ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ"

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Παραδοτέο Π.1.2: Μελέτη εφαρμογής για δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (ΕΚΕ) στον Δήμο Αθηναίων στο θεματικό τομέα παρέμβασης «Διασύνδεση, δικτύωση και συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων και Δήμου Αθηναίων στον τομέα του περιβάλλοντος» για το Έργο του ΟΠΑ «Επιχορήγηση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ/ΟΠΑ) για Δράσεις Επιχειρηματικής Υπευθυνότητας και Αειφορίας» Υποέργο 2 της Πράξης «Επιχειρηματική Υπευθυνότητα και Αειφορία» (δ.τ. «Ευ Αειφορείν») / Corporate Responsibility and Sustainability ( CRS ) με κωδικό ΟΠΣ Ημερομηνία Υποβολής Παραδοτέου: 31/07/2015 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή Εννοιολογική οριοθέτηση Υφιστάμενες δομές υφιστάμενη κατάσταση Αναπτυξιακή στρατηγική Δήμου Αθηναίων Συμμετοχή σε διεθνείς πρωτοβουλίες Υφιστάμενες δομές σχεδιασμού, ανάπτυξης και υποστήριξης της περιβαλλοντικής αειφορίας στον Δήμο Αθηναίων Θεσμικό πλαίσιο Εθνική Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής Άξονες προτεραιότητας & δράσεις για το περιβάλλον στο ΠΕΠ Αττικής Συνάφεια με το ΠΕΠ Αττικής με το ΡΣΑ Καλές πρακτικές Περιβαλλοντική υπευθυνότητα και αστικός σχεδιασμός Παραδείγματα καλών πρακτικών από Δήμους του εξωτερικού Περιβαλλοντική υπευθυνότητα & Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Προτάσεις προώθησης περιβαλλοντικής υπευθυνότητας Οδηγός Περιβαλλοντικής Υπευθυνότητας Σχέδιο Δράσης Προτεινόμενες παρεμβάσεις Προτεινόμενα μοντέλα συνεργασίας Σχέδιο υλοποίησης πιλοτικής εφαρμογής Παράρτημα

3 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ/ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: Συνάφεια με το ΠΕΠ Αττικής με το ΡΣΑ Πίνακας 2: Κατανάλωση νερού επιχείρησης ΒΑΣ. & ΑΙΚ. ΚΟΤΤΑΡΙΔΗ Ο.Ε. (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2014 / ΒΑΣ. & ΑΙΚ. ΚΟΤΤΑΡΙΔΗ Ο.Ε.) Πίνακας 3: Περιβαλλοντικοί στόχοι επιχείρησης ΦΩΤΟΛΙΟ & ΤΥΠΙΚΟΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε. (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2013 / ΦΩΤΟΛΙΟ & ΤΥΠΙΚΟΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε.) Πίνακας 4: Δείκτες Επίδοσης Πίνακας 5: Σχέδιο Δράσης Πίνακας 6: Κατανομή ρόλων-αρμοδιοτήτων εμπλεκομένων φορέων Πίνακας 7: Προτεινόμενα Μοντέλα Συνεργασίας Πίνακας 8: Πρότυπος Πίνακας Πληροφοριών Διαδικασίας Πίνακας 9: ΚΟΙΝΣΕΠ εκτός των εδαφικών ορίων του Δήμου Αθηναίων με αντικείμενο την περιβαλλοντική προστασία και τη διαχείριση αποβλήτων ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήμα 1: Η χαρτογράφηση δράσεων επιχειρήσεων του Βερολίνου που υλοποιούν πρακτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής Σχήμα 2 : Ανακύκλωση στην πηγή Σχήμα 3: Διαλογή αποβλήτων στην πηγή Σχήμα 4: Ο νέος τύπος ηλεκτροκίνητων ταξί που κυκλοφορούν στο κέντρο της Χάγης Σχήμα 5: Τα συστήματα εφοδιασμού Cargohopper και Ecoboot/Beerboat Σχήμα 6: Ηλεκτροκίνητα αστικά λεωφορεία με επαγωγική φόρτιση στην Ουτρέχτη 62 Σχήμα 7: Το project Urban Farming De Schilde της Χάγης Σχήμα 8: Η προσέγγιση ανάπτυξης και λειτουργίας ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Σχήμα 9: Παρακολούθηση εκπομπών αέριων ρύπων εταιρείας A. TΟΚΟΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε. (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2013 / Α. ΤΟΚΟΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε.) Σχήμα 10: Καταγραφή κατανάλωσης ενέργειας εταιρείας ΜΕΤΡΟΝ Α.Ε (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2012 / ΜΕΤΡΟΝ Α.Ε.) Σχήμα 11: Το ξενοδοχειακό συγκρότημα ΦΙΝΑΣ

4 Σχήμα 12: Στάδια/βήματα στο σύστημα διοίκησης του έργου Σχήμα 13: Μέλη του ΒΕΑ στην Αττική ανά κλάδο (Ν=1318) Σχήμα 14: Μέλη του ΒΕΑ που δραστηριοπούνται εντός και εκτός ορίων του Δήμου Αθηναίων

5 1. Εισαγωγή Με το 80% των Ευρωπαίων πολιτών να διαμένουν σε αστικές περιοχές γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η ποιότητα της ζωής τους και του περιβάλλοντός τους καθορίζεται από το πώς είναι διαμορφωμένες οι πόλεις και πώς λειτουργούν. Οι πόλεις αποτελούν το χώρο όπου δραστηριοποιείται η πλειονότητα των επιχειρήσεων, χώρος όπου πραγματοποιούνται επενδύσεις και δημιουργούνται θέσεις εργασίας και, συνεπώς, αντιπροσωπεύουν τον τόπο όπου οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές της αειφόρου ανάπτυξης είναι ιδιαιτέρως έντονες. Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης με γνώμονα το μοντέλο της αειφόρου ανάπτυξης προσβλέπει στην ενίσχυση των τοπικών πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο αστικός χώρος: ποιότητα αστικής ατμόσφαιρας, κυκλοφοριακή συμφόρηση, υψηλά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, δημιουργία μεγάλων όγκων αποβλήτων και λυμάτων είναι μερικά από αυτά. Αυτές οι περιβαλλοντικές προκλήσεις είναι σοβαρές και έχουν δραστικό αντίκτυπο στην υγεία, την ευρύτερη ποιότητα ζωής και την οικονομική επίδοση. Ταυτόχρονα όμως αναδεικνύουν την ανάγκη δράσεων που θα αντιμετωπίζουν σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (π.χ. η αύξηση των πλημμυρών), καθώς και να συμβάλλουν σε εθνικές, διακρατικές και περιφερειακές πολιτικές, όπως είναι η σταδιακή απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα. Η παρούσα έκθεση έχει στόχο να τεκμηριώσει την αναγκαιότητα της διασύνδεσης και συνεργασίας ιδιωτικών επιχειρήσεων/μελών του ΒΕΑ, με κοινωνικές επιχειρήσεις στο Δήμο Αθηναίων. Η μελέτη λοιπόν αυτή αποσκοπεί στο να παρουσιάσει νέα μοντέλα συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων μελών που θα συμβάλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων τοπικού, περιφερειακού άλλα και παγκόσμιου χαρακτήρα. Ένας αυξανόμενος αριθμός πόλεων και οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης αναπτύσσει τα τελευταία χρόνια πρωτοβουλίες και συντονισμένες δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την καλλιέργεια την περιβαλλοντικής υπεύθυνης συμπεριφοράς από τους πολίτες και τις παραγωγική-οικονομική δραστηριότητα της πόλης. Στόχος αυτών των κινήσεων που συχνά έχουν τη μορφή εθελοντικών περιβαλλοντικών προγραμμάτων είναι η ενθάρρυνση των δημοτών και επιχειρηματικών μονάδων της πόλης να συμβάλλουν ενεργά στην αναστροφή της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και να αναπτύξουν πρακτικές με γνώμονα την αειφορία και την συνολική βελτίωση της καθημερινής ζωής στην πόλη. Τα εθελοντικά περιβαλλοντικά προγράμματα δίνουν την ευκαιρία διαμόρφωσης μιας φιλοσοφίας και συμπεριφοράς που ξεπερνά την απλή νομοθετική συμμόρφωση και 5

6 προάγει την ανάδειξη βέλτιστων πρακτικών, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη νέων μορφών δικτύωσης, συνεργασίας και δημιουργίας καινοτόμων λύσεων μεταξύ των επιμέρους εταίρων μιας πόλης. Στα δυνητικά οφέλη ενός τέτοιου μοντέλου συνεργασίας περιλαμβάνονται τα ακόλουθα: - αποτελεσματικότερη συμμόρφωση με την ισχύουσα περιβαλλοντική νομοθεσία με οικονομικά αποδοτικότερο τρόπο, - βελτιωμένη συνοχή και αποτελεσματικότητα διαφόρων μέτρων κοινωνικής και περιβαλλοντικής πολιτικής, - βελτίωση κύρους και ανταγωνιστικότητας της μεμονωμένης επιχείρησης αλλά και της (δημοτικής αρχής) πόλης, - ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης των πολιτών, των υπαλλήλων της τοπικής αρχής και των ενδιαφερομένων μερών, - ενισχυμένη συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ των επιχειρήσεων και των δημοτικών οργάνων, με τη δημιουργία δικτύων, - εξοικονόμηση δαπανών με τη μείωση πόρων και επιχειρήσεων κοινωνικής ωφελείας, βελτιώνοντας την οικονομική ανταγωνιστικότητα μέσω της περικοπής των δαπανών, - εναρμόνιση των υποχρεώσεων αναφοράς, απολογισμού και λογοδοσίας, - συμβολή στην επίτευξη των εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων σχετικά με το περιβάλλον και τη στρατηγική για την αειφόρο ανάπτυξη και την περιβαλλοντικά υπεύθυνη επιχειρηματικότητα. 6

7 2. Εννοιολογική οριοθέτηση H περιβαλλοντική υπευθυνότητα οργανισμών και επιχειρήσεων αποτελεί πλέον κρίσιμο θέμα στην ατζέντα της δημόσιας πολιτικής και του σχεδιασμού με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη. Διεθνείς οργανισμοί και κράτη ανά τον κόσμο αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, προγράμματα αλλά και σχέδια δράσης για την προαγωγή περιβαλλοντικά υπευθύνων πρακτικών σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, αναδεικνύοντας μια παγκόσμια κινητικότητα προς την αξιολόγηση της επίδοσης μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού και σε όρους μη-χρηματοοικονομικούς (βλ. κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς). Ολική Διαχείριση Υπευθυνότητας/Total Responsibility Management-TRM Μια ολοκληρωμένη και συστημική προσέγγιση στην προσπάθεια της επιχείρησης/οργανισμού να λειτουργεί με υπεύθυνο τρόπο, μετρώντας, ελέγχοντας και διαρκώς βελτιώνοντας την συνολική επίδοσή της (οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική) και σε τακτική λογοδοσία προς και διαβούλευση με τους κύριους κοινωνικούς της εταίρους (πελάτες, εργαζομένους, προμηθευτές, επενδυτές/παρόχους κεφαλαίων, κ.α.). Η Αρχή της αμοιβαίως επωφελούς αξίας/ Shared Value Principle Η Αρχή αναφέρεται σε πολιτικές, σχέδια, προγράμματα και πρακτικές που προωθούν την ανταγωνιστικότητα μιας επιχείρησης αλλά ταυτόχρονα βελτιώνουν και τις ευρύτερες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της κοινωνίας στην οποία δραστηριοποιείται. Στενά συνδεδεμένη με την έννοια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), η περιβαλλοντική υπευθυνότητα εκφράζει μια πολυδιάστατη προσέγγιση διαχείρισης των αρνητικών εξωτερικοτήτων επιπτώσεων στο περιβάλλον. Η διαχείριση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, δηλ. του συνολικού αντίκτυπου που έχει η λειτουργία μιας επιχείρησης ή οργανισμού στο φυσικό περιβάλλον, εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο μιας σύγχρονης διοικητικής φιλοσοφίας με στόχο την Ολική Διαχείριση Υπευθυνότητας (Total Responsibility Management) 1 και την ανάπτυξη προστιθέμενης αξίας τόσο για την ίδια την επιχείρηση/οργανισμό όσο και για το ευρύτεροι κοινωνικό σύνολο (shared value) 2. 1 βλ. Waddock & Bodwell, βλ. Porter & Kramer,

8 Η ανάπτυξη και εφαρμογή ενός πλαισίου δράσης για την περιβαλλοντική υπευθυνότητα σε ένα οργανισμό υποδηλώνει μια ολιστική προσέγγιση στον εντοπισμό, καταγραφή, παρακολούθηση και έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την καθημερινή λειτουργία μέσω πολιτικών και εσωτερικών διαδικασιών που ξεπερνούν την απλή νομοθετική συμμόρφωση και χαρακτηρίζονται από πρακτικές εθελοντικού χαρακτήρα. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι ουσιαστικές, επιμέρους, διαστάσεις σε ένα τέτοιο πλαίσιο διαχείρισης είναι: Η διαχείριση των πρώτων υλών που εισέρχονται στο παραγωγικό σύστημα του οργανισμού βάσει περιβαλλοντικών κριτηρίων (π.χ. χρήση ανακυκλώσιμων πρώτων υλών, μείωση μη-ανανεώσιμων πρώτων υλών ως εισροές ή επιλογή πρώτων υλών που η παραγωγή τους έχει χαμηλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις). Η κατανάλωση ενέργειας και πρακτικές μείωσής της (ηλεκτρικής, θερμικής ή ορυκτών καυσίμων) αλλά και ο σχεδιασμός προϊόντων/υπηρεσιών που είναι λιγότερο ενεργοβόρα και χρησιμοποιούν ενέργεια με αποδοτικό τρόπο. Η κατανάλωση νερού και πρακτικές εξοικονόμησης νερού από τις πηγές υδάτινων πόρων που χρησιμοποιεί ο οργανισμός/επιχείρηση. Η καταγραφή και διαχείριση αεριών του θερμοκηπίου που εκλύονται κατά τη λειτουργία του οργανισμού/επιχείρησης (greenhouse gases - GHG) με πρωταρχικό το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ), αέριων που συντελούν στη μείωση της στοιβάδας του όζοντος στην ατμόσφαιρα (χλωροφθοράνθρακες CFCs) ή άλλων επιβλαβών αερίων ρύπων (π.χ. οξείδια του αζώτου και του θείου NO X /SO X, έμμονοι οργανικοί ρύποι και πτητικές οργανικές ενώσεις POPs/VOCs). Η παρακολούθηση και ο περιορισμός των υγρών αποβλήτων μέσω πρακτικών επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης ή βιολογικής επεξεργασίας. Η παρακολούθηση και ο περιορισμός στερεών αποβλήτων διακρίνοντάς τα σε επικίνδυνα και μη-επικίνδυνα (hazardous/non-hazardous) και εφαρμόζοντας μεθόδους επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης, ανάκτησης χρήσιμων υλών ή εκμετάλλευσης στην παραγωγή ενέργειας με τελευταία διακριτή επιλογή την απόθεση σε χώρους ταφής απορριμμάτων. Ο σχεδιασμός προϊόντων/υπηρεσιών περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον - με μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχει η μεταφορά προϊόντων/υπηρεσιών, πρώτων υλών ή του ανθρώπινου δυναμικού της επιχείρησης/οργανισμού (logistics). Η προώθηση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας στην εφοδιαστική αλυσίδα, μέσω κριτηρίων περιβαλλοντικής επίδοσης στην επιλογή νέων προμηθευτών ή/και την αξιολόγηση των υπαρχόντων προμηθευτών της επιχείρησης/οργανισμού σε θέματα υπεύθυνης περιβαλλοντικής διαχείρισης αλλά και κινήτρων περιορισμού της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης που 8

9 προκαλούν οι προμηθευτές μέσω δράσεων ανάπτυξης ικανοτήτων (capacity building) και εκπαίδευσης. Η διαφύλαξη και προστασία της τοπικής βιοποικιλότητας εντοπίζοντας και ελέγχοντας ενδεχόμενες επιπτώσεις που έχει η λειτουργία της επιχείρησης/οργανισμού σε είδη χλωρίδας και πανίδας του οικοσυστήματος της περιοχής όπου δραστηριοποιείται (π.χ. η προστασία επαπειλούμενων με εξαφάνιση ειδών). 9

10 3. Υφιστάμενες δομές υφιστάμενη κατάσταση 3 Η Δημοτική Αρχή της πόλης των Αθηνών πραγματοποιεί μια σειρά από δράσεις και προγράμματα για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στην πόλη και την δημιουργία προϋποθέσεων για την αειφόρο ανάπτυξη του αστικού χώρου. Όραμα του Δήμου είναι η δημιουργία ενός σημαντικού οικολογικού, συμμετοχικού, θεσμού, που θα αποτελέσει μια προσπάθεια βελτίωσης του οικολογικού προφίλ της πόλης μας, μέσα από τις δράσεις των ίδιων των πολιτών, σε πράσινους τομείς, όπως η οικιακή κομποστοποίηση, οι φυτοτεχνικές παρεμβάσεις σε κοινόχρηστους χώρους, κυρίως πιο υποβαθμισμένων συνοικιών, η καλύτερη αξιοποίηση των υπόγειων υδάτων. 3.1 Αναπτυξιακή στρατηγική Δήμου Αθηναίων Στο πολυεπίπεδο στρατηγικό σχέδιο του Δήμου προβλέπεται η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της Αθήνα με τη βελτίωση αστικών υποδομών και του αστικού τοπίου, την ανάπτυξη χώρων πρασίνου σε στέγες και την ανάπλαση υπαρχόντων χώρων πρασίνου, την προώθηση εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης στην πόλη. Ενδεικτικά, αναφέρονται η διαμόρφωση, φροντίδα προστασία και ανάδειξη κοινόχρηστων χώρων και περιοχών φυσικού κάλλους, η υλοποίηση ήπιων παρεμβάσεων βελτίωσης και αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος με έμφαση σε περιοχές και συνοικίες με έντονα προβλήματα υποβάθμισης καθω ς και συναφείς δράσεις εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης των δημοτών. Εκτός της παροχής υπηρεσιών καθαριότητας, ο Δήμος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των πολιτών (κατοίκων και επιχειρήσεων) σε πρακτικές ανακύκλωσης ώστε να επιτευχθεί η ενσωμάτωση περιβαλλοντικά υπεύθυνων επιχειρηματικών πρακτικών. Στόχος είναι η μείωση των αποβλήτων και η εφαρμογή καινοτόμων και σύγχρονων πρακτικών διαχείρισης αποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτών των περιβαλλοντικών ζητημάτων, ο Δήμος μέσω του προγράμματος Κόμβος Αλληλοβοήθειας στοχεύει στην ευαισθητοποίηση, την ενημέρωση, το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας από επιχειρήσεις στην επικράτειά του αποσκοπώντας στην ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να εφαρμόζουν δράσεις ΕΚΕ που να συνδέουν την πορεία και ανάπτυξη της επιχείρησης με τα οφέλη για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. 3 βλ. 10

11 Διαχείριση αποβλήτων Προτεραιότητα της Δημοτικής Αρχής αποτελεί η εκτροπή των αξιοποιήσιμων υλικών από το ΧΥΤΑ με σκοπό την ανακύκλωση ή την ανάκτηση ενέργειας. Σημαντικό πυλώνα για την επίτευξη του στόχου αυτού αποτελεί η διαλογή στην πηγή. Σύμφωνα με το νόμο 2939 περί "Συσκευασιών και Εναλλακτικής Διαχείρισης των Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων", η ανακύκλωση είναι πλήρως θεσμοθετημένη και συγκεκριμένοι στόχοι έχουν τεθεί. Κατά τις απαιτήσεις του νόμου μέχρι το 2011 έπρεπε να ανακυκλώνεται το 55-80% των συσκευασιών που κατέληγαν σε ΧΥΤΑ ενώ το 60% έπρεπε να ανακτάται ως ενέργεια. Ομοίως, είναι υποχρεωτική η ανακύκλωση ειδικών κατηγοριών (επικίνδυνων ή/και τοξικών) απορριμμάτων όπως μπαταρίες, λάστιχα, ηλεκτρικές συσκευές. Σύμφωνα επίσης με την ΚΥΑ (Η.Π /3508) μέχρι το 2020 πρέπει να μειωθούν κατά 65% τα βιοαποικοδομήσιμα αστικά απορρίμματα σε σχέση με αυτά που παράχθηκαν το Επιδίωξη του Δήμου είναι η αναβάθμιση του παρόντος προγράμματος ανακύκλωσης ποιοτικά και ποσοτικά ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες όλων των δημοτών και κάθε δημότης να έχει πρόσβαση στο πρόγραμμα ανακύκλωσης του Δήμου σε απόσταση μικρότερη από 100 μέτρα. Από την ανακύκλωση στην Αθήνα προκύπτουν ουσιαστικά οφέλη για το αστικό περιβάλλον αλλά το όφελος για την πόλη είναι και οικονομικό: μόνο στον "Ενιαίο Σύνδεσμο Δήμων & Κοινοτήτων" ο Δήμος Αθηναίων πληρώνει 17 εκατ. ευρώ ετησίως για τη υγειονομική ταφή των απορριμμάτων. Με την ανακύκλωση και εξοικονόμηση χρημάτων επιτυγχάνεται, αλλά και ο Δήμος δεν είναι εξαρτημένος από άλλους φορείς για την διαχείριση των απορριμμάτων του. Επίσης, ο Δήμος αναγνωρίζει την αναγκαιότητα και της αξιοποίησης των φυτικών υπολειμμάτων, και παράγει τρίμμα από τα κλαδιά που προκύπτουν από τις κλαδεύσεις, ενώ εξετάζει το ενδεχόμενο δημιουργίας Μονάδας Διαχείρισης Φυτικών Υπολειμμάτων για την παραγωγή κομπόστ και πέλλετ. Ο Απολογισμός Διαχείρισης Αποβλήτων 4 της Διεύθυνσης Καθαριότητας - Ανακύκλωσης & Συντήρησης Μηχανολογικού Εξοπλισμού του Δήμου παρέχει μια περιεκτική και σαφή εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης στο θέμα της ανακύκλωσης στην πόλη. Αστικό πράσινο Η Δημοτική Αρχή διαχειρίζεται χώρους πρασίνου και στις επτά Δημοτικές Κοινότητες, συνολικής έκτασης περίπου τετραγωνικών μέτρων και 4 λήτων%202012_0.pdf 11

12 επιδιώκει την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την προστασία τους, με δράσεις που θα αποβλέπουν και στην αύξησή του. Στόχοι είναι η βελτίωση του αστικού πρασίνου, ιδίως σε μικρά πάρκα, σε γειτονιές της Αθήνας, η δεντροφύτευση των αλσών, των λόφων και των πλατειών σε όλες τις συνοικίες της πόλης με έμφαση στις πιο υποβαθμισμένες. Προς αυτή την κατεύθυνση: Στην περίοδο φυτεύτηκαν δέντρα και θάμνοι, σε δεντροστοιχίες, πάρκα, πλατείες, λόφους και άλση της Αθήνας. Φυτεύονται νέα δέντρα όπου διαπιστώνονται κενά και ελλείψεις. Αντικαθιστούνται τα γερασμένα δέντρα πραγματοποιούνται συναφείς επεμβάσεις κατά την κλαδευτική περίοδο. Υλοποιούνται εργασίες συντήρησης των πλατειών και στις επτά Δημοτικές Κοινότητες, με στόχο την αισθητική και λειτουργική αναβάθμισή τους. Εμπλουτίζονται με πράσινο χώροι σημαντικοί για την πόλη και την ευρύτερη περιοχή της. Ενισχύεται και συντηρείται το πράσινο, σε χώρους που δεν ανήκουν στην δικαιοδοσία του Δήμου (λ.χ. το Άλσος Ευελπίδων, ο Άρειος Πάγος, η Ακρόπολη, το πάρκο Ελευθερίας, η Εθνική Βιβλιοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο). Διαμορφώνονται και συντηρούνται τις εστίες πρασίνου στις σχολικές αυλές - στο πλαίσιο του προγράμματος «Σχολικοί Κήποι στο Δήμο της Αθήνας» δημιουργήθηκαν λαχανόκηποι σε Νηπιαγωγεία, Βρεφονηπιακούς Σταθμούς και Δημοτικά Σχολεία της πόλης Ενεργοποιείται ο Κανονισμός του Πρασίνου, επιβάλλοντας προβλεπόμενες κυρώσεις και πρόστιμα σε όσους προξενούν ζημιές Με την αριθ. 76/ 2013 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων, προϊόντα κλάδευσης διατίθενται ως καυσόξυλα από τον Κόμβο Αλληλοβοήθειας. Ατμοσφαιρική Ρύπανση Με άξονα την εκμετάλλευση εναλλακτικών μορφών ενέργειας ο Δήμος μελετά τη χρήση φυσικού αερίου για τις ενεργειακές ανάγκες των δημοτικών κτηρίων, ενώ σκοπός της Δημοτικής Αρχής είναι τα νεόδμητα δημοτικά κτίρια να σχεδιάζονται με τις αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού και να έχουν φωτοβολταϊκά συστήματα, ώστε να εκμεταλλεύονται την ηλιακή ενέργεια για τις ενεργειακές τους ανάγκες. 12

13 Εθελοντισμός - Ευαισθητοποίηση Με γνώμονα την περιβαλλοντική προστασία ο Δήμος οργανώνει εθελοντικές δράσεις και πρωτοβουλίες με στόχο την ευαισθητοποίηση των πολιτών και την ανάδειξη της κρισιμότητας του θέματος. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Δήμος έχει υποστηρίξει την πρωτοβουλία πολιτών Atenistas στις εθελοντικές τους δράσεις πρασινίσματος πάρκων και άλλων αστικών χώρων προσφέροντας υλικά του φυτωρίου του Δήμου, τεχνογνωσία και συμμετοχή εργαζομένων του. Ομοίως έχει υποστηρίξει μια σειρά από άλλες δράσεις καθαρισμού και διαμόρφωσης χώρων πρασίνου σε συνεργασία με τοπικές κινήσεις πολιτών και την συνδρομή ΜΚΟ και επιχειρήσεων, ενώ έχει οργανώσει εκστρατείες και δράσεις εθελοντικής δεντροφύτευσης σε διάφορα σημεία των επτά Δημοτικών Κοινοτήτων της πόλης. Η Δημοτική Αρχή προωθεί την ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα εγκατάλειψης και κακοποίησης των ζώων συντροφιάς μέσω πληροφοριακών Πινακίδων του Δήμου Αθηναίων. Μάλιστα, το σχολικό έτος πραγματοποίησε ενημερωτικές διαλέξεις σε συνεργασία με την Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία σε μαθητές/τριες σχολείων Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης της πόλης μας, με κύριο στόχο την καλλιέργεια της ζωοφιλικής συνείδησης. Τέλος, στα πλαίσια καλλιέργειας της περιβαλλοντικής συνείδησης και υπεύθυνης περιβαλλοντικής συμπεριφοράς διοργανώνει ανθοκομικές εκθέσεις με το Συνεταιρισμό Φυτωριούχων Αττικής, εκδηλώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, υλοποιεί διαλέξεις στη Διαπαραταξιακή Επιτροπή του Δήμου Αθηναίων για θέματα που αφορούν σε αδέσποτα ζώα συντροφιάς και ημερίδες με γενικό θέμα την περιβαλλοντική αειφορία στον αστικό χώρο και ποικίλες άλλες δράσεις ευαισθητοποίησης. 3.2 Συμμετοχή σε διεθνείς πρωτοβουλίες Το πρόγραμμα URBACT 5 Ο Δήμος της Αθήνας μετέχει στο πρόγραμμα URBACT με σκοπό την προώθηση της διατροφής με κριτήριο την αειφορία στις αστικές κοινότητες, μια πρωτοβουλία που έχει ως σκοπό να αναδείξει τη σημασία της διατροφικής πολιτικής για την πόλη των Αθηνών μέσα από ορθές πρακτικές στην καθημερινή διατροφή, την τοπικότητα των προϊόντων, τις αειφορικές μεθόδους παραγωγής και τη στροφή προς μια πιο υγιεινή, μεσογειακή, διατροφή. Απώτερος στόχος του προγράμματος είναι η ανάπτυξη συντονισμένων, αποτελεσματικών και ποιοτικών λύσεων για συστήματα

14 παραγωγής τροφίμων που θα χαρακτηρίζονται από την κοινωνική ενσωμάτωση όλων των πληθυσμιακών ομάδων, χαμηλές εκλύσεις άνθρακα και ορθολογική διαχείριση των υφιστάμενων πόρων. Στο πλαίσιο αυτό η Τοπικής Ομάδας Στήριξης του προγράμματος εστιάζει σε τρεις θεματικές: 1. Στη θεματική της Καλλιέργειας (Growing) που διερευνά όλους τους πιθανούς τρόπους για να την καλλιέργεια τροφίμων κοντά ή ακόμα και μέσα στην πόλη. 2. Στη θεματική της Διανομής (Delivering) που διερευνά τρόπους για τη διανομή, διάθεση και την προσφορά τοπικών τροφίμων μέσα στην πόλη. 3. Στη θεματική της Διατροφής (Enjoying) που εξετάζει το πώς οι άνθρωποι μέσα στην πόλη μπορούν να αγκαλιάσουν μια βιώσιμη, υγιή και ζωντανή κουλτούρα για τα τρόφιμα στις σχολικές καντίνες και τα νοικοκυριά. Το πρόγραμμα ATHENS BIOWASTE 6 Το πρόγραμμα ATHENS BIOWASTE αποσκοπεί στην πρώτη πιλοτική διαλογή των βιοαποβλήτων στην πηγή σε επιλεγμένες περιοχές των Δήμων Αθηναίων και Κηφισιάς και την επεξεργασία αυτών στη μονάδα Μηχανικής και Βιολογικής Επεξεργασίας (ΕΜΑΚ) του ΕΔΣΝΑ για την παραγωγή κόμποστ υψηλής ποιότητας. Επιπλέον, με την ανάπτυξη κατάλληλων λογισμικών εργαλείων θα προσδιορισθούν τα οφέλη των βιώσιμων μεθόδων διαχείρισης των βιοαποβλήτων αναφορικά με τις εκπομπές αερίων των θερμοκηπίων (συνεισφορά στη κλιματική αλλαγή), ενώ θα πραγματοποιείται αξιολόγηση της ποιότητας του παραγόμενου κόμποστ δεδομένης της σύνθεσης και των μεθόδων συλλογής των βιοαποβλήτων. Μέσω των προαναφερθέντων στόχων και μέσω της διαμόρφωσης κατάλληλου οδηγού θα προωθηθεί και θα ενισχυθεί η δημιουργία αγοράς για το κόμποστ και η ευαισθητοποίηση των πολιτών, των αρμόδιων αρχών και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων αναφορικά με τη διαχείριση των βιοαποβλήτων. Επιπλέον, θα συνταχθούν προτάσεις για την τροποποίηση των τεχνικών προδιαγραφών και νομοθετικών διατάξεων διαχείρισης των αποβλήτων. Οι ειδικοί στόχοι του έργου είναι: Η δημιουργία ολοκληρωμένης διαχείρισης των βιοαποβλήτων στην Ελλάδα

15 H αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών διαχείρισης βιοαποβλήτων βάση όλου του κύκλου ζωής H αξιολόγηση της τελικής ποιότητας κόμποστ σε συνάρτηση με τα χαρακτηριστικά υλικών εισροής και άλλων λειτουργικών παραμέτρων Η διαμόρφωση της βάση για τη διαμόρφωση αγοράς κόμποστ στην Ελλάδα H αξιολόγηση εναλλακτικών συστημάτων διαλογής H διαμόρφωση του πρώτου συστήματος διαλογής βιοαποβλήτων στην πηγή στην Ελλάδα H παροχή καθοδήγησης στις τοπικές αρχές διαχείρισης απορριμμάτων όσον αφορά στη διαχείριση των βιοαποβλήτων Η αύξηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίηση και γνώσης των πολιτών, των αρμόδιων αρχών και άλλων ενδιαφερόμενα φορέων σχετικά με τη διαχείριση των βιοαποβλήτων Η σύνταξη προτάσεων τροποποίησης των υφιστάμενων τεχνικών προδιαγραφών που περιλαμβάνονται στην ελληνική νομοθεσία Το πρόγραμμα SEGMENT (Segmented Marketing for Energy Efficient Transport) 7 SEGMENT υπήρξε ένα τριετές έργο που εξέτασε μέσω της τμηματοποίησης της αγοράς, την δυνατότητα του να πεισθούν οι μετακινούμενοι, στο να αλλάξουν συνήθειες μέσων μετακίνησης, και να υιοθετήσουν ενεργειακά ήπιες μορφές μετακίνησης. Επικεντρώθηκε στη χρήση θεμάτων που οδηγούν τους καταναλωτές στο να επανεξετάσουν τις συνήθειες μετακίνησης των. Ταυτόχρονα με μια λεπτομερή τμηματοποίηση της αγοράς θα δοθεί έμφαση στις επιπτώσεις των εκστρατειών της διαχείρισης της κινητικότητας. Στην ΕΛΛΑΔΑ, η πόλη της ΑΘΗΝΑΣ και 6 άλλες ευρωπαϊκές πόλεις-εταίροι θα χρησιμοποιήσουν το πλαίσιο του έργου, για τον έλεγχο της μεθοδολογίας και ιδίως για να διαπιστωθεί κατά πόσο η προσέγγιση μπορεί να είναι επιτυχής χρησιμοποιώντας περιορισμένα δεδομένα της αγοράς. Το SEGMENT θα δημιουργήσει τη δυνατότητα διαμόρφωσης επικοινωνιακών μηνυμάτων Ευρωπαϊκής εμβέλειας που θα οδηγήσει στην αλλαγή συμπεριφοράς μετακίνησης. Τα αποτελέσματα ήταν: Ένα μεταβιβάσιμο μοντέλο τμηματοποίησης της αγοράς και μεθοδολογία: η συλλογή δεδομένων και η ανάλυση τους θα μεγιστοποιήσει την ενσωμάτωση

16 των προσωπικών αξιών και των σημαντικών κριτηρίων ζωής; θα μπορεί να αναπαραχθεί και να μεταφερθεί σε όλα τα EU27 κράτη μέλη, έχοντας ελεγχθεί και υλοποιηθεί στην Αθήνα και 6 άλλες πόλεις-εταίρους. Επιτυχώς στοχευμένες εκστρατείες marketing στην Αθήνα και 6 άλλες πόλειςεταίρους, με αποτέλεσμα την αλλαγή στη στάση του κοινού (αντίληψη, ικανοποίηση, οικειότητα, προτίμηση, τις φιλοδοξίες, τις αξίες) και τη συμπεριφορά προς αποδεκτούς τρόπους μεταφοράς (όπως μετράται από την παρακολούθηση ερευνών, από τη συγκέντρωση βασικών δεδομένων κάθε πόλης) Η ενίσχυση της ικανότητας και της δυνατότητας στον τομέα των μεταφορών στην Ευρώπη, για να αυξήσει και να επιταχύνει την υλοποίηση και την μεταφορά βέλτιστων πρακτικών στην Ευρώπη. Πρακτικές που θα οδηγήσουν, στο σχεδιασμό επικοινωνιών ταξιδιωτικού marketing, την υλοποίηση και παρακολούθηση του. Επικοινωνίες ενισχυμένες με την εφαρμογή κοινωνικού marketing σε άκρως συγκεκριμένες στοχευμένες ομάδες, όπως ορίζονται από τα σύνολα προσωπικών αξιών. 3.3 Υφιστάμενες δομές σχεδιασμού, ανάπτυξης και υποστήριξης της περιβαλλοντικής αειφορίας στον Δήμο Αθηναίων Γενική Διεύθυνση Ποιότητας Ζωής Η Γενική Διεύθυνση Ποιότητας Ζωής επιβλέπει την εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών του Δήμου που συγκροτούν την Γενική Διεύθυνση και ιδίως για την οργάνωση, το συντονισμό, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της λειτουργίας τους. Ειδικότερα: Συντονίζει, προγραμματίζει και εποπτεύει το παραγόμενο έργο των Τεχνικών Υπηρεσιών. Συνεργάζεται με τη Διοίκηση και τους Προϊσταμένους των Τεχνικών Υπηρεσιών για τον καθορισμό προτεραιοτήτων, με βάση την ιεράρχηση των έργων, του επιχειρησιακού προγράμματος με παράλληλη τήρηση του χρονικού προγραμματισμού σε σύνθετα έργα, την έγκαιρη και βέλτιστη απορρόφηση των πόρων καθώς και την επίλυση διοικητικών, οικονομικών και τεχνικών θεμάτων που ανακύπτουν μεταξύ των εποπτευόμενων Διευθύνσεων. Κατανέμει και αξιοποιεί βέλτιστα το ανθρώπινο δυναμικό και τους λοιπούς πόρους που είναι διαθέσιμοι, για την άρτια και εμπρόθεσμη υλοποίηση του Τεχνικού Προγράμματος (Τ.Π.) και την αντιμετώπιση των έκτακτων ή απρόβλεπτων εργασιών. Υποστηρίζει τις υπηρεσιακές ενέργειες για την εξασφάλιση των απαραίτητων υλικών, εργαλείων, μηχανημάτων και οχημάτων για την εκτέλεση των εργασιών των έργων αυτεπιστασίας και καλύπτει τη λειτουργία του γραφείου κίνησης των οχημάτων και των μηχανημάτων των Τεχνικών Υπηρεσιών. 16

17 Έχει υπό την εποπτεία του τη διαχείριση των εργοταξίων καθώς και των διατιθέμενων υπηρεσιακών οχημάτων και μηχανημάτων δομικών έργων και δίνει κατευθύνσεις για τη βέλτιστη αξιοποίησή τους. Παρακολουθεί το σχεδιασμό και την υλοποίηση του προϋπολογισμού και του Τεχνικού Προγράμματος όλων των Τεχνικών Διευθύνσεων (χρηματορροές, απορροφήσεις, τροποποιήσεις), τα απολογιστικά οικονομικά στοιχεία και βάσει αυτών ορίζει το πλαίσιο σχεδιασμού του Τεχνικού Προγράμματος του επόμενου έτους και παρακολουθεί και επικαιροποιεί το Στρατηγικό και τον Επιχειρησιακό Προγραμματισμό των Τεχνικών Υπηρεσιών. Δύναται να συγκαλεί περιοδικά ή κατά περίπτωση Συντονιστικά Συμβούλια στα οποία μετέχουν με εκπροσώπους τους το σύνολο ή μέρος (ανάλογα με ομοιογενή θεματικά αντικείμενα) των υπηρεσιών του Δήμου. Στην Γενική Διεύθυνση Ποιότητας Ζωής υπάγεται η Διεύθυνση Κοινοχρήστων Χώρων στην οποία λειτουργεί το Τμήμα Περιβάλλοντος με τις ακόλουθες αρμοδιότητες: Τεκμηριώνει και αξιολογεί όλα τα δεδομένα που στοιχειοθετούν την περιβαλλοντική εικόνα της Αθήνας. Έχει την αρμοδιότητα εκπόνησης εκθέσεων περιβαλλοντικών δεδομένων καθώς και εκθέσεων απολογισμού δράσεων των πρωτοβουλιών του Δήμου Αθηναίων. Σχεδιάζει οργανώνει και αξιολογεί την θεματική στρατηγική αειφόρου περιβαλλοντικής και αστικής ανάπτυξης της πόλης και προτείνει τη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου και πεζοδρόμων. Σχεδιάζει και προετοιμάζει τις συνθήκες για την ομαλή συμμετοχή του ποδήλατου, σε ένα περιβάλλον βιώσιμης κινητικότητας στην πόλη. Προτείνει εκστρατείες ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης των πολιτών για τον αστικό ιστό, το περιβάλλον, τις ήπιες μετακινήσεις, το δίκυκλο. Συγκεντρώνει τους δείκτες ποιότητας ζωής ώστε να καθίσταται δυνατή η ανάλυση και σύγκριση στοιχείων. Διαχειρίζεται την συμμετοχή σε δίκτυα ανταλλαγής πληροφοριών και τεχνογνωσίας και εμπειριών με άλλες πόλεις για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών θεμάτων καθώς και ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με την αστική αναβάθμιση. Προτείνει ενέργειες για ενημέρωση, κυκλοφοριακή αγωγή και αλλαγή νοοτροπίας στους πολίτες και ιδιαίτερα στους νέους, σχετικά με την κυκλοφορία και συμπεριφορά των ποδηλάτων και των δικύκλων. Παρακολουθεί την Ελληνική και Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία των Εθνικών και Κοινοτικών Προγραμμάτων και συντάσσει προτάσεις συμμετοχής του Δήμου Αθηναίων σε αυτά. Λαμβάνει πληροφορίες και δεδομένα από αρμόδιους φορείς της πολιτείας, της Ε.Ε., τις Μ.Κ.Ο. και τους πολίτες για τα περιβαλλοντικά θέματα της πόλης. Παρέχει πληροφόρηση και τεχνογνωσία στην δημοτική αρχή για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών θεμάτων της πόλης. 17

18 Συντάσσει κανονισμούς και παράγει οδηγίες που θα ενταχθούν στη λειτουργία του Τμήματος Μελετών της Δ/νσης. Υλοποιεί προγράμματα και πρωτοβουλίες του Δήμου Αθηναίων στο πεδίο του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης. Οργανώνει παρακολουθεί και λειτουργεί το πληροφοριακό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, το δίκτυο οικολογικών παρατηρητηρίων, το σύστημα δεικτών περιβαλλοντικής αειφορίας και ενημερώνει το πληροφοριακό σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τηρεί αρχείο του τμήματος. Τηρεί πρωτόκολλο και αρχείο όλων των εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων του και παρακολουθεί και διεκπεραιώνει κάθε είδος γραμματειακής υποχρέωσης που απορρέει από τις αρμοδιότητες του. Έχει την ευθύνη του σχεδιασμού και του συντονισμού όλων των απαραίτητων ενεργειών για την υλοποίηση δράσεων βελτίωσης της βιώσιμης κινητικότητας της πόλης. Στην Γενική Διεύθυνση Ποιότητας Ζωής υπάγονται και οι ακόλουθες Διευθύνσεις: 1. Η Διεύθυνση Καθαριότητας - Ανακύκλωσης & Συντήρησης Μηχανολογικού Εξοπλισμού στην οποία συμπεριλαμβάνονται και τα ακόλουθα Τμήματα: α. Τμήμα Ανακύκλωσης - Μελετών & Προγραμματισμού Συλλέγει και καταγράφει αιτήματα με τις ανάγκες προμήθειας ειδών και ανάθεσης υπηρεσιών της Δ/νσης. Συντάσσει προδιαγραφές για όλες τις αγορές τροχαίου υλικού όπως και για την αγορά ανταλλακτικών και λοιπόν εξαρτημάτων που αφορούν το τροχαίο υλικό του Δήμου και εισηγείται την αγορά νέων οχημάτων σύμφωνα με αιτήματα των Δ/νσεων του Δήμου. Αποστέλλει τα εισηγητικά με τις τεχνικές προδιαγραφές στη Δ/νση Προμηθειών προκειμένου να διενεργηθούν οι απαραίτητοι διαγωνισμοί. Παρακολουθεί τις πιστώσεις του προϋπολογισμού της Διεύθυνσης και συντάσσει τις προτάσεις ανάληψης δαπάνης και τις εγκρίσεις πιστώσεων προς την Οικονομική Επιτροπή. Υποβάλλει στη Δ/νση Οικονομικών προτάσεις διαμόρφωσης και τυχόν αναμόρφωσης του προϋπολογισμού της Δ/νσης και παρακολουθεί την υλοποίηση τους. Αποστέλλει στη Δ/νση Δημοτικών Προσόδων στο Τμήμα Ανταποδοτικών Τελών & ΤΑΠ την πρόταση διαμόρφωσης του Προϋπολογισμού του επόμενου έτους με σκοπό τον καθορισμό του ύψους των ανταποδοτικών τελών. Μεριμνά για την προμήθεια ειδών & την ανάθεση υπηρεσιών μέχρι το στάδιο της αποστολής των τεχνικών προδιαγραφών ή των όρων της μελέτης στο Τμήμα Προμηθειών της Δ/νσης Προμηθειών & Αποθηκών Εισηγείται τη διάθεση, εκποίηση και καταστροφή του παλαιού τροχαίου υλικού και συντάσσει μελέτες συντήρησης τροχαίου υλικού. 18

19 Συνεργάζεται με τους υπεύθυνους για την τήρηση των κανόνων Ασφάλειας και Υγιεινής στην εργασία, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. α1. Γραφείο Ανακύκλωσης και Εναλλακτικής Διαχείρισης Μελετά και σχεδιάζει την ολοκληρωμένη διαχείριση του συνόλου των δημοτικών αποβλήτων, με βάση την ιεράρχηση διαχείρισης αποβλήτων που ισχύει στην εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία και σε συμφωνία με τον Εθνικό και Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων. Αξιολογεί τα προγράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων και προβαίνει σε διορθωτικές ενέργειες. Συνάπτει όλες τις συμβάσεις που σχετίζονται με την αξιοποίηση των αποβλήτων. Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα πρόληψης & μείωσης της παραγωγής αποβλήτων. Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα επαναχρησιμοποίησης όπως η λειτουργία Δημοτικών Κέντρων Επαναχρησιμοποίησης. Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα ανακύκλωσης με σκοπό την αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης. Συνεργάζεται με τα υπάρχοντα εγκεκριμένα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης και εισηγείται στον ΕΟΑΝ τη δημιουργία νέων συστημάτων. Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα αξιοποίησης ροών αποβλήτων παράλληλα με τα εγκεκριμένα συστήματα. Προωθεί τη δημιουργία Δημοτικών Κέντρων Ανακύκλωσης & Επικίνδυνων Υλικών («Πράσινα Σημεία») Σχεδιάζει και υλοποιεί την αξιοποίηση των βιοαποβλήτων επιλέγοντας την πιο βιώσιμη μέθοδο διαχείρισής τους (κομποστοποίηση, λιπασματοποίηση ή χώνευση), ανάλογα με το περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό όφελος. Ειδικότερα, για την διαχείριση των φυτικών υπολειμμάτων που προέρχονται από εργασίες κηποτεχνίας συνεργάζεται με το Γραφείο Φυτικής Παραγωγής του Τμήματος Φυτικής Παραγωγής και Κλάδευσης Υψηλών Δένδρων της Δ/νσης Πρασίνου & Περιβάλλοντος. Έχει την ευθύνη για τη σωστή λειτουργία του Σταθμού Μεταφόρτωση Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα ανάκτησης ενέργειας από δημοτικά απόβλητα, όπως είναι η βιομάζα και τα τηγανέλαια. Σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κοινού σχετικά με την διαχείριση αποβλήτων. β. Τμήμα Αποκομιδής, Μεταφοράς Απορριμμάτων & Ανακυκλώσιμων Υλικών Συσκευασίας Έχει την ευθύνη της υλοποίησης των εργασιών αποκομιδής των παραγομένων απορριμμάτων και της μεταφοράς τους στους προβλεπόμενους χώρους τελικής 19

20 διάθεσης. Επίσης συνεργάζεται με τους υπεύθυνους λειτουργίας και διαχείρισης των χώρων τελικής διάθεσης των συλλεγόμενων απορριμμάτων που το αφορούν, διασφαλίζοντας την ομαλή λειτουργία. β1. Γραφείο Συλλογής & Μεταφοράς Απορριμμάτων Η εποπτεία της εργασίας του προσωπικού (οδηγού - εργατών) βαρύνει αποκλειστικά το γραφείο συλλογής και μεταφοράς απορριμμάτων, αφού η αρμοδιότητα του γραφείου κινήσεως εξαντλείται στη διάθεση και μόνο του οδηγού. Στελεχώνει όλα τα προγράμματα σε συνεργασία με το Γραφείο Κινήσεως οχημάτων με το απαραίτητο προσωπικό. Φροντίζει για την αποκομιδή των οικιακών απορριμμάτων, καθώς και των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας, την μεταφορά τους και την τελική διάθεση στους κατάλληλους χώρους από τα απορριμματοφόρα οχήματα. Συνεργάζεται με τον Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Αττικής και παρακολουθεί την ομαλή λειτουργία των χώρων τελικής διάθεσης απορριμμάτων. Τοποθετεί, όπου είναι αναγκαίο, μέσα προσωρινής αποθήκευσης απορριμμάτων και έχει την ευθύνη καθαρισμού τους. Καθορίζει, ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες, προγράμματα περισυλλογής και απόρριψης άχρηστων αντικειμένων με ανοικτά φορτηγά αυτοκίνητα. Απαντά σε αιτήματα, παράπονα ή καταγγελίες δημοτών σε συνεργασία με το Τμήμα Οργανωτικής Δομής & Υποστήριξης. β2. Γραφείο Κινήσεως Οχημάτων Μεριμνά για τη στελέχωση όλων των οχημάτων (απορριμματοφόρων, οχημάτων ανακύκλωσης, ανοιχτών, βυτιοφόρων, επιβατηγών, φορτωτών κλπ.) δια του κατάλληλου προσωπικού (οδηγών, χειριστών) που διατίθενται από το Τμήμα Αποκομιδής, Μεταφοράς Απορριμμάτων και Ανακυκλώσιμων Υλικών. Μεριμνά για τη συντήρηση των παραπάνω οχημάτων και μηχανημάτων και την άμεση αποστολή τους στο ανάλογο Τμήμα σε περίπτωση βλαβών ή συγκρούσεων και για την έγκαιρη παραλαβή τους. Συνεργάζεται με το Γραφείο Διάθεσης Οχημάτων και Διαχείρισης Υλικού, από το οποίο εφοδιάζεται με τα απαραίτητα έγγραφα κίνησης για τα οχήματα και συνεννοείται μαζί τους για τον τεχνικό έλεγχο (ΚΤΕΟ, τέλη κυκλοφορίας κ.λπ.). β3. Γραφείο Διαχείρισης Ειδικών Ροών Μεριμνά για την αποκομιδή των απορριμμάτων των δημοτικών και λαϊκών αγορών, των ιδρυμάτων, νοσοκομείων, βιομηχανιών, ξενοδοχείων και λοιπού εμπορικού βιομηχανικού κόσμου, καθώς και τυχόν άλλων ροών (πλην οικιακών 20

21 και ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας) αποβλήτων, όπως αυτές περιγράφονται κάθε φορά στον Εθνικό σχεδιασμό διαχείρισης απορριμμάτων Συνεργάζεται με τους υπεύθυνους φορείς λειτουργίας και διαχείρισης των χώρων τελικής διάθεσης των συλλεγόμενων απορριμμάτων που το αφορούν, διασφαλίζοντας την ομαλή τους λειτουργία. Φροντίζει για την περισυλλογή και μεταφορά των εγκαταλελειμμένων αυτοκινήτων και μοτοσικλετών στον ΟΔΔΥ με τα μεταφορικά μέσα που διαθέτει, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αστυνομικές αρχές. Τοποθετεί, όπου είναι αναγκαίο, τα μέσα προσωρινής αποθήκευσης απορριμμάτων (container) που το αφορούν και έχει την ευθύνη καθαρισμού τους. Απαντά σε αιτήματα, παράπονα ή καταγγελίες δημοτών σε συνεργασία με το Τμήμα Οργανωτικής Δομής & Υποστήριξης. Ελέγχει την τήρηση των διατάξεων που αφορούν τα εγκαταλελειμμένα οχήματα. γ. Τμήμα Ειδικών Εργασιών Οργανώνει συνεργεία κατά τομείς της πόλης με ημερήσια και νυκτερινή εργασία αφενός μεν για τον καθαρισμό παράνομων αφισών, πανό κλπ. Αφετέρου δε για την πλύση πλατειών, πεζόδρομων, υπόγειων διαβάσεων κ.λπ. Διενεργεί καθαρισμούς εσωτερικών χώρων οικείων καθώς και κλείσιμο των εισόδων τους οι οποίες έχουν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους, υλοποιώντας τις Εισαγγελικές Εντολές. Μεριμνά για τον καθαρισμό οικοπέδων και λοιπών ακαλύπτων χώρων σύμφωνα με τις ισχύουσες πυροσβεστικές διατάξεις σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των υπόχρεων, προβαίνοντας στις νόμιμες διαδικασίες. Προβαίνει σε βάψιμο τοίχων, κολώνων και πύλαρς αφού αφαιρεθούν συνθήματα ή αφίσες. Διαθέτει ανοιχτά φορτηγά για απόσυρση τραπεζοκαθισμάτων από καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος κατ' εντολή και υπό την εποπτεία της Δ/νσης Δημοτικών Προσόδων και σε συνεργασία με τη Δημοτική Αστυνομία. Αποσύρει διάφορα εμπόδια σε πεζοδρόμια ή δρόμους κατ' εντολή της Δημοτικής Αστυνομίας (πχ. κάγκελα, κολωνάκια, εμπόδια σε θέσεις παρκαρίσματος παράνομων τοποθετημένων). Διαθέτει το απαραίτητο τεχνικό προσωπικό (ηλεκτρολόγοι, ψυκτικοί, βαφείς κλπ.) για την συντήρηση των εγκαταστάσεων της Δ/νσης. Φροντίζει για τη φύλαξη του εκλογικού υλικού (κάλπες - παραβάν κλπ.) καθώς και τη συντήρηση αυτού. Οργανώνει συνεργεία και προάγει νέες υπηρεσίες ανταποδοτικού χαρακτήρα. Απαντά σε αιτήματα, παράπονα ή καταγγελίες δημοτών σε συνεργασία με το Τμήμα Οργανωτικής Δομής & Υποστήριξης. 21

22 γ1. Γραφείο Συντήρησης Εξοπλισμού Προσωρινής Αποθήκευσης Απορριμμάτων Ενημερώνει το Τμήμα Μελετών για την προμήθεια μηχανικών κάδων αποκομιδής και ανακύκλωσης, τους οποίους τοποθετεί σε σημεία της πόλης ανάλογα με τις ανάγκες και τα αιτήματα των δημοτών σε συνεργασία με το τμήμα αποκομιδής. Ενημερώνει για τις ανάγκες προμήθειας επιδαπέδιων & επιστύλιων απορριμματοδοχείων, μεριμνά για την τοποθέτησή τους καθώς και την εγκατάσταση και αποξήλωση εξεδρών για τελετές και για το σημαιοστολισμό της πόλης. Φροντίζει για τη συντήρηση και επισκευή των ανωτέρω ειδών με τους υπάρχοντες τεχνίτες. 2. Η Διεύθυνση Πρασίνου & Περιβάλλοντος στην οποία συμπεριλαμβάνονται και τα ακόλουθα τμήματα: α. Τμήμα Μελετών Σχεδιασμού & Προγραμματισμού Προγραμματίζει με βάση όλα τα δεδομένα τις φυτοτεχνικές εργασίες σε όλες τις χρονικές περιόδους και σε όλους τους χώρους σε συνεργασία με τα υπόλοιπα Τμήματα Γεωτεχνικών εφαρμογών. Συντάσσει τις φυτοτεχνικές μελέτες καθώς και τις μελέτες άρδευσης (σε συνεργασία με το Γραφείο Διαχείρισης Υδατίνων Πόρων και Αυτομάτου Ποτίσματος), για νέους χώρους και φυτεμένα δώματα ή για αναπλάσεις παλαιών χώρων σε συνεργασία με τα Τμήματα των Δημοτικών Κοινοτήτων, το Τμήμα Φυτ. Παραγωγής και Κομποστοποίησης των Φυτικών υπολειμμάτων και τα αρμόδια τμήματα μελετών της Δ/νσης Κοινοχρήστων Χώρων και της Δ/νσης Κτηριακών Έργων. Καταγράφει, τηρεί αρχείο και μηχανογραφεί σε GIS, με ενημέρωση και συνεργασία με το Γραφείο GIS της Δ/νσης Επιχειρησιακού Σχεδιασμού, Οργανώσης & Πληροφορικής όλους τους υπάρχοντες χώρους πρασίνου και τις εργασίες που γίνονται σ` αυτούς, με στόχο την καλύτερη οργάνωση και προγραμματισμό των εργασιών της Δ/νσης. Παρακολουθεί τις εξελίξεις της επιστήμης στον τομέα της φυτοπροστασίας και συντονίζει τις φυτοπροστατευτικές εφαρμογές Έχει την ευθύνη συνεργασίας και συντονισμού με τις άλλες Υπηρεσίες του Δήμου για τα θέματα που αφορούν το πράσινο της πόλης και με όλες τις υπηρεσίες του Δημοσίου για τα αντίστοιχα θέματα. Συντάσσει μελέτες για την προμήθεια μηχανημάτων, υλικών και κάθε μορφής εργασιών και έργων και προβαίνει στις διαδικασίες για την διενέργεια των διαγωνισμών από την Οικονομική Επιτροπή με την ευθύνη της αρμόδιας Δ/νσης Προμηθειών και Αποθηκών και των αρμοδίων οργάνων του Δήμου Συντάσσει μελέτες για την εκτέλεση από τρίτους εποχιακών εργασιών πρασίνου (κλαδέματα, αποχλοάσεις κλπ), εργασιών συντήρησης μηχανολογικού 22

23 εξοπλισμού και έργων, που δεν επαρκεί να εκτελέσει το υπάρχον προσωπικό, όπως απορρέουν από την νομοθεσία. Συντάσσει ή αναθέτει τις δασοτεχνικές μελέτες, έργων, εργασιών και διαχείρισης για τα Άλση και πάρκα. Παρακολουθεί την εξέλιξη και την τήρηση του προϋπολογισμού που αφορά το πράσινο και τηρεί αρχείο προμηθευτών, μελετών, υλικών και προδιαγραφών τους. Συντάσσει το ετήσιο Τεχνικό Πρόγραμμα και το Ετήσιο Πρόγραμμα δράσης της Δ/νσης σε συνεργασία με τα υπόλοιπα Τμήματα γεωτεχνικών εφαρμογών. Συντονίζει την εκπαίδευση του προσωπικού μέσω προγραμμάτων κατάρτισης και επιμόρφωσης. Παρακολουθεί και αξιολογεί την επίτευξη των στόχων της Δ/νσης, που τίθενται από το Τεχνικό, Ετήσιο και Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. β. Τμήμα Φυτικής Παραγωγής & Κλάδευσης Υψηλών Δένδρων Μεριμνά για την υλοποίηση του αντικειμένου του τμήματος μέσω των κάτωθι γραφείων: β1. Γραφείο Φυτικής Παραγωγής Αξιοποιεί τον υπάρχοντα χώρο του φυτωρίου με την παραγωγή, καλλιέργεια, ανάπτυξη και προστασία των φυτών που χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των αναγκών της πόλης Παρακολουθεί τις εξελίξεις της επιστήμης στον τομέα του πολλαπλασιασμού της φυτικής παραγωγής, της καλλιέργειας και κάθε συναφούς θέματος που αφορά στα φυτά της Κηποτεχνίας. Παραλαμβάνει και διακινεί τα φυτά που αγοράζονται από τον Δήμο με βάση τις ανάγκες της Υπηρεσίας. Συντάσσει τις προδιαγραφές για την προμήθεια φυτών και συνεργάζεται με το Τμήμα Μελετών για την προμήθεια αυτών. Διαχειρίζεται τα φυτικά υπολείμματα της πόλης προκειμένου να ανακυκλωθούν μέσω της διαδικασίας δημιουργίας κομποστ, που θα ξαναχρησιμοποιηθεί για τον εμπλουτισμό των προς φύτευση εδαφών ή για τη δημιουργία βιοκαυσίμων, αξιοποιούμενο ενεργειακά Έχει την αρμοδιότητα για την ανάπτυξη, προστασία, εκτίμηση και παρακολούθηση της φυτικής (αγροτικής) παραγωγής. Τμήματα Πρασίνου Δημοτικών Κοινοτήτων με τις εξής αρμοδιότητες: Έχουν την ευθύνη για την μελέτη και κατασκευή έργων μικρής κλίμακας με αυτεπιστασία σε συνεργασία με τα συναρμόδια τμήματα της Δ/νσης, επίβλεψη εργολαβιών στον τομέα ευθύνης τους, συντήρηση των υπαρχόντων 23

24 κοινοχρήστων χώρων πρασίνου αρμοδιότητας τους στα γεωγραφικά όρια των Δημοτικών Κοινοτήτων που καλύπτει το κάθε τμήμα. Για το σκοπό αυτό, και ανάλογα με το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό, οργανώνουν τους χώρους σε τομείς (καθ υλη ή γεωγραφικό προσδιορισμό) με τομεάρχες (Γεωπόνουςδασολόγους-τεχνολόγους), εργοδηγούς πρασίνου και κηπουρούς. Για τις εργασίες που δεν μπορεί να εκτελέσει το προσωπικό του Τμήματος, ζητούν την βοήθεια των άλλων τμημάτων της Δ/νσης ή και άλλων Υπηρεσιών του Δήμου. Τα αντίστοιχα Γραφεία Αλσών έχουν την ευθύνη για την συντήρηση και εκτέλεση έργων και εργασιών σε Άλση (τμήματα παλαιών δασών που εγκλωβίστηκαν στον αστικό ιστό) και Πάρκα (μεγάλοι χώροι πρασίνου φυτοτεχνικής διαμόρφωσης). Συντηρούν το πράσινο των Κοιμητηρίων και των Παιδικών Εξοχών και επεμβαίνουν με προγράμματα ανάπλασης. Εισηγούνται στο Τμήμα Μελετών και Προγραμματισμού την εκπόνηση μελετών και διαγωνισμών, δασοτεχνικών μελετών διαχείρισης Πρασίνου, έργων ή εργασιών Πρασίνου (αποχλόασης πρασίνου για λόγους πυρασφάλειας, κλαδέματα κλπ) και συνεργάζονται μαζί του για την εκτέλεση, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Επιβλέπουν τις εργολαβίες στον τομέα ευθύνης τους Σε συνεργασία με το Τμήμα Μελετών & Προγραμματισμού καθορίζεται το πρόγραμμα παρεμβάσεων στους χώρους πρασίνου καθώς και η πρόταση διαμόρφωσής τους. Έχουν την ευθύνη των φυτεύσεων δένδρων, θάμνων και εποχιακών Έχουν την ευθύνη συντήρησης του πρασίνου και της κλάδευσης των χαμηλών δένδρων των κοινόχρηστων χώρων και των δενδροστοιχιών, ενώ συνεργάζονται με το Γραφείο Κλάδευσης Υψηλών Δέντρων, ενημερώνοντας το και συνδράμοντάς το για την ανάγκη κλάδευσης των υψηλών δέντρων, με επιστημονικό και εργατικό προσωπικό και θέτοντας την προτεραιότητα των εργασιών. Έχουν την ευθύνη ανάπτυξης και συντήρησης του πρασίνου των Παιδικών Χαρών ως κατ αρχήν χώρων αστικού πρασίνου Έχουν την ευθύνη διαχείρισης του πρασίνου των αύλειων χώρων των σχολικών συγκροτημάτων του δήμου σε συνεργασία με την Δ/νση Σχολικών Κτηρίων. Μεριμνούν για την καλή συντήρηση του υδραυλικού δικτύου άρδευσης, σε συνεργασία με το γραφείο Αυτομάτου Ποτίσματος. Συντάσσουν τις τεχνικές εκθέσεις για τον καταλογισμό των προστίμων σε όσους προξενούν ζημιές σε στοιχεία πρασίνου, βάσει του Κανονισμού πρασίνου, και εισηγούνται όλα τα ένδικα μέσα για την δίωξη δραστών σε βάρος των δένδρων και εν γένει χώρων πρασίνου στην πόλη, προς τις αρμόδιες Δ/νσεις του Δήμου και την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής. Παρακολουθούν και ενημερώνουν την αλληλογραφία του τμήματος καθημερινά. Ελέγχουν και απαντούν στα αιτήματα Δημοτών, γραπτά ή προφορικά. Έχουν την ευθύνη για την εκπόνηση προγράμματος ποτίσματος των νεοφυτευμένων δένδρων σε δενδροστοιχίες και κοινόχρηστους χώρους πρασίνου που δεν διαθέτουν δίκτυο αυτομάτου ποτίσματος, και την ευθύνη και 24

25 τον έλεγχο της υλοποίησης του προγράμματος, σε συνεργασία με το Γραφείο Κινήσεως. δ. Τμήμα Υποστήριξης Χώρων Πρασίνου Συντονίζει την δράση όλων των γραφείων και συνεργείων που λειτουργούν στα πλαίσια του Τμήματος (Αυτομάτου Ποτίσματος, Κινήσεως, Συντήρησης Μηχανολογικού εξοπλισμού, Οικοδομικά Συνεργεία, Ειδικών Κηποτεχνικών επεμβάσεων). Τα συνεργεία έχουν σκοπό, σε συνεργασία με τα Τμήματα Πρασίνου των Δημοτικών Κοινοτήτων, να εκτελέσουν τις ειδικές φυτοτεχνικές ή τεχνικές εργασίες που απαιτούνται για την λειτουργία του πρασίνου στην πόλη, σε συνεργασία με τα τμήματα Πρασίνου των Δημοτικών Κοινοτήτων Έχει την ευθύνη της διακίνησης μηχανημάτων, της μεταφοράς υλικών, φυτών, εργαλείων στους χώρους πρασίνου της πόλης καθώς και της αποκομιδής των φυτικών υπολειμμάτων που προέρχονται από τις εργασίες της Δ/νσης και άλλων αχρήστων υλικών για απόσυρση. Έχει την ευθύνη σωστής συντήρησης του μηχανολογικού εξοπλισμού και των γεωργικών εργαλείων της Δ/νσης Πρασίνου Περιβάλλοντος, συνεργαζόμενο και με το ΤΜΗΜΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΟΧΗΜΑΤΩΝ της Διεύθυνσης Καθαριότητας, Ανακύκλωσης και Συντήρησης Μηχανολογικού Εξοπλισμού. Διαχειρίζεται τον μηχανολογικό εξοπλισμό της Δ/νσης, χρεώνοντας τον στα συνεργεία και τηρώντας αρχείο κατανομής του εξοπλισμού. Τηρεί αρχείο όλων των εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων, παρακολουθεί και διεκπεραιώνει κάθε είδος γραμματειακή υποχρέωση που απορρέει από τις αρμοδιότητες του. Στα πλαίσια του Τμήματος και για την καλύτερη λειτουργία του, λειτουργούν τα παρακάτω γραφεία συνεργεία: δ1. Γραφείο Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων και Αυτόματου Ποτίσματος Διαχειρίζεται και αξιοποιεί τις πηγές νερού, κυρίως τις γεωτρήσεις και άλλα υπόγεια νερά (πηγάδια κλπ), και συνεργάζεται με την ΕΥΔΑΠ σε θέματα άρδευσης του Πρασίνου. Σχεδιάζει τον τρόπο άρδευσης των χώρων πρασίνου του Δήμου και εγκαθιστά και μεριμνά για την συντήρηση του αυτόματου ποτίσματος. Συνεργάζεται με το Τμήμα Μελετών Οργάνωσης & Προγραμματισμού και τα Τμήματα Πρασίνου για τροποποίηση των φυτευτικών σχεδίων ώστε να είναι δυνατή η σωστή λειτουργία του ποτίσματος Συνεργάζεται με το τμήμα Μελετών και Προγραμματισμού για την σύνταξη και υλοποίηση των μελετών προμήθειας, εργασίας ή έργου, που είναι αναγκαία για την ορθή διαχείριση του αρδευτικού νερού. δ2. Γραφείο Τεχνικών Συνεργείων 25

26 Συντονίζει τα Τεχνικά συνεργεία της Δ/νσης, (Συντήρησης Μηχανολογικού εξοπλισμού, Οικοδομικά Συνεργεία, Ειδικών Κηποτεχνικών επεμβάσεων) θέτοντας τις προτεραιότητες ανάλογα με τα αιτήματα των Τμημάτων της Διεύθυνσης. ε. Τμήμα Αστικής Πανίδας Εκπονεί και πραγματοποιεί προγράμματα ευαισθητοποίησης των πολιτών σε θέματα προστασίας των ζώων. Λειτουργεί τηλεφωνικές γραμμές επικοινωνίας πολιτών. Διενεργεί την εκτέλεση του έργου της περισυλλογής των αδέσποτων ζώων και της παροχής σε αυτά κτηνιατρικών υπηρεσιών κατά περίπτωση και συνεργάζεται με τις αρμόδιες Δ/νσεις του Δήμου σε θέματα προστασίας αδέσποτων. Μεριμνά για την κατάλληλη εκπαίδευση των συνεργείων περισυλλογής αδέσποτων ζώων συντροφιάς Δημιουργεί και επιβλέπει τα σημεία παροχής νερού και τροφής των αδέσποτων ζώων στην περιοχή που επαναφέρονται σε συνεργασία με τα φιλοζωικά σωματεία και ενώσεις. Μεριμνά και επιβλέπει για το δίκτυο ενημέρωσης των πολιτών για τα ζώα που διατίθενται προς υιοθεσία. Μεριμνά για την ηλεκτρονική σήμανση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς. Μεριμνά για τη διατήρηση αρχείου πιστοποιητικών ηλεκτρονικής σήμανσης των δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς. Μεριμνά για τη δημιουργία και λειτουργία καταφυγίων αδέσποτων ζώων. Έχει την εποπτεία των καταφυγίων που ιδρύονται και λειτουργούν από φιλοζωικές ενώσεις και σωματεία με έδρα δράσης την Αθήνα. Έχει την ευθύνη της οργάνωσης και λειτουργίας των μικρών ζωολογικών κήπων. Μεριμνά για τη σύνταξη μελετών παροχής υπηρεσιών και προμηθειών υλικών που αφορούν στις δράσεις του. Συγκεντρώνει και επεξεργάζεται κάθε είδους πληροφοριακά στοιχεία σχετικά με τη λειτουργία του προγράμματος διαχείρισης των αδέσποτων ζώων. Διενεργεί την εφαρμογή προγραμμάτων για την καταπολέμηση λοιμωδών και παρασιτικών νοσημάτων ζώων. Μεριμνά για την επιβολή ή άρση υγειονομικών μέτρων, λόγω εμφάνισης βαριάς επιζωοτίας για την έκδοση πιστοποιητικών προς μεταφορά ζώων. Μεριμνά για την εφαρμογή, οργάνωση και εποπτεία της τεχνητής σπερματέγχυσης και του συγχρονισμού του οίστρου των ζώων. Μεριμνά για την παροχή γνωμάτευσης από τον αρμόδιο κτηνίατρο για υγειονομική καταλληλότητα των ζώων όταν πρόκειται για πλανόδια έκθεση ζώων. Μεριμνά για την έκδοση σχετικής άδειας σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή ένωση προσώπων που διοργανώνει εκθέσεις με ζώα συντροφιάς 26

27 Μεριμνά για τη χορήγηση άδειας για τη λειτουργία κτηνιατρικού γραφείου για τα παραγωγικά ζώα, καθώς και ειδικής άδειας για αποθήκευση φαρμακευτικών προϊόντων. Μεριμνά για την εφαρμογή και τον έλεγχο του συστήματος αναγνώρισης και καταγραφής του ζωικού κεφαλαίου του Δήμου (ενώτια για την ατομική αναγνώριση των ζώων, ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, διαβατήρια ζώων, τήρηση ατομικών μητρώων). Μεριμνά για τη χορήγηση αδειών λειτουργίας καταστημάτων διατήρησης, εμπορίας και διακίνησης μεγάλων ζώων. Μεριμνά για τη χορήγηση αδειών για την ίδρυση και λειτουργία κτηνοπτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3698/2008 (ΦΕΚ 198 Α ). Μεριμνά για τη χορήγηση αδειών, ανανέωσης, ανάκλησης και μεταβίβασης λειτουργίας καταστημάτων λιανικής πώλησης κτηνιατρικών και αγροτικών φαρμακευτικών προϊόντων. Μεριμνά για τη χορήγηση των σχετικών αδειών για την καταλληλότητα των αυτοκινήτων που μεταφέρουν ζώα. Μεριμνά για τη χορήγηση αδειών λειτουργίας και την εποπτεία των ιδιωτικών κτηνιατρείων, κλινικών ιατρείων. Μεριμνά για τη χορήγηση άδειας για την ίδρυση και λειτουργία ζωολογικών κήπων, την σύσταση των γνωμοδοτικών επιτροπών του ΠΔ. 98/2004 (ΦΕΚ 69 Α ), τη διενέργεια επιθεωρήσεων και τον έλεγχο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 4 του ΠΔ. 98/2004. Έχει την αρμοδιότητα για την ανάπτυξη, προστασία, εκτίμηση και παρακολούθηση της ζωικής παραγωγής. Εξετάζει τυχόν προσφυγές από τα πάσης φύσεως διοικητικά πρόστιμα που αφορούν στις ισχύουσες διατάξεις για τα ζώα συντροφιάς. Επικυρώνει τα διοικητικά πρόστιμα για τα οποία δεν προβάλλονται αντιρρήσεις ή για τα οποία αυτές απορρίπτονται και τα διαβιβάζει στο αρμόδιο τμήμα Δημοτικών Προσόδων προκειμένου να βεβαιωθούν ή να εισπραχθούν οίκοθεν. Τηρεί πρωτόκολλο και αρχείο όλων των εισερχομένων και εξερχομένων εγγράφων, παρακολουθεί και διεκπεραιώνει κάθε είδος γραμματειακή υποχρέωση που απορρέει από τις αρμοδιότητές του. στ. Γραφείο Υγιεινής Κτηρίων & Περιβαλλόντων Χώρων Επιλαμβάνεται χημικών παρεμβάσεων (απεντομώσεις) σε κτήρια του Δήμου, Παιδικούς Σταθμούς, Σχολικά Συγκροτήματα και Ανθυγιεινές Εστίες και επιμελείται των προγραμμάτων καταπολέμησης των κουνουπιών Επιμελείται την έκδοση αδειών από το ΥΠΑΤ (Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης) για την καταπολέμηση εντόμων και τρωκτικών σε κατοικημένους χώρους, σε εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας. 27

28 4. Θεσμικό πλαίσιο Το πλαίσιο σχεδιασμού και ανάπτυξης της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας ως μέρος της ευρύτερης έννοιας της ΕΚΕ είναι πολυδιάστατο, καθώς δεν έχει διαμορφωθεί ενιαίο θεσμικό πλαίσιο αλλά υπάρχουν μόνο επιμέρους ρυθμίσεις. Οι οδηγίες και κατευθύνσεις σε διεθνές επίπεδο αναφορικά με την περιβαλλοντική υπευθυνότητα προέρχονται από Διεθνείς Οργανισμούς και υποστηρίζονται από διακρατικούς φορείς και μεμονωμένα κράτη. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει στρατηγικές κατευθύνσεις και Οδηγίες που έχουν ενσωματωθεί από τις επιμέρους χώρες. Με πυρήνα το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και συναφείς διεθνείς κατευθύνσεις η Ελλάδα έχει αναπτύσσει θεσμικά το δικό της πλαίσιο για την ΕΚΕ που εμπεριέχει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό πτυχές της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Επιστέγασμα των δράσεων της χώρας προς αυτή την κατεύθυνση υπήρξε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη του οποίου η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε το Σεπτέμβριο του Ακολούθως αποτυπώνονται κρίσιμα σημεία του ελληνικού, ευρωπαϊκού και διεθνούς πλαισίου με χρονολογική σειρά: 1976: Πρώτες οδηγίες προς πολυεθνικές Επιχειρήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD Guidelines for Multinational Enterprises), με συνεχείς αναθεωρήσεις και τελευταία το : Δημιουργία των Αρχών CERES. Πρόκειται για ένα κώδικα δέκα σημείων εταιρικής περιβαλλοντικής συμπεριφοράς που πρέπει δημόσια οι εταιρείες να αποδέχονται ως μια περιβαλλοντική δήλωση στόχου ή δεοντολογίας. Ενταγμένη στον εν λόγω κώδικα ήταν η δέσμευση περιοδικής υποβολής εκθέσεων σχετικών με τις περιβαλλοντικές δομές διαχείρισης και τα αποτελέσματα 1991: Χάρτης Επιχειρήσεων για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ICC Business Charter on Sustainable Development). 16 αρχές συνθέτουν το χάρτη αυτό. Παρέχουν στις παγκόσμιες επιχειρήσεις μια βάση για τη σωστή περιβαλλοντική διαχείριση. 1992: Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη Η Σύνοδος Κορυφής της Γης. 28

29 1992: Παγκόσμιο Επιχειρηματικό Συμβούλιο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (World Business Council for Sustainable Development WBCSD). Το WBCSD ιδρύθηκε πριν τη Διάσκεψη του Ρίο το 1992 για να κάνει τις επιχειρήσεις να συμβάλλουν σε θέματα βιωσιμότητας και να τους δώσει μια φωνή στη Διάσκεψη. 1998: Πρωτόκολλο του Κιότο. Το Πρωτόκολλο του Κιότο είναι μια διεθνής συμφωνία που συνδέεται με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή. 2000: Η Σύνοδος Κορυφής Συμπερασμάτων της Λισαβόνας ενθαρρύνει την εθελοντική δράση Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης των επιχειρήσεων. Δεκαπέντε αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων κάνουν έκκληση στις επιχειρήσεις για την ευθύνη, τοποθετώντας την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο επίκεντρο της Στρατηγικής της Λισαβόνας το 2010: Για να γίνει η Ευρώπη η πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία ανά την υφήλιο, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή έως το : Οικουμενικό Σύμφωνο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (United Nations Global Compact) που αποτελεί πλαίσιο για τις επιχειρήσεις που δεσμεύονται να ευθυγραμμίσουν τις λειτουργίες τους και τις στρατηγικές τους με 10 Παγκόσμια αποδεκτές Αρχές στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των συνθηκών εργασίας, του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της διαφθοράς. COM/2001/366: Πράσινος Χάρτης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Προώθηση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που καθορίζει τις αρχές που διέπουν την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και συστήνει κάποια από τα εργαλεία αειφορίας στη διάθεση των επιχειρήσεων και κυβερνήσεων. 2002: Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Γιοχάνεσμπουργκ, Νότια Αφρική. COM/2006/136: Δεύτερη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ΕΚΕ και την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την ΕΚΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανανεώνει την πολιτική της για την ΕΚΕ μέσω μιας ανακοίνωσης με τίτλο Εφαρμογή της εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη και την απασχόληση: Κάνοντας την Ευρώπη πόλο 29

30 αριστείας στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. 2006: Διεθνείς Κατευθυντήριες Οδηγίες Global Reporting Initiative. Οι Οδηγίες GRI αποτελούν τη βάση του πλαισίου κατάρτισης απολογισμών αειφορίας GRI (GRI Sustainability Reporting Framework). COM/2008/400 Ανακοίνωση Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Οι Δημόσιες Συμβάσεις στην υπηρεσία του περιβάλλοντος" για την προώθηση των πράσινων συμβάσεων, συμβάσεων με περιβαλλοντικά κριτήρια ενσωματωμένα στις προδιαγραφές τους. - ΠΔ 148/2009 περί Περιβαλλοντικής ευθύνης για την πρόληψη και αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον (εναρμόνιση με την Οδηγία 2004/35/ΕΚ) και την αναγνώριση περιβαλλοντικής ευθύνης μέσω της καθιέρωσης της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Ν.3855/2010 σχετικά με τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις όπου περιγράφονται οι αρχικές διοικητικές δράσεις για την ανάπτυξη εθνικής πολιτικής και οδικού χάρτη για τις Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις. 2010: Έκδοση ISO Πρότυπο Οδηγιών για την Κοινωνική Ευθύνη (ISO 26000/Guidance Standard on Social Responsibility). 2010: Στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ευρώπης 2020 της ΕΕ, η πρωτοβουλία Enterprise 2020 υπογραμμίζει τη συμβολή των επιχειρήσεων προς την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την οικοδόμηση μια έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία με υψηλά επίπεδα απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής μέχρι το COM/2011/681: Ανανέωση της Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ΕΚΕ μέσω της Ανακοίνωσης της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Μια ανανεωμένη Στρατηγική ΕΕ για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. Οδηγία 2012/27/ΕΕ σχετικά με την ενεργειακή απόδοση όπου τίθεται ένα κοινό πλαίσιο μέτρων για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης εντός της Κοινότητας με συγκεκριμένους στόχους μέχρι το

31 - Οδηγία 2013/34/ΕΕ σχετικά με τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και συναφείς εκθέσεις επιχειρήσεων ορισμένων μορφών. Ψήφιση της πρότασης της Ελληνικής Προεδρίας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (15/4/2014) : Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη. - Υπουργική Απόφαση 135/2014 περί περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων μέσω της οποίας επιχειρείται να αναγνωριστεί η εθελοντική ανάληψη περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών ΕΚΕ από τους φορείς ιδιωτικών και δημόσιων έργων και δραστηριοτήτων και να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματα των πρωτοβουλιών αυτών κατά την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και κατά την έγκριση όρων για την αντιμετώπισή τους. Όπως επισημαίνεται και στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, υπάρχει ένας αριθμός εθνικών πολιτικών, σχεδίων δράσης και προγραμμάτων του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ΕΚΕ, και αφορούν: - Πολιτικές που σχετίζονται με τη διαχείριση των αποβλήτων, όπως το τέλος του κύκλου ζωής (end-of-life) για αυτοκίνητα και σκάφη, μεταχειρισμένα ελαστικά αυτοκινήτων, χρησιμοποιημένες ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές, η απόρριψη του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, των υλικών κατασκευών, κατεδάφισης και εκσκαφών και των βιομηχανικών ελαίων. - Πράσινος Τουρισμός (ΕΣΠΑ): πρόγραμμα παροχής οικονομικών κινήτρων για τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τομέα, προκειμένου να αναπτύξουν φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και υποδομές. - Νέα Καινοτομική Επιχειρηματικότητα (ΕΣΠΑ): πρόγραμμα παροχής οικονομικών κινήτρων προς νέες ΜμΕ που αναπτύσσουν και εκμεταλλεύονται εμπορικά ιδιαίτερα καινοτόμες ιδέες. - Πράσινη Επιχείρηση (ΕΣΠΑ): πρόγραμμα κατά το οποίο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης στη λειτουργία των επιχειρήσεων, προκειμένου να κάνουν παρεμβάσεις στη διαδικασία της παραγωγικής και εφοδιαστικής αλυσίδας. 31

32 - Κατάρτιση για έξοδο από την κρίση: Πράσινη επιχειρηματικότητα Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) Κοινωνική Οικονομία (ΕΣΠΑ): πρόγραμμα παροχής νέων γνώσεων και δεξιοτήτων σε εργαζόμενους για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους ώστε να ανταπεξέλθουν στη δύσκολη οικονομική συγκυρία. - Eco-Commerce (ΕΣΠΑ): πρόγραμμα ενίσχυσης των ΜμΕ ώστε να λάβουν δράσεις α) Πράσινης Επιχειρηματικότητας, με σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, β) Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, για να βοηθηθεί η τοπική κοινωνία και ιδίως όσοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Εν κατακλείδι, το εθνικό κανονιστικό πλαίσιο ρυθμίζει θέματα που σχετίζονται με την ΕΚΕ, και ειδικότερα με την περιβαλλοντική υπευθυνότητα ή τις σχέσεις της επιχείρησης με την κοινωνία και σχέσεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο, η ρύθμιση αυτών των θεμάτων είναι αποσπασματική και δεν εντάσσεται σε ένα εθνικό στρατηγικό πλαίσιο. Συνεπώς, η ενσωμάτωση όλων των παρεμβάσεων σε ένα ολοκληρωμένο εθνικό πλαίσιο δράσης για την ΕΚΕ, και την περιβαλλοντική υπευθυνότητα ειδικά, κρίνεται καθοριστικής σημασίας. 4.1 Εθνική Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη 8 Η Εθνική Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη (2005) καθορίζει, σε επίπεδο χάραξης πολιτικής, το γενικό πλαίσιο για την ανάπτυξη ενός Εθνικού Προγράμματος Δράσης που εισάγει την περιβαλλοντική διάσταση σε όλες τις πτυχές εγχώριας ανάπτυξης. Σε πρώτη φάση η Εθνική Στρατηγική καθόρισε τέσσερις βασικούς τομείς προτεραιότητας με προσδιορισμό συγκεκριμένων μέτρων αλλά και στόχων επίτευξής τους: 1. Την ενδυνάμωση των δράσεων για την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος. 2. Την αναδιάρθρωση του συστήματος μεταφορών με γνώμονα την αειφορία. 3. Τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας από κινδύνους που ενέχει η περιβαλλοντική υποβάθμιση του με εστίαση στις πρακτικές που εφαρμόζονται σε όλο το κύκλωμα της διατροφικής αλυσίδας

33 4. Τη ενίσχυση της οικοαποδοτικότητας στη διαχείριση των φυσικών πόρων. Η Εθνική Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη είναι ευθυγραμμισμένη με αντίστοιχες στρατηγικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά ταυτόχρονα είναι προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις της Ελληνικής Επικράτειας. Με θεμελιώδη αρχή ότι η περιβαλλοντική συνιστώσα της αειφόρου ανάπτυξης είναι ισότιμη με την οικονομική και κοινωνική συνιστώσα, η Εθνική Στρατηγική περιλαμβάνει και αναδεικνύει τις βασικές αρχές της περιβαλλοντικής πολιτικής που συνίστανται στις εξής: Η αρχή της πρόληψης της ρύπανσης. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η αρχή της ισότητας και της συνευθύνης. Στο πλαίσιο άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής, οι αρχές αυτές έχουν εξειδικευθεί και συμπληρωθεί από ένα σύνολο κανόνων: Αποσύνδεση της οικονομικής μεγέθυνσης από την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Τομεακή ενσωμάτωση. Προτεραιότητα στην αποφυγή και όχι στη διαχείριση των περιβαλλοντικών πιέσεων. Επίλυση προβλημάτων στην πηγή ή κατά το δυνατόν πλησιέστερα σε αυτήν. Αναγνώριση και διαχείριση στο πλαίσιο της φέρουσας ικανότητας. Συνδυάζοντας τις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη με τα εγγενή εγχώρια χαρακτηριστικά του εγχώριου, οι κεντρικοί στόχοι της Εθνικής Στρατηγικής Αειφόρου Ανάπτυξης είναι: Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η μείωση αέριων ρύπων. Η μείωση και ορθολογική διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Η ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων. Η πρόληψη της ερημοποίησης. 33

34 Η Προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων. 4.2 Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής Το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής 2021 (ΡΣΑ) αποτυπώνει το στρατηγικό πλάνο οικονομικής ανάπτυξης με ενσωματωμένα τα κριτήρια της περιβαλλοντικής αειφορίας και της κοινωνικής ευθυδικίας. Απαρτίζεται από μια σειρά στόχων, κατευθύνσεων πολιτικής, προτεραιοτήτων και προγραμμάτων που είναι καθοριστικά για την χωροταξική, πολεοδομική και οικιστική οργάνωση της Αττικής με γνώμονα τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης. Οι στρατηγικές ρυθμίσεις του ΡΣΑ ενισχύουν και λειτουργούν συμπληρωματικά του εθνικού αναπτυξιακού σχεδιασμού και αναδεικνύουν το δυνητικό ρόλο της Αττικής/Αθήνας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο ΡΣΑ 2021 παραθέτονται τρεις βασικές δέσμες στρατηγικών στόχων που αλληλοσυμπληρώνονται και εξειδικεύονται σε κύριους στόχους θεματικώνδιατομεακών πολιτικών: 1. Ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη και ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας/Αττικής, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, αύξηση της παραγωγής και της απασχόλησης σε όλους τους τομείς δραστηριοτήτων. 2. Βιώσιμη χωρική ανάπτυξη, εξοικονόμηση πόρων, αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. 3. Βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους, εξισορρόπηση στην κατανομή των πόρων και των ωφελειών από την ανάπτυξη, ως καθοριστικές προϋποθέσεις για τη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Η πρόταση του ΡΣΑ για τη χωρική ανάπτυξη του λεκανοπεδίου μεταξύ άλλων: - Στοχεύει στην ενδυνάμωση των υφιστάμενων αστικών κέντρων όλων των βαθμίδων, με πολυεπίπεδες και αλληλοσυμπληρούμενες δράσεις για τη βελτίωση

35 του αστικού περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής μέσω και της αναβάθμισης του δημόσιου χώρου, το σχεδιασμό πλέγματος πρασίνου, την ενίσχυση μορφών ήπιας κινητικότητας αλλά και μεταποίησης χαμηλής όχλησης. - Αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή με πολιτικές που αρθρώνονται γύρω από την ανάσχεση κατανάλωσης εδαφικών πόρων για δόμηση, την επανάχρηση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος, τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου και τη βιώσιμη κινητικότητα, την εξοικονόμηση ενέργειας και τη δημιουργία δικτύου χώρων πρασίνου. Σημαντική συνεισφορά του ΡΣΑ αποτελεί η διατύπωση για πρώτη φορά αυτοτελούς στρατηγικής για τον Αττικό γεωγραφικό χώρο, που στοχεύει εξίσου στην βέλτιστη υλοποίηση του εθνικού πλαισίου πολιτικής με βάση τη σύγχρονη αντίληψη για την προστασία και διαχείριση του τοπίου, καθώς και σε ενέργειες άμεσης προτεραιότητας για την ανάκτηση ιδιαίτερα πληγέντων -υποβαθμισμένων περιοχών, όπως οι χωματερές. Στα πλαίσια της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΡΣΑ 2021 αποτυπώνονται μια σειρά από στόχοι για κρίσιμες περιβαλλοντικές παραμέτρους για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. 1. Προστασία βιοποικιλότητας, χλωρίδας, πανίδας, δασών και αστικού και περιαστικού πρασίνου: Προβλέπεται η αειφορική διαχείριση και αποτελεσματική διατήρηση της βιοποικιλότητας και προτείνεται η ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης των κατοίκων. Ιδιαίτερα μέσω του προτεινόμενου «πράσινου τόξου», της οργάνωσης πλέγματος πρασίνου και της ανάπτυξης αστικών και περιαστικών μητροπολιτικών πάρκων προβλέπεται η ανάδειξη και αειφόρος διαχείριση των αστικών, περιαστικών και εξωαστικών ζωνών πρασίνου που θα εξασφαλίσουν την προστασία των φυσικών πόρων και τη φυσική συνέχεια των οικοσυστημάτων. 2. Προστασία και ποιοτική αποκατάσταση εδαφών: Η ορθολογική διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων και η αντιμετώπιση της ρύπανσης θα συμβάλουν σημαντικά στην προστασία των εδαφών από τη ρύπανση. Η προώθηση της 35

36 βιολογικής γεωργίας και των παραδοσιακών καλλιεργειών θα συμβάλει επιπλέον στη μείωση εισροής χημικών στο έδαφος. 3. Προστασία υδατικών πόρων και ποιοτική/ποσοτική βελτίωσή τους: Προς αυτή την κατεύθυνση, σημαντική συμβολή εκτιμάται ότι θα έχουν οι προβλέψεις για την ορθολογική διαχείριση των υγρών αποβλήτων και την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των νερών του προβλεπόμενου δικτύου κέντρων επεξεργασίας λυμάτων. 4. Βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας και μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου: Προβλέπεται η προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους υποδοχείς και τις μονάδες του δευτερογενή τομέα αλλά και η αποθάρρυνση της υιοθέτησης ενεργειακά ήπιων μορφών μετακίνησης, ιδίως στο κέντρο της πόλης. Επίσης, προάγεται η παροχή κινήτρων για την απόσυρση οχημάτων και η ενθάρρυνση της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ), η βελτίωση - επέκταση του δικτύου δημόσιας μετακίνησης στις μεγάλες αστικές περιοχές (λεωφορεία και μέσα μετακίνησης σταθερής τροχιάς), η ενίσχυση της εναλλακτικής μετακίνησης, η ανάπτυξη δικτύου ποδηλατοδρόμων και η σύνδεση με το δίκτυο ΜΜΜ, η βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, επεμβάσεις μικρής και μεσαίας κλίμακας για την αύξηση και την ανάδειξη των ανοικτών-ελεύθερων και πράσινων χώρων στο Λεκανοπέδιο Αθηνών (με φυτεύσεις νέων δένδρων και αναδασώσεις, ανάδειξη και βελτίωση υπαρχόντων ελεύθερων και αρχαιολογικών χώρων), η μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο και εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ιδιωτικό (βλ. οικιακό, βιοτεχνικό και βιομηχανικό) τομέα και η προώθηση χρήσης φυσικού αερίου ως πηγή ενέργειας. 5. Ορθολογική διαχείριση στερεών αποβλήτων και υγρών αποβλήτων: Μείωση της παραγωγής μέσω της πρόληψης και μείωση της χρήσης φυσικών πόρων μέσω της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των στερεών αποβλήτων ως πρώτες ή βοηθητικές ύλες και προστασία περιβάλλοντος από τις αρνητικές επιπτώσεις της μη-ορθολογικής διαχείρισης υγρών αποβλήτων. 6. Βελτίωση της ποιότητας ζωής και υποστήριξη της κοινωνικής συνοχής: Προβλέπεται η προστασία ευαίσθητων οικοσυστημάτων, η ορθολογική διαχείριση των υδάτων και όλες οι πρόνοιες για τις περιβαλλοντικές υποδομές και τη διαχείριση και πρόληψη των καταστροφών μειώνουν τις πιθανότητες 36

37 έκθεσης του τοπικού πληθυσμού σε περιβαλλοντικούς κινδύνους. Επίσης, οι περιβαλλοντικές υποδομές λογίζονται ως και κοινωνικές και υπό αυτή την την έννοια οι προβλέψεις για ασφαλή διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων σε περιοχές της Αττικής που σήμερα δεν εξυπηρετούνται ικανοποιητικά θα συμβάλλουν θετικά στην ποιότητα ζωής. Αναφορικά με τις δραστηριότητες του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα, κρίνεται θετικά η κατεύθυνση στήριξης και εκσυγχρονισμού μεταποιητικών μονάδων χαμηλής όχλησης εντός του αστικού ιστού με πρόβλεψη απαραίτητων χώρων φορτοεκφόρτωσης και άλλων κοινών εξυπηρετήσεων και στόχο τη δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών. 7. Ενίσχυση της βιώσιμης κινητικότητας: Συστηματική προώθηση των περιβαλλοντικά φιλικότερων τρόπων και μέσων αστικής μετακίνησης (πεζή μετακίνηση, ποδήλατο) σε συνάρτηση και με τον ευρύτερο στόχο αναβάθμισης του δημόσιου χώρου. 4.3 Άξονες προτεραιότητας & δράσεις για το περιβάλλον στο ΠΕΠ Αττικής 10 Το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αττικής αποτελεί ένα από τα δεκατρία Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) που συγκροτούν το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) για την προγραμματική περίοδο Μεταξύ των γενικών στόχων του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Αττικής περιλαμβάνονται η βελτίωση της ελκυστικότητας της Περιφέρειας σαν Διεθνές Επιχειρηματικό Κέντρο, η ενθάρρυνση της καινοτομίας και η ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας ζωής και προστασία του περιβάλλοντος. Ως απαράγραπτη οριζόντια αρχή του ΕΣΠΑ και των ειδικών δράσεων που το απαρτίζουν (συμπεριλαμβανομένου του ΠΕΠ Αττικής) ορίζεται η αειφόρος ανάπτυξη με σαφείς προβλέψεις για την προστασία του περιβάλλοντος, την αποδοτικότητα των φυσικών πόρων, το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, την ανθεκτικότητα υποδομών σε

38 καταστροφές, την πρόληψη και διαχείριση περιβαλλοντικών κινδύνων. Για το σκοπό αυτό, η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στην κατάρτιση και την υλοποίηση Πλαισίου Ανάπτυξης και η αναζήτηση αειφόρων λύσεων υποστηρίζεται με την διενέργεια Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σχεδίων και προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, ώστε να επιτυγχάνεται ο εκ των προτέρων προσδιορισμός επιπτώσεων στο περιβάλλον από την εφαρμογή του αναπτυξιακού σχεδιασμού, και αφετέρου η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στη διαδικασία προγραμματισμού. Επιπλέον, προς αυτή την κατεύθυνση, το ΠΕΠ Αττικής θέτει ως κεντρικό αναπτυξιακό στόχο-προτεραιότητα τη βελτίωση της ελκυστικότητας της Αττικής σαν τόπου κατοικίας και προσέλκυσης επενδύσεων, μέσω της προστασίας και αειφορικής διαχείρισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος και της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή Συνάφεια με το ΠΕΠ Αττικής με το ΡΣΑ 2021 Στον ακόλουθο πίνακα, εστιάζοντας σε πτυχές που αφορούν ή/και συνδέονται με την επιχειρηματική δραστηριότητα, αποτυπώνεται η συνάφεια και συμπληρωματικότητα του ΠΕΠ Αττικής με το ΡΣΑ 2021, αναδεικνύοντας βασικές προτεραιότητες και στρατηγικούς στόχους για την περιβαλλοντική διαχείριση και αειφορία στα εδαφικά όρια της Αττικής και της πόλης της Αθήνας. Πίνακας 1: Συνάφεια με το ΠΕΠ Αττικής με το ΡΣΑ 2021 Θεματικοί στόχοι, άξονες προτεραιότητας, ενδεικτικές δράσεις ΠΕΠ Αττικής Διαχείριση αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) Βελτίωση της ποιότητας ζωής στο αστικό περιβάλλον Μέτρα και κατευθύνσεις του ΡΣΑ 2021 Για τα στερεά απόβλητα προκρίνεται η μείωση της παραγωγής αποβλήτων μέσω της πρόληψης και η μείωση της χρήσης φυσικών πόρων μέσω της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των αποβλήτων ως πρώτων ή βοηθητικών υλών. Εκτιμάται ως ιδιαίτερης σημασίας η ενημέρωση των πολιτών για τους στόχους μείωσης των απορριμμάτων στην πηγή. Σε όλους του υποδοχείς και τις μονάδες του δευτερογενή τομέα επιδιώκεται, με πολιτικές κινήτρων και αντικινήτρων που προωθούνται στο 38

39 Αποκατάσταση περιβαλλοντικά υποβαθμισμένων/ρυπασμένων περιοχών - χώρων Ολοκληρωμένες δράσεις για βιώσιμη αστική ανάπτυξη Δράσεις ανάδειξης των προστατευόμενων περιοχών και των περιοχών φυσικού κάλλους - προστασία και προβολή της βιοποικιλότητας στην Αττική Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής στο Αστικό Περιβάλλον Ανάπτυξη και προώθηση επιχειρήσεων που εξειδικεύονται στην παροχή υπηρεσιών που συμβάλλουν στην οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα και στην προσαρμοστικότητα στην κλιματική αλλαγή Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω της μείωσης του κόστους παραγωγής Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας πλαίσιο ειδικών προγραμμάτων, η εισαγωγή περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογιών στις διαδικασίες παραγωγής, η εξοικονόμηση ενέργειας, η μείωση εκπομπών του θερμοκηπίου και η συνολική μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του τομέα. Προστασία των μικρών θυλάκων αγροτικής γης στους ορεινούς όγκους του Λεκανοπεδίου και στους χώρους πρασίνου υπερτοπικού ή μητροπολιτικού χαρακτήρα εντός του αστικού ιστού. Ανάδειξη του τοπίου, της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς με Προστασία, βελτίωση και ανάδειξη των φυσικών πόρων. Ενίσχυση/αναβάθμιση των χώρων πρασίνου, των υδατορευμάτων και παραρεμάτιων περιοχών, των κοινόχρηστων χώρων. Διαφύλαξη και βελτίωση του ιδιαίτερου οικολογικού και ιστορικού χαρακτήρα όλων των υφιστάμενων μεγάλων χώρων πρασίνου. Προστασία και ανάδειξη των τοπίων ιδιαίτερης αναγνωρισιμότητας και σημασίας. Οργάνωση δικτύου πολιτιστικών πόρων και δικτύου αστικού και περιαστικού πρασίνου. Για την ανάδειξη σημαντικών βιοτόπων και τοπίων, την ενίσχυση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και τη σύνδεση των κατοίκων με το φυσικό περιβάλλον προωθείται πρόγραμμα οργάνωσης υπερτοπικών πόλων αναψυχής και περιαστικών Μητροπολιτικών Πάρκων. Ως Κλάδοι Προτεραιότητας για την Αττική ορίζονται εκείνοι που έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας ή/και συμβάλλουν στη μετάβαση στην οικονομία της γνώσης. Ειδικότερα, είναι οι δραστηριότητες οι οποίες επενδύουν στην παραγωγή καινοτόμων προϊόντων που ενσωματώνουν νέα γνώση και Ε&Τα, καθώς και προϊόντων ή διεργασιών φιλικών προς το περιβάλλον (οικοκαινοτομίες) στην κατεύθυνση της «πράσινης επιχειρηματικότητας». Σε όλους τους υποδοχείς και τις μονάδες του δευτερογενή τομέα επιδιώκεται, με πολιτικές κινήτρων και αντικινήτρων που προωθούνται στα 39

40 Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων Προώθηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις επιχειρήσεις πλαίσια ειδικών προγραμμάτων, η εισαγωγή περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογιών στις διαδικασίες παραγωγής, η εξοικονόμηση ενέργειας, η μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου και η συνολική μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του τομέα. Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στις επιχειρήσεις Υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους Τομείς Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνων Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων Προώθηση της ενεργειακής απόδοσης της χρήσης ΑΠΕ και της συμπαραγωγής & προώθησης χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις Αστικές Περιοχές. Ανάληψη δράσης για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, την ανάπλαση των πόλεων, την αναζωογόνηση υποβαθμισμένων περιβαλλοντικά εκτάσεων Προβλέψεις για μέτρα και κατευθύνσεις για την περιβαλλοντικά ασφαλή διαχείριση των υγρών αποβλήτων. Για τα στερεά απόβλητα προωθούνται δράσεις για τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων μέσω της πρόληψης και τη μείωση της χρήσης φυσικών πόρων μέσω της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης των αποβλήτων ως πρώτες ή βοηθητικές ύλες. Το ενεργειακό σύστημα της πρωτεύουσας οργανώνεται με στόχο την αποδοτικότερη χρήση της ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό ενθαρρύνεται η χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η επέκταση της χρήσης του φυσικού αερίου για την πλήρη κάλυψη όλων των πόλεων και οικισμών της Αττικής, η κατά τουλάχιστον 20% εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ προωθούνται μέτρα για την ανακαίνιση υφιστάμενων κτηρίων με στόχο την ενεργειακή τους αναβάθμιση και μέτρα για την κατασκευή κτηρίων χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Δίνεται η δυνατότητα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών κατά προτεραιότητα και σε ιδιοκτησίες εντός ή εκτός σχεδίου, που βρίσκονται μέσα σε επιχειρηματικές ζώνες και σε εμπορευματικά πάρκα. Προβλέψεις για ισόρροπη χωρική κατανομή κοινωνικών εξυπηρετήσεων και πολιτικές για την αύξηση της προσπελασιμότητας με ΜΜΜ και μορφές βιώσιμης κινητικότητας, βελτίωση της ποιότητας ζωής με προτεραιότητες την αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και της ποιότητας της κατοικίας, αναπλάσεις των μειονεκτικών περιοχών. Βασικός άξονας πολιτικής στο πλαίσιο του χωρικού προτύπου της Αττικής αναγνωρίζεται η βέλτιστη 40

41 Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των προβλημάτων σε βασικές υποδομές Ενίσχυση της Περιφερειακής Κινητικότητας & των πολυτροπικών μεταφορικών συνδέσεων της Περιφέρειας Αττικής. Ανάπτυξη και βελτίωση φιλικών προς το περιβάλλον και με χαμηλές εκπομπές άνθρακα συστημάτων μεταφορών χρήση και αξιοποίηση της ήδη πολεοδομημένης γης, με την προώθηση προγραμμάτων αστικής αναζωογόνησης δηλαδή ολοκληρωμένων αναπλάσεων. Ειδικότερα για τα κέντρα Αθήνας και Πειραιά προωθούνται ολοκληρωμένες πολιτικές Αστικής Αναζωογόνησης, η οποία περιλαμβάνει και τη συμπλήρωση/ αναβάθμιση των αστικών υποδομών, με προτεραιότητα το ιστορικό κέντρο, τις περιοχές με στοιχεία πολεοδομικής υποβάθμισης, γερασμένο κτηριακό απόθεμα και μεγάλες πυκνότητες. Η προστασία, βελτίωση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος στο εσωτερικό του αστικού ιστού με την ενίσχυση μεγάλων και μικρών χώρων πρασίνου αποτελεί επίσης προτεραιότητα. Ενισχύεται και αναδεικνύεται η προστασία μικρών θυλάκων αγροτικής γης στους χώρους πρασίνου υπερτοπικού ή μητροπολιτικού χαρακτήρα εντός του αστικού ιστού (κτήμα Συγγρού, Βοτανικός Κήπος, Πάρκο Τρίτση). Προωθούνται ολοκληρωμένες οικολογικές σημειακές παρεμβάσεις ολοκληρωμένης αστικής ανάπλασης σε υποβαθμισμένα ή προσφυγικά τμήματα του αστικού ιστού σε συσχέτιση με νέες αναπτυξιακές μορφές. Ενισχύεται η βιοκλιματική ανάπλαση οδών και πεζοδρομίων. Επίσης προτείνεται: η δημιουργία συνεκτικής οικολογικής υποδομής, η διαμόρφωση εντός του αστικού ιστού ενός δικτύου κοινοχρήστων χώρων πρασίνου ενώ για τις περιοχές πρασίνου (δασικού ή μη χαρακτήρα) εντός του αστικού ιστού, που διατηρούν σημαντικά χαρακτηριστικά φυσικότητας, οριοθετούνται, διατηρούνται και προστατεύονται από οποιαδήποτε πολεοδομική δραστηριότητα. Προωθείται η ανάδειξη και δημιουργία «διαδρομών πολιτισμικής διαχρονικότητας», όπου οι διαδρομές αυτές συνδέονται με τον πολεοδομικό ιστό και συνδυάζονται με το αστικό και περιαστικό πράσινο. Προωθείται η περιβαλλοντική αναβάθμιση των υφιστάμενων άτυπων βιομηχανικών συγκεντρώσεων της Αττικής με τη θεσμοθέτηση Επιχειρηματικών Πάρκων Ενδιάμεσου Βαθμού Οργάνωσης (ΕΠΕΒΟ) και 41

42 Επιχειρηματικών Πάρκων Εξυγίανσης (ΕΠΕ) Προβλέπονται στρατηγικές παρεμβάσεις αναβάθμισης κεντρικών περιοχών, με θεματικούς θύλακες εμπορίου και προώθηση μικτών επιχειρηματικών ταυτοτήτων. 5. Καλές πρακτικές 5.1 Περιβαλλοντική υπευθυνότητα και αστικός σχεδιασμός Σύμφωνα με το United Nations Population Fund, ο ρυθμός μεγέθυνσης των αστικών κέντρων τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζει διαρκή άνοδο με σημαντικά περισσότερους ανθρώπους να ζουν σε πόλεις από ημιαστικές και αγροτικές περιοχές. Μέχρι το 2030, τα μοντέλα πρόβλεψης δείχνουν ότι άνω του 60% του παγκόσμιου πληθυσμού θα διαμένει σε ένα αστικό κέντρο, με ισχυρότερες τάσεις μεγέθυνσης να έχουν οι μεσαίου και μικρού μεγέθους πόλεις. Ο ρυθμός μεγέθυνσης αυτός παρουσιάζει ιστορικά υψηλά επίπεδα και αναδεικνύει μεγάλες προκλήσεις στον αστικό σχεδιασμό και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων μιας πόλης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η ραγδαία αστικοποίηση δημιουργεί επιτακτικές ανάγκες αντιμετώπισης φαινομένων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών φτώχειας και περιβαλλοντικής υποβάθμισης. Συνεπώς, οι πόλεις αντιμετωπίζουν ισχυρές πιέσεις για την κάλυψη αναπτυξιακών αναγκών σε θέματα υποδομής, χρήσεων γης, κοινωνικής συνοχής και κάλυψης βασικών αναγκών των πολιτών τους. Τομείς όπως οι αστικές μεταφορές, η ύδρευση και αποχέτευση, η εκπαίδευση, η ενεργειακή επάρκεια και η υγεία βρίσκονται αποτελούν πεδία αυξανόμενων προκλήσεων υπό το πρίσμα την πληθυσμιακής αύξησης και των περιορισμών πόρων. Πολλά από τα περιβαλλοντικά προβλήματα που επηρεάζουν τον κόσμο σε παγκόσμιο επίπεδο, και ειδικά τον πληθυσμό των πόλεων και μεγάλων αστικών κέντρων, οφείλονται στην απουσία λύσεων με γνώμονα την αειφορία. Πρώτες ύλες, καθαρό νερό, τρόφιμα και ορυκτά καύσιμα γίνονται ολοένα και πιο σπάνια αλλά και πιο ακριβά σε όρους οικονομικούς στο να παραχθούν/εξαχθούν, επισημαίνοντας την επιτακτική ανάγκη για δραστικές λύσεις και μέτρα αντιμετώπισης. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας από το 2010 σε σχετική του έκθεση επισημαίνει ότι η παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια θα συνεχίσει να έχει 42

43 ανοδικές τάσεις αλλά τα διαθέσιμα αποθέματα ορυκτών καυσίμων δε θα μπορέσουν να καλύψουν την αυξημένη αυτή ζήτηση. Η ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση και η ταυτόχρονη αστικοποίηση σε συνδυασμό με την αναποτελεσματική χρήση ορυκτών πόρων αναγκάζουν παγκόσμιους, εθνικούς αλλά και περιφερειακούς-τοπικούς φορείς διακυβέρνησης και δημόσιας διοίκησης να επαναπροσδιορίσουν την πολιτική και τις δράσεις τους υπό το βάρος αναποτελεσματικών μοντέλων ανάπτυξης που οδήγησαν σε κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα όπως η μη-αναστρέψιμη αλλαγή του κλίματος. Υπό το εύρος των προκλήσεων αυτών στην παρούσα περίοδο που διανύουμε, μια πόλη πρέπει να ενσωματώσει στο σχεδιασμό της προβλέψεις για την αειφόρο ανάπτυξή της και να διασφαλίσει ότι οι παρούσες ανάγκες των πολιτών της θα καλύπτονται χωρίς να υπονομεύεται η ικανότητα των μελλοντικών κατοίκων να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες. Η ύπαρξη περιορισμένων φυσικών πόρων, η έντονη αστικοποίηση και η μόλυνση του περιβάλλοντος αναδεικνύουν την αναγκαιότητα οι πόλεις να επανεξετάσουν την ατζέντα τους για το περιβάλλον λαμβάνοντας υπόψη κρίσιμα ζητήματα όπως τις εκπομπές αέριων ρύπων, την κατανάλωση νερού και ενέργειας, τη διαχείριση αποβλήτων και την εν γένει εξασφάλιση υψηλού επιπέδου περιβαλλοντικής ποιότητας που θα συνεισφέρει στην μακροπρόθεσμη, αειφορική, ανάπτυξη του αστικού χώρου. Η περιβαλλοντική προστασία και η εξασφάλιση αποτελεσματικών μηχανισμών αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και των συναφών εξωτερικοτήτων που απορρέουν από ένα αστικό κέντρο, αποτελούν επιτακτική ανάγκη προς αυτή την κατεύθυνση και οι πόλεις μπορούν να αποτελέσουν κομβικά σημεία (hubs) στην αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος και των κινδύνων που ενέχει για τον άνθρωπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και οι πόλεις σε παγκόσμιο επίπεδο καλύπτουν μόλις το 2% της συνολικής έκτασης που πλανήτη, είναι υπεύθυνες για το 70% των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου - GHG (UN- Habitat, 2011). Λαμβάνοντας υπόψη ότι πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού μένει πλέον σε πόλεις και μέχρι το 2020 το 80% των Ευρωπαίων θα διαμένει σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο εντείνει την επιτακτική ανάγκη διασφάλισης αποδεκτών συνθηκών διαβίωσης και της υιοθέτησης πολιτικών, προγραμμάτων και πρακτικών από τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης που θα συμβάλλουν στην βελτίωση της ποιότητας της ατμόσφαιρας στην πόλη, στην ενεργειακή αποδοτικότητα κτηρίων, τη χρηστή διαχείριση των αστικών αποβλήτων και όλων των υπολοίπων παραμέτρων που θα εξασφαλίσουν την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης, την κοινωνική συνοχή και θα την κάνουν ελκυστικό προορισμό σε επισκέπτες και επενδυτές. 43

44 Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναπτύσσει μακροπρόθεσμα σχέδια και δράσεις σε επίπεδο πολιτικής, όπως η μείωση κατά 80-90% των εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη έως το 2050 (σε σχέση με τα επίπεδα του 1990). Η Χάρτα Δράσεων για το 2050 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει ότι η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου που έχει ως πυρήνα την χαμηλή κατανάλωση άνθρακα όχι μόνο είναι εφικτή αλλά και οικονομικά προσοδοφόρα. Η ανάπτυξη και κυκλοφορία ηλεκτρικών οχημάτων, η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εναλλακτικών καυσίμων και η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας κτηρίων, αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα δράσεων βελτίωσης του περιβάλλοντος, της δημόσια υγείας και εν τέλει της ποιότητας ζωής στην πόλη με ταυτόχρονες ευκαιρίες για οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, η απουσία ομόφωνων εθνικών και διεθνών προγραμμάτων-δράσεων για τη διάχυση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας δίνει στους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης την ευκαιρία να διαδραματίσουν κεντρικό και δυνητικά ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση κρίσιμων περιβαλλοντικών προβλημάτων που έχουν επιπτώσεις τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε τοπικό ή περιφερειακό: κλιματική αλλαγή, υποβάθμιση φυσικών πόρων λόγω μόλυνσης, προστασία βιοποικιλότητας, ανάδειξη περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής, ενεργειακή αυτάρκεια και εξοικονόμηση. Η αειφορική διαχείριση του αστικού περιβάλλοντος αποτελεί πλέον μονόδρομο, εκφράζει ένα νέο κλάδο οικονομικών ευκαιριών με πυρήνα την καινοτομία και έχει άμεσες θετικές επιπτώσεις στον κοινωνικό ιστό της πόλης. Μακροπρόθεσμα, η αποτελεσματική διαχείριση περιβάλλοντος στον αστικό (π.χ. περισσότεροι χώροι πρασίνου, καθαρότερη ατμόσφαιρα, περισσότερο αποδοτική χρήση πηγών ενέργειας) μπορεί να συντελέσει δραστικά στην μείωση του κόστους διαβίωσης στην πόλη αλλά και να αναδείξει επιχειρηματικές λύσεις με τη μορφή νέων υπηρεσιών και προϊόντων που θα καλύψουν την ανάγκη για καθαρότερο αστικό περιβάλλον. 44

45 Συλλογικές πρωτοβουλίες & προγράμματα προαγωγής της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας στην τοπική αυτοδιοίκηση Σύμφωνο των Δημάρχων (Covenant of Mayors): Ευρωπαϊκή κίνηση στην οποία συμμετέχουν τοπικές και περιφερειακές αρχές με εθελοντική δέσμευση να βελτιώσουν την ενεργειακή αποδοτικότητα και τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στις περιοχές τους. International Council for Local Environmental Initiatives ICLEI: Ένωση περισσοτέρων από 1200 φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης για την προώθηση της αειφορίας σε τοπικό επίπεδο. Reconciling Adaptation, Mitigation and Sustainable Development for cities (RAMSES) project: Ερευνητικό πρόγραμμα με στόχο την ανάπτυξη στρατηγικών προσαρμογής των πόλεων στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Resilient Cities - Global Forum on Urban Resilience and Adaptation: Παγκόσμιο συνέδριο που διεξάγεται σε ετήσια βάση με κεντρικό θέμα την προσαρμογή του αστικού χώρου στην κλιματική αλλαγή. World Mayors Council on Climate Change (WMCCC): Μια πρωτοβουλία δημάρχων για την προώθηση δράσεων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής στην τοπική αυτοδιοίκηση. Green Climate Cities (GCC) Program: Πρόγραμμα δράσης για τη συστηματική διαχείριση των εκπομπών αεριών του θερμοκηπίου σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Procura+: Εκστρατεία υποστήριξης της τοπικής αυτοδιοίκησης και ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών στην διαμόρφωση της εφοδιαστικής τους αλυσίδας με κριτήρια αειφορίας. CIVITAS Initiative: Πρωτοβουλία προώθησης της αειφόρου κινητικότητας και της οικολογικής αστικής μετακίνησης στον Ευρωπαϊκό χώρο CITYFOOD: Δίκτυο πόλεων με αποστολή την προώθηση της γεωργικής παραγωγής και καλλιέργειας αγροτικών τροφίμων στο αστικό περιβάλλον. European Green Capital Award (EGCA): Πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για βράβευση σε ετήσια βάση μια πολύς της Ευρώπης που αποδεικνύει έμπρακτα και με ολοκληρωμένη προσέγγιση την επιδίωξή της για αειφόρο ανάπτυξη και περιβαλλοντική προστασία. 45

46 5.2 Παραδείγματα καλών πρακτικών από Δήμους του εξωτερικού Για τους σκοπούς της παρούσας μελέτης πραγματοποιήθηκε δευτερογενής έρευνα στις επίσημες ιστοσελίδες πόλεων και δημοτικών αρχών εστιάζοντας σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες που θεωρούνται σημεία αναφοράς σε θέματα αειφορικής διαχείρισης του αστικού περιβάλλοντος (Γερμανία, Ολλανδία, Γαλλία, Σουηδία, Αγγλία). Η δευτερογενής έρευνα ανέδειξε βασικούς τομείς δράσεων για την προαγωγή της περιβαλλοντικής αειφορίας στον αστικό χώρο στους οποίους αναπτύσσονται πολιτικές, σχέδια και προγράμματα από την πλειονότητα των δημοτικών αρχών των πόλεων που εξετάστηκαν: α) αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και β) περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, γ) σύγχρονες πρακτικές στη διαχείριση αποβλήτων, δ) προώθηση της αειφόρου κινητικότητας στην πόλη, ε) διαχείριση των αστικών χώρων πρασίνου και στ) εισαγωγή περιβαλλοντικών κριτηρίων στο σύστημα προμηθειών των δημοτικών υπηρεσιών της πόλης πράσινες προμήθειες. Ακολούθως, παρατίθενται ενδεικτικά παραδείγματα πρωτοπόρων προσεγγίσεων και καινοτόμων λύσεων για την αντιμετώπιση περιβαλλοντικών πιέσεων που δέχεται ο αστικός χώρος και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της πόλης. Αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής Βερολίνο Στόχος της πόλης του Βερολίνου είναι να αποτελέσει μέχρι το 2050 μια πόλη με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Για να επιτευχθεί αυτό, έχουν τεθεί οι μεσοπρόθεσμοι στόχοι μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή ενέργειας κατά 40% το 2020 και 60% το Από το 2007 έχει συσταθεί συμβούλιο για την προστασία από την κλιματική αλλαγή (Berlin Climate Protection Council) που απαρτίζεται από 16 εμπειρογνώμονες επιστήμονες και ειδικούς του κλάδου ενέργειας και λειτουργεί ως ανεξάρτητη συμβουλευτική επιτροπή για τη διοικούσα αρχή της πόλης σε διεπιστημονικά θέματα προστασίας από τις κλιματικές προκλήσεις και μέτρων κατά των συναφών επιπτώσεων που έχουν ήδη επηρεάσει την πόλη Η διοικούσα αρχή της πόλης ανέπτυξε Πρόγραμμα Εργασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (Climate Policy Work Programme) με κατευθυντήρια αρχή την προστασία του κλίματος, την ενίσχυση του περιβάλλοντος και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τέσσερις επιμέρους σκοπούς: 1. Την δραστική συνεισφορά της πόλης στην προστασία του κλίματος και την διαχρονική μείωση των εκπομπών CO2, 2. Την ανάπτυξη νέων ευκαιριών απασχόλησης στους κλάδους που σχετίζονται με την περιβαλλοντική διαχείριση και την πράσινη οικονομία, 3. Την διατήρηση της ταυτότητας της πόλης ως μια πράσινη μητρόπολη, και 46

47 4. Την έγκαιρη ανταπόκριση και προετοιμασία της πόλης για ενδεχόμενες μελλοντικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Η προστασία της πόλης από τις αλλαγές του κλίματος με γνώμονα την αειφορία έχει ευθυγραμμιστεί με την προώθηση της καινοτομίας, την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και λύσεων υψηλής τεχνολογίας, ενώ οι επενδυτικές αποφάσεις και η οικονομική δραστηριότητα στην πόλη συμβαδίζουν με οικολογικές παραμέτρους που επηρεάζουν το Βερολίνο και την συνέργειά τους με τις κλιματικές συνθήκες. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν θεσπιστεί εθελοντικές συμφωνίες προστασίας του κλίματος (climate protection agreements) μεταξύ της διοικούσας αρχής του Βερολίνου με υπηρεσίες κοινής ωφέλειας της πόλης, ενώσεις κατασκευαστών ακινήτων και μεμονωμένες επιχειρήσεις με τις οποίες δεσμεύονται σε συνεργασίες και αμοιβαίες υποχρεώσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Σχετικές μελέτες που έχουν διενεργηθεί δείχνουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης (20-50%) των επιδόσεων της τοπικής οικονομίας σε θέματα μείωσης των εκπομπών θερμοκηπίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και ένα από τα σενάρια δράσης της πόλης για το θέμα δίνει έμφαση στην ανάπτυξη μικρών τοπικών δικτύων μικρομεσαίων επιχειρήσεων με πρωτοβουλίες και ενέργειες αποκεντρωμένου χαρακτήρα. Σχήμα 1: Η χαρτογράφηση δράσεων επιχειρήσεων του Βερολίνου που υλοποιούν πρακτικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής 47

48 Παρίσι Η πόλη του Παρισιού έχει από το 2007 αναπτύξει Σχέδιο Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή (Climate Action Plan) με τους ακόλουθους ποσοτικούς στόχους: - 75% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2050 (με έτος αναφοράς το 2004), - 25% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα εδαφικά όρια της πόλης μέχρι το 2020 (σε σχέση με τα επίπεδα του 2004), - 25% μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στα εδαφικά όρια της πόλης μέχρι το 2020 (σε σχέση με τα επίπεδα του 2004), - 25% αύξηση της καταναλισκόμενης ενέργειας από μεθόδους ανάκτησης ή ανανεώσιμες πηγές έως το 2020 Επιπλέον, η διοικούσα αρχή πρωτοστατώντας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έθεσε τους εξής στόχους έως το 2020 για το σύνολο των δημοτικών υπηρεσιών της πόλης: - 30% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (σε σχέση με το 2004) - 30% μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης στα εδαφικά όρια της πόλης μέχρι το 2020 (σε σχέση με τα επίπεδα του 2004), - 30% της κατανάλωσης ενέργειας να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές Στα πλαίσια επίτευξης των στόχων του Σχεδίου Δράσης της πόλης, προωθείται η εμπλοκή όλων των κοινωνικών εταίρων (stakeholders) του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα υπηρεσιών, με απώτερο στόχο όχι μόνο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν οι κτηριακές τους εγκαταστάσεις αλλά και η αναπροσαρμογή των δικτύων μεταφοράς προϊόντων/υπηρεσιών, των προτύπων κατανάλωσης και διαχείρισης αποβλήτων που συμβάλλουν στο πρόβλημα. Ο κλάδος υπηρεσιών πρέπει να μειώσει κατά 25% τις εκπομπές του μέχρι το 2020 και με την κατανάλωση ενέργειας να μην ξεπερνά τις GWh/έτος, χωρίς όμως να επηρεαστεί η ελκυστικότητα της πόλης ή η οικονομική επίδοση των επιχειρήσεων. Σχετικές μελέτες έδειξαν ότι η ικανοποίηση αυτών των στόχων μπορεί να επιφέρει εξοικονόμηση 500εκ. ανά χρόνο στον κλάδο. Η ανάδειξη των επιχειρήσεων του τριτογενή τομέα που ήδη πρωτοπορούν στη μείωση των επιπτώσεών τους στην κλιματική αλλαγή προωθείται με στόχο την ενθάρρυνση και άλλων επιχειρηματιών να ενσωματώσουν συναφή μέτρα στις καθημερινές τους πρακτικές και η διοικούσα αρχή της πόλης σε συνεργασία με επαγγελματικά επιμελητήρια επιδιώκει την επισήμανση καλών πρακτικών που εφαρμόζονται. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις 48

49 μπορούν να συνάψουν σύμφωνο συνεργασίας (partnership agreement) για την υποστήριξη του Σχεδίου Δράσης της πόλης για την Κλιματική Αλλαγή και να εκδηλώσουν έμπρακτα τη δέσμευσή τους για την αντιμετώπιση του προβλήματος Κάθε χρόνο, στα πλαίσια του Σχεδίου Δράσης, η διοικητική αρχή του Παρισιού υποστηρίζει με τη μορφή χρηματοδότησης πάνω από 50 μικρομεσαίες επιχείρησης της πόλης που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο της πράσινης οικονομίας και αναπτύσσουν (μεμονωμένα ή μετέχοντας σε συνεργατικά δίκτυα) προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης, το λανσάρισμα νέων προϊόντων/υπηρεσιών ή συμβάλλουν στη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης. Η χρηματοδότηση νέων, καινοτόμων, επιχειρηματικών σχεδίων είναι εφικτή και μέσω των "Paris Innovation Seed Fund" και "Paris Finance Plus", ενώ προωθείται η διασύνδεση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με το σύστημα προμηθειών της πόλης που συμβάλλει στην δοκιμή νέων, κλιματικά-φιλικών, τεχνολογικών λύσεων σε υπηρεσίες του δήμου. Προς την ίδια κατεύθυνση, προωθούνται εκκολαπτήρια νέων πράσινων επιχειρήσεων και συνεργατικοί σχηματισμοί (clusters) με αντικείμενο την ανάπτυξη οικολογικά/κλιματικά φιλικών τεχνολογιών. Ρότερνταμ Ο σημαντικότερος στόχος του Ρότερνταμ στα πλαίσια της πρωτοβουλίας Rotterdam Climate Initiative (RCI) είναι η επιτάχυνση της μετάβασης της πόλης σε μια οικονομία χαμηλής κατανάλωσης άνθρακα (low-carbon economy). Η πόλη στοχεύει σε μείωση κατά 50% των εκπομπών CO 2 έως το 2025 εστιάζοντας σε τρείς τομείς: τη βιομηχανική παραγωγή της πόλης, το δομημένο περιβάλλον και την κυκλοφορία των οχημάτων στην πόλη και τις αστικές μεταφορές. Στο πεδίο της βιομηχανίας της πόλης προγραμματίζεται η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των παραγωγικών διαδικασιών, η εξοικονόμηση ενέργειας, η δέσμευση και αποθήκευσης άνθρακα και η υποκατάσταση παραδοσιακών μορφών ενέργειας με εναλλακτικές, με την εκμετάλλευση της βιομάζας και τη γεωθερμική ενέργεια. Οι μειώσεις των ενεργειακών απαιτήσεων στο δομημένο περιβάλλον προβλέπεται να επιτευχθούν μέσω σύγχρονων πρακτικών κατασκευής και ενεργειακού σχεδιασμού των νέων κτηρίων, με την εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών για τη θέρμανση των κτηρίων και με δράσεις εξοικονόμησης σε μεσαίους και μεγάλους καταναλωτές ενέργειας (συγκροτήματα γραφείων, νοσοκομεία και κλινικές, κ.α.). Τέλος, η εισαγωγή βιοκαυσίμων και ηλεκτρικών οχημάτων στις μεταφορές αλλά και οχήματα με τεχνολογικά πιο εξελιγμένους κινητήρες είναι κάποιες από τις λύσεις που έχουν προταθεί, ενώ μακροπρόθεσμα εξετάζεται η 49

50 χρήση υδρογόνου ως καύσιμο για τα οχήματα μεταφοράς/διανομής προϊόντων στην πόλη και τις αποβάθρες τού λιμανιού του Ρότερνταμ. Το 2008 το δημοτικό συμβούλιο της πόλης επικύρωσε το πρόγραμμα Rotterdam Climate Proof για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην προσαρμογή της πόλης σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Το Ρότερνταμ είναι μια πόλη ιδιαίτερα ευάλωτη στις μεταβολές του κλίματος και τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά και στο μέλλον. Προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης των αρνητικών αυτών σεναρίων, πραγματοποιούνται και προγραμματίζονται με στοχευμένες δράσεις και έργα για την αντιμετώπιση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, πλημμυρών, περιόδων ξηρασίας και ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών, ακραίων βροχοπτώσεων. Κατανάλωση ενέργειας Άμστερνταμ Η πόλη του Άμστερνταμ έχει επιδιώκει το 2020 να παράγει 20% περισσότερη ενέργεια/κάτοικο από ανανεώσιμες πηγές (έτος βάσης 2013) εστιάζοντας στην αιολική και ηλιακή ενέργεια και την εκμετάλλευση θερμικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Στόχος είναι η παραγωγή 18 MW επιπλέον αιολικής ενέργειας και 150 MW επιπλέον ηλιακής ενέργειας. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου προχωρά στις ακόλουθες δράσεις και μέτρα: Εκστρατείες ενημέρωσης των ιδιοκτητών κατοικιών για τις ευκαιρίες και τα οφέλη που ενέχει η εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ηλιακής ενέργειας Κανονιστικές ρυθμίσεις για την απλοποίηση και επιτάχυνση διαδικασιών εγκατάστασης Προώθηση συμφωνιών με ενώσεις ιδιοκτητών ακινήτων και επιχειρήσεις για την εκμετάλλευση στεγών που ενδείκνυται για εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών. Εκμετάλλευση κοινωνικών υποδομών όπως οι στέγες σε σχολεία Παρέχοντας οικονομικά κίνητρα Διαβούλευση με περιφερειακούς και κυβερνητικούς φορείς για τη χωροθέτηση αιολικών τουρμπίνων στην πόλη. Παρέχοντας την επιλογή σε πολίτες και επιχειρήσεις να συμβάλλουν παράγοντας και πουλώντας αιολική ενέργεια και παρέχοντας χώρους για την εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων (ενοικίαση/πώληση). Επέκταση των δικτύων εκμετάλλευσης θερμικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Επίσης, στοχεύει να μειώσει κατά 20% την ενέργεια/κάτοικο (έτος βάσης 2013) βελτιώνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα των υπαρχόντων συστημάτων κατοικιών και επαγγελματικών χώρων αλλά και ενθαρρύνοντας την ενεργειακή 50

51 απόδοση των νέων κτηρίων/κατασκευών. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου προχωρά στις ακόλουθες δράσεις και μέτρα: Προώθηση συμφωνιών με ενώσεις ιδιοκτητών ακινήτων αναφορικά με μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στα ακίνητα/ιδιόκτητους χώρους τους Εκμετάλλευση της εθνικής πρωτοβουλίας Zero Energy Buildings για τη βελτίωση των υπαρχόντων κατοικιών στην πόλη. Αξιολόγηση μέχρι το 2018 όλων των μεγάλων εμπορικών καταναλωτών ενέργειας στην πόλη αναφορικά με τη συμμόρφωσή τους στις απαιτήσεις εξοικονόμησης ενέργειας που υπαγορεύει η εθνική νομοθεσία. Παροχή συμβουλευτικής και δωρεάν ενεργειακού ελέγχου σε μικρές επιχειρήσεις επισημαίνοντας επιλογές εξοικονόμησης, απαραίτητες συναφείς παρεμβάσεις που χρήζουν επενδύσεις προσδιορίζοντας ταυτόχρονα και την περίοδο απόσβεσής τους. Δραστικές παρεμβάσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας σε σχολικά κτήρια της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αθλητικές εγκαταστάσεις. Δίνοντας έμφαση στην ενεργειακή αποδοτικότητα στην κατασκευή νέων κτηρίων. Επανασχεδιασμό και ανακαίνιση του δικτύου διανομή ενέργειας της πόλης. Μπίρμινχαμ Υποστηρίζοντας την πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων, η δημοτική αρχή του Μπίρμινχαμ έχει αναπτύξει Σχέδιο Δράσης για τις ενεργειακές ανάγκες της πόλης (Sustainable Energy Action Plan SEAP). Στα πλαίσια του Σχεδίου έχει υλοποιηθεί απογραφή της παρούσας κατάστασης και η ανάπτυξη πιθανών σεναρίων για δράσεις μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος της πόλης. Το επόμενο βήμα ήταν η κατάρτιση του στρατηγικού πλαισίου βάση του οποίου θα προγραμματιστούν αναπροσαρμογές στο ενεργειακό ισοζύγιο της πόλης. Στις δράσεις της δημοτικής αρχής συμπεριλαμβάνονται και οι ακόλουθες: - Η μείωση κατά 25% της κατανάλωσης ενέργειας στα κτήρια των δημοτικών υπηρεσιών μέσω ενεργειακών βελτιώσεων στις εγκαταστάσεις, αύξηση της αποδοτικότητας των κτηρίων, τη συστέγαση υπηρεσιών και την ανάπτυξη ευέλικτων ωραρίων λειτουργίας, την εισαγωγή νέων τεχνολογιών στην παροχή δημοτικών υπηρεσιών. - Ο προγραμματισμός αντικατάστασης παλαιών εμπορικών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων που βρίσκονται το τέλος του ωφέλιμου χρόνου ζωής τους με νέα, που εκμεταλλεύονται πιο αποδοτικά την ενέργεια - Την αντικατάσταση των συστημάτων και λαμπτήρων φωτισμού σε εμπορικούς και βιομηχανικούς χώρους με ενεργειακά αποδοτικότερους. 51

52 - Τροποποιήσεις, βελτιώσεις και περαιτέρω επέκταση των αντλιών θερμότητας με πηγή θερμότητας το έδαφος και τον αέρα (ground and air source heat pumps). - Εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων μέτρησης (smart metering systems) της κατανάλωσης ενέργειας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της πόλης. - Ευρύ φάσμα ενεργειακών αναβαθμίσεων στη θερμομόνωση, το φωτισμό, τις ηλεκτροσυσκευές, τα συστήματα ψύξης-θέρμανσης οικιακών κτηρίων αλλά και την εγκατάσταση ηλιοθερμικών συλλεκτών και οικιακών λεβήτων βιοµάζας. - Την εγκατάσταση ανεμογεννητριών 6MW μεγάλης και 6MW μεσαίας δυναμικότητας. - Την ανάπτυξη συστημάτων συμπαραγωγής ενέργειας και θερμότητας από μηανακυκλώσιμα απόβλητα - Την ανάπτυξη συνοικιακών συστημάτων τηλεθέρμανσης με χρήση βιομάζας και την ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας βιομάζας. - Προσφέροντας συμβουλευτικές υπηρεσίες και οικονομική κίνητρα, διεξάγοντας εκστρατείες ενημέρωσης και δικτύωσης παράλληλα με εκπαιδευτικά προγράμματα για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας μέσω αλλαγών στην καταναλωτική συμπεριφορά των δημοτών με στόχο την πτώση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 8% μέχρι το 2020 από το συγκεκριμένο άξονα μέτρων (με έτος βάσης το 2005). Η δημοτική αρχή σε συνεργασία με την εταιρεία Carillion Energy Services προωθεί το πρόγραμμα Birmingham Energy Savers με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση επαγγελματικών και οικιακών χώρων και ακινήτων προσφέροντας σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης ενέργειας στα πλαίσια του εθνικού προγράμματος Green Deal αλλά και μέσω μιας απλοποιημένης διαδικασίας εκτίμησης, υποβολής προτάσεων αναβάθμισης και ευέλικτης αποπληρωμής τους. Ρότερνταμ Η πόλη του Ρότερνταμ ευθυγραμμίζεται με τον εθνικό στόχο της Ολλανδίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για μείωση της κατανάλωσης πρωτογενών πηγών ενέργειας μέχρι το 2020 και προγραμματίζει την σταδιακή απεξάρτηση από την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Η πόλη επιδιώκει ο βιομηχανικός και επιχειρηματικός κλάδος να προχωρήσει σε εξοικονομήσεις και βελτιώσεις στην ενεργειακή αποδοτικότητα κατά 2% σε ετήσια βάση. Αυτό προβλέπεται να επιτευχθεί: 52

53 Ενθαρρύνοντας τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες ενέργειας, εκ των οποίων η εξοικονόμηση και αποτελεσματικότητα που θα προκύψει υπολογίζεται να αποσβέσει το κόστος επένδυσης. Με την αντικατάσταση πεπαλαιωμένου εξοπλισμού. Με την ανάπτυξη δικτύων διανομής εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Με τεχνολογικές καινοτομίες στις υπάρχουσες βιομηχανικές-παραγωγικές διαδικασίες. Προωθώντας την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια της δημοτικής αρχής και το δημόσιο φωτισμό. Την εγκατάσταση συστημάτων ψύξης κτηρίων και την επέκταση των υπαρχόντων συστημάτων θέρμανσης από εναλλακτική ενέργεια. Το λιμάνι του Ρότερνταμ είναι ένα μεγάλο αιολικό πάρκο παράγοντας 151 MW αιολικής ενέργειας, με προβλέψεις η πόλη να αποκτήσει δυναμικότητα 300 MW έως το 2020, σε συνεργασία και με τις επιχειρήσεις της πόλης που θα καλούνται να συμβάλλουν με ανεμογεννήτριες στους χώρους τους. Μπρίστολ Η διοικούσα αρχή του Μπρίστολ έχει υιοθετήσει μια σειρά από δεσμεύσεις για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην πόλη που συνέβαλλαν στο να κερδίσει το τίτλο European Green Capital Από τους σημαντικότερους στόχους της πόλης είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 30% σε όλους τους βασικούς κλάδους (οικιακήβιομηχανική κατανάλωση και μετακινήσεις) μέχρι το 2020, έχοντας ήδη πετύχει 20% πτώση στην ενεργειακή κατανάλωση κατά την περίοδο Το 20% των ενεργειακών αναγκών των δημοτικών κτηρίων της πόλης καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές, ενώ σε 36 σχολεία της πόλης έχουν εγκατασταθεί φωτοβολταϊκοί συλλέκτες συμβάλλοντας στη μείωση του κόστους ενέργειας και εκπομπών ρύπων. Επιπλέον, προγραμματίζεται η εγκατάσταση δυο ανεμογεννητριών μέγιστης δυναμικότητας 6MW, ενώ δίδεται έμφαση στην εκμετάλλευση της βιομάζας, με 15 δημοτικά κτήρια να έχουν θέρμανση από εγκαταστημένους λέβητες βιομάζας που εκμεταλλεύονται τα απορρίμματα ξυλείας του δήμου και παρέχουν μια αειφόρο πηγή θέρμανσης. Η δημοτική αρχή της πόλης έχει την τελευταία δεκαετία πραγματοποιήσει σημαντικά βήματα στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών την πόλης και εστιάζει στην επικοινωνία των πλεονεκτημάτων της ενεργειακής αποδοτικότητας στους δημότες μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και προγραμμάτων πληροφόρησης. Στα πλαίσια αυτών των δράσεων έχει αναπτύξει ένα ηλιακό χάρτη της πόλης, επισημαίνοντας τις βέλτιστες γεωγραφικές περιοχές της πόλης για εγκατάσταση 53

54 φωτοβολταϊκών συλλεκτών σε κτήρια, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι στην πόλη λειτουργούν περισσότερες από επιχειρήσεις σε κλάδους της πράσινης οικονομίας που απασχολούν εργαζομένους. Διαχείριση αποβλήτων Άμστερνταμ Η δημοτική αρχή του Άμστερνταμ εστιάζει στην έννοια της κυκλικής οικονομίας και προωθεί δράσεις κυκλικού χαρακτήρα στην οικονομική δραστηριότητα της πόλης. Η περίοδος έχει προσδιοριστεί ως διερευνητική περίοδος των ευκαιριών και δυνατοτήτων που έχει η κυκλική οικονομία για την ανάπτυξη της πόλης με μακροπρόθεσμο στόχο την αναπροσαρμογή και διάχυση νέων μοντέλων παραγωγής, διανομής και κατανάλωσης. Στα πλαίσια του συγκεκριμένου οράματος εντάσσεται και η αύξηση της διαλογής των οικιακών απορριμμάτων στην πηγή με στόχο αυτή η πρακτική να καλύπτει το 65% των ανακυκλώσιμων απορριμμάτων των νοικοκυριών έως το Η δημοτική αρχή σχεδιάζει την αξιολόγηση σε ποσοτικούς και χρηματικούς όρους των πλεονεκτημάτων της ανακύκλωσης-επαναχρησιμοποίησης υλικών και πόρων μέσω του προγράμματος Circular QuickScan 2015, αντιμετωπίζοντας τις ευκαιρίες της κυκλικής οικονομίας ως ακρογωνιαίο λίθο για την ανάπτυξη καινοτομιών και νέων επιχειρηματικών ευκαιριών. Η δημοτική αρχή χαράζει την στρατηγική της στο συγκεκριμένο πεδίο στα πλαίσια ενός συνόλου αρχών που δίνουν τις γενικές κατευθύνσεις δράσης: Δεν υπάρχουν απόβλητα σε μια κυκλική οικονομία. Όλα τα υλικά θα πρέπει να καταλήγουν σε έναν αέναο τεχνολογικό ή οργανικό κύκλο διαχείρισης Όλη η ενέργεια θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές Οι φυσικοί πόροι θα χρησιμοποιούνται για χρηματοοικονομική και μηχρηματοοικονομικό όφελος Ο σχεδιασμός προϊόντων και προμηθευτικών αλυσίδων με άξονα την ευελιξία θα αυξήσει την προσαρμοστικότητα των σχετικών παραγωγικών συστημάτων Επαναπροσδιορισμός του συστήματος διανομής/μεταφορών προϊόντων με τοπικό χαρακτήρα και έμφαση στην αντίστροφη εφοδιαστική αλυσίδα/αλυσίδα επιστροφών (Reverse logistics) Η ανθρώπινη δραστηριότητα συμβάλλει στην ποιότητα των οικοσυστημάτων και των οικοσυστημικών υπηρεσιών αλλά και στην διατήρηση και αύξηση του φυσικού κεφαλαίου. Μέσα στο 2015 η δημοτική αρχή του Άμστερνταμ και οι εκπρόσωποι του κατασκευαστικού κλάδου της πόλης θα προχωρήσουν σε συμφωνία προώθησης 54

55 πρακτικών επαναχρησιμοποίησης σε τοπικό επίπεδο υλικών που προκύπτουν από την κατεδάφιση, ανακαίνιση ή κατασκευή κτηρίων. Η δημοτική αρχή σκοπεύει να ενθαρρύνει τη συγκεκριμένη δράση διοχετεύοντας συναφή υλικά στην (επανα)κατασκευή δημοτικών κτηρίων. Αμβούργο Το Αμβούργο αποτελεί ένα από τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα της Γερμανίας και τα τελευταία χρόνια έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στο πεδίο της αειφόρου ανάπτυξης. Στα εδαφικά όρια της πόλης είναι εγκαταστημένες και λειτουργούν 5 μονάδες μετατροπής αστικών αποβλήτων σε ενέργεια και θερμότητα με συμπαραγωγή. Εφαρμόζονται μέθοδοι αποτέφρωσης οικιακών αποβλήτων και βιομάζας από απόβλητα ξυλείας της πόλης για την παροχή τηλεθέρμανσης ή/και ηλεκτρικής ενέργειας. Το σύστημα αυτό συνεισφέρει διαχρονικά με σταθερή ποσότητα θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας το δίκτυο της πόλης. Επιπλέον, η λειτουργία του συστήματος διευκολύνεται με την εφαρμογή τις τελευταίες δυο δεκαετίες της διαλογής οικιακών και εμπορικών αποβλήτων στην πηγή που παράγονται που συντελεί και στη μείωση του συνολικού φορτίου αλλά και στην βέλτιστη εκμετάλλευσή τους. Τέτοια απόβλητα είναι βιοδιασπώμενα οικιακά απόβλητα που συλλέγονται σε ειδικούς κάδους βιοαποβλήτων και διαχειρίζονται στα 15 κέντρα ανακύκλωσης της πόλης ενώ εν συνεχεία καταλήγουν σε μονάδες κομποστοποίησης, στις οποίες καταλήγουν επίσης και απόβλητα κηπουρικής. Υπολείμματα τροφίμων καταλήγουν με την κατάλληλη επεξεργασία στην παραγωγή ζωοτροφών αλλά και την παραγωγή βιοαερίου Ταυτόχρονα, η διοικητική αρχή της πόλης υλοποιεί επικοινωνιακές δράσεις και εκστρατείες ενημέρωσης-εκπαίδευσης των κατοίκων για τη μείωση της παραγωγής οικιακών απορριμμάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση, πραγματοποιεί διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων και οδηγίες διαλογής απορριμμάτων στους δημότες σε τακτική/ετήσια βάση, ενώ προσφέρει διαδικτυακές πηγές ενημέρωσης των δημοτών για θέματα διαχείρισης αποβλήτων. Στα πλαίσια δράσεων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης οργανώνει και συναφείς δράσεις σε σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης συμπεριλαμβάνοντας ξεναγήσεις των μαθητών στα κέντρα ανακύκλωσης. Ρότερνταμ Το Ρότερνταμ δίνει έμφαση στη μετάβαση της πόλης στην παραγωγή ενέργειας από βιομάζα. Προβλέπεται η χρήση της στην χημική βιομηχανία του λιμένα της πόλης ως πρώτη ύλη, αλλά κυρίως η χρήση της σαν υποκατάστατο ορυκτών καυσίμων για τα οχήματα, με 3 εκ. τόνους βιομάζα να αναμένεται να 55

56 χρησιμοποιούνται από το 2025 για τη λειτουργία γεννητριών παραγωγής ενέργειας για την πόλη. Η δημοτική αρχή σκοπεύει να εκμεταλλευτεί τη γεωγραφική θέση της πόλης ως εμπορικό λιμάνι στην αποθήκευση και εμπορία βιομάζας, να προωθήσει τη χρήση βιομάζας σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας που ως τώρα χρησιμοποιούσαν λιγνίτη ή άνθρακα, θα ενθαρρύνει τη χρήση βιοκαυσίμων για την κίνηση των οχημάτων και θα οργανώσει πιλοτικά προγράμματα για την αξιολόγηση των ωφελειών που θα είχε η εισαγωγή της βιομάζας στην τοπική χημική βιομηχανία. Λουντ Η πόλη του Λουντ έχει αναπτύξει ένα σύστημα που διευκολύνει την ανακύκλωση στην πηγή, χρησιμοποιώντας 2 κάδους που χωρίζονται σε 4 τμήματα, με κάθε τμήμα να υπάρχει για κάθε βασικό τύπο στερεών αποβλήτων. Η συγκεκριμένη προσέγγιση διευκολύνει σημαντικά τη συλλογή 8 διαφορετικών ανακυκλώσιμων υλικών με χρήση απορριμματοφόρων οχημάτων με 4 ξεχωριστούς θαλάμους συλλογής και μεταφοράς απορριμμάτων στους οποίους τα αδειάζει με μια κίνηση του μηχανισμού εκκένωσης του κάδου. Η συγκεκριμένη τεχνική λύση προσφέρει εξοικονόμηση στις μετακινήσεις των απορριμματοφόρων, καθώς χρειάζεται μόνο ένα για τέσσερις τύπους αποβλήτων αλλά και στις μετακινήσεις των δημοτών σε κέντρα ανακύκλωσης της πόλης για την μεταφορά των ανακυκλωσίμων. Μάλιστα, η πλειονότητα του στόλου των απορριμματοφόρων της πόλης κινούνται με φυσικό αέριο, ενώ υπάρχουν προβλέψεις υποκατάστασής του με βιοαέριο όταν ολοκληρωθούν τα σχετικά συστήματα παραγωγής του στην πόλη. Σχήμα 2 : Ανακύκλωση στην πηγή 56

57 Σχήμα 3: Διαλογή αποβλήτων στην πηγή Η συγκεκριμένη λύση αποδίδει υψηλής καθαρότητας και ποιότητας ανακυκλώσιμες ύλες, η εργασία διαλογής στα κέντρα ανακύκλωσης μειώνεται δραστικά ενώ το κίνητρο των δημοτών να ανακυκλώνουν να έχει ανοδικές τάσεις. Τα υπολείμματα τροφίμων της πόλης προορίζονται για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού/λιπάσματος και τα οικιακά απόβλητα αποτεφρώνονται για την λειτουργία συστημάτων τηλεθέρμανσης και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Αειφόρος Κινητικότητα Άμστερνταμ Το Άμστερνταμ είναι η πόλη των πεζών και ποδηλατών και η δημοτική αρχή της έχει τη διαρκή δέσμευση να διατηρεί την ατμόσφαιρα της πόλης καθαρή διατηρώντας χαμηλά επίπεδα αέριων ρύπων. Στόχος είναι στις πιο επιβαρυμένες περιοχές της πόλης το διοξείδιο του αζώτου (NO 2 ) να μην ξεπερνά τα 30 μικρογραμμάρια/m3 μέχρι το 2025 (μείωση κατά 30% σε σχέση με το 2015) και η αιθάλη να έχει αντίστοιχη ποσοστιαία μείωση. Για την υλοποίηση αυτού του στόχου προχωρά σε δράσεις και μέτρα όπως τα ακόλουθα: Υλοποίηση προγραμμάτων επιδότησης οχημάτων με ηλεκτροκίνηση και εναλλακτικά καύσιμα (βιοκαύσιμα) Προαγωγή της οικολογικής μετακίνησης μεταξύ επαγγελματιών με συχνές μετακινήσεις μέσα στην πόλη. Κυκλοφοριακές ρυθμίσεις Διαβούλευση με εκπροσώπους των δημοτικών μεταφορών, οδηγών ταξί, με μεταφορείς αγαθών μέσα στην πόλη, τουριστικών λεωφορείων και προσδιορισμός στόχων ανά κατηγορία οδηγών για την επίτευξη καθαρότερης ατμόσφαιρας 57

58 Προσφέροντας κίνητρα και προνόμια σε επιχειρηματίες που κινούνται για τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις μέσα στην πόλη με τρόπους που δεν προκαλούν άμεσες εκπομπές ρύπων (βλ. ποδήλατο, αστικές συγκοινωνίες). Σχεδιάζοντας στοχευμένες δράσεις ανά κατηγορία επαγγελματιών οδηγών σε συγκεκριμένες ζώνες της πόλης εστιάζοντας σε κινητήρες νέας τεχνολογίας και χαμηλής επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας (Euro III/IV/V diesel) και εισάγοντας κριτήρια παλαιότητας των οχημάτων ιδιωτικής χρήσης στην έκδοση αδειών στάθμευσης στην πόλη. Επιδιώκοντας μέχρι το 2025 ο στόλος των δημοτικών λεωφορείων να έχει αποδεσμευτεί από τα ορυκτά καύσιμα. Αυξάνοντας το αριθμό σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων από που είναι σήμερα σε το 2018, καθώς ο αριθμός νέων ηλεκτρικών οχημάτων που κυκλοφορούν στην πόλη αυξήθηκε κατά ανά μήνα κατά το 2014 Προάγοντας την έρευνα για την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και καινοτόμων λύσεων σε επιμέρους ζητήματα που συντελούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση της πόλης και δίνοντας έμφαση σε επιμέρους περιοχές της πόλης που δέχονται τη μεγαλύτερη κυκλοφοριακή επιβάρυνση. Ρότερνταμ Το Ρότερνταμ προάγει ενεργά την αειφόρο κινητικότητα και στοχεύει στη μείωση της κυκλοφορίας οχημάτων βαρέως τύπου, την ελάττωση της εν γένει χρήσης αυτοκινήτων για αστικές μετακινήσεις και την ενθάρρυνση χρήσης καθαρότερων και λιγότερο ενεργοβόρων μορφών μετακίνησης. Οι στόχοι της πόλης για το 2025 είναι: Η αύξηση κατά 40% της χρήσης δημοσίων συγκοινωνιών Η μείωση κατά 30% του πληθυσμού που πλήττεται από την ηχορύπανση Η αύξηση της χρήσης ποδηλάτου ως μέσου μετακίνησης κατά 30% Η απαγόρευση μεγάλων τροχοφόρων φορτηγών στην πόλη Η αύξηση των πεζών μετακινήσεων κατά 10% Κατά το 2014 η πόλη πραγματοποίησε δράσεις για: Την μείωση της κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης σε ώρες αιχμής Την διάδοση του ποδηλάτου, πρακτικών car sharing και αποτελεσματικότερων δικτύων διανομής/εφοδιασμού στο κέντρο της πόλης Την εξισορρόπηση του αριθμού των οχημάτων που εισέρχονται και εξέρχονται της πόλης Την μείωση κυκλοφορίας οχημάτων στο κέντρο της πόλης Τη σημαντική αύξηση ηλεκτροκίνητων οχημάτων 58

59 Η δημοτική αρχή του Ρότερνταμ στηρίζει το σχεδιασμό της αναφορικά με την κινητικότητα σε τρείς πυλώνες: 1. Την μετακίνηση ανθρώπων και προϊόντων με καθαρότερους τρόπους μετακίνησης. Προς αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάζονται νέοι ποδηλατόδρομοι και χώροι στάθμευσης ποδηλάτων στο κέντρο. Επίσης, αναπροσαρμόζεται το σύστημα διαχείρισης της κυκλοφορίας στην πόλη, γίνονται σχέδια μείωσης της απόστασης που διανύουν τα φορτηγά και λοιπά μεγάλα οχήματα μέσα στην πόλη και επανεξετάζεται το σύστημα ανεφοδιασμού (logistics) της πόλης. 2. Την διάδοση πιο καθαρών και αθόρυβων οχημάτων. Προς αυτή την κατεύθυνση προβλέπεται η επένδυση σε ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα για τις ανάγκες του δήμου, η προώθηση των ηλεκτρικών σκούτερ και ποδηλάτων αλλά και η δημιουργία υποδομών φόρτισής τους. 3. Καθαρότερα καύσιμα, με έμφαση να δίδεται αρχικά στην εισαγωγή του βιοντίζελ στα οχήματα βαρέως τύπου και του υγροποιημένου φυσικού αερίου στις θαλάσσιες μεταφορές στο λιμάνι της πόλης. Στην πόλη δημιουργήθηκε το Eco-Driving/Electric Transport Centre που παρέχει σε επιχειρήσεις και πολίτες πληροφορίες και ενημέρωση αναφορικά με όλες τις πτυχές της ηλεκτροκίνητης μετακίνησης καθώς και άλλων εναλλακτικών λύσεων για περιβαλλοντικά φιλικότερες μετακινήσεις στον αστικό χώρο. Στους επισκέπτες του Κέντρου παρέχεται η δυνατότητα δοκιμής όλων των τύπων και μοντέλων ηλεκτρικών οχημάτων με εμπορική διάθεση, με σκοπό την εξοικείωση ολοένα και περισσοτέρων κατοίκων με την ηλεκτροκίνηση και την αειφόρο κινητικότητα, την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε αυτόν τον τομέα. Ομοίως, παρέχονται και πληροφορίες αναφορικά με ευκαιρίες επιδότησης αγοράς τέτοιων οχημάτων, σημείων φόρτισής τους μέσα στην πόλη, ασφάλισης και leasing, συμβουλών οδηγικής συμπεριφοράς και τεχνικών στοιχείων αναφορικά με τα διαφορετικά καύσιμα κίνησης, ελαστικά και μοντέλα οχημάτων. Χάγη Στο κέντρο της Χάγης έχει ξεκινήσει η κυκλοφορία ηλεκτροκίνητων ταξί, με την ονομασία gcab προσφέροντας περισσότερο καθαρή και αθόρυβη μετακίνηση. Υπάρχει σταθερό κόμιστρο αξίας 5 για διαδρομές έως 2 χλμ. εντός του κέντρου της πόλης. Οι επισκέπτες της πόλης μπορούν με 50 να έχουν μια σειρά από επιλογές ξενάγησης 2 ατόμων σε αξιοθέατα και σημεία ενδιαφέροντος της πόλης. 59

60 Σχήμα 4: Ο νέος τύπος ηλεκτροκίνητων ταξί που κυκλοφορούν στο κέντρο της Χάγης Ουτρέχτη Η Ουτρέχτη έχει αναπτύξει σχέδιο δράσης για τις εμπορευματικές μετακινήσεις στην πόλη (Action Plan for Freight Traffic). Στόχος του σχεδιασμού είναι η εισαγωγή καινοτομιών και βελτιώσεων στην εμπορευματική κίνηση εντός της πόλης με άξονα την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Παράμετροι που εξετάζονται στο σχέδιο είναι η προσβασιμότητα, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων της πόλης, η ποιότητα της ατμόσφαιρας, η μείωση της κατανάλωσης έργειας στις εμπορευματικές μετακινήσεις, η οδική ασφάλεια και η οικονομική αποτελεσματικότητα. Το σχέδιο προβλέπει τη διαβούλευση με όλους τους κοινωνικούς εταίρους του κλάδου (εκπρόσωπους από τις οδικές, θαλάσσιες και σιδηροδρομικές μεταφορές, επιχειρήσεις της πόλης και καταναλωτές) και η ανταπόκριση από τα επιμέρους ενδιαφερόμενα μέρη υπήρξε ενθαρρυντική με την επιτυχή υλοποίηση επιμέρους πρακτικών προώθησης της αειφόρου κινητικότητας στη διανομή/εφοδιασμό της πόλης. Τα Cargohopper και Ecoboot/Beerboat αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα καινοτόμων λύσεων που ανέπτυξε η πόλη προς αυτή την κατεύθυνση. Το πρόγραμμα Cargohopper αναπτύχθηκε για την αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης του κέντρου της πόλης από φορτηγά ανεφοδιασμού ειδικά σε δύσκολα προσβάσιμους δρόμους και περιοχές. Ουσιαστικά αποτελείται από ένα στόλο ηλεκτροκίνητων οχημάτων μορφής τρέιλερ (αλλά και μεγαλύτερων φορτηγών για πιο ογκώδη προϊόντα) που διαθέτουν ηλιακούς συλλέκτες στην οροφή και βασική προϋπόθεση του προγράμματος ήταν ο επαναπροσδιορισμός του συστήματος διανομής προϊόντων στην πόλη. Ομοίως, το πρόγραμμα Ecoboot/Beerboat εκμεταλλεύεται τα επιμέρους κανάλια-παραπόταμους που 60

61 διασχίζουν την πόλη και με ένα ηλεκτροκίνητο πλωτό σκάφος πολλαπλής χρήσης πραγματοποιεί διανομή προϊόντων σε περισσότερες από 60 επιχειρήσεις του κλάδου εστίασης με 6 δρομολόγια τη μέρα, 4 μέρες την εβδομάδα. Το μέτρο και τα οφέλη του χαίρουν αποδοχής από τον επιχειρηματικό κόσμο της πόλη και δυο μεγάλες επιχειρήσεις χονδρεμπορίου έχουν εκφράσει ενδιαφέρον συμμετοχής στο συγκεκριμένο σύστημα διανομής. Σχήμα 5: Τα συστήματα εφοδιασμού Cargohopper και Ecoboot/Beerboat Στο κέντρο της πόλης έχουν ξεκινήσει να κυκλοφορούν ηλεκτροκίνητα αστικά λεωφορεία τελευταίας τεχνολογίας που χρησιμοποιούν μεθόδους επαγωγικής/ασύρματης φόρτισης και χρησιμοποιώντας ενέργεια που παράγεται από ανεμογεννήτριες και ηλιακούς συλλέκτες που είναι εγκατεστημένοι στην πόλη. Η καινοτόμος αυτή μέθοδος φόρτισης προσφέρει επιπλέον ασφάλεια, ευκολία χρήσης και ταχύτερη φόρτιση, ενώ τα οφέλη για το περιβάλλον είναι πολύ σημαντικά: η μέση κατανάλωση των συγκεκριμένων λεωφορείων είναι 1,2 kwh/χλμ ενώ για τα αντίστοιχα ντιζελοκίνητα τα οποία υποκαθιστούν 5,2 kwh/χλμ. Στο σύνολο, τα συγκεκριμένα λεωφορεία καταναλώνουν 200 MW/έτος και σε σύγκριση με τα 858 MW/έτος των συμβατικών πετυχαίνουν περίπου 77% περισσότερο ενεργειακά αποδοτική μετακίνηση. 61

62 Σχήμα 6: Ηλεκτροκίνητα αστικά λεωφορεία με επαγωγική φόρτιση στην Ουτρέχτη Νιούκαστλ Το Νιούκαστλ έχει δώσει έμφαση στην αειφορία του συστήματος αστικών μεταφορών και έχει επενδύσει σημαντικά σε μια ποικιλία μεθόδων μετακίνησης χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος. Σήμερα η πόλη διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό χρήσης λεωφορείου στο Ηνωμένο Βασίλειο εκτός του Λονδίνου και ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ιδιοκτησίας Ι.Χ. οχήματος/νοικοκυριό στην χώρα (63% με 78% να είναι ο εθνικός μ.ο.). Η πόλη διαθέτει ένα ευρύ δίκτυο ποδηλατοδρόμων με περίπου 250χλμ. σχετικών υποδομών καθώς και ένα αποτελεσματικό δίκτυο γραμμών αστικού σιδηροδρόμου. Το 2011 η πόλη εξασφάλισε χρηματοδότηση 7εκ. για την αγορά στόλου υβριδικών λεωφορείων και σήμερα υπάρχουν 35 υβριδικά λεωφορεία για τους σκοπούς των αστικών μετακινήσεων. Η διοικούσα αρχή ενθαρρύνει με κίνητρα την μετάβαση δημοτών σε ηλεκτροκινούμενα οχήματα και προς αυτή την κατεύθυνση σχεδιάζει την εγκατάσταση σημείων φόρτισής τους στην πόλη. Επίσης, στην πόλη υπάρχει σε εφαρμογή η πρωτοβουλία Cowheels car club όπου ο δήμος προχωρά σε ενοικίαση οχημάτων στους δημότες του με κόστος ανάλογο με την ώρα χρήσης τους. Στα μελλοντικά σχέδια της πόλης περιλαμβάνονται ο σχεδιασμός διαδικτυακής εφαρμογής για την αποτελεσματικότερη μετακίνηση των πεζών, η επέκταση των γραμμών του αστικού σιδηροδρόμου αλλά και η αναπροσαρμογή του δικτύου των δρομολογίων των αστικών λεωφορείων ώστε με αυτά να μετακινούνται περισσότεροι μαθητές. Πρασίνισμα αστικών επιφανειών Ρότερνταμ Η δημοτική αρχή του Ρότερνταμ αναπτύσσει οικολογικές διαδρομές μέσα στην πόλη και σχεδιάζει πάρκα μέσα στην πόλη με στόχο τόσο την αναψυχή και ψυχαγωγία των πολιτών όσο και την αύξηση της βιοποικιλότητας στον αστικό χώρο. 62

63 Το 2014 στόχος ήταν η αύξηση της επιφάνειας που θα καλύπτεται από πάρκα, κήπους ή τεχνητές λίμνες στις δέκα περιοχές της πόλης που έχουν το χαμηλότερο ποσοστό επιφάνειας πρασίνου σύμφωνα με σχετική έρευνα του Ομοίως, η δημοτική αρχή σχεδίασε την φύτευση επιπλέον δέντρων ανά έτος τη διετία ενθαρρύνοντας την εμπλοκή των πολιτών και επιχειρηματιών στην καλλιέργεια βρώσιμων φυτών και προάγοντας την αρχιτεκτονική τοπίου. Χρησιμοποιώντας ένα πρόγραμμα επιδοτήσεων προς αυτή την κατεύθυνση, δίδεται στους δημότες ένα οικονομικό κίνητρο ενώ παράλληλα η δημοτική αρχή προωθεί στα κτήρια υπηρεσιών της και άλλων δημόσιων κτηρίων την κατασκευή πράσινης στέγης. Το αποτέλεσμα αυτών των δράσεων είναι η κάλυψη περίπου m2 από στέγες με βλάστηση μέχρι το τέλος του Ενώσεις πολιτών και επιχειρηματίες συμβάλλουν για το σκοπό αυτό αναπρτύσσοντας και υποστηρίζοντας πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο. Οργανισμοί όπως οι Eetbaar Rotterdam (Edible Rotterdam), Transitions Towns και Rotterdamse Oogst (Rotterdam Harvest) έχουν προκύψει από αυτές τις ιδιωτικές πρωτοβουλίες και έχουν ώς σκοπό την κάλυψη της ζήτησης στην πόλη για βιολογικά προϊόντα προσφέροντας οπωροκηπευτικά αστικής αγροτικής καλλιέργειας αλλά και αναπτύσσοντας δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της νεολαίας και προώθησης της αειφόρου διαχείρισης του αστικού χώρου. Χάγη Η δημοτική αρχή της Χάγης προωθεί ενεργά τη διαμόρφωση πράσινων στεγών στην πόλη προσφέροντας επίδότηση 25 /m 2 σε ιδιοκτήτες κατοικιών, ενώσεις ιδιοκτητών ακινήτων και επιχειρηματίες. Οι προϋποθέσεις για την επιδότηση είναι η πράσινή στέγη να καλύπτει επιφάνεια τουλάχιστον 6m² και η κατασκευή της να γίνει από επαγγελματίες σε συμμόρφωση πάντοτε με την κείμενη νομοθεσία δόμησης. Η δημοτική αρχή ενθαρρύνει επίσης με οικονομική ενίσχυση την υποβολή προτάσεων δημοτών για πρωτοβουλίες πρασινίσματος του αστικού χώρου σε επίπεδο συνοικίας και διοργανώνει ημερίδες προσφέροντας ευκαιρίες δικτύωσης, ανταλλαγή γνώσης και εμπειρίας από την καλλιέργεια και κηπουρική στο αστικό περιβάλλον μεταξύ δημοτών και συλλογικών πρωτοβουλιών πολιτών σε αυτό το πεδίο. Στην Χάγη αναπτύσσεται επίσης και το μεγαλύτερο project παραγωγής τροφίμων μέσα στην πόλη (Urban Farming De Schilde): ένα θερμοκήπιο m 2 που έχει χωροθετηθεί στην οροφή ενός παλαιού εργοστασίου της εταιρείας Philips που παραμένει ανεκμετάλλευτο. Στο εσωτερικού του θα δημιουργηθούν εγκαταστάσεις ιχθυοκαλλιέργειας, ενώ το συγκεκριμένο κτήριο προγραμματίζεται να γίνει το μεγαλύτερο κέντρο εμπορικής διάθεσης αγροτικών τροφίμων που παράγονται 63

64 εντός της πόλης. Η δημοτική αρχή έχει προσδιορίσει τιμές ενοικίασης μικρών εκτάσεων προς καλλιέργεια από ενδιαφερόμενους πολίτες στο συγκεκριμένο project, παράλληλα με συμβουλευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες προώθησης των προϊόντων τους Σχήμα 7: Το project Urban Farming De Schilde της Χάγης Κοπεγχάγη Στην Κοπεγχάγη οι επιφάνειες πρασίνου αντιπροσωπεύουν το 25% της συνολικής έκτασης της πόλης και κατά μέσο όρο σε κάθε δημότη αντιστοιχούν 42,4m² πρασίνου. Επιπλέον, το 80% των κατοίκων της πόλης διαμένουν σε απόσταση μικρότερη των 300 μέτρων από αστικούς χώρους πρασίνου, ενώ σχετικές έρευνες που έχουν διενεργηθεί δείχνουν ότι το 83% των πολιτών είναι αρκετά έως πολύ ικανοποιημένοι από την απόσταση που διαμένουν από χώρους πρασίνου της πόλης. Υπήρξε η πρώτη Σκανδιναβική πόλη που θέσπισε πολιτική για την υποχρεωτική κατασκευή πράσινης στέγης σε όλα τα νεόδμητα κτήρια με στέγης κλίσης μικρότερης των 30o. Οι προβλέψεις στον αστικό σχεδιασμό της πόλης δίνουν τη συνολική έκταση των πράσινων στεγών που μπορούν να κατασκευαστούν να αγγίζει τα m 2 με στόχο m 2 στεγών να προστίθενται στις επιφάνειες πρασίνου της πόλης κάθε έτος. Στο πλαίσιο αναβάθμισης των χώρων πρασίνου της πόλης η διοικούσα αρχή έχει αναπτύξει ένα σύνολο στόχων και προγραμμάτων για τη διατήρηση και βελτίωση των πράσινων επιφανειών στα εδαφικά όριά του. Το σχέδιο Eco-metropolis που ανέπτυξε η πόλη στοχεύει σε δράσεις αστικού σχεδιασμού για τη μείωση της απόστασης ενός δημότη από χώρους πρασίνου της πόλης, την ευκολότερη πρόσβαση σε αυτούς με παράλληλη χρήση των πράσινων χώρων και παραμονή σε αυτούς για μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Μεταξύ άλλων, στόχοι του σχεδίου για το 2015 είναι: 64

65 - Το 90% των δημοτών να έχουν τη δυνατότητα να βρεθούν σε ανοικτούς χώρους αστικού πρασίνου σε λιγότερο από 15 λεπτά διαδρομής, και - Ο απόλυτος αριθμός επισκέψεων των κατοίκων της πόλης σε χώρους αστικού πρασίνου και αναψυχής να διπλασιαστούν μέσα στο Από το 2004, έχει αναπτυχθεί πολιτική για την προστασία-συντήρηση, ανάπτυξη, ορθολογική χωροθέτηση και την ποιοτική αναβάθμιση των πάρκων της πόλης ( Park Policy The Green Copenhagen ) που αποτελεί κοινή βάση και θέτει τις κατευθυντήριες γραμμές για επιμέρους προγράμματα και πρωτοβουλίες, όπως είναι τα ακόλουθα: - Pocket parks, trees and other green areas : Σχέδιο δράσης για το πρασίνισμα μικρών ανεκμετάλλευτων αστικών χώρων με στόχο μέχρι το τέλος του 2015 να υπάρχουν 14 επιπλέον πάρκα έκτασης μικρότερης των 5 km2 ( pocket parks ) και περισσότερα δέντρα στην πόλη - Copenhagen is taking root : Πρόγραμμα με μακροπρόθεσμο γενικό στόχο τη φύτευση νέων δέντρων στην πόλη έως το Παράλληλα στον αστικό σχεδιασμό της πόλης υπάρχουν προβλέψεις για την ελαχιστοποίηση της συνολικής επιφάνειας εγκαταλειμμένων βιομηχανικώνυποβαθμισμένων περιοχών και την διαχείριση σημείων του αστικού ιστού με έντονο το πρόβλημα της εδαφικής ρύπανσης. Στην πρώτη περίπτωση αυτό επιτυγχάνεται με μεταβατικά στάδια αποκατάστασης υποβαθμισμένων ή εγκαταλειμμένων περιοχών διαμορφώνοντας και χρησιμοποιώντας τις ως προσωρινούς χώρους αναψυχής και άθλησης πριν την τελική εκμετάλλευσή τους, ενώ η μόλυνση του εδάφους της πόλης χαρτογραφείται και διασφαλίζεται η αποκατάστασή του επιβαρυμένου εδάφους και η εξουδετέρωση της συσσωρευμένης ρύπανσης. Ο πληθυσμός της πόλης αναμένεται να αυξηθεί κατά μόνιμους κατοίκους έως το 2025 με ορατές πιέσεις στους χώρους πρασίνου. Όμως, από το 2009, η διοικούσα αρχή της Κοπεγχάγης έχει εκφράζει επίσημα τη ρητή δέσμευσή της να μην μειωθεί η συνολική έκταση των χώρων πρασίνου λόγω της προβλεπόμενης πληθυσμιακής αύξησης. Πράσινες προμήθειες Κορνουάλλη Από τον Οκτώβριο του 2014 το Δημοτικό Συμβούλιο της Κορνουάλλης έχει εφαρμόσει Πολιτική Υπεύθυνων Προμηθειών που αποτυπώνει τις δεσμεύσεις του Δήμου για προαγωγή της περιβαλλοντικής προστασίας, μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος του Δήμου και της ενσωμάτωσης ηθικών κριτηρίων στην επιλογή 65

66 της προμηθευτών της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η Δημοτική Αρχή έχει καταρτίσει σχετικό Οδηγό προς τους υπάρχοντες και δυνητικούς προμηθευτές του Δήμου ώστε να προετοιμάσει την αγορά αναφορικά με τις νέες προδιαγραφές και τα πρόσθετα κριτήρια επιλογής προμηθειών. Συγκεκριμένα, βασικοί στόχοι μεταξύ άλλων της νέα πολιτικής προμηθειών του Δήμου είναι: Η ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων που συνδέονται με τα αγαθά και υπηρεσίες που αγοράζει ο Δήμος. Η ενθάρρυνση των προμηθευτών του Δήμου να υιοθετήσουν πιο υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές. Η παροχή περισσότερων ευκαιριών και κινήτρων σε μικρομεσαίες και κοινωνικές επιχειρήσεις να γίνουν προμηθεύτριες του Δήμου. Η επιβολή κριτηρίων στην εφοδιαστική αλυσίδα για τη διασφάλιση της προστασίας ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων. Η συμμόρφωση των προμηθευτών του Δήμου με τις αρχές της διαφορετικότητας, της ισότητας και της αποφυγής διακρίσεων στο εργασιακό περιβάλλον. Η διασφάλιση της υγείας και ασφάλειας στις πρακτικές που ακολουθούν οι προμηθευτές και στα προϊόντα-υπηρεσίες που προσφέρουν. Η προμήθεια ξυλείας και προϊόντων υλοτομίας από προμηθευτές που εφαρμόζουν αειφορικές πρακτικές διαχείρισης. Η πολιτική αυτή βρίσκει πρακτική εφαρμογή σε μια λίστα κριτηρίων που συμπληρώνουν οι Υπεύθυνοι Προμηθειών του Δήμου για συμβόλαια προμηθειών αξίας άνω των και καλύπτει το πλήρες εύρος των αναλωσίμων, υλικών και υπηρεσιών που λογίζονται ως προμήθειες. Άαλμποργκ Στα πλαίσια της τοπικής πρωτοβουλίας για τη προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της στρατηγικής για την αειφορία (Ålborg Local Initiative for Sustainable Development - Sustainability Strategy) η Δημοτική Αρχή του Άαλμποργκ κατά την περίοδο προώθησε τις ακόλουθες δράσεις: Την αύξηση των βιολογικών προϊόντων και υλικών διατροφής στου δημοτικούς χώρους σίτισης και τα δημοτικά κυλικεία σε ποσοστό τουλάχιστον 30% έως το Την προμήθεια προϊόντων εκτύπωσης που να φέρουν περιβαλλοντική σήμανση ή να έχουν παραχθεί από κέντρα εκτύπωσης που διαθέτουν περιβαλλοντική πιστοποίηση για τις πρακτικές και τις διαδικασίες που εφαρμόζουν. Την ελαχιστοποίηση της προμήθειας προϊόντων που περιέχουν επικίνδυνες (hazardous) ουσίες και υλικά 66

67 Την εφαρμογή μεθόδων ανάλυσης κύκλου ζωής (Life-cycle assessment LCA) σε προϊόντα που αποτελούν προμήθειες του Δήμου. Την επανεξέταση και αναπροσαρμογή των περιβαλλοντικών κριτηρίων στις δαπάνες προμηθειών συμβαδίζοντας με νέες τεχνολογικές εξελίξεις και συναφείς καινοτόμες/περισσότερο περιβαλλοντικά φιλικές μεθόδους παραγωγής. Την αγορά οχημάτων για τις ανάγκες του Δήμου λαμβάνοντας υπόψη την κατανάλωση καυσίμου ως ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά τους αλλά και την κατανάλωση εναλλακτικών καυσίμων ως επιλογή. Η προσέγγιση της Δημοτικής Αρχής του Άαλμποργκ στις περιβαλλοντικά υπεύθυνες προμήθειες του Δήμου προσδιορίζεται με ελάχιστες απαιτήσεις αειφορίας ενσωματωμένες στις τεχνικές προδιαγραφές των διαγωνισμών προμηθειών, οι οποίες προκύπτουν από τη συνεργασία των Διευθύνσεων Προμηθειών και Περιβάλλοντος του Δήμου. Κάθε προσφορά προμηθευτή αξιολογείται και στη βάση κριτηρίων που περιλαμβάνουν και την αειφορική διάσταση και η πλέον συμφέρουσα προσφορά προκύπτει από την ικανοποίηση των ακόλουθων κριτηρίων (στην παρένθεση αναφέρεται ο συντελεστής βαρύτητας κάθε κριτηρίου ανά περίπτωση/προμήθεια): Τιμή (50-75%) Ποιότητα (20-30%) Παράδοση/υποστήριξη (5-10%) Συνεισφορά στην αειφορία (5-25%) Μπίρμινχαμ H πρωτοβουλία BeBirmingham αποτελεί ένα πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ κοινωνικών εταίρων της πόλης του Μπίρμινχαμ με απώτερο στόχο τη βελτίωσης της ποιότητας ζωής στο αστικό περιβάλλον και την προώθηση του στρατηγικού οράματος της διοικούσας αρχής της πόλης πυρήνα την αειφόρο ανάπτυξή της με ορίζοντα το 2026 ( Birmingham 2026: Our vision for the future ). Από το 2008 τα συμβαλλόμενα μέρη του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα έχουν συνάψει Σύμφωνο προώθησης των δημόσιων προμηθειών με ενσωματωμένα κριτήρια αειφορίας και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας ( Sustainable Procurement Compact ). 67

68 Το Σύμφωνο αποτελεί μια εθελοντική δέσμευση των εταίρων να ενθαρρυνθεί η εφοδιαστική αλυσίδα της πόλης προς την κατεύθυνση βελτίωσης της κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνης διαχείρισης μέσω στοχευμένων διαδικασιών και πρακτικών. Μεταξύ των δεσμεύσεων που αποτυπώνονται στο Σύμφωνο υπάρχουν προβλέψεις για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων προϊόντων και υπηρεσιών με προτάσεις αναπροσαρμογής των διαδικασιών προμηθειών έτσι ώστε: - Οι τελικές αποφάσεις προμηθειών να βασίζονται σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών παραγόντων πέρα της μονοδιάστατης αξιολόγησης (λ.χ. μόνο βάσει της τιμής). - Να εντοπίζεται και να αποφεύγεται η αλόγιστη κατανάλωση και η υπέρμετρη παραγωγή αποβλήτων. - Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των προϊόντων που είναι αντικείμενο προμήθειας να ελαχιστοποιούνται σε κάθε περίπτωση. - Να προάγεται η αγορά προϊόντων που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν και αν αυτό δεν είναι δυνατό, να προτιμώνται προϊόντα που στο τέλος του ωφέλιμου χρόνου ζωής τους μπορούν να ανακυκλωθούν. - Να αποφεύγονται εν γένει προϊόντα που η επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωσή τους είναι αδύνατη, αλλά και όταν αυτό δεν είναι δυνατό, να διασφαλίζεται η ασφαλή τελική τους διάθεση με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό κόστος. - Όπου αυτό είναι πρακτικά δυνατό, να προτιμώνται προϊόντα που είναι αποτέλεσμα διαδικασιών ανακύκλωσης ή επαναχρησιμοποίησης και φέρουν περιβαλλοντική πιστοποίηση. - Να πραγματοποιηθεί σταδιακή παύση προϊόντων που οι επιζήμιες επιπτώσεις τους στο περιβάλλον είναι ευρέως γνωστές (όπως ουσίες που μειώνουν το ατμοσφαιρικό όζον ή πτητικές οργανικές ουσίες) - Ομοίως, να πραγματοποιηθεί σταδιακή παύση προϊόντων με υψηλές εκπομπές αέριων ρύπων και επιβαρύνουν τη δημόσια υγεία, ενώ όταν αυτό δεν είναι εφικτό να γίνονται βήματα περιορισμού των συναφών επιπτώσεων, όπως μέσω της αγοράς οχημάτων ή εξοπλισμού με χαμηλές εκπομπές αέριων ρύπων. - Να διασφαλίζεται ότι φυσικές πρώτες ύλες, όπως το ξύλο, προέρχονται από πηγές αειφορικής διαχείρισης και η προέλευσή τους πιστοποιείται από διαπιστευμένο φορέα. - Να προάγεται η προμήθεια προϊόντων που είναι αποτέλεσμα συναλλαγών δίκαιου και θεμιτού εμπορίου (fair trade). Προς αυτή την κατεύθυνση η δημοτική αρχή της πόλης έχει δημοσιεύσει ένα οδηγό με τίτλο Going for Green με κατευθυντήριες γραμμές προς προμηθευτές και υπεργολάβους που επιδιώκουν συνεργασία με το δήμο, ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν με επιτυχία στα συναφή μη-χρηματοοικονομικά/περιβαλλοντικά κριτήρια διαγωνισμών προμηθειών που διεξάγει. 68

69 5.3 Περιβαλλοντική υπευθυνότητα & Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Από τη δεκαετία του 1990 αναπτύσσεται και υπάρχει διαθέσιμο προς εθελοντική υιοθέτηση ένα ευρύ σύνολο γενικών αρχών, κατευθυντήριων οδηγιών αλλά και προτυποποιημένων συστημάτων διαχείρισης για τη διείσδυση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας και την αποτελεσματική ανάληψη τέτοιων δράσεων. Το Οικουμενικό Σύμφωνο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών αποτελεί την πλέον διαδεδομένη πρωτοβουλία για την προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας σε επιχειρήσεις και άλλα νομικά πρόσωπα. Συνίσταται σε ένα σύνολο δέκα αρχών προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των εργασιακών συνθηκών, του περιβάλλοντος και της καταπολέμησης της διαφθοράς που οι οργανισμοί καλούνται να δηλώσουν επίσημα την υποστήριξή τους και σε τακτά διαστήματα να δημοσιεύουν τις δράσεις που πραγματοποιούν στην προσπάθειά τους να ευθυγραμμιστούν με αυτές τις αρχές. Οι αρχές 7-9 του Οικουμενικού Συμφώνου δίνουν σαφείς κατευθύνσεις στους επιχειρηματικούς και λοιπούς οργανισμούς για το γενικό περίγραμμα ανάπτυξης πρακτικών περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Αρχή 7η: Επιχειρήσεις και οργανισμοί οφείλουν να ακολουθούν προληπτική προσέγγιση ως προς τις περιβαλλοντικές προκλήσεις. Αρχή 8η: Επιχειρήσεις και οργανισμοί οφείλουν να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Αρχή 9η: Επιχειρήσεις και οργανισμοί οφείλουν να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και διάδοση τεχνολογιών που είναι φιλικές προς το περιβάλλον. Οι Στόχοι Ανάπτυξης της Χιλιετίας (Millenium Development Goals - MDGs) αποτελεσαν οκτώ διεθνείς αναπτυξιακούς στόχους που οι 192 κράτη-μέλη του ΟΗΕ και 23 διεθνείς οργανισμοί συμφώνησαν να πετυχουν ως το Οι στόχοι περιλάμβάναν την αντιμετώπιση κοιωνικών προβλημάτων (ακραία φτώχεια, παιδική θνησιμότητα, καταπολέμηση επιδημιών), την προστασία του περιοβάλλοντος υπό το πρίισμα της διεθνούς συνεργασίας με όραμα την παγκόσμια αειφόρο ανάπτυξη. Έχοντας πραγματοποιήσει πρόοδο σε σημαντικούς τομείς που προσδιορίζονται από τους στόχους αυτούς, ο ΟΗΕ βρίσκεται στη διαδικασία ανανέωσης-επαναπροσδιορισμού των παγκόσμιων στόχων για την Αειφόρο Ανάπτυξη με χρονικό ορίζοντα τα επόμενα 15 χρόνια έως το 2030 (post-2015 Sustainable Development Goals). Σε εθνικό επίπεδο, ο ΟΗΕ προωθεί τοπικές 69

70 εκστρατείες προώθησης των Στόχων με την συνεργασία όλων των εταίρων (κυβερνήσεις, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ιδιωτικός τομέας κλπ) και αναπτύσσοντας επιχειρησιακές δράσεις σε εθνικό επίπεδο (έλεγχος και αξιολόγηση, σχεδιασμός εθνικών στρατηγικών, σχεδιασμός και εφαρμογή προγραμμάτων). Οι υπό-διαβούλευση Στόχοι Ανάπτυξης του ΟΗΕ για την περιβαλλοντική αειφορία σε παγκόσμιο επίπεδο (εκ των 17 συνολικών στόχων που έχουν προταθεί): 6. Διασφάλιση της διαθεσιμότητας και της αειφόρου διαχείρισης του νερού και στοιχειωδών αποχετευτικών συστημάτων για όλους. 7. Διασφάλιση οικονομικά προσιτών, αξιόπιστων, αειφόρων και σύγχρονων μορφών ενέργειας προς όλους. 9. Κατασκευή ευπροσάρμοστων κα ανθεκτικών υποδομών, προαγωγή της εκβιομηχάνισης χωρίς αποκλεισμούς και με άξονα την αειφορία και προώθηση της καινοτομίας 11. Μετατροπή των πόλεων και λοιπών οικιστικών χώρων σε προσιτούς προς όλους, ασφαλείς, ευπροσάρμοστους χώρους διαβίωσης και με κριτήριο την αειφόρο ανάπτυξή τους. 12. Διασφάλιση προτύπων κατανάλωσης και παραγωγής με κριτήριο την αειφορία. 13. Ανάληψη άμεσων δράσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της. 14. Προστασία και εκμετάλλευση των ωκεανών, θαλασσών και θαλάσσιων πόρων με κριτήριο την αειφόρο ανάπτυξη. 15. Προστασία, αποκατάσταση και εκμετάλλευση με κριτήριο την αειφορία όλων των χερσαίων οικοσυστημάτων, διαχείριση των δασών με άξονα την αειφορία, αντιμετώπιση της ερημοποίησης, διακοπή και αναστροφή της υποβάθμισης του εδάφους και διακοπή της απώλειας της βιοποικιλότητας. Το διεθνές πρότυπο ISO απευθύνεται σε όλους τους τύπους επιχειρήσεων και μη επιχειρηματικούς φορείς και παρέχει για πρώτη, σε διεθνές επίπεδο, ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο εναρμονισμένων οδηγιών ενσωμάτωσης της κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας στις λειτουργικές διαδικασίες. Με την ταυτόχρονη υπόδειξη βέλτιστων πρακτικών, το ISO προσφέρει πολύτιμη καθοδήγηση, αποσαφηνίζοντας τι εκφράζει η κοινωνική και περιβαλλοντική υπευθυνότητα σε 70

71 ένα οργανισμό και οργανώνοντας την ανάπτυξη καινοτόμων πρακτικών ή τη βελτίωση υφιστάμενων πρακτικών γύρω από επτά πυλώνες δράσης: διακυβέρνηση και οργάνωση της εταιρείας, ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, ανθρώπινα δικαιώματα, εργασιακές πρακτικές, δίκαιες πρακτικές λειτουργίας στην αγορά, θέματα καταναλωτών, συμμετοχή και προστασία περιβάλλοντος. Βασικά θέματα που αναδεικνύονται ως κρίσιμοι παράμετροι περιβαλλοντικής προστασίας στο ISO 26000: 1. Περιορισμός της ρύπανσης Ένας οργανισμός μπορεί να βελτιώσει την περιβαλλοντική επίδοσή του περιορίζοντας και διαχειρίζοντας αποτελεσματικά τον όγκο των αποβλήτων του. 2. Χρήση πόρων με κριτήριο την αειφορία και τη μελλοντική τους διαθεσιμότητα Ένας οργανισμός μπορεί να συμβάλλει στην διαθεσιμότητα πόρων για τις επόμενες γενεές χρησιμοποιώντας με σύνεση μη-ανανεώσιμους πόρους και υποκαθιστώντας τους, όταν αυτό είναι εφικτό και με την συνδρομή της τεχνολογίας, με ανανεώσιμους πόρους. 3. Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες - Ένας οργανισμός μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής καταγράφοντας και ελέγχοντας τους ρύπους αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται κατά τη λειτουργία του. Παράλληλα, για να γίνει λιγότερο ευάλωτος σε ακραία καιρικά φαινόμενα πρέπει να εντοπίσει τομείς στην οργάνωση και λειτουργία του που θα πρέπει να ενισχυθούν ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα 4. Προστασία βιοποικιλότητας και αποκατάσταση ενδιαιτημάτων Ένα οργανισμός μπορεί να συμβάλλει στην προστασία της χλωρίδας και πανίδας, στην επιβίωση επαπειλούμενων ειδών και την προφύλαξη βασικών οικοσυστημικών λειτουργιών. Οι Κατευθυντήριες Οδηγίες του οργανισμού Global Reporting Initiative (GRI) εστιάζουν στην ανάγκη λογοδοσίας των οργανισμών προς το σύνολο των κοινωνικών τους εταίρων για θέματα πέραν της χρηματοοικονομικής τους επίδοσης, που άπτονται στην τρισδιάστατη προσέγγιση της επίδοσης οικονομική, περιβαλλοντική, κοινωνική. Οι Οδηγίες GRI προσφέρουν μια προτυποποιημένη δομή στην κατάρτιση απολογισμών αειφορίας (sustainability reports) βάσει ποιοτικών και ποσοτικών δεικτών, με στόχο τη διαφάνεια σχετικά με τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις ενός οργανισμού αλλά και την ενίσχυση της συγκρισιμότητα, της πληρότητας και της ουσιαστικότητας των πληροφοριών αειφόρου επίδοσης. 71

72 Η οικογένεια πρότυπων ΑΑ1000 του οργανισμού AccountAbility συμβάλλει στην αποτελεσματική επικοινωνία και διαβούλευση του οργανισμού με τους κοινωνικούς εταίρους που επηρεάζει και από τους οποίους επηρεάζεται. Στηρίζονται σε μια σειρά αρχών που στόχο έχουν να βελτιώσουν τις πρακτικές απολογισμού και λογοδοσίας για θέματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής υπευθυνότητας που είναι ουσιαστικής σημασίας είτε για τον ίδιο τον οργανισμό είτε και για τους κοινωνικούς του εταίρους. Αρχές Υπευθυνότητας AA1000 Η Θεμελιώδης Αρχή της Συμμετοχικότητας (Inclusivity) Για έναν οργανισμό που αποδέχεται την ευθύνη του προς εκείνους τους οποίους επηρεάζει και από τους οποίους επηρεάζεται, η Αρχή της Συμμετοχικότητας αφορά στη συμμετοχή των ενδιαφερομένων αυτών μερών στη διαμόρφωση και επίτευξη μίας υπεύθυνης και στρατηγικά ανεπτυγμένης ανταπόκρισης στις προκλήσεις της αειφορίας. Η Αρχή της Ουσιαστικότητας (Materiality) Ένας οργανισμός θα πρέπει να αναγνωρίζει τα ουσιαστικά θέματά που ανακύπτουν από τη λειτουργία του. Ουσιαστικότητα είναι ο προσδιορισμός της σχετικότητας και της σημαντικότητας ενός θέματος για τον οργανισμό και τους κοινωνικούς του εταίρους. Ένα θέμα είναι ουσιαστικό όταν επηρεάζει τις αποφάσεις, τις ενέργειες και την επίδοση ενός οργανισμού ή/και των κοινωνικών του εταίρων. Η Αρχή της Ανταπόκρισης (Responsiveness) Ένας οργανισμός θα πρέπει να ανταποκρίνεται σε θέματα που του θέτουν οι κοινωνικοί του εταίροι και τα οποία επηρεάζουν την επίδοσή του. Ανταπόκριση είναι η αντιμετώπιση του οργανισμού ως προς τα θέματα των ενδιαφερομένων μερών, τα οποία επηρεάζουν τις επιδόσεις βιωσιμότητάς του, και πραγματοποιείται μέσω αποφάσεων, ενεργειών και επιδόσεων, καθώς επίσης και μέσω της επικοινωνίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η οικογένεια προτύπων ISO προσφέρει μια ολοκλήρωμένη προσέγγιση πρακτικών εργαλείων περιβαλλοντικής διαχείρισης σε ένα οργανισμό. Παρέχει σαφείς οδηγίες για ένα σύνολο οργανωτικών μέτρων, ενεργειών, διαδικασιών που καλείται να υλοποιήσει ο οργανισμός για να ελαχιστοποιήσει τις αρνητικές του επιπτώσεις στο περιβάλλον, να διασφαλίσει τη συμμόρφωση με το ισχύον νομοθετικό-κανονιστικό πλαίσιο απαιτήσεων για το περιβάλλον και να επιδιώκει τη διαρκή βελτίωση των τεχνικών που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της ρύπανσης. Το πρότυπο ISO προδιαγράφει τις γενικές απαιτήσεις για τη δημιουργία Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης σε μια επιχείρηση/οργανισμό 72

73 και εστιάζει στην αναγνώριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων με σκοπό την επιτυχή διαχείρισή τους και τελικά τη βελτίωση της επίδοσης. Η εφαρμογή ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ISO μπορεί να εφαρμοστεί από όλες τις κατηγορίες των οργανισμών, ανεξάρτητα από το αντικείμενό τους, το προϊόν ή την υπηρεσία που παρέχουν και στη συνέχεια να πιστοποιηθεί από διαπιστευμένο, ανεξάρτητο, εξωτερικό φορέα. Το Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS) βασίζεται στον Κανονισμό 1221/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναφορικά με την εθελοντική συμμετοχή οργανισμών στο Κοινοτικό σύστημα οικολογικής διαχείρισης και οικολογικού ελέγχου. Στόχος του Κανονισμού EMAS είναι η αξιολόγηση και η αναβάθμιση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των οργανισμών, και η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που φέρουν οι δραστηριότητές τους. Το Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά EMAS είναι επαληθεύσιμο από διαπιστευμένο εξωτερικό φορέα επαλήθευσης, και ο οργανισμός σε αυτή τη εντάσσεται περίπτωση στο εθνικό μητρώο EMAS (κατάλογο οργανισμών καταχωρημένων στο EMAS). Προσομοιάζοντας στην προσέγγιση που δίνει το ISO 14001, το EMAS προτείνει τη διαρκή βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης μέσω στοχοθεσίας και την ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για την επίδοση που επιτυγχάνει ο οργανισμός που το εφαρμόζει. Καθοριστική διαφορά από το ISO 14001, αποτελεί η σύνταξη της περιβαλλοντικής δήλωσης EMAS που είναι δημόσια διαθέσιμη στο ευρύ κοινό και παρέχει ολοκληρωμένη πληροφόρηση σχετικά με την περιβαλλοντική πολιτική του οργανισμού, το περιβαλλοντικό του πρόγραμμα, το σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης, και την επίδοσή τους κατά την περίοδο αναφοράς της δήλωσης. 73

74 Σχήμα 8: Η προσέγγιση ανάπτυξης και λειτουργίας ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Εστιάζοντας στην καταγραφή, αποτύπωση και χρηστή διαχείριση του ανθρακικού αποτυπώματος ενός οργανισμού, το Greenhouse Gas (GHG) Protocol που αναπτύχθηκε από τους οργανισμούς World Resources Institute (WRI) και World Business Council for Sustainable Development (WBCSD), έχει ως στόχο τη λήψη αποτελεσματικών μέτρων κατά της κλιματικής αλλαγής. Το ανθρακικό αποτύπωμα ενός οργανισμού εκφράζει το σύνολο των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου που δημιουργούνται άμεσα και έμμεσα από τις δραστηριότητές του και υπολογίζεται σε ισοδύναμα γραμμάρια, κιλά ή τόνους διοξειδίου του άνθρακα [CO2e]. Αποτελεί ένα εργαλείο λογιστικού υπολογισμού και λογοδοσίας ενός οργανισμού για τις εκπομπές αέριων ρύπων θερμοκηπίου που προκύπτουν από (i) άμεσες εκπομπές προέρχόμενες από την κατανάλωση (ορυκτών) καυσίμων scope 1 (ii) τις έμμεσες εκπομπές που σχετίζονται με την κατανάλωση (ηλεκτρικής) ενέργειας scope 2 και (iii) λοιπές έμμεσες εκπομπές που σχετίζονται με την αλυσίδα παραγωγής του οργανισμού scope 3. Η πρωτοβουλία του Greenhouse Gas (GHG) Protocol παρέχει σαφή καθοδήγηση με κατάλληλη μεθοδολογία υπολογισμού ανά κατηγορία εκπομπών αλλά και σύμφωνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά διαφορετικών κλάδων για τη βέλτιστη παραγωγή πληροφορίας των ολικών εκπομπών και την αντιστάθμισή τους. 74

75 Παράλληλα με τις γενικές κατευθύνσεις των παραπάνω προτύπων και πρωτοβουλιών, έχουν αναπτυχθεί μια σειρά από ειδικά πλαίσια οδηγιών για την προαγωγή της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τα εγγενή χαρακτηριστικά μεμονωμένων κλάδων παραγωγής και δραστηριοποίησης, όπως τα ακόλουθα: Η πρωτοβουλία Responsible Care που εστιάζει στον κλάδο της χημικής βιομηχανίας με αποστολή τη διαρκή βελτίωση των πρακτικών υγείας, ασφάλειας και περιβαλλοντικής διαχείρισης των επιχειρήσεων του κλάδου. Η πρωτοβουλία Global e-sustainability Initiative (GeSI) του κλάδου της πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών που στόχο έχει την ολοκληρωμένη προσέγγιση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής υπευθυνότητας για τις επιχειρήσεις του κλάδου και την αναζήτηση τρόπων που ο συγκεκριμένος κλάδος τεχνολογίας μπορεί να συνεισφέρει στην ευρύτερη αειφόρο ανάπτυξη. Η πρωτοβουλία United Nations Environmental Program - Financial Initiative (UNEP-FI) για την προώθηση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής υπευθυνότητας στον χρηματοπιστωτικό κλάδο και τις υπηρεσίες που προσφέρει. Τα προγράμματα του World Business Council for Sustainable Development για την προαγωγή βέλτιστων πρακτικών με άξονα την αειφορία στους κλάδους παραγωγής τσιμέντου (Cement Sustainability Initiative), χημικών προϊόντων, παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, κατασκευών, παραγωγής ελαστικών και άλλων. Η πρωτοβουλία του κλάδου ένδυσης-υπόδησης Sustainable Apparel Coalition για την αντιμετώπιση και επίλυση κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία επιχειρήσεων κλάδου Οι συμπληρωματικές οδηγίες του Global Reporting Initiative (GRI Sector Supplements) για πιο ουσιαστικές και πληρέστερες πρακτικές απολογισμού και λογοδοσίας στους κλάδους των κατασκευών, εξόρυξης επεξεργασμένων τροφών, πετρελαιοειδών, χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αεροδρομίων, μη-κυβερνητικών οργανώσεων, μέσων ενημέρωσης, Συμπερασματικά, προκύπτει ότι πλέον σήμερα υπάρχει μια εκτεταμένη αρχιτεκτονική γενικών αρχών, κατευθυντήριων οδηγιών και συστημάτων διαχείρισης στη διάθεση επιχειρήσεων και οργανισμών για το σχεδιασμό, υλοποίηση και ανάπτυξη εθελοντικών δράσεων περιβαλλοντικής υπευθυνότητας. Το διεθνές περιβάλλον θεσμών και εθελοντικών πρωτοβουλιών υιοθέτησης προσφέρει μια περιεκτική και ολοκληρωμένη προσέγγιση στη μεμονωμένη επιχείρηση/οργανισμό, ώστε να προχωρήσει στην ανάληψη εθελοντικών δράσεων περιβαλλοντικής προστασίας και χρηστής διαχείρισης σε μη-χρηματοοικονομικά θέματα όπως η μείωση του οικολογικού της αποτυπώματος. 75

76 Παρουσίαση καλών πρακτικών Η διείσδυση της περιβαλλοντικής υπευθυνότητας παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη στις μεγάλες επιχειρήσεις ανά τον κόσμο. Η προώθηση και διάχυση τέτοιων πρακτικών στην εφοδιαστική τους αλυσίδα και η διασύνδεσή τους με ένα ευρύ δίκτυο μικρότερων επιχειρήσεων αποτελεί βασική παράμετρο της στρατηγικής τους για την προστασία του περιβάλλοντος μέσα από τη σφαίρα επιρροής και επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Ως εκ τούτου, διάχυση πρακτικών περιβαλλοντικής υπευθυνότητας στον κλάδο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων παρουσιάζει ανοδική τάση και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις στην επιδίωξη της αειφόρου ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη ότι σε όλες τις χώρες ο κλάδος των Μικρο-Μεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ - επιχειρήσεων που απασχολούν μέχρι 250 εργαζόμενους) αποτελεί την απόλυτη πλειοψηφία με ποσοστό άνω του 95% της συνολικής επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα ακόλουθα παραδείγματα μικρών επιχειρήσεων στόχο έχουν να αναδείξουν καλές πρακτικές περιβαλλοντικής προστασίας/διαχείρισης, εστιάζοντας σε διαφορετικούς κλάδους και επισημαίνοντας επιμέρους προσεγγίσεις και πτυχές στην προαγωγή της περιβαλλοντικά υπεύθυνης επιχειρηματικής λειτουργίας. A. TΟΚΟΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» Η εταιρεία A. TΟΚΟΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε. εδρεύει στην περιοχή του Ωραιοκάστρου. Δραστηριοποιείται στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας και, συγκεκριμένα, στη βαφή, το πλύσιμο, το πετροπλύσιμο και το σιδέρωμα ετοίμων ενδυμάτων. Στην επιχείρηση απασχολούνται συνολικά 44 εργαζόμενοι ως μόνιμο και εποχιακό προσωπικό. Η εταιρεία δηλώνει τη δέσμευσή για: την πρόληψη της ρύπανσης του περιβάλλοντος, τη συνεχή βελτίωση των μεθόδων και των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος με την εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών και την χρήση των πλέον φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, την τήρηση των όρων και των προδιαγραφών που ορίζονται από τη νομοθεσία, και τη διασφάλιση των απαραίτητων ανθρώπινων, οικονομικών και τεχνολογικών πόρων για την αποτελεσματική λειτουργία του Συστήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης που εφαρμόζει. Στο πλαίσιο συνεχούς βελτίωσης της διαχείρισης των αερίων εκπομπών έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί καυστήρας φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο αποτελεί πλέον το αποκλειστικό καύσιμο για τη λειτουργία της μονάδας. 76

77 Στον τομέα της κατανάλωσης νερού, ο οποίος αποτελεί φυσικό πόρο που είναι απαραίτητος για τις παραγωγικές διεργασίες της επιχείρησης (πλύσιμο, πετροπλύσιμο, βαφή), η εταιρεία επιδιώκει τη μείωση της ζήτησης σε φρέσκο νερό μέσω ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης υγρών ρευμάτων έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία. Σημαντικές είναι οι δράσεις που προτίθεται να υλοποιήσει η μονάδα για τη βελτιστοποίηση των παραγωγικών διεργασιών. Η φάση της βαφής είναι ένα παραγωγικό στάδιο ιδιαίτερα ενεργοβόρο ενώ προκαλεί σημαντικές ποσότητες υγρών και αέριων αποβλήτων, Η εταιρεία, σε συνεργασία με ερευνητικούς και παραγωγικούς φορείς, που θα συμβάλλουν με την τεχνογνωσία τους, διερευνά την κατάλληλη μεθοδολογία για τη ριζική επίλυση του προβλήματος. Στόχος του υπό μελέτη έργου αποτελεί η μείωση κατά 20% του κόστους επεξεργασίας και η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και φυσικού αερίου καθώς και την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα κατά 15-20%. Σχήμα 9: Παρακολούθηση εκπομπών αέριων ρύπων εταιρείας A. TΟΚΟΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε. (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2013 / Α. ΤΟΚΟΣ Χ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ Α.Β.Ε.) ΜΕΤΡΟΝ Α.Ε. Η εταιρεία ΜΕΤΡΟΝ Α.Ε. εδρεύει στον Πειραιά και δραστηριοποιείται στον κλάδο της χάρτινης συσκευασίας από συμπαγές χαρτόνι. Στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης απασχολούνται 42 εργαζόμενοι. Η ΜΕΤΡΟΝ σκοπεύει με μια σειρά από διαφορετικές δράσεις να βελτιώσει τη συνολική περιβαλλοντική της επίδοση: 1. Βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων 2. Μείωση του όγκου των παραγομένων αποβλήτων 3. Ενημέρωση των τελικών χρηστών 4. Χρήση φιλικότερων προς το περιβάλλον πρώτων υλών 77

78 5. Βελτίωση του περιβάλλοντος εργασίας 6. Διαχείριση των υγρών αποβλήτων 7. Ελάττωση των επιπτώσεων από την πρόκληση πυρκαγιάς 8. Μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας 9. Μείωση της κατανάλωσης νερού Η εταιρεία έχει θέσει συγκεκριμένους στόχους και από το 2006 παρακολουθεί συστηματικά το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα. Σχήμα 80: Καταγραφή κατανάλωσης ενέργειας εταιρείας ΜΕΤΡΟΝ Α.Ε (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2012 / ΜΕΤΡΟΝ Α.Ε.) ΒΑΣ. & ΑΙΚ. ΚΟΤΤΑΡΙΔΗ Ο.Ε. Η επιχείρηση ΒΑΣ. & ΑΙΚ. ΚΟΤΤΑΡΙΔΗ Ο.Ε. βρίσκεται στην Καλαμάτα, δραστηριοποιείται στην παραγωγή ασβέστη, ασβεστοπολτού και πυρηνόξυλου ενώ απασχολεί συνολικά 10 άτομα. Η επιχείρηση έχει αναπτύξει τη δική της περιβαλλοντική πολιτική με γνώμονα να αποτελεί έναν υπεύθυνο οργανισμό όσον αφορά στην προστασία του περιβάλλοντος και δεσμεύεται για: Τη συμμόρφωση με τις παραδεκτές περιβαλλοντικές πρακτικές Τη συμμόρφωση με τις εθνικές και κοινοτικές νομοθεσίες, που έχουν εφαρμογή στην εργασία μας Τη συνεχή προσπάθεια για βελτίωση του συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και περιβαλλοντικής επίδοσής της Την ελαχιστοποίηση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος Την αποτελεσματική διαχείριση των διεργασιών της, των υλικών που παράγονται και του ανθρώπινου δυναμικού της έτσι ώστε να ελαττώνει και να προλαμβάνει την περιβαλλοντική επιβάρυνση που σχετίζεται με τις δραστηριότητες της. 78

79 Οι βασικοί στόχοι της στα πλαίσια της προστασίας του περιβάλλοντος είναι: Ο έλεγχος των εκπομπών αέριων ρύπων από τα μεταφορικά μέσα της εταιρίας και από την παραγωγική διαδικασία Η Ορθολογική χρήση του νερού Ο έλεγχος του Θορύβου που παράγεται από τον εξοπλισμό Ο έλεγχος των στερεών αποβλήτων της εταιρείας Η Εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα περιβαλλοντικής διαχείρισης Πίνακας 2: Κατανάλωση νερού επιχείρησης ΒΑΣ. & ΑΙΚ. ΚΟΤΤΑΡΙΔΗ Ο.Ε. (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2014 / ΒΑΣ. & ΑΙΚ. ΚΟΤΤΑΡΙΔΗ Ο.Ε.) ΦΩΤΟΛΙΟ & ΤΥΠΙΚΟΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε. Η εταιρεία ΦΩΤΟΛΙΟ & ΤΥΠΙΚΟΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε., με έδρα το Βοτανικό, δραστηριοποιείται στον κλάδο των γραφικών τεχνών και εκτυπώσεων και απασχολεί 23 άτομα. Βασικοί άξονες της περιβαλλοντικής πολιτικής της εταιρείας είναι: Η μείωση των παραγόμενων αποβλήτων και η ορθολογική διαχείριση αυτών: προώθηση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης Η εξοικονόμηση ενέργειας Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του προσωπικού της εταιρείας σε θέματα περιβάλλοντος Η επιχείρηση έχει επίσης αξιολογήσει τις επιμέρους διαστάσεις περιβαλλοντικής επίδοσης και κρίνει ως σημαντικές και ιδιαίτερα σημαντικές τις εξής: Στερεά απόβλητα Χαρτί, χαρτόνι Πλαστικό Απορριπτόμενοι τσίγκοι Άδεια toner Άδεια δοχεία χημικών Απορροφητικά πανιά που περιέχουν επικίνδυνες χημικές ουσίες Υγρά απόβλητα Απόβλητα εμφανιστηρίου Χρήση φυσικών πόρων 79

80 κατανάλωση ενέργειας Χρησιμοποιώντας ποσοτικού δείκτες και στόχους η επιχείρηση διαχειρίζεται με τρόπο συστηματικό και ολοκληρωμένο την περιβαλλοντική της επίδοση και προσπαθεί να μειώσει τη συνολική της επίπτωση στο περιβάλλον. Πίνακας 3: Περιβαλλοντικοί στόχοι επιχείρησης ΦΩΤΟΛΙΟ & ΤΥΠΙΚΟΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε. (Πηγή: Περιβαλλοντική Δήλωση EMAS 2013 / ΦΩΤΟΛΙΟ & ΤΥΠΙΚΟΝ ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ Α.Ε.) ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΦΙΝΑΣ Α.Ε. Η επιχείρηση ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΦΙΝΑΣ Α.Ε. εδρεύει στην τοποθεσία Πεύκοι του Δήμου Ρόδου, δραστηριοποιείται στην παροχή ξενοδοχειακών υπηρεσιών και το προσωπικό της απαρτίζεται από 14 άτομα. Είναι ένα ξενοδοχειακό συγκρότημα 14 διώροφων κτηρίων σε συνδυασμό με ένα σύνολο άλλων υποστηρικτικών εγκαταστάσεων. Η επιχείρηση έχει αξιολογήσει τη σοβαρότητα των επιμέρους περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία της και υλοποιεί στοχευμένες δράσεις για τον περιορισμό τους. Ως ξενοδοχειακή επιχείρηση, η ΦΙΝΑΣ Α.Ε. αντιμετωπίζει την κατανάλωση νερού ως σημαντική περιβαλλοντική παράμετρο της λειτουργίας και με σκοπό την εξοικονόμηση νερού έχει προβεί στις ακόλουθες ενέργειες: Τοποθέτηση ανακοινώσεων στα δωμάτια προτρέποντας τους επισκέπτες να συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση νερού. Εγκατάσταση εντοιχιζόμενων καζανακίων με πλακέτα διπλής ροής. Προμήθεια μπαταριών νιπτήρων με φωτοκύτταρα στις κοινόχρηστες τουαλέτες. Τακτικοί έλεγχοι διαρροών για την αποφυγή άσκοπων καταναλώσεων 80

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα

Αλλάζει τη. ζωή μας. www.epperaa.gr. www.ypeka.gr. Προστατεύει από τα Απόβλητα Προστατεύει από τα Απόβλητα Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ ενισχύει την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αποβλήτων βελτιώνει την Ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Συμφωνία Συνεργασίας των Δήμων Διονύσου και Κηφισιάς για την Ολοκληρωμένη Τοπική Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων

Συμφωνία Συνεργασίας των Δήμων Διονύσου και Κηφισιάς για την Ολοκληρωμένη Τοπική Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Συμφωνία Συνεργασίας των Δήμων Διονύσου και Κηφισιάς για την Ολοκληρωμένη Τοπική Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων ΠΡΟΟΙΜΙΟ «Μείωση και επαναχρησιμοποίηση πριν την ανακύκλωση» (Reduce, Reuse and Recycle). Η

Διαβάστε περισσότερα

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη

Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα : Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη MEMO/07/499 Βρυξέλλες, 26 Νοεµβρίου 2007 Ελλάδα Επιχειρησιακό πρόγραµµα 2007-2013: Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη 1. Επιχειρησιακό πρόγραµµα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» 2007-2013: πρόγραµµα στο

Διαβάστε περισσότερα

ενεργειακό περιβάλλον

ενεργειακό περιβάλλον Προστατεύει το ενεργειακό περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 Το ΕΠΠΕΡΑΑ δημιουργεί ένα βιώσιμο Ενεργειακό Περιβάλλον βελτιώνει την

Διαβάστε περισσότερα

ηµόσια διαβούλευση για το Σύµφωνο των ηµάρχων

ηµόσια διαβούλευση για το Σύµφωνο των ηµάρχων ηµόσια διαβούλευση για το Σύµφωνο των ηµάρχων Το «Σύµφωνο των ηµάρχων» αποτελεί µία φιλόδοξη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δίνοντας το προβάδισµα σε πρωτοπόρους δήµους της Ευρώπης να αµβλύνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα,

ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα, ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Περιβάλλον Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 27.3.2014 1. Προτεινόμενη στρατηγική ανάπτυξης του τομέα Η στρατηγική ανάπτυξης του τομέα εκτείνεται σε δραστηριότητες που έχουν μεγάλες προοπτικές

Διαβάστε περισσότερα

(α) Αρμοδιότητες Τμήματος Καθαριότητας Ανακύκλωσης & Κοιμητηρίων

(α) Αρμοδιότητες Τμήματος Καθαριότητας Ανακύκλωσης & Κοιμητηρίων (α) Αρμοδιότητες Τμήματος Καθαριότητας Ανακύκλωσης & Κοιμητηρίων (Γενικές Αρµοδιότητες) 1. Παρέχει γραµµατειακή υποστήριξη προς τη Διεύθυνση Λειτουργίας Υποδομών και Δικτύων και τα Τμήματά της (τήρηση

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς

Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς 2014-20202020 Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα σε όλους τους τομείς Γιάννης Βουγιουκλάκης PhD, Διπλ. Μηχ. Μηχανικός Υπεύθυνος Τμήματος Ανάπτυξης Αγοράς Θεματικός στόχος

Διαβάστε περισσότερα

Σ χ ε δ ι α σ μ o ς. Α π ο κ ο μ ι δ h. Μ ε τ α φ o ρ τ ω σ η. Μ ε τ α φ ο ρ a. Α ν α κ y κ λ ω σ η. Κ α θ α ρ ι σ μ o ς. Ε π ε ξ ε ρ γ α σ i α

Σ χ ε δ ι α σ μ o ς. Α π ο κ ο μ ι δ h. Μ ε τ α φ o ρ τ ω σ η. Μ ε τ α φ ο ρ a. Α ν α κ y κ λ ω σ η. Κ α θ α ρ ι σ μ o ς. Ε π ε ξ ε ρ γ α σ i α Σ χ ε δ ι α σ μ o ς Α π ο κ ο μ ι δ h Μ ε τ α φ o ρ τ ω σ η Μ ε τ α φ ο ρ a Α ν α κ y κ λ ω σ η Κ α θ α ρ ι σ μ o ς Ε π ε ξ ε ρ γ α σ i α Π λ y σ η κ a δ ω ν Ολυμπιακοί Αγώνες Αθήνα 2004 Χάρη στη μακρόχρονη

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020

Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος. Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 Χρηματοδότηση δράσεων στον Τομέα του Περιβάλλοντος Προγραμματική Περίοδος 2014-2020 ΠΟΡΟΙ Π.Π 2014-2020 ΕΠ - ΥΜΕ - ΠΕΡΑΑ (ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ) ΤΑΜΕΙΟ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΠΟΡΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΕ ΠΕΠ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟ Α.Π.Θ.

ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟ Α.Π.Θ. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΟ Α.Π.Θ. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) μέσα από την κύρια αποστολή του, την εκπαίδευση και την έρευνα, έχει συμβάλλει σημαντικά στην κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλική Οικονομία. Κλείσιμο του κύκλου Το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για την Κυκλική Οικονομία

Κυκλική Οικονομία. Κλείσιμο του κύκλου Το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για την Κυκλική Οικονομία Κυκλική Οικονομία Κλείσιμο του κύκλου Το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για την Κυκλική Οικονομία Το Πακέτο Κυκλικής Οικονομίας της ΕΕ Εγκρίθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2015 Ανακοίνωση του Σχεδίου Δράσης Λίστα των Πρωτοβουλιών

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020

Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 Αναπτυξιακό Συνέδριο ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ για την νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 2020 23 04 2013 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΠΕΡΑΑ «Το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.12. COM() 614 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ για την ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.7.2014 COM(2014) 397 final ANNEX 1 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της Πρότασης οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση των οδηγιών 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων Ευάγγελος Καπετάνιος «Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ. Επίδοση, Αξιοπιστία, Διαφάνεια

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ. Επίδοση, Αξιοπιστία, Διαφάνεια ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ Επίδοση, Αξιοπιστία, Διαφάνεια ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ - EMAS Το Κοινοτικό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑ Α ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων

ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑ Α ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ιαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο ήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα «Η ενεργειακή αποδοτικότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση: Μια ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη»

Ημερίδα «Η ενεργειακή αποδοτικότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση: Μια ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη» Ημερίδα «Η ενεργειακή αποδοτικότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση: Μια ευκαιρία για οικονομική ανάπτυξη» Δημαρχείο Θεσσαλονίκης 13 Μαρτίου 2014 Θέμα: «Η ανάγκη για οριζόντια τεχνική υποστήριξη των Ελληνικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ

ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ 1 Η Ελλάδα βρίσκεται σε οριακή καμπή στο ζήτημα των απορριμμάτων. Με βάση τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις, το μέλλον προδιαγράφεται ζοφερό και δύσκολο.

Διαβάστε περισσότερα

Environmental approach to driving facility performance improvement Δρ. Στέλλα Πιτσαρή

Environmental approach to driving facility performance improvement Δρ. Στέλλα Πιτσαρή Environmental approach to driving facility performance improvement Δρ. Στέλλα Πιτσαρή Environmental Specialist, MSc Διαχείριση εγκαταστάσεων ψ (IFMA, 2012) International Facility Management Association

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020

Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Ο ρόλος των δήμων στην προώθηση των συστημάτων ΑΠΕ στο πλαίσιο της Νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020 Τι μπορεί να αναλάβει η Τοπική Αυτοδιοίκηση Οι ΟΤΑ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κατέχουν πρωταγωνιστικό

Διαβάστε περισσότερα

Το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (Σ.Δ.Α.Ε.) του Δήμου Αιγιαλείας

Το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (Σ.Δ.Α.Ε.) του Δήμου Αιγιαλείας ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (Σ.Δ.Α.Ε.) του Δήμου Αιγιαλείας Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα των Δημάρχων της Ευρώπης να υπερβούν τον στόχο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ»

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ» ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ» ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΣΠΑΤΩΝ ΑΡΤΕΜΙΔΑΣ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Θέμα: «Η ανάγκη για έναν ολοκληρωμένο Ενεργειακό Σχεδιασμό στο

Διαβάστε περισσότερα

Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;»

Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;» Απόβλητα - «Ένας φυσικός πόρος στο σχολείο μας;» Λέξεις κλειδιά: Απορρίμματα, ανακύκλωση, ρύπανση, υγεία, προστασία περιβάλλοντος, ΧΥΤΥ, ΧΑΔΑ Εισαγωγή Απόβλητα ένα επίκαιρο ζήτημα, που αποτελεί διαχρονικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics)

ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 ΤΟΣ Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) Τομεακό Σχέδιο Αθήνα, 03.04.2014 Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί μια σύνθεση των απόψεων που μέχρι τώρα διατυπώθηκαν από Υπηρεσίες, Κοινωνικούς Εταίρους

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων

Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων σε επίπεδο Δήμων Κωνστάντζος Γιώργος Μηχανικός Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ο Διάλογος που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Sustainable Greece 2020, αποτελεί τη συστηματική καταγραφή των θέσεων όλων των προσκεκλημένων στην Πρωτοβουλία Κοινωνικών

Διαβάστε περισσότερα

Το Ε. Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ και η διαχείριση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στην προγραμματική περίοδο

Το Ε. Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ και η διαχείριση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στην προγραμματική περίοδο Το Ε. Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ και η διαχείριση προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στην προγραμματική περίοδο 2014-2020. ΑΣΤΙΚΑ ΒΙΟΑΠΟΔΟΜΗΣΙΜΑ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΑ Εισηγητής : Βασίλης Στοϊλόπουλος Λάρισα, 11-6-2015 Εθνικά σχέδια διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2011-2014

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2011-2014 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ-ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2011-2014 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Άξονας 1: Περιβάλλον και ποιότητα ζωής Στρατηγικός Στόχος: Δήμος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ «KNOW WASTE» ΣΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ «KNOW WASTE» ΣΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ «KNOW WASTE» ΣΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Aθηνά Παπαναστασίου ΛειτουργόςΤμήματος Περιβάλλοντος Λευκωσία 20.11.2014 ΔΕΔΟΜΕΝΑ 800 700 600 500 400 300 200 100 0 κατά

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Πάλλας, Ηλ. Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος Msc. Μαρία Τερμεντζίδου, Περιβαλλοντολόγος

Χρήστος Πάλλας, Ηλ. Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος Msc. Μαρία Τερμεντζίδου, Περιβαλλοντολόγος Εφαρμογές Καλών Πρακτικών σε ΟΤΑ: Η περίπτωση του Ενεργειακού Σχεδιασμού του Δήμου Σερρών Χρήστος Πάλλας, Ηλ. Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος Msc Προϊστ. Τμήματος Η/Μ έργων & Ενεργειακών Εφαρμογών Δήμου Σερρών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 11.7.2019 SWD(2019) 331 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Την αρωγή του κλάδου Τεχνολογιών

Την αρωγή του κλάδου Τεχνολογιών ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΛΟΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΤΕΧΟΝΟΛΟΓΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Προστασία του Περιβάλλοντος με τη χρήση Την αρωγή του κλάδου Τεχνολογιών Πληροφορικής

Διαβάστε περισσότερα

(α) Αρµοδιότητες Τµήµατος Μελετών και Κατασκευών Έργων

(α) Αρµοδιότητες Τµήµατος Μελετών και Κατασκευών Έργων (α) Αρµοδιότητες Τµήµατος Μελετών και Κατασκευών Έργων Το Τμήμα Μελετών και Κατασκευών Έργων έχει αρμοδιότητα για την μελέτη και κατασκευή των συγκοινωνιακών, εγγειοβελτιωτικών, κτιριακών, ηλεκτρομηχανολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Κρίσιμα σημεία στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας

Κρίσιμα σημεία στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας Κρίσιμα σημεία στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων προς την κατεύθυνση της Κυκλικής Οικονομίας Δρ. Σταυρούλα Τσιτσιφλή, Μ.Ε. Περιβάλλοντος ΤΕΕ ΠΤΚΔΘ, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Νάξος, 28-6-13 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΚΥΚΛΑ ΩΝ ΗΜΟΣ ΝΑΞΟΥ & ΜΙΚΡΩΝ ΚΥΚΛΑ ΩΝ Αρ. Πρωτ.: 8450 Ταχ. ιεύθυνση : Χώρα Νάξος Ταχ. Κώδικας : 84 300 Τηλέφωνο : 2285360100 Fax : 2285023570 ΠΡΟΣ: ΚΑΘΕ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2011-2014

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2011-2014 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2011-2014 Η Αποστολή του Δήμου Αμπελοκήπων - Μενεμένης που αποτελεί τον λειτουργίας του ή αλλιώς τον υπέρτατο λόγο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΟΙΜΙΟ Η Στρατηγική της Περιφέρειας Πελοποννήσου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στοχεύει αφενός στην υλοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

514 Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Κοζάνη)

514 Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Κοζάνη) 514 Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας (Κοζάνη) Το Τμήμα Τεχνολογιών Αντιρρύπανσης του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας συστάθηκε στα πλαίσια της Ενέργειας "Διεύρυνση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης" του

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική ιαχείριση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική ιαχείριση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική ιαχείριση στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Το ΑΠΘ έχει δεσμευθεί στην υιοθέτηση θεμελιωδών αρχών της ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης με κύριους στόχους:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΣΙΝΕΣΑΓΡΟΤΙΚΕΣ& ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

ΠΡΑΣΙΝΕΣΑΓΡΟΤΙΚΕΣ& ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Μετη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ημερίδα ManagEnergy Έξυπνη Χρηματοδότηση και Τεχνική Υποστήριξη για Δράσεις Βιώσιμης Ενέργειας στην Ελλάδα ΠΡΑΣΙΝΕΣΑΓΡΟΤΙΚΕΣ& ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΖΗΡΟΥ 2014-2019

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΖΗΡΟΥ 2014-2019 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΥ ΖΗΡΟΥ 2014-2019 ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Α ΦΑΣΗΣ «ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ» ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-30 30-65 65- και πάνω Περιοχή Κατοικίας Προσωπικά Στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

«Επιστημονικός Σύμβουλος Παρακολούθησης και Υποστήριξης του ΣΧΥ Ηρακλείου» υποέργο 8 της πράξης με τίτλο «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ»

«Επιστημονικός Σύμβουλος Παρακολούθησης και Υποστήριξης του ΣΧΥ Ηρακλείου» υποέργο 8 της πράξης με τίτλο «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΔΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ταχ. Διεύθυνση : Ανδρόγεω 1 & Πλ.Καλλεργών Πληροφορίες : Κ.Μπαριτάκης Τηλ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ανακύκλωση στο Δήμο Αθηναίων. Παρόν και Προοπτικές.

Η ανακύκλωση στο Δήμο Αθηναίων. Παρόν και Προοπτικές. Η ανακύκλωση στο Δήμο Αθηναίων. Παρόν και Προοπτικές. Οι συχνές φυσικές καταστροφές που οφείλονται στις κλιματικές αλλαγές έχουν καταστήσει κατανοητό σε όλους ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι μείζονoς

Διαβάστε περισσότερα

n0e-sport Project number: IEE/12/017/S

n0e-sport Project number: IEE/12/017/S n0e-sport Project number: IEE/12/017/S12.666718 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ για Αθλητικές Εγκαταστάσεις Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας για Αθλητικές Εγκαταστάσεις Σχεδόν Μηδενικής Κατανάλωσης Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ (Α ΦΑΣΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΦΩΝ 2014-2019 (Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ) Αξιότιμοι συνάδελφοι, Οι Δήμοι, στο πλαίσιο

Διαβάστε περισσότερα

Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατ. Μακεδονίας Θράκης ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ Α.Ε. Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο / Fax

Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατ. Μακεδονίας Θράκης ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ Α.Ε. Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο / Fax Ανώνυμη Εταιρία Διαχείρισης Απορριμμάτων Ανατ. Μακεδονίας Θράκης ΔΙ.Α.Α.ΜΑ.Θ Α.Ε. Ταχ. Δ/νση Ταχ. Κώδικας Πληροφορίες Τηλέφωνο / Fax : ΠΡΟΣ: Κομοτηνή 11-02-2008 Αριθ. Πρωτ.: 97 Θέμα : Σύμβαση συνεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική και Εργαλεία Διαχείρισης στερεών αποβλήτων

Πολιτική και Εργαλεία Διαχείρισης στερεών αποβλήτων Πολιτική και Εργαλεία Διαχείρισης στερεών αποβλήτων Σωκράτης Φάμελλος, Χημικός Μηχανικός MSc, Μέλος Διοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ/ΤΚΜ Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Προημερίδα HELECO 2011 22/03/2010 Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα!

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! 1 Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! Η Ευρώπη αλλάζει. Η Χώρα επαναπροσδιορίζεται. Ο Δήμος Κοζάνης σε μετάβαση. Επιλογή μας, αλλά και αναγκαιότητα, η αλλαγή. Αλλαγή που σημαίνει κίνηση! Η πόλη

Διαβάστε περισσότερα

BRAVO SUSTAINABILITY DIALOGUE & AWARDS

BRAVO SUSTAINABILITY DIALOGUE & AWARDS Bravo Business ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Ο Θεσμός BRAVO SUSTAINABILITY DIALOGUE & AWARDS, ο οποίος εντάσσεται στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Sustainable Greece 2020, συμβάλλει στην προώθηση της Βιώσιμης Ανάπτυξης & Υπεύθυνης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβάλλον & Τοπική Αυτοδιοίκηση για Καλύτερη Ποιότητα Ζωής

Περιβάλλον & Τοπική Αυτοδιοίκηση για Καλύτερη Ποιότητα Ζωής Περιβάλλον & Τοπική Αυτοδιοίκηση για Καλύτερη Ποιότητα Ζωής Δρ. Μιχάλης Χρηστάκης Ειδικός Επιστήμων - Διεθνολόγος Γενικός Γραμματέας Δήμου Αμαρουσίου Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Γενικών Γραμματέων Τοπικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 1. Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης

Διαβάστε περισσότερα

Κυρία Περιφερειάρχη, κυρίες και κύριοι Αντιπεριφερειάρχες, κυρίες και κύριοι σύνεδροι, Καλημέρα σας.

Κυρία Περιφερειάρχη, κυρίες και κύριοι Αντιπεριφερειάρχες, κυρίες και κύριοι σύνεδροι, Καλημέρα σας. Κυρία Περιφερειάρχη, κυρίες και κύριοι Αντιπεριφερειάρχες, κυρίες και κύριοι σύνεδροι, Καλημέρα σας. Θα ήθελα να συγχαρώ την Περιφέρεια Αττικής και την ΕΔΣΝΑ για τα διοργάνωση του συνεδρίου και να ευχαριστήσω

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Επιλέξτε την κατηγορία στην οποία θέλετε να ενταχθεί η εταιρεία σας και συμπληρώστε τα αντίστοιχα κριτήρια του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ με βάση τον συγκεκριμένο Οδηγό

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικές Ορθής Διαχείρισης Στερεών Γεωργικών Υπολειμμάτων

Πρακτικές Ορθής Διαχείρισης Στερεών Γεωργικών Υπολειμμάτων Πρακτικές Ορθής Διαχείρισης Στερεών Γεωργικών Υπολειμμάτων ΚΑΤΣΑΜΠΑΣ ΗΛΙΑΣ Δρ. Χημικός Μηχανικός Προϊστάμενος Τμήματος Περιβάλλοντος & Υδροοικονομίας Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Περιφέρειας Πελοποννήσου

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής

Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής Μπάμπης Τσιτλακίδης Ο ρόλος της Ψηφιακής Στρατηγικής Η ψηφιακή τεχνολογία ως: Καταλύτης για την επίλυση σύγχρονων αστικών ζητημάτων Βασικό εργαλείο για αστικό σχεδιασμό Το μέσο (και όχι αυτοσκοπός) για

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή της διαλογής βιοαποβλήτων στην πηγή σε Αθήνα και Κηφισιά

Εφαρμογή της διαλογής βιοαποβλήτων στην πηγή σε Αθήνα και Κηφισιά Εφαρμογή της διαλογής βιοαποβλήτων στην πηγή σε Αθήνα και Κηφισιά Σοφία Γιαννάκη Βιολόγος, Μηχανικός περιβάλλοντος-χωροταξίας M.Sc. ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ Διεύθυνση Καθαριότητας, Ανακύκλωσης και Συντήρησης Μηχανολογικού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, Ιουνίου 2007 ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΕΕ, Αθήνα, 27-29 Ιουνίου 2007 «Οι αναπτυξιακές προκλήσεις στην 4 η Προγραμματική Περίοδο και ο ρόλος των μηχανικών: Για την κοινωνία της γνώσης, την κοινωνική συνοχή, τη βιώσιμη ανάπτυξη» ------------------

Διαβάστε περισσότερα

Κανονισμός τιμολόγησης ΦΟΔΣΑ

Κανονισμός τιμολόγησης ΦΟΔΣΑ Κανονισμός τιμολόγησης ΦΟΔΣΑ Εισαγωγή Tο παρόν αποτελεί σχέδιο κοινής υπουργικής απόφασης, η έκδοση της οποίας προβλέπεται δυνάμει του άρθρου 9 του ν.2939/01, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 9 του ν.4496/2017.

Διαβάστε περισσότερα

Ο Δήμαρχος Λυκόβρυσης Πεύκης

Ο Δήμαρχος Λυκόβρυσης Πεύκης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΛΥΚΟΒΡΥΣΗΣ-ΠΕΥΚΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ημερομηνία : 28/02/2017 Αρ. Απόφ. : 236 ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ-ΑΝΑΠΛΗΡΩΣΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Γραφείο Ανάπτυξης, Οργάνωσης, Προγραμματισμού και Ευρωπαϊκών προγραμμάτων

Γραφείο Ανάπτυξης, Οργάνωσης, Προγραμματισμού και Ευρωπαϊκών προγραμμάτων Γραφείο Ανάπτυξης, Οργάνωσης, Προγραμματισμού και Ευρωπαϊκών προγραμμάτων (Αρμοδιότητες μελετών και έρευνας) 1. Συγκεντρώνει, επεξεργάζεται, τεκμηριώνει και ενημερώνει συνεχώς τα γεωγραφικά, δημογραφικά,

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018

Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018 Πρακτικός Οδηγός INΣΕΤΕ με θέμα «Ανακύκλωση και διαχείριση στερεών αποβλήτων στις τουριστικές επιχειρήσεις της Ελλάδας» Σεπτέμβριος 2018 Περίληψη Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο τουριστικός τομέας παράγει 35 εκατ.

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική ιαχείριση Πανεπιστημίου Πατρών Ενδεικτικά Παραδείγματα

Περιβαλλοντική ιαχείριση Πανεπιστημίου Πατρών Ενδεικτικά Παραδείγματα Περιβαλλοντική ιαχείριση Πανεπιστημίου Πατρών Ενδεικτικά Παραδείγματα Επιτροπή Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Πάτρα εκέμβριος 2011 Παρουσίαση: Γ.Ν. Αγγελόπουλος, Συντονιστής Πανεπιστημιούπολης Ίδρυση ΠΠ 1964

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Διεύθυνση Έρευνας και Προγραμματισμού

ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. Διεύθυνση Έρευνας και Προγραμματισμού ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΑΝΑΓΚΩΝ ΣΕ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Διεύθυνση Έρευνας και Προγραμματισμού 1 H ΑνΑΔ Ημικρατικός Οργανισμός ο οποίος αναφέρεται στην κυβέρνηση μέσω του Υπουργού Εργασίας και

Διαβάστε περισσότερα

Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων. Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΚΑ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2014

Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων. Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΚΑ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2014 Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων Ιωάννης Μαχαίρας ΥΠΕΚΑ Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Αθήνα, 10 Φεβρουαρίου 2014 Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων ΝΟΜΟΣ 4042/2012

Διαβάστε περισσότερα

Δεν μας αξίζει! Αλλάζουμε. Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα! τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Δεν μας αξίζει! Αλλάζουμε. Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα! τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Δεν μας αξίζει! Αλλάζουμε τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων Αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα! ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 8selido.indd 2 12/1/10 8:38 AM Η κατάσταση σήμερα Στην Περιφέρειά μας

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Μπούρκας Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος

Κωνσταντίνος Μπούρκας Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος Ολοκληρωμένος Ενεργειακός Σχεδιασμός ΟΤΑ και δυνατότητες χρηματοδότησης σχετικών δράσεων Κωνσταντίνος Μπούρκας Ηλεκτρολόγος Μηχανολόγος Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος ΜέλοςΜΕΤΑΠΑ ΜΕΤΑΠΑ τουτεε Γενικός Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ CLLD / LEADER ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Π.Α.Α. 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 19. ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ πρώην 1 Ανάπτυξη μέσω του CLLD / LEADER Η Εθνική Οικονομία αναπτύσσεται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ. Ο Δήμαρχος Λυκόβρυσης Πεύκης

ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ. Ο Δήμαρχος Λυκόβρυσης Πεύκης ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΛΥΚΟΒΡΥΣΗΣ-ΠΕΥΚΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ημερομηνία : 31/08/2016 Αρ. Απόφ. : 1320 ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΙΣΜΟΥ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΩΝ Ο Δήμαρχος Λυκόβρυσης Πεύκης Έχοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. στην. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. για τη θέσπιση του προγράμματος InvestEU

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. στην. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου. για τη θέσπιση του προγράμματος InvestEU ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 6.6.2018 COM(2018) 439 final ANNEX 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στην Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση του προγράμματος InvestEU {SEC(2018) 293

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού. Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ

Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού. Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ Ολοκληρωμένη Διαχείριση Αστικού Νερού Α. Ανδρεαδάκης ομ. Καθηγητής ΕΜΠ Προκλήσεις Αστικοποίηση (70% το 2015) Εντατικοποίηση ανταγωνισμού μεταξύ χρηστών Κλιματική Αλλαγή (40% σε περιοχές με έλλειψη νερού)

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020

Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020 Βασικά Στοιχεία του Ε.Π. ΚΡΗΤΗ 2014-2020 Ηράκλειο 29 Ιουνίου 2015 Το όραμα του αναπτυξιακού σχεδιασμού Δυναμική και Βιώσιμη Κρήτη Βιώσιμη σε όρους οικονομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς Δυναμική με

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΕΝΟΥ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΕΝΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΕΝΟΥ Α. Στοιχεία ερωτηθέντος: (Η συμπλήρωση των στοιχείων αυτών δεν είναι υποχρεωτική). 1. Δημότης Φύλο Άνδρας Γυναίκα Ηλικία 18-24

Διαβάστε περισσότερα

2Ουσιαστικά Θέµατα και Ενδιαφερόµενα Μέρη

2Ουσιαστικά Θέµατα και Ενδιαφερόµενα Μέρη 2Ουσιαστικά Θέµατα και Ενδιαφερόµενα Μέρη 27 18 2. Ουσιαστικά Θέματα και Ενδιαφερόμενα Μέρη Προσεγγίζουµε και αξιολογούµε υπεύθυνα τα ουσιαστικά θέµατα που αφορούν στην εταιρεία µας και επηρεάζουν άµεσα

Διαβάστε περισσότερα

(Αρµοδιότητες σχεδιασµού και παρακολούθησης προγραµµάτων) 7. Μελετά, σχεδιάζει και εισηγείται την εφαρµογή προγραµµάτων και

(Αρµοδιότητες σχεδιασµού και παρακολούθησης προγραµµάτων) 7. Μελετά, σχεδιάζει και εισηγείται την εφαρµογή προγραµµάτων και (α) Αρµοδιότητες Γραφείου Προγραµµατισµού και Ανάπτυξης (Γενικές Αρµοδιότητες) 1. Παρέχει γραµµατειακή υποστήριξη προς το Αυτοτελές Τμήμα Προγραμματισμού και Τουρισμού και τα Γραφεία του (διεκπεραίωση

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων

Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων Στόχοι του υποπρογράμματος «Περιβάλλον», για τον τομέα προτεραιότητας «Περιβάλλον και Αποδοτικότητα Πόρων» & Θέματα έργων Δημήτρης Χωματίδης, Εμπειρογνώμονας Περιβάλλοντος & Αποδοτικότητας Πόρων - GRLTF

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΕΔΟ B (συμπεριλαμβάνονται και τα κριτήρια του Επιπέδου C)

ΕΠΙΠΕΔΟ B (συμπεριλαμβάνονται και τα κριτήρια του Επιπέδου C) 2. Ουσιαστικότητα ΕΠΙΠΕΔΟ B (συμπεριλαμβάνονται και τα κριτήρια του Επιπέδου C) Ενδεικτικοί δείκτες επίδοσης κατά Ο Οργανισμός δημοσιοποιεί ποιές πτυχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης και εταιρικής υπευθυνότητας

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ω Τ Ο Κ Ο Λ Λ Ο Σ Υ Ν Ε Ρ ΓΑ Σ Ι Α Σ

Π Ρ Ω Τ Ο Κ Ο Λ Λ Ο Σ Υ Ν Ε Ρ ΓΑ Σ Ι Α Σ Π Ρ Ω Τ Ο Κ Ο Λ Λ Ο Σ Υ Ν Ε Ρ ΓΑ Σ Ι Α Σ τ ο υ Υ π ο υ ρ γ ε ί ο υ Ο ι κ ο ν ο μ ί α ς, Υ π ο δ ο μ ώ ν, Ν α υ τ ι λ ί α ς κ α ι Το υ ρ ι σ μ ο ύ μ ε τ η ν Αν ε ξά ρ τ η τ η Α ρ χ ή «Σ υ ν ή γ ο ρ ο ς

Διαβάστε περισσότερα

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών

[ 1 ] την εφαρμογή συγκεκριμένων περιβαλλοντικών [ 1 ] [ 1 ] Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών - Ποταμός Αχελώος - Ταμιευτήρας >> H Περιβαλλοντική Στρατηγική της ΔΕΗ είναι ευθυγραμμισμένη με τους στόχους της ενεργειακής πολιτικής της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

«Ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

«Ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής». «Ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης της αστικής ανάπτυξης και αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής». Mάρω Ευαγγελίδου. Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος/ Χωροτάκτης Αθήνα 21.11.13 Περιφέρεια Αττικής Ημερίδα με θέμα:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΦΘ ΣΤΟ ΒΟΛΟ

ΑΡΧΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΦΘ ΣΤΟ ΒΟΛΟ ΑΡΧΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΑΦΘ ΣΤΟ ΒΟΛΟ Α. ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Α.1. Μόνωση οροφής Α.2. Μόνωση εξωτερικών τοίχων Α.3. Ταρατσόκηποι Α.4. Αντικατάσταση παλαιών κουφωμάτων & μονών

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ενεργειακή βιωσιμότητα των ΟΤΑ

Ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ενεργειακή βιωσιμότητα των ΟΤΑ Ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ενεργειακή βιωσιμότητα των ΟΤΑ Εύη Τζανακάκη Ελευθερία Αλεξανδρή Τμήμα Κτιρίων Διεύθυνση Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 Δήμος Σοφάδων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ 90 ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοκλήρωση της Α φάσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΤΝΕΙΔΗΗ ΣΗ ΚΑΜΑΡΙΔΗ GLOBAL WIRE ΑΒΕΕ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΤΝΕΙΔΗΗ ΣΗ ΚΑΜΑΡΙΔΗ GLOBAL WIRE ΑΒΕΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΤΝΕΙΔΗΗ ΣΗ ΚΑΜΑΡΙΔΗ GLOBAL WIRE ΑΒΕΕ Νοιαζόμαστε για το περιβάλλον. Φροντίζουμε την περιοχή μας. Παίρνουμε συνεχώς πρωτοβουλίες που αλλάζουν τον τρόπο που δουλεύουμε και αναβαθμίζουν τη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙ ΙΚΗ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΣΒΑΑ ΔΗΜΟΥ ΕΟΡΔΑΙΑΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ. Επιχειρησιακό Σχέδιο Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης Δήμου Εορδαίας. Εδώ ζούμε.

ΕΣΣΒΑΑ ΔΗΜΟΥ ΕΟΡΔΑΙΑΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ. Επιχειρησιακό Σχέδιο Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης Δήμου Εορδαίας. Εδώ ζούμε. ΕΣΣΒΑΑ ΔΗΜΟΥ ΕΟΡΔΑΙΑΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ Επιχειρησιακό Σχέδιο Στρατηγικής Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης Δήμου Εορδαίας Εδώ ζούμε. Καλύτερα» Η περιοχή παρέμβασης του σχεδίου ΒΑΑ, με βάση τα χαρακτηριστικά των

Διαβάστε περισσότερα

Το πρώτο Πανεπιστήμιο στον κόσμο που

Το πρώτο Πανεπιστήμιο στον κόσμο που Σελίδα: 27 (1 από 5) Αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια το Πανεπιστήμιo >Αναπτύσσει πλούσιες περιβαλλοντικές δράσεις με στόχο να μειωθούν οι δαπάνες λειτουργίας του Το πρώτο Πανεπιστήμιο στον κόσμο που θα

Διαβάστε περισσότερα

Βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων: Μία ολοκληρωμένη αποκεντρωμένη προσέγγιση

Βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων: Μία ολοκληρωμένη αποκεντρωμένη προσέγγιση ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ TOMEAΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΟΝΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων: Μία ολοκληρωμένη αποκεντρωμένη προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα

Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας

Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας ΟΣΑΑ Ορεστιάδας 2007-2013 Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας Δήμος Ορεστιάδας Σκοπός Η ανάπλαση, χωρική και κοινωνική ανασυγκρότηση, βιώσιμη οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση στοχευμένου θύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Ποιότητα και Πρότυπα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Συστήµατα Διασφάλισης Ποιότητας Γενική επισκόποηση και Επεκτάσεις- Διάλεξη 8

Ποιότητα και Πρότυπα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Συστήµατα Διασφάλισης Ποιότητας Γενική επισκόποηση και Επεκτάσεις- Διάλεξη 8 Ποιότητα και Πρότυπα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων Συστήµατα Διασφάλισης Ποιότητας Γενική επισκόποηση και Επεκτάσεις- Διάλεξη 8 Τµήµα Διοίκησης Επιχειρήσεων Τει Δυτικής Ελλάδας Μεσολόγγι Δρ. Α. Στεφανή Βασικές

Διαβάστε περισσότερα

Οι αρμοδιότητες της κάθε οργανικής μονάδας του Π.Τ.Α. Αρμοδιότητες Νομικής Υπηρεσίας

Οι αρμοδιότητες της κάθε οργανικής μονάδας του Π.Τ.Α. Αρμοδιότητες Νομικής Υπηρεσίας Οι αρμοδιότητες της κάθε οργανικής μονάδας του Π.Τ.Α. Αρμοδιότητες Νομικής Υπηρεσίας Νομική υποστήριξη των υπηρεσιών και των οργάνων διοίκησης του Ταμείου. Νομική τεκμηρίωση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης Μαμάη 3, 10440, Αθήνα, Τηλ: 210-82.24.481 www.ecorec.gr Κλεισόβης 9, 10677 Αθήνα, Τηλ: 210-38.40.774-5 www.greenpeace.gr Μαμάη 3, 10440 Αθήνα Τηλ: 210 8228795 www.medsos.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Περιεχόμενα 1.Αναφορά στο θεσμικό πλαίσιο των υδάτων 2.Εθνικές πολιτικές : Εθνικό πρόγραμμα, Σχέδια Διαχείρισης λεκανών απορροής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ 2014-2020 Οι νέοι κανόνες και η νομοθεσία που διέπουν τον επόμενο γύρο επένδυσης από την πολιτική συνοχής της ΕΕ για την περίοδο 2014-2020 υιοθετήθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ. Ειρήνη Βασιλάκη. αρχιτέκτων μηχανικός χωροτάκτης Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ. Ειρήνη Βασιλάκη. αρχιτέκτων μηχανικός χωροτάκτης Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ 2008/98/ ΕΚ "ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ" Ειρήνη Βασιλάκη αρχιτέκτων μηχανικός χωροτάκτης Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού Τμήμα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Οδηγία

Διαβάστε περισσότερα