Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί: Ένα σύνθετο επιστημονικό νομικό και κοινωνικό ζήτημα. Διπλωματική εργασία της Πάνθης Α. Δούκα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί: Ένα σύνθετο επιστημονικό νομικό και κοινωνικό ζήτημα. Διπλωματική εργασία της Πάνθης Α. Δούκα"

Transcript

1 ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Γεωγραφίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και Διαχείριση του Χώρου Κατεύθυνση Διαχείριση Φυσικών και Ανθρωπογενών Καταστροφών Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί: Ένα σύνθετο επιστημονικό νομικό και κοινωνικό ζήτημα Διπλωματική εργασία της Πάνθης Α. Δούκα Αθήνα, Ιούνιος 2016

2 ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Γεωγραφίας Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και Διαχείριση του Χώρου Κατεύθυνση Διαχείριση Φυσικών και Ανθρωπογενών Καταστροφών Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί: Ένα σύνθετο επιστημονικό νομικό και κοινωνικό ζήτημα Διπλωματική εργασία της Πάνθης Α. Δούκα Επιβλέπων: Γεώργιος Μπάλιας, Επίκουρος Καθηγητής Αθήνα, Ιούνιος 2016

3 Πρόλογος Η παρούσα διπλωματική εργασία εκπονήθηκε στο Τμήμα Γεωγραφίας της Σχολής Περιβάλλοντος, Γεωγραφίας και Εφαρμοσμένων Οικονομικών του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και Διαχείριση Χώρου». Από τη θέση αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω ολόθερμα όλους όσους με τη βοήθειά τους συνέβαλαν στην πραγματοποίηση της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας και πιο συγκεκριμένα : Τον επιβλέποντα Καθηγητή κ. Γεώργιο Μπάλια για την εμπιστοσύνη του και την ευκαιρία που μου έδωσε να πραγματοποιήσω τη διπλωματική μου εργασία στην ομάδα του. Τον ευχαριστώ, επίσης, για το αμείωτο ενδιαφέρον και τη συμπαράστασή του σε όλη τη διάρκεια της εκπόνησης και συγγραφής της διατριβής μου. Για τις πολύτιμες συμβουλές του, οι οποίες ήταν καθοριστικές στο ξεκίνημα αλλά και στην ολοκλήρωση του μεταπτυχιακού μου διπλώματος ειδίκευσης στην Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και Διαχείριση Χώρου. Τέλος ευχαριστώ τους γονείς μου Άγγελο και Μαρία καθώς και τα αδέρφια μου για τη διαρκή στήριξή τους. Πάνθη Α. Δούκα Αθήνα,

4 Πίνακας περιεχομένων Πρόλογος Περίληψη Abstract Εισαγωγή Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο Το βασικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικαίου Η Αρχή της Προφύλαξης Προβλήματα στη διαδικασία αδειοδότησης Η συμμετοχή του κοινού Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και ο ρόλος της στη διαδικασία αξιολόγησης του κινδύνου Εισαγωγικά στοιχεία Ο τρόπος λειτουργίας της EFSA Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) Εισαγωγικά στοιχεία Το Διεθνές Δίκαιο Η Συμφωνία Υγειονομικών και Φυτοϋγειονομικών Μέτρων (SPS Agreement) Το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης Η σχέση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) Η σχέση διεθνών και ευρωπαϊκών κανονιστικών πλαισίων Η νέα Οδηγία 2015/412/ΕΚ Οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις Το ζήτημα της συνύπαρξης καλλιεργειών Συμπεράσματα Προτάσεις ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙA..87 ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

5 Περίληψη Η παρούσα διπλωματική εργασία διαπραγματεύεται το πλαίσιο των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) εστιάζοντας στην επιστημονική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική τους διάσταση. Ακολουθώντας την πορεία του ως ένα βαθιά αμφιλεγόμενου ζητήματος για δεκαετίες, το παρόν πόνημα επιχειρεί να αποδώσει το βασικό νομοθετικό πλαίσιο των κανονιστικών ρυθμίσεων των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών ΓΤΟ με τις πρόσφατες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θέτοντας, προβληματισμούς δημοκρατικής νομιμοποίησης, κοινωνικής συμμετοχής, επιστημονικής και πολιτικής σύμπραξης, αναδεικνύοντας, παράλληλα, τις κοινωνικές και οικονομικές πτυχές του. Στη συνέχεια, κάνει αναφορά στην Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και στο ρόλο που διαδραματίζει στη διαδικασία αξιολόγησης των κινδύνων των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) αναλύοντας τον τρόπο λειτουργίας της σε αντιδιαστολή με τον θεσμικό της ρόλο. Τέλος, παρουσιάζει το διεθνές ρυθμιστικό πλαίσιο, δίνοντας έμφαση στη συσχέτιση των δύο δικαιϊκών τάξεων ευρωπαϊκής και διεθνούς - μέσα από ένα ευρώ φάσμα αρχών και κανόνων δικαίου. 3

6 Abstract Τhis paper analyses the framework of genetically modified organisms (GMOs) and it focuses on the scientific, political, social and economic dimensions. Considering the genetically modified organisms (GMOs) as a deeply contentious issue for decades, this paper attempts to render the basic legislative framework of regulatory arrangements with recent developments at European level and to pose concerns of democratic legitimacy, social participation, scientific and political partnership, highlighting at the same time, the social and economic aspects. Furthermore, it makes reference to the European Food Safety Authority (EFSA) and to the role that the organization plays in the process of risk assessment of genetically modified organisms (GMOs) and analyses how it works compared with the institutional role. Finally, it presents the international regulatory framework, emphasizing the correlation of two jurisdictions classes european and international - within a range of european principles and norms. 4

7 1. Εισαγωγή Δεσπόζουσα θέση στις σύγχρονες κοινωνίες καταλαμβάνουν οι νέες τεχνολογίες με ευρύτατες εφαρμογές σε πολλούς τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Ιδιαίτερη σημασία έχει η βιοτεχνολογία, η οποία συνίσταται στο σύνολο των τεχνικών που επιτρέπουν να εισαχθεί συνθετικό γενετικό υλικό ή να μεταβιβασθεί γενετικό υλικό ενός οργανισμού σ έναν άλλον, του ίδιου ή άλλου είδους. Ειδικότερα, οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ) παράγονται μέσω της εισαγωγής ξένων γονιδίων στα κύτταρα ενός οργανισμού αποδέκτη. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την εισαγωγή ξένων γονιδίων στο γονιδίωμα ενός φυτού, από τις οποίες η πιο γνωστή είναι η μεταφορά DNA ενός βακτηρίου στα κύτταρα του ξενιστή φυτού 1. Η ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας, και συγκεκριμένα της αγροτικής βιοτεχνολογίας, τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί πεδίο διαφωνιών μεταξύ δύο από τις κυριότερες εμπορικές δυνάμεις της υφηλίου, των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (ΗΠΑ) και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Σκοπός της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασίας είναι να αναδείξει το ζήτημα των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών (ΓΤΟ) διερευνώντας το θεσμικό πλαίσιο σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, παρουσιάζοντας τις βασικότερες θέσεις των ανωτέρω παραγωγικών δυνάμεων και αναλύοντας τις επιπτώσεις τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Στην Ευρώπη, οι ΓΤΟ περιβάλλονται σε μεγάλο βαθμό από δυσπιστία. Για την Ευρώπη, ο κίνδυνος ενός ΓΤ προϊόντος σχετίζεται περισσότερο με τη διαδικασία παραγωγής του και λιγότερο με το προϊόν αυτό καθαυτό, καθώς δεν είναι δυνατή η ασφαλής αξιολόγηση των κινδύνων, εφόσον η προαναφερθείσα διαδικασία είναι νέα και τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα ανεπαρκή. Το 1998, μετά την επιβολή αναστολής της διάθεσης στην αγορά και της καλλιέργειας ΓΤ προϊόντων, η ΕΕ αποφάσισε να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες των καταναλωτών θεσπίζοντας μια σειρά νομοθετημάτων σχετικά με τους ΓΤΟ με βάση την 1 Γ. Μπάλια, Η Ρύθμιση των Γενετικά Τροποποιημένων Οργανισμών (GMOs), (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2011) 1. 5

8 αρχή της προφύλαξης, η οποία συνοψίζεται στη φράση αν αμφιβάλλεις, αρνήσου 2. Αφετηρία της διαδικασίας έγκρισης των νομοθετικών πράξεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν η πρόταση της Επιτροπής για την έκδοση Οδηγίας σχετικά με τη διάθεση στην αγορά και την καλλιέργεια ΓΤ προϊόντων. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με τις εθνικές κυβερνήσεις, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε με επιτυχία ότι όλοι οι ΓΤΟ, η χρήση των οποίων θα επιτρεπόταν αρχικά για μια δοκιμαστική περίοδο στην Ευρώπη, θα πρέπει να καταγράφονται και οι σχετικές λεπτομέρειες να διατίθενται στο κοινό. Στην Οδηγία 3, που τέθηκε σε ισχύ το 2001, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να προτείνει ειδική νομοθεσία σχετικά με την επισήμανση και ανιχνευσιμότητα των ΓΤΟ. Η νομοθεσία σχετικά με την ανιχνευσιμότητα και την επισήμανση εκπονήθηκε με ταχύτητα από την Επιτροπή αλλά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν ήταν ικανοποιημένο από τους κανόνες για την επισήμανση και κατόρθωσε να τους καταστήσει αυστηρότερους, επιμένοντας ότι τα προϊόντα που περιέχουν ΓΤΟ πρέπει να περιγράφονται ως τέτοια, χρησιμοποιώντας τη φράση "Το προϊόν αυτό περιέχει γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς" ή "Το προϊόν αυτό περιέχει γενετικά τροποποιημένο [ονομασία του οργανισμού]" στην ετικέτα καθώς και σε κάθε παρουσίαση ή διαφήμιση 4. Οι διαδικασίες για την έγκριση και τον έλεγχο τροφίμων και ζωοτροφών που περιέχουν ΓΤΟ υπήρξαν αντικείμενο ενός ακόμη νομοθετικού κειμένου που τέθηκε σε εφαρμογή στα τέλη του Στην περίπτωση αυτή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατόρθωσε να περάσει μια σημαντική τροπολογία που επέτρεπε στα κράτη μέλη να προστατεύουν τις συμβατικές μη γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες και τις βιολογικές καλλιέργειες από τη μόλυνση με την επιβολή περιορισμών στην ανάπτυξη γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών, δημιουργώντας παράλληλα μια ενιαία Αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων και τον καθορισμό των διαδικασιών σε θέματα ασφάλειας των τροφίμων, την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) Οδηγία 2001/18/ΕΚ. 4 Κανονισμός 178/ Κανονισμός 1829/

9 Από την άλλη μεριά του ατλαντικού, η αντιμετώπιση των ΓΤΟ είναι πολύ διαφορετική, καθώς οι ΓΤ τροφές θεωρούνται απόλυτα φυσιολογικές. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ) οι καλλιεργούμενες εκτάσεις με ΓΤ προϊόντα αποτελούν το 50% των συνολικών καλλιεργούμενων εκτάσεων παγκοσμίως, με κυριότερη την παραγωγή σόγιας, καλαμποκιού και βαμβακιού 6. Η θέση των ΗΠΑ βασίζεται στην κρίση ότι τα ΓΤ προϊόντα δεν χρειάζεται να ρυθμίζονται από ιδιαίτερο κανονιστικό καθεστώς αλλά να ισχύουν οι υπάρχουσες γενικές διατάξεις που εφαρμόζονται στα αντίστοιχα συμβατικά που δεν έχουν υποστεί καμία τροποποίηση 7. Μάλιστα, η πολιτική των ΗΠΑ επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις ρυθμίσεις του διεθνούς δικαίου αναφορικά με το περιβάλλον και το διεθνές εμπόριο, συντασσόμενη κατά κανόνα με την πολιτική του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), στον οποίο μετατράπηκε η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) του 1947, προσφέρει μια διεθνή στρογγυλή τράπεζα, η οποία επιτρέπει πολυμερή προσέγγιση του εμπορίου αλλά καθιερώνει επίσης ένα σύστημα διεθνώς αναγνωρισμένων κανόνων για το εμπόριο, με βασική ιδέα τη δημιουργία ισότιμων όρων ανταγωνισμού για όλα τα μέλη, μέσω της ουσιαστικής μείωσης των δασμών και άλλων φραγμών στο εμπόριο καθώς και της εξάλειψης της διακριτικής μεταχείρισης στο διεθνές εμπόριο 8. Η δημιουργία του ΠΟΕ αποτέλεσε σημαντικό βήμα προς ένα πιο ολοκληρωμένο και δυναμικό σύστημα διεθνούς εμπορίου, εξασφαλίζοντας ότι οι διάφορες χώρες θα διατηρήσουν τη δυναμική εξάλειψης των εμποδίων στο εμπόριο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνεχή προώθηση του ελεύθερου εμπορίου με βασικότερο νομοθετικό εργαλείο τη Συμφωνία για τα Προστατευτικά και Φυτοπροστατεϋτικά Μέτρα (SPS Agreement). Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, που χαρακτηρίζεται από την επικράτηση της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και της συνύπαρξης διάφορων και διαφορετικών εθνικών, διεθνών και υπερεθνικών κανονιστικών καθεστώτων λαμβάνει χώρα η νομική, κοινωνική και οικονομική μεταχείριση των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών. 6 Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 1 supra 2. 7 Ibid

10 2. Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο 2.1.Το βασικό πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικαίου Από το 1990, που τέθηκαν σε ισχύ - για πρώτη φορά - ρυθμίσεις για τους ΓΤΟ στην ΕΕ, έως σήμερα έχουν εγκριθεί και έχουν διατεθεί στην ευρωπαϊκή αγορά τέτοιοι οργανισμοί. Η δραστηριότητα αυτή της ΕΕ και των κρατών μελών στηρίζεται σε ένα πολύπλοκο και αλληλεξαρτώμενο κανονιστικό πλαίσιο Οδηγιών, Κανονισμών και Αποφάσεων που αποσκοπούν στην προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος. Διάφορες νομικές πράξεις ορίζουν ένα νομοθετικό πλαίσιο που ρυθμίζει σχεδόν όλες τις πτυχές των ΓΤΟ, την παραγωγή, την εμπορία, την ιχνηλασιμότητα και την εξαγωγή των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων στην ΕΕ. H νομική οπτική επικεντρώνεται σε εκείνες τις πτυχές του νομοθετικού πλαισίου που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα θεσμικά όργανα της ΕΕ αποφασίζουν για τις άδειες κυκλοφορίας των ΓΤΟ. Η Οδηγία 2001/18/EK και ο Κανονισμός 1829/2003 αποτελούν το βασικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την αξιολόγηση του κινδύνου στους ΓΤΟ. Τα δύο αυτά νομοθετήματα λειτουργούν και ισχύουν παράλληλα και συμπληρωματικά το ένα προς το άλλο. Οι ΓΤΟ που προορίζονται για τρόφιμα και ζωοτροφές υπάγονται στη διαδικασία έγκρισης που ορίζεται στον Κανονισμό ενώ οι υπόλοιποι ΓΤΟ στην προβλεπόμενη από την Οδηγία διαδικασία έγκρισης. Η Οδηγία 2001/18/ΕΚ δημιουργήθηκε σε συμφωνία με το πνεύμα του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης και την αρχή της προφύλαξης - γίνεται εκτενέστερη αναφορά παρακάτω - αλλά αποτελεί και μία προσπάθεια εξασφάλισης μεγαλύτερης συμβατότητας της νομοθεσίας της ΕΕ με την αντίστοιχη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) 9. Ως νομική βάση 10 της έχει το άρθρο 114 της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ - στο εξής ΣΛΕΕ - επιδιώκοντας διττό στόχο, όπως αναφέρεται στο άρθρο 1, αφενός, την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών και αφετέρου, την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος από την απελευθέρωση ΓΤΟ στο περιβάλλον ή τη διάθεσή τους στην αγορά. 9 Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 7 supra Μ. Weimer, Applying Precaution in EU Authorisation of Genetically Modified Products Challenges and Suggestions for Reform, European Law Journal (2010) 16:633 8

11 Η Οδηγία διακρίνεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος, αναφέρεται στις γενικές αρχές, τους στόχους και το πεδίο εφαρμογής, στο δεύτερο μέρος γίνεται αναφορά στη σκόπιμη απελευθέρωση των ΓΤΟ για σκοπούς άλλους από τη διάθεση στην αγορά και στο τρίτο μέρος ρυθμίζεται η διάθεση ΓΤΟ στην αγορά. Σημαντικότερο θεωρείται το τρίτο μέρος της Οδηγίας, καθώς η διάθεση στην αγορά ΓΤΟ αποτελεί την πιο επικίνδυνη δραστηριότητα σε σχέση με τις δύο άλλες προβλεπόμενες από την Οδηγία, την περιορισμένη χρήση και την ανάπτυξη ΓΤΟ για λόγους έρευνας. Βασικό στοιχείο της Οδηγίας είναι το γεγονός ότι ρυθμίζει τη διαδικασία έγκρισης και αξιολόγησης του κινδύνου. Η υποχρέωση της τελευταίας, μάλιστα, γίνεται σαφές ότι βαρύνει τον κοινοποιούντα παρασκευαστή ή εισαγωγέα του ΓΤΟ 11. Όσον αφορά δε τη διαδικασία έγκρισης, η λήψη των σχετικών αποφάσεων παρέχεται σε κοινοτικό επίπεδο 12, καθώς η κοινοτικοποίηση των αποφάσεων είναι ο πιο κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων που σχετίζονται με τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς 13. Ειδικότερα, στο τρίτο μέρος της Οδηγίας αναγνωρίζεται η υποχρέωση του κοινοποιούντος να παράσχει πληροφορίες, να προβαίνει στην αξιολόγηση του περιβαλλοντικού κινδύνου, να καταθέτει πρόγραμμα παρακολούθησης και να υποβάλλει πρόταση επισήμανσης στην οποία να αναφέρεται σαφώς η παρουσία ΓΤΟ καθώς και πρόταση συσκευασίας 14. Βασικός πυλώνας της Οδηγίας είναι η διαδικασία έγκρισης σχετικά με τους ΓΤΟ. Σύμφωνα με τη διαδικασία αυτή, πριν διατεθεί στην αγορά ένας ΓΤΟ υποβάλλεται κοινοποίηση στην αρμόδια αρχή του κράτους μέλους στην αγορά του οποίου θα διατεθεί για πρώτη φορά αυτός ο ΓΤΟ. Στην περίπτωση που η αρμόδια εθνική αρχή διατυπώσει θετική γνώμη για τη διάθεση του ΓΤΟ, ειδοποιεί τα υπόλοιπα κράτη μέλη μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εάν τα λοιπά κράτη μέλη ή η Επιτροπή δεν προβάλουν αντιρρήσεις, η αρμόδια εθνική αρχή, σύμφωνα με το άρθρο 15 της Οδηγίας, εγκρίνει το προϊόν και αυτό κυκλοφορεί πλέον σε όλη την κοινοτική αγορά. Εάν, όμως, τα κράτη μέλη ή η Επιτροπή προβάλουν αιτιολογημένες αντιρρήσεις, σύμφωνα με τα άρθρα 15, 17 και 20 της Οδηγίας, για τη λήψη της απόφασης ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία. Η Επιτροπή 15 ζητά τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) σχετικά με τις προβεβλημένες αντιρρήσεις, οι οποίες πρέπει να 11 Άρθρα 4, 6 και 13 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 12 Αιτιολογική σκέψη αριθ. 28 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 13 Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 9 supra Άρθρο 13 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 15 Άρθρο 28 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 9

12 αναφέρονται αποκλειστικά σε πιθανές βλάβες του περιβάλλοντος ή της δημόσιας υγείας. Στη συνέχεια, υποβάλλει σχέδιο απόφασης στην επιτροπή του άρθρου 30 της Οδηγίας. Εάν η γνώμη της επιτροπής αυτής είναι θετική, η Επιτροπή εγκρίνει τη διάθεση του ΓΤΟ στην αγορά. Εάν, όμως, η γνώμη είναι αρνητική, η Επιτροπή υποβάλλει σχέδιο απόφασης στο Συμβούλιο των Υπουργών, το οποίο είτε λαμβάνει την τελική απόφαση, με ειδική πλειοψηφία, είτε αφήνει να περάσει άπρακτο διάστημα τριών μηνών, οπότε τη σχετική απόφαση λαμβάνει η Επιτροπή. Σύμφωνα με την ανωτέρω διαδικασία, καθοριστικό ρόλο στο ζήτημα των αιτήσεων έγκρισης ΓΤΟ διαδραματίζουν οι εθνικές αρχές. Παρόλα αυτά, κατά κανόνα στις περιπτώσεις αιτήσεων για έγκριση ΓΤΟ υπάρχουν από κράτη μέλη ή την ίδια την Επιτροπή αιτιολογημένες αντιρρήσεις και κατά συνέπεια, σύμφωνα με τα άρθρα 15, 17 και 20 της Οδηγίας, η έγκριση ή μη λαμβάνεται αποκλειστικά σε κοινοτικό επίπεδο, από την Επιτροπή και το Συμβούλιο, μετά από γνώμη της αρμόδιας επιστημονικής επιτροπής EFSA η οποία αποτελεί σε αυτή την περίπτωση και την αφετηρία της ανωτέρω διαδικασίας 16. Μετά την έκδοση, ωστόσο, του Κανονισμού 1829/2003 το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας έχει περιοριστεί καθώς οι ΓΤΟ που προορίζονται για τρόφιμα ή ζωοτροφές υπάγονται στη διαδικασία έγκρισης που προβλέπεται από τον Κανονισμό. Ο Κανονισμός 1829/2003 για τα ΓΤ τρόφιμα και τις ζωοτροφές είναι ευρύτερος από την Οδηγία. Νομική βάση του δεν είναι μόνο το άρθρο 114 της ΣΛΕΕ αλλά και τα άρθρα 43 και 168 (4)(β) της ΣΛΕΕ, διατάξεις για την κοινή γεωργική πολιτική και τη δημόσια υγεία, αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, η αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς είναι μόνο ένας από τους στόχους του Κανονισμού, τον οποίο πλαισιώνουν η εξασφάλιση υψηλού επιπέδου προστασίας της ανθρώπινης ζωής και υγείας, της υγείας και καλής διαβίωσης των ζώων, του περιβάλλοντος και των συμφερόντων των καταναλωτών σε σχέση με τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα και τις ζωοτροφές 17. Ο Κανονισμός προβλέπει ενιαία διαδικασία για την αξιολόγηση των κινδύνων και την έγκριση, διαδικασία η οποία διενεργείται σε κοινοτικό μόνο επίπεδο, παρά το γεγονός ότι η αίτηση του φορέα ή της εταιρείας υποβάλλεται αρχικά στην αρμόδια εθνική αρχή του κράτους μέλους. Η αξιολόγηση της αίτησης, σύμφωνα με τον 16 Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 13 supra Άρθρο 1 του Κανονισμού 1829/

13 Κανονισμό, γίνεται από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των τροφίμων (EFSA), η οποία χρησιμεύει ως ανεξάρτητο επιστημονικό συμβουλευτικό σώμα 18. Τα σχέδια αποφάσεων της Επιτροπής σχετικά με την έγκριση ορισμένων ΓΤΟ προωθούνται στο πλαίσιο της μόνιμης επιτροπής 19. Εάν η μόνιμη επιτροπή δεν είναι σε θέση να εκδώσει απόφαση εντός τριών μηνών, το σχέδιο απόφασης της Επιτροπής διαβιβάζεται στο Συμβούλιο. Αν το Συμβούλιο, επίσης, δεν είναι σε θέση να λάβει απόφαση με ειδική πλειοψηφία, η απόφαση έγκρισης επιστρέφει στην Επιτροπή, η οποία λαμβάνει την τελική απόφαση. Τα δύο νομικά κείμενα καλύπτουν κατά κανόνα διαφορετικό πεδίο εφαρμογής συμπληρώνοντας το ένα το άλλο. Από τη μία πλευρά, η Οδηγία ως «οριζόντιο» μέτρο εφαρμόζεται σε κάθε χρήση ΓΤΟ που περιλαμβάνει σκόπιμη ελευθέρωση στο περιβάλλον, όπως είναι η διάθεση στην αγορά ενός ΓΤΟ 20 ή η σκόπιμη ελευθέρωση για πειραματικούς σκοπούς 21. Το κύριο πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας για την αδειοδότηση στο πλαίσιο της Οδηγίας είναι η εμπορική χρήση των γενετικά τροποποιημένων σπόρων για καλλιέργεια, όπως, για παράδειγμα, ΓΤ αραβόσιτου ή βαμβακιού. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις μιας τέτοιας καλλιέργειας παίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία αδειοδότησης, όπου η έγκριση εξαρτάται από τη θετική έκβαση της αξιολόγησης του περιβαλλοντικού κινδύνου του προϊόντος. Από την άλλη πλευρά, όταν το προϊόν που πρόκειται να διατεθεί στην αγορά είναι ένας ΓΤΟ που προορίζεται για τροφές ή ζωοτροφές, η εγκεκριμένη διαδικασία αδειοδότησης καθορίζεται από τον Κανονισμό 1829/2003, στα πλαίσια του οποίου τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την έγκριση των προϊόντων δεν περιορίζονται σε περιβαλλοντικές ανησυχίες 22. Ωστόσο, είναι δυνατή και η ταυτόχρονη εφαρμογή των δύο αυτών νομοθετικών κειμένων στην περίπτωση που πρόκειται για καλλιέργεια και χρήση ΓΤΟ σε τρόφιμα ή ζωοτροφές 23. Στην πράξη, υπάρχει σημαντική επικάλυψη μεταξύ των δύο ανωτέρω νομοθετικών κειμένων. Εταιρείες που επιθυμούν να διαθέσουν στην αγορά ΓΤ τροφές/ζωοτροφές μπορούν να επιλέξουν είτε να υποβάλουν μία μόνο αίτηση βάσει του 18 L. Drott, L. Jockum, F. Lange, I. Skierka, J. Vach, M. Asselt, Accountability and Risk Governance: a scenario-informed reflection on European regulation of GMOs, Journal of Risk Research (2013). 19 Άρθρο 35 του Κανονισμού 1829/ Μέρος Γ της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 21 Μέρος Β της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 22 M. Weimer, υποσ. αριθ. 10 supra Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 16 supra

14 Κανονισμού 1829/2003 αποκτώντας μία κοινοτική έγκριση, η οποία θα περιλαμβάνει και την καλλιέργεια του προϊόντος είτε να υποβάλουν διαφορετικές αιτήσεις βάσει τόσο της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ όσο και του Κανονισμού 1829/ Στην περίπτωση, πάντως, που ακολουθηθεί η πρώτη επιλογή της μοναδικής αίτησης, η εκάστοτε εταιρεία θα πρέπει να συνοδεύει την αίτησή της από την αξιολόγηση περιβαλλοντικού κινδύνου, όπως αυτή ορίζεται στην Οδηγία όταν υπάρχει σκόπιμη απελευθέρωση 25. Οι περισσότερες, ωστόσο, εφαρμογές για την καλλιέργεια υποβάλλονται μέσω του Κανονισμού 1829/2003, γεγονός που σημαίνει ότι οι αιτήσεις αποστέλλονται απευθείας στην EFSA παρακάμπτοντας το εθνικό στάδιο της αξιολόγησης. Μια βασική διαφορά μεταξύ της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ και του Κανονισμού 1829/2003, από την πλευρά των κρατών μελών είναι ότι ο Κανονισμός προβλέπει λιγότερες ευκαιρίες συμμετοχής στη διαδικασία αξιολόγησης του κινδύνου. Αυτό προστίθεται στην απαίτηση των κρατών μελών για παροχή καλύτερων ευκαιριών, προκειμένου να υποβάλλουν τις παρατηρήσεις τους 26. Περαιτέρω, σύμφωνα με την Οδηγία, οι αρμόδιες αρχές αποφεύγουν αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον που ενδέχεται να προκύψουν από τη διάθεση στην αγορά των ΓΤΟ ενώ σύμφωνα με τον Κανονισμό για τις τροφές/ζωοτροφές, οι ΓΤΟ απαιτείται επιπλέον να μην έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ζώων, να μην παραπλανούν τον καταναλωτή ή να μην διαφέρουν από τα συμβατικά τρόφιμα σε τέτοιο βαθμό, ώστε η χρήση τους να είναι επιβλαβής για τον καταναλωτή 27. Οι διαφορές αυτές εξηγούνται από το γεγονός ότι ο Κανονισμός για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα είναι μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα τρόφιμα, ακολουθώντας 28 μεταξύ άλλων τις γενικές αρχές του Κανονισμού 178/2002, γνωστού ως Γενικού Κανονισμού Τροφίμων 29. Ο Κανονισμός 178/2002 είναι το τρίτο νομικό μέσο που παίζει σημαντικό ρόλο στη νομική διάρθρωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σχετικά με την αδειοδότηση ΓΤΟ, καθορίζοντας τις γενικές αρχές της νομοθεσίας για τα τρόφιμα και ιδρύοντας την 24 Μ. Weimer, υποσ. αριθ. 10 supra Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 23 supra Μ. Weimer, Risk regulation, GMOs and the challenges to deliberation in EU Governance Politicization and scientification as co-producing trends, in C. Joerges & C. Glinski (eds) The European Crisis and the Transformation of Transnational Governance Authoritarian Managerialism versus Democratic Governance (Hart Publishing, 2014), Άρθρο 1 και αιτιολογική σκέψη 9 του Κανονισμού 1829/ Άρθρο 1 του Κανονισμού 1829/ Μ. Weimer, υποσ. αριθ. 24 supra

15 Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Μάλιστα, ο Κανονισμός 1829/2003 παραπέμπει στον Κανονισμό 178/2002 (στο εξής ως Γενικός Κανονισμός) ενσωματώνοντας τον, με αυτόν τον τρόπο, στο γενικό πλαίσιο των ΓΤΟ. Η νομική βάση που είχε επιλεγεί για τον Γενικό Κανονισμό είναι ιδιαίτερα ευρεία, καλύπτοντας τέσσερις διαφορετικές διατάξεις της Συνθήκης και συγκεκριμένα τα άρθρα 43, 114, 207, 168 (4) (β) της ΣΛΕΕ σχετικά με την κοινή γεωργική πολιτική, την κοινή αγορά, τις κοινές εμπορικές συναλλαγές καθώς και την πολιτική για τη δημόσια υγεία. Κύριος στόχος του είναι να καθιερώσει κοινές γενικές αρχές και τις διαδικασίες που διέπουν τη λήψη αποφάσεων στον τομέα της ασφάλειας των τροφίμων 30. Εισήγαγε μια σημαντική καινοτομία, παρέχοντας ένα γενικό πλαίσιο για την ανάλυση των κινδύνων που πρέπει να χρησιμοποιείται σε όλους τους τομείς που άπτονται θεμάτων ασφάλειας των τροφίμων 31. Επιπλέον, για πρώτη φορά σε ένα δεσμευτικό νομικό κείμενο της ΕΕ, παρέχεται ένα ορισμός για την αρχή της προφύλαξης 32. Επιπροσθέτως, ο Κανονισμός ιδρύει την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Πρόκειται για την κύρια επιστημονική αρχή για την παροχή συμβουλών και τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της αδειοδότησης 33. Με την ίδρυση της EFSA, τη σύνθεση των οργάνων της καθώς και τον καθορισμό των διαδικασιών για την επιτέλεση του έργου της, ο Γενικός Κανονισμός αποτελεί τη νομική ραχοκοκαλιά της διαδικασίας αξιολόγησης των κινδύνων που είναι ένα ουσιαστικό μέρος της κάθε αδειοδότησης ΓΤΟ 34. Επιπλέον, καθορίζει τη διαδικασία έκδοσης από την Επιτροπή της απόφασης διαχείρισης του κινδύνου σχετικά με την αδειοδότηση 35. Μετά την παραλαβή της αξιολόγησης του κινδύνου από την EFSA σχετικά με ένα προϊόν, για το οποίο έχει υποβληθεί αίτηση διάθεσης στην αγορά, η Επιτροπή υποβάλει στην κανονιστική επιτροπή, σύμφωνα με την επιτροπολογία, σχέδιο απόφασης σχετικά με την αίτηση. Έχοντας ανά χείρας αυτό το σχέδιο απόφασης, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τη γνώμη της EFSA, τις σχετικές διατάξεις του κοινοτικού δικαίου και άλλους θεμιτούς παράγοντες που σχετίζονται με το υπό εξέταση θέμα. Εάν η Επιτροπή αποφασίσει να παρεκκλίνει από την εκτίμηση κινδύνου της EFSA, παρέχει μια εξήγηση για την αντίρρηση. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη την αρχή της προφύλαξης ως μία από 30 Άρθρο 1 του Κανονισμού 178/ Άρθρα 3(10) και 6 του Κανονισμού 178/ Άρθρο 7(1) και αιτιολογική σκέψη αριθ. 20 του Κανονισμού 178/ Άρθρο 22 του Κανονισμού 178/ M. Weimer, υποσ. αριθ. 26 supra Άρθρο 7 του Κανονισμού 178/

16 τις σχετικές διατάξεις του κοινοτικού δικαίου κατά την προετοιμασία του σχεδίου απόφασης. Η EFSA συντονίζει το επιστημονικό έργο των εθνικών αρχών, χωρίς να βρίσκεται σε ιεραρχικά ανώτερη θέση σε σχέση με αυτές και επομένως δεν μπορεί να παρακάμψει τις επιστημονικές τους απόψεις 36. Έτσι, η Επιτροπή έχει το δικαίωμα αλλά και, δυνάμει της αρχής της προφύλαξης, την υποχρέωση να λάβει υπόψη και άλλες υφιστάμενες επιστημονικές αποδείξεις, πέραν αυτών που παρέχονται από την EFSA 37. Ωστόσο, το επιστημονικό αποδεικτικό στοιχείο δεν είναι ο μόνος παράγοντας που λαμβάνεται ή τουλάχιστον που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη σύνταξη της εγκριτικής απόφασης. Τόσο το άρθρο 7 του Γενικού Κανονισμού όσο και το άρθρο 7 του Κανονισμού 1829/2003 κάνουν αναφορά σε «άλλους θεμιτούς παράγοντες» που διεκδικούν μερίδιο συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Παρόλο, πάντως, που τόσο στον Γενικό Κανονισμό όσο και στον Κανονισμό 1829/ γίνεται αναφορά σε άλλους παράγοντες, στην Οδηγία απουσιάζει οποιαδήποτε σχετική μνεία, γεγονός που προκαλεί ζήτημα σύμπνοιας και συμφωνίας στο σύνολο του κανονιστικού πλαισίου των ΓΤΟ 39. Συνεπώς, από την ανάλυση των ανωτέρω νομοθετικών διατάξεων συνάγεται ότι το νομοθετικό πλαίσιο περί έγκρισης ΓΤΟ προϋποθέτει και αποδέχεται ένα ευρύ φάσμα ποικίλων παραγόντων που μπορούν να ληφθούν υπόψη από τα αρμόδια όργανα αξιολόγησης των κινδύνων αλλά και από τα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα που είναι αρμόδια να αποφασίζουν για τη διαχείριση των κινδύνων σχετικά με τις αδειοδοτήσεις Η Αρχή της Προφύλαξης Οι δύο βασικές νομοθετικές πράξεις της ΕΕ που ρυθμίζουν τη διάθεση στην αγορά των ΓΤΟ, η Οδηγία 2001/18/ΕΚ και ο Κανονισμός 1829/2003 βασίζονται στην αρχή της προφύλαξης. Η Οδηγία περιέχει μια άμεση αναφορά σε αυτήν στο άρθρο 1, περιγράφοντας το στόχο της σύμφωνα με την αρχή αυτή. Επίσης, στην αιτιολογική σκέψη 8 αναφέρει ότι «Η αρχή της προφύλαξης έχει ληφθεί υπόψη κατά την εκπόνηση της παρούσας Οδηγίας και πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την εφαρμογή της». Ομοίως, στο Άρθρο 1 του Κανονισμού 1829/2003 αναφέρεται ότι βασίζεται στις γενικές αρχές 36 Άρθρα 30 και 36 του Κανονισμού 178/ Μ. Weimer, υποσ. αριθ. 34 supra Αιτιολογική σκέψη αριθ. 32 του Κανονισμού 1829/ Γ. Μπάλια,, υποσ. αριθ. 25 supra

17 της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα τρόφιμα, όπως προβλέπονται στον Γενικό Κανονισμό 40, μία εκ των οποίων είναι η αρχή της προφύλαξης. Από τη συνδυαστική ανάγνωση των διατάξεων αυτών προκύπτει ότι η αρχή της προφύλαξης ήταν η κατευθυντήρια ιδέα σε όλη τη δημιουργία του νέου πλαισίου για τους ΓΤΟ. Ωστόσο, εκτός από τις διατάξεις που παραπέμπουν ευθέως στην αρχή της προφύλαξης, ο νομοθέτης έχει, επίσης, δημιουργήσει ένα σύνολο αρχών, διαδικασιών και θεσμών που μαζί μπορούν να νοηθούν ως έκφραση της αρχής αυτής 41. Η αρχή έχει διαδραματίσει ρόλο σε δύο διαφορετικά πλαίσια για τους ΓΤΟ. Έχει χρησιμοποιηθεί αφενός ως μία θεσμική και διαδικαστική αρχή που διαπνέει το σύνολο της νομοθεσίας, και ως τέτοια έχει επηρεάσει τις θεσμικές και διαδικαστικές δομές για τη διαδικασία αδειοδότησης και αφετέρου ως ένας κανόνας λήψης αποφάσεων, καθοδηγώντας την εφαρμογή των νομοθετικών διατάξεων, δηλαδή τη λήψη απόφασης σε κάθε συγκεκριμένη υπόθεση στην ενιαία διαδικασία αδειοδότησης 42. Προκειμένου να εκτιμηθεί η φύση της αρχής της προφύλαξης ως θεσμικής και διαδικαστικής αρχής, πρέπει να δοθεί μια πιο προσεκτική ματιά στις αρχές στις οποίες βασίζεται το ρυθμιστικό σύστημα των ΓΤΟ. Τρεις αρχές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: η αρχή της προηγούμενης έγκρισης (αδειοδότησης) των ΓΤΟ, η μετατόπιση του βάρους της απόδειξης στον αιτούντα και η αρχή της ανάλυσης κινδύνου πριν κάθε απόφαση έγκρισης. Όλες αυτές οι αρχές μπορούν να νοηθούν ως έκφραση της αρχής της προφύλαξης 43. Σύμφωνα με την αρχή της προηγούμενης άδειας 44, κάθε γενετικά τροποποιημένο προϊόν πρέπει να υποβληθεί σε αξιολόγηση κινδύνου από τις δημόσιες αρχές, πριν διατεθεί νομίμως στην αγορά. Η απαίτηση αυτή είναι δικαιολογημένη από τη νομοθετική παραδοχή ότι οι ΓΤΟ είναι a priori δυνητικώς επικίνδυνοι και επομένως απαιτείται μια προσέγγιση προφύλαξης 45. Επιπλέον, η μετατόπιση του βάρους της απόδειξης θεωρείται ότι είναι ένα απαραίτητο στοιχείο μιας προληπτικής προσέγγισης στην αξιολόγηση κινδύνου. Κατά συνέπεια, δεν είναι η ρυθμιστική αρχή που έχει να 40 Άρθρο 7(1) του Κανονισμού 178/ Μ. Weimer, υποσ. αριθ. 10 supra M. Weimer, υποσ. αριθ. 41 supra Ibid Άρθρα 13(1) της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ και 4(2) του Κανονισμού 1829/ Το ΔΕΚ έχει αποφανθεί ότι η προηγούμενη έγκριση είναι ένας από τους πιθανούς τρόπους με τους οποίους υλοποιείται η αρχή της προφύλαξης (Case C-66/99, Association Greenpeace France v Ministère de l Agriculture et de la Pêche [2000] ECR I-1651). 15

18 επιδείξει έναν κίνδυνο, αλλά ο αιτών, ως υπέρμαχος του προϊόντος και του κινδύνου που συνεπάγεται, οφείλει να αποδείξει επαρκώς την ασφάλειά του 46. Τέλος, το θεσμικό πλαίσιο, η πορεία της διαδικασίας αδειοδότησης, καθώς και ο ρόλος των φορέων που συμμετέχουν, όλες αυτές οι πτυχές διέπονται από την αρχή της ανάλυσης του κινδύνου, όπως ορίζεται στο άρθρο 3 (10) και το άρθρο 6 του Γενικού Κανονισμού. Κατά συνέπεια, μια ανάλυση κινδύνου του επίμαχου προϊόντος πρέπει να προηγείται κάθε απόφασης έγκρισης 47. Η τελευταία, μάλιστα, διαδικασία της ανάλυσης του κινδύνου -διακρίνεται σε δύο κύρια μέρη: την αξιολόγηση και τη διαχείριση του κινδύνου. Οι σχετικές διατάξεις του Γενικού Κανονισμού ορίζουν τις αντίστοιχες διαδικασίες: (α) η αξιολόγηση του κινδύνου πρέπει να βασίζεται στις διαθέσιμες επιστημονικές αποδείξεις και να διεξάγεται με τρόπο ανεξάρτητο, αντικειμενικό και διαφανή 48, (β) η διαχείριση του κινδύνου λαμβάνει υπόψη τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του κινδύνου και ιδίως τις γνώμες της EFSA, άλλους παράγοντες, όπως αρμόζει στο εκάστοτε θέμα, και την αρχή της προφύλαξης, όπου συντρέχουν οι όροι του άρθρου 7(1) του ίδιου Κανονισμού, προκειμένου να επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι της νομοθεσίας για τα τρόφιμα που προβλέπονται στο άρθρο Περαιτέρω, αναγνωρίζεται ότι η εκτίμηση του επιστημονικού κινδύνου μόνον δεν αρκεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, ώστε να παρέχει όλες τις πληροφορίες στις οποίες θα βασιστεί μια απόφαση για τη διαχείριση του κινδύνου. Για τον λόγο αυτόν θεωρείται θεμιτό να λαμβάνονται υπόψη και άλλοι παράγοντες σχετικοί με το υπό εξέταση κάθε φορά θέμα, σε μία ενδεικτική απαρίθμηση των οποίων προβαίνει ο ίδιος ο Κανονισμός αναφέροντας τους κοινωνικούς, οικονομικούς, παραδοσιακούς, δεοντολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες 50. Στο στάδιο της αξιολόγησης του κινδύνου, φορείς, επιστημονικοί και διοικητικοί εμπειρογνώμονες από όλη την Ένωση, η αιτούσα εταιρεία, καθώς και η κοινωνία των πολιτών συνεργάζονται σε ένα επιστημονικό δίκτυο εμπειρογνωμόνων υπό την αιγίδα της EFSA, προκειμένου να δημιουργήσουν μία βάση γνώσης και ασφάλειας. Στο δεύτερο στάδιο της λήψης απόφασης, αυτό της διαχείρισης των κινδύνων, η πολιτική ευθύνη για τη λήψη της τελικής απόφασης έχει ανατεθεί στην 46 M. Weimer υποσ. αριθ. 10 supra Ιbid Άρθρο 6(2) του Κανονισμού 178/ Άρθρο 6(3) του Κανονισμού 178/ Αιτιολογική σκέψη 19 του Κανονισμού 178/

19 Επιτροπή, μια επιτροπολογία 51 και, μέχρι την κατάργηση του ισχύοντος συστήματος επιτροπολογίας, όπως απαιτείται από τη μεταρρύθμιση της Συνθήκης της Λισαβόνας, το Συμβούλιο. Αυτοί οι θεσμικοί φορείς θα πρέπει να συνεργαστούν από κοινού στο πλαίσιο της διαδικασίας της επιτροπολογίας. Η διαδικασία της επιτροπολογίας θα ήταν ιδανικό να θεωρηθεί ως αντιστάθμιση για την απώλεια των εθνικών ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων σε αυτόν τον τομέα με το ρόλο τους ως φόρουμ για τα κράτη μέλη να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να αυξήσουν τα επιχειρήματα σχετικά με την ηθική ή τις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις της εμπορευματοποίησης των ΓΤΟ στην εθνική τους οικονομία, τη γεωργία, τη βιοποικιλότητα 52. Η νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων έχει συμβάλει καθοριστικά στην προώθηση της αρχής της προφύλαξης ως γενικής αρχής του δικαίου της ΕΕ, η οποία εφαρμόζεται όχι μόνο στην περιβαλλοντική πολιτική, αλλά γενικότερα σε πεδία ρύθμισης κινδύνου, όπως το περιβάλλον, την υγεία, την προστασία των ζώων ή των φυτών. Το δρόμο άνοιξε το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) με την υπόθεση BSE 53. Σε αυτήν την υπόθεση 54, το ΔΕΚ ενέκρινε την εφαρμογή της αρχής στον τομέα της προστασίας της ανθρώπινης υγείας δεδομένου ότι η Επιτροπή θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την αρχή για να δικαιολογήσει την απόφαση της απαγόρευσης των εξαγωγών βοείου κρέατος από το Ηνωμένο Βασίλειο, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας (ΣΕΒ). Το ΔΕΚ δήλωσε ότι «όταν υπάρχει αβεβαιότητα ως προς την ύπαρξη ή την έκταση των κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου, τα θεσμικά όργανα μπορούν να λαμβάνουν μέτρα προστασίας, πριν την πραγματοποίηση των κινδύνων αυτών. Έτσι, με αυτή και άλλες παρόμοιες αποφάσεις, το Πρωτοδικείο ανέλαβε ηγετικό ρόλο στην περαιτέρω ανάπτυξη της αρχής της προφύλαξης στην ΕΕ και τη ρητή αναγνώρισή της ως γενικής αρχής του δικαίου. Ως συνέπεια αυτού, η αρχή της προφύλαξης αποτελεί μια ανώτερη ιεραρχικά πηγή του δικαίου της ΕΕ, αποτελώντας χρήσιμο μέσο για την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης Άρθρο 35 του Κανονισμού 1829/2003 και άρθρο 30 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 52 M. Weimer υποσ. αριθ. 10 supra Case C-180/96, UK v Commission [1998] ECR I M. Weimer, υποσ. αριθ. 52 supra Case C-236-1, Monsanto Agricoltura Italia SpA v Presidenza del Consiglio dei Ministri [2003] ECR I-8105 σε M. Weimer, υποσ. αριθ. 54 supra

20 Η αρχή της προφύλαξης αναδείχθηκε από τα ευρωπαϊκά δικαστήρια σε μια γενική αρχή δικαίου, σύμφωνα με την οποία οι ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ χρειάζεται να επιτύχουν μια ισορροπία μεταξύ επιστημονικής και πολιτικής νομιμότητας κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τους κινδύνους που συνεπάγονται τα ΓΤ προϊόντα. Η αρχή αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί ως μια διαδικαστική αρχή, η οποία προβλέπει την προληπτική διαχείριση, επιτρέποντας, έτσι, στις ρυθμιστικές αρχές να προβούν στις κατάλληλες επιλογές κινδύνου. Στην ΕΕ, είναι σήμερα μια καθιερωμένη αρχή του δικαίου για το περιβάλλον και την υγεία, και ως εκ τούτου, έχει εφαρμοστεί σε πολλά ρυθμιστικά πλαίσια της αξιολόγησης του κινδύνου. Η νομοθεσία για τους ΓΤΟ ακολουθεί, όσον αφορά την αρχή της προφύλαξης, την ερμηνεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει επιβεβαιωθεί από τη νομολογία του Πρωτοδικείου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, η λήψη αποφάσεων σχετικά με τα ΓΤ προϊόντα και τους κινδύνους που αυτά συνεπάγονται πρέπει να έχει μεν μια ισχυρή επιστημονική βάση, αναγνωρίζει, όμως, τους περιορισμούς της επιστημονικής αξιολόγησης όταν έρχεται αντιμέτωπη με νέες τεχνολογικές καινοτομίες και αποφαίνεται ότι σε περιπτώσεις επιστημονικής αβεβαιότητας τα θεσμικά όργανα της ΕΕ μπορούν να εφαρμόζουν την αρχή της προφύλαξης, η οποία τους επιτρέπει να ασκήσουν την πολιτική τους ευθύνη λαμβάνοντας υπόψη άλλους παράγοντες πέραν από τους επιστημονικούς. Με αυτόν τον τρόπο, η αρχή της προφύλαξης βάσει του δικαίου της ΕΕ δίνει στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα ευρεία διακριτική ευχέρεια στη λήψη αποφάσεων ανά περίπτωση 56. Για να χρησιμοποιηθεί η ορολογία του δικαστηρίου, η αρχή της προφύλαξης βασίζεται στην ιδέα ότι η επιστημονική νομιμότητα δεν αρκεί για να στηρίξει κανονιστικές αποφάσεις σχετικά με τον κίνδυνο. Θα πρέπει να συμπληρωθεί από μια πολιτική νομιμοποίηση που προβλέπεται από τον διαχειριστή του κινδύνου που είναι δημοκρατικά υπόλογος και έχει τη διακριτική ευχέρεια να λάβει υπόψη άλλους παράγοντες εκτός από τα αποτελέσματα της επιστημονικής αξιολόγησης του κινδύνου. Ο θεσμικός και διαδικαστικός σχεδιασμός των διαδικασιών έγκρισης ΓΤΟ που θέσπισε ο νομοθέτης φαίνεται να προβλέπει συμμετοχικές δομές που επιτρέπουν την είσοδο και άλλων παραγόντων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικών με την αδειοδότηση M. Weimer, υποσ. αριθ. 10 supra M. Weimer, υποσ. αριθ. 10 supra

21 Εν κατακλείδι, η αρχή της προφύλαξης καθοδηγεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στη λήψη των αποφάσεων τους με έναν αμεσότερο τρόπο, δηλαδή ως ένας κανόνας λήψης αποφάσεων ο οποίος πρέπει να εφαρμόζεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Η αρχή αυτή συνιστά μια προληπτική προσέγγιση έτσι ώστε ανεπαρκή ή ασαφή επιστημονικά στοιχεία για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα να οδηγούν σε ρύθμιση ή απαγόρευση, μέχρι νέες πληροφορίες να παράσχουν ικανοποιητικές απαντήσεις στις ανησυχίες για την ασφάλεια, με αποτέλεσμα η ΕΕ να θεσπίσει αυστηρούς κανόνες για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα και τους καταναλωτές 58. Επιπλέον, το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που καθορίζει τους κανόνες και τις διαδικασίες για τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας των ΓΤΟ στην ΕΕ έχει βασιστεί στην ιδέα της προφύλαξης, η οποία έχει ήδη προηγουμένως προσδιοριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και έχει περαιτέρω επιβεβαιωθεί και αναπτυχθεί από τη νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων. Είναι μια γενική αρχή του κοινοτικού δικαίου, η οποία, ως εκ τούτου, πρέπει να συνυπολογίζεται κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από τα κοινοτικά όργανα, με σκοπό να κριθεί αν ένα προϊόν μπορεί να διατεθεί στην αγορά χωρίς κίνδυνο για τον καταναλωτή Προβλήματα στη διαδικασία αδειοδότησης Το ισχύον νομικό πλαίσιο της ΕΕ για τους ΓΤΟ υπέστη σημαντικές μεταρρυθμίσεις κατά τα έτη 2001 έως 2003, ως μέρος μιας ευρύτερης αναθεώρησης του καθεστώτος της ασφάλειας των τροφίμων της Ένωσης. Ο νομοθέτης προέβλεψε ένα πυκνό διαδικαστικό πλαίσιο για την είσοδο των διαφόρων παραγόντων στη διαδικασία αδειοδότησης, στηριζόμενο στις αρχές της προφύλαξης 60 και της ανάλυσης κινδύνου 61. Συνδυαστικά οι δύο αυτές αρχές εκφράζουν την ιδέα ότι οι αποφάσεις έγκρισης των ΓΤΟ θα πρέπει να είναι σε θέση να συμβιβάσουν τις δύο δυνητικά αντικρουόμενες ορθολογικότητες, την επιστημονική και την πολιτική, με την πρώτη να βρίσκεται πίσω από τη διαδικασία της αξιολόγησης του κινδύνου παρέχοντας στη συνολική διοικητική διαδικασία γνωστική ή λειτουργική νομιμότητα και με τη δεύτερη να διέπει τη διαδικασία της διαχείρισης κινδύνων, η οποία θεωρείται ως μια διαδικασία στάθμισης 58 D. Strauss and M. Strauss, Globalization and national sovereignty: controlling the international food supply in the age or biotechnology, Journal of Legal Studies in Business, (2009) 15: M. Weimer, υποσ. αριθ. 57 supra Άρθρο 1 και αιτιολ. σκέψη 8 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ και άρθρο 1 του Κανονισμού 1829/2003 σε συνδυασμό με το άρθρο 7 του Κανονισμού 178/ M. Weimer, υποσ. αριθ. 26 supra

22 εναλλακτικών πολιτικών και διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και η οποία όχι μόνο θα λαμβάνει υπόψη το αποτέλεσμα της αξιολόγησης του κινδύνου αλλά, επίσης, και άλλους μη-επιστημονικούς θεμιτούς παράγοντες 62 καθώς και τις αρχές της προφύλαξης και της επιστημονικής αβεβαιότητας 63, εξασφαλίζοντας τόσο την κανονιστική όσο και τη δημοκρατική νομιμότητα της αδειοδότησης των ΓΤΟ στην ΕΕ 64. Ειδικότερα, η νομοθεσία εισήγαγε την αρχή της προηγούμενης άδειας για όλα τα προϊόντα ΓΤΟ στην αγορά της ΕΕ και απαιτεί κάθε ΓΤΟ να υποβάλλεται σε αξιολόγηση της ασφάλειας πριν διατεθεί στην αγορά 65. Σε αυτή τη διοικητική διαδικασία πριν από τη χορήγηση της άδειας, η Επιτροπή έχει παραχωρήσει την εξαιρετική αρμοδιότητα της άμεσης εφαρμογής των κανόνων για τους ΓΤΟ 66. Ως εκ τούτου, λειτουργεί ως κεντρική διοικητική αρχή της ΕΕ για τη θέσπιση (μετά της επιτροπολογίας) νομικά άμεσα δεσμευτικών αποφάσεων έναντι των ιδιωτικών εταιρειών που υποβάλλουν αίτηση για άδεια. Την ίδια στιγμή ο αιτών έχει ενεργό ρόλο στο πλαίσιο της διαδικασίας έγκρισης 67. Παράλληλα, έννοιες, όπως οι αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, είναι τεχνικές και απαιτούν επιστημονική εξειδίκευση. Η απόφαση εάν ένα προϊόν πληροί τους όρους, και μπορεί, επομένως, να εγκριθεί, προϋποθέτει μια σειρά προηγούμενων αποφάσεων και δραστηριοτήτων, καθώς και γνώση σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των ΓΤΟ και πότε αυτές θα πρέπει να θεωρούνται αρνητικές. Με τον τρόπο αυτόν, στην Επιτροπή, ως την τελική διοικητική αρχή, χορηγείται μία ευρεία επιστημονική διακριτική ευχέρεια κατά την έγκριση ΓΤΟ, γεγονός που σημαίνει ότι επαφίεται στην Επιτροπή, από κοινού με το γραφείο των εμπειρογνωμόνων της, να καθορίσει πώς θα πρέπει να μετράται καλύτερα η απαίτηση της ασφάλειας των ΓΤΟ. Με άλλα λόγια, η υλοποίηση των σημαντικών απαιτήσεων ασφαλείας που καθορίζονται στις νομοθετικές διατάξεις ανατίθεται σε εξωτερικούς συνεργάτες με τη διοικητική εφαρμογή κανόνων από τους επιστήμονες της EFSA να διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο Σύμφωνα με την αιτιολ. σκέψη 19 του Κανονισμού 178/2002 τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι κοινωνικοί, οικονομικοί, παραδοσιακοί, ηθικοί, περιβαλλοντικοί. 63 Τα άρθρα 3(12) και 6(2),(3) του Κανονισμού 178/2002 ορίζουν τη διαχείριση κινδύνου. 64 M. Weimer, υποσ. αριθ. 26 supra Άρθρο 4(2) του Κανονισμού 1829/2003 και άρθρα 6 και 13 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 66 Άρθρο291(1) και (2) της ΣΛΕΕ. 67 M. Weimer, υποσ. αριθ. 64 supra Ibid

23 Πριν από την έγκριση των ΓΤΟ, η Επιτροπή είναι υποχρεωμένη να ακολουθήσει τη διαδικασία εξέτασης της επιτροπολογίας. Σε μία ιδανική περίπτωση, η συμμετοχή μιας επιτροπής, κατά τη διαδικασία της επιτροπολογίας, την οποία εκπροσωπούν τα κράτη μέλη, θα πρέπει να αντισταθμίσει την απώλεια των εθνικών ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων χρησιμεύοντας ως ένα φόρουμ για να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να αυξήσουν τα επιχειρήματα αναφορικά με τον κοινωνικοοικονομικό ή μακροπρόθεσμο περιβαλλοντικό αντίκτυπο της εμπορευματοποίησης των ΓΤΟ στις εθνικές οικονομίες, τις καλλιέργειες, τη βιοποικιλότητά τους 69. Οι νέοι κανόνες επιτροπολογίας που εγκρίθηκαν το 2010 τονίζουν ρητά το διαβουλευτικό στοιχείο αυτής της διοικητικής διαδικασίας. Ωστόσο, σύμφωνα με την Μ. Weimer, η υψηλή πολιτικοποίηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σχετικά με την καλλιέργεια ΓΤΟ είναι ο κύριος παράγοντας που αποτρέπει την επιτυχή απόφαση του Συμβουλίου και της επιτροπολογίας. Οι Mark Pollack και Greg Shaffer, μάλιστα, υποστηρίζουν ότι η πολιτικοποίηση έχει περιορίσει σημαντικά την ικανότητα των εκπροσώπων του κράτους-μέλους να συμμετάσχουν στο είδος της διαβούλευσης προς αναζήτηση της καλύτερης πολιτικής. Θεωρείται, μάλιστα, ότι η διαφάνεια και η πολιτικοποίηση μειώνουν την προοπτική για συζήτηση σε διεθνείς φορείς, η οποία φαίνεται να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά κεκλεισμένων των θυρών. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει μια έντονη κανονιστικού περιεχομένου συνδιαλλαγή μεταξύ της διαφάνειας και της δημοσιότητας, από τη μία πλευρά, και της διαβουλευτικής διαδικασίας λήψης αποφάσεων από την άλλη 70. Η ιδέα μιας αποκεντρωμένης διαχείρισης των κινδύνων των ΓΤΟ, στην οποία φαίνεται να οδηγεί το νομοθετικό πλαίσιο, απέχει πολύ από το να υλοποιηθεί στην τρέχουσα πρακτική της ρύθμισης των ΓΤΟ. Η πραγματικότητα της ρύθμισης ΓΤΟ, αντίθετα, χαρακτηρίζεται από την αποτυχία των νομικών δομών για την επίτευξη μιας ισορροπημένης διαβουλευτικής λήψης αποφάσεων η οποία θα είναι σε θέση να συμβιβάσει την επιστημονική και την πολιτική νομιμοποίηση. Η θεσμική πρακτική παραπαίει ανάμεσα στην επιστημονικοποίηση της διαχείρισης κινδύνου της Επιτροπής, αφενός, και την πολιτικοποίηση της επιτροπολογίας στη λήψη αποφάσεων, αφετέρου Η αιτιολογική σκέψη 9 του Κανονισμού 1829/2003 κάνει λόγο για «στενή συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών». 70 M. Weimer, υποσ. αριθ. 26 supra Ibid

24 2.4. Η συμμετοχή του κοινού Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η συζήτηση για τους ΓΤΟ στην ΕΕ έχει ενταθεί, λαμβάνοντας τη μορφή αντιπαράθεσης ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους επικριτές της ασφάλειας των ΓΤΟ. Η αβεβαιότητα που επικρατεί στον τομέα της αγροτικής βιοτεχνολογίας δημιουργεί στους πολίτες ένα κλίμα δυσπιστίας. Καθώς το ζήτημα των ΓΤΟ έχει τόσο επιστημονικές όσο και κοινωνικές διαστάσεις, κρίνεται ότι οι πραγματικές πτυχές του κινδύνου των ΓΤΟ συνδέονται άρρηκτα με την προσλαμβανόμενη εικόνα τους από το κοινό 72. Τα επιστημονικά αποτελέσματα δεν μπορούν πάντα να μετατραπούν σε απλές κατευθυντήριες γραμμές ή συμβουλές, που οι ευρωπαίοι πολίτες να μπορούν εύκολα να κατανοήσουν ή να παρακολουθήσουν. Διέξοδο στο πρόβλημα παρέχει η συνεχής ενεργή συμμετοχή του κοινού και η ενημέρωση κινδύνου 73. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία 74 προβλέπει τόσο την ενημέρωση του κοινού όσο και τη διατύπωση γνώμης για την αξιολόγηση του κινδύνου. Περαιτέρω, παρέχει στο κοινό τη δυνατότητα να προβεί σε σχολιασμό 75 της γνώμης της αρμόδιας Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Μάλιστα, μετά την ισχύ της Οδηγίας 2015/412/ΕΚ και τη μετατόπιση της πολιτικής ευθύνης για την καλλιέργεια ΓΤΟ σε εθνικό επίπεδο, αναμένεται ότι η συμμετοχή των πολιτών στην εθνική και περιφερειακή λήψη αποφάσεων θα αυξηθεί και τα κράτη μέλη θα διαθέσουν περισσότερους πόρους και χρόνο για τις αποφάσεις τους, καθώς οι εθνικές κυβερνήσεις δεν θα είναι πλέον σε θέση να μεταθέσουν την ευθύνη για μη δημοφιλείς άδειες στην Επιτροπή και την EFSA 76. Πάντως, θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι δεν διαγράφεται σαφώς ένα διαδικαστικό πλαίσιο διεξαγωγής των αξιολογήσεων 77, προκειμένου να ενθαρρύνεται και να λαμβάνει χώρα μια πραγματική συζήτηση στα πλαίσια μιας μορφής συμμετοχικής δημοκρατίας. Η νομοθετική κατοχύρωση της συμμετοχικής διαδικασίας του κοινού δεν εμφανίζεται μόνο στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη αλλά προβλέπεται και στο διεθνές 72 Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 1 supra D. Bartsch, GMO regulatory challenges and science: a European perspective, Journal of Consumer Protection and Food Safety, (2014) 9: Άρθρο 24 της Οδηγίας 2001/18/ΕΚ. 75 Άρθρο 6(7) του Κανονισμού 1829/2003/ΕΚ. 76 M. Weimer, Risk Regulation and Deliberation in EU Administrative Governance GMO Regulation and Its Reform, European Law Journal, (2015) 21: Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 1 supra

25 δίκαιο. Η Διεθνής Σύμβαση Aarhus (1998) 78 προβλέπει με σαφή και λιτό τρόπο την άμεση πρόσβαση των πολιτών στην πληροφόρηση αναφορικά με περιβαλλοντικά ζητήματα, το δικαίωμα όλων των πολιτών να εκφράζουν τις απόψεις τους και να συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων για θέματα περιβάλλοντος και την ευχερή πρόσβαση στη δικαιοσύνη για πολίτες και φορείς, σε περιπτώσεις αμέλειας ή προσβολής περιβαλλοντικών δικαιωμάτων. Από τις διατάξεις της προκύπτουν τα διαδικαστικά δικαιώματα της πληροφόρησης και της συμμετοχής, η συμβολή των οποίων στον καθορισμό του προβλήματος της γενικότερης προστασίας και των τρόπων αντιμετώπισης περιβαλλοντικών ζητημάτων είναι εξαιρετικά βαρύνουσα 79. Περαιτέρω, το Πρωτόκολλο της Καρθαγένης - στο οποίο θα αναφερθούμε εκτενέστερα παρακάτω αναφέρει ότι τα κράτη συνεργάζονται μεταξύ τους αλλά και με διεθνή όργανα, προκειμένου να διευκολύνεται η συμμετοχή των πολιτών και η γνώση τους σχετικά με τη μεταφορά, διαχείριση και χρήση των ΓΤΟ 80, διασφαλίζουν την απρόσκοπτη πρόσβαση στις πληροφορίες για τους ΓΤΟ που πρόκειται να εισαχθούν 81 και κατά τη λήψη της απόφασης εισαγωγής ενός ΓΤΟ τα κράτη υποχρεούνται να έχουν στη διάθεσή τους τη γνώμη των πολιτών και να τους ενημερώνουν για τις αποφάσεις τους 82. Μάλιστα, στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου έχει τονιστεί ότι η συμμετοχή του κοινού και η διαβούλευση συμβάλλουν ώστε οι αποφάσεις να είναι πιο αποδοτικές, ουσιαστικές και νόμιμες 83. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συμμετοχής 84 στις διαδικασίες που σχετίζονται με τους ΓΤΟ και γενικότερα τις σύγχρονες τεχνολογίες. Ένας τέτοιος τρόπος είναι οι συνελεύσεις για consensus. Στις συνελεύσεις αυτές, οι πολίτες οργανώνονται σε panel, που αξιολογούν τη συμβολή των ειδικών. Μία τέτοια συνέλευση μπορεί να διαρκέσει πολλές ημέρες και στόχο έχει την ανάπτυξη διαλόγου μεταξύ πολιτών και ειδικών. Μετά τη συζήτηση, το panel των πολιτών συντάσσει έκθεση, παρουσιάζοντας συμπεράσματα και συστάσεις. Η συμμετοχή των πολιτών στα στάδια έγκρισης ΓΤΟ αποτελεί σημαντική έκφανση των δημοκρατικών διαδικασιών, καθώς δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να ενημερωθούν και να διατυπώσουν τις απόψεις τους σε θέματα που Γ. Μπάλια, Διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στις Άρθρο 23(1) του Πρωτοκόλλου της Καρθαγένης. 81 Ibid. άρθρο 23(2). 82 Ibid. άρθρο 23(3). 83 Γ. Μπάλια, υποσ. αριθ. 1 supra Ibid

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.3.2014 COM(2014) 149 final 2014/0086 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη σύναψη της Συμφωνίας Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας

Διαβάστε περισσότερα

(Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

(Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 22.7.2010 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 200/1 Ι (Ψηφίσματα, συστάσεις και γνωμοδοτήσεις) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 13ης Ιουλίου 2010 σχετικά με κατευθυντήριες γραμμές

Διαβάστε περισσότερα

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο της Επιτροπής - COM(2010) 380 τελικό.

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο της Επιτροπής - COM(2010) 380 τελικό. ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 16 Ιουλίου 2010 (20.07) (OR. en) 12371/10 ENV 499 AGRILEG 100 AGRI 271 MI 254 DENLEG 71 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Για το Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0475/6. Τροπολογία. Anthea McIntyre εξ ονόματος της Ομάδας ECR

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0475/6. Τροπολογία. Anthea McIntyre εξ ονόματος της Ομάδας ECR 9.1.2019 A8-0475/6 6 Αιτιολογική αναφορά 29 έχοντας υπόψη την έκθεση του Ειδικού Εισηγητή του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για το δικαίωμα στην τροφή, της 24ης Ιανουαρίου 2017, σχετικά με

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 204-209 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 2.6.206 ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Θέμα: Αιτιολογημένη γνώμη του Κοινοβουλίου της Δημοκρατίας της Λετονίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ. Έγγραφο καθοδήγησης 1

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ. Έγγραφο καθοδήγησης 1 EL EL EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ Έγγραφο καθοδήγησης 1 Βρυξέλλες 1.2.2010 Εφαρµογή του κανονισµού αµοιβαίας αναγνώρισης στις διαδικασίες προηγούµενης έγκρισης 1.

Διαβάστε περισσότερα

***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2015/0093(COD)

***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2015/0093(COD) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 25.6.2015 2015/0093(COD) ***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την EL EL EL ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 28.10.2009 SEC(2009) 1433 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ που συνοδεύει την ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση

Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τη νομική βάση για τα θεμελιώδη δικαιώματα σε επίπεδο ΕΕ αποτελούσε ουσιαστικά η αναφορά που γίνεται από τις Συνθήκες στην

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2017/0035(COD) της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2017/0035(COD) της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου 2017/0035(COD) 18.7.2017 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου προς την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 18 Ιουλίου 2006 Αρ. Πρωτ.: Υ190

Αθήνα, 18 Ιουλίου 2006 Αρ. Πρωτ.: Υ190 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ Αθήνα, 18 Ιουλίου 2006 Αρ. Πρωτ.: Υ190 ΠΡΟΣ: 1. Όλους τους Υπουργούς και Υφυπουργούς 2. Τον Γενικό Γραμματέα της Κυβέρνησης 3. Όλους τους Γενικούς Γραμματείς Υπουργείων

Διαβάστε περισσότερα

Ref. Ares(2014) /07/2014

Ref. Ares(2014) /07/2014 Ref. Ares(2014)2332360-14/07/2014 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ - Βρυξέλλες 1.2.2010 Έγγραφο καθοδήγησης 1 Η σχέση µεταξύ της οδηγίας 98/34/ΕΚ και του κανονισµού αµοιβαίας

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 21.9.2016 JOIN(2016) 43 final 2016/0298 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27.10.2015 COM(2015) 549 final 2015/0255 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ευρωπαϊκή επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

A8-0186/ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ κατάθεση: Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών

A8-0186/ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ κατάθεση: Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών 3.9.2015 A8-0186/ 001-012 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 001-012 κατάθεση: Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών Έκθεση Cristian-Silviu Bușoi Εμπόριο προϊόντων φώκιας A8-0186/2015 (COM(2015)0045 C8-0037/2015

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 21.9.2016 JOIN(2016) 42 final 2016/0297 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 28.11.2016 JOIN(2016) 51 final 2016/0367 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 6.3.2019 COM(2019) 98 final 2019/0048 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην Επιτροπή Τόνου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2077(INI) Σχέδιο έκθεσης Sajjad Karim (PE v01-00)

ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2077(INI) Σχέδιο έκθεσης Sajjad Karim (PE v01-00) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 2013/2077(INI) 2.9.2013 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-19 Σχέδιο έκθεσης Sajjad Karim (PE514.600v01-00) Καταλληλότητα του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ και επικουρικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές

Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές Παναγιώτης Γετίμης Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 6.3.2019 COM(2019) 103 final 2019/0052 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στον Οργανισμό Διατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΝΤΕ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΡΘΡΟ 5.1. Ορισμοί. 1. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΝΤΕ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΡΘΡΟ 5.1. Ορισμοί. 1. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΝΤΕ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΦΥΤΟΫΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΡΘΡΟ 5.1 Ορισμοί 1. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου, ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: α) οι ορισμοί στο παράρτημα Α της συμφωνίας ΥΦΠ β) οι ορισμοί

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0258/36. Τροπολογία. Peter Liese εξ ονόματος της Ομάδας PPE

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0258/36. Τροπολογία. Peter Liese εξ ονόματος της Ομάδας PPE 8.9.2017 A8-0258/36 36 Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ): συνέχιση των ισχυόντων περιορισμών του πεδίου εφαρμογής για τις αεροπορικές δραστηριότητες και την Άρθρο 1 παράγραφος

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 28.11.2016 JOIN(2016) 54 final 2016/0366 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0175/79. Τροπολογία. Simona Bonafè, Elena Gentile, Pervenche Berès εξ ονόματος της Ομάδας S&D

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0175/79. Τροπολογία. Simona Bonafè, Elena Gentile, Pervenche Berès εξ ονόματος της Ομάδας S&D 21.3.2019 A8-0175/79 79 Αιτιολογική σκέψη 1 (1) Στόχος του άρθρου 3 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η εγκαθίδρυση μιας εσωτερικής αγοράς η οποία ευνοεί τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ευρώπης

Διαβάστε περισσότερα

B8-0733/2016 } B8-0735/2016 } B8-0736/2016 } B8-0738/2016 } RC1/Τροπ. 1

B8-0733/2016 } B8-0735/2016 } B8-0736/2016 } B8-0738/2016 } RC1/Τροπ. 1 B8-0738/2016 } RC1/Τροπ. 1 1 Αιτιολογική αναφορά 7 α (νέα) έχοντας υπόψη τη δήλωση κοινής αντίληψης του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Εκτίμησης Κινδύνου (BfR) σχετικά με τις επιστημονικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.10.2012 SWD(2012) 291 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 23.11.2016 JOIN(2016) 56 final 2016/0373 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 25.9.2017 JOIN(2017) 37 final 2017/0238 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 14.12.2016 COM(2016) 798 final 2016/0399 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την προσαρμογή διαφόρων νομικών πράξεων στον τομέα της

Διαβάστε περισσότερα

Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα

Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα 2003R1830 EL 11.12.2008 001.001 1 Το έγγραφο αυτό συνιστά βοήθημα τεκμηρίωσης και δεν δεσμεύει τα κοινοτικά όργανα B ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1830/2003 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 22ας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1830/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 22ας Σεπτεµβρίου 2003 σχετικά µε την ιχνηλασιµότητα και την επισήµανση γενετικώς τροποποιηµένων οργανισµών και την ιχνηλασιµότητα

Διαβάστε περισσότερα

Έγγραφο συνόδου ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟ. στην έκθεση

Έγγραφο συνόδου ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟ. στην έκθεση Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου 12.1.2018 A8-0395/2017/err01 ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟ στην έκθεση σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον έλεγχο αναλογικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0205(NLE)

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0205(NLE) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 6.12.2016 2016/0205(NLE) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 19.12.2018 COM(2018) 891 final 2018/0435 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 428/2009 του

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 18.1.2019 COM(2019) 15 final Σύσταση για ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ που επιτρέπει την έναρξη διαπραγματεύσεων για συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής σχετικά με την

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 5.12.2016 COM(2016) 771 final 2016/0383 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Δημοκρατίας της Χιλής σχετικά με

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση. ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥγια την τροποποίηση της οδηγίας 2001/110/ΕΚ του Συμβουλίου για το μέλι

Πρόταση. ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥγια την τροποποίηση της οδηγίας 2001/110/ΕΚ του Συμβουλίου για το μέλι ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.9.2012 COM(2012) 530 final 2012/0260 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥγια την τροποποίηση της οδηγίας 2001/110/ΕΚ του Συμβουλίου για το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της

ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.9.2017 C(2017) 5467 final ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 4.9.2017 σχετικά με τον καθορισμό επιστημονικών κριτηρίων για τον προσδιορισμό των ιδιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 13.12.2013 SWD(2013) 513 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού

Διαβάστε περισσότερα

Βρυξέλλες, C(2017)5402 final. κ. Αναστάσιο ΚΟΥΡΑΚΗ Πρόεδρο της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων. Βουλής των Ελλήνων

Βρυξέλλες, C(2017)5402 final. κ. Αναστάσιο ΚΟΥΡΑΚΗ Πρόεδρο της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων. Βουλής των Ελλήνων ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27.7.2017 C(2017)5402 final κ. Αναστάσιο ΚΟΥΡΑΚΗ Πρόεδρο της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Βουλή των Ελλήνων Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας 11 GR -10021 ΑΘΗΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 29 Νοεμβρίου 2016 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 29 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 29 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0366 (NLE) 14997/16 COASI 219 ASIE 89 NZ 5 POLGEN 155 ΠΡΟΤΑΣΗ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης:

Διαβάστε περισσότερα

9580/16 1 EL. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 30 Μαΐου 2016 (OR. en) 9580/16 COMPET 336 RECH 213

9580/16 1 EL. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 30 Μαΐου 2016 (OR. en) 9580/16 COMPET 336 RECH 213 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 30 Μαΐου 2016 (OR. en) 9580/16 COMPET 336 RECH 213 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 8.3.2019 COM(2019) 114 final 2019/0063 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη διευρυμένη επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο SWD(2017) 290 final.

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο SWD(2017) 290 final. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Σεπτεμβρίου 2017 (OR. en) 12165/17 ADD 3 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: WTO 191 SERVICES 28 FDI

Διαβάστε περισσότερα

α) να μην έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, στην υγεία των ζώων ή στο περιβάλλον β) να μην παραπλανούν τον καταναλωτή

α) να μην έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, στην υγεία των ζώων ή στο περιβάλλον β) να μην παραπλανούν τον καταναλωτή α) να μην έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, στην υγεία των ζώων ή στο περιβάλλον β) να μην παραπλανούν τον καταναλωτή γ) να μην διαφέρουν από τα τρόφιμα στην αντικατάσταση των οποίων

Διαβάστε περισσότερα

Η αναγνώριση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας στη σύγχρονη βιοτεχνολογία. Τ. Κ. Βιδάλης, Δρ.Ν. - Ειδικός επιστήμονας στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής

Η αναγνώριση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας στη σύγχρονη βιοτεχνολογία. Τ. Κ. Βιδάλης, Δρ.Ν. - Ειδικός επιστήμονας στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ Η αναγνώριση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας στη σύγχρονη βιοτεχνολογία Τ. Κ. Βιδάλης, Δρ.Ν. - Ειδικός επιστήμονας στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Με τις τεχνικές της γενετικής μηχανικής, η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

SEC(2010) 1525 τελικό COM(2010) 733 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

SEC(2010) 1525 τελικό COM(2010) 733 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.12.2010 SEC(2010) 1524 τελικό C7-0423/10 PART.2 SEC(2010) 1525 τελικό COM(2010) 733 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ (ACTA) B7-0618/2010

ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ (ACTA) B7-0618/2010 ΨΗΦΙΣΜΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ (ACTA) B7-0618/2010 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη τα άρθρα 207 και 218 της

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Νοεμβρίου 2016 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0124 (NLE) 13656/16 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα: SOC 642 EMPL 438 PECHE 393 IA 95 ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 21.5.2015 JOIN(2015) 24 final 2015/0110 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 20.10.2014 COM(2014) 636 final 2014/0296 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ σχετικά με τη θέση που πρόκειται να λάβουν η Ένωση και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 2009 Επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας 2008/0214(COD) 1.4.2009 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ 1 1 Σχέδιο έκθεσης Francisca Pleguezuelos Aguilar (PE416.636v02-00) σχετικά με την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 27.2.2013 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0343/2012 της Wiebke Reinhardt, γερμανικής ιθαγένειας, η οποία συνοδεύεται από 2 504 υπογραφές, σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 1 DG C III

10012/09 ΣΠΚ/φβ/ΠΧΚ 1 DG C III ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 28 Μαΐου 2009 (03.06) (OR. en) 10012/09 Διοργανικός φάκελος : 2008/0263 (COD) TRANS 206 TECOM 113 IND 63 CODEC 734 ΕΚΘΕΣΗ της : Προεδρίας προς : την ΕΜΑ / το

Διαβάστε περισσότερα

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2012/0120(NLE)

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2012/0120(NLE) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφαλείας των Τροφίμων 25.10.2012 2012/0120(NLE) *** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ σχετικά με την απόφαση του Συμβουλίου για την υπογραφή,

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. Σχετικά με τη σύσταση Εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας εντός της ζώνης του ευρώ

Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. Σχετικά με τη σύσταση Εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας εντός της ζώνης του ευρώ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.10.2015 COM(2015) 601 final Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Σχετικά με τη σύσταση Εθνικών Συμβουλίων Ανταγωνιστικότητας εντός της ζώνης του ευρώ EL EL Σύσταση για ΣΥΣΤΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 2009 Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου 2008/0002(COD) 30.5.2008 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΛΩΣΗ ΠΕΡΙ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ. Όνομα και στοιχεία επικοινωνίας του υπεύθυνου επεξεργασίας: Όνομα και στοιχεία επικοινωνίας του υπεύθυνου προστασίας δεδομένων:

ΔΗΛΩΣΗ ΠΕΡΙ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ. Όνομα και στοιχεία επικοινωνίας του υπεύθυνου επεξεργασίας: Όνομα και στοιχεία επικοινωνίας του υπεύθυνου προστασίας δεδομένων: ΔΗΛΩΣΗ ΠΕΡΙ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ Η δήλωση αυτή αφορά την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο ερευνών για κρατικές ενισχύσεις που διενεργεί η Επιτροπή και άσκησης συναφών καθηκόντων προς το κοινό

Διαβάστε περισσότερα

9975/16 ΓΒ/ακι/ΕΚΜ 1 DRI

9975/16 ΓΒ/ακι/ΕΚΜ 1 DRI Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 10 Ιουνίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2015/0906 (COD) 9975/16 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 19.6.2014 L 179/17 ΚΑΤ' ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 664//2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 18ης Δεκεμβρίου 2013 για τη συμπλήρωση του κανονισμού (EE) αριθ. 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.8.2012 COM(2012) 430 final 2012/0207 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον καθορισμό της θέσης της ΕΕ ενόψει της εξετάσεως του κανονισμού διεθνών τηλεπικοινωνιών

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.3.2018 COM(2018) 168 final 2018/0078 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ με την οποία η Επιτροπή εξουσιοδοτείται να εγκρίνει, εξ ονόματος της Ένωσης, το Παγκόσμιο Σύμφωνο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/83/ΕΚ όσον αφορά τη φαρμακοεπαγρύπνηση

Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ. για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/83/ΕΚ όσον αφορά τη φαρμακοεπαγρύπνηση ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.2.2012 COM(2012) 52 final 2012/0025 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/83/ΕΚ όσον αφορά τη φαρμακοεπαγρύπνηση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2076(INI)

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2076(INI) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 18.6.2010 2010/2076(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την 26 η ετήσια έκθεση για τον έλεγχο της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου (2008) (2010/2076(INI))

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 11.3.2011 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (29/2011) Θέµα: Αιτιολογηµένη γνώµη του κοινοβουλίου του Βασιλείου της Σουηδίας (Riksdag) σχετικά µε την πρόταση

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ EL EL EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 1.2.2011 COM(2011) 28 τελικό 2011/0010 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την έγκριση της διάθεσης στην αγορά προϊόντων που περιέχουν, αποτελούνται ή παράγονται

Διαβάστε περισσότερα

14481/17 ΔΑ/μκρ 1 DG G 2B

14481/17 ΔΑ/μκρ 1 DG G 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 5 Δεκεμβρίου 2017 (OR. en) 14481/17 FISC 271 ECOFIN 957 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 5 Δεκεμβρίου 2017

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.4.2015 COM(2015) 177 final 2015/0093 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 όσον

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 30.10.2013 COM(2013) 746 final 2013/0360 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τον καθορισμό της θέσης που πρέπει να λάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο της υπουργικής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Αγγελική Καλλία-Αντωνίου ρ. Νοµικής- ικηγόρος, Μέλος Σ Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και

Διαβάστε περισσότερα

(Το κείμενο στη γερμανική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (2009/184/ΕΚ)

(Το κείμενο στη γερμανική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό) (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) (2009/184/ΕΚ) L 68/28 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 13.3.2009 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 10ης Μαρτίου 2009 για την έγκριση της διάθεσης στην αγορά προϊόντων που περιέχουν ή παράγονται από γενετικώς τροποποιημένη

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 6.2.2015 COM(2015) 50 final 2015/0029 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με την σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του πρωτοκόλλου για την τροποποίηση της

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικός οδηγός. Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο Σε Αστικές Και Εμπορικές Υποθέσεις

Πρακτικός οδηγός. Ευρωπαϊκό Δικαστικό Δίκτυο Σε Αστικές Και Εμπορικές Υποθέσεις Χρήση των τηλεσυνδιασκέψεων για τη διεξαγωγή αποδείξεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1206/2001 του Συμβουλίου της 28ης Μαΐου 2001 Πρακτικός οδηγός Ευρωπαϊκό Δικαστικό

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 1.8.2018 COM(2018) 567 final 2018/0298 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 391/2009 όσον

Διαβάστε περισσότερα

***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0398(COD)

***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0398(COD) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών 19.6.2017 2016/0398(COD) ***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 6.2.2015 COM(2015) 45 final 2015/0028 (COD) Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1007/2009 περί

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 24.6.2010 COM(2010)331 τελικό 2010/0179 (CNS) C7-0173/10 Πρόταση Ο ΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά µε το κοινό σύστηµα φόρου προστιθέµενης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ. Έγγραφο καθοδήγησης 1

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ. Έγγραφο καθοδήγησης 1 EL EL EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ - Βρυξέλλες 1.2.2010 Έγγραφο καθοδήγησης 1 Η σχέση µεταξύ της οδηγίας 2001/95/ΕΚ και του κανονισµού αµοιβαίας αναγνώρισης 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού 2.9.2011 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την αναθεώρηση του κανονισμού 1073/99 (ΜΕΡΟΣ 4) Ο θεσμικός συντονισμός στην καταπολέμηση της απάτης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 ««««««««««««Έγγραφο συνόδου 2009 15.2.2005 B6-.../2005 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία των ερωτήσεων για προφορική απάντηση B6-.../05 και B6-.../05 σύμφωνα με το άρθρο 108, παράγραφος

Διαβάστε περισσότερα

***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2014/0096(COD) 12.1.2015

***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2014/0096(COD) 12.1.2015 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 12.1.2015 2014/0096(COD) ***I ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/0433(COD) της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου

ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/0433(COD) της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου 20.3.2015 2013/0433(COD) ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης 8.10.2010 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την Έκθεση 2010 για την υλοποίηση των προγραμμάτων 2007-2013 στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών;

Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών; ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 25.9.2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0846/2006, του Tomasz Grzybkowski, πολωνικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της δικηγορικής εταιρείας «Adwokacka

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 23.7.2012 COM(2012) 426 final 2010/0253 (COD) ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 7 στοιχείο γ) της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Διαβάστε περισσότερα

Το κείμενο του παρόντος εγγράφου είναι ίδιο με αυτό της προηγούμενης έκδοσης.

Το κείμενο του παρόντος εγγράφου είναι ίδιο με αυτό της προηγούμενης έκδοσης. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 22 Ιουνίου 2017 (OR. en) 5294/06 DCL 1 AΠΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ 1 του εγγράφου: 5294/06 RESTREINT UE Με ημερομηνία: 13 Ιανουαρίου 2006 νέος χαρακτηρισμός: Θέμα: Έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 13.4.2015 JOIN(2015) 10 final 2015/0073 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

***II ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

***II ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 12.3.2015 2013/0371(COD) ***II ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗ σχετικά με τη θέση του Συμβουλίου

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.11.2011 COM(2011) 704 τελικό 2011/0310 (COD) C7-0395/11 Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 428/2009

Διαβάστε περισσότερα

L 351/40 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 351/40 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 351/40 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 20.12.2012 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1219/2012 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 12ης Δεκεμβρίου 2012 που αφορά τη θέσπιση μεταβατικών ρυθμίσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 24.10.2016 COM(2016) 689 final 2013/0028 (COD) ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. της. Οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας: ενίσχυση του ρόλου τους στη διαδικασία χάραξης των πολιτικών της ΕΕ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. της. Οι αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας: ενίσχυση του ρόλου τους στη διαδικασία χάραξης των πολιτικών της ΕΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 23.10.2018 COM(2018) 703 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ της ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

12950/17 ΜΜ/μκρ 1 DG B 2B

12950/17 ΜΜ/μκρ 1 DG B 2B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 9 Οκτωβρίου 2017 (OR. en) 12950/17 AGRI 530 FAO 41 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 9 Οκτωβρίου 2017 Αποδέκτης:

Διαβάστε περισσότερα

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0205(NLE)

*** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2016/0205(NLE) Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου 2016/0205(NLE) 31.10.2016 *** ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΣΤΑΣΗΣ σχετικά με το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για τη σύναψη της συνολικής οικονομικής και εμπορικής

Διαβάστε περισσότερα

11917/1/12 REV 1 IKS+ROD+GA/ag,alf DG C1

11917/1/12 REV 1 IKS+ROD+GA/ag,alf DG C1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 4 Οκτωβρίου 2012 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2010/0197 (COD) 11917/1/12 REV 1 WTO 244 FDI 20 CODEC 1777 PARLNAT 324 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα: ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 9 Μαρτίου 2018 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 9 Μαρτίου 2018 (OR. en) Conseil UE Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 9 Μαρτίου 2018 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0399 (COD) 6932/18 LIMITE ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΗΜΕΙΟΥ «Ι/A» Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία INST 96 JUR 109

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων 17.12.2015 2015/0000(DEA) ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ σύμφωνα με το άρθρο 105 παράγραφος 3 του Κανονισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΟΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, ιεχοντας υπόψη:

ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΟΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ, ιεχοντας υπόψη: Οδηγία 89/105/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 21ης εκεµβρίου 1988 σχετικά µε τη διαφάνεια των µέτρων που ρυθµίζουν τον καθορισµό των τιµών των φαρµάκων για ανθρώπινη χρήση και τη κάλυψη του κόστους των στα πλαίσια

Διαβάστε περισσότερα