Μια Κοντινή Ματιά στα Σεισμικά Φαινόμενα & στις Επιπτώσεις τους. Μανώλης Σκορδύλης Καθηγητής Σεισμολογίας Εργαστήριο Γεωφυσικής, Α.Π.Θ.

Transcript

1 1

2 Μια Κοντινή Ματιά στα Σεισμικά Φαινόμενα & στις Επιπτώσεις τους Μανώλης Σκορδύλης Καθηγητής Σεισμολογίας Εργαστήριο Γεωφυσικής, Α.Π.Θ.

3 Ποια η εκπαίδευση για θέματα σεισμών που δίνουμε σήμερα στους αυριανούς ενεργούς πολίτες; Από που προέρχεται η όποια γνώση τους; 1. Πρωτοβουλίες της Πολιτείας 2. Πρωτοβουλίες δασκάλων 3. Πρωτοβουλίες οικογένειας 4. Εξωτερικά ερεθίσματα (π.χ. ΜΜΕ) που δεν είναι πάντα τα ενδεικνυόμενα και πολλές φορές οδηγούν σε στρεβλή γνώση. 3

4 Τι είναι σεισμοί; Πώς και που γίνονται; Σεισμικά κύματα Σεισμικότητα Ελλάδας Επιπτώσεις μακροσεισμικά αποτελέσματα Πρόγνωση σεισμών Προστασία 4

5 ΘΕΜΑ 1: Τι είναι σεισμοί; 5

6 ΘΕΜΑ 1: Τι είναι σεισμοί; Δονήσεις από ανατροπή ισορροπίας (ολίσθηση) σε ρήγματα Οι επιπτώσεις τους μεταβάλλονται χωρο-χρονικά εξαρτώνται από το επίπεδο της επιστημονικής τεχνολογικής ανάπτυξης 6 και και

7 ΘΕΜΑ 2α: Που και πώς γίνονται; 7

8 ΘΕΜΑ 2α: Που και πώς γίνονται; 1) Κατάσταση ύλης 2) Ισοστασία 3) C στην επιφάνεια 4) 00C πυθμένα ωκεανών 5) C στο κέντρο 6) Θερμοβαθμίδα=200C/km 8 (κοντά στην επιφάνεια)

9 ΘΕΜΑ 2α: Που και πώς γίνονται; 9

10 ΘΕΜΑ 2α: Που και πώς γίνονται; 10

11 ΘΕΜΑ 2α: Που και πώς γίνονται; 223 Μa 200 Μa 135 Μa 35 Μa 11 Present

12 ΘΕΜΑ 2α: Που και πώς γίνονται; The earth after ~100,000,000 years 12

13 ΘΕΜΑ 2β: Σεισμικά Κύματα 13

14 ΘΕΜΑ 2β: Σεισμικά Κύματα Όταν γίνεται ένας σεισμός, παράγονται 2 βασικά είδη κυμάτων: τα επιμήκη (P) και τα εγκάρσια (S) Τα P κύματα διαδίδονται με μεγαλύτερη ταχύτητα P Τα S κύματα έχουν πάντα μικρότερη ταχύτητα από τα P S 14

15 ΘΕΜΑ 2β: Σεισμικά Κύματα Διάδοση επιμήκων (P ) κυμάτων v p 1.80v s Διάδοση εγκαρσίων (S ) κυμάτων 15

16 ΘΕΜΑ 3: Σεισμικότητα Ελλάδας 16

17 ΘΕΜΑ 3: Σεισμικότητα Ελλάδας Πρώην Γιουγκοσλαβία Μαύρη Θάλασσα Βουλγαρία α ανί Αλβ εκ/έτος Τουρκία PT F Κρήτη ς Κύπρο 1εκ/έτος Ανατολική Μεσόγειος ς λια τό α ν ςα ική λ ος ατο Αν /έτ κ α ε γμ 1 Ρή Ρήγμ α Νε κράς Θάλ ασσ ας 3.5 εκ/έτος RT F Ιόνιο Πέλαγος ος ησ νν πό λο Πε CT F Ελλάδα Κινήσεις λιθοσφαιρικών πλακών που καθορίζουν την ενεργό τεκτονική στο Αιγαίο και τις γύρω περιοχές (Papazachos et al., 1998) 17

18 ΘΕΜΑ 3: Σεισμικότητα Ελλάδας 18

19 ΘΕΜΑ 3: Σεισμικότητα Ελλάδας Σεισμικά ρήγματα του ελληνικού χώρου και των γύρω περιοχών (Παπαζάχος κ.α., 2001) 19

20 ΘΕΜΑ 3: Σεισμικότητα Ελλάδας Επιφανειακή σεισμικότητα 20

21 ΘΕΜΑ 3: Σεισμικότητα Ελλάδας Σεισμικότητα ενδιαμέσου βάθους 21

22 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις Μακροσεισμικά Αποτελέσματα 22

23 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Πρωτογενείς ρηγμάτων) παραμορφώσεις (επιφανειακές εκδηλώσεις Σεισμικά κύματα Πυρκαγιές Θαλάσσια κύματα βαρύτητας (tsunamis) 23

24 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Επιφανειακή εκδήλωση του ρήγματος του σεισμού της Dixie valley, Nevada, , Μ=6.8 (Steinbrugge Collection, E.E.R.C., Univ. of California, Berkeley). 24

25 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Επιφανειακή εκδήλωση του ρήγματος του σεισμού της Αλάσκα του 1964 (Μ=9.4) 25

26 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Το ρήγμα του σεισμού του Kunlun στην Κίνα ( , Μ=7.7). 26

27 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα San Francisco, 1906 (Μ=7.8) 27

28 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Πλατεία Ιπποδρομίου 28

29 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα 29

30 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα 30

31 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα 31

32 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Αποτελέσματα της ρευστοποίησης του εδάφους σε κατασκευές της πόλης Niigata της Ιαπωνίας, (16 Ιουνίου 1964, Μ=7.5). (Steinbrugge Collection, E.E.R.C., University of California, Berkeley). 32

33 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα San Francisco, 1906, Μ=7.8 33

34 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Στην περιοχή γένεσής τους τα τσουνάμι έχουν μικρά πλάτη και οι ταχύτητες διάδοσής τους είναι μεγάλες. Σε αβαθή νερά οι ταχύτητες γίνονται πολύ μικρότερες και γι αυτό τα πλάτη αυξάνονται για να διατηρηθεί η κινητική ενέργεια σταθερή. Για το λόγο αυτό στο ανοικτό πέλαγος τα πλάτη (ύψη) των κυμάτων αυτών είναι μικρότερα του 1 m ενώ στις ακτές αποκτούν ύψη αρκετών δεκάδων μέτρων. 34

35 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Tsunami generation 35

36 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Sumatra, 2004: The tsunami strikes Ao Nang, Thailand 36

37 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα 37

38 ΘΕΜΑ 4: Επιπτώσεις-Μακροσεισμικά Αποτελέσματα Tsunami (Sumatra 2004, M=9.3) 38

39 ΘΕΜΑ 5: Πρόγνωση Σεισμών 39

40 ΘΕΜΑ 5: Πρόγνωση Σεισμών Πρόγνωση συγκεκριμένου σεισμού σημαίνει γνώση: του χώρου γένεσης του χρόνου γένεσης του μεγέθους του Επίσης, γνώση των αντιστοίχων τριών, σχετικά μικρών, αβεβαιοτήτων (παραθύρων, σφαλμάτων) πριν από τη γένεση του σεισμού 40

41 ΘΕΜΑ 5: Πρόγνωση Σεισμών Ποιά θεωρείται επιτυχής πρόγνωση; Όταν ο σεισμός γίνει μέσα στα τρία παράθυρα (χρόνου, χώρου, μεγέθους) που είχαν προκαθοριστεί. Τι είναι επιστημονικά έγκυρη πρόγνωση; Είναι μια επιτυχής πρόγνωση η οποία είναι αποτέλεσμα εφαρμογής συγκεκριμένης επιστημονικής μεθοδολογίας: μέθοδος (θεωρία και διαδικασία εφαρμογής της), δεδομένα παρατήρησης, Η πιθανότητα γένεσης ΠΡΕΠΕΙ να είναι μεγαλύτερη από την πιθανότητα τυχαίας γένεσης. Μόνο οι έγκυρες προγνώσεις έχουν επιστημονικό αλλά και κοινωνικό ενδιαφέρον. 41

42 ΘΕΜΑ 5: Πρόγνωση Σεισμών Ανάλογα με την αβεβαιότητα στο χρόνο: Α) Μακροπρόθεσμη (long term) της τάξης λίγων δεκαετιών, Β) Μεσοπρόσθεσμη (intermediate term), της τάξης μηνών ή λίγων ετών Γ) Βραχυπρόθεσμη (short term) της τάξης ημερών ή εβδομάδων (Α) = σεισμικότητα περιοχής (Β) = ρεαλιστική (Γ) = αδύνατη με την υπάρχουσα γνώση 42

43 ΘΕΜΑ 6: Προστασία 43

44 ΘΕΜΑ 6: Προστασία Ο σεισμικός κίνδυνος, R, εκφράζει το αναμενόμενο αποτέλεσμα της σεισμικής κίνησης σε μια κατασκευή: R=H*V Σεισμικότητα περιοχής Ποιότητα κατασκευής 44

45 ΘΕΜΑ 6: Προστασία 1. Μακροπρόθεσμα μέτρα: Σωστός αντισεισμικός κανονισμός δόμησης ανάλογα με τη σεισμική επικινδυνότητα κάθε περιοχής. 2. Μεσοπρόθεσμα μέτρα: Εστίαση στις περιοχές όπου αναμένονται οι επόμενοι ισχυροί σεισμοί και εφαρμογή μεσοπρόθεσμων προληπτικών μέτρων (π.χ. ενίσχυση κρίσιμων κτιρίων, επικαιροποίηση σχεδίων αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών, ασκήσεις ετοιμότητας κλπ.) 3. Βραχυπρόθεσμα μέτρα: Εκκενώσεις κατοικημένων περιοχών 45

46 ΘΕΜΑ 6: Προστασία 46

47 ΘΕΜΑ 6: Προστασία 47

48 ΘΕΜΑ 6: Προστασία Το βασικότερο σε περίπτωση σεισμού είναι να παραμένουμε ψύχραιμοι και να εφαρμόζουμε απλούς κανόνες για την προστασία μας. 48

49