακών δεδομένων, η νέα τεχνολογία αποφεύγει κάθε παρεμβολή ή απώλεια σήματος που έχει ως συνέπεια την κακή λήψη εικόνας όπως συμβαίνει σήμερα με το αναλογικό σήμα εκπομπής. Αποφεύγει όμως και μια εγγενή αδυναμία της φύσης, η οποία δεν μπόρεσε να προβλέψει τον επιχειρηματικό συνωστισμό που θα ακολουθούσε τη «φιλελευθεροποίηση των συχνοτήτων»: τον κορεσμό του φάσματος των διαθέσιμων συχνοτήτων λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης του τομέα της ιδιωτικής τηλεόρασης αλλά και της κινητής τηλεφωνίας. Με την ψηφιοποίηση του αναλογικού σήματος και τη δυνατότητα συμπίεσης του, ο αριθμός των εκπομπών που μπορούν να «χωρέσουν» στο φάσμα

11 των συχνοτήτων πρακτικά γίνεται απεριόριστος. Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι οι συχνότητες που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει για να εκπέμψει είναι άπειρες. Άπειρες συχνότητες Μπορούμε να εικονογραφήσουμε το δρόμο που ακολουθεί ένα «κανάλι» για να φέρει το πρόγραμμα του ως την οθόνη ενός συνδρομητή ψηφιακής τηλεόρασης. Οι τηλεοπτικοί σταθμοί δίνουν το ψηφιοποιημένο σήμα τους σε έναν «παροχέα» (όπως π.χ. η Syned του ομίλου Multichoice), ο οποίος το κατευθύνει σε μια σειρά συσκευών που το συμπιέζουν κι από εκεί, συμπιεσμένο, μεταφέρεται στον «πολυπλέκτη», μια διάταξη που συγκεντρώνει όλη αυτή τη δέσμη των συμπιεσμένων σημάτων. Στη γλώσσα των τεχνοκρατών, αυτή η δέσμη λέγεται «μπουκέτο» και κατευθύνεται προς μια επίγεια κεραία εκπομπής, η οποία με τη σειρά της θα αναλάβει την αποστολή του «μπουκέτου» στο μισθωμένο δορυφόρο. Αυτός θα διεκπεραιώσει το τελευταίο στάδιο της εκπομπής, στέλνοντας το «μπουκέτο» των καναλιών στον αποκωδικοποιητή που βρίσκεται πάνω από την τηλεοπτική συσκευή, στο σπίτι του συνδρομητή. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που οδεύει προς ψήφιση, οι «παροχείς» θα πρέπει να πληρώνουν στο Δημόσιο εφάπαξ, κατά τη χορήγηση της άδειας, το ποσό των 10 εκατ. δρχ. για κάθε κανάλι του «μπουκέτου» -π.χ. δέκα κανάλια ίσον 100 εκατομμύρια- ενώ άλλα 150 εκατ. δρχ. θα καταβάλλονται ως εγγύηση για κάθε κανάλι. Οι καταναλωτές Αυτές οι οικονομικές υποχρεώσεις, συν το υψηλό κόστος της υποδομής για την ανάπτυξη της ψηφιακής τηλεόρασης, δίνουν στην υπόθεση την πραγματική της διάσταση -για την πλήρη ανάπτυξη της τεχνολογίας αυτής απαιτείται η διαμόρφωση μιας «κρίσιμης μάζας» καταναλωτών, που θα κάνουν αποδοτική τη σχετική επένδυση. Αυτό είναι ένα δύσκολο καθήκον της επιχειρηματικής δραστηριότητας και του μάρκετινγκ, που οφείλει να πετύχει μια ομοιογένεια στην αγορά της ψηφιακής τηλεόρασης, ώστε να υπάρξει ο τελικός συντονισμός της αγοράς. Μέχρι σήμερα η ομοιογένεια αυτή δεν έχει απολύτως επιτευχθεί, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ολιγοπωλίων. Τυπικά, η αδυναμία ομοιογένειας οφείλεται σε μια αλυσίδα τεχνικών παραμέτρων. Ουσιαστικά, όμως, αυτή η ανομοιογένεια προέρχεται από τις προσπάθειες μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων να παραμείνουν πρωταγωνιστές και στην αναδυόμενη τεράστια αγορά της ψηφιακής τηλεόρασης (Microsoft, μεγάλα τηλεοπτικά συγκροτήματα κ.λπ.). Στην εμφάνιση αυτών των μονοπωλιακών καταστάσεων έρχεται να προστεθεί η σκληρή πραγματικότητα της νομής της «πίτας» της αγοράς -όσο περισσότεροι γίνονται οι τηλεοπτικοί σταθμοί (αυτό άλλωστε είναι η υπεροχή αλλά και το δράμα της ψηφιακής τηλεόρασης) τόσο κατακερματίζονται τα διαφημιστικά έσοδα και ( κατά συνέπεια μειώνεται η ποιότητα των προγραμμάτων,

12 με κίνδυνο να σημειωθεί τηλεοπτικός καταιγισμός φθηνών εκπομπών χαμηλής πολιτιστικής αξίας. Παρ' όλα αυτά, η ψηφιακή τηλεόραση αποτελεί ήδη πραγματικότητα σε ένα μεγάλο μέρος της υδρογείου. Συγκεκριμένα, 25 χώρες διαθέτουν συνδρομητική ψηφιακή τηλεόραση μέσω δορυφόρου, ενώ άλλες 12 (μεταξύ τους η Γαλλία, οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Ιταλία) έχουν προτιμήσει την καλωδιακή ψηφιακή σύνδεση. Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται ότι θα προστεθούν στον κατάλογο των χωρών με καλωδιακή-ψηφιακή τηλεόραση και άλλες δέκα χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι ο Καναδάς, η Ισπανία και η Βρετανία. Στο τέλος του 1997 υπήρχαν παγκοσμίως 10 εκατομμύρια συνδρομητές ψηφιακής TV, με το 66% απ 1 αυτούς στις ΗΠΑ, το 11% στη Γαλλία, το 7% στην Ιαπωνία και το 5% στη Λατινική Αμερική, ενώ η περιοχή της Μέσης Ανατολής συγκέντρωνε μόλις το 3,5%. Πίσω στο τεχνολογικό προφίλ της ψηφιακής τηλεόρασης, απομένει να επισημανθεί ένα από τα βασικά της χαρακτηριστικά, που είναι η δυνατότητα αμφίδρομης λειτουργίας της. Αν και σήμερα, με τις αναλογικές TV ακόμη στα σπίτια, μοιάζει με επιστημονική φαντασία, όμως η αλληλεπίδραση θα είναι μελλοντικά ένα από τα μεγάλα προσόντα της νέας τηλεόρασης. Ο θεατής δεν δέχεται μόνο την πληροφόρηση από τον παροχέα, αλλά είναι σε θέση να επιστρέψει σ 1 αυτόν τη δική του πληροφορία. Ο αποκωδικοπονητής περιλαμβάνει στον εσωτερικό του εξοπλισμό και ένα modem ή ένα είδος ασύρματου τηλεφώνου GSM ή άλλης μορφής, το οποίο μπορεί να επικοινωνεί με τον παροχέα, παίρνοντας μέρος σε διάφορες λειτουργίες που σ αυτό το στάδιο έχουν να κάνουν βασικά με οικονομικές δραστηριότητες: παραγγελίες για αγορές ή τραπεζικές συναλλαγές από το σπίτι. Υπάρχει επίσης και η δυνατότητα σπουδών μέσω της τηλεόρασης, σε ένα είδος αμφίδρομης εκπαιδευτικής διαδικασίας ανάλογης με εκείνη που επιτυγχάνει ήδη η distant education μέσω Internet. Σύγκλιση Όλ αυτά γίνονται δυνατά με τη σύγκλιση των τεχνολογιών των ηλεκτρονικών υπολογιστών, της τηλεόρασης, των δορυφορικών συστημάτων και των δικτύων επικοινωνιών. Μια σύγκλιση που καθίσταται οριστική μετά την ψηφιοποίηση του «αρχαίου» αναλογικού τηλεοπτικού σήματος. Πολλοί περιγράφουν την ψηφιακή τηλεόραση ως μια τηλεοπτική συσκευή που περιέχει έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή -θα δέχεται ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, θα εκτελεί τηλεσυνδιασκέψεις αλλά και θα επιλέγει την ώρα και το είδος των προγραμμάτων κατά τη βούληση του χρήστη Αυτή η τελευταία δυνατότητα ονομάζεται pay-per-view και είναι αληθινά εντυπωσιακή: ο τηλεθεατής επικοινωνεί με τον παροχέα και ζητάει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα να μεταδοθεί σε συγκεκριμένη ώρα -π.χ. μια κινηματογραφική ταινία να μεταδοθεί στις 10 η ώρα. Στη συνέχεια χρεώνεται με ένα μικρό ποσό και το σύνολο αυτών των χρεώσεων επισυνάπτεται στο μηνιαίο λογαριασμό της συνδρομής του.

13 PC και TV Για τους μυημένους στις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής, όλ 1 αυτά θυμίζουν Internet. Μάλιστα, όχι απλώς θυμίζουν αλλά είναι Internet. Στην πραγματικότητα, το αμέσως επόμενο βήμα της μετεξέλιξης της ψηφιακής τηλεόρασης δεν θα είναι άλλο από την ενσωμάτωση της στο διεθνές διαδίκτυο, στην έσχατη ένωση του PC με την TV. Η έλευση της τηλεόρασης που θα αποτελεί ταυτοχρόνως ένα από τα εκατομμύρια τερματικά του Internet και θα διαχειρίζεται το υλικό του δικτύου μέσω του τηλεκοντρόλ, επικοινωνώντας φθηνά και άμεσα με κάθε γωνιά του πλανήτη, είναι ζήτημα μερικών ετών - ακόμη και στην Ελλάδα, που εξακολουθεί να ταλανίζεται από τις νομικές ατέλειες οι οποίες «ρυθμίζουν» το πλαίσιο λειτουργίας της ψηφιακής τηλεόρασης. Με αυτά τα προσόντα της ψηφιακής TV, σε μια δεκαετία κανείς δεν θα θυμάται πώς ήταν η παλιά τηλεόραση της μονόδρομης «επικοινωνίας». Οι ειδικοί που απαριθμούν τις τάσεις αυτής της αγοράς επισημαίνουν ότι οι τραπεζικές συναλλαγές, οι τηλε-αγορές, η τηλε-εκπαίδευση, η πρόσβαση σε ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, η συνομιλία μέσω της TV, η ανάπτυξη εφημερίδων σύμφωνα με τις ατομικές απαιτήσεις κάθε συνδρομητή και η ηλεκτρονική ψυχαγωγία μέσα στο σπίτι, θα είναι οι βασικοί άξονες των δραστηριοτήτων που θα προάγει η ψηφιακή τηλεόραση. Φωτεινότητα και Χρώματα Η φωτεινότητα συμβολίζεται συνήθως με Υ. Τα δυο χρωματικά σήματα υπολογίζονται από τα σήματα διαφοράς χρώματος (color differs signal). Ένα σήμα διαφοράς χρωμάτων για κάποιο από τα βασικά χρώματα υπολογίζεται αφαιρώντας τη φωτεινότητα από το αντίστοιχο σχήμα χρώματος. Στην πράξη, δεν μεταδίδονται και τα τρία σήματα διαφοράς χρώματος, αλλά συνδυάζονται με κάποιο γραμμικό τρόπο, σχηματίζοντας τι δύο χρωματικά σήματα (chrominance signals). Οι μετασχηματισμοί που χρησιμοποιούνται στα δύο πρότυπα τηλεόρασης NTSC και PAL :ίναι οι εξής: Στο NTSC πρότυπο τα χρωματικά σήματα συμβολίζονται ως Ι και Q και υπολογίζονται ως εξής: Y = 0,30R + 0,59G + 0,14B Ι = 0,74(R-Y) - 0,27(Β-Υ) = 0,60R + 0,28G + 0,32Β Q = 0,48(R-Y) + 0,41(Β-Υ) = 0,21R + 0,52G + 0,31Β Στο PAL πρότυπο τα χρωματικά σήματα συμβολίζονται ως U και V και υπολογίζονται ως εξής : Υ = 0,30R + 0,59G + 0,11B U = 0,493(Β-Υ) = -0, 15R - 0,29G + 0,44Β V = 0,877(R-Y) = 0,62R 0,52G 0,10B

14 Ψηφιοποίηση στην ψηφιακή τηλεόραση ποιότητας στούντιο Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η ψηφιοποίηση της τηλεόρασης έχει προτυποποιηθεί από τον International Telecommunications Union στην πρόταση ITU-R Στην συνέχεια θα περιγράψουμε τις βασικές αρχές που διέπουν τις διαδικασίες δειγματοληψίας και κβαντοποίηση. Η πρώτη αρχή που επιβάλλει η διαδικασία δειγματοληψίας σύμφωνα με την ITU-R- 601, είναι ότι η θέση κάθε δείγματος σε όλα τα πλα :ίναι η ίδια. Δεν υπάρχει, δηλαδή, χρονική ολίσθηση των σημείων που δειγματολειπτούνται. Οι θέσεις των δειγμάτων είναι μάλιστα τέτι άστε να σχηματίζεται ένα ορθογώνιο πλέγμα. Δε δειγματολειπτούνται όλες οι γραμμές κάθε πλαισίου, αλλά εναλλάξ οι μονές με τις ζυγές. Αυτό γίνεται γιατί στην τηλεόραση χρησιμοποιείται η πλεκτή σάρωοη (interlaced scanning) της εικόνας. Το αρχικό αναλογικό σήμα μπορεί να ακολουθεί είτε το αμερικάνικο πρότυπο NTSC είτε τα ευρωπαϊκά PAL και SECAM. Στο πρώτο από αυτά, η εικόνα έχει 525 γραμμές ενώ αποστέλλονται 30fps. Στα άλλα δύο τα αντίστοιχα μεγέθη είναι 625 γραμμές και 25fps. Το πρότυπι /ηφιοποΐησης έχει ως αρχή ότι οποιοδήποτε και να είναι το πρότυπο του αναλογικού σήματος, ο ρυθμός δειγματοληψίας πρέπει να είναι ίδιος. Για να συμβαίνει κάτι τέτοιο, πρέπει να διαλέξουμε συχνότητα σάρωσης της εικόνας που να είναι πολλαπλάσιο του 2,25ΜΗz. Η τελευταία αυτή συχνότητα προέκυψε ως το ελάχιστο κοινό πολλαπλάσιο των συχνοτήτων ανανέωσης των γραμμών στα δύο πρότυπα 525/2*60 και 625/2*25 αντίστοιχα). Η συχνότητα δειγματοληψίας που έχει επιλεγεί είναι 13.5ΜΗz για τη φωτεινότητα και 6.75ΜΗz για τις δυο χρωματικές συνιστώσες, Με άλλα λόγια, ανεξάρτητα από την προέλευση του αναλογικού σήματος, το ψηφιακό σήμα θα περιέχει ένα δείγμα για τη φωτεινότητα κάθε 7,4nsec. Σύμφωνα με την αρχή της μοναδικής συχνότητας δειγματοληψίας, ο αριθμός των δειγμάτων ανά γραμμή, ανάλογα με το πρότυπο τους ιρχικού αναλογικού σήματος, που προκύπτει είναι: 858 δείγματα για το NTSC ( = ) και 864 για τα PAL και SEC, = ). Το προκύπτον ψηφιακό σήμα θα αποτελείται από ακολουθίες με συχνότητα εμφάνισης των σημείων 13,5ΜΗz και 6,75ΜΗz για τη Ηοτεινότητα και τη χρωματική πληροφορία αντίστοιχα. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβαίνει στην πραγματικότητα, γιατί η ακτίνα που t η σάρωση θα καθυστερεί κατά την μεταγωγή από το τέλος κάθε γραμμής στην αρχή της επόμενης (οριζόντια επαναφορά), και από το τέλος κάθε πλαισίου στην αρχή του επόμενου (κάθετη

15 επαναφορά). Συμφωνα με τους αριθμούς που δώσαμε παραπάνω, η ακτίνα σάρωσης διαθέτει 858 7,4nsec ή 864 7,4nsec για να σαρώσει κάθε γραμμή. Αν συμπεριλάβουμε σε αυτά τα χρονικά διαστήματα και τους χρόνους επαναφοράς, προκύπτει ότι μπορούμε να έχουμε 720 δείγματα ανά γραμμή. Ο αριθμός αυτός υπολογίστηκε για τη φωτεινότητα. Για τις χρωματικές συνιστώσες θα είναι προφανώς ο μισός. Όσον αφορά στις γραμμές που σαρώνονται, μπορεί να βρεθεί ότι ο αριθμός τους θα είναι τελικά 486 στο NTSC και 576 στο PAL/SECAM. Τέλος, όσον αφορά στην κβαντοποίηση των τιμών των δειγμάτων, χρησιμοποιούνται λέξεις των 8bits. Παρ όλα αυτά, δεν διατίθενται και οι 256 στάθμες για την κβαντοποίηση των δειγμάτων. Μερικές στάθμες φυλάσσονται για να αποθηκευτούν κάποιες άλλες πληροφορίες. Πιο αναλυτικά, για την φωτεινότητα υπάρχουν 220 διαφορετικές στάθμες,. Το μαύρο αντιστοιχεί στη στάθμη 16 και η μέγιστη τιμή φτάνει το 235. Η διαφορά χρώματος κινείται στο διάστημα 16 ως 240, με την τιμή 128 να αντιστοιχεί σε καθόλου χρώμα.