D19: Οδηγός και εργαλεία της

Transcript

1 D19: Οδηγός και εργαλεία της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση Ετοιμάστηκε από CARDET 31/10/14 Τίτλος Έργου: Ακρωνύμιο Έργου: Αριθμός Έργου: Επιστημονική Φαντασία στην Εκπαίδευση SciFiEd LLP CY-COMENIUS-CMP 1

2 Εισαγωγή Ο οδηγός και τα εργαλεία της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση είναι το πιο σημαντικό προϊόν του έργου SciFi-Ed. Είναι ένας συνδυασμός επτά παραδοτέων από τέσσερα διαφορετικά πακέτα εργασίας. Απευθύνεται σε εν ενεργεία δάσκαλους και εκπαιδευτικούς και τους υποστηρίζει καθ όλη την προσπάθειά τους να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν διδακτικές ενότητες επιστημονικής φαντασίας (ΕΦ). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών, αλλά παράλληλα εξετάζονται και οι ανάγκες των προϋπηρεσιακών εκπαιδευτικών. Ο σκοπός του Οδηγού και των Εργαλείων Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση είναι να επιχειρήσουν να πείσουν, να καθοδηγήσουν και να υποστηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στην προσπάθεια εισαγωγής της Επιστημονικής Φαντασίας στην εκπαίδευση, να συγκεντρώσουν και να αναπτύξουν εμπειρία και τεχνογνωσία στον τομέα αυτό, οργανώνοντας αξιόπιστες και προσβάσιμες πληροφορίες, οι οποίες θα είναι διαθέσιμες σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Οι ειδικοί στόχοι του Οδηγού και των Εργαλείων είναι: 1. Να εισαγάγουν ευρωπαίους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι διδάσκουν σε μαθητές ηλικίας 9-15, στο είδος της επιστημονικής φαντασίας, καθώς και σε υποείδη της, και να τους πείσει για τη λογοτεχνική και την παιδαγωγική της αξία. 2. Να παρέχουν στους εκπαιδευτικούς αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με καταξιωμένους διεθνείς και ευρωπαίους συγγραφείς που ασχολούνται με βιβλία ΕΦ για παιδιά και νεαρούς ενήλικες, και πληροφορίες για βιβλία επιστημονικής φαντασίας που είναι διαθέσιμα στις χώρες-εταίρους. 3. Να περιγράψουν γενικές προσεγγίσεις, ειδικές μεθόδους και τεχνικές για τη διδασκαλία των βασικών ικανοτήτων και εννοιών μέσω της ΕΦ στο μάθημα της Επιστήμης και σε άλλους σημαντικούς κλάδους του αναλυτικού προγράμματος. 4. Να υποστηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στη χρήση ταινιών, πολυμέσων και τεχνολογιών Web 2.0 για την εισαγωγή της ΕΦ στην εκπαίδευση. 5. Να παρέχουν στους εκπαιδευτικούς δείγματα διαθεματικών διδακτικών ενοτήτων με θέματα ΕΦ, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν, αλλά επίσης και να λειτουργήσουν ως πρότυπα για την κατασκευή νέων εκπαιδευτικών ενοτήτων. 6. Να ταξινομήσουν και να διαδώσουν σχετικές πηγές σε Ευρωπαίους εκπαιδευτές. 2

3 Η δομή του Οδηγού και των Εργαλείων αποτελείται από τα ακόλουθα μέρη ή ενότητες: EIΣΑΓΩΓΗ ΜΕΡΟΣ I: Η προσέγγιση του SciFi-Ed ΜΕΡΟΣ II: Εισαγωγή στην ΕΦ και στα υποείδη της ΜΕΡΟΣ III: Ανασκόπηση σημαντικών κειμένων ΕΦ για παιδιά και νέους ενήλικες στις χώρες-εταίρους ΜΕΡΟΣ IV: Κατευθυντήριες γραμμές και ιδέες για την ενσωμάτωση της ΕΦ σε διάφορους εκπαιδευτικούς τομείς ΜΕΡΟΣ V: Εισηγήσεις για τη χρήση ταινιών, ηλεκτρονικών παιχνιδιών και τεχνολογιών Web 2.0 ΜΕΡΟΣ VI: Δείγμα Διαθεματικής Διδακτικής Ενότητας ΕΦ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ο Οδηγός και τα Εργαλεία αποτελεί μια συλλογική προσπάθεια όλων των εταίρων του έργου, οι οποίοι είναι οι ακόλουθοι: P1. Centre for the Advancement of Research and Development in Educational Technology LTD (CARDET), CY (project coordinator) P2. University of Piteşti, RO P3. County Meath VEC, IR P4. Public Library in Ursus District of the City of Warsaw, PL P5. INNOVADE LI LTD, CY P6. Agenzia per lo Sviluppo Empolese Valdelsa (ASEV), IT Μέρος I: Προσέγγιση SciFiEd Συνοπτική παρουσίαση της Διακρατικής έρευνας και Περίληψη Προτεινόμενων προσεγγίσεων και μεθόδων H έκθεση παρουσιάζει τα αποτελέσματα έρευνας από δευτερογενείς πηγές μια βιβλιογραφική έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο της λογοτεχνίας κάθε χώρας και έρευνας πεδίου η οποία διεξήχθη με τη χρήση ερωτηματολογίου και δομημένης προσωπικής συνέντευξης, σε όλες τις χώρες-εταίρους, και συγκεκριμένα στην Κύπρο, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Ρουμανία. Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας από δευτερογενείς πηγές και της έρευνας πεδίου που πραγματοποιήθηκαν στις χώρες-εταίρους, μπορεί να εξαχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα: Σε ορισμένες συμμετέχουσες χώρες, όπως η Πολωνία και η Ρουμανία, η βιβλιογραφία της ΕΦ είναι πολύ καλά ανεπτυγμένη και δημοφιλής μεταξύ των παιδιών και των νεαρών ενηλίκων. Στις υπόλοιπες συμμετέχουσες χώρες, η επιστημονική φαντασία για παιδιά και νεαρούς ενήλικες βρίσκεται ακόμη σε 3

4 αρχικό στάδιο. Σε κάποιες χώρες, όπως η Κύπρος, οι πρόσφατες εξελίξεις στον εκπαιδευτικό τομέα δείχνουν μια αρχική εκτίμηση και ανάπτυξη του είδους της ΕΦ. Όσον αφορά τη μεταφρασμένη ΕΦ, η αμερικανική επιστημονική φαντασία φαίνεται να είναι δημοφιλής στις περισσότερες συμμετέχουσες χώρες. Σε όλες τις χώρες, δεν γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στη διδασκαλία επιστημονικών δεδομένων, εννοιών ή διαδικασιών μέσω της ΕΦ. Αυτό συμβαίνει και στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών και, παράλληλα, ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών δεν είναι εξοικειωμένοι με την ΕΦ και τις παιδαγωγικές δυνατότητές της. Παρ όλα αυτά, ένας περιορισμένος αριθμός επαγγελματιών προτείνουν και εφαρμόζουν ενδιαφέρουσες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες χρησιμοποιούν την ΕΦ. Σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες, η ένταξη της ΕΦ στη διδακτέα ύλη είναι οριακή και περιορισμένη, εάν υπάρχει καθόλου. Επιπλέον, όταν γίνεται αναφορά σε αυτήν, περιλαμβάνεται μόνο στο πλαίσιο της Λογοτεχνίας και ποτέ σε σχέση με την Επιστήμη. Διεπιστημονικές προσεγγίσεις της ΕΦ είναι σπάνιες και περιγράφονται μόνο σε γενικές γραμμές. Δεν αξιοποιούνται πλήρως στην εκπαίδευση παιδαγωγικά και εκπαιδευτικά είδη λογοτεχνίας ΕΦ, το θέμα αυτό εναπόκειται, κυρίως, στην επιλογή των εκπαιδευτικών. Σε όλες τις χώρες υπάρχει η δυνατότητα από τους δάσκαλους να επιλέξουν και να καθιερώσουν την ΕΦ, και η πλειοψηφία των εκπαιδευτών πιστεύουν ότι η ΕΦ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε πολλούς τομείς όπως η Επιστήμη, τα Αγγλικά και οι Επικοινωνίες, τα Μαθηματικά, οι Κοινωνικές Επιστήμες, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και η Ιστορία. Οι εκπαιδευτικοί και οι ειδικοί αναγνωρίζουν πολλαπλά εκπαιδευτικά οφέλη, τα οποία απορρέουν από την ΕΦ στην εκπαίδευση: αυξημένη παρακίνηση των μαθητών, λεξιλόγιο και γλωσσικές δεξιότητες, κριτική σκέψη, περιβαλλοντική και πολιτική ευαισθησία, φαντασία και αυτοεκτίμηση, ευκαιρίες για να εξερευνήσουν τα οράματα για το μέλλον και την κριτική του παρόντος, γνωστική ευαισθητοποίηση και κριτική επίγνωση των μαθητών σχετικά με την επιστήμη, υλοποίηση των διασυνδέσεων των μαθητών μεταξύ της επιστήμης, της τεχνολογίας, του πολιτισμού, της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Υπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις τύποι δραστηριοτήτων οι οποίες αξιοποιούν ταινίες ΕΦ και άλλα μέσα ενημέρωσης: Χρήση κόμικς ή ταινιών ως αφόρμηση για ένα νέο μάθημα / θέμα. Εξετάσεις επιστημονικών σχέσεων των σκηνών ΕΦ. Μελέτη ταινιών και κινουμένων σχεδίων επιστημονικής φαντασίας για τη μελέτη φαινομένων και τη διεξαγωγή μετρήσεων (με τη χρήση της τεχνολογίας). Ανάλυση του πώς η επιστήμη, η τεχνολογία και οι επιστήμονες απεικονίζονται στα μέσα αυτά. Εδώ είναι μερικές πιο συγκεκριμένες συστάσεις που προκύπτουν από την έκθεση: 1. Ενημέρωση εκπαιδευτικών και σχολείων σχετικά με το είδος της ΕΦ και των δυνατοτήτων της. 2. Οργάνωση σεμιναρίων κατάρτισης και μαθημάτων για τους εκπαιδευτικούς. 3. Παροχή οδηγιών και συμβουλών για τους εκπαιδευτικούς. 4. Εισαγωγή εκπαιδευτικών σε χειροπιαστά παραδείγματα καλής πρακτικής. 5. Ανάπτυξη καταλόγων με ιστορίες ΕΦ κατάλληλων ανάλογα με την ηλικία των μαθητών. 4

5 6. Δημοσίευση προσβάσιμου και διαδικτυακού υλικού, το οποίο θα είναι ενδιαφέρον και έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τους μαθητές. 7. Ανάπτυξη δραστηριοτήτων υψηλής ποιότητας και ενθάρρυνση εξερεύνησης, έρευνας και ανακάλυψης. 8. Θέσπιση υλικού σε συγκεκριμένα ηλικιακά επίπεδα. 9. Αντιστοίχιση του SciFi-Ed υλικού, ιστοριών και δραστηριοτήτων σε συγκεκριμένους τομείς συγκεκριμένων αναλυτικών προγραμμάτων και παραγωγή υλικού που συσχετίζεται με άλλα υλικά (π.χ. εγχειρίδια) που χρησιμοποιούνται σήμερα. 10. Αξιοποίηση τεχνολογίας, παραγωγή σχετικών οπτικών βοηθημάτων, και ενθάρρυνση της χρήσης των πολυμέσων (ήχος, κίνηση, βίντεο, κ.λπ.). ΜΕΡΟΣ II: Εισαγωγή στην Επιστημονική Φαντασία και τα υποείδη της Τι είναι η Επιστημονική Φαντασία; Ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της λειτουργίας της ΕΦ είναι η σχέση της με την επιστήμη και την τεχνολογία. Η λογοτεχνία και η επιστήμη ή η επιστήμη και η λογοτεχνία, συχνά, θεωρείται ότι ανήκουν σε ξεχωριστές και μη μεταδοτικές επαγγελματικές κουλτούρες. Η ΕΦ είναι ένα είδος γέφυρας που συμβάλλει στη μείωση αυτού του προβλήματος. Η παρέκταση είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό της λειτουργίας της ΕΦ. Η παρέκταση είναι η προβολή των τεχνολογικών, πολιτικών ή κοινωνικών εξελίξεων εκτός του τόπου και του χρόνου του συγγραφέα. Η γνωστική αποξένωση είναι το τρίτο πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της ΕΦ. H γνωστική αποξένωση είναι «η διαδικασία μέσω της οποίας ορισμένα λογοτεχνικά έργα τοποθετούν ευφάνταστα τους αναγνώστες σε μια ασυνήθιστη κατάσταση ή περιβάλλον, προκαλώντας τους να αναρωτηθούν σχετικά με τις διαφορές μεταξύ αυτού του περιβάλλοντος και του δικού τους, και έτσι ενδεχομένως τους προκαλούν να δουν το δικό τους κόσμο διαφορετικά». Η ΕΦ διαφέρει σαφώς από τη φαντασία. Τόσο η ΕΦ όσο και η φαντασία είναι θεωρητικές μυθιστοριογραφίες: μυθοπλασίες με φαντασία που κατασκευάζουν κόσμους που διαφέρουν ριζικά από τους δικούς μας. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι η ΕΦ «περιγράφεται πάντα ως κάτι σχεδόν πιθανό»: ο αναγνώστης πρέπει να είναι πεπεισμένος ότι αυτό που περιγράφει η ιστορία ΕΦ θα μπορούσε, υπό ορισμένες περιστάσεις, να λάβει πράγματι χώρα. Ποια είναι τα κύρια υποείδη της ΕΦ; Utopian Fiction Η Utopian Fiction είναι μια φανταστική κοινωνία, στην οποία τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα του δικού μας κόσμου έχουν ουσιαστικά επιλυθεί, δημιουργώντας μια βέλτιστη διάρκεια ζωής για όλους τους πολίτες της κοινωνίας. 5

6 Dystopian Fiction Αν η Utopian Fiction είναι μια φανταστική ιδανική κοινωνία που ονειρεύεται έναν κόσμο στον οποίο τα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα της σημερινής πραγματικότητας έχουν επιλυθεί, τότε η Dystopian Fiction είναι ένας φανταστικός κόσμος στον οποίο το όνειρο έχει γίνει εφιάλτης. Alien Invasion To Alien Invasion είναι ένας τύπος αφήγησης ΕΦ, κατά την οποία οι εξωγήινοι εισβάλλουν στη Γη, συνήθως για σκοπούς κατάκτησης ή εποικισμού. Apocalyptic Fiction Ο συγκεκριμένος τύπος αφήγησης επιστημονικής φαντασίας ασχολείται με την προσέγγιση και την άφιξη ενός κατακλυσμικού γεγονότος, το οποίο προκαλεί εκτεταμένες καταστροφές, οδηγώντας σε μια δραματική αλλαγή στη φύση του ανθρώπινου πολιτισμού στη Γη. Post-apocalyptic Fiction Αυτός ο τύπος αφήγησης ΕΦ ασχολείται με τις συνέπειες ενός τέτοιου καταστροφικού γεγονότος, που καταστρέφει ή αλλοιώνει τον ανθρώπινο πολιτισμό, κάνοντας αναγκαία την προσπάθεια για ανοικοδόμηση του πολιτισμού (ενδεχομένως σε διαφορετικούς τομείς) από την πλευρά των επιζώντων. Cyberpunk Η Cyberpunk επικεντρώνεται στις επιπτώσεις των μελλοντικών εξελίξεων της τεχνολογίας, όπως η γενετική μηχανική. Post-cyberpunk Science Fiction Το είδος αυτό, το οποίο μερικές φορές αποκαλείται και ως «δεύτερης γενιάς» cyberpunk, αναπτύσσεται έξω από την αρχική κίνηση του cyberpunk και, συνήθως, χρησιμοποιεί πολλές από τις ίδιες τεχνολογίες επιστημονικής φαντασίας του εγγύς μέλλοντος. Ecological Science Fiction Ένας τύπος ΕΦ που ασχολείται με τις προβλεπόμενες επιπτώσεις των αλλαγών στο φυσικό περιβάλλον. Planetary Romance Ένας τύπος ΕΦ που περιλαμβάνει λεπτομερή φαντασία και επεξεργασία του πολιτισμού και του φυσικού περιβάλλοντος του πλανήτη, εκτός από τη Γη. Space Opera Ένας τύπος αφήγησης ΕΦ που περιλαμβάνει ιστορίες περιπέτειας, εξερεύνησης και συγκρούσεων στο διάστημα. Post-human Science Fiction Ένας τύπος ΕΦ που ασχολείται, κυρίως, με τις εξελίξεις που είτε παράγουν θεμελιώδεις αλλαγές στο ανθρώπινο είδος είτε παράγουν νέα είδη, τα οποία αντικαθιστούν ή ξεπερνούν το ανθρώπινο είδος. 6

7 Time-travel Narratives Το Time-travel Narrative είναι η διαδικασία κατά την οποία ταξιδεύουν μέσω του ιστορικού χρόνου, μεταφέροντας έτσι τον ταξιδιώτη είτε στο παρελθόν είτε στο μέλλον, ανάλογα με το σημείο εκκίνησής του. Alternate History Σε αυτό τον τύπο αφήγησης ΕΦ φανταζόμαστε ότι κάποια σημαντική στιγμή του ιστορικού παρελθόντος έχει συμβεί με διαφορετικό τρόπο, οδηγώντας σε μια ιστορική παρέκταση των επιπτώσεων αυτής της αλλαγής, από εκείνο το σημείο και έπειτα. Steampunk Αυτή η μορφή EΦ έχει, συνήθως, θεματικές και τεχνοτροπικές ομοιότητες με το cyberpunk, αλλά βρίσκεται σε έναν κόσμο όπου το επίπεδο της τεχνολογίας είναι περίπου ισοδύναμo με την ατμοκίνητη τεχνολογία του 19ου αιώνα. ΜΕΡΟΣ III: Ανασκόπηση σημαντικών κειμένων ΕΦ για παιδιά και νεαρούς ενήλικες Εισαγωγή Έχει ζητηθεί από όλους τους εταίρους του έργου να επιλέξουν κείμενα ΕΦ για τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες τα οποία στη γλώσσα τους. Παρακάτω είναι ένα δείγμα κειμένου και οι σχετικές πληροφορίες που τo συνοδεύουν.. 7

8 Κύπρος Bibliographic reference 300-word summary Connection to curriculum Ideas for educational activities DuPrau, J. Trans. Megaloude, F. (2011) 1 st Book: IpogiaPolitia [The City of Ember] ISBN: Pages: nd Book: Peraapo to Skotadi [The People of Sparks] ISBN: Pages: 350 This is an internationally acclaimed series of sci-fi books that has been translated in Greek and other languages. Many hundreds of years ago, the city of Ember was created by the Builders to contain everything needed for human survival. It worked, but now the storerooms are almost out of food, crops are blighted, corruption is spreading through the city and worst of all - the lights are failing. Soon Ember could be engulfed by darkness. But when two children, Lina and Doon, discover fragments of an ancient parchment, they begin to wonder if there could be a way out of Ember. Can they decipher the words from long ago and find a new future for everyone? Will the people of Ember listen to them? LITERATURE CURRICULUM FOR PRIMARY EDUCATION, GRADES 5 & 6* SCIENCE CURRICULUM FOR PRIMARY EDUCATION** 5 TH GRADE - The Environment - Matter 6 TH GRADE - Energy - Our Body & Health - Matter - Forces Movement Simple Machines Tools Constructions LITERATURE Read and compare to other dystopian/ postdestruction stories and the future societies and worlds they imagine. SCIENCE Activities that prompt students to explore creatively possible futures of Earth and the human species (in relation to environmental issues). The young protagonists are characteristically adept to the scientific way of thinking and problem-solving; these could be identified and students could be encouraged to employ similar processes to solve real or imaginary problems and explore learning situations. Energy, in relation to the sun (and its absence from the underground city) and in relation to the use of hydroelectric power, is central in the plot. So, activities that relate to the importance of the sun for life on Earth, the manner in which hydroelectric power is produced, etc. are appropriate. Underground morphology/matter and environment (creatures, water currents, etc.) could also be explored. Students could also discuss about the probability of humans being able to live underground for long periods (in 8

9 3 rd Book: To Diamanti tis IpogiasPolitias [The Diamond of Darkhole] ISBN: Pages: 303 relation to the human body, as well as to a possible nuclear disaster). LIFE EDUCATION Several issues that pertain to civic society, family, school, environmental education, etc. could be explored. 9

10 Ρουμανία Referinţă bibliografică Rezumat în 300 de cuvinte Conexiune cu curriculumul Idei pt. activităţi educaţionale Romulus Bărbulescu, R., Anania, G. (1992) Doando [Doando] Bucureşti: Nemira ISBN : Pages : 304 Titlul semnifică aparent (in limba unei civilizaţii umanoide) viaţă fără viaţă (doan- do). Acţiunea are loc într-un viitor al civilizaţiei pământene, în care problemele sociale, economice şi morale pe care omenirea le-a avut de secole au fost rezolvate, iar acum întreaga lume se poate dedica cunoaşterii şi explorării cosmosului. Pt. civiliaţia pământeană descrisă în nuvelă, terraformarea altor planete a devenit o metodă comună de a împinge mai departe explorarea universului. Nuvela prezintă mai multe teme favorite ale SF-ului, toate subsumate temei principale: salvarea unei civilizaţii extra-terestre de către două alte civilizaţii mult mai tinere, pământenii, acum aflaţi in faza următoare a colonizării mai multor planete şi umanoizii de pe Vuundo, care sunt de-abia în fază timpurie a explorării inter-stelare, căutând alte planete, pe care să se mute. Vuunzii (locuitorii planetei Vuundo), trăiesc sub stresul că soarele sistemului lor solar va fi distrus (soarele lor se transformă rapid dintr-o stea galbenă în una roşie, din cauză consumului hidrogenului său). Astfel, Vuundo se răceşte în mod constant şi ireversibil, urmând să aibă de-a face cu glaciaţiuni puternice, iar din această cauză Vuunzii îşi încep prima călătorie inter-galactică, cu scopul de a găsi o nouă planetă pe care să locuiască. A. Materie: Chimie, clasa a 7-a REACŢII CHIMICE. TIPURI DE REACŢII CHIMICE: Definirea reacţiilor chimice; Ecuaţii chimice; Reacţii de combinare şi de descompunere; Reacţii de substituţie; Reacţii lente. Reacţii rapide; Reacţii exoterme. Reacţii endoterme. A. Activitatea 1: Având exemplul soarelui, pot fi făcute asocieri cu multe feluri de reacţii, reacţii care au loc în soare şi care sunt importante pt. menţinerea vieţii. Activitatea 2: Procesele de răcire şi încălzire pot fi observate şi descrise, pe baza reacţiilor exoterme şi endoterme. Activitatea 3: Procesele de răcire şi încălzire pot fi analizate şi explicate, pe baza reacţiilor exoterme şi endoterme. Activitatea 4: Ecuaţii chimice ale reacţiilor bazate pe hidrogen. B. Activitatea 1: Privire de ansamblu asupra subiectului cărţii, subliniind fenomenele care se găsesc aici. Activitatea 2: Realizarea de prezentări PowerPoint, de desene etc. privind subiectul. Activitatea 3: Analizarea posibilităţii şi implicaţiilor unor asemenea fenomene ca: terraformarea, anabioza, corectarea genetică, creierul bio-electronic, câmp antigravitaţional. Activitatea 4: Evidenţierea aplicaţiilor posibile 10

11 Ιρλανδία Bibliographic reference 300-word summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Collins, S (2008) History Empire, history being written by the victor The Hunger Games Revolution and Resistance Science the evolution of humanity Publisher: Scholastic and the need to survive Press Civics Society and responsibility ISBN: Pages 374 In the first third of the book, we are introduced to our protagonist, KatnissEverdeen. Though she's only a teenager, she's a tough hunter who puts food on her family's table. Every year the Capitol of Panem hosts an event called the Hunger Games where two "tributes" a boy and a girl are drafted from each of the twelve districts to be brought to an arena and fight to the death. Only one person can win. This is to remind the country not to rebel. During the opening ceremonies, Cinna and Portia dress Katniss and Peeta in flames and they draw much attention to themselves. During training, Katniss reveals her archery skills to the Gamemakers and scores an amazing 11 out of 12. Peeta gets a lower score and asks to be coached separately. Peeta also announces in an interview that he has a mega crush on Katniss. Is this all just a strategy to gain audience support and sponsors? Katniss thinks so, but it works well for her too, so she plays along. One quick exercise I would use would be to simply ask kids to compare and contrast the maps and then discuss why they might look different, you might have kids create their own map and justify why their map looks the way it does. This could lead into a deeper look at countries/regions and how where we live affects who we are. Create a Game Based on the Novel Encourage students to create a board game, card game, or learning game using the events and experiences from the novel. Combining Visions Students will create a mural of the novel. Include these activities to encourage student creativity and analytical thinking while practicing reading skills, writing skills, using technology, and creating new and interesting products for the conclusion of the novel. With the variety of activities provided, they ll be sure to find something they ll enjoy completing and with as much enthusiasm as they possessed while reading the novel. 11

12 Πολωνία Bibliographic reference 300-word summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Sapkowski A. (2009) Żmija [The viper] Warszawa: SUPERNOWA The story takes place during the Soviet intervention in Afghanistan. The main protagonist is the officer of Soviet Army, who can predict the near future. During the bloody war in Afghanistan he is ablenot once to save a life of himself and his companions. One day serving at the outpost, he meets the golden snake, which makes him contact with the people from the past. He experiences scenes from the conquer of Afghanistan by invading armies - armies of Alexander the Great and the British during the Second Anglo-Afghan War, Lewart spends more and more time with the viper. In the epilogue there are the scenes from the intervention of NATO forces, with the participation of the Polish army patrol. Humanities curriculum for education in Gimnazjum, students aged Grade 1, 2, 3: Literature war story Language communication skills Grade 3: History the wars in Afghanistan Science curriculum for education in Gimnazjum, students aged 13 Grade 1: Biology - reptiles. Literature - comparing the story with other war stories Language - activities that prompt students to discuss different types of communication among people and between people and animals or creatures History - a group project on the history or wars in Afghanistan, comparing different fighting styles, weapons, military strategies. ISBN: Pages: 237 Biology the life of reptiles, specific features, their behaviour and adaptation skills, their environment. 12

13 Ιταλία Bibliographic reference 300 word Summary Connection to curriculum Ideas for educational activities Mary E. Pearson (2011) The teenager Jenna Fox, after more than a year in a coma, wakes up in a body and a mind that she finds hard Civic Education curriculum for middle school and high school: Human rights CIVIC EDUCATION Activity: reading about human rights. Which rights are violated in Jenna s story? to recognise. Her parents say that Ethics Class group is divided into 4 groups: each of Dentro Jenna she was the victim of a serious car them designs a new character based on the accident, but there are many gaps Science curriculum for middle provision of abiding to human rights, designed [Inside Jenna] about her identity and a lot of school: for a world of robots-humans like Jenna. unanswered questions about her Human body After a collective discussion, characters are Italy: Giunti Y current life. Why would her family put together into a one Robot Right charter. move suddenly to California, leaving everything in Boston? Why does her SCIENCE grandmother treat her with Technology curriculum for middle Activity: realise a 2d human body section. inexplicable grumpiness? Why do her school: On an individual wooden board, each student parents forbid her to talk about the paints the outline of a human figure. sudden move? And why can Jenna - Hardware and software Put some tacks: blue and red wool threads remember whole pages of Waldendi - New technology pass across tacks to simulate muscles and Thoreau, but she hardly brings to blood vessels. Braid them by looking at a mind disordered excerpts of her past? Thirsting for truth and restless, the girl tries to regain her past life. Watching movies of her childhood, strange memories resurface in her human body picture. On a second human figure, students create Jenna s body, weaving wire and plastic threads inspired by the image of a computer s interior. confused mind, and slowly, Jenna ISBN realises that she s prisoner to a terrible secret. TECHNOLOGY Activity: Two class sub-groupsdo the same research in two different ways: using books and going to a library (classic way) and using Pages: 384 new technology (internet). Recommended age: Compare two manners: the old one and the new. Observe positive and negative aspects of both. 13

14 ΜΕΡΟΣ IV: Κατευθυντήριες γραμμές και ιδέες για την ενσωμάτωση της ΕΦ σε διάφορα εκπαιδευτικά θέματα Το έργο SciFiEd επικεντρώνεται στην παροχή εργαλείων, την κατάρτιση και την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, που θα τους βοηθήσει στην ενίσχυση της διδασκαλίας τους, κάνοντας την Επιστήμη πιο ελκυστική για τους μαθητές, συνδέοντάς την με ζητήματα της πραγματικής ζωής, όπως το περιβάλλον, και παρέχοντας στα κορίτσια και σε άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες πρόσβαση στην Επιστήμη. Η κεντρική ιδέα του έργου είναι η επίτευξη του στόχου αυτού με την ενσωμάτωση της Επιστημονικής Φαντασίας στη διδασκαλία του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών. Η έρευνα αναφέρει ότι η εισαγωγή αφηγήσεων στην Επιστήμη βελτιώνει σημαντικά τη μνήμη των μαθητών και αυξάνει το ενδιαφέρον και την κατανόησή τους. Η κοινοπραξία πιστεύει ότι οι αφηγήσεις ΕΦ, ειδικότερα, μπορούν να επιφέρουν εντυπωσιακή βελτίωση στην ευρωπαϊκή επιστημονική εκπαίδευση. Ακόμα κι αν το έργο SciFiEd επικεντρώνεται στη λογοτεχνία ΕΦ για παιδιά και νεαρούς ενήλικες (μυθιστορήματα, διηγήματα, κόμικς και εικονογραφημένα μυθιστορήματα), φιλοδοξεί επίσης να χρησιμοποιήσει την τεχνολογικά μεσολαβούμενη Επιστημονική Φαντασία, όπως για παράδειγμα ταινίες και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Οφέλη και Προκλήσεις από τη χρήση των αφηγήσεων στην εκπαίδευση Οι εκπαιδευτικοί και οι εμπειρογνώμονες αναγνωρίζουν πολλαπλά εκπαιδευτικά οφέλη που απορρέουν από τη χρήση των αφηγήσεων στην εκπαίδευση. Οι αφηγήσεις επιτρέπουν στους μαθητές να αναπτύξουν ερευνητικές δεξιότητες, κριτική και δημιουργική σκέψη, ικανότητες συζήτησης και λήψης αποφάσεων, οι οποίες σχετίζονται με τη διαχείριση και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης στην καθημερινή ζωή, καθώς και δεξιότητες που απαιτούνται για να αντιμετωπίσουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με την επιστήμη. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα που προσφέρει η χρήση των αφηγήσεων κατά τη διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας είναι ότι, αυτού του είδους οι ιστορίες, υποστηρίζουν τους μαθητές στην κατανόηση βασικών εννοιών και θεμάτων που προκύπτουν από τα δικά τους ενδιαφέροντα και εμπειρίες, και αναγνωρίζουν τη φύση της επιστήμης και τη συμβολή της στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Διαθεματική διδασκαλία και μάθηση Διαθεματική διδασκαλία Η διαθεματική διδασκαλία είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διδασκαλία μιας ενότητας ή ενός θέματος, που υπόκειται σε περισσότερες από μία ακαδημαϊκές ενότητες. Αυτή η μέθοδος διδασκαλίας επιτρέπει στους μαθητές να αναπτύξουν υψηλής τάξεως δεξιότητες σκέψης, αποκτώντας γνώσεις, όχι μόνο απομνημονεύοντας τα γεγονότα, αλλά εφαρμόζοντας όσα έχουν μάθει στην καθημερινή τους ζωή. 14

15 Η χρήση των αφηγήσεων ΕΦ στην εκπαίδευση απαιτεί διαθεματική προσέγγιση, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές όσον αφορά τη μέγιστη αξιοποίηση τωνπλεονεκτημάτων που μπορεί να προσφέρει η διαθεματικότητα στη διαδικασία της μάθησης. Η ανάγκη των μαθητών να αναπτύξουν κριτική σκέψη θεωρείται ως αναγκαία για τα μαθήματα που βασίζονται σε αφηγήσεις ΕΦ, και αυτή η ανάγκη μπορεί να καλυφθεί μέσω της διαθεματικής διδασκαλίας και μάθησης. Τα σημαντικότερα οφέλη της διαθεματικής διδασκαλίας και της μάθησης είναι τα ακόλουθα: Η διαφορετικότητα στην τάξη. Καμία ανάγκη για επανάληψη εργασίας. Οι διαθεματικές συνδέσεις του αναλυτικού προγράμματος θέτουν την επιστήμη σε ένα ιστορικό επίπεδο και καθιστούν κατανοητό αυτό που, συνήθως, είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό από τους μαθητές. Μεγαλύτερη συμμετοχή μαθητών και σύνδεση με άλλα μαθήματα. Η ρύθμιση του διαθεματικού αναλυτικού προγράμματος επιτρέπει στους μαθητές να ασχολούνται με τη μαθησιακή διαδικασία ως μια ενιαία διαδικασία και ως μια ξεχωριστή προσωπική ανάπτυξη. Αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών. Ευκαιρία να αποκτήσoυν περισσότερες ιδέες σε διάφορα μαθήματα. Ανάπτυξη δεξιοτήτων για το πώς να καταλάβουν συσχετισμούς ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πράγματα. Διέγερση της δημιουργικότητας των μαθητών. Οι μαθητές θα μπορούσαν να έχουν ένα ευρύ και ολοκληρωμένο όραμα των καθημερινών βασικών θεμάτων. Γενικές πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές Πιο κάτω παρατίθενται ορισμένες πρακτικές οδηγίες σχετικά με τον τρόπο εισαγωγής και χρήσης των αφηγήσεων ΕΦ στην εκπαίδευση: Δημιουργήστε καταλόγους με ιστορίες ΕΦ, κατάλληλες ανάλογα με την ηλικία. Διατηρήστε τη διαδικασία αφήγησης διαδραστική. Εμπλέξετε τους απρόθυμους μαθητές. Δημοσιεύστε δωρεάν προσβάσιμο και διαδικτυακό υλικού, το οποίο θα είναι ενδιαφέρον και έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τους μαθητές. Αναπτύξτε δραστηριότητες που είναι υψηλής ποιότητας και ενθαρρύνετε την εξερεύνηση, την έρευνα και την ανακάλυψη νέων γνώσεων. Υιοθετήστε υλικό για ορισμένα ηλικιακά επίπεδα. Ταιριάξτε το υλικό επιστημονικής φαντασίας, τις ιστορίες, και τις δραστηριότητες σε ορισμένους τομείς των ειδικών αναλυτικών προγραμμάτων και δημιουργήστε υλικό που συσχετίζεται με άλλα υλικά (π.χ. εγχειρίδια) που χρησιμοποιούνται σήμερα. Χρησιμοποιήστε την τεχνολογία, δημιουργήστε σχετικά οπτικά βοηθήματα και ενθαρρύνετε τη χρήση των πολυμέσων (ήχος, κίνηση, βίντεο, κ.λπ.). 15

16 Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Επιστήμης Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος των Φυσικών Επιστημών και περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 2. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 3. Παιχνίδι ρόλων: οι μαθητές, ως επιστήμονες, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, συζητούν τις ιδέες που τους δημιουργήθηκαν μετά από την ανάγνωση της αφήγησης και τη συζήτηση που είχαν με το δάσκαλο. 4. Οι μαθητές ετοιμάζουν στο Powerpoint παρουσιάσεις για διάφορους εφευρέτες και τις εφευρέσεις τους. Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Τεχνολογίας Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Τεχνολογίας, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 2. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 3. Παιχνίδι ρόλων: οι μαθητές, ως επιστήμονες, αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, συζητούν τις ιδέες που τους δημιουργήθηκαν μετά από την ανάγνωση της αφήγησης και τη συζήτηση που είχαν με το δάσκαλο. 4. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, δημιουργικής γραφής. 5. Οι μαθητές ετοιμάζουν στο Powerpoint παρουσιάσεις για διάφορους εφευρέτες και τις εφευρέσεις τους. 16

17 Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Το θέμα μιας διεπιστημονικής ενότητας θα μπορούσε να είναι οι καινοτόμες ιδέες για τη χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας για τον έλεγχο των ανθρώπων και την υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος. Την ίδια στιγμή, τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν όλους τους τρόπους με τους οποίους η ορθολογική χρήση της επιστήμης και της τεχνολογίας μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της ζωής μας και του περιβάλλοντος. 2. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 3. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 4. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, δημιουργικής γραφής. Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Γλώσσας και του Κριτικού Γραμματισμού Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Γλώσσας και Κριτικού Γραμματισμού, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι δραστηριότητες στην τάξη μπορούν να περιλαμβάνουν έργα της ομάδας, παιχνίδια, δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, συγγραφής ποιημάτων, ζωγραφική ή σκιτσάρισμα, και πολλά άλλα που θα επιτρέπουν στους μαθητές σας να αλληλεπιδρούν, να είναι δημιουργικοί και να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες από το κείμενο «πράττοντας» και όχι απλά διαβάζοντας. 2. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 3. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 4. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης και ιδεοθύελλας. 17

18 5. Δημιουργική γραφή, καταγραφή των απομνημονευμάτων τους, συζήτηση της πλοκής, περιγραφή ανθρώπων, τοποθεσιών, γεγονότων. Διδακτικές ιδέες και ιδέες δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της Αγωγής του Πολίτη Πιο κάτω παρατίθεται μια λίστα με δραστηριότητες που θα μπορούσε να εφαρμόσει ο δάσκαλος κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος Αγωγής του Πολίτη, το οποίο περιλαμβάνει τη χρήση μιας αφήγησης ΕΦ. 1. Οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε πολλές δραστηριότητες τύπου «σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε», ενώ μπορούν, επίσης, να εργάζονται σε μικρότερες ομάδες κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης (η βαθμολογία για τη δραστηριότητα της συζήτησης και για την έρευνα δίνεται σε ατομικό επίπεδο, ούτως ώστε να νιώθουν οι μαθητές μεγαλύτερη υπευθυνότητα για την εργασία τους, και κάθε μαθητής θα πρέπει να συμμετέχει προφορικά τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια μιας πραγματικής συζήτησης στην τάξη). 2. Δημιουργήστε ένα παιχνίδι βασισμένο στην ιστορία - οι μαθητές δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ένα παιχνίδι καρτών ή ένα εκπαιδευτικό παιχνίδι, χρησιμοποιώντας τα γεγονότα και τις εμπειρίες από το μυθιστόρημα. 3. Δραστηριότητες κριτικής σκέψης, ιδεοθύελλας, δημιουργικής γραφής 18

19 Πίνακας πλεονεκτημάτων των αφηγήσεων ΕΦ και πρακτικές συμβουλές για τους εκπαιδευτικούς Πλεονεκτήματα των αφηγήσεων ΕΦ Κριτική σκέψη-προβληματισμός Eρευνητικές Δεξιότητες Πρακτικές συμβουλές / οδηγίες για τους δασκάλους Δραστηριότητα βασισμένη στο πρόβλημα - Οι μαθητές διαβάζουν μια αφήγηση ΕΦ και προβληματίζονται σχετικά την πλοκή, συνδέοντας πληροφορίες από την ιστορία με ζητήματα της πραγματικής ζωής. Επίσης, ο εκπαιδευτικός παρέχει στους μαθητές μια λίστα με αληθινά ή φανταστικά προβλήματα από την καθημερινότητα και τους ζητά να βρουν πιθανές λύσεις, με βάση την ιστορία ή τις δράσεις και τη μέθοδο της σκέψης που ακολούθησε ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Δραστηριότητα «Σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε» - Η ιστορία που διδάσκεται στους μαθητές τους παρέχει «τροφή για σκέψη». Οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν την αφήγηση, να σκεφτούν την ιστορία, στη συνέχεια να βρουν ένα συμμαθητή τους και να μοιραστούν τις ιδέες τους ο ένας με τον άλλο. Η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών θα ενθαρρύνει τους μαθητές να λάβουν ενεργά μέρος σε αυτή τη δραστηριότητα και να σκεφτούν κριτικά. Σύγκριση απόψεων - Ζητήστε από τους μαθητές να συνοψίσουν 5 σημαντικά σημεία της αφήγησης. Στη συνέχεια, ζητήστε τους να εντοπίσουν ένα συμμαθητή τους που πιστεύουν ότι διαφωνεί με αυτά τα σημεία και να κάνουν συζήτηση μαζί του/της. Οι μαθητές πρέπει, στη συνέχεια, να γράψουν τις αντιδράσεις και τα επιχειρήματά τους και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. Δραστηριότητα βασισμένη στο πρόβλημα - Χρησιμοποιήστε μια ιστορία που παρουσιάζει μια προβληματική κατάσταση. Στη συνέχεια, βοηθήστε τους μαθητές να διεξάγουν έρευνα και να βρουν χρήσιμες πληροφορίες και δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να γράψουν μια έκθεση με δράσεις που μπορούν να αναλάβουν, προκειμένου να λύσουν το πρόβλημα. Πρέπει να παρουσιάσουν την εργασία τους σε μορφή power point στην ολομέλεια της τάξης. Ανάλυση Έννοιας - Ανάλογα με το μάθημα και την ιστορία που έχουν διδαχθεί, οι μαθητές μπορεί να κληθούν να σχεδιάσουν ένα μοντέλο με τις έννοιες που περιλαμβάνονται στην ιστορία και, στη συνέχεια, να αναλύσουν τις έννοιες αυτές με βάση το τι έχουν μάθει από την ιστορία και να διεξάγουν μια απλή έρευνα που θα βασίζεται σε άλλες πηγές. 19

20 Ομάδα έργου - Οι μαθητές πρέπει να εργαστούν σε μικρές ομάδες και να προετοιμάσουν μια έκθεση ή μια ταινία με θέμα σχετικό με την αφήγηση. Θα πρέπει να βρουν περισσότερες πηγές και να συγκρίνουν τα δεδομένα, να συζητήσουν με τα μέλη της ομάδας τους και να παρουσιάσουν την τελική τους εργασία στην ολομέλεια της τάξης. Χαρτογράφηση έννοιας - Ο δάσκαλος μπορεί να προετοιμάσει μια διαδικασία χαρτογράφησης έννοιας και να ζητήσει από τους μαθητές να συνεχίσουν την ιστορία και να γράψουν ένα πιθανό τέλος. Η τάξη θα πρέπει να χωριστεί σε μικρότερες ομάδες μαθητών και κάθε η ομάδα πρέπει να προετοιμάσει ένα κοινό τέλος για την ιστορία. Στη συνέχεια, ζητήστε από την κάθε ομάδα να διανείμει τους ρόλους της ιστορίας και, με τη χρήση των κινητών τηλεφώνων τους, να κάνουν μια ταινία μικρού μήκους με την ιστορία που προετοίμασαν. Κάθε ταινία θα πρέπει να παρουσιαστεί στην ολομέλεια της τάξης, σε ένα συγκεκριμένο μάθημα. Δημιουργική Σκέψη Επιτραπέζιο παιχνίδι/παιχνίδι καρτών - Οι μαθητές μπορεί να δημιουργήσουν ένα παιχνίδι που βασίζεται στην αφήγηση - δημιουργούν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, παιχνίδι καρτών, ή εκπαιδευτικό παιχνίδι χρησιμοποιώντας γεγονότα και εμπειρίες από το μυθιστόρημα. Με αυτό τον τρόπο, θα είναι σε θέση να δοκιμάσουν τις γνώσεις και την κατανόησή τους. Δημιουργική σκέψη/γραφή Οι δραστηριότητες στην τάξη μπορεί να περιλαμβάνουν ομαδικές εργασίες, συνεδρίες ανταλλαγής απόψεων, συγγραφή ποιημάτων, ζωγραφική ή σκίτσο, και πολλά άλλα που επιτρέπουν στους μαθητές να αλληλεπιδρούν, να είναι δημιουργικοί και να κατανοούν βασικές έννοιες από το κείμενο «πράττοντας» και όχι απλά διαβάζοντας. Συζήτηση για τις δεξιότητες και την επιχειρηματολογία Συζήτηση Παιχνίδι ρόλων - Ο δάσκαλος διαβάζει την αφήγηση στους μαθητές και δημιουργεί ένα σενάριο και μια περιγραφή για τη συζήτηση που θα αναπτυχθεί κατά την υπόδυση ρόλων, με βάση τους χαρακτήρες της αφήγησης που δίδαξε. Η περιγραφή πρέπει να αναφέρει το πρόβλημα και να προσφέρει μερικές χρήσιμες διευκρινίσεις. Οι μαθητές αναλαμβάνουν ένα συγκεκριμένο ρόλο και επιχειρηματολογούν-συζητούν στο πλαίσιο αυτών των χαρακτήρων. 20

21 Δραστηριότητα «Σκέψου, συζήτησε, ανακοίνωσε» - Η ιστορία που διδάσκεται στους μαθητές παρέχει «τροφή για σκέψη». Οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν την αφήγηση, να σκεφτούν την ιστορία και, στη συνέχεια, να βρουν ένα συμμαθητή τους και να μοιραστούν τις ιδέες τους. Η ανταλλαγή απόψεων και ιδεών θα ενθαρρύνει να λάβουν ενεργό μέρος σε αυτή τη δραστηριότητα και να αναπτύξουν κριτικό πνεύμα. Σύγκριση ιδεών - Ζητήστε από τους μαθητές να συνοψίσουν 5 σημαντικά σημεία της αφήγησης. Στη συνέχεια, ζητήστε τους να εντοπίσουν ένα συμμαθητή τους που πιστεύουν ότι θα διαφωνήσει με αυτά τα σημεία και να κάνουν μια συζήτηση μαζί του/της. Οι μαθητές πρέπει, στη συνέχεια, να γράψουν τις αντιδράσεις και τα επιχειρήματά τους και να καταλήξουν σε συμπεράσματα. Ομαδική εργασία Οι μαθητές πρέπει να εργάζονται σε μικρές ομάδες και να προετοιμάσουν μια έκθεση ή μια ταινία σε θέμα σχετικό με την αφήγηση. Θα πρέπει να βρουν περισσότερες πηγές και να συγκρίνουν τα δεδομένα, να συζητήσουν με τα μέλη της ομάδας τους και να παρουσιάσουν την τελική τους εργασία στην ολομέλεια της τάξης. Ικανότητες λήψης αποφάσεων Επίλυση Προβλήματος - Χρησιμοποιήστε μια ιστορία η οποία παρουσιάζει μια προβληματική κατάσταση. Στη συνέχεια, βοηθήστε τους μαθητές να κάνουν μια έρευνα και να βρουν χρήσιμες πληροφορίες και δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να γράψουν μια έκθεση με τις δράσεις που μπορούν να αναλάβουν, προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα. Η εργασία τους θα πρέπει να παρουσιαστεί σε power point στην ολομέλεια της τάξης. 21

22 Μέρος V: Εισηγήσεις για την αξιοποίηση ταινιών, πολυμέσων και Web 2.0 τεχνολογιών Η φύση των πολυμέσων των σύγχρονων εργαλείων επιτρέπει την εμπλοκή περισσότερων αισθήσεων, στοχεύοντας σε πολλαπλές μορφές μάθησης. Η πολυτροπική φύση τους, υποδηλώνει ότι οι πληροφορίες αποθηκεύονται με περισσότερους από έναν τρόπους. Οπτικές, λεκτικές, και ακουστικές πληροφορίες μπορούν να ενσωματωθούν σε τέτοια συστήματα. H αντιπροσώπευση των πληροφοριών με πολλαπλούς τρόπους μπορεί να βελτιώσει τη μάθηση, καθώς και τη διατήρηση, μόνο όταν υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των διαφορετικών διαδικασιών. Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα των σύγχρονων εργαλείων είναι τα αυξημένα επίπεδα της αλληλεπίδρασης, που διευκολύνουν τη συνεργασία και την επικοινωνία. Η χρήση του βίντεο και της ταινίας στην εκπαίδευση Οι ταινίες και τα βίντεο μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων γραμματισμού των μαθητών και να τους επιτρέψουν να γνωρίσουν κόσμους που δεν θα είναι σε θέση να γνωρίσουν διαφορετικά. Οι ταινίες και τα μέσα ενημέρωσης είναι στοιχεία του πολιτισμού και τα παιδιά πρέπει να μάθουν να τα χρησιμοποιούν, να τους ασκούν κριτική, να τα αποδομούν και να αναπτύξουν στο σχολείο κριτικές δεξιότητες τεχνολογικού αλφαβητισμού. Η χρήση ταινιών και βίντεο στο αναλυτικό πρόγραμμα μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να γίνουν πιο κριτικοί θεατές, καταναλωτές και παραγωγοί των μηνυμάτων που λαμβάνουν από τα μέσα ενημέρωσης. Μερικοί πιθανοί τρόποι χρήσης μιας ταινίας στην τάξη είναι: - Ενθάρρυνση παιδιών να αναπτύξουν κινηματογραφικές λέσχες στα σχολεία για να βλέπουν και να συζητούν ταινίες. - Επιλογή ταινιών που να ταιριάζουν με τους στόχους των αναλυτικών προγραμμάτων και χρήση τους ως αφόρμηση για το μάθημα και τα θέματα που θα συζητηθούν. - Σχεδιασμός δραστηριοτήτων στις οποίες θα συμμετέχουν τα παιδιά στην παραγωγή ταινιών και βίντεο για συγκεκριμένους σκοπούς. Χρήση της τεχνολογίας στην εισαγωγή της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση Μεταξύ των εκπαιδευτικών πλεονεκτημάτων των πολυμέσων, μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τα ακόλουθα: - Ευελιξία - Ευκολία στη χρήση / πρόσβαση - Οπτική επίδραση - Συνδεσιμότητα - Η διαφορετικότητα των δυνατοτήτων / πλαισίων της χρήσης για εκπαιδευτικούς σκοπούς - Διαδραστικότητα - Μαθαίνουν πράττοντας (αντί απλά παρακολουθώντας) 22

23 Η χρήση της τεχνολογίας στην υποστήριξη της εισαγωγής της Επιστημονικής Φαντασίας στην Εκπαίδευση Παρακάτω παρατίθενται μερικές πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορεί να χρησιμοποιείται η τεχνολογία για να υποστηρίξει την εισαγωγή της επιστημονικής φαντασίας στην εκπαίδευση: Επιλέγουμε ορισμένες εμπορικές ταινίες, αναζητούμε τρόπους για να εξαγάγουμε ένα εκπαιδευτικό πλεονέκτημα μέσα από αυτές, με επίκεντρο την οπτικοακουστική γλώσσα, για να διαπιστώσουμε αν αυτή η ταινία είναι σε θέση να χρησιμοποιηθεί στους μαθητές. Εστιάζουμε στο επιστημονικό περιεχόμενο που παρουσιάζεται σε ορισμένες σκηνές στην ταινία. Εστιάζουμε στον τρόπο που παρουσιάζεται η επιστημονική γνώση, ελέγχουμε για τυχόν λάθη και σκεφτόμαστε πώς η επιστήμη μπορεί να ταιριάξει με τα συμφραζόμενα της τάξης. Επιλέγουμε και επεξεργαζόμαστε μικρές σκηνές, κατάλληλες για τη διδασκαλία και την εκμάθηση της επιστήμης. Χρησιμοποιούμε αυτά τα επεισόδια για να οργανώσουμε δραστηριότητες στην τάξη, που βασίζονται σε επιλεγμένα επεισόδια της ταινίας, ως ένα πολιτιστικό εργαλείο για να εντάξουμε το επιστημονικό περιεχόμενο και να παρακινήσουμε τους μαθητές στις τάξεις της επιστήμης. Προτεινόμενες Ταινίες: Ιστοσελίδες:

24 Μέρος VI: Δείγμα Διαθεματικής Διδακτικής Ενότητας της ΕΦ από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Ο κάθε εταίρος του έργου σχεδίασε ένα κύκλο διαθεματικών διδακτικών ενοτήτων ΕΦ, περιγράφοντας μια σειρά αλληλοσυνδεόμενων μαθημάτων που χρησιμοποιούν ένα ή περισσότερα κείμενα επιστημονικής φαντασίας, προκειμένου να επιτύχουν τους εκπαιδευτικούς στόχους, σε διάφορα θέματα του αναλυτικού προγράμματος. Οι διδακτικές ενότητες περιλαμβάνουν: - Τεχνικά στοιχεία της ενότητας (π.χ. τίτλος, ποιος ανέπτυξε την ενότητα, χώρα, ηλικία και τάξη μαθητών, θεματική περιοχή) - Παρουσίαση ιστοριών επιστημονικής φαντασίας που χρησιμοποιήθηκαν στο μάθημα (βιβλιογραφικές αναφορές των ιστοριών και περιλήψεις) - Γενικούς στόχους κατά μάθημα - Γενική παρουσίαση της ενότητας (με τα θέματα και τα μαθήματα) - Λεπτομερή σχέδια μαθημάτων για διάφορα μαθήματα (με τίτλο μαθήματος, στόχους, δραστηριότητες και αξιολόγηση) 24

25 Τίτλος ενότητας: Δυστοπίες - "Εφιάλτες & Οράματα" Αναπτύχθηκε από: CARDET Χώρα: Κύπρος Ηλικίες: Τάξη: έκτη τάξη, δημοτικό σχολείο Θεματικές περιοχές: Λογοτεχνία, Επιστήμη, Αγωγή ζωής Ιστορία Επιστημονικής Φαντασίας Βιβλιογραφική αναφορά DuPrau, J. Trans. Megaloude, F. (2011) 1 ο Βιβλίο: Υπόγεια Πολιτεία [The City of Ember] ISBN: Περίληψη Αυτή είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη σειρά βιβλίων επιστημονικής φαντασίας που έχει μεταφραστεί στα Ελληνικά και άλλες γλώσσες. Πολλές εκατοντάδες χρόνια πριν, η υπόγεια πολιτεία δημιουργήθηκε από τους οικοδόμους για να περιέχει όλα τα απαραίτητα για την ανθρώπινη επιβίωση. Πέτυχε, αλλά τώρα οι αποθήκες είναι σχεδόν άδειες από τρόφιμα, οι καλλιέργειες είναι κατεστραμμένες, η διαφθορά εξαπλώνεται μέσα στην πόλη και το χειρότερο από όλα υπάρχουν διακοπές ηλεκτρικού ρεύματος. Σύντομα, η υπόγεια πολιτεία θα βυθιστεί στο σκοτάδι. Αλλά όταν τα δύο παιδιά, η Λίνα και ο Ντουν, ανακάλυψαν κάποια κομμάτια της επιστολής του αρχιμάστορα, άρχισαν να αναρωτιούνται αν θα μπορούσε να υπάρξει μια διέξοδος από την υπόγεια πολιτεία. Μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν τις λέξεις που γράφτηκαν πολύ παλιά και να βρούν ένα νέο μέλλον για τον καθένα; Μήπως θα τους ακούσουν οι άνθρωποι της υπόγειας πολιτείας; Pages: 280 ί 25

26 Για το μάθημα της Λογοτεχνίας Αναμένεται να γίνει διδασκαλία τουλάχιστο μιας ενότητας Επιστημονικής Φαντασίας στην έκτη τάξη στην Κύπρο (11-12 ετών). Οι επιλεγμένες ιστορίες και οι προτεινόμενες δραστηριότητες εξυπηρετούν τους ακόλουθους γενικούς στόχους που περιγράφονται στο αναλυτικό πρόγραμμα: Ενημέρωση των μαθητών για τους διάφορους "κώδικες" που χρησιμοποιούνται στο κειμενικό είδος της επιστημονικής φαντασίας. Ενθάρρυνση των μαθητών για να αντιμετωπίσουν την ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων, όπως το παιχνίδι με τη φαντασία και να αναπτύξουν μια θετική στάση προς αυτή. Παρότρυνση των μαθητών να αναγνωρίσουν και να προβληματιστούν κριτικά για την κριτική ή ακόμα και ανατρεπτική φύση των ιστοριών επιστημονικής φαντασίας. Υποστήριξη των μαθητών στη δημιουργία συνδέσεων μεταξύ της λογοτεχνίας για την Επιστημονική Φαντασία και την τεχνολογική ανάπτυξη, καθώς και οι δύο δημιουργούν «εικονικές πραγματικότητες» και «προβλέπουν το μέλλον." Δεδομένου ότι το αναλυτικό πρόγραμμα απαιτεί διεπιστημονικές προσεγγίσεις, σε αυτή την ενότητα αναπτύσσονται επίσης διεπιστημονικές συνδέσεις μεταξύ της Λογοτεχνίας και της Αγωγής Ζωής Για το μάθημα της Επιστήμης Αναμένεται να γίνει διδασκαλία τουλάχιστο μιας ενότητας Επιστημονικής Φαντασίας στην έκτη τάξη στην Κύπρο (11-12 ετών). Οι επιλεγμένες ιστορίες και οι προτεινόμενες δραστηριότητες εξυπηρετούν τους ακόλουθους γενικούς στόχους όπως περιγράφονται στο αναλυτικό πρόγραμμα: o Οι μαθητές να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες και τα θέματα που προκύπτουν από τα δικά τους ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες. o o o Οι μαθητές να αναγνωρίσουν τη φύση της Επιστήμης και τη συμβολή της στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Υποστήριξη των μαθητών για να αναπτύξουν αξίες, στάσεις και συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν τους δημοκρατικούς πολίτες του σήμερα. Οι μαθητές να αποκτήσουν το αναγκαίο υπόβαθρο που θα τους επιτρέψει να σχηματίσουν ενημερωμένες απόψεις, να συμμετέχουν σε συζητήσεις ως ενεργοί πολίτες και να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την Επιστήμη και τις καθημερινές εφαρμογές της. 26

27 o o o Υποστήριξη των μαθητών για την ανάπτυξη θετικών θέσεων προς τις επιστημονικές διαδικασίες, τους θεσμούς και των δυνατοτήτων τους για να βελτιώσουν την κοινωνία και το περιβάλλον. Υποστήριξη των μαθητών στην ανάπτυξη ερευνητικών δεξιοτήτων, κριτικής και δημιουργικής σκέψης, καθώς και δεξιοτήτων συζήτησης και τη λήψης αποφάσεων. Υποστήριξη των μαθητών για την ανάπτυξη δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη διαχείριση και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης στην καθημερινή ζωή, καθώς και τις δεξιότητες που απαιτούνται για να ασχοληθούν με κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα σχετικά με την επιστήμη. Δεδομένου ότι το αναλυτικό πρόγραμμα απαιτεί διεπιστημονικές προσεγγίσεις, σε αυτή την ενότητα αναπτύσσονται επίσης διεπιστημονικές συνδέσεις μεταξύ της Λογοτεχνίας και της Αγωγής Ζωής Για το μάθημα της Αγωγής Ζωής Αναμένεται να γίνει διδασκαλία τουλάχιστο μιας ενότητας Επιστημονικής Φαντασίας στην έκτη τάξη στην Κύπρο (11-12 ετών). Οι επιλεγμένες ιστορίες και οι προτεινόμενες δραστηριότητες εξυπηρετούν τους ακόλουθους γενικούς στόχους όπως περιγράφονται στο αναλυτικό πρόγραμμα: o Οι μαθητές να κατανοήσουν τους τρόπους αυτοπροστασίας και προστασίας των άλλων στην καθημερινή τους ζωή, τόσο στο άμεσο όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον τους. o o Οι μαθητές να ενεργούν κατηγορηματικά και συλλογικά, προκειμένου να βελτιώσουν τις προσωπικές επιλογές που πρέπει να κάνουν, τόσο στο άμεσο όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον τους. Οι μαθητές να συμμετέχουν ενεργά στη βελτίωση του περιβάλλοντος. Δεδομένου ότι το αναλυτικό πρόγραμμα απαιτεί διεπιστημονικές προσεγγίσεις, σε αυτή την ενότητα αναπτύσσονται επίσης διεπιστημονικές συνδέσεις μεταξύ της Λογοτεχνίας και της Αγωγής Ζωής 27

28 Αντικείμενο Μάθημα 1 (40 λεπτά) Μάθημα 2 (40 λεπτά) Μάθημα 3 (40 λεπτά) Λογοτεχνία Εισαγωγή Εισαγωγή στην επιστημονική φαντασία, δυστοπικές ιστορίες και το πρώτο βιβλίο που διαβάζουμε «Η Υπόγεια Πολιτεία». Βοηθώντας την Υπόγεια Πολιτεία Οι μαθητές σκέφτονται σαν επιστήμονες ή όπως οι ήρωες του μυθιστορήματος και προσπαθούν να βρουν λύσεις στο πρόβλημα που η υπόγεια πολιτεία αντιμετωπίζει, προκειμένου να σώσουν την πόλη και τους πολίτες. Εφαρμογή της γνώσης σε πραγματικά προβλήματα της ζωής Οι μαθητές χρησιμοποιούν τις γνώσεις που αποκτήθηκαν από το μάθημα και την αφήγηση επιστημονικής φαντασίας σε πραγματικά προβλήματα της ζωής. Επιστήμη Εισαγωγή στην ενέργεια και τις διάφορες μορφές ενέργειας Εισαγωγή στην Ενέργεια και τις διάφορες μορφές ενέργειας, με βάση το πρόβλημα της ηλεκτρικής ενέργειας που υπάρχει στο μυθιστόρημα. Ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Η προστασία του περιβάλλοντος και ο ρόλος των ανανεώσιμων και μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αγωγή ζωής Η καταστροφή του περιβάλλοντος και ο ρόλος της ανθρώπινης φυλής Η καταστροφή του κόσμου και η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ασφαλούς τόπου στο μυθιστόρημα, σε σχέση με την καταστροφή του περιβάλλοντος και στην πραγματική ζωή, και το ρόλο της ανθρώπινης φυλής. Τα δικαιώματά μας και ο ρόλος των ηγετών Τα δικαιώματα των πολιτών και των νέων για τις αποφάσεις τους και ο ρόλος των ηγετών στη ζωή μας. μάθημα της Λογοτεχνίας 28

29 Μάθημα 1 Εισαγωγή (40 λεπτά) Οι Οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητα: Ζωή σε άλλους τόπους (κείμενο κατανόησης και παραγωγή λόγου) Γενικές οδηγίες στον εκπαιδευτικό: Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να υπενθυμίσει τους μαθητές για τις πληροφορίες που δόθηκαν στο πρώτο μέρος του βιβλίου, "Οι οδηγίες", οι οποίες είναι πολύ σημαντικές για την εξέλιξη της πλοκής ΣΤΟΧΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 1. Εντοπίσουν μερικά από τα χαρακτηριστικά επιστημονικής φαντασίας στις ιστορίες επιστημονικής φαντασίας. 2. Αναγνωρίσουν δυστοπικές και ουτοπικές ιστορίες. 3. Ενδιαφερθούν και να συμμετέχουν στην ανάγνωση και τη συζήτηση σχετικά με την πρώτη ιστορία της ενότητας. Κριτική σκέψη, λήψη αποφάσεων Συζήτηση, αφήγηση, καταιγισμός ιδεών 1. Οι μαθητές διαβάζουν τις περιλήψεις των 3-5 ιστοριών επιστημονικής φαντασίας και σκέφτονται τα κοινά χαρακτηριστικά τους. Τι τους κάνει να είναι επιστημονικής φαντασίας; Τι είναι επιστημονική φαντασία; 2. Οι μαθητές στη συνέχεια εξετάζουν τους ορισμούς «επιστημονική φαντασία», «ουτοπία» και «δυστοπία» σε διάφορα λεξικά. 3. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει τους ακόλουθους ορισμούς: Επιστημονική Φαντασία: «Φαντασία βασισμένη σε ένα φανταστικό μέλλον επιστημονικής ή τεχνολογικής προόδου και στις σημαντικές κοινωνικές ή περιβαλλοντικές αλλαγές, που συχνά απεικονίζουν το 29

30 χώρο ή το χρόνο ταξιδιού και τη ζωή σε άλλους πλανήτες" ("Oxford English Dictionary", 2013). Ουτοπική Φαντασία: Η ουτοπία είναι μια φανταστική κοινωνία, στην οποία τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά προβλήματα του κόσμου μας έχουν ουσιαστικά επιλυθεί, δημιουργώντας μια βέλτιστη διάρκεια ζωής για όλους τους πολίτες της κοινωνίας. Ο όρος «ουτοπία» επίσης μερικές φορές χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα έργο της ουτοπικής φαντασίας, δηλαδή, ένα φανταστικό έργο του οποίου ο κύριος στόχος είναι η περιγραφή μιας τέτοιας ιδανικής κοινωνίας. Ενώ οι ουτοπίες συχνά δραματοποιούν κυριολεκτικά την ιδέα του συγγραφέα για το τι θα συνιστούσε μια ιδανική κοινωνία, συχνά εξυπηρετούν επίσης μια σατιρική λειτουργία που έχει σχεδιαστεί περισσότερο για να τονίσει και να ασκήσει κριτική στις πτυχές του κόσμου του συγγραφέα από το να προτείνει μια εναλλακτική λύση. Δυστοπική Φαντασία: Αν μια ουτοπία είναι μια φανταστική ιδανική κοινωνία που ονειρεύεται έναν κόσμο στον οποίο τα σημερινά κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα έχουν επιλυθεί, τότε μια δυστοπία είναι ένας φανταστικός κόσμος στον οποίο το όνειρο έχει γίνει εφιάλτης. Επίσης γνωστές ως αντι-ουτοπίες, οι δυστοπίες συχνά σχεδιάζονται για να κρίνουμε τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων μορφών ουτοπικής σκέψης. Ωστόσο, η δυστοπική φαντασία τείνει να έχει μια ισχυρή σατιρική διάσταση που έχει σχεδιαστεί για να γίνεται προειδοποίηση για τις πιθανές συνέπειες ορισμένων από τις τάσεις στον πραγματικό κόσμο του σήμερα. 4. Οι μαθητές κοιτάζουν το εξώφυλλο του βιβλίου, διαβάζουν τον τίτλο και το όνομα του συγγραφέα, και κοιτάζουν την εικόνα, προσπαθώντας να απαντήσουν στα ερωτήματα: «Ποιο νομίζετε θα είναι το περιεχόμενο του βιβλίου; Θα είναι σοβαρό ή χιουμοριστικό;» Συζητούν τις απαντήσεις τους με την υπόλοιπη τάξη. 5. Οι μαθητές βλέπουν το trailer της ταινίας "Υπόγεια Πολιτεία", προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα: «Γιατί είναι επιστημονικής φαντασίας;» «Είναι ουτοπική ή δυστοπική αφήγηση;», «Μπορείτε να αναγνωρίσετε το σκηνικό και τους χαρακτήρες;» 6. Επίσης δημιουργούν μια λίστα σε εφημερίδες με ερωτήσεις για συλλογισμό, αφού δουν το trailer της 30

31 ταινίας για δεύτερη φορά. 7. Ο εκπαιδευτικός διαβάζει μεγαλόφωνα τις " Οδηγίες χρήσης" και το πρώτο κεφάλαιο «Assignment Day". 8. Μετά την ανάγνωση, οι μαθητές γράφουν στις εφημερίδες τους και συζητούν για το ποιες από τις ερωτήσεις τους έχουν απαντηθεί, ποιες δεν έχουν απαντηθεί, και ποια νέα ερωτήματα δημιουργήθηκαν. 9. Οι μαθητές, επίσης, απαριθμούν και μοιράζονται αυτά που έχουν μάθει για την επιστημονική φαντασία και τα υποείδη της. Ο εκπαιδευτικός ανακεφαλαιώνει. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η κατανόηση των μαθητών για την επιστημονική φαντασία και τα υποείδη της ουτοπικής και δυστοπικής φαντασίας αξιολογούνται κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας με το trailer της ταινίας και με τη δραστηριότητα ανακεφαλαίωσης στο τέλος. Μάθημα 2: Βοηθώντας την Υπόγεια Πολιτεία (40 λεπτά) Οι Οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητα: Ζωή σε άλλους τόπους (κείμενο κατανόησης και παραγωγή λόγου) ΣΤΟΧΟΙ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 1. Καταγράψουν την κατανόηση / τις γνώσεις τους με τη δημιουργία αφισών. 2. Δείξουν την κατανόηση από τη σύνταξη μιας έκθεσης. 3. Χρησιμοποιούν λογοτεχνικά κείμενα, όπως πηγές 31

32 πληροφοριών. 4. Εφαρμόζουν αυτά που έχουν μάθει σε καθημερινά προβλήματα. 5. Προσδιορίσουν ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν μέσα από τις επιστημονικές έρευνες. ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Δημιουργική σκέψη, Κριτική σκέψη, λήψη αποφάσεων Ομαδικά έργα, επίλυση προβλημάτων, μελέτες περίπτωσης, παρουσιάσεις μαθητών Λογοτεχνία - Επιστήμη Αγωγή Ζωής 1. Παιχνίδι ρόλων: Η Υπόγεια Πολιτεία χτίστηκε όταν οι άνθρωποι ανησυχούσαν ότι η ανθρώπινη φυλή δεν θα μπορούσε να επιζήσει, αλλά ο συγγραφέας δεν εξηγεί τι ακριβώς είχε συμβεί για να προκαλέσει τη δημιουργία της πόλης. Οι μαθητές εντοπίζουν τα γεγονότα που ανάγκασαν την κοινότητα να κινηθεί υπόγεια. Η τάξη αποτελείται από 4 ή 5 ομάδες μαθητών και κάθε ομάδα ετοιμάζει ένα διάλογο (η πλοκή θα πρέπει να βασίζεται στην προηγούμενη ζωή των ανθρώπων, όταν προέκυψε η ανάγκη της δημιουργίας της Υπόγειας Πολιτείας). Κάθε ομάδα παίρνει κάποιο χρόνο για να εκτελέσει τους ρόλους μπροστά από την υπόλοιπη τάξη, κάνοντας συζήτηση και διάλογο σχετικά με το θέμα της καταστροφής της Γης και την ανάγκη για τη δημιουργία μιας νέας και ασφαλής πόλης. Όλοι οι μαθητές λαμβάνουν μέρος σε αυτό το παιχνίδι ρόλων. 2. Επίλυση προβλήματος: Οι μαθητές χωρίζονται σε 3 ή 4 ομάδες. Ο εκπαιδευτικός τους θυμίζει το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Υπόγεια Πολιτεία: το ηλεκτρικό πρόβλημα (η πόλη ξέμεινε από προμήθειες και η γεννήτρια που παρέχει το φως και τη δύναμη δεν λειτουργεί σωστά). Οι μαθητές θα διεξάγουν μια διαδικτυακή έρευνα και με βάση τα όσα έχουν μάθει στην Επιστήμη προσπαθούν να 32

33 καταλήξουμε σε πιθανές λύσεις (μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες από τα βιβλία επιστήμης του σχολείου ή από το υλικό που τους θα τους δώσει ο εκπαιδευτικός). Θα πρέπει να έχετε κατά νου ότι θα πρέπει να σκέφτονται και να δρουν ως ενεργοί πολίτες, οι οποίοι ενδιαφέρονται για την προστασία του περιβάλλοντός τους (μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη γνώση που αποκτήθηκε από την Αγωγή Ζωής - ενότητα: αξίες της ζωής). Οι μαθητές στη συνέχεια θα γράψουν μια επιστολή προς τον δήμαρχο της Υπόγειας Πολιτείας στην οποία θα προτείνουν 2 ή 3 πιθανές λύσεις, προτείνοντάς του να δεχτεί τη βοήθειά τους, προκειμένου να προστατεύσουν την πόλη τους. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Οι μαθητές κατανοούν τους «κώδικες» της αφήγησης και είναι σε θέση να κάνουν εισηγήσεις για το πώς να λύσουν τα πραγματικά προβλήματα της ζωής, με βάση τις γνώσεις που αποκτήθηκαν από το μάθημα. Αυτό θα αξιολογηθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος και με βάση τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων. Το ενδιαφέρον και η εμπλοκή των μαθητών θα είναι εμφανής στην προθυμία τους να ακούσουν την μεγαλόφωνη ανάγνωση και να διαβάσουν τα επόμενα κεφάλαια ατομικά μέσα στις επόμενες ημέρες (κάποιος διδακτικός χρόνος θα διατεθεί για σιωπηλή ανάγνωση της ιστορίας). 33

34 Μάθημα 3: Εφαρμογή της γνώσης σε πραγματικά προβλήματα της ζωής (40 λεπτά) Οι Οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητα: Ζωή σε άλλους (κείμενο κατανόησης και παραγωγή λόγου) Γενικές οδηγίες για τον εκπαιδευτικό: Για τις δύο δραστηριότητες αυτού του μαθήματος, ο εκπαιδευτικός πρέπει να υπενθυμίσει τους μαθητές της ενότητας «Αξίες της ζωής» από το μάθημα της Αγωγής Ζωής, καθώς και το ρόλο και τις υποχρεώσεις των ενεργών πολιτών από την ενότητα «Δικαιώματα και Υποχρεώσεις» και από την Αγωγή Ζωής. ΣΤΟΧΟΙ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 6. Καταγράψουν την κατανόηση / τις γνώσεις τους με τη δημιουργία αφισών. 7. Δείξουν την κατανόηση από τη σύνταξη μιας έκθεσης. 8. Εφαρμόζουν αυτά που έχουν μάθει σε καθημερινά προβλήματα. 9. Ενημερωθούν για τα περιβαλλοντικά προβλήματα 1. Εργαστούν συνεργατικά σε μικρές περιβαλλοντικές ομάδες ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Δημιουργική σκέψη, Κριτική σκέψη, λήψη αποφάσεων Ομαδικά έργα, επίλυση προβλημάτων, μελέτες περίπτωσης, παρουσιάσεις μαθητών Λογοτεχνία Αγωγή Ζωής 1. Δραστηριότητα επίλυσης προβλημάτων: Η Υπόγεια Πολιτεία έχει πολλά προβλήματα. Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα είναι ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα και την πνευματική ανάπτυξη. Οι μαθητές γράφουν έκθεση για το θέμα αυτό. Η έκθεση θα πρέπει να καθορίσει το πρόβλημα 34

35 και πώς βλάπτει τους νέους, και ως εκ τούτου ολόκληρη την κοινωνία και το περιβάλλον (αφού οι μαθητές δεν ενδιαφέρονται για την προστασία του περιβάλλοντος και της κοινότητά τους) και θα περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις πιθανές λύσεις. Οι μαθητές παρουσιάζουν την εργασία και τις σκέψεις τους στην υπόλοιπη τάξη κατά το επόμενο μάθημα. 2. Ομαδικό έργο: Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες. Φαντάζονται ότι μπορούν να μπουν σε μια μηχανή του χρόνου και να ταξιδέψουμε στο μέλλον. Προσπαθούν να σκεφτούν και να συζητήσουν με τους συμμαθητές της ομάδας τους πώς θα ήθελαν η χώρα /η κοινότητά τους να είναι στο μέλλον. Οι μαθητές συζητούν επίσης πώς ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος. Για κατοίκον εργασία, θα πρέπει να προετοιμάσουν με την ομάδα τους, μια αφίσα του κόσμου στο μέλλον και να την παρουσιάσουν στους συμμαθητές τους κατά το επόμενο μάθημα. Επίσης, μπορούν να διαβάσουν τα επόμενα κεφάλαια του βιβλίου και να τα συζητήσουν με την υπόλοιπη τάξη τις επόμενες ημέρες. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Το ενδιαφέρον και η συμμετοχή των μαθητών θα είναι εμφανή από την προθυμία τους να παρακολουθήσουν την ταινία ή / και να διαβάσουν τα επόμενα κεφάλαια ξεχωριστά κατά τη διάρκεια των επόμενων ημερών. Επίσης, θα φαίνεται και από τη συμμετοχή τους στη συζήτηση. Επιστήμης 35

36 Μάθημα 1: Εισαγωγή στην ενέργεια και τις διάφορες μορφές ενέργειας Οι οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητα: Ενέργεια ΣΤΟΧΟΙ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 1. Αναγνωρίσουν και να αναπτύξουν βασικές γνώσεις σχετικά με τις διάφορες μορφές ενέργειας. 2. Αναγνωρίζουν και να διακρίνουν τις πηγές ηλεκτρικής ενέργειας σε ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές, να τις αξιολογούν και να έχουν μια άποψη για τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. 3. Συνεργάζονται σε μια μικρή ομάδα. 4. Δείχνουν κατανόηση με την προετοιμασία μιας παρουσίασης. 5. Επιλέξουν και να ενσωματώσουν πληροφορίες από ηλεκτρονικές και έντυπες πηγές για να απαντήσουν σε ερωτήσεις και να λύσουν πραγματικά ή φανταστικά προβλήματα. ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Ομαδικό έργο, έρευνα Συζήτηση, παρουσιάσεις μαθητών Επιστήμη - Λογοτεχνία 1. Ο εκπαιδευτικός θυμίζει τους μαθητές το πρόβλημα της ηλεκτρικής ενέργειας που έχει δημιουργηθεί στο μυθιστόρημα "Η Υπόγεια Πολιτεία". 2. Οι μαθητές συζητούν τις σκέψεις τους σχετικά με το γιατί η ενέργεια είναι σημαντική στη ζωή μας. 36

37 3. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει στους μαθητές τις διάφορες μορφές ενέργειας (κινητική, μηχανική, χημική, ηλεκτρική, μαγνητική, θερμική κλπ). 4. Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές "Πώς είναι η ενέργεια που παράγεται στην Κύπρο;" (οι μαθητές βρίσκουν την απάντηση από τα βιβλία τους ή μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες στο Διαδίκτυο). 5. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες. Χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο, ψάχνουν για τις βασικές αρχές της ηλεκτρικής ενέργειας, για τους λόγους που κάνουν την ηλεκτρική ενέργεια σημαντική στη ζωή μας, πώς λειτουργεί, που την ανακάλυψε, κλπ. Παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στην υπόλοιπη τάξη. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η κατανόηση των μαθητών για τις διάφορες μορφές ενέργειας θα πρέπει να αξιολογηθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος και με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας που θα διενεργήσουν. Mάθημα 2: Ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Οι οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητα: Ενέργεια ΣΤΟΧΟΙ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 1. Επιλέξουν και να ενσωματώσουν στοιχεία από ηλεκτρονικές και έντυπες πηγές για να απαντήσουν σε ερωτήσεις και να επιλύσουν πραγματικά ή φανταστικά προβλήματα. 2. Προσδιορίσουν ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν μέσα από επιστημονικές έρευνες. 3. Σχεδιάσουν και τη διεξάγουν μια επιστημονική έρευνα. 4. Ενημερωθούν για τα περιβαλλοντικά ζητήματα. 37

38 ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 5. Αναπτύξουν μια στάση που προωθεί την προστασία του περιβάλλοντος. 6. Δείξουν την κατανόηση με τη σύνταξη μιας έκθεσης, την προετοιμασία μιας παρουσίασης ή τη δημιουργία μίας αφίσας. 7. Συνεργαστούν σε μια μικρή ομάδα. Ομαδικό έργο, έρευνα, κριτική σκέψη, λύση προβλήματος Συζήτηση, παρουσιάσεις μαθητών, ομαδική δραστηριότητα Επιστήμη Αγωγή Ζωής 1. Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να φανταστούν πώς έμοιαζε ο κόσμος όταν προέκυψε η ανάγκη για τη δημιουργία της Υπόγειας Πολιτείας (οι μαθητές θα πρέπει να περιγράψουν λεπτομερώς πώς φαντάζονται την πόλη και το περιβάλλον). 2. Ο εκπαιδευτικός δείχνει εικόνες και παρουσιάζει τα αποτελέσματα της ρύπανσης του περιβάλλοντος. 3. Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές, αν αυτές οι εικόνες παρουσιάζουν τον κόσμο πριν από τη δημιουργία της Υπόγειας Πολιτείας. 4. Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να περιγράψουν πώς νομίζουν θα μπορούσαν να προστατεύσουν το περιβάλλον, με βάση τον παράγοντα της ενέργειας. 5. Οι μαθητές κάνουν ένα καταιγισμό ιδεών και προσπαθούν να βρουν πιθανές λύσεις. 6. Ο εκπαιδευτικός κάνει μια εισαγωγή στις ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. 7. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες και διεξάγουν έρευνα μέσω του διαδικτύου για τις ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ανατίθεται σε κάθε ομάδα να βρει πληροφορίες για μία από τις πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή ενέργεια, αιολική ενέργεια, υδροηλεκτρική ενέργεια, γεωθερμική ενέργεια, πυρηνική ενέργεια) και παρουσιάζει πώς οι πολίτες μπορούν να δράσουν και να 38

39 χρησιμοποιήσουν αυτή την πηγή ενέργειας για την προστασία του περιβάλλοντος και του κόσμου (με βάση αυτά που έχουν μάθει στη Αγωγή Ζωής). Έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν τον τρόπο που θα ήθελαν να παρουσιάσουν τα αποτελέσματά τους (αφίσα, έκθεση, παρουσίαση σε power point). ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η κατανόηση των μαθητών για τις ανανεώσιμες και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το ενεργειακό πρόβλημα θα αξιολογηθεί κατά τη διάρκεια του μαθήματος και με βάση τη συμμετοχή τους στη συζήτηση και τα αποτελέσματα της τελικής δραστηριότητας. Η κατανόηση των μαθητών σχετικά με τη διαδικασία της έρευνας θα αξιολογηθεί τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά την διεξαγωγή της έρευνας. Μάθημα 1: Η καταστροφή του περιβάλλοντος και ο ρόλος της ανθρώπινης φυλής Οι Οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητες: Δικαιώματα και Υποχρεώσεις / Οικονομική και επαγγελματική εκπαίδευση ΣΤΟΧΟΙ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 1. Ενημερωθούν για τα περιβαλλοντικά ζητήματα. 2. Αναπτύξουν μια στάση που προωθεί την προστασία του περιβάλλοντος και την ειρήνη. 3. Καταγράψουν την κατανόηση / γνώσεις τους με τη δημιουργία εικόνων. 4. Συνεργαστούν σε μια μικρή ομάδα. 5. Χρησιμοποιήσουν λογοτεχνικά κείμενα, όπως πηγές πληροφοριών. 6. Προσδιορίσουν τις ερωτήσεις που μπορούν να 39

40 απαντηθούν μέσα από τις επιστημονικές έρευνες. ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Έρευνα, κριτική σκέψη, δημιουργικότητα, ανταλλαγή απόψεων Καταιγισμός ιδεών, συζήτηση, ομαδικό έργο, παρουσιάσεις μαθητών Αγωγή Ζωής Επιστήμη - Λογοτεχνία 1. Ο εκπαιδευτικός θέτει το θέμα της καταστροφής του περιβάλλοντος και τη συνδέει με το βιβλίο "Υπόγεια πολιτεία". 2. Ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει μερικές εικόνες των κατεστραμμένων κοινοτήτων και του περιβάλλοντος και ζητά από τους μαθητές να προσδιορίσουν την αιτία που προκάλεσε την καταστροφή (οι εικόνες δείχνουν τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής μόλυνσης, τη θαλάσσια ρύπανση - διαρροές πετρελαίου, την ατμοσφαιρική ρύπανση, τις καταστροφές που προκαλούνται από τους πολέμους). 3. Δραστηριότητα σκέψη-συνεργασία-ανταλλαγή: Οι μαθητές σκέφτονται και εντοπίζουν τους λόγους της καταστροφής του περιβάλλοντος και ποιος είναι υπεύθυνος για την κατάσταση αυτή, με βάση την αφήγηση και τις σκέψεις και γνώσεις τους. Στη συνέχεια, κάθε μαθητής βρίσκει ένα συμμαθητή για να συζητήσουν τις σκέψεις τους, να κάνουν καταιγισμό ιδεών και να καταλήξουν σε μια κοινή απόφαση (ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί τους μαθητές κατά τη διάρκεια του καταιγισμού ιδεών). Οι μαθητές παρουσιάζουν τις σκέψεις τους στην υπόλοιπη τάξη. 4. Οι μαθητές συζητούν το ρόλο και τις υποχρεώσεις των ανθρώπων όσον αφορά την προστασία του 40

41 περιβάλλοντος. 5. Ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο, να διεξάγουν έρευνα, να βρουν περισσότερες φωτογραφίες των κατεστραμμένων κοινοτήτων και να κάνουν μια αφίσα με μερικές από αυτές τις φωτογραφίες για έναν από τους προαναφερόμενους λόγους που προκαλούν την καταστροφή. Επίσης, οι μαθητές θα πρέπει να ενσωματώσουν στις αφίσες τους τις μορφές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως ηλιακή ενέργεια, αιολική, υδροηλεκτρική ενέργεια, κ.λπ., οι οποίες μπορεί να είναι χρήσιμες για την προστασία του περιβάλλοντος (μπορούν να χρησιμοποιήσουν πληροφορίες από την Επιστήμη). Οι μαθητές θα παρουσιάσουν τις αφίσες τους στην υπόλοιπη τάξη. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η κατανόηση των μαθητών για τους λόγους που οδηγούν στην καταστροφή του περιβάλλοντος θα αξιολογηθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος και με βάση τη συμμετοχή τους στη συζήτηση. Η κατανόηση των μαθητών για το ρόλο και τις υποχρεώσεις των ανθρώπων θα αξιολογηθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος και με βάση τη συμμετοχή τους στη συζήτηση και τα αποτελέσματα της τελικής δραστηριότητας. 41

42 Μάθημα 2: Τα δικαιώματά μας και ο ρόλος των ηγετών Οι Οδηγίες και το κεφάλαιο 1 Assignment Day του βιβλίου Υπόγεια Πολιτεία (σελ ) Ενότητες: Αξίες της ζωής / Δικαιώματα και Υποχρεώσεις / Οικονομική και επαγγελματική εκπαίδευση ΣΤΟΧΟΙ Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: 1. Υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους και να γνωρίζουν τις υποχρεώσεις τους ως πολίτες. 2. Χρησιμοποιήσουν λογοτεχνικά κείμενα, όπως πηγές πληροφοριών. 3. Αρχίσουν να σκέφτονται για το μέλλον τους και τις επαγγελματικές τους ευκαιρίες. 4. Συνεργάζονται σε μια μικρή ομάδα. ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Έρευνα, κριτική σκέψη, δημιουργικότητα, ανταλλαγή απόψεων Παίξιμο ρόλου, καταιγισμός ιδεών, μελέτη περίπτωσης Αγωγή ζωής - Λογοτεχνία 1. Ο εκπαιδευτικός ξεκινά μια συζήτηση σχετικά με τα επαγγελματικά ενδιαφέροντα των μαθητών, και την καριέρα που θα ήθελαν να ακολουθήσουν στο μέλλον. 2. Οι μαθητές συζητούν τα επαγγελματικά τους ενδιαφέροντα. 3. Παιχνίδι ρόλων: Στο μυθιστόρημα «Υπόγεια Πολιτεία», δίνεται στους μαθητές μια εργασία για τα επόμενα τρία χρόνια της ζωής τους. Φανταστείτε ότι είστε μαθητής-πολίτης της υπόγεια πολιτείας και ότι ο δήμαρχος σας αναθέτει μια δουλειά που θα καθορίσει 42

43 το μέλλον σας. Οι μαθητές μοιράζουν τους ρόλους (μαθητές / δήμαρχος) και, μετά από ένα καταιγισμό ιδεών, αρχίζουν να παίζουν τους ρόλους τους (ο δάσκαλος καθοδηγεί τους μαθητές οι οποίοι θα πρέπει να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, να δείξουν την συμφωνία ή τη διαφωνία τους, τα συναισθήματα κλπ.). 4. Ο εκπαιδευτικός ζητά τη γνώμη των μαθητών σχετικά με το δήμαρχο και τον τρόπο που διοικεί την πόλη. 5. Σε μικρές ομάδες, οι μαθητές συζητούν το ρόλο της ηγεσίας στο μυθιστόρημα και στην πραγματική ζωή, και αν ο δήμαρχος ενήργησε ως ένα καλό παράδειγμα προς μίμηση. 6. Για κατοίκον εργασία, οι μαθητές αναλαμβάνουν να προετοιμάσουν ένα άρθρο σχετικά με το ρόλο των ηγετών και τους κινδύνους που μπορεί να προκληθούν στους πολίτες, όταν οι ηγέτες κάνουν κατάχρηση της εξουσίας τους, περιορίζοντας την ελευθερία και τα δικαιώματα των πολιτών, με βάση το μυθιστόρημα (οι μαθητές μπορεί να δίνουν πραγματικά παραδείγματα από τη ζωή). ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η κατανόηση των μαθητών για τους λόγους που τα δικαιώματά μας θα αξιολογηθούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος και με βάση τη συμμετοχή τους στη συζήτηση και το παιχνίδι ρόλων. 43

44 Μέρος VII: Μελέτη Περίπτωσης 44

45 Αποσπάσματα «Μάθαμε πολλά καινούργια πράγματα. Για παράδειγμα μάθαμε πώς να χρησιμοποιούμε διάφορα υλικά, έτσι ώστε να ετοιμάσουμε ένα οικολογικό αυτοκίνητο. Μάθαμε, επίσης, ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έτσι ώστε να αποφύγουμε τη ρύπανση της ατμόσφαιρας.» (Ομάδα Εστίασης με μαθητές) «Η Επιστημονική Φαντασία είναι ένα θέμα που προκάλεσε το ενδιαφέρον των μαθητών μου επειδή είναι οικείο. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ενσωματώσουν ακόμη την Επιστημονική Φαντασία σε διάφορα μαθήματα όπως είναι η Αγωγή Υγείας, η Περιβαλλοντική Αγωγή και τα Ελληνικά. Είναι ένα σύγχρονο και οικείο θέμα που ενδιαφέρει τους μαθητές μας.» (Συνέντευξη με εκπαιδευτικό) «Οι μαθητές ήθελαν να συμμετέχουν στις συζητήσεις και να εκφράζουν τις απόψεις τους κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Αν δεν ενδιαφέρονταν για το μάθημα, τότε δεν θα συμμετείχαν. Όλοι οι μαθητές συμμετείχαν κατά τη διάρκεια του μαθήματος και το απόλαυσαν.» Science Fiction in Education (Συνέντευξη με εκπαιδευτικό) Μελέτη Περίπτωσης - Κύπρος «Η απόδειξη ότι οι μαθητές μας έμαθαν κάτι χρήσιμο είναι το τελικό προϊόν του μαθήματος. Κάθε ομάδα δημιούργησε ένα μοντέλο οικολογικού αυτοκινήτου και τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα επειδή τα αυτοκίνητά τους δούλευαν. Οι μαθητές ήταν περήφανοι για τον εαυτό τους.» (Συνέντευξη με εκπαιδευτικό) ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ CARDET Λυκαβητού 29, (1 ος όροφος), 2401 Έγκωμη, Λευκωσία - Κύπρος Tηλ: (+357) Φαξ: (+357) info@cardet.org This project has been funded with support from the European Commission. This publication (communication) reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. [Project number: LLP-2012-CY-COMENIUS-CMP]

46 Επισκόπηση Εργου Ερευνητικά ευρήματα στον τομέα της διδασκαλίας της Επιστήμης εντοπίζουν κάποια ανησυχητικά στοιχεία: (1) αρνητική στάση, χαμηλή αυτοεκτίμηση και μειωμένο ενδιαφέρον για την επιστήμη και τα σχετικά με αυτή αντικείμενα, (2) χαμηλές επιδόσεις σε διεθνείς έρευνες για τον επιστημονικό γραμματισμό σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, (3) ανεπαρκείς και στερεοτυπικές αντιλήψεις για την επιστήμη και τους επιστήμονες και (4) άνιση πρόσβαση στην επιστημονική παιδεία σε σχέση με το φύλο, την εθνικότητα και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. Το έργο Science Fiction in Education (SciFiEd) έχει ως στόχο την απάμβλυνση των προβλημάτων που αναφέρονται πιο πάνω, με την παροχή εργαλείων κατάρτισης και συμβουλευτικής στους εκπαιδευτικούς, τα οποία θα τους βοηθήσουν να βελτιώσουν τη διδασκαλία τους, καθιστώντας την επιστήμη πιο ελκυστική στους μαθητές, συνδέοντάς την με πραγματικές καταστάσεις της ζωής και προωθώντας την πρόσβαση των κοριτσιών και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων στην επιστήμη. Η κεντρική ιδέα του έργου είναι να επιτευχθεί αυτό με την ενσωμάτωση αφηγήσεων επιστημονικής φαντασίας στη διδασκαλία της Επιστήμης, αφού διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι η εισαγωγή της αφήγησης στην επιστήμη βελτιώνει σημαντικά τη μνήμη, την κατανόηση και την παρώθηση των μαθητών. Η Επιστημονική Φαντασία έχει τη δυνατότητα να εμπλέκει τους μαθητές στις Θετικές Επιστήμες (π.χ Φυσική, Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές, κλπ) και να προκαλεί τη σκέψη τους πάνω σε θέματα που σχετίζονται με τις Κοινωνικές Επιστήμες. Η καινοτομία του έργου έγκειται στη διαθεματική προσέγγιση που προτείνει για εφαρμογή του Αναλυτικού Προγράμματος, μέσα από τη δυναμική ιστοριών επιστημονικής φαντασίας, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των μαθητών για την επιστήμη, την τεχνολογία και για ένα ολόκληρο φάσμα τομέων της γνώσης. Το έργο SciFiEd στοχεύει στο: Να εισάγει τους Ευρωπαίους εκπαιδευτικούς μαθητών ηλικίας 9-15, στο είδος της Επιστημονικής Φαντασία, καθώς και σε υποείδη της και να τους πείσει για τη λογοτεχνική και την παιδαγωγική της αξία. Να παρέχει στους εκπαιδευτικούς αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με καταξιωμένους διεθνείς και ευρωπαίους συγγραφείς που ασχολούνται με βιβλία Επιστημονικής Φαντασίας για παιδιά και νεαρούς ενήλικες, και πληροφορίες για βιβλία Επιστημονικής Φαντασίας που είναι διαθέσιμα στις χώρες-εταίρους. Να περιγράψει γενικές προσεγγίσεις, ειδικές μεθόδους και τεχνικές για τη διδασκαλία των βασικών ικανοτήτων και εννοιών μέσω της Επιστημονικής Φαντασίας στο μάθημα της Επιστήμης και σε άλλους σημαντικούς κλάδους του αναλυτικού προγράμματος. Να υποστηρίξει τους εκπαιδευτικούς στη χρήση ταινιών, πολυμέσων και τεχνολογιών Web 2.0 για την εισαγωγή της Επιστημονικής Φαντασίας στην εκπαίδευση. Να παρέχει στους εκπαιδευτικούς δείγματα διαθεματικών διδακτικών ενοτήτων με θέματα Επιστημονικής Φαντασίας, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν, αλλά επίσης και να λειτουργήσει ως πρότυπο για την κατασκευή νέων εκπαιδευτικών ενοτήτων. Να ταξινομήσει και να διαδώσει σχετικές πηγές σε Ευρωπαίους εκπαιδευτές. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΙΑΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ Το CARDET, σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς που παρακολούθησαν το απαραίτητο πρόγραμμα κατάρτισης, εφάρμοσαν τη διαθεματική διδακτική ενότητα που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου SciFiEd στο Α Δημοτικό Παλουριώτισσας. Τέσσερις εκπαιδευτικοί με πολλά χρόνια εμπειρίας συμμετείχαν στην εφαρμογή της διαθεματικής διδακτικής ενότητας με θέματα Επιστημονική Φαντασίας, με 63 μαθητές από τρεις τάξεις: δύο τάξης Στ Δημοτικού και μία τάξη Ε Δημοτικού. Η διδακτική ενότητα αποτελείτο από εννέα (9) διδακτικές περιόδους διάρκειας σαράντα λεπτών. Η ενότητα σχεδιάστηκε με βάση τις παιδαγωγικές αρχές της διαθεματικής προσέγγισης, εστιάζοντας στην αύξηση της συνείδησης των μαθητών σε θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον. Τα μαθήματα που εντάχθηκαν στην ενότητα ήταν αυτά των Ελληνικών (4 x 40 ), της Περιβαλλοντικής Αγωγής (1 x 40 ), της Αγωγής Υγείας (2 x 40 ) και του Σχεδιασμού και Τεχνολογίας (2 x 40 ). Ένα απόσπασμα από το βιβλίο επιστημονικής φαντασίας «Η Υπόγεια Πολιτεία» χρησιμοποιήθηκε για να εισάγει τους μαθητές στους παράγοντες που απειλούν το περιβάλλον και κατ επέκταση τη ζωή στη γη. Οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα αριθμό δραστηριοτήτων με πιο χαρακτηριστική και κερδοφόρα για αυτούς την κατασκευή αυτοκινήτων, τα οποία κινούνταν με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν βασίζονται στο διδακτικό υλικό που παραδόθηκε, στις συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς, στις ομάδες εστίασης με μαθητές, σε φωτογραφίες από την εφαρμογή και στις σημειώσεις παρατήρησης του ερευνητή. Αποτελέσματα Θετικά Ενδιαφέρον, δημιουργικό, «διαφορετικά» μαθήματα Θετική επίδραση σε εκπαιδευτικούς και μαθητές Προώθηση της ανακάλυψης και της δημιουργικής σκέψης των μαθητών Ενδιαφέρουσα προσαρμογή του είδους της Επιστημονικής Φαντασίας στο πλαίσιο της τάξης και της «μάθησης» Σύνδεση με πραγματικές καταστάσεις της ζωής Προώθηση της ενεργούς συμμετοχής, συνεργασίας, συζήτησης και της εποικοδομητικής συζήτησης ανάμεσα στους μαθητές Προώθηση της συνεργασίας και της οικοδόμησης της γνώσης ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς Προκλήσεις Έλλειψη χρόνου για την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων κατά τις προτιμήσεις των εκπαιδευτικών Έλλειψη υλικών και άλλων πόρων που οι εκπαιδευτικοί θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν. Απαιτείται προσπάθεια, δημιουργικότητα και καινοτομία για να ενσωματωθεί η Επιστημονική Φαντασία στους στόχους του Αναλυτικού Προγράμματος της χώρας φυσικά μπορεί να γίνει φτάνει να υπάρχει η θέληση! Η ενσωμάτωση της Επιστημονικής Φαντασίας στο Αναλυτικό Πρόγραμμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ίσως να έχει διαφορετικά αποτελέσματα. ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ Χρησιμοποιήστε τον Οδηγό και εργαλεία για την ενσωμάτωση της Επιστημονικής Φαντασίας και το υλικό κατάρτισης των εκπαιδευτικών Επιλέξτε έγκαιρα μία ομάδα που θα βοηθήσει στην ενσωμάτωση Χρησιμοποιήστε τα εργαλεία για να προγραμματιστείτε έγκαιρα Χρησιμοποιήστε μεθόδους ενεργούς διδασκαλίας (υπόδυση ρόλων, ολοκλήρωση μιας ιστορίας, κ.λπ.) Χρησιμοποιήστε μικρά σε διάρκεια βίντεο από το YouTube Δώστε το βιβλίο στους μαθητές από πριν και ζητήστε τους να το διαβάσουν όλο Εντάξτε τους μαθητές από την αρχή Επιλέξτε τα βιβλία Επιστημονικής Φαντασίας με βάση τους στόχους σας Προσαρμόστε τις αγαπημένες σας δραστηριότητες ενσωματώνοντας σε αυτές την Επιστημονική Φαντασία Δοκιμάστε νέα πράγματα, πειραματιστείτε, ξεφύγετε από τα συνηθισμένα Συμπεριλάβετε πρακτικές δραστηριότητες Θέστε στόχους που ταιριάζουν στον χρόνο σας. Προτιμήστε τα απλά πράγματα! Μην βάζετε ως στόχο δύσκολα πράγματα. Αντίθετα προτιμήστε την αυτοκαθοδηγούμενη μάθηση, επιτρέποντας στους μαθητές να «αναπτύξουν» μόνοι τους τις δραστηριότητες δείξτε τους τον τρόπο! Ενσωματώστε την στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Απολαύστε τη συνεργασία με τους συναδέλφους σας, έτσι ώστε να ετοιμάσετε ένα ενδιαφέρον υλικό διδασκαλίας