ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΣΗΡΙΞΗ ΣΗ ΓΤΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΥΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΣΗΡΙΞΗ ΣΗ ΓΤΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΥΕΙΡΗΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΔΠΙΒΛΔΠΟΝΣΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ: ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΤ ΑΙΚΑΣΔΡΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΦΟΙΣΗΣΡΙΑ: ΠΑΠΠΟΤ ΥΡΤΗ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΛΗΦΗ ΘΔΜΑΣΟ: 07/04/2008 ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΠΑΡΑΓΟΗ ΔΡΓΑΙΑ: 03/04/2009 Καβάια, Απξίιηνο 2009

2 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΩΝ Πξόινγνο Δηζαγσγή... 1 Κεφάλαιο 1ο Δπηρεηξεκαηηθόηεηα 1.1 Ση είλαη ε επηρεηξεκαηηθόηεηα Η δπλακηθή ηεο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Λόγνη γηα ηνπο νπνίνπο είλαη ζεκαληηθή ε επηρεηξεκαηηθόηεηα Γπζθνιίεο Πξνβιήκαηα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Δπηρεηξεκαηηθόηεηα θαη θαζεκεξηλόηεηα. Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα Δπηρεηξεκαηηθόηεηα θαη αλάπηπμε Η επηρεηξεκαηηθόηεηα ζηελ Διιάδα Ο ξόινο ηνπ θξάηνπο ζηελ ελίζρπζε ηεο Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο Κεφάλαιο 2ο Γπλαηθεία Δπηρεηξεκαηηθόηεηα 2.1 Δηζαγσγή Οη γπλαίθεο σο επηρεηξεκαηίεο Η Διιελίδα επηρεηξεκαηίαο: Αηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη δξαζηεξηόηεηεο Η «θαζηεξσκέλε» επηρεηξεκαηηθόηεηα ησλ Διιελίδσλ Υαξαθηεξηζηηθά ηεο «θαζηεξσκέλεο» επηρεηξεκαηηθόηεηαο ησλ Διιελίδσλ Σα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηρεηξεκαηηθόηεηαο ησλ Διιελίδσλ Σα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη θίλεηξα ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο (Push and pull factors) Γεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ Διιελίδσλ επηρεηξεκαηηώλ θαη πξνζσπηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηρεηξεκαηηθόηεηα... 21

3 Κεφάλαιο 3ο Η γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα ζηελ Διιάδα 3.1 Σν επηρεηξεκαηηθό πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα Σνκείο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηόηεηαο κε δπζρεξή ιεηηνπξγία Η δηεπθόιπλζε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Η γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθή δξάζε ζηελ Διιάδα Έξεπλα γηα ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα ζηελ Διιάδα Μειέηε ηνπ Παξαηεξεηεξίνπ ηνπ ΙΟΒΔ 3.6 Η αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο ζηελ Διιάδα Γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα θαη πξαγκαηηθόηεηα Κεφάλαιο 4ο Φνξείο θαη Τπεξεζίεο ππνζηήξημεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο 4.1 ύλδεζκνο επηρεηξεκαηηώλ γπλαηθώλ Διιάδνο ύλδεζκνο επηρεηξεκαηηώλ γπλαηθώλ ηεο Μεζνγείνπ (AFAEMME) ύλδεζκνο εηαηξηώλ δηαβαιθαληθήο ζπλεξγαζίαο γπλαηθώλ Portal ελεκέξσζεο γηα ηε γπλαίθα επηρεηξεκαηία Portal ελεκέξσζεο γηα ηε γπλαίθα επηρεηξεκαηία από ηελ Δπξσπατθή Έλσζε Κέληξν Δξεπλώλ γηα Θέκαηα Ιζόηεηαο θαη πξνώζεζεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο ζηελ Διιάδα (Κ.Δ.Θ.Ι.) Δζληθό Δπηκειεηεξηαθό Γίθηπν Διιελίδσλ Γπλαηθώλ Δπηρεηξεκαηηώλ (Δ.Δ.Γ.Γ.Δ.) Κέληξν γπλαηθείσλ κειεηώλ θαη εξεπλώλ Γίθηπν γπλαηθώλ Δπξσεπηκειεηεξίσλ Παλειιαδηθή νξγάλσζε γπλαηθώλ «Παλαζελατθή»... 35

4 4.11 Σα Διιεληθά επηκειεηήξηα Κέληξα επηρεηξεκαηηθήο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο (Κ.Δ.Σ.Α.) Κεφάλαιο 5ο Πεγέο ρξεκαηνδόηεζεο 5.1 Δηζαγσγή Σξαπεδηθόο δαλεηζκόο Δπηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα Δπηρεηξεκαηηθνί άγγεινη (Business Angels) Franchising «Αλαπηπμηαθόο Νόκνο» (Νόκνο 3299/2004) Δπηδνηνύκελα πξνγξάκκαηα Κνηλνηηθά πξνγξάκκαηα ηεο Δ.Δ Δζληθό ηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο (Δ..Π.Α.) Κεφάλαιο 6ο Δκπόδηα θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα 6.1 Δηζαγσγή Δκπόδηα, δίθηπα θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα Δκπόδηα ζηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα Έξεπλα Κεληξηθήο Έλσζεο Δπηκειεηεξίσλ Διιάδνο -Σν πνξηξαίην ηεο γπλαίθαο ζηνλ θόζκν ησλ επηρεηξήζεσλ -Πξνθαηαιήςεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη Διιελίδεο ζηνπο ρώξνπο εξγαζίαο ηνπο 6.4 Πξνηάζεηο κέηξσλ Λόγνη πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα Πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο ηεο ππαίζξνπ... 49

5 Κεφάλαιο 7ο Σν Γ Κνηλνηηθό Πιαίζην ηήξημεο θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα (πξνγξάκκαηα γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ην Γ Κ.Π..) 7.1 Δηζαγσγή Σν επηρεηξεζηαθό πξόγξακκα: «Αληαγσληζηηθόηεηα» ΔΠΑΝ Σν λέν επηρεηξεζηαθό πξόγξακκα «ΔΠΑΝ ΙΙ» ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηόδνπ Πξόγξακκα: «Γπλαηθεία Δπηρεηξεκαηηθόηεηα» ρέδην Δλίζρπζεο ηεο Γπλαηθείαο Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο Έξγν: «Οινθιεξσκέλεο παξεκβάζεηο ππέξ ησλ γπλαηθώλ» Έξγν: «Αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο απαζρόιεζεο θαη επηρεηξεκαηηθόηεηαο» Πξόγξακκα Νέσλ Διεύζεξσλ Δπαγγεικαηηώλ Γπλαηθώλ Δζληθό πξόγξακκα κεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο Δζληθό πξόγξακκα γηα ηελ ζηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβόλαο, Γ Κ.Π.. θαη Δζληθό ζηξαηεγηθό πιαίζην αλαθνξάο ( ) Κεφάλαιο 8ο Πξόγξακκα θνηλνηηθήο πξσηνβνπιίαο γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ θαη αληζνηήησλ ζε ζρέζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ζηελ Διιάδα (επξύηεξα γλσζηό σο EQUAL) θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα 8.1 Δηζαγσγή Θεηηθά ζηνηρεία ηνπ πξνγξάκκαηνο Αδπλακίεο ηεο ρώξαο καο σο πξνο ηελ πινπνίεζε ησλ δξάζεσλ Έξγν επηρεηξεκαηηθόηεηαο ηεο EQUAL πνπ βξίζθεηαη ππό πινπνίεζε ( ) Έξγν: «Κνηλσληθή νηθνλνκία ζηελ Διιάδα πιαίζην, πηινηηθέο δνθηκέο θαη δνκέο ζηήξημεο»

6 Κεφάλαιο 9ο Δζληθό ηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ) θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα 9.1 Δηζαγσγή Η δηάξζξσζε ηνπ ΔΠΑ ζε επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα Δπηρεηξεζηαθό πξόγξακκα αληαγσληζηηθόηεηα θαη επηρεηξεκαηηθόηεηα Μέηξν 5.3: Αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο απαζρόιεζεο θαη επηρεηξεκαηηθόηεηαο θαη πξνώζεζε ηεο ηζόηεηαο επθαηξηώλ ησλ δύν θύισλ Κεφάλαιο 10ο πκπεξάζκαηα 10.1 Γεληθά ζπκπεξάζκαηα Βηβιηνγξαθία Πεγέο από πεξηνδηθά Πεγέο από εθεκεξίδεο Πεγέο ζην δηαδίθηπν... 81

7 ΠΡΟΛΟΓΟ Σν ζέκα ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο κνπ είλαη νη Πνιηηηθέο ηήξημεο ηεο Γπλαηθείαο Δπηρεηξεκαηηθόηεηαο. ηελ εξγαζία αλαιύνληαη έλλνηεο ηεο επηρεηξεκαηηθόηεηαο θαη ζπγθεθξηκέλα ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο. Δπηπιένλ ππάξρνπλ δύν έξεπλεο, ε πξώηε είλαη ζρεηηθή κε ηα εκπόδηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο ε νπνία έγηλε από ηελ Κεληξηθή Έλσζε Δπηκειεηεξίσλ Διιάδνο θαη ε δεύηεξε έρεη λα θάλεη κε ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα ζηελ Διιάδα ε νπνία πξνέξρεηαη από ην Παξαηεξεηήξην ηνπ ΙΟΒΔ. Χζηόζν, γίλεηαη ιόγνο γηα ηνπο νξγαληζκνύο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο. Δπίζεο ηδηαίηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηηο πεγέο ρξεκαηνδόηεζεο θαη ζηηο πνιηηηθέο πνπ αθνινπζεί ην Διιεληθό θξάηνο ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε έηζη ώζηε λα εληζρπζεί ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα. Η ηόλσζε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο επηηπγράλεηαη θπξίσο κε πξνγξάκκαηα ηα νπνία θαηά θαηξνύο πινπνηνύληαη κέζσ ηνπ Κνηλνηηθνύ Πιαηζίνπ ηήξημεο (ΚΠ), ησλ Κνηλνηηθώλ Πξσηνβνπιηώλ θαη ηνπ Σακείνπ πλνρήο. πγθεθξηκέλα ζηελ εξγαζία αλαθέξνληαη ηα πην γλσζηά πξνγξάκκαηα γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο πνπ ζπλδένληαη άκεζα κε ην Γ Κ.Π.., ηελ Κνηλνηηθή Πξσηνβνπιία ηεο EQUAL θαη ην Δζληθό ηξαηεγηθό Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ). ηόρνο ηεο εξγαζίαο είλαη λα δηεηζδύζνπκε όζν γίλεηαη πεξηζζόηεξν ζηα ραξαθηεξηζηηθά, ηηο δξαζηεξηόηεηεο θαη ηελ πξνζσπηθόηεηα ησλ γπλαηθώλ πνπ αζρνινύληαη κε ηηο επηρεηξήζεηο. Καζώο επίζεο θαη ηνπο ηξόπνπο κε ηνπο νπνίνπο αλαπηύζζεηαη ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα ζηελ Διιάδα.

8 ΔΗΑΓΩΓΖ Ζ εξγαζία απηή απνηειείηαη απφ δχν βαζηθά κέξε, ην πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο είλαη ην ζεσξεηηθφ θνκκάηη ζην νπνίν αλαθέξνληαη νη Πνιηηηθέο ηήξημεο ηεο Γπλαηθείαο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ζην δεχηεξν κέξνο ηεο είλαη ην πξαθηηθφ θνκκάηη φπνπ εμεηάδεηαη ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη πσο απηή απνηππψλεηαη ζηελ ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα. ην πξαθηηθφ θνκκάηη θαηαιήγνπκε ζηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο κε ηελ βνήζεηα ελφο εξσηεκαηνινγίνπ ην νπνίν έρεη ζπκπιεξσζεί απφ γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. ην πξψην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο πεξηγξάθεηαη ε έλλνηα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ δπλακηθή ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, αλαθέξνληαη νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο είλαη ζεκαληηθή ε επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη πσο απηή ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε θαη ηελ δεκηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ. Σν δεχηεξν θεθάιαην αλαθέξεηαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ δηαθξίλνπλ ηηο Διιελίδεο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. Σα ραξαθηεξηζηηθά αθνξνχλ ηελ «θαζηεξσκέλε» επηρεηξεκαηηθφηεηα ησλ Διιελίδσλ, επηπιένλ αλαιχνληαη θαη ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ηνπο. Σν ηξίην θεθάιαην πεξηγξάθεη ην επίπεδν ζην νπνίν βξίζθεηαη ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα. Αλαθέξνληαη νη ηνκείο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο κε δπζρεξή ιεηηνπξγία θαη νη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο δηεπθνιχλεηαη ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα. Αξθεηά ζπκπεξάζκαηα πξνθχπηνπλ απφ ηελ έξεπλα γηα ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα ε νπνία είλαη κηα κειέηε ηνπ Παξαηεξεηεξίνπ ηνπ ΗΟΒΔ. ην ηέηαξην θαη ην πέκπην θεθάιαην αλαθέξνληαη νη θνξείο θαη νη ππεξεζίεο ππνζηήξημεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, θαη νη πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο ησλ γπλαηθείσλ επηρεηξήζεσλ αληίζηνηρα. ην πέκπην θεθάιαην γίλεηαη ζχληνκε παξνπζίαζε ησλ πεγψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσλ απφ ηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. ην έθην θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηα εκπφδηα θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο θαζψο επίζεο θαη ηνπο ιφγνπο πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα. Δπηπιένλ ππάξρεη κηα έξεπλα ηεο Κεληξηθήο Έλσζεο Δπηκειεηεξίσλ Διιάδνο γηα ηηο πξνθαηαιήςεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη Διιελίδεο ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο ηνπο. ηα παξαθάησ θεθάιαηα (7 ν, 8 ν θαη 9 ν ) παξνπζηάδνληαη πνιιά απφ ηα πξνγξάκκαηα γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ηα νπνία εληζρχνπλ θαη ηνλψλνπλ ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα. Σα πξνγξάκκαηα απηά ζπλδένληαη άκεζα κε ην Γ Κ.Π.. ( ), ην πξφγξακκα ηεο EQUAL θαη ην Γ Κ.Π.. πνπ είλαη γλσζηφ σο Δ..Π.Α. ( ). Σέινο, ζην δέθαην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ζηα νπνία νδεγνχκαζηε φζσλ αθνξά ηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο θαη ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα. 1

9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1ν ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 1.1 ΣΗ ΔΗΝΑΗ Ζ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Ζ «επηρεηξεκαηηθφηεηα» πξνέξρεηαη απφ ην ξήκα «επηρεηξψ» πνπ ζεκαίλεη ελεξγψ κε έλαλ ζπγθεθξηκέλν ζηφρν. Ο ζηφρνο είλαη ε δεκηνπξγία θαη ε δηάζεζε κειινληηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ρσξίο λα ππάξρεη βεβαηφηεηα γηα ην ηειηθφ απνηέιεζκα ηεο πξνζπάζεηαο. Δπηηπγράλεηαη κε ηελ θηλεηνπνίεζε φισλ ησλ απαξαίηεησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Δπηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη ε πξνζεθηηθή αλάιπζε (πσο, απφ πνηφλ θαη κε ηη επηπηψζεηο) ηεο δηαδηθαζίαο αλαθάιπςεο επθαηξηψλ, ηεο αμηνιφγεζεο θαη αμηνπνίεζεο ηνπο. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα απνηειεί λννηξνπία αιιά θαη πνιπδηάζηαηε έλλνηα ε νπνία εκθαλίδεηαη ζε δηάθνξα επίπεδα θαη ζε θάζε είδνο νξγάλσζεο. Ο φξνο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο αληηπξνζσπεχεη έλα ζπγθεθξηκέλν ηξφπν «ζθέπηεζζαη» θαη «ιεηηνπξγείλ» θαη δελ εκκέλεη ζηνπο νξηζκνχο πνπ είζηζηαη λα ηαπηίδνπλ ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα κε ηελ έλαξμε επηρείξεζεο. Αλ φκσο ζέιακε λα δψζνπκε έλα ζπγθεθξηκέλν νξηζκφ ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη είλαη ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο θάηη θαηλνχξγηνπ πνπ έρεη αμία (γηα ηελ αγνξά, ηελ θνηλσλία), κε ηελ αθηέξσζε ηνπ απαξαίηεηνπ ρξφλνπ θαη πξνζπάζεηαο, θαη ηελ αλάιεςε ησλ ζπλνδεπφκελσλ νηθνλνκηθψλ, ςπρνινγηθψλ θαη θνηλσληθψλ θηλδχλσλ, πνπ ιακβάλεη ηηο πξνθχπηνπζεο αληακνηβέο (νηθνλνκηθέο θαη ςπρνινγηθέο). Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, πνιχ απιά κπνξνχκε λα πνχκε φηη, είλαη ε πξνζπάζεηα κεηαηξνπήο ηεο πξσηνβνπιίαο ζε απνηέιεζκα. Πεξηιακβάλεη ζαλ βήκαηα ηελ θαηλνηνκία, ηελ εγεζία, ηε δηαρείξηζε θαη ηελ αλάπηπμε ηεο πξσηνβνπιίαο. ηα πιαίζηα απηνχ ηνπ νξηζκνχ γίλεηαη ζαθέο φηη ε έλλνηα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο δελ εκπεξηέρεη κφλν ηνπο επηρεηξεκαηίεο, αιιά θαη εθείλνπο πνπ αθνινπζνχλ απηά ηα βήκαηα ρσξίο λα ηνπο αλήθνπλ νη ζπληειεζηέο παξαγσγήο. Χο επηρεηξεκαηηθά ζθεπηφκελν άηνκν ζα κπνξνχζε, επνκέλσο, λα ζεσξεζεί θαη ν εξγαδφκελνο ζε κηα εηαηξία πνπ είρε κηα θαηλνηνκηθή ηδέα φζνλ αθνξά ηνλ ηξφπν παξαγσγήο ησλ πξντφλησλ. Έρνληαο, ινηπφλ, θάλεη ζαθέο φηη ε επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη κηα έλλνηα πνιπδηάζηαηε, ζηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη θάπνηνη νξηζκνί απφ ηελ ειιεληθή θαη δηεζλή βηβιηνγξαθία. Κάπνηνη νξηζκνί επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη νη εμήο: Δπηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο θάηη θαηλνχξγηνπ πνπ έρεη αμία, κε ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε ρξφλνπ, πφξσλ θαη ηδεψλ θαη ηελ αλάιεςε ησλ ζπλνδεπφκελσλ νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ, ςπρνινγηθψλ θηλδχλσλ, πνπ πξνζθέξεη αληακνηβέο (νηθνλνκηθέο, ςπρνινγηθέο) ζηνλ επηρεηξεκαηία θαη γεληθφηεξα ζηελ θνηλσλία (Hisrich, 2007). 2

10 χκθσλα κε ηνλ θαζεγεηή Δκκ. Κνλδχιε ε επηρεηξεκαηηθφηεηα νξίδεηαη σο ε αλαγλψξηζε θαη εθκεηάιιεπζε ησλ επθαηξηψλ κηαο θαηάζηαζεο θαηά ηξφπν παξαγσγηθφ θαη (ζπλήζσο) κε ξίζθν ηνπ Δπηρεηξεκαηία. Με ηνλ φξν «επηρεηξεκαηηθφηεηα» ελλννχκε ηε δεμηφηεηα ηεο νξγάλσζεο, ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο πινπνίεζεο κηαο ηδέαο, πξνθεηκέλνπ λα πξνζθεξζεί ζηελ αγνξά έλα πξντφλ ή κηα ππεξεζία κε ηξφπν έμππλν, πξσηφηππν, αληαγσληζηηθφ θαη απνηειεζκαηηθφ. Ζ έλλνηα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο εκπεξηέρεη θαη ηηο δηαδηθαζίεο αλαθάιπςεο ησλ επθαηξηψλ θαζψο θαη αμηνπνίεζεο ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ (ΤΠΔΠΘ - Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, 2003). χκθσλα κε ηνλ Kizner, ν επηρεηξεκαηίαο είλαη θάπνηνο, ν νπνίνο βξίζθεηαη ζε επηθπιαθή γηα λα εληνπίζεη επηθεξδείο επθαηξίεο ζπλαιιαγήο, ελψ θαηά ηνλ Schumpeter, ν επηρεηξεκαηίαο είλαη θαηλνηφκνο θαη επηθέξεη ηελ αιιαγή κε ηελ εηζαγσγή λέσλ ηερλνινγηθψλ δηαδηθαζηψλ ή πξντφλησλ (Deakins, & Freel, 2007). Ζ νπζία ηεο επηρεηξεκαηηθήο ζπκπεξηθνξάο είλαη ε αλαγλψξηζε επθαηξηψλ θαη ε εθαξκνγή θαηλνηφκσλ ηδεψλ (Ireland, Hitt, & Sirmon, 2003). Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα δελ είλαη αφξηζηε θαη αζαθήο έλλνηα. Αληίζεηα, έρεη πνιχ ζπγθεθξηκέλα θαη δηαθξηηά ραξαθηεξηζηηθά. Πξώηνλ, ζηηο ζχγρξνλεο νηθνλνκίεο ε επηρεηξεκαηηθφηεηα απνηειεί θξίζηκν ζπληειεζηή παξαγσγήο, θαζψο αλαθέξεηαη ζην βέιηηζην ηξφπν ζπλδπαζκνχ ησλ ππφινηπσλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο. Με απιά ιφγηα, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη ε ηεσνογνυζία παπαγυγήρ. ζν κεγαιχηεξε ηερλνγλσζία δηαζέηεη κία επηρείξεζε ηφζν πεξηζζφηεξν απνδνηηθή θαζίζηαηαη ε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Γεύηεξνλ, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηελ θαηλνηνκία. Ζ ηερλνγλσζία είλαη ε άιιε φςε ηεο θαηλνηνκίαο. ζν πην θαηλνηφκνο είλαη κία επηρείξεζε ηφζν πεξηζζφηεξε ηερλνγλσζία θαηέρεη, θαη ηειηθά απηφ ηεο παξέρεη έλα ηεξάζηην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα. Σξίηνλ, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ επειημία κηαο επηρείξεζεο. Ζ επειημία κε ηε ζεηξά ηεο αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα ηεο επηρείξεζεο αθ ελφο λα ζπκβαδίδεη κε ηηο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο (λέεο ηερλνινγίεο, ζχγρξνλεο αξρέο δηνίθεζεο, έληαζε ηνπ αληαγσληζκνχ), θαη αθ εηέξνπ λα δηακνξθψλεη κία ηδηαίηεξε επηρεηξεκαηηθή θπζηνγλσκία. 1.2 Ζ ΓΤΝΑΜΗΚΖ ΣΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη πνιπδηάζηαηε θαη παξφιν πνπ κπνξεί λα εκθαλίδεηαη ζε δηάθνξα πιαίζηα, νηθνλνκηθά ή άιια, θαη ζε θάζε είδνο νξγάλσζεο, ε Πξάζηλε Βίβινο 1 εμεηάδεη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζην πιαίζην ηεο επηρείξεζεο. 1 Πξάζηλε Βίβινο - γηα ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Δπξψπε 3

11 i. Αμηνπνίεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ή ηεο θαηλνηνκίαο Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα απνηειεί θαηά θχξην ιφγν λννηξνπία. Πξφθεηηαη γηα ηελ δξαζηεξηνπνίεζε θαη ηελ ηθαλφηεηα πνπ έρεη έλα άηνκν, κεκνλσκέλα ή ζην πιαίζην ελφο νξγαληζκνχ, λα αλαγλσξίδεη ηηο επθαηξίεο θαη λα ηηο εθκεηαιιεχεηαη πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη πξνζηηζέκελε αμία ή λα έρεη νηθνλνκηθφ φθεινο. Ζ δεκηνπξγηθφηεηα ή ε θαηλνηνκία ηνλ βνεζνχλ λα εηζέιζεη ζε κία ππάξρνπζα αγνξά ή λα βειηηψζεη ηελ αληαγσληζηηθή ζέζε ηνπ ζ' απηήλ, λα αιιάμεη ή αθφκε θαη λα δεκηνπξγήζεη κηα λέα αγνξά. Γηα λα απνβεί επηηπρήο κία επηρεηξεκαηηθή ηδέα απαηηείηαη ηθαλφηεηα ζπλδπαζκνχ ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο ή ηεο θαηλνηνκίαο κε ηε ρξεζηή δηαρείξηζε θαη ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο κηαο επηρείξεζεο πξνθεηκέλνπ λα βειηηζηνπνηεζεί ε αλάπηπμή ηεο θαζ φιεο ηεο θάζεηο ηνπ θχθινπ δσήο ηεο. Πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία πνπ μεπεξλά θαηά πνιχ ηελ θαζεκεξηλή δηαρείξηζε: άπηεηαη ησλ ζηφρσλ θαη ηεο ζηξαηεγηθήο κίαο επηρείξεζεο. ii. Δπηρεηξεκαηίεο Η επισειπημαηικόηηηα αθοπά ηα άηομα, ηιρ επιλογέρ ηοςρ και ηιρ ενέπγειερ ζηιρ οποίερ πποβαίνοςν καηά ηην εκκίνηζη, εξαγοπά ή λειηοςπγία μιαρ επισείπηζηρ ή ηη ζςμμεηοσή ηοςρ ζηη διαδικαζία λήτηρ ζηπαηηγικών αποθάζευν μιαρ επισείπηζηρ. Οι επισειπημαηίερ αποηελούν μια ανομοιογενή ομάδα και πποέπσονηαι από όλοςρ ηοςρ σώποςρ. Ωζηόζο ςπάπσοςν οπιζμένα κοινά σαπακηηπιζηικά επισειπημαηικήρ ζςμπεπιθοπάρ, ζςμπεπιλαμβανομένηρ ηηρ εηοιμόηηηαρ για ανάλητη κινδύνυν και ηηρ επιθςμίαρ για ανεξαπηηζία και αςηοππαγμάηυζη. iii. Δθαξκνγέο επηρεηξεκαηηθφηεηαο Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κπνξεί λα αλαπηπρζεί ζε νπνηνλδήπνηε ηνκέα θαη είδνο επηρείξεζεο. Δθαξκφδεηαη ζηνπο απηναπαζρνινχκελνπο θαη ζηηο επηρεηξήζεηο νηνπδήπνηε κεγέζνπο ζε φιεο ηηο θάζεηο ηνπ θχθινπ δσήο κηαο επηρείξεζεο, απφ ηε θάζε εθθίλεζεο έσο ηελ αλάπηπμε, ηε κεηαβίβαζε, ηελ παχζε ιεηηνπξγίαο ή ηελ επαλέλαξμε ιεηηνπξγίαο. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα αθνξά ηηο επηρεηξήζεηο φισλ ησλ θιάδσλ, ηερλνινγηθψλ ή παξαδνζηαθψλ, ηηο κηθξέο θαη ηηο κεγάιεο επηρεηξήζεηο αλεμαξηήησο ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο: νηθνγελεηαθέο επηρεηξήζεηο, επηρεηξήζεηο εηζεγκέλεο ζην ρξεκαηηζηήξην, επηρεηξήζεηο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο ή κε θεξδνζθνπηθνί νξγαληζκνί, πνπ ζπρλά πξαγκαηνπνηνχλ ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο. χκθσλα κε ηελ έξεπλα Global Entrepreneurship Monitor (GEM) ην 7% ησλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ δεκηνπξγνχλ κία ζεκαληηθή λέα εμεηδηθεπκέλε αγνξά ή νηθνλνκηθφ ηνκέα εάλ ε επηρείξεζή ηνπο είλαη επηηπρήο ελψ ην 70% ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ παξέρνπλ πξντφληα ή ππεξεζίεο ζε πθηζηάκελεο αγνξέο ζηηο νπνίεο ππάξρεη ήδε ζεκαληηθφο αληαγσληζκφο θαη ζηηο νπνίεο δηαηίζεηαη ήδε γηα πεξηζζφηεξν απφ έλα έηνο ε βαζηθή ηερλνινγία. 4

12 1.3 ΛΟΓΟΗ ΓΗΑ ΣΟΤ ΟΠΟΗΟΤ ΔΗΝΑΗ ΖΜΑΝΣΗΚΖ Ζ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Παξαθάησ αλαθέξνληαη νξηζκέλνη ιφγνη 2 γηα ηνπο νπνίνπο είλαη ζεκαληηθή ε επηρεηξεκαηηθφηεηα: 1. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ζηελ αλάπηπμε. Οη λέεο θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο δεκηνπξγνχλ φιν θαη πεξηζζφηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο έλαληη ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ. Οη ρψξεο πνπ παξνπζηάδνπλ ηε κεγαιχηεξε αχμεζε ζηα πνζνζηά επηρεηξεκαηηθφηεηαο ηείλνπλ λα παξνπζηάδνπλ θαη ηε κεγαιχηεξε κείσζε ησλ πνζνζηψλ αλεξγίαο. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, νη ηαρέσο αλαπηπζζφκελεο επηρεηξήζεηο ζπλέβαιαλ ζεκαληηθά ζηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο. Γηα παξάδεηγκα ζηηο Κάησ Υψξεο, ζην δηάζηεκα κεηαμχ 1994 θαη 1998, ην 8% ησλ ηαρέσο αλαπηπζζφκελσλ επηρεηξήζεσλ δεκηνχξγεζαλ ην 60% ησλ λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζην πιαίζην πθηζηάκελσλ επηρεηξήζεσλ. ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηαρέσο αλαπηπζζφκελεο επηρεηξήζεηο δεκηνχξγεζαλ ηα δχν ηξίηα φισλ ησλ λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζην δηάζηεκα 1993 θαη Απφ ηελ έξεπλα πξνθχπηεη φηη ε επηρεηξεκαηηθφηεηα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε παξφιν πνπ ε αχμεζε ηνπ ΑΔΠ επεξεάδεηαη θαη απφ πνιινχο άιινπο παξάγνληεο. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κπνξεί, επίζεο, λα ζπκβάιιεη ζηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο ζηηο πεξηθέξεηεο εθείλεο πνπ παξνπζηάδνπλ πζηέξεζε ζηελ αλάπηπμε, ζηελ ελζάξξπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο ή ζηελ έληαμε αλέξγσλ ή κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ ζηελ ελεξγφ δσή. 2. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα βαζηθφο παξάγνληαο αληαγσληζηηθφηεηαο. Νέεο επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο, πνπ αθνξνχλ ηελ ίδξπζε κηαο λέαο επηρείξεζεο ή ηνλ αλαπξνζαλαηνιηζκφ κηαο ππάξρνπζαο (π.ρ. κεηά ηε κεηαβίβαζε κηαο επηρείξεζεο ζε έλα λέν ηδηνθηήηε), δίλνπλ ψζεζε ζηελ παξαγσγηθφηεηα. Απμάλνπλ ηελ αληαγσληζηηθή πίεζε, αλαγθάδνληαο άιιεο επηρεηξήζεηο λα αληηδξάζνπλ βειηηψλνληαο ηηο επηδφζεηο ηνπο ή θαηλνηνκψληαο. Οη πςειφηεξεο επηδφζεηο ή θαηλνηνκία ησλ επηρεηξήζεσλ ζε επίπεδν νξγάλσζεο, κεζφδσλ, πξντφλησλ, ππεξεζηψλ ή αγνξψλ, βειηηψλνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηεο νηθνλνκίαο ζπλνιηθά. Ζ δηαδηθαζία απηή πξνζθέξεη ζηνπο θαηαλαισηέο πιενλεθηήκαηα ράξε ζηελ αχμεζε ησλ επηινγψλ θαη ζηε κείσζε ησλ ηηκψλ. 3. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα απειεπζεξψλεη ην δπλακηθφ ηνπ αηφκνπ. Ζ άζθεζε ελφο επαγγέικαηνο δελ απνηειεί απιά θαη κφλν κέζν ρξεκαηηθνχ θέξδνπο. Τπάξρνπλ θαη άιινη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηινγή επαγγεικαηηθήο ζηαδηνδξνκίαο φπσο είλαη ε αζθάιεηα, ην επίπεδν αλεμαξηεζίαο, ε πνηθηιία θαζεθφλησλ θαη ην ελδηαθέξνλ πνπ παξέρεη ε εξγαζία. Ζ 2 Πξάζηλε Βίβινο - γηα ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Δπξψπε 5

13 επηδίσμε πςειφηεξσλ εηζνδεκαηηθψλ επίπεδσλ κπνξεί λα παξαθηλήζεη ηα άηνκα λα ζέζνπλ «πςειφηεξνπο ζηφρνπο», φπσο ε απηνπξαγκάησζε θαη ε αλεμαξηεζία, κέζσ ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Απφ ηε βξεηαληθή έξεπλα νηθνγελεηαθψλ πξνυπνινγηζκψλ πξνθχπηεη φηη, εθηφο απφ ηα πιηθά θίλεηξα (ρξήκαηα θαη θνηλσληθή ζέζε), ε επηινγή ηνπ λα γίλεη θάπνηνο επηρεηξεκαηίαο βαζίδεηαη θαη ζηελ απηνπξαγκάησζε (ειεπζεξία, αλεμαξηεζία θαη πξφθιεζε). Γηα νξηζκέλνπο, νη νπνίνη δελ επηηπγράλνπλ λα βξνπλ κία "ζπλήζε" ζέζε εξγαζίαο πνπ λα ηνπο θαιχπηεη, ε επηινγή λα γίλνπλ επηρεηξεκαηίεο ελδερνκέλσο λα νθείιεηαη ελ κέξεη ή θαη εμ νινθιήξνπ ζε νηθνλνκηθή αλάγθε. Σν λα γίλνπλ επηρεηξεκαηίεο ίζσο ηνπο δίλεη ηελ ειπίδα φηη ζα κπνξέζνπλ λα βειηηψζνπλ ηε ζέζε ηνπο. Ζ επαγγεικαηηθή ηθαλνπνίεζε κεηαμχ επηρεηξεκαηηψλ είλαη ζπρλά πςειφηεξε απφ φ,ηη κεηαμχ κηζζσηψλ. 4. Δπηρεηξεκαηηθφηεηα θαη θνηλσληθέο επηηαγέο Οη επηρεηξεκαηίεο απνηεινχλ ηελ θηλεηήξην δχλακε ηεο νηθνλνκίαο ηεο αγνξάο θαη ηα επηηεχγκαηά ηνπο πξνζθέξνπλ ζηελ θνηλσλία πινχην, ζέζεηο εξγαζίαο θαη ζηνπο θαηαλαισηέο πνηθηιία επηινγψλ. Αληαπνθξηλφκελεο ζηηο απμαλφκελεο πξνζδνθίεο ηεο θνηλήο γλψκεο φζνλ αθνξά ηνλ αληίθηππν ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηελ θνηλσλία θαη ζην πεξηβάιινλ, πνιιέο κεγάιεο εηαηξείεο πηνζέηεζαλ επίζεκεο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ εηαηξηθή θνηλσληθή επζχλε, πνπ ζπλεπάγεηαη ηελ πξναηξεηηθή ελζσκάησζε θνηλσληθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ παξακέηξσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή πξαθηηθή θαη ζηε ζπλεξγαζία κε ηα ελδηαθεξφκελα κέξε εθφζνλ νη επηρεηξήζεηο αλαγλσξίδνπλ πιένλ φηη ε ππεχζπλε επηρεηξεκαηηθή ζηάζε ζπκβάιιεη ζηελ επηρεηξεκαηηθή επηηπρία. Ζ ζηάζε απηή κπνξεί λα πεξηιακβάλεη, γηα παξάδεηγκα, ηε δέζκεπζε γηα ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαηά έλαλ θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ ηξφπν ('νηθνινγηθή απνδνηηθφηεηα') ή γηα ην ζεβαζκφ ησλ ζεκάησλ πνπ ζπγθεληξψλνπλ ην ελδηαθέξνλ ησλ θαηαλαισηψλ θαη γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαηά έλαλ θηιηθφ πξνο ηνπο θαηαλαισηέο ηξφπν. Οη ΜΜΔ επηδεηθλχνπλ «ππεχζπλν επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα» κε έλαλ πην άηππν ηξφπν αιιά σζηφζν απνηεινχλ ηνλ θεληξηθφ ηζηφ γηα πνιιέο θνηλσλίεο. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κπνξεί επίζεο λα δηαδξακαηίζεη ζεηηθφ ξφιν ζηελ απνηειεζκαηηθή παξνρή ππεξεζηψλ ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο, ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θνηλσληθήο πξφλνηαο. Οη επηρεηξήζεηο ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο ελζαξξχλνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ ζηε δηαρείξηζε θαη παξνρή παξφκνησλ ππεξεζηψλ, βειηηψλνληαο ηελ θαηλνηνκία θαη ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ πξνο ηνπο πειάηεο. 6

14 1.4 ΓΤΚΟΛΗΔ-ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Παξά ηηο επξσπατθέο θαη ειιεληθέο πνιηηηθέο ελίζρπζεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, εμαθνινπζνχλ λα ππάξρνπλ δπζθνιίεο πνπ πξνβιεκαηίδνπλ ηφζν εθείλνπο πνπ επηζπκνχλ λα αλαιάβνπλ αηνκηθή πξσηνβνπιία θαη θαηλνηφκν δξάζε, φζν θαη απηνχο πνχ έρνπλ ήδε μεθηλήζεη επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Οη θπξηφηεξεο δπζθνιίεο-πξνβιήκαηα γηα ηελ αλάπηπμε επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη νη εμήο : Ζ έιιεηςε ηδίσλ θεθαιαίσλ Ζ αδπλακία εχξεζεο θεθαιαίσλ γηα ηελ ίδξπζε δπλακηθψλ επηρεηξήζεσλ Ζ αδπλακία πξφζβαζεο ζηηο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο Ζ άγλνηα γηα ηελ αμηνπνίεζε πξνγξακκάησλ θαη θηλήηξσλ ελίζρπζεο επηρεηξεκαηηθψλ εγρεηξεκάησλ Οη γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο ηνπ ζπζηήκαηνο Ζ αλαζθάιεηα γηα ηελ αγνξά θαη ηνλ αληαγσληζκφ Ζ κεξηθή γλψζε δεηεκάησλ πνπ αθνξνχλ ηελ νξγάλσζε θαη δηαρείξηζε ηεο επηρείξεζεο Ζ αδπλακία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο γηα αλάπηπμε ησλ απαξαίηεησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ γηα επηρεηξεκαηηθή ζηαδηνδξνκία θαη γεληθφηεξα γηα θαιιηέξγεηα επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο Τςεινί θνξνινγηθνχ ζπληειεζηέο Ο θφβνο ηεο απνηπρίαο 1.5 ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΚΑΘΖΜΔΡΗΝΟΣΖΣΑ. ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΚΑΗ ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Ο επηρεηξεκαηίαο ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα ζεηξά ζεκαληηθψλ πιενλεθηεκάησλ. Σα ζπνπδαηφηεξα είλαη ηα εμήο: 1. Οη επηρεηξεκαηίεο είλαη αθεληηθά ηνπ εαπηνχ ηνπο. Καλέλαο κέζα ζηελ επηρείξεζε δελ δίλεη εληνιέο ζηνλ επηρεηξεκαηία. Ο επηρεηξεκαηίαο είλαη θχξηνο ηνπ πεπξσκέλνπ ηνπ. 2. Οη επηρεηξεκαηίεο αζρνινχληαη κε δνπιεηέο πνπ ηνπο αξέζνπλ. Οη επηρεηξεκαηίεο δεκηνπξγνχλ επηρεηξήζεηο θαη δνπιεχνπλ εθεί πνπ ηνπο ελδηαθέξεη άκεζα. 3. Οη επηρεηξεκαηίεο είλαη δεκηνπξγηθνί. Οη επηρεηξεκαηίεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εθαξκφδνπλ λέεο ηδέεο ζε λέα πξντφληα θαη ππεξεζίεο. 4. Οη επηρεηξεκαηίεο κπνξεί λα θεξδίζνπλ πνιιά. Μηα επηηπρεκέλε επηρεηξεκαηηθή ηδέα κπνξεί λα απνθέξεη ζηνλ επηρεηξεκαηία πνιχ θαιχηεξεο ακνηβέο απφ έλα θαιφ κηζζφ. 7

15 Τπάξρεη βέβαηα θαη κηα ζεηξά απφ κεηνλεθηήκαηα. Σα θπξηφηεξα είλαη ηα εμήο: Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κπνξεί λα απνηχρεη. ιεο νη κηθξέο επηρεηξήζεηο ηα δχν πξψηα ρξφληα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο έρνπλ απμεκέλε πηζαλφηεηα λα «πέζνπλ έμσ», λα «πησρεχζνπλ» ή λα «θιείζνπλ» θαη ν επίδνμνο επηρεηξεκαηίαο λα ράζεη ηα ιεθηά ηνπ. Οη επηρεηξεκαηίεο αληηκεησπίδνπλ αβεβαηφηεηα ζηελ επίηεπμε εζφδσλ αιιά θαη ζηελ «θαλνληθφηεηα» είζπξαμήο ηνπο. Οη επηρεηξεκαηίεο κπνξεί ηνλ έλα κήλα λα θεξδίζνπλ πνιιά θαη ηνλ επφκελν κήλα λα ράζνπλ πάξα πνιιά. Οη επηρεηξεκαηίεο εξγάδνληαη πνιιέο ψξεο. Ο επηρεηξεκαηίαο δελ είλαη ζαλ ηνλ ππάιιειν, πνπ ηειεηψλεη ην σξάξηφ ηνπ θαη θεχγεη ή ην ζηέιερνο πνπ νινθιεξψλεη ηηο πξνγξακκαηηζκέλεο εξγαζίεο ηνπ θαη απνρσξεί. Οη επηρεηξεκαηίεο ιακβάλνπλ φιεο ηηο θξίζηκεο απνθάζεηο κφλνη ηνπο. Οη επηρεηξεκαηίεο, εάλ δελ έρνπλ ζπλεξγάηεο ή κεηφρνπο ζηηο επηρεηξήζεηο, ιακβάλνπλ ηηο απνθάζεηο εληειψο κφλνη ηνπο. 1.6 ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα νδεγεί ζηελ θηλεηνπνίεζε θαη αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ κηαο νηθνλνκίαο γηα ηελ πινπνίεζε λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ επθαηξηψλ. Οη λέεο επηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο νδεγνχλ κε ηε ζεηξά ηνπο ζηε δεκηνπξγία λέσλ επηρεηξήζεσλ, ζηνλ εθζπγρξνληζκφ παιαηφηεξσλ, ζηελ πηνζέηεζε λέσλ κεζφδσλ παξαγσγήο, θαζψο θαη ζηελ απαζρφιεζε ησλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ ηεο νηθνλνκίαο θαη ηδηαίηεξα απηνχ ηνπ ζπληειεζηή πνπ δεκηνπξγεί ηδηαίηεξν πξνβιεκαηηζκφ ζηηο κέξεο καο, ηνπ ζπληειεζηή «εξγαζία» (δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο). Οη παξαπάλσ εμειίμεηο ζπλζέηνπλ απηφ πνπ νλνκάδνπκε οικονομική ππόοδο. Δθφζνλ νη άλζξσπνη σο παξαγσγηθνί ζπληειεζηέο έρνπλ πξφζβαζε ζηα αγαζά θαη ζηηο ππεξεζίεο πνπ παξάγνληαη κέζσ ηεο ακνηβήο ηνπο, επηηπγράλεηαη θαη κοινυνική εςημεπία. Ζ επίηεπμε ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο ησλ αλζξψπσλ κέζα απφ ηε βειηίσζε ησλ νηθνλνκηθψλ ηνπο ζπλζεθψλ, ηε ζπλερή πξφνδν ηεο πνηφηεηαο δσήο, ηελ ηθαλφηεηα εμαζθάιηζεο ησλ βαζηθψλ ηνπο αλαγθψλ (θαη φρη κφλν), ηελ αλζξψπηλε αμηνπξέπεηα θαη ειεπζεξία, ζπλδέεηαη κε απηφ πνπ νλνκάδνπκε ανάπηςξη. Ζ αλάπηπμε αθνξά έλα επίπεδν πνηφηεηαο δσήο πνπ είλαη ηθαλνπνηεηηθφ θαη εμαζθαιίδεη ηελ επεκεξία ζε φια ηα άηνκα. Γελ γίλεηαη αηζζεηή κφλν απφ ηα αξηζκεηηθά δεδνκέλα (νηθνλνκηθή κεγέζπλζε), αιιά αληηθαηνπηξίδεηαη ζηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ πγείαο, ζην επίπεδν ηεο εθπαίδεπζεο πνπ παξέρεηαη ζηελ θνηλσλία, ζην επίπεδν ηνπ πνιηηηζκνχ, ζηε κείσζε ηεο αλεξγίαο, ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εγθιεκαηηθφηεηαο, θαζψο θαη ζηελ χπαξμε θνηλσληθήο θαη πνιηηηθήο ζηαζεξφηεηαο, ειεπζεξίαο θαη ηζφηεηαο. 8

16 Ζ επηρεηξεκαηηθόηεηα είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ αλάπηπμε. Ζ αλάπηπμε νδεγεί ζε αχμεζε ησλ παξαγσγηθψλ δπλαηνηήησλ ηεο νηθνλνκίαο (ζπλεπψο παξάγνληαη πεξηζζφηεξα αγαζά θαη ππεξεζίεο), ζε αχμεζε ησλ δηαζέζηκσλ παξαγσγηθψλ ζπληειεζηψλ θαη ζε βειηίσζε ηεο πνηφηεηάο ηνπο. πλεπψο, θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο πινπνίεζεο λέσλ επηρεηξεκαηηθψλ επθαηξηψλ, δειαδή ηνλψλεηαη ε επηρεηξεκαηηθφηεηα. Ζ ζχλδεζε απηψλ ησλ δχν ελλνηψλ αληηθαηνπηξίδεηαη ζην επίπεδν εθβηνκεράληζεο ηεο νηθνλνκίαο, ζηελ θαηάζηαζε ηεο ηερλνινγίαο, ζην βηνηηθφ επίπεδν ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, θαζψο θαη ζηε λννηξνπία πνπ έρεη αλαπηπρζεί ζε κία θνηλσλία γηα ηελ αλάπηπμε επηρεηξεκαηηθψλ πξσηνβνπιηψλ. Δίλαη θνηλφο ηφπνο φηη ζηε ζχγρξνλε δηεζλή νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα απνηειεί ην βαζηθφ παξάγνληα αλάπηπμεο. Ζ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα απνηειεί ζήκεξα ηε κνλαδηθή νδφ γηα βηψζηκε, δηαηεξήζηκε, θαη ηζφξξνπε αλάπηπμε. ην πξφζθαην παξειζφλ, ε ηδησηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα αληηκεησπίδνληαλ ζαλ νηθνλνκηθφ θαθφ, θπξίσο ιφγσ ηεο χπαξμεο θεξδψλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο. ήκεξα, πνπ ε έλλνηα ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ νθέινπο έρεη πιένλ απνδαηκνλνπνηεζεί, κπνξνχκε λα δηεμαγάγνπκε έλα γφληκν θαη απνδνηηθφ δηάινγν γηα ηελ αλαπηπμηαθή δηάζηαζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. ια ηα παξαδείγκαηα ησλ ψξηκσλ θαη αλεπηπγκέλσλ νηθνλνκηψλ θαηαδεηθλχνπλ φηη ν βαζηθφο κνριφο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο ππήξμε ε ηδησηηθή επηρεηξεκαηηθή πξσηνβνπιία. Ο ηδησηηθφο ηνκέαο ηεο νηθνλνκίαο ήηαλ απηφο πνπ έθαλε επελδχζεηο θαη νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο ήηαλ, θαη είλαη, απηέο πνπ παξέρνπλ ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο. Δίλαη θνηλά απνδεθηφ φηη νη ζχγρξνλεο νηθνλνκίεο αλαπηχζζνληαη νηθνλνκηθά κε ηε δηελέξγεηα επελδχζεσλ. Οη επελδχζεηο δεκηνπξγνχλ αθ ελφο ζπλζήθεο απμεκέλεο ζπλνιηθήο δήηεζεο θαη αθ εηέξνπ δεκηνπξγνχλ ζπλζήθεο αχμεζεο ηεο πξνζθνξάο, ηδηαίηεξα φηαλ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηελ άλνδν ηεο παξαγσγηθφηεηαο. ήκεξα, ζε κία επνρή πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ λνκηζκαηηθή ζηαζεξφηεηα θαη ρακεινχο ξπζκνχο πιεζσξηζκνχ, νη επελδχζεηο απνδεηθλχνληαη ηδηαίηεξα σθέιηκεο θαη πξνζνδνθφξεο γηα νιφθιεξν ην θνηλσληθφ ζχλνιν. ήκεξα, ζεσξείηαη αδηαλφεην κία επηρείξεζε λα κελ πηνζεηεί ηηο λέεο ηερλνινγίεο πξνθεηκέλνπ λα πεηχρεη ρακειφηεξν θφζηνο θαη λα γίλεη πεξηζζφηεξν αληαγσληζηηθή. Κξίζηκν ξφιν ζ απηήλ ηελ εμέιημε δηαδξακάηηζε ε άλνδνο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηνπνίεζεο, ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Απηφ ζπλέβε γηαηί ζην ζχγρξνλν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ παξαηεξείηαη κία ξαγδαία άλνδνο ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Οη νηθνλνκίεο ζήκεξα ραξαθηεξίδνληαη ψξηκεο θαη αλεπηπγκέλεο φηαλ ν ηνκέαο ησλ ππεξεζηψλ ππεξβαίλεη ην 70% πεξίπνπ ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Απηφ δε ζεκαίλεη φηη νη αλεπηπγκέλεο νηθνλνκίεο δηαλχνπλ πεξίνδν απνβηνκεράληζεο. Αληίζεηα, ε ζχγρξνλε βηνκεραλία είλαη ν ηνκέαο ησλ ππεξεζηψλ, απφ ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα κέρξη ηηο ππεξεζίεο θνηλσληθήο αξσγήο 9

17 1.7 Ζ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Με βάζε ηα επξήκαηα ηεο Δηήζηαο Έθζεζεο ηνπ ΗΟΒΔ 3 (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ), ε νπνία εμεηάδεη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα παξνπζίαζε ην 2005 πνζνηηθή θαη πνηνηηθή βειηίσζε. Πην αλαιπηηθά: Οη Κπξηφηεξεο Δμειίμεηο ην 2005 Σν 2005 ην 17% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Διιάδαο ειηθίαο (πάλσ απφ 1,1, εθ. άηνκα) ζρεηίδεηαη κε θάπνηνπ ηχπνπ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν πνζνζηφ απηφ είλαη ην ηξίην πςειφηεξν ζηελ Δπξψπε. Απ απηνχο, 700 ρηι. πεξίπνπ ήηαλ θαζηεξσκέλνη επηρεηξεκαηίεο θαη νη ππφινηπνη (6,5 ηνπ ζπλφινπ) ήηαλ ζηα αξρηθά ζηάδηα έλαξμεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (λένη ή επίδνμνη επηρεηξεκαηίεο). Σέινο, έλα 3% ηνπ πιεζπζκνχ αλέζηεηιε ην 2005 ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπ δξαζηεξηφηεηα. χκθσλα κε ηνπο νξηζκνχο ηεο έξεπλαο ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα πεξηιακβάλεηαη θαη ε απηναπαζρφιεζε. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα αλάγθεο κεηψλεηαη ζηαζεξά θαζψο φιν θαη πεξηζζφηεξνη Έιιελεο ζηξέθνληαη πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθή δξάζε γηα λα εθκεηαιιεπζνχλ κηα δηαθαηλφκελε επθαηξία θαη ιηγφηεξνη απηνί πνπ ην θάλνπλ απφ αλάγθε: Μφλν ην 14,2% ησλ λέσλ ή επίδνμσλ επηρεηξεκαηηψλ δειψλεη φηη αλαγθάζηεθε λα πξνζθχγεη ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξάζε επεηδή δελ είρε άιιεο επηινγέο εξγαζίαο. Σν 2004 ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ήηαλ δηπιάζην θαη ην 2003 ζρεδφλ 40%. Ζ εμέιημε απηή ππνδειψλεη πνηνηηθή βειηίσζε ηεο λέαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Γηα ηξίην θαηά ζεηξά ρξφλν ε Διιάδα θαηαγξάθεη πςειά πνζνζηά λέσλ εγρεηξεκάησλ πνπ έρνπλ σο ηειηθφ πειάηε ηνλ θαηαλαισηή. Σν εχξεκα απηφ ζεκαίλεη φηη νη επηρεηξεκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζήκεξα μεθηλνχλ θαίλεηαη φηη απιψο αλαπαξάγνπλ, αληί λα κεηαβάιινπλ, ηελ ηνκεαθή θαηαλνκή ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία. χκθσλα κε πην πξφζθαηε κειέηε ηνπ ΗΟΒΔ ζπκκεηέρνληαο ζην δηεζλέο εξεπλεηηθφ πξφγξακκα Παγθφζκηνπ Παξαηεξεηεξίνπ γηα ηελ Δπηρεηξεκαηηθφηεηα (Global Enterpreneurship Monitor-GEM) θαηεγξάθε ζηελ Διιάδα ην 2006 αχμεζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο αξρηθψλ ζηαδίσλ.δηδηθφηεξα, πνζνζηφ 7,9% ηνπ πιεζπζκνχ ειηθίαο εηψλ δήισζε φηη βξηζθφηαλ ζηε θάζε εθθίλεζεο ελφο λένπ εγρεηξήκαηνο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο απηναπαζρφιεζεο. ε απηήλ ηελ θαηεγνξία πεξηιακβάλνληαη ηφζν ηα άηνκα πνπ είραλ μεθηλήζεη θάπνηεο πξνθαηαξθηηθέο ελέξγεηεο γηα ηελ έλαξμε κηαο επηρείξεζεο (επίδνμνη επηρεηξεκαηίεο), αιιά θαη φζνη είραλ πξάγκαηη μεθηλήζεη κηα επηρείξεζε θαη είραλ πιεξψζεη κηζζνχο γηα ηνπιάρηζηνλ ηξεηο κήλεο, αιιά ιηγφηεξν απφ 42 κήλεο (λένη επηρεηξεκαηίεο). 3 ΗΟΒΔ 10

18 Πξφθεηηαη γηα ζεκαληηθή αχμεζε ζε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα ρξφληα, δεδνκέλνπ φηη ην αληίζηνηρν πνζνζηφ κέρξη ηψξα ζηηο έξεπλεο ηνπ GEM θπκαηλφηαλ ζηαζεξά αλάκεζα ζην 5,7% θαη ζην 6,7%. Με ην πνζνζηφ απηφ ε Διιάδα θαηαιακβάλεη ηελ 19ε ζέζε ζηελ παγθφζκηα θαηάηαμε, αιιά ηελ 4 ε ζηελ Δπξψπε, κηα ζπγθξηηηθή επίδνζε ζεκαληηθά θαιχηεξε απφ ηα πξνεγνχκελα ρξφληα. Απφ ηελ έξεπλα επίζεο πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα: Πνζνζηφ 14,2% ηνπ πιεζπζκνχ εηψλ δειψλεη φηη έρεη ζθνπφ λα μεθηλήζεη κηα επηρείξεζε (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο απηναπαζρφιεζεο) ηα επφκελα ηξία ρξφληα (15,4% ην 2005). Πνζνζηφ 2,7% ηνπ πιεζπζκνχ εηψλ δειψλεη φηη έθιεηζε κηα επηρείξεζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνεγνχκελεο ρξνληάο (2,9% ην 2005). Πνζνζηφ 22% πηζηεχεη φηη ππάξρνπλ επηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο ζηελ αγνξά, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα ηχρνπλ επηρεηξεκαηηθήο αμηνπνίεζεο (16% ην 2005). 1.8 Ο ΡΟΛΟ ΣΟΤ ΚΡΑΣΟΤ ΣΖΝ ΔΝΗΥΤΖ ΣΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ απηά ηα πιαίζηα, θαζίζηαηαη εκθαλέο φηη ν ξφινο ηνπ θξάηνπο είλαη πνιχ ζεκαληηθφο γηα ηελ ηφλσζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, θαη ηδίσο ησλ ΜΜΔ. ε γεληθέο γξακκέο, ην θξάηνο νθείιεη λα δεκηνπξγεί αληαγσληζηηθέο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο ησλ αγνξψλ, λα αίξεη ηα εκπφδηα εηζφδνπ λέσλ επηρεηξήζεσλ ζηηο αγνξέο θαηαιχνληαο ηα επελδπηηθά αληηθίλεηξα θαη ηηο γξαθεηνθξαηηθέο αγθπιψζεηο, θαη λα παξέρεη έλα ζηαζεξφ καθξννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν ε ηδησηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε ζα πξνάγεηαη θαη δε ζα ηηκσξείηαη. 11

19 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2ν ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 2.1 ΔΗΑΓΩΓΖ ε φιν ηνλ θφζκν ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα θαίλεηαη φηη θηλείηαη ζε ζηαζεξά ρακειφηεξα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ αλδξψλ θαη ζε επξσπατθφ επίπεδν εκθαλίδεη ζηαζεξφηεηα (πάλσ ή θάησ απφ ην 30% ηεο ζπλνιηθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο). ηελ Διιάδα ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα βξίζθεηαη αθξηβψο ζην κέζν φξν ησλ επξσπατθψλ ρσξψλ (29,4%) παξά ην γεγνλφο φηη εηδηθνί αμηνιφγεζαλ πνιχ ρακειά ηελ ππνζηήξημε πνπ παξέρεηαη. Ο ζεκαληηθφηεξνο παξάγνληαο απνηξνπήο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο γηα ηελ Διιελίδα είλαη ν θφβνο ηεο απνηπρίαο ελψ θξίλεηαη ζθφπηκν λα αλαδεηεζεί ε ζπζρέηηζε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο κε κεηαβιεηέο πνπ αθνξνχλ ην πξνθίι ηνπ/ηεο επηρεηξεκαηία, φπσο ην κνξθσηηθφ επίπεδν θαη ε επηρεηξεκαηηθή δξάζε αλάγθεο ή επθαηξίαο 4. Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζπληζηά ζεκαληηθή θηλεηήξην δχλακε ηεο θαηλνηνκίαο, ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο αλάπηπμεο. Ζ Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ εμέδσζε ηελ «Πξάζηλε Βίβιν γηα ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Δπξψπε» (2003), κε ζθνπφ λα εκπιέμεη φζνλ ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξνπο θνξείο ζηελ θαηάξηηζε ηεο κειινληηθήο πνιηηηθήο αηδέληαο. Βάζεη εθηεηακέλσλ εξεπλψλ, αλαιχζεσλ, δεκνζθνπήζεσλ θαη εκπεηξηψλ ζε επίπεδν πνιηηηθήο, ε Πξάζηλε Βίβινο έζεζε εξσηήκαηα φζσλ αθνξά δχν ζεκειηψδε δεηήκαηα γηα ηελ Δπξψπε: πσο ζα απμεζεί ν αξηζκφο ησλ επηρεηξεκαηηψλ θαη πσο ζα δνζεί ε δπλαηφηεηα ζε πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο λα αλαπηπρζνχλ. ηελ έθζεζε Best αξ.2 (2004) ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Δπηρεηξήζεσλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο επηζεκαίλεηαη ε επαηζζεηνπνίεζε ζρεηηθά κε ηα δχν θχια θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ παξάδνζε κέηξσλ ζηήξημεο πνπ απεπζχλνληαη ζε γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. Σν ζρέδην απηφ θαη νη ζρεηηθέο δξάζεηο παξαθνινχζεζεο αλνίγνπλ ηνλ δξφκν γηα κεγαιχηεξε επαηζζεηνπνίεζε ζρεηηθά κε ηα ζπγθεθξηκέλα πξνβιήκαηα θαη θξαγκνχο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη (επίδνμεο) γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο θαη λα ελζαξξχλνπλ ζπδεηήζεηο γηα ηηο θαηαιιειφηεξεο δξάζεηο θαη κέηξα πνπ ζα βνεζήζνπλ ηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο λα μεπεξάζνπλ απηά ηα εκπφδηα. Ζ ελίζρπζε θαη ε ππνζηήξημε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο εληάζζεηαη ζηα πξνγξάκκαηα δξάζεο θαη απνηειεί βαζηθφ ζηφρν πνιιψλ θνξέσλ ζηήξημεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν θη απηφ γηαηί ν ξφινο ηεο γπλαίθαο ζηελ αλάπηπμε είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφο. 4 «Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα» Παγθφζκην Παξαηεξεηήξην Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο 2003, Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ & Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ, Δζληθή Δξεπλεηηθή Οκάδα, Αζήλα

20 2.2 ΟΗ ΓΤΝΑΗΚΔ Ω ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΔ Παξφιν πνπ ε επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη νη επηρεηξήζεηο γεληθά ήηαλ θάησ απφ ηελ θπξηαξρία ησλ αξζεληθψλ γηα δεθαεηίεο, ην ζθεληθφ αιιάδεη ηαρχηαηα. χκθσλα κε κηα κειέηε πνπ δηεμήγαγε ην Δζληθφ Ίδξπκα γηα ηηο Γπλαίθεο Ηδηνθηήηξηεο Δπηρεηξήζεσλ (National Foundation for Women Business Owners) ν αξηζκφο ησλ επηρεηξήζεσλ κε ηδηνθηήηε κηα γπλαίθα απμήζεθε θαηά 78% κεηαμχ ηνπ 1987 θαη ηνπ 1996, θαη νη γπλαίθεο είλαη ηδηνθηήηξηεο ηνπ 37% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη γπλαίθεο φρη κφλν ηδξχνπλ πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο απ φηη πξνεγνπκέλσο αιιά επίζεο ηηο ηδξχνπλ ζε κε παξαδνζηαθέο βηνκεραλίεο, κε θηιφδνμα ζρέδηα γηα αλάπηπμε θαη θέξδνο. Γελ ήηαλ πξηλ απφ πνιιά ρξφληα πνπ νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο πεξηνξηδφηαλ, θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο, ζηε δηνίθεζε θαηαζηεκάησλ θαιιπληηθψλ, κηθξψλ θαηαζηεκάησλ ξνπρηζκνχ θαη άιισλ επηρεηξήζεσλ πνπ ηθαλνπνηνχζαλ εηδηθά γπλαηθείεο αλάγθεο. Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο εκθαλψο αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ηα νπνία είλαη θνηλά ζε φινπο ηνπο επηρεηξεκαηίεο. Χζηφζν πξέπεη επίζεο λα αληηκεησπίζνπλ δπζθνιίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε λεφηεηά ηνπο ζηνπο επηρεηξεκαηηθνχο ξφινπο. Ζ έιιεηςε πξφζβαζεο ζηελ πίζησζε έρεη ππάξμεη γλσζηφ πξφβιεκα γηα ηηο γπλαίθεο πνπ κπαίλνπλ ζηνλ θφζκν ησλ επηρεηξήζεσλ. Πξφθεηηαη γηα πξνβιεκαηηθφ ηνκέα γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο ηδηνθηήηεο κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, αιιά νη γπλαίθεο ζπρλά θέξνπλ ην πξφζζεην βάξνο ηεο δηάθξηζεο. Οη ππεχζπλνη δαλείσλ ππνζηεξίδνπλ φηη νη γπλαίθεο αηηνχζεο ζπρλά έρνπλ έιιεηςε ηζηνξηθνχ ζηελ ρξεκαηνπηζησηηθή δηνίθεζε θαη φηη απηφ δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηελ έγθξηζε δαλείνπ. Έλα άιιν εκπφδην γηα κεξηθέο γπλαίθεο είλαη νη πεξηνξηζκέλεο επθαηξίεο πνπ βξίζθνπλ γηα επηρεηξεζηαθέο ζρέζεηο κε άιινπο ζε παξφκνηεο ζέζεηο. Υξεηάδεηαη ρξφλνο θαη πξνζπάζεηα γηα λα θεξδεζεί ε πιήξεο απνδνρή θαη λα αλαπηπρζνχλ άηππεο ζρέζεηο κε άιινπο ζηηο ηνπηθέο, θπξίσο αλδξηθέο, επηρεηξεκαηηθέο θαη επαγγεικαηηθέο νκάδεο. Οη γπλαίθεο αληηκεησπίδνπλ απηφ ην πξφβιεκα απμάλνληαο ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηνπο θπξίαξρνπο αλδξνθξαηνχκελνπο νξγαληζκνχο θαη επίζεο δεκηνπξγψληαο δηθά ηνπο δίθηπα- ην ζειπθφ αληίζηνηρν ηνπ «παιηνχ δηθηχνπ ησλ αγνξηψλ». 2.3 Ζ ΔΛΛΖΝΗΓΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΑ: ΑΣΟΜΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΑΗ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ Σν ζέκα «επηρεηξεκαηηθφηεηα» απνηειεί έλα απφ ηα πιένλ ζεκαληηθά ζηνλ ζρεδηαζκφ πνιηηηθήο γηα πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο. ε επίπεδν πνιηηηθήο, παξαηεξείηαη έμαξζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο πεξηνξηζκέλεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. ηφρν απνηειεί ε ιήςε κέηξσλ γηα ηε δηεπθφιπλζε θαη ελζάξξπλζε ησλ γπλαηθψλ ζην μεθίλεκα κηαο επηρείξεζεο. 13

21 Σηο δχν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρεη εληζρπζεί πνιχ ε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αιιά θαη ζηε δηνίθεζε θαη ηελ ηδηνθηεζία επηρεηξήζεσλ. Ζ ζπκκεηνρή ηεο γπλαίθαο επηρεηξεκαηία εληζρχζεθε απφ ηε κνξθή ηεο λέαο ηερλνινγίαο πνπ κείσζε ηνλ αξηζκφ ησλ ελδηάκεζσλ ηερληθψλ ζηειερψλ (blue collars) θαη απφ ηελ αικαηψδε αλάπηπμε ηνπ ηνκέα παξνρήο ππεξεζηψλ. ηηο ΖΠΑ θαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε έρνπλ δεκηνπξγεζεί πξνγξάκκαηα πνπ παξέρνπλ θίλεηξα γηα γπλαίθα λα αζρνιεζεί κε ηε δεκηνπξγία κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, φρη κφλν γηα λα κεησζεί ε αλεξγία, αιιά θαη γηα λα ακβιπλζνχλ νξηζκέλα θνηλσληθά πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ ηελ εμαξηεκέλε εξγαζία ησλ γπλαηθψλ-κεηέξσλ. Γηα ηελ θαηάζηαζε ησλ γπλαηθψλ ζηα ζέκαηα απαζρφιεζεο θαη αλεξγίαο, ζεκεηψλνπκε φηη ζηελ πεξίπησζή ηνπο ηα πνζνζηά αλεξγίαο είλαη πςειφηεξα θαη ηα πνζνζηά απαζρφιεζεο ρακειφηεξα ζπγθξηηηθά κε ηνπο άλδξεο αλάινγσλ εθπαηδεπηηθψλ πξνζφλησλ. Δάλ εμεηάζνπκε ην έηνο θαηά ην νπνίν ηα άηνκα ελεξγνπνηήζεθαλ σο επηρεηξεκαηίεο αλάινγα κε ην θχιν ηνπο, παξαηεξνχκε ηα εμήο: Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 άξρηζαλ νη γπλαίθεο λα αλαγλσξίδνπλ ζπζηεκαηηθά ηελ επηρεηξεκαηηθή θαξηέξα σο ελαιιαθηηθή απαζρφιεζε, ζε ζρέζε πξνο ηελ εμαξηεκέλε εξγαζία. Ζ δεθαεηία ηνπ 1980 είλαη απηή, ζηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο εκθαλίζηεθαλ νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. Δθηφο απηψλ, απφ ηε ζχλζεζε ηνπ δείγκαηφο καο, πξνθχπηεη φηη γεληθά ε παξνπζία ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ είλαη ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε (15% ζην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ) θαη θπξίσο εκθαλίδεηαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα (19% έλαληη 9% ζηνλ ηνκέα κεηαπνίεζεο). Ζ απμεηηθή ηάζε ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ ίδξπζε ησλ επηρεηξήζεσλ έιαβε ρψξα ην δηάζηεκα πεξηζζφηεξν ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα, παξά ζηνλ ηνκέα ηεο κεηαπνίεζεο. πκπεξαζκαηηθέο παξαηεξήζεηο Οη δηαπηζηψζεηο γηα ηελ Διιελίδα επηρεηξεκαηία πνπ παξνπζηάζηεθαλ, είλαη ελδηαθέξνπζεο θαη δηαθσηηζηηθέο, θπξίσο σο πξνο ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηεο δξάζεο. Σα παξαθάησ βαζηθά ζηνηρεία ζθηαγξαθνχλ ηα αηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο γπλαίθαο επηρεηξεκαηία πνπ δξαζηεξηνπνηείηαη ζηηο ειιεληθέο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο: Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο είλαη, ζε γεληθέο γξακκέο, κηθξφηεξεο ειηθίαο απφ ηνπο άλδξεο. Απηφ νθείιεηαη, εθηφο ησλ άιισλ, ζην γεγνλφο φηη νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο γπλαίθεο αθνινχζεζαλ επηρεηξεκαηηθή θαξηέξα ζηξεθφκελεο ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα, πνπ είλαη θαη ν ζρεηηθά λεφηεξνο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο δελ ζηξέθνληαη ηφζν ζηελ εμαγνξά ησλ επηρεηξήζεσλ φζν νη άλδξεο θαη πξνηηκνχλ είηε λα ηδξχνπλ κφλεο ηνπο ηηο επηρεηξήζεηο ή λα ζπλερίδνπλ ηελ νηθνγελεηαθή επηρείξεζε. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 άξρηζαλ νη γπλαίθεο λα επηιέγνπλ ζπζηεκαηηθά ηελ 14

22 επηρεηξεκαηηθή θαξηέξα σο ελαιιαθηηθή πξνο ηελ εμαξηεκέλε εξγαζίααπαζρφιεζε, ελψ ε δεθαεηία ηνπ 1980 είλαη απηή, ζηε δηάξθεηα ηεο νπνίαο εκθαλίζηεθαλ νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. Οη πεξηζζφηεξεο ησλ γπλαηθψλ ζηξέθνληαη ζε επηρεηξήζεηο ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα, κε θπξίαξρε ηελ παξνρή πξνζσπηθψλ ππεξεζηψλ θαη ην ιηαληθφ εκπφξην. Οη γπλαίθεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ ηνκέα ηεο κεηαπνίεζεο επηιέγνπλ θπξίσο επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ παξαδνζηαθή ζρέζε κε ηελ εξγαζία ησλ γπλαηθψλ ζην ζπίηη (π.ρ. βηνηερλία επίπισλ, ελδπκάησλ). ε επίπεδν πνιηηηθήο, έρεη νπσζδήπνηε παξαηεξεζεί ηα ηειεπηαία ρξφληα, ηφζν ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε φζν θαη ζηε ρψξα καο, κηα έμαξζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο πεξηνξηζκέλεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. ηφρνο φισλ ησλ κέηξσλ πνιηηηθήο είλαη ε δηεπθφιπλζε ησλ γπλαηθψλ ζην μεθίλεκα κηαο επηρείξεζεο, θαζψο θαη ε ππνζηήξημή ηνπο ζηνλ εθζπγρξνληζκφ πθηζηάκελσλ επηρεηξήζεσλ. Οη επηκέξνπο ζηφρνη ησλ ζρεηηθψλ πξνγξακκάησλ πεξηιακβάλνπλ ππνζηεξηθηηθέο δξάζεηο θαη ζπγθεθξηκέλα ηερληθή βνήζεηα γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε επηρεηξεκαηηθψλ ζρεδίσλ, ελεκέξσζε γηα ηηο δπλαηφηεηεο ρξεκαηνδφηεζεο, παξαθνινχζεζε ηεο λέαο επηρείξεζεο απφ εηδηθνχο ζπκβνχινπο γηα θάπνηα αξρηθή πεξίνδν ιεηηνπξγίαο ηεο θαη νηθνλνκηθή ελίζρπζε (επηδνηνχκελα δάλεηα ή/θαη επηρνξεγήζεηο) θαη ζπγθεθξηκέλεο επηρεηξεκαηηθέο δαπάλεο. 2.4 Ζ «ΚΑΘΗΔΡΩΜΔΝΖ» ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΓΩΝ Οξίδνληαη σο «θαζηεξσκέλνη» 5 επηρεηξεκαηίεο εθείλνη πνπ είλαη ηδηνθηήηεο νιφθιεξνπ ή κφλν ελφο κέξνπο- θαη ηαπηφρξνλα ζπκκεηέρνπλ ζηελ δηνίθεζε ελφο εγρεηξήκαηνο, ην νπνίν ζπλερίδεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ γηα δηάζηεκα κεγαιχηεξν ησλ 3,5 εηψλ απφ ηελ ίδξπζή ηνπ. Δίλαη εθηθηή ε ζχγθξηζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ κεηαμχ ησλ δχν ηχπσλ επηρεηξεκαηηθφηεηαο (θαζηεξσκέλεο θαη αξρηθψλ ζηαδίσλ), αλαδεηθλχνληαο ηηο νκνηφηεηεο θαη ηηο δηαθνξέο πνπ απηέο εκθαλίδνπλ, θάηη πνπ ελδερνκέλσο επηηξέπεη ηελ αλίρλεπζε εθείλσλ ησλ ζηνηρείσλ ησλ εγρεηξεκάησλ αξρηθψλ ζηαδίσλ πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζηελ θαζηέξσζε. Ζ εζηίαζε ζηελ θαζηεξσκέλε επηρεηξεκαηηθφηεηα ησλ Διιελίδσλ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα δχν ηνπιάρηζηνλ ιφγνπο: Πξψηνλ, δηφηη παξέρεη κηα εηθφλα ζρεηηθά κε ηε γεληθφηεξε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζην επηρεηξεκαηηθφ γίγλεζζαη ηεο ρψξαο. Γεχηεξνλ, επηηξέπεη έηζη ηελ βαζχηεξε δηεξεχλεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ Διιελί- 5 Ησαλλίδεο,. θαη Σζαθαλίθαο, Α. (2006), Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα , Αζήλα: ΗΟΒΔ (2006, Κεθ. 2). ~ Παξαηεξεηήξην Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ΗΟΒΔ - Τπεχζπλνο: ηαχξνο Ησαλλίδεο Καζεγεηήο Πάληεην Παλεπηζηήκην, Τπεχζπλνο Έξεπλαο Παξαηεξεηεξίνπ Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ΗΟΒΔ 15

23 δσλ, ηα νπνία, φπσο είρε ππνζηεξίμεη ε Έθζεζε ηνπ ΗΟΒΔ γηα ηελ Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα θαηά ην 2005, παξνπζηάδνπλ αμηνζεκείσηεο δηαθνξέο απφ ηα δηεζλή δεδνκέλα. Ποζοζηιαία ζςμμεηοσή γςναικών ζηην καθιεπυμένη επισειπημαηική δπαζηηπιόηηηα ζηην Εςπώπη (μέζορ όπορ ) Γπλαηθεία Δπηρεηξεκαηηθόηεηα (Μ.Ο ) Βέιγην 35,5% Γαιιία 25,0% Γεξκαλία 27,0% Γαλία 29,6% Διιάδα 34,7% Ζλ. Βαζίιεην 28,0% Ηξιαλδία 27,2% Ηζιαλδία 26,9% Ηζπαλία 33,9% Ηηαιία 25,3% Κξναηία 32,9% Ννξβεγία 30,6% Οιιαλδία 30,7% ινβελία 27,3% νπεδία 25,8% Φηλιαλδία 30,6% Πεγή: Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ GEM χκθσλα κε ηα παξαπάλσ ζηνηρεία 6, ε Διιάδα εκθαλίδεη ην δεχηεξν πςειφηεξν πνζνζηφ ζπκκεηνρήο γπλαηθψλ ζηελ θαζηεξσκέλε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Δπξψπε, κεηά ην Βέιγην. ε αληίζεζε φκσο κε απηή ηε ρψξα, ζηελ νπνία ν δείθηεο ηεο θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη ζρεηηθά ρακειφο, ε Διιάδα εκθαλίδεη ηελ πςειφηεξε ηηκή ηνπ δείθηε θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο αλάκεζα ζηηο επξσπατθέο ρψξεο. Άξα, ε ζπκκεηνρή ησλ Διιελίδσλ ζηελ θαζηεξσκέλε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη πςειή φρη κφλνλ σο πνζνζηφ, αιιά θαη ζε απφιπηνπο αξηζκνχο. Πξφθεηηαη γηα εχξεκα πνπ δελ είλαη εχθνιν λα εμεγεζεί, κε δεδνκέλν κάιηζηα ην γεγνλφο φηη ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα αξρηθψλ ζηαδίσλ παξακέλεη ρακειή θαη δηαρξνληθά ζηαζεξή, άξα δελ κπνξεί λα ππνηεζεί φηη δεκηνπξγεί λέεο Διιελίδεο 6 ηαχξνο Ησαλλίδεο, Άγγεινο Σζαθαλίθαο: Ζ Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ & Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ, Αζήλα, Ννέκβξηνο 2006) 16

24 επηρεηξεκαηίεο κε ξπζκνχο ηέηνηνπο, ψζηε ε γπλαηθεία θαζηεξσκέλε επηρεηξεκαηηθφηεηα λα ηείλεη λα εμηζσζεί κε ηελ αλδξηθή. 2.5 ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΖ «ΚΑΘΗΔΡΩΜΔΝΖ» ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΓΩΝ Γηεξεχλεζε ησλ θηλήηξσλ ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ Διιελίδσλ: 7 ζνλ αθνξά ηα θίλεηξα πνπ σζνχλ ηνπο Έιιελεο θαζηεξσκέλνπο επηρεηξεκαηίεο ζηελ άζθεζε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, δελ θαίλεηαη λα ππάξρνπλ νπζηαζηηθέο δηαθνξέο αλάκεζα ζηα δχν θχια. Χζηφζν, ην εμαηξεηηθά ελδηαθέξνλ θαη αλεζπρεηηθφ- εχξεκα είλαη φηη ηέζζεξηο ζηνπο δέθα άλδξεο θαη γπλαίθεο θαζηεξσκέλνπο επηρεηξεκαηίεο δειψλνπλ πσο αζθνχλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ιφγσ έιιεηςεο θαιχηεξσλ επηινγψλ εξγαζίαο. Με άιια ιφγηα, ηα άηνκα απηά ζα πξνηηκνχζαλ κηα ζρέζε κηζζσηήο εξγαζίαο παξά λα ιεηηνπξγνχλ σο επηρεηξεκαηίεο, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη νη απνδφζεηο ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο δελ είλαη αξθεηά πςειέο ψζηε λα αλαηξέςνπλ ηελ πξνηεξαηφηεηα ησλ θηλήηξσλ ηνπο. Σα εγρεηξήκαηα ζηα νπνία δξαζηεξηνπνηνχληαη Διιελίδεο θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηίεο έρνπλ ζεκαληηθά πςειφηεξν κέζν φξν ηδηνθηεηψλ ζε ζρέζε κε ηα εγρεηξήκαηα ησλ αλδξψλ. Μηα πξψηε θαη κάιινλ «αηζηφδνμε» αλάγλσζε απηνχ ηνπ επξήκαηνο ζα ππνγξάκκηδε ην γεγνλφο φηη νη Διιελίδεο εκθαλίδνληαη λα είλαη πην αλνηρηέο ζηε ζπλεξγαζία ζπγθξηηηθά κε ηνπο άλδξεο θαζηεξσκέλνπο επηρεηξεκαηίεο. Σν αηζηφδνμν κήλπκα είλαη φηη νη γπλαίθεο εκθαλίδνληαη πην πξφζπκεο απφ ηνπο άλδξεο λα ζπγθεληξψζνπλ θαη άιινπο πφξνπο ζην εγρείξεκά ηνπο απφ εθείλνπο πνπ πξνζθέξνπλ αηνκηθά. Ο ιφγνο πνπ νη γπλαίθεο εκθαλίδνληαη λα ζπλεξγάδνληαη πεξηζζφηεξν κε άιινπο έρεη λα θάλεη κε ην γεγνλφο φηη, αθφκα θαη φηαλ έρνπλ ηνλ πξψην ξφιν ζηε δηνίθεζε ελφο εγρεηξήκαηνο, ζπλεξγάδνληαη κε άιινπο αθφκα θαη νη ηειεπηαίνη δηαηεξνχλ έλα κάιινλ «αθαλή» ξφιν ζην ζπγθεθξηκέλν εγρείξεκα. 2.6 ΣΑ ΠΟΗΟΣΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΓΩΝ Ζ ρακειή γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα εμαθνινπζεί λα ραξαθηεξίδεη ηελ Διιάδα ζε ζχγθξηζε κε ηελ ππφινηπε Δπξψπε. ηαζεξά κφλν έλα ζηα ηέζζεξα άηνκα πνπ μεθηλνχλ έλα λέν εγρείξεκα είλαη γπλαίθα, ελψ ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα επθαηξίαο πζηεξεί ζεκαληηθά ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο. Πάλησο ηα λέα εγρεηξήκαηα ησλ γπλαηθψλ δελ θαίλεηαη λα πζηεξνχλ ζηα πνηνηηθά ραξαθηε- 7 Ησαλλίδεο,. θαη Σζαθαλίθαο, Α. (2006), Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα , Αζήλα: ΗΟΒΔ (2006, Κεθ. 2). 17

25 ξηζηηθά 8 ηνπο, θαζψο ζε φξνπο θαηλνηνκίαο θαη ρξεζηκνπνηνχκελεο ηερλνινγίαο, εκθαλίδνπλ θνηλή ζπκπεξηθνξά. Σα ηέζζεξα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά: 9 Α) θαηλνηνκηθφηεηα, Β) ηερλνινγηθή αλαβάζκηζε, Γ) έληαζε αληαγσληζκνχ θαη Γ) δεκηνπξγία απαζρφιεζεο. Ζ θαηλνηνκηθόηεηα ησλ εγρεηξεκάησλ ησλ Διιελίδσλ Γηεξεπλάηαη ζε εηήζηα βάζε ν βαζκφο ηεο θαηλνηνκίαο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ηα νπνία νη επηρεηξεκαηίεο δηαζέηνπλ ζηελ αγνξά. ε απηφ ην πιαίζην, ηφζν νη λένη, φζν θαη νη θαζηεξσκέλνη επηρεηξεκαηίεο θαινχληαη λα απαληήζνπλ αλ ην πξντφλ (ή ε ππεξεζία) πνπ δηαζέηνπλ ζεσξείηαη λέν θαη πξσηνπνξηαθφ απφ φινπο, θάπνηνπο ή θαλέλαλ απφ ηνπο πειάηεο ηνπο. Σα εγρεηξήκαηα ησλ Διιελίδσλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ εκθαλίδνληαη λα είλαη πην θαηλνηνκηθά απφ εθείλα ησλ αλδξψλ. Ζ ππεξνρή ησλ γπλαηθψλ σο πξνο ηελ θαηλνηνκηθφηεηα ησλ εγρεηξεκάησλ ηνπο είλαη αθφκα ζεκαληηθφηεξε ζηελ θαηεγνξία ησλ θαζηεξσκέλσλ επηρεηξεκαηηψλ. Σφζν ηα λέα, φζν θαη ηα θαζηεξσκέλα εγρεηξήκαηα ησλ Διιελίδσλ εκθαλίδνληαη λα είλαη πεξηζζφηεξν θαηλνηνκηθά απφ ηα αληίζηνηρα ησλ αλδξψλ. Διιελίδεο επηρεηξεκαηίεο θαη ηερλνινγηθή αλαβάζκηζε Μηα δεχηεξε πιεπξά ηνπ δεηήκαηνο ηεο θαηλνηνκίαο αθνξά φρη ην ηειηθφ πξντφλ ή ππεξεζία πνπ παξάγεη έλα εγρείξεκα, αιιά ηνλ βαζκφ πνπ ρξεζηκνπνηεί λέεο ηερλνινγίεο/δηεξγαζίεο γηα ηελ παξαγσγή ηνπ πξντφληνο ηνπ. ην δήηεκα απηφ απφ έξεπλεο πξνθχπηεη φηη νη ζρεηηθέο επηδφζεηο ηεο Διιάδαο είλαη απφ ηηο πςειφηεξεο παγθνζκίσο, πξάγκα πνπ ππνδειψλεη φηη ε ηάζε πξνο ηερλνινγηθή αλαβάζκηζε ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο είλαη ηζρπξή. Ζ ππεξνρή ησλ Διιελίδσλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ έλαληη ησλ αλδξψλ είλαη εληππσζηαθή. Πάλσ απφ ην 40% ησλ γπλαηθψλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ, έλαληη κφλν ελφο 30% ησλ αλδξψλ, δειψλνπλ φηη ε ηερλνινγία θαη νη δηεξγαζίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζην εγρείξεκα πνπ κφιηο μεθηλνχλ ή έρνπλ μεθηλήζεη πνιχ πξφζθαηα- δελ ήηαλ δηαζέζηκεο γηα πεξηζζφηεξν απφ έλα έηνο πξηλ απφ ηελ ίδξπζε ηνπ εγρεηξήκαηφο ηνπο. Τπελζπκίδεηαη φηη νη εθηηκήζεηο απηέο είλαη απζηεξά ζρεηηθέο, κε ηελ έλλνηα φηη είλαη ηνπηθά θαη θιαδηθά πξνζδηνξηζκέλεο θαη δελ ππνλννχλ αλαγθαζηηθά φηη ε ρξεζηκνπνηνχκελε ηερλνινγία είλαη πξφζθαηε κε φξνπο παγθφζκηαο αγνξάο. Χζηφζν, ε επηζήκαλζε απηή δελ αλαηξεί ηελ αμία ησλ επξεκάησλ, νχηε φζνλ αθνξά ην ζρεηηθά πςειφ ηερλνινγηθφ πεξηερφκελν ησλ λέσλ εγρεηξεκάησλ γεληθά ζηελ Διιάδα, νχηε, πνιχ 8 ηαχξνο Ησαλλίδεο, Άγγεινο Σζαθαλίθαο: Ζ Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ & Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ, Αζήλα, Ννέκβξηνο 2006) 9 Παξαηεξεηήξην Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ΗΟΒΔ - Τπεχζπλνο: ηαχξνο Ησαλλίδεο Καζεγεηήο Πάληεην Παλεπηζηήκην, Τπεχζπλνο Έξεπλαο Παξαηεξεηεξίνπ Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ΗΟΒΔ 18

26 πεξηζζφηεξν, ηελ ηερλνινγηθή ππεξνρή ησλ εγρεηξεκάησλ πνπ μεθηλνχλ απφ γπλαίθεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ηα πνζνζηά ησλ εγρεηξεκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηερλνινγίεο θαη δηεξγαζίεο πνπ δελ ήηαλ δηαζέζηκεο γηα δηάζηεκα κεγαιχηεξν ηνπ έηνπο είλαη γεληθά ρακειφηεξα. Χζηφζν, θαη εδψ ε ππεξνρή ησλ γπλαηθψλ είλαη εληππσζηαθή, αθνχ νη Διιελίδεο θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηίεο πνπ δειψλνπλ φηη ε ηερλνινγία θαη νη δηεξγαζίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ είλαη πνιχ πξφζθαηεο είλαη πεξίπνπ ην 30% ηνπ ζπλφινπ, ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ αλδξψλ είλαη ιηγφηεξν απφ 20%. Με δεδνκέλν φηη, νη Διιελίδεο θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηίεο απνηεινχλ ζρεδφλ ην κηζφ ηνπ ζπλφινπ ησλ θαζηεξσκέλσλ επηρεηξεκαηηψλ, ην γεγνλφο φηη έλα ζνβαξφ πνζνζηφ ησλ Διιελίδσλ πξνσζεί ηελ ηερλνινγηθή αλαβάζκηζε ησλ εγρεηξεκάησλ ηνπο δελ κπνξεί παξά λα έρεη ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζην επίπεδν ηεο ηερλνινγίαο ηεο νηθνλνκίαο ζπλνιηθά. Διιελίδεο επηρεηξεκαηίεο θαη έληαζε ηνπ αληαγσληζκνύ Δίλαη γεληθά αλακελφκελν φηη πςειά επίπεδα θαηλνηνκηθφηεηαο θαη ηερλνινγηθήο αλαβάζκηζεο ζα ζπκβαδίδνπλ κε ρακειή έληαζε αληαγσληζκνχ, δεδνκέλνπ φηη ε χπαξμή ηνπο ππνδειψλεη ηε δεκηνπξγία «λεζίδσλ» αγνξάο, ζηηο νπνίεο δελ ιεηηνπξγνχλ, ηνπιάρηζηνλ ζηελ αξρηθή θάζε, πνιινί αληαγσληζηέο. πσο είλαη αλακελφκελν κε βάζε ηελ ζπλνιηθή ειιεληθή εκπεηξία, νη λένη Έιιελεο επηρεηξεκαηίεο γπλαίθεο θαη άλδξεο- πνπ δειψλνπλ φηη δελ αληηκεησπίδνπλ θαλέλαλ αληαγσληζηή ζηε δξαζηεξηφηεηά ηνπο είλαη ιηγφηεξνη απφ 10% ηνπ ζπλφινπ. Χζηφζν, ζρεδφλ ην 45% ησλ λέσλ Διιελίδσλ επηρεηξεκαηηψλ ζεσξνχλ φηη αληηκεησπίδνπλ ιίγνπο αληαγσληζηέο. ζνλ αθνξά ινηπφλ ηηο Διιελίδεο λέεο επηρεηξεκαηίεο, θαίλεηαη φηη ε ππεξνρή ηνπο έλαληη ησλ αλδξψλ σο πξνο ηελ θαηλνηνκηθφηεηα θαη ηελ ηερλνινγηθή αλαβάζκηζε ησλ εγρεηξεκάησλ ηνπο κεηαθξάδεηαη, φπσο είλαη αλακελφκελν, ζε εγρεηξήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ρακειφηεξν αληαγσληζκφ ζε ζχγθξηζε κε εθείλα ησλ αλδξψλ. Δπνκέλσο ηα λέα εγρεηξήκαηα πνπ μεθηλνχλ απφ γπλαίθεο εκθαλίδνληαη πεξηζζφηεξν ηθαλά, ζε ζχγθξηζε κε εθείλα ησλ αλδξψλ, λα δεκηνπξγήζνπλ λέεο αγνξέο αγνξέο δειαδή ρσξίο πςειφ αληαγσληζκφ. Οη θαζηεξσκέλνη επηρεηξεκαηίεο, άλδξεο θαη γπλαίθεο, πνπ δειψλνπλ φηη δελ αληηκεησπίδνπλ θαλέλαλ αληαγσληζηή είλαη ειάρηζηνη νη άλδξεο είλαη πεξηζζφηεξνη αιιά ε δηαθνξά δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Χζηφζν, ην ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη φηη επηά ζηηο δέθα Διιελίδεο θαζηεξσκέλεο επηρεηξεκαηίεο, αληηκεησπίδνπλ πνιινχο αληαγσληζηέο ζηηο αγνξέο ζηηο νπνίεο δξαζηεξηνπνηνχληαη. Με άιια ιφγηα, νη δξαζηεξηφηεηέο ηνπο δελ δεκηνπξγνχλ λέεο αγνξέο, αιιά κάιινλ ηείλνπλ λα επαλαιακβάλνπλ δξαζηεξηφηεηεο πνπ είλαη ήδε γλσζηέο θαη θαζηεξσκέλεο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία. 19

27 Διιελίδεο επηρεηξεκαηίεο θαη δεκηνπξγία απαζρόιεζεο Έλα θεληξηθήο ζεκαζίαο πνηνηηθφ θξηηήξην ζρεηηθά κε ηηο αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο είλαη νη επηπηψζεηο ηεο ζηε δεκηνπξγία απαζρφιεζεο. Σν δήηεκα απηφ δηεξεπλάηαη απφ δχν πιεπξέο: πξψηνλ, απφ ηελ απαζρφιεζε πνπ πξνζθέξνπλ νη Διιελίδεο επηρεηξεκαηίεο απηήλ ηε ζηηγκή θαη, δεχηεξνλ, απφ ηηο πξνζδνθίεο πνπ δηαηππψλνπλ ζρεηηθά κε ηελ απαζρφιεζε πνπ εθηηκνχλ φηη ζα έρνπλ δεκηνπξγήζεη κεηά απφ κηα πεληαεηία. Οη δχν απηέο πιεπξέο εμεηάδνληαη πάληα ζηε βάζε ηεο δηάθξηζεο αλάκεζα ζε λένπο θαη θαζηεξσκέλνπο επηρεηξεκαηίεο. Χζηφζν, επεηδή ε αλάιπζε μεθηλά εδψ απφ ηελ απαζρφιεζε πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί, ε επηρεηξεκαηηθφηεηα αξρηθψλ ζηαδίσλ πεξηιακβάλεη κφλν ηηο λέεο επηρεηξεκαηίεο, εθείλεο δειαδή πνπ έρνπλ ήδε μεθηλήζεη. Μηα πξψηε δηαπίζησζε πνπ πξνθχπηεη είλαη φηη έλαο ζηνπο ηέζζεξηο θαζηεξσκέλνπο επηρεηξεκαηίεο, γπλαίθεο θαη άλδξεο, δειψλνπλ φηη ζην εγρείξεκά ηνπο δελ απαζρνινχλ θαλέλαλ εθηφο ηνπ εαπηνχ ηνπο. Πξφθεηηαη πξνθαλψο γηα ηνλ ζθιεξφ ππξήλα ηεο απηναπαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα, έλα θαηλφκελν πνπ έρεη επαλεηιεκκέλα ζρνιηαζηεί. Σν πνζνζηφ ησλ λέσλ Διιελίδσλ επηρεηξεκαηηψλ πνπ δελ δεκηνπξγνχλ θακία απαζρφιεζε είλαη ζεκαληηθά πςειφηεξν εθείλνπ ησλ αλδξψλ (πεξίπνπ 15% έλαληη 10%). Σέινο, αξλεηηθφ γηα ηε ρψξα είλαη ην γεγνλφο φηη κφλν έλα κηθξφ πνζνζηφ γχξσ απφ ην 20%- ηφζν ησλ λέσλ φζν θαη ησλ θαζηεξσκέλσλ εγρεηξεκάησλ δεκηνπξγνχλ άλσ ησλ πέληε ζέζεσλ απαζρφιεζεο. Έλαο ζηνπο ηέζζεξηο θαζηεξσκέλνπο επηρεηξεκαηίεο δειψλνπλ φηη δελ αλακέλνπλ φηη ζα δεκηνπξγήζνπλ απαζρφιεζε αθφκα θαη κεηά απφ κηα πεληαεηία απφ ηελ ζηηγκή πνπ έρεη αξρίζεη ε επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη λένη επηρεηξεκαηίεο είλαη ζαθψο πεξηζζφηεξν αηζηφδνμνη απφ ηνπο θαζηεξσκέλνπο, αλ θαη νη γπλαίθεο είλαη ιηγφηεξν αηζηφδνμεο απφ ηνπο άλδξεο. Χζηφζν, ην πην ελδηαθέξνλ εχξεκα είλαη φηη νη Διιελίδεο λέεο επηρεηξεκαηίεο έρνπλ ζαθψο πςειφηεξεο πξνζδνθίεο γηα ηε κειινληηθή δεκηνπξγία απαζρφιεζεο απφ ηνπο άλδξεο, δεδνκέλνπ φηη έλα 42% πξνζδνθά φηη ζα δεκηνπξγήζεη πάλσ απφ έμη λέεο ζέζεηο απαζρφιεζεο ζε κηα πεληαεηία, ελψ κφλν ην 31% ησλ αλδξψλ εθθξάδνπλ ηελ ίδηα αηζηνδνμία. 2.7 ΣΑ ΠΟΗΟΣΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΑΗ ΚΗΝΖΣΡΑ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ (PUSH AND PULL FACTORS) Παξαθάησ πεξηγξάθνληαη κε ζπληνκία ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηα θίλεηξα ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο 10 : 10 Πεγή: Μαξία Ληάπε (Κέληξν Γπλαηθείσλ Μειεηψλ θαη Δξεπλψλ) Γπλαηθεία Δπηρεηξεκαηηθφηεηα: Γεληθά ζπγθξηηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο αλδξψλ θαη γπλαηθψλ 20

28 Δπηδίσμε ειεπζεξίαο θαη απηνλνκίαο δξάζεο Μεγαιχηεξε δπλαηφηεηα ελαξκφληζεο Μαηαησκέλεο πξνζπάζεηεο ή εκπφδηα ζην λα πεηχρνπλ κηα ηθαλνπνηεηηθή ζέζε ζηελ εμαξηεκέλε αγνξά εξγαζίαο Δπηδίσμε επίηεπμεο βηνγξαθηθψλ ζηφρσλ θαη θνηλσληθήο αλαγλψξηζεο Αλεξγία ή απνπζία ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ Ο θαηαθεξκαηηζκφο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη νη ππεξγνιαβίεο (30% ζε επξσπατθφ επίπεδν) επλννχλ ηελ αλάπηπμε ΜΜΔ Ζ αξρήο ηεο δηζηαθηηθφηεηαο δηαζθαιίδεη ηελ βησζηκφηεηα θαη ζπληζηά ζπρλά ζηξαηεγηθή επηινγή έλαληη ηεο κεγέζπλζεο ή αλάπηπμεο ηεο επηρείξεζήο ηνπο 2.8 ΓΖΜΟΓΡΑΦΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΩΝ ΔΛΛΖΝΗΓΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΩΝ ΚΑΗ ΠΡΟΩΠΗΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Σα ηέζζεξα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά 11 θαη νη ηέζζεξηο πξνζσπηθνί παξάγνληεο ησλ Διιελίδσλ 12 γεληθά ηφζν εθείλσλ πνπ έρνπλ θάπνηνπ είδνπο επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, φζν θαη εθείλσλ πνπ δελ έρνπλ- νη νπνίνη ππνηίζεηαη φηη πξνζδηνξίδνπλ ην θνηλσληθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν εθδειψλεηαη ε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα παξνπζηάδνληαη παξαθάησ. Σα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά πεξηιακβάλνπλ: α) ην θχιν β) ηελ ειηθία, γ) ην επίπεδν εθπαίδεπζεο θαη δ) ην επίπεδν ηνπ νηθνγελεηαθνχ εηζνδήκαηνο ησλ Διιελίδσλ επηρεηξεκαηηψλ, ηφζν ησλ λέσλ, φζν θαη ησλ θαζηεξσκέλσλ. Οη πξνζσπηθνί παξάγνληεο πεξηιακβάλνπλ: α) ε πξνζσπηθή γλσξηκία κε άηνκα πνπ αζθνχλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, β) ε εθηίκεζε γηα ηνλ αλ ζα ππάξμνπλ θαιέο επηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο ην επφκελν εμάκελν, γ) ε εθηίκεζε γηα ην αλ ην άηνκν θαηέρεη ηελ ηθαλφηεηα θαη ηελ εκπεηξία γηα λα δξαζηεξηνπνηεζεί επηρεηξεκαηηθά θαη δ) ην θαηά πφζνλ ν θφβνο ηεο απνηπρίαο απνηειεί ζνβαξφ απνηξεπηηθφ παξάγνληα γηα ηελ έλαξμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 11 Πεγή: ~ ηαχξνο Ησαλλίδεο, Άγγεινο Σζαθαλίθαο: Ζ Δπηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα (Ίδξπκα Οηθνλνκηθψλ & Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ, Αζήλα, Ννέκβξηνο 2006) 12 Πεγή: ~ Παξαηεξεηήξην Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ΗΟΒΔ - Τπεχζπλνο: ηαχξνο Ησαλλίδεο Καζεγεηήο Πάληεην Παλεπηζηήκην, Τπεχζπλνο Έξεπλαο Παξαηεξεηεξίνπ Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ΗΟΒΔ 21

29 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3ν Ζ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 3.1 ΣΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Γηα ην επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα, δηαρξνληθά, επηζεκαίλνληαη δπζθνιίεο, νη νπνίεο απνηππψλνληαη θαη ζηηο Δθζέζεηο Αληαγσληζηηθφηεηαο δηεζλψλ θνξέσλ θαη νξγαληζκψλ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ζηελ Έθζεζε Δπηρεηξεκαηηθήο Γξαζηεξηφηεηαο (Doing Business) ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο γηα ην 2007, ε Διιάδα θαηαηάζζεηαη ζηελ 100 ε ζέζε κεηαμχ 178 νηθνλνκηψλ, Ζ έθζεζε ζπγθξίλεη ηηο νηθνλνκίεο κέζσ αληηθεηκεληθψλ δεηθηψλ, δίλνληαο έκθαζε ζηελ αιιειεπίδξαζε ησλ επηρεηξήζεσλ κε ηηο ξπζκηζηηθέο αξρέο θαη ζηηο δηνηθεηηθέο πξνζαξκνγέο. Δίλαη, ζπλεπψο, κηα ζεκαληηθή έλδεημε γηα ηελ επίδξαζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξάζε. Ζ ζέζε ηεο Διιάδαο νθείιεηαη θπξίσο ζηνπο ηαρείο ξπζκνχο κε ηνπο νπνίνπο άιιεο ρψξεο αλαβαζκίδνπλ ηηο επηδφζεηο ηνπο. κσο, πνιιέο απφ ηηο αδπλακίεο πνπ θαηαγξάθεη ε Έθζεζε απηή αθνξνχλ ζηελ πνιππινθφηεηα θαη αζηάζεηα ηνπ ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ ζηε ρψξα. Τπνζηεξίδεηαη απφ πνιινχο φηη ζηνλ ηνκέα απηφ, παξά ηηο φπνηεο βειηηψζεηο, ππάξρνπλ ελδείμεηο θαζπζηέξεζεο. Χζηφζν, ζχκθσλα κε ηελ Έθζεζε Αμηνιφγεζεο ηνπ Δζληθνχ Πξνγξάκκαηνο Μεηαξξπζκίζεσλ απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ην Γεθέκβξην ηνπ 2007, ε Διιάδα ζεκείσζε «ζηαζεξή» πξφνδν ζηελ εθαξκνγή ηνπ δηθνχ ηεο ΔΠΜ θαηά ηελ πεξίνδν Χο ηδηαίηεξα δε «ηζρπξά ζηνηρεία» ηεο κεηαξξπζκηζηηθήο δηαδηθαζίαο ζηελ Διιάδα πξνο ηνπο ζηφρνπο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο αλαθέξεηαη ε πξφνδνο ζρεηηθά κε ηελ δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή, ε ελίζρπζε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη ε βειηίσζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πεξηβάιινληνο. 3.2 ΣΟΜΔΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ ΜΔ ΓΤΥΔΡΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ Οη ηνκείο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο κε δπζρεξή ιεηηνπξγία, γηα ηνπο νπνίνπο απαηηνχληαη κέηξα δηεπθφιπλζεο αθνξνχλ: 1. Σελ ζχζηαζε επηρείξεζεο: ζεκαληηθέο αδπλακίεο θαηαγξάθνληαη ζηε ρψξα καο θαη εληνπίδνληαη ηφζν ζηνλ αξηζκφ ησλ δηαδηθαζηψλ φζν θαη ζηνλ απαηηνχκελν ρξφλν, ζέκαηα ηα νπνία ζε άιιεο ρψξεο έρνπλ ιπζεί κε ηελ ίδξπζε εληαίσλ θνξέσλ εμππεξέηεζεο ή κέζσ ειεθηξνληθήο δηαδηθαζίαο εγγξαθήο. 2. Σελ αδεηνδφηεζε επηρεηξήζεσλ: αλ θαη ζηελ Διιάδα παξαηεξείηαη ρακειφ θφζηνο αδεηνδφηεζεο, ν απαηηνχκελνο αξηζκφο ησλ δηαδηθαζηψλ θαζψο θαη ν απαηηνχκελνο ρξφλνο είλαη αθφκα αξθεηά πςειφο. 22

30 3. Σελ επθνιία κεηαβίβαζεο ηδηνθηεζίαο: ην θπξηφηεξν πξφβιεκα έγθεηηαη θαη εδψ ζηνλ κεγάιν αξηζκφ ζπλαθψλ δηαδηθαζηψλ 4. Σελ θνξνιφγεζε ησλ επηρεηξήζεσλ: ηνλ ηνκέα απηφ έρνπλ ζεκεησζεί αξθεηέο βειηηψζεηο ηα ηειεπηαία ρξφληα, κε ηελ θαζηέξσζε θαη ηελ ελίζρπζε αξθεηψλ δηαδηθηπαθψλ ιεηηνπξγηψλ. 5. Σηο δηαζπλνξηαθέο ζπλαιιαγέο: Βειηηψζεηο ζεκεηψζεθαλ ζηνλ ηνκέα απηφ, ηα νθέιε, φκσο, ζα είλαη ζεκαληηθά εάλ πξνσζεζνχλ πεξαηηέξσ κεηαξξπζκίζεηο πνπ ζα «ελζσκαηψλνπλ» ηελ δηεπξπκέλε ρξήζε ηεο ειεθηξνληθήο θαηαγξαθήο θαη δηεθπεξαίσζεο ησλ ηεισλεηαθψλ δειψζεσλ. 6. Σέινο, έλαο αθφκε ηνκέαο, φπνπ νη λέεο ξπζκίζεηο θαη ε εηζαγσγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζα θέξνπλ ζεκαληηθά απνηειέζκαηα είλαη ζηελ εθαξκνγή ησλ ζπκβνιαίσλ, δειαδή ε δηεπζέηεζε πνπ αθνξά δηθαζηηθέο δηαδηθαζίεο επίιπζεο εκπνξηθψλ δηαθνξψλ πνπ πξνθχπηνπλ αλάκεζα ζε επηρεηξήζεηο. 3.3 Ζ ΓΗΔΤΚΟΛΤΝΖ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ζνλ αθνξά ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα πνπ απνηειεί έλα ζεκαληηθφ παξάγνληα ζηελ απαζρφιεζε παξνπζηάδνληαη ζεκαληηθέο αληζφηεηεο αλάκεζα ζηα θχια. Οη γπλαίθεο απνηεινχλ έλα πινχζην παξαγσγηθφ, δπλακηθφ θαη ε κεησκέλε παξνπζία ηνπο ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηεξεί απφ ηηο νηθνλνκίεο ζεκαληηθνχο πφξνπο αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ πνπ κπνξνχλ λα εληζρχζνπλ ηελ δηαδηθαζία ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Οη γπλαίθεο εκθαλίδνπλ ζηαζεξά πςειά πνζνζηά επηρεηξεκαηηθφηεηαο «αλάγθεο», ε νπνία κάιηζηα εκθαλίδεη θαη «ξερφηεηα» ζηα αξρηθά ζηάδηα, γηα απηφ θαηεπζχλνπκε ηηο παξεκβάζεηο καο ζηελ βειηίσζε ησλ πνηνηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο εμ ίζνπ κε απηή ησλ πνζνηηθψλ. Παξά ηα παξαπάλσ πξνβιήκαηα θαη φζα εληνπίδνληαη ζηε ζρέζε δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ζε φηη αθνξά ηε δηεπθφιπλζε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζεκαληηθά βήκαηα ζηελ Διιάδα ηφζν ζην ζεζκηθφ φζν θαη ζην πξνγξακκαηηθφ επίπεδν. Γελ είλαη ηπραίν φηη ζχκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ ΟΟΑ ε ρψξα καο βξίζθεηαη ζηελ 2 ε ζέζε σο πξνο ηελ πξνζθνξά εληαηηθήο εξγαζίαο ησλ γπλαηθψλ, αιιά θαη ηελ επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα. Οη παξεκβάζεηο γηα ηε πξνψζεζε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη πνιχ ζεκαληηθέο θαη απνηππψλνληαη αθελφο ζηε βειηίσζε ησλ δεηθηψλ ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θη αθεηέξνπ ζηνλ αλαπηπμηαθφ πξνγξακκαηηζκφ ηεο ρψξαο. 23

31 Έηζη ζην ΔΠΑΝ εληζρχζεθε, ηελ ηειεπηαία ηεηξαεηία, ε έλαξμε 2835 επηρεηξεκαηηθψλ ζρεδίσλ γπλαηθψλ (227 εθαηνκκχξηα επξψ θαη δεκφζηαο δαπάλεο 120 εθαηνκκπξίσλ επξψ) καδί κε ηε δηελέξγεηα ζρεηηθήο θαηάξηηζεο. Απφ ηα ΠΔΠ ππνζηεξίρζεθε ε αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, θαζψο θαη ν εθζπγρξνληζκφο κηθξψλ κνλάδσλ παξαδνζηαθήο βηνηερλίαο θαη ηνπξηζηηθψλ ππεξεζηψλ χςνπο 11 εθαηνκκπξίσλ επξψ. Απφ ηηο Οινθιεξσκέλεο Παξεκβάζεηο ππέξ ησλ Γπλαηθψλ πνπ πινπνηεί ε ΓΓΗ, 1537 άλεξγεο γπλαίθεο δεκηνχξγεζαλ ηελ δηθή ηνπο επηρείξεζε (44 κε έδξα ην ζπίηη ηνπο). ηα δε πξνγξάκκαηα ππνζηήξημεο ειεπζέξσλ επαγγεικαηηψλ ηνπ ΟΑΔΓ εθαξκφδεηαη ε πνζφζησζε 60% γηα ηελ έληαμε ησλ γπλαηθψλ. Απηέο νη παξεκβάζεηο είραλ ζεηηθή ζπκβνιή ζηελ απαζρφιεζε, φπσο θαίλεηαη απφ ηελ αμηνιφγεζε ηνπ Δζληθνχ Πξνγξάκκαηνο Μεηαξξπζκίζεσλ. Χζηφζν, ε ζηήξημε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο απνηειεί ςτηλήρ πποηεπαιόηηηαρ πολιηική γηα ηελ λέα πεξίνδν. Σν δήηεκα ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ γπλαηθψλ δελ είλαη απιά έλα «γπλαηθείν δήηεκα», αιιά δήηεκα πνπ αθνξά φιε ηελ θνηλσλία θαη ππνγξακκίδεη ηελ αλάγθε ρεηξηζκνχ ηεο κε φξνπο ηζνηηκίαο θαη φρη δηαθξίζεσλ. 3.4 Ζ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΖ ΓΡΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ο ξφινο ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ ζηελ αλάπηπμε ηνπ θιάδνπ ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, νη νπνίεο απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ ηξνρφ αλάπηπμεο ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο αιιά θαη κία απφ ηηο θπξηφηεξεο πεγέο πξνζθνξάο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, αξρίδεη λα αλαδεηθλχεηαη θαζψο φιν θαη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο αλαπηχζζνπλ δηθέο ηνπο επηρεηξήζεηο. ηελ Δπξψπε, ηελ πξνεγνχκελε δεθαεηία, ηα πνζνζηά γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θπκαίλνληαλ γχξσ ζην 20 30% αιιά νη ηάζεηο ήηαλ απμεηηθέο (EUROSTAT). ηελ Διιάδα ηα αληίζηνηρα πνζνζηά είλαη ζην 15% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ (έξεπλα κειέηε γηα ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα, 2000). Γεληθά, ηα πνζνζηά ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα είλαη ρακειά ζε ζρέζε κε άιιεο νηθνλνκηθά αλεπηπγκέλεο ρψξεο ΔΡΔΤΝΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ (κειέηε ηνπ Παξαηεξεηεξίνπ ηνπ ΗΟΒΔ) Οη εθζέζεηο ηνπ ΟΖΔ θαη ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ δείρλνπλ πσο νη δηαθνξέο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζρεηηθά κε ηελ πξφζβαζή ηνπο ζηελ νηθνλνκία γεληθψο θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο εηδηθφηεξα, ζπλερίδνπλ λα 13 Διέλε Νίλα Παδαξδή & Μαξία Γηαλλαθνχξνπ

32 ππάξρνπλ. ζνλ αθνξά ηε ρψξα καο, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ ιεθζεί κέηξα γηα ηελ άξζε ησλ εκπνδίσλ ζηελ επαγγεικαηηθή αλέιημε ησλ γπλαηθψλ, γηα ηελ έληαμή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθά είλαη ηα απνηειέζκαηα πξφζθαηεο κειέηεο ηνπ Παξαηεξεηεξίνπ ηνπ ΗΟΒΔ, αλαθνξηθά κε ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα. πσο πξνθχπηεη απφ ηα ζηνηρεία πνπ ζπιιέρηεθαλ, ε ζπκκεηνρή ησλ Διιελίδσλ ζηε ζπλνιηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπνζεηείηαη ζηελ πξψηε ζέζε, κεηαμχ ησλ ρσξψλ - κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αλαδεηθλχνληαο ηελ δπλακηθή πνπ έρνπλ αλαπηχμεη νη γπλαίθεο ζηε ρψξα καο. Απφ ηελ ίδηα έξεπλα πξνθχπηεη πσο νη Διιελίδεο επηρεηξεκαηίεο ζεκεηψλνπλ θαιχηεξεο επηδφζεηο απφ ηνπο άλδξεο ζπλαδέιθνπο ηνπο, θαζψο είλαη ζε πςειφηεξν πνζνζηφ πηπρηνχρνη ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη θάλνπλ ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. πλνςίδνληαο ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, δηαπηζηψλνπκε πσο ηα επηρεηξεκαηηθά εγρεηξήκαηα ησλ γπλαηθψλ, φρη κφλν δελ ππνιείπνληαη, αιιά ζπρλά ππεξηεξνχλ εθείλσλ ησλ αληξψλ, ελψ ζηεξίδνπλ αλακθηζβήηεηα ηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα ζηελ Διιάδα : Δθηηκάηαη φηη αλέξρεηαη ζην 10-15% ηνπ ζπλφινπ ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, αλ θαη ζχκθσλα κε νξηζκέλεο εθηηκήζεηο, ππνινγίδεηαη λα θηάλεη ην 20%. Οη απμεηηθέο ηάζεηο πνπ εκθαλίδεη είλαη ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθέο θαη αλ ζπλερίζεη κε ηνπο ξπζκνχο απηνχο, κπνξεί λα πιεζηάζεη ηα κέζα επίπεδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ είλαη 20% θαη πνιχ αξγφηεξα ησλ ΖΠΑ πνπ αλέξρνληαη ζε 32%. ε ζεκαληηθφ αξηζκφ γπλαηθείσλ επηρεηξήζεσλ, νη γπλαίθεο ρξεζηκνπνηνχληαη σο παξέλζεηα πξφζσπα. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, νη επηρεηξήζεηο απηέο, αλήθνπλ θαη δηνηθνχληαη απφ ηνπο ζπδχγνπο ηνπο ή άιια ζπλήζσο άξξελα κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπο. Ζ θαηαλνκή ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα, ζε δηάθνξνπο ηνκείο απαζρφιεζεο, δηαξζξψλεηαη: ηε γεσξγία (20%), ζην εκπφξην (25%), ζηνλ ηνπξηζκφ (18%), ζηε δηαρείξηζε αθίλεηεο πεξηνπζίαο (14%), ζηε βηνκεραλία, βηνηερλία (9%), ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε (7%). εκαληηθφο αξηζκφο γπλαηθψλ επηιέγεη κηθξήο θιίκαθαο παξαδνζηαθέο επηρεηξεκαηηθέο δξάζεηο φπσο: Καζαξηζηήξηα, θνκκσηήξηα, πεξίπηεξα, ραξηνβηβιηνπσιεία, κηθξά κπαθάιηθα, δαραξνπιαζηεία, εζηηαηφξηα, είδε έλδπζεο, είδε κφδαο, είδε επίπινπ θαη δηαθφζκεζεο, εξγαζίεο θαζφλ απφ ην ζπίηη θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή εηδψλ έλδπζεο, ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα, βξεθνλεπηαθνί ζηαζκνί θαη θαξκαθεία. 25

33 πλήζεηο ηνκείο γηα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη : Ο ηνπξηζκφο, ε εθπαίδεπζε θαη νη ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο, ε επηθνηλσλία (νη δεκφζηεο ζρέζεηο θαη νη πσιήζεηο), ε πγεία θαη πξφλνηα θαη ε ηειεξγαζία (ε εξγαζία κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ απφ ην ζπίηη). Αιιά πεξηζζφηεξν αμηφκαρεο ζα ήηαλ νη πξννπηηθέο, αλ ππήξρε κεηαζηξνθή ησλ επαγγεικαηηθψλ ηνπο επηινγψλ ζε ηνκείο κε αλεξρφκελα επαγγέικαηα, ζηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη εηδηθφηεξα ζηελ πιεξνθνξηθή, ζηηο θαηαζθεπέο, ζηηο κεηαθνξέο. Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο είλαη : ηελ πιεηνςεθία ηνπο έγγακεο, νη επηρεηξήζεηο ηνπο είλαη κηθξέο έσο πνιχ κηθξέο, πνζνζηφ 21%, ησλ γπλαηθείσλ επηρεηξήζεσλ δελ απαζρνινχλ πξνζσπηθφ θαη κφλν ην 3% απαζρνιεί 5-10 κηζζσηνχο. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ ( 90%), δειψλεη φηη ν ξφινο ηνπο ζην ζπίηη ζπγθξνχεηαη κε ηηο επαγγεικαηηθέο ηνπο ππνρξεψζεηο θαη απηφ απνηειεί ζεκαληηθφ εκπφδην ζηελ πξννπηηθή επαγγεικαηηθήο επηηπρίαο. Ζ κεηξφηεηα δχζθνια ζπλδπάδεηαη κε πςειφ επαγγεικαηηζκφ, πηζηεχεη ην 82% ησλ εξσηεζέλησλ. εκαληηθνί αλαζηαιηηθνί παξάγνληεο ηεο γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη : Οη νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο, ηα παξαδνζηαθά ζηεξεφηππα, νη ειιείςεηο ζε θεθάιαηα, ε έιιεηςε εηδίθεπζεο θαη ν θφβνο γηα ηελ απνηπρία. Γηαπηζηψλεηαη φηη κφιηο ην 9% ησλ κειψλ ησλ Γ.. Δπηκειεηεξίσλ είλαη γπλαίθεο, ελψ ζε 4 απφ απηά δε ζπκκεηέρνπλ θαζφινπ γπλαίθεο θαη ζε 72 κεγάιεο εηαηξείεο ζπκκεηέρνπλ ζην Γ.. ζε πνζνζηφ 7%. Διπηδνθφξα είλαη ε δηαπίζησζε φηη δηεπξχλεηαη ε πξνζπκία λέσλ γπλαηθψλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζε γπλαηθείεο επηρεηξήζεηο. Οξηζκέλεο έξεπλεο, (ΗΟΒΔ, 2007), έρνπλ δηαπηζηψζεη επίζεο φηη νη γπλαίθεο ππεξηεξνχλ ζε θαηλνηνκηθέο δξάζεηο. 3.6 Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηελ Διιάδα 14 αθνινπζεί ην ππφδεηγκα πζηέξεζεο πνπ εκθαλίδεη ζηνπο πεξηζζφηεξνπο ηνκείο ε ειιεληθή νηθνλνκία έλαληη ησλ άιισλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ. Χζηφζν, ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο Διιάδαο, ηφζν ζε πνιηηηζκηθφ, φζν θαη ζε γεσγξαθηθφ επίπεδν, έρνπλ πξνζδηνξίζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ θαηεχζπλζε θαη ην ξπζκφ αλάπηπμεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. χκθσλα κε κειέηε (Νίλα- 14 ΔΒΔΑ (1994) Γπλαηθεία Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, Αζήλα ~ ΚΔΣΑ Θεζζαιίαο (2005) Ζ επηρεηξεκαηηθή εμέιημε ζηε Θεζζαιία: εηήζηα έθζεζε

34 Παδαξδή, 2003) 15, νη ηνκείο ζηνπο νπνίνπο επηδεηθλχνπλ κεγαιχηεξε επηρεηξεκαηηθφηεηα νη γπλαίθεο ζηελ Διιάδα είλαη ε γεσξγία, ην εκπφξην, ηα μελνδνρεία θαη εζηηαηφξηα, θαη ε δηαρείξηζεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη παξαηεξείηαη κηα ηάζε κεηαηφπηζεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο απφ ηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηε κεηαπνίεζε πξνο ηηο ππεξεζίεο. Ζ ηάζε απηή επηβεβαηψλεη ηε γεληθφηεξε κεηαηφπηζε ησλ ΜΜΔ απφ ηε κεηαπνίεζε πξνο ηηο ππεξεζίεο πνπ ιακβάλεη ρψξα ηα ηειεπηαία ρξφληα ζε επξσπατθφ επίπεδν. Πξέπεη επίζεο λα ζεκεησζεί φηη νη έξεπλεο γηα ηελ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη κάιινλ πεξηνξηζκέλεο, ελψ ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία δελ είλαη πνιιέο θνξέο νχηε πιήξε σο πξνο ην πεξηερφκελν, νχηε επαξθψο επηθαηξνπνηεκέλα. Αγξνηηθόο ηνκέαο θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα Ο ηζρπξφο αγξνηηθφο ηνκέαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ππήξμε πφινο έιμεο γηα ηε γπλαίθα-επηρεηξεκαηία. ε απηφ ζπληέιεζε θαη ε παξνρή δηάθνξσλ πξνγξακκάησλ ζηήξημεο, θπξίσο ηελ δεθαεηία ηνπ 1980, γηα ηε δεκηνπξγία γεσξγηθψλ ζπλεηαηξηζκψλ. Ζ πξνηίκεζε ησλ γπλαηθψλ ζηνπο γεσξγηθνχο ζπλεηαηξηζκνχο κπνξεί λα εξκελεπηεί θαη απφ άιινπο ιφγνπο, φπσο νη κηθξέο απαηηήζεηο ηνπ θιάδνπ γηα εθπαίδεπζε θαη ρξεκαηνδφηεζε, ην πξνζηαηεπηηθφ κε αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, ε απνπζία εκπνδίσλ εηζφδνπ κε βάζε ηελ ειηθία θ.α. (Νίλα-Παδαξδή, 2003). πνπδαηφηεξνο ίζσο παξάγνληαο είλαη φκσο ε θνπιηνχξα ηεο ειιεληθήο θνηλσλίαο, θαη δε ηεο ππαίζξνπ, απέλαληη ζηε γπλαίθα-επηρεηξεκαηία. Δηδηθά ηηο δεθαεηίεο ηνπ 1970 θαη 1980, ε «ζπληεξεηηθή» ειιεληθή αγξνηηθή θνηλσλία κπνξνχζε πην εχθνια λα απνδερζεί ηελ επηρεηξεκαηηθή ελαζρφιεζε ηεο γπλαίθαο κε ηνλ πξσηνγελή ηνκέα παξαγσγήο, παξά ζε άιινλ ηνκέα. Οη ηνκείο ηνπ αγξνηνπξηζκνχ, θαη ηεο βηνηερληθήο θαη νηθνηερληθήο παξαγσγήο απνηεινχλ ηελ θχξηα δξάζε γπλαηθείσλ αγξνηηθψλ ζπλεηαηξηζκψλ (Νίλα-Παδαξδή, 2003). Απφ επηκέξνπο αμηνινγήζεηο ησλ ζπλεηαηξηζκψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ απφ γπλαίθεο ζηελ Διιάδα (βιέπε π.ρ. ΚΔΣΑ, 2005), έρεη πξνθχςεη φηη νη ζνβαξφηεξεο αδπλακίεο ησλ γπλαηθψλ εληνπίδνληαη ζε: Πεξηνξηζκέλεο δηνηθεηηθέο θαη νξγαλσηηθέο ηθαλφηεηεο Τζηέξεζε ζηελ άληιεζε πφξσλ γηα ζηξαηεγηθέο ηνπνζεηήζεηο ησλ πξντφλησλ ζηελ αγνξά θαη πξνψζεζεο ησλ πσιήζεσλ Αλαπνηειεζκαηηθή πνιηηηθή γηα ηελ πξνψζεζε επσλπκίαο πξντφληνο Απνηέιεζκα είλαη λα παξαηεξνχληαη ζνβαξά πξνβιήκαηα ξεπζηφηεηαο θαη δηείζδπζεο ζηελ αγνξά γηα αξθεηνχο γπλαηθείνπο ζπλεηαηξηζκνχο (ΚΔΣΑ, 2005). 15 Νίλα Παδαξδή Δ. (2003) Γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα, δεκνζηεχηεθε ζην: «Μειέηεο πξνο ηηκήλ ηνπ Α. Λάδαξε», Παλεπηζηήκην Πεηξαηψο 27

35 Μεηαπνίεζε θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα Οη ηάζεηο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηε κεηαπνίεζε δελ θαίλεηαη λα έρνπλ κεηαβιεζεί ζνβαξά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Γηα παξάδεηγκα, κειέηε ηνπ Δκπνξηθνχ & Βηνκεραληθνχ Δπηκειεηήξηνπ Αζελψλ (ΔΒΔΑ) πξηλ πεξίπνπ δέθα ρξφληα έδεημε φηη νη γπλαίθεο ζηελ Διιάδα δηνηθνχλ ζπλήζσο κεηαπνηεηηθέο ΜΜΔ κε ρακειφ θχθιν εξγαζηψλ (ην 32,5% ηνπ δείγκαηνο ηεο έξεπλαο είρε εηήζηεο πσιήζεηο θάησ ησλ επξψ) θαη κηθξφ αξηζκφ εξγαδνκέλσλ (ην 21% δελ απαζρνινχλ πξνζσπηθφ θαη κφιηο ην 3% έρεη 5-10 απαζρνινχκελνπο). ηελ πιεηνςεθία ηνπο πξφθεηηαη γηα αηνκηθέο επηρεηξήζεηο, ελψ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο παξαηεξείηαη ην θαηλφκελν ε επηρείξεζε ηππηθά λα αλήθεη ζε γπλαίθα αιιά νπζηαζηηθά λα δηνηθείηαη απφ ηνλ ζχδπγφ ηεο (ΔΒΔΑ [1994], Νίλα-Παδαξδή, [2003] ). Οη ηάζεηο απηέο δελ έρνπλ κεηαβιεζεί ζνβαξά θαη ζε κεγάιν βαζκφ ηζρχνπλ θαη ζήκεξα. Τπεξεζίεο, εκπόξην θαη γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθόηεηα Σν ιηαληθφ εκπφξην θαη εηδηθφηεξα νη ηνκείο έλδπζεο θαη ππφδεζεο ζεσξνχληαη θαη εμνρήλ «ζειπθνχ ηχπνπ» θαη θαίλεηαη φηη πξνζειθχνπλ κεγάιν κέξνο γπλαηθψλ. Σα δχν ζεκαληηθφηεξα θίλεηξα γηα ηελ αλάπηπμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο ππεξεζίεο θαη ηνλ εκπνξηθφ θιάδν είλαη ε ελίζρπζε ηνπ νηθνγελεηαθνχ εηζνδήκαηνο θαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο. Μηθξφ πνζνζηφ έρεη ζρεδηάζεη έλα καθξνπξφζεζκν πξφγξακκα αλάπηπμεο ηεο επηρείξεζεο (Νίλα-Παδαξδή, 2003). 3.7 ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Σν επηρεηξείλ ζηε ζχγρξνλε νηθνλνκηθή πξαγκαηηθφηεηα 16 απαηηεί νχησο ή άιισο ηφικε θαζψο θαη αλάιεςε ηνπ ιεγφκελνπ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ, δειαδή ιεηηνπξγεί ζε έλα πιαίζην απζηεξψλ θαλφλσλ θνξνινγηθψλ θαη πςεινχ θηλδχλνπ αληαγσληζκνχ. ε θάζε πεξίπησζε νη γπλαίθεο φπσο θαη φινη είλαη αλαγθαζκέλνη λα ιεηηνπξγήζνπλ ζε απηέο ηηο ζπλζήθεο αιιά ηδηαηηέξσο γηα ηηο γπλαίθεο ππάξρεη κεγαιχηεξνο βαζκφο δπζθνιίαο ζην λα απνδείμνπλ φηη κπνξνχλ εμίζνπ θαιά λα θάλνπλ απηφ πνπ νη άλδξεο ζεσξνχλ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Χζηφζν νη γπλαίθεο δνπλ θαη αλαπλένπλ επηρεηξεκαηηθά απφ παιηά εψο θαη ζήκεξα πνπ έρνπλ ην πξνλφκην λα απνιακβάλνπλ εηδηθά πξνγξάκκαηα θαη εηδηθή κεηαρείξηζε κε ηε κνξθή παξνρψλ θαη θηλήηξσλ γηα ηελ αλάπηπμε επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο. Παξ φιν πνπ απηέο δελ ην δήηεζαλ ην θξάηνο κέζα απφ ηνπο ζεζκνχο ηνπ έρεη ζεζπίζεη εηδηθά πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο γηα ηελ απφθηεζε πξνζφλησλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, πξνγξάκκαηα ελίζρπζεο γηα ηελ ίδξπζε επηρεηξήζεσλ, επηδφηεζεο ζέζεσλ εξγαζίαο θαζψο θαη εηδηθά πξνγξάκκαηα ελίζρπζεο ηεο βηνκεραλίαο γηα γπλαίθεο πνπ θαηέρνπλ ην 51% ζε επηρεηξήζεηο. 16 Υξχζα Γαξνπθαιίδνπ εξγαζηαθή ζχκβνπινο (1998), δεκνζηεχηεθε ζην πεξηνδηθφ ηνπ Δπηκειεηεξίνπ Γξάκαο «Δπηρεηξείλ» 28

36 Έρεη δηακνξθσζεί ινηπφλ έλα ζεζκηθφ πιαίζην ειθηηθφ θαη ζπλάκα ψξηκν γηα ηελ άζθεζε επηρεηξεκαηηθφηεηαο απφ γπλαίθεο παξάιιεια βέβαηα θαη κε ην γεληθφ ζεζκηθφ πιαίζην πνπ ηζρχεη κέζα απφ αλαπηπμηαθνχο λφκνπο θιπ. ψζηε ηνπιάρηζηνλ λα θαίλεηαη φηη δίλνληαη θίλεηξα. Φνξείο φπσο ν ΟΑΔΓ, ν ΔΟΜΜΔΥ, ην ΗΝΔ θαζψο θαη ε Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο φπσο θαη ζπκβνπιεπηηθά θέληξα γηα γπλαίθεο έδσζαλ ψζεζε ζηηο γπλαίθεο ψζηε λα έρνπκε έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ θαζαξά γπλαηθείσλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζην εζσηεξηθφ θαη ζην εμσηεξηθφ. Ζ ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ νινέλα απμάλεη ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία θαη νη κεηξήζεηο δείρλνπλ νινέλα απμαλφκελν πνζνζηφ γπλαηθψλ θπξίσο ειεχζεξσλ επαγγεικαηηψλ, γηαηξνί, δηθεγφξνη, ινγίζηξηεο αιιά θαη έκπνξνη, βηνηέρλεο, αζρνινχκελεο κε θαιιηηερληθά επαγγέικαηα αιιά θαη κε επαγγέικαηα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηα παηδηά θαη ην ζπίηη. Τπάξρεη έλα κεγάιν πνζνζηφ αθαλνχο απαζρφιεζεο γπλαηθψλ, απηέο πνπ θαηά ρηιηάδεο εξγάδνληαη θαζφλ ζην ζπίηη θαζψο θαη ε καχξε εξγαζία φπσο θαζαξίζηξηεο, θχιαμε παηδηψλ θιπ. Ζ γπλαίθα ζίγνπξα δελ είλαη εξγαηηθή δχλακε β επηινγήο θαη πξέπεη λα δηεθδηθεί ηε ζέζε ηεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο αθφκε θαη κέζα απφ ηηο λέεο κνξθέο φπσο κεξηθή απαζρφιεζε, part time απαζρφιεζε, απαζρφιεζε «κε ην θνκκάηη» θ.α. Ζ απαζρφιεζε θαη ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα πξνζεγγίδεηαη κέζα απφ ηηο έξεπλεο ηεο ΔΤΔ, ηνπ Δζληθνχ Παξαηεξεηήξηνπ θαη γηα ηελ Αλαηνιηθή Μαθεδνλία θαη Θξάθε ηα ηειεπηαία ζηνηρεία δείρλνπλ φηη απφ ηα επαγγέικαηα πνπ παξνπζηάδνπλ απμεκέλε δήηεζε πιελ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη λνκηθψλ ελ γέλεη δελ ππάξρνπλ εηδηθφηεηεο πνπ ε αγνξά εξγαζίαο δεηά θαη κπνξνχλ λα θαιπθζνχλ απφ γπλαίθεο. Ζ δήηεζε φκσο είλαη κεγάιε ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ φπνπ θαη ην πνζνζηφ απηναπαζρφιεζεο είλαη κεγάιν ρσξίο λα παξνπζηάδεη θαη ζεκαληηθέο απμνκεηψζεηο. ηε Γξάκα είλαη ζεκαληηθφ ην γεγνλφο φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα ε γπλαηθεία απαζρφιεζε, φρη ηφζν ε επηρεηξεκαηηθφηεηα, έρεη ππνζηεί πιήγκα κηα θαη απφ ην 1991 εψο ζήκεξα ράζεθαλ θαη πιένλ ζέζεηο εξγαζίαο γπλαηθψλ πνπ ζην ζχλνιν ηνπ απαζρνινχκελνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ αληηζηνηρνχλ ζην 37% πεξίπνπ. Ζ αλεξγία ζηνλ θιάδν ηνπ έηνηκνπ ελδχκαηνο δεκηνχξγεζε κηα ζηξαηηά άλεξγσλ γπλαηθψλ εηδηθεπκέλσλ πνπ έπξεπε λα δεηήζνπλ δηέμνδν ζηελ απηναπαζρφιεζε θαη κάιηζηα ζε λέεο κνξθέο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο. Δίλαη ζαθέο φηη ζχληνκα ζα δηαθαλεί ε αλάγθε γηα παξνρή ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ γηα ην «επηρεηξείλ» ηφζν ζε άλδξεο φζν θαη ζε γπλαίθεο πνπ ζα ην επηδηψμνπλ. 29

37 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4ν ΦΟΡΔΗ ΚΑΗ ΤΠΖΡΔΗΔ ΤΠΟΣΖΡΗΞΖ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 4.1 ΤΝΓΔΜΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΩΝ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΔΛΛΑΓΟ Ο χλδεζκνο Δπηρεηξεκαηηψλ Γπλαηθψλ Διιάδνο (ΔΓΔ) είλαη έλαο κε θπβεξλεηηθφο θαη κε θεξδνζθνπηθφο νξγαληζκφο γηα γπλαίθεο πνπ αζθνχλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Διιάδα. Δίλαη κέινο ηεο Δπηηξνπήο Δκπνξίνπ & Αλάπηπμεο ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Δκπνξίνπ (ΠΟΔ), ηνπ πλδέζκνπ Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο (ΒΒΔ), ηνπ πλδέζκνπ Γπλαηθψλ Δπηρεηξεκαηηψλ ηεο Μεζνγείνπ (FAEME), ελψ αξθεηά κέιε ηνπ ζπκκεηέρνπλ ζηηο δηνηθήζεηο Δπηκειεηεξίσλ. πλεξγάδεηαη κε ππνπξγεία, θνηλσληθνχο θνξείο, επαγγεικαηηθέο θαη κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο ζε ηνπηθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ γπλαηθψλ πνπ αζθνχλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ο ΔΓΔ παξέρεη ζηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο ηεο Διιάδαο ην πεξηβάιινλ γηα λα αλαπηχμνπλ ηηο επηρεηξήζεηο ηνπο, πξνάγεη ηε λεαληθή επηρεηξεκαηηθφηεηα, βειηηψλεη ηελ αλαγλσξηζηκφηεηα ησλ επηηεπγκάησλ ηνπο ζηηο επηρεηξήζεηο ηνπο θαη πξνσζεί ηελ αλάπηπμε ησλ γπλαηθείσλ επηρεηξήζεσλ κέζα απφ ηελ έξεπλα θαη ηε πιεξνθφξεζε. Ο ΔΓΔ πξνάγεη ηε δενληνινγία θαη ηελ εζηθή ζηελ άζθεζε ηεο επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ γπλαηθψλ, ελψ ζπγρξφλσο αλαιακβάλεη πξσηνβνπιίεο πνπ απνδεηθλχνπλ ηε ζπλαίζζεζε ηεο θνηλσληθήο ηνπ επζχλεο. Γεληθφηεξα, ν ΔΓΔ δεκηνπξγήζεθε κε ζηφρν ηε δηθηχσζε φισλ ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ. Σε ζπιινγηθή αληηκεηψπηζε ησλ δπζθνιηψλ θαη εκπνδίσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο-επηρεηξεκαηίεο ζήκεξα, ηηο εκπνξηθέο ζπλεξγαζίεο θαη ηε δηθηχσζε κε αλάινγνπο θνξείο ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δ.Δ., έηζη ψζηε λα έρνπλ κηα ζθαηξηθή πξνζέγγηζε ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ θαη αθφκε, γηα λα είλαη πεξηζζφηεξν νξγαλσκέλεο θαη λα αληεπεμέξρνληαη ζηνλ αληαγσληζκφ θαη ζηηο αλάγθεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ θαη θνηλσληθνχ εθζπγρξνληζκνχ. 4.2 ΤΝΓΔΜΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΩΝ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΣΖ ΜΔΟΓΔΗΟΤ (AFAEMME) θνπφο ηνπ AFAEMME είλαη λα ζπλδέζεη ηηο Δλψζεηο θαη ηνπο πλδέζκνπο ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ θαη ζηειερψλ ησλ κεζνγεηαθψλ ρσξψλ θαη λα ηηο εθπξνζσπήζεη ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα πξνσζήζνπλ θαη λα ζπληνλίζνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο κε θνηλφ ζθνπφ ζε επξσπατθφ επίπεδν. 30

38 Μέξνο ηεο θηλεηηθφηεηαο ηνπ AFAEMME απνηειεί θαη ε εθζηξαηεία Woman Mobility Information Campaign, ε νπνία πεξηιακβάλεη δχν βαζηθέο, απαξαίηεηεο θαη ζπκπιεξσκαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο: 1. WOMEN MOBILITY MED PLATFORM: κηα δξαζηεξηφηεηα παξαγσγήο θαη δηαλνκήο πιεξνθνξηαθνχ πιηθνχ γηα βαζηθέο πηπρέο ηεο εξγαζηαθήο θηλεηηθφηεηαο ζε κεζνγεηαθέο ρψξεο. 2. WOMENMOBILITY.ORG ( κία δξαζηεξηφηεηα πνπ αθνξά ηελ on-line ελεκέξσζε φισλ ησλ επηρεηξεκαηηψλ γπλαηθψλ ζρεηηθά κε ηηο ηξέρνπζεο εμειίμεηο, επθαηξίεο θαη δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ νη κεζνγεηαθέο αγνξέο. 4.3 ΤΝΓΔΜΟ ΔΣΑΗΡΗΩΝ ΓΗΑΒΑΛΚΑΝΗΚΖ ΤΝΔΡΓΑΗΑ ΓΤΝΑΗΚΩΝ Ο χλδεζκνο Δηαηξεηψλ Γηαβαιθαληθήο πλεξγαζίαο Γπλαηθψλ είλαη κηα κε θπβεξλεηηθή, κε θεξδνζθνπηθή νξγάλσζε ε νπνία δηθηπψλεη ηα εζληθά εηαηξηθά κέιε ησλ λνηηναλαηνιηθψλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο, κε άιια ιφγηα ηηο Δζληθέο Δηαηξείεο Γηαβαιθαληθήο πλεξγαζίαο Γπλαηθψλ. Ζ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ (ECOSOC) αλέζεζε ζηνλ ύνδεζμο Εηαιπειών Διαβαλκανικήρ ςνεπγαζίαρ Γςναικών εηδηθφ ζπκβνπιεπηηθφ ξφιν. O χλδεζκνο ζπλεξγάδεηαη επίζεκα κε ηελ UNESCO απφ ην 1998 θαη αλαγλσξίζηεθε απφ ηελ Οξγάλσζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ Γηαηξνθή θαη ηελ Τγεία θαη απφ ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο. Απφ ην 1999 ν χλδεζκνο έρεη ζέζε πκβνχινπ θαη ζπλεξγάηε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο. Ο χλδεζκνο Δηαηξεηψλ Γηαβαιθαληθήο πλεξγαζίαο Γπλαηθψλ ζηνρεχεη ζηε: δεκηνπξγία γεθπξψλ θηιίαο θαη θαηαλφεζεο κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ ζηεο λνηηναλαηνιηθήο Δπξψπεο κέζα απφ ζπλεξγαζία ζε θνηλά πξνγξάκκαηα θαη δξαζηεξηφηεηεο. πξνάζπηζε ησλ αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ θαη ε εμάιεηςε φισλ ησλ κνξθψλ δηάθξηζεο ελαληίσλ ησλ γπλαηθψλ κε ηελ θνηλνπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ απνθάζεσλ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ θαη ηνπ ζπκβνπιίνπ ηεο Δπξψπεο θαη ηελ ππνζηήξημε ηνπ εζληθνχ κεραληζκνχ γηα ηελ ηζφηεηα ησλ δπν θχισλ. ππνζηήξημε ησλ γπλαηθψλ ζε φινπο ηνπο ηνκείο (θνηλσληθνί, πνιηηηθνί, νηθνλνκηθνί θαη πνιηηηζηηθνί), ε ελδπλάκσζε ηνπο θαη ε απμαλφκελε ζπκκεηνρή ηνπο ζε φινπο ηνπο ηνκείο αλάπηπμεο. ππνζηήξημε θαη θνηλνπνίεζε ησλ απνθάζεσλ, δξαζηεξηνηήησλ θαη πξνγξακκάησλ ησλ θπβεξλεηηθψλ θνξέσλ κε ζηφρν ηελ ελδπλάκσζε ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο θαη ηε ζεκειίσζε θαη δηαθχιαμε ηνπ πνιηηηζκνχ ηεο εηξήλεο. Ο χλδεζκνο Δηαηξεηψλ Γηαβαιθαληθήο πλεξγαζίαο Γπλαηθψλ ζπκκεηέρεη ζηηο αθφινπζεο δξάζεηο ηνπ Έξγνπ: Δθπφλεζε Έξεπλαο ζε εζληθφ επίπεδν γηα ηε γπλαηθεία απαζρφιεζε θαη 31

39 ακνηβή Καηαγξαθή θαη απνηίκεζε πθηζηάκελσλ πνιηηηθψλ, πξαθηηθψλ θαη ζπζηεκάησλ πξνψζεζεο ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο Σνπνζέηεζε αλέξγσλ γπλαηθψλ ζε επηρεηξήζεηο ησλ πεξηνρψλ ηεο πηινηηθήο εθαξκνγήο Γεκνζηφηεηα ηνπ Έξγνπ 4.4 PORTAL ΔΝΖΜΔΡΩΖ ΓΗΑ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΑ Σν businesswoman.gr είλαη ην πξψην ειιεληθφ ειεθηξνληθφ πεξηνδηθφ γηα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα κε ζηφρν ηελ άκεζε ελεκέξσζε θαη αμηφπηζηε πιεξνθφξεζε φισλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ επαγγεικαηηψλ, ζηειερψλ θαη επηρεηξεκαηηψλ γπλαηθψλ. Γεκηνπξγήζεθε απφ κηα νκάδα γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ, κε ζηφρν ηελ εμνηθείσζε ηεο ζχγρξνλεο γπλαίθαο επηρεηξεκαηία κε ηε ζπλερψο εμειηζζφκελε ηερλνινγία. Πξφζεζή ηνπ είλαη λα θέξεη ζε επαθή ηηο επηρεηξεκαηίεο κε θαηαμησκέλνπο επηζηήκνλεο θαη εηδηθνχο ζην ρψξν ησλ επηρεηξήζεσλ θαη παξάιιεια, λα ηηο ελεκεξψζνπλ ππεχζπλα θαη ιεπηνκεξεηαθά γηα πξνγξάκκαηα, ππεξεζίεο θαη πεγέο πνπ ζα δψζνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εμνηθνλνκήζνπλ ρξφλν θαη ρξήκα. Σν businesswoman.gr είλαη έλα εξγαιείν επηθνηλσλίαο κέζσ ηνπ νπνίνπ ζπδεηνχληαη ζέκαηα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο θαη αληαιιάζζνληαη απφςεηο κε γπλαίθεο-επηρεηξεκαηίεο ζηελ Διιάδα θαη ζε φιν ηνλ θφζκν. Καιχπηεη πνιχπιεπξα ηηο αλάγθεο πιεξνθφξεζεο ηεο ζχγρξνλεο γπλαίθαο επηρεηξεκαηία ρσξίο λα είλαη εμαξηεκέλν απφ ζπιιφγνπο, νκάδεο εηδηθψλ ζπκθεξφλησλ ή άιινπο θνξείο. ηα πεξηερφκελά ηνπ ππάξρνπλ έξεπλεο, απφςεηο θαη ζπκβνπιέο εηδηθψλ, ελεκέξσζε ζρεηηθά κε πξνγξάκκαηα, ζεκηλάξηα θαη εθζέζεηο, ρξεζηηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή θαζεκεξηλφηεηα, παξνπζηάζεηο βηβιίσλ ζρεηηθψλ κε ηνλ θφζκν ησλ business θαη ηεο επηηπρίαο, ηα ηειεπηαία λέα ηεο ηερλνινγίαο, λέα θαη δεκνζηεχζεηο επηρεηξήζεσλ. 4.5 PORTAL ΔΝΖΜΔΡΩΖ ΓΗΑ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΑ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΔΝΩΖ Ζ πχιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηνρεχεη ζηελ παξνρή θαηάιιεισλ δηαδηθηπαθψλ ζπλδέζεσλ κε νξγαλψζεηο, πξνγξάκκαηα θαη αληηπξνζσπεπηηθέο εθδειψζεηο γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ πνπ αθνξνχλ ηελ πξνψζεζε θαη ηε ζηήξημε ηνπ γπλαηθείνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο. (Website: ΚΔΝΣΡΟ ΔΡΔΤΝΩΝ ΓΗΑ ΘΔΜΑΣΑ ΗΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΡΟΩΘΖΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ (Κ.Δ.Θ.Η.) Σν Κέληξν Δξεπλψλ γηα Θέκαηα Ηζφηεηαο (Κ.Δ.Θ.Η.) ιεηηνπξγεί ππφ ηελ επνπηεία θαη ρξεκαηνδφηεζε ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Ηζφηεηαο ηνπ 32

40 Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο. Μεξηθνί απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο αλάπηπμεο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ Κ.Δ.Θ.Η. είλαη ε δηεμαγσγή θνηλσληθήο έξεπλαο ζε ζέκαηα ηζφηεηαο ησλ θχισλ, ε ηεθκεξίσζε θαη παξνρή πιεξνθφξεζεο ζηελ απαζρφιεζε, επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη θνηλσληθή έληαμε, ε ππνζηήξημε γπλαηθψλ γηα ηελ πξνψζεζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θ.ά. Γεληθφηεξα ζην Κ.Δ.Θ.Η. ιεηηνπξγνχλ Κέληξα Πιεξνθφξεζεο θαη πκβνπιεπηηθήο Γπλαηθψλ γηα ηελ απαζρφιεζε, ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηελ θνηλσληθή έληαμε ζηελ Αζήλα, Θεζζαινλίθε, Πάηξα, Ζξάθιεην θαη Βφιν. 4.7 ΔΘΝΗΚΟ ΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΑΚΟ ΓΗΚΣΤΟ ΔΛΛΖΝΗΓΩΝ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΩΝ (Δ.Δ.Γ.Δ.Γ.Δ.) Σν Δζληθφ Δπηκειεηεξηαθφ Γίθηπν Διιελίδσλ Γπλαηθψλ Δπηρεηξεκαηηψλ είλαη Αζηηθή κε θεξδνζθνπηθή εηαηξεία, ε νπνία ζπλεζηήζε απφ ηελ Κεληξηθή Έλσζε Διιεληθψλ Δπηκειεηεξίσλ θαη ηα 59 Δπηκειεηήξηα ηεο ρψξαο (ΝΠΓΓ), ζχκθσλα κε ην άξζξν 784/2 ηνπ λφκνπ Σν Γίθηπν ηδξχζεθε ην 2004 ζηα πξφηππα ηνπ Δπξσπατθνχ Γηθηχνπ. Δίλαη έλα θίλεκα γπλαηθψλ επαγγεικαηηψλ πνπ μεθίλεζε πξηλ δχν ρξφληα ζηηο Βξπμέιιεο θαη απιψλεηαη ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηελ πινπνίεζε ησλ απνθάζεσλ ηεο Ληζζαβφλαο. Σν Γίθηπν ηίζεηαη ζηε δηάζεζε ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ, κειψλ ησλ Διιεληθψλ Δπηκειεηεξίσλ, θαζψο θαη εθείλσλ πνπ ζέινπλ λα εληαρζνχλ ζηελ παξαγσγή θαη θεξχζζεη ηνλ πφιεκν θαηά ηεο γπλαηθείαο αλεξγίαο, ηεο απαμίσζεο θαη ηεο έληαμεο ησλ γπλαηθψλ ζηηο εθεδξείεο ησλ παξαγσγηθψλ ηάμεσλ. Σν Δ.Δ.Γ.Δ.Γ.Δ. έρεη ηε λνκηθή κνξθή αζηηθήο κε θεξδνζθνπηθήο εηαηξίαο κε ηνπο αθφινπζνπο ζηφρνπο : ηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ επηκειεηεξίσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ κειψλ ηνπο ζε ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ, εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν ζρεηηθά κε ηα πιενλεθηήκαηα ηεο πιήξνπο ελζσκάησζεο γπλαηθψλ ζηελ Οηθνλνκία, ηελ ηζφηηκε ζπκκεηνρή θαη αληηπξνζψπεπζε ησλ γπλαηθψλ ζηα θέληξα ιήςεο απνθάζεσλ, ηελ απνηχπσζε εκπνδίσλ πνπ απνηξέπνπλ ηηο γπλαίθεο λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ Οηθνλνκία, ηνλ εληνπηζκφ θαιψλ πξαθηηθψλ ζηα πιαίζηα ηνπ επηκειεηεξηαθνχ δηθηχνπ πνπ έρνπλ πινπνηεζεί γηα ηελ πιήξε ελζσκάησζε ησλ γπλαηθψλ ζην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, ηελ ελζάξξπλζε θαη θαζνδήγεζε ησλ επηκειεηεξίσλ πνπ δελ έρνπλ αθφκα αληηκεησπίζεη ην ζέκα ηεο γπλαηθείαο ηζφηεηαο ζηελ αλάπηπμε ζρεηηθψλ δξάζεσλ θαη ηελ βειηίσζε θαη ελίζρπζε ησλ ηθαλνηήησλ 33

41 νιφθιεξνπ ηνπ επηκειεηεξηαθνχ δηθηχνπ ζηελ πξνψζεζε ηνπ ξφινπ ησλ γπλαηθψλ ζηηο επηρεηξήζεηο θαη ζηε ιήςε απνθάζεσλ ηελ πξνψζεζε ηνπ ξφινπ ησλ γπλαηθψλ ζηηο επηρεηξήζεηο. Οη καθξνπξφζεζκνη ζηφρνη ηνπ δηθηχνπ αθνξνχλ ηελ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ γπλαηθψλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηελ Οηθνλνκία θαη ζε ζρεηηθέο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ θαη ηε δεκηνπξγία ελφο ζεηηθνχ πεξηβάιινληνο γηα ηηο γπλαίθεο πνπ λα δηεπθνιχλεη ηελ ηθαλνπνηεηηθή αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ζηελ εξγαζία θαη ηελ νηθνγέλεηά ηνπο. 4.8 ΚΔΝΣΡΟ ΓΤΝΑΗΚΔΗΩΝ ΜΔΛΔΣΩΝ ΚΑΗ ΔΡΔΤΝΩΝ Ννκηθή Μνξθή: Αζηηθή κε θεξδνζθνπηθή Δηαηξεία Γεσγξαθηθή Δκβέιεηα: 09-Αζήλα Αηηηθήο Σν Κέληξν Γπλαηθείσλ Μειεηψλ θαη Δξεπλψλ ζηνρεχεη ζηελ πξνψζεζε ηεο ηζφηεηαο επθαηξηψλ αλάκεζα ζηα δπν θχια ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο δσήο θαζψο θαη ζηελ θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ, ησλ θνηλσληθψλ ζηεξενηχπσλ θαη θνηλσληθνχ ζηηγκαηηζκνχ πνπ νδεγνχλ ζηνλ απνθιεηζκφ απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ζηελ θνηλσληθή πεξηζσξηνπνίεζε. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ απηψλ πξαγκαηνπνηεί, απφ ηελ ίδξπζή ηνπ σο ζήκεξα, πιήζνο ελεξγεηψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ κειέηεο, παξαγσγή εξεπλεηηθνχ πιηθνχ, επηκνξθψζεηο, ζεκηλάξηα, εκεξίδεο φπσο θαη παξνρή ππεξεζηψλ θνηλσληθήο ππνζηήξημεο θαη πξνψζεζεο ηεο απαζρφιεζεο ζε νκάδεο αλέξγσλ γπλαηθψλ, κφλεο γνλείο, κεηαλάζηξηεο, παιηλλνζηνχζεο θ.ά. 4.9 ΓΗΚΣΤΟ ΓΤΝΑΗΚΩΝ ΔΤΡΩΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΩΝ ΘΔΡΤΗ: Ηδξχζεθε ζηηο 8 Μαξηίνπ 2002 ζηηο Βξπμέιιεο θαη απεπζχλεηαη ζε φιεο ηηο γπλαίθεο ζπκβνχινπο ησλ επηκειεηεξίσλ ηεο Δπξψπεο θαη ηηο γπλαίθεο δηνηθεηηθέο ππαιιήινπο ησλ επηκειεηεξίσλ. ΚΟΠΟ: θνπφο ηνπ είλαη λα βνεζήζεη ψζηε λα δηεπξπλζεί ην δίθηπν ησλ γπλαηθψλ επαγγεικαηηψλ πνπ κεηέρνπλ ζηα Γ. ησλ επηκειεηεξίσλ κε ζηφρν: ηελ αληαιιαγή πιεξνθφξεζεο θαη ηελ πξνψζεζε απφςεσλ εληφο ηνπ δηθηχνπ ηε δνκεκέλε ππνζηήξημε, γηα ηελ γξεγνξφηεξε αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, κε ηελ εθκεηάιιεπζε φισλ ησλ επθαηξηψλ θαη ηελ ρξεζηκνπνίεζε ησλ θαιιίηεξσλ πξαθηηθψλ. ηε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζε ζπγθεθξηκέλνπο ηνκείο ηε ζπκκεηνρή ζε δεκφζηνπο θαη ηδησηηθνχο ζπλεηαηξηζκνχο ζε ηνπηθφ, εζληθφ θαη Δπξσπατθφ επίπεδν πξνβνιή ησλ αλνκνηνηήησλ ζε φια ηα πεδία δξαζηεξηνηήησλ αλαγλψξηζε ηνπ δηθαηψκαηνο ζε ίζεο επθαηξίεο 34

42 ελίζρπζε ζεζκνζεηεκέλσλ νξγαλψζεσλ ζε φια ηα επίπεδα ελεξγφ δξάζε γηα ηελ δεκηνπξγία θνηλσληθήο επζχλεο θαιιίηεξεο ζπλζήθεο γηα λα επηηεπρζνχλ ηζνξξνπίεο κεηαμχ ηεο ηδησηηθήο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο δσήο. ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ Χ ΜΔΡΟ ΣΧΝ ΔΤΡΧΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΧΝ Μηα απφ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ησλ Δπξσεπηκειεηεξίσλ είλαη λα δεκηνπξγήζνπλ έλα αληαγσληζηηθφ, θηιηθφ πξνο ηελ εξγαζία θαη βαζηζκέλν ζηε γλψζε πεξηβάιινλ ζηελ Δπξψπε, ζχκθσλα κε ηνπο ζηφρνπο ηεο ζπλφδνπ ηεο Ληζζαβφλαο, γηα ην Μαδί κε άιια Δπξσπατθά ηδξχκαηα (EC & EP) ηα Δπξσεπηκειεηήξηα ζα ππνζηεξίμνπλ ηελ θαιιίηεξε θιηκάθσζε ηεο εηζφδνπ ησλ γπλαηθψλ ζηελ εξγαζηαθή δηαδηθαζία, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ κέηξσλ ηα νπνία ζα ελζαξξχλνπλ ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα, σο ζπνπδαίν παξάγνληα ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζηελ ελσκέλε Δπξψπε, έρνληαο σο ζεκείν αλαθνξάο θαη παξάδεηγκα, ηα αληίζηνηρα ακεξηθαληθά απνηειέζκαηα. Σν δίθηπν, ζαλ αλαπφζπαζην κέξνο ησλ Δπξσεπηκειεηεξίσλ ζα ζπλεηζθέξεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ ξφινπ πνπ νη επαγγεικαηίεο γπλαίθεο πξέπεη λα παίμνπλ ζηελ ζεκεξηλή απαηηεηηθή θαη ηαρέσο αλαπηπζζφκελε παγθφζκηα εμέιημε ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΖ ΟΡΓΑΝΩΖ ΓΤΝΑΗΚΩΝ «ΠΑΝΑΘΖΝΑΪΚΖ» Ζ «Παλαζελατθή» ηδξχζεθε ην έηνο 1983 θαη απνηειεί κία δηεζλήο Με- Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε (ΜΚΟ) - (International NGO), θαζψο θαη κέινο ησλ ΜΚΟ - κειψλ ηνπ Διιεληθνχ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ - Σκήκα ΤΓΑ. Με έδξα ηελ Αζήλα, έρεη 35 παξαξηήκαηα θαη πάλσ απφ κέιε ζε φιε ηελ Διιάδα. Δίλαη κέινο ηεο I.U.F.O. ηνπ EUROPEAN WOMEN' S LOBBY θαη ζπλεξγάδεηαη κε φια ηα επηκέξνπο φξγαλα ηνπ Ο.Ζ.Δ. Οη ζθνπνί ηεο Οξγάλσζεο είλαη: Δλεκέξσζε, πιεξνθφξεζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ησλ γπλαηθψλ γηα ηελ ηζφηεηα ησλ δχν θχισλ ζηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή θαη πνιηηηθή δσή. ηήξημε απφ ηε ζχγρξνλε Διιελίδα ησλ δηαρξνληθψλ αμηψλ ηνπ Διιεληθνχ πλεχκαηνο θαη ηεο Οξζνδνμίαο. πλεξγαζία κε άιιεο γπλαηθείεο νξγαλψζεηο ζηνλ Διιαδηθφ θαη Δπξσπατθφ ρψξν. Πνιηηηζηηθή αλάπηπμε ησλ κειψλ ηεο κε ηε γλσξηκία θαη δηάδνζε ηνπ Διιεληθνχ πνιηηηζκνχ κέζα απφ πνιηηηζηηθέο θαη ιανγξαθηθέο εθδειψζεηο. ηήξημε ηνπ ζεζκνχ ηεο νηθνγέλεηαο, αλάπηπμε δεζκψλ θηιίαο κεηαμχ ησλ κειψλ θαη πξνψζεζε ηεο αζιεηηθήο ηδέαο. ηήξημε ηεο Δπξψπεο ησλ πνιηηψλ 35

43 4.11 ΣΑ ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΑ Αλαθνξηθά κε ηελ χπαξμε εμεηδηθεπκέλσλ δνκψλ / ηκεκάησλ ζηα εκπνξηθά θαη βηνκεραληθά επηκειεηήξηα ηεο ρψξαο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ γπλαηθψλ, πνιιέο γπλαίθεο δειψλνπλ φηη δελ ιεηηνπξγεί θάπνηα ζρεηηθή δνκή, ελψ θάπνηεο άιιεο δειψλνπλ φηη έρεη δεκηνπξγεζεί θαη ιεηηνπξγεί θάπνην ζρεηηθφ ηκήκα πνπ άκεζα ή έκκεζα ππνζηεξίδεη γπλαίθεο ζηελ αλάπηπμε επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ζηε δηαηήξεζε πγηψλ θαη βηψζηκσλ επηρεηξήζεσλ. ε ζρέζε κε ην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ απηέο νη επηκειεηεξηαθέο δνκέο / ηκήκαηα είλαη ελεξγέο νη απαληήζεηο ησλ εθπξνζψπσλ ησλ επηκειεηεξίσλ πνίθηιαλ απφ «ιηγφηεξν απφ έλα ρξφλν» έσο «πεξηζζφηεξν απφ 3 ρξφληα». Δηδηθφηεξα, ζρεδφλ ην έλα πέκπην ησλ επηκειεηεξίσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ δνκέο ελίζρπζεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο είλαη ελεξγέο γηα δηάζηεκα κηθξφηεξν ηνπ ελφο έηνπο, ελψ ζε πνζνζηφ 13,33% ζρεηηθέο δνκέο ιεηηνπξγνχλ γηα έλα, δχν θαη ηξία έηε. Σν 80% ησλ ζρεηηθψλ δνκψλ είλαη ελεξγέο γηα δηάζηεκα πνπ δελ μεπεξλά ηα ηξία έηε. Αλαθνξηθά κε ηνπο ηνκείο πνπ ηα ειιεληθά επηκειεηήξηα παξέρνπλ ππνζηήξημε ζηελ νκάδα ζηφρν ησλ γπλαηθψλ κπνξνχλ αλ επηζεκαλζνχλ ηα αθφινπζα: Ζ ππνζηήξημε γηα πξφζβαζε ζε ρξεκαηνδνηηθνχο πφξνπο παξέρεηαη απφ ηα ηνπηθά επηκειεηήξηα ζε πνζνζηφ 71,43%. Αθνινπζεί ε παξνρή βνήζεηαο ζε γπλαίθεο δπλεηηθνχο επηρεηξεκαηίεο γηα ηε δεκηνπξγία λέαο επηρείξεζεο ζε πνζνζηφ 60%. Άιινη ηνκείο ππνζηήξημεο είλαη ε θαζνδήγεζε/mentoring (ζε πνζνζηφ 45,71%), ε άζθεζε πίεζεο ζηηο αξκφδηεο αξρέο γηα ηα πξνβιήκαηα θαη ηηο ζέζεηο ησλ γπλαηθψλ (42,86%), ε παξνρή πξνγξακκάησλ θαηάξηηζεο (40%), ελψ αλαθέξνληαη αθφκε ε δηεπθφιπλζε ηεο δηθηχσζεο, ε θαηαπνιέκεζε ησλ δηαθξίζεσλ ζηελ εξγαζία θαη ε θηλεηνπνίεζε ησλ γπλαηθψλ γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε θνξείο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα. Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ηα επηκειεηήξηα πνπ δηέπνληαη απφ θαζεζηψο δεκνζίνπ δηθαίνπ αλαπηχζζνπλ πεξηζζφηεξν εμεηδηθεπκέλεο δξάζεηο ππέξ ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ γπλαηθψλ. Δλ γέλεη ηα επηκειεηήξηα πνπ είλαη λνκηθά πξφζσπα ηδησηηθνχ δηθαίνπ έρνπλ πεξηζζφηεξν πεξηνξηζκέλνπο ρξεκαηηθνχο θαη αλζξψπηλνπο πφξνπο θαη ηείλνπλ λα αληηκεησπίδνπλ ην ζέκα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζπλνιηθά. Χζηφζν, αξθεηά απφ απηά ηα επηκειεηήξηα αλαπηχζζνπλ ελδηαθέξνπζεο πξσηνβνπιίεο, νη νπνίεο αλαπηχζζνληαη ζπλήζσο ζηα πιαίζηα επξσπατθψλ ή εζληθψλ ζπγρξεκαηνδνηνχκελσλ πξνγξακκάησλ (ι.ρ. θνηλνηηθή πξσηνβνπιία EQUAL). 36

44 4.12 ΚΔΝΣΡΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΖ ΚΑΗ ΣΔΥΟΛΟΓΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ (Κ.Δ.Σ.Α.) 1. ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ Ζ χπαξμε κεγάινπ αξηζκνχ θνξέσλ ζηήξημεο ησλ ΜΜΔ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, κε πεξηνξηζκέλε φκσο ηνκεαθή εμεηδίθεπζε θαη ν αλεπαξθήο ζπληνληζκφο ηνπο, ζε ζπλδπαζκφ κε ην ρακειφ επίπεδν ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ, δεκηνχξγεζαλ θελά θαη ζχγρπζε ζηηο επηρεηξήζεηο θαη νδήγεζαλ ζε πεξηνξηζκέλε θαη κεξηθή αμηνπνίεζε ησλ ππεξεζηψλ απηψλ. Με βάζε ηα παξαπάλσ δεκηνπξγήζεθε έλα νινθιεξσκέλν Γίθηπν Γνκψλ Δπηρεηξεκαηηθήο Τπνζηήξημεο (Κένηπα Επισειπημαηικήρ και Σεσνολογικήρ Ανάπηςξηρ [Κ.Ε.Σ.Α.]) ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κε θεληξηθφ ζπληνληζκφ, κε ηελ αμηνπνίεζε θαη ησλ πθηζηάκελσλ δνκψλ θαη κεραληζκψλ (π.ρ. Δπηκειεηήξηα, πιινγηθνί Δπηρεηξεκαηηθνί Φνξείο, Φνξείο εθπξνζψπεζεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο εηδηθψλ νκάδσλ πιεζπζκνχ, Αλαπηπμηαθέο εηαηξείεο, Δξεπλεηηθά Κέληξα, Σερλνινγηθά ηδξχκαηα, θνξείο ησλ Α.Δ.Η θαη Σ.Δ.Η πνπ έρνπλ αλαπηχμεη δξαζηεξηφηεηα εθαξκνζκέλεο έξεπλαο θαη ζχλδεζεο κε ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θ.ι.π.), θαη ζηφρν ηελ παξνρή αμηφπηζησλ ππεξεζηψλ πιεξνθφξεζεο θαη ζπκβνπιεπηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ πξνο ηηο επηρεηξήζεηο (π.ρ. πιεξνθφξεζε γηα δπλαηφηεηεο ρξεκαηνδνηηθήο ζηήξημεο, παξνρή βαζηθήο πιεξνθφξεζεο θαη πξνζαλαηνιηζκνχ ζε εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα: λνκηθά, ρξεκαηνπηζησηηθά, πξνβνιήο, αλεχξεζε εμεηδηθεπκέλσλ ζπκβνχισλ ή πξνκεζεπηψλ, αλεχξεζε ζπλεξγαηψλ εηαίξσλ θ.ι.π.). Σα Κέληξα Δπηρεηξεκαηηθήο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο (Κ.Δ.Σ.Α) ιεηηνπξγνχλ ζηηο έδξεο ησλ 13 πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο θαη δηαζέηνπλ ηθαλνπνηεηηθή θάιπςε ζε λνκαξρηαθφ επίπεδν κε γξαθεία-αληέλεο, ζηειερσκέλα αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ησλ πεξηνρψλ. Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ θαινχληαη λα αλαπηχμνπλ ηα ΚΔΣΑ αθνξνχλ ηνπο παξαθάησ ηνκείο: 1. Δλεκέξσζε - Πιεξνθφξεζε - Καιιηέξγεηα επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο 2. Παξαθνινχζεζε αληαγσληζηηθφηεηαο ΜΜΔ 3. Δμαηνκηθεπκέλε ππνζηήξημε / Ππξήλαο επηρεηξεκαηηθψλ ζπκβνχισλ 4. Οξγάλσζε ηεο παξνρήο επηρεηξεκαηηθψλ ππεξεζηψλ 5. Γξάζεηο νξγάλσζεο, δηακεζνιάβεζεο θαη αμηνπνίεζεο ρξεκαηνδνηηθψλ 6. Δλέξγεηεο ππνζηήξημεο ζηε δηεζλνπνίεζε - εμαγσγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. 37

45 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5ν ΠΖΓΔ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ 5.1 ΔΗΑΓΩΓΖ Έλαο απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο αλαζηαιηηθνχο παξάγνληεο πνπ αλαθέξνπλ νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο πνπ επηζπκνχλ λα αλαπηχμνπλ επηρεηξεκαηηθή δξάζε είλαη ε έιιεηςε αξρηθψλ θεθαιαίσλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί, σζηφζν, φηη ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη αξθεηά ζεηηθά βήκαηα ζηελ ρψξα καο γηα ηελ ελίζρπζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ζπγθεθξηκέλα ζην ρψξν ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ λέσλ επηρεηξήζεσλ. Βέβαηα, ζεσξνχκαζηε απφ ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε ηηο πιένλ ρξνλνβφξεο θαη αθξηβέο δηαδηθαζίεο γηα ίδξπζε λέσλ επηρεηξήζεσλ. Σν παξφλ θεθάιαην ζθνπεχεη λα παξνπζηάζεη ηηο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο επηρεηξεκαηηθψλ ηδεψλ. Πηγές Χρημαηοδόηηζης Πξνζσπηθά θεθάιαηα Οηθνγέλεηα θαη θίινη Σξαπεδηθφο Γαλεηζκφο Αλεπίζεκα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα Δπηρεηξεκαηηθνί Άγγεινη (Business Angels) Δπίζεκα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα. Κεθάιαηα επηρεηξεκαηηθψλ ζπκκεηνρψλ (Venture Capital) Δπηρεηξεκαηηθέο Θεξκνθνηηίδεο(Business Incubators)-Σερλνινγηθά Πάξθα (Technology Parks) Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε (Leasing) Πξαθηφξεπζε Απαηηήζεσλ (Factoring) «Αλαπηπμηαθφο Νφκνο» (λφκνο 3299/2004) Κνηλνηηθά Πξνγξάκκαηα ηεο Δ.Δ. Παξαθάησ ζα γίλεη ζχληνκε παξνπζίαζε ησλ πεγψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο απφ ηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. 5.2 ΣΡΑΠΔΕΗΚΟ ΓΑΝΔΗΜΟ Παξά ηνπο ζχγρξνλνπο κεραληζκνχο ρξεκαηνδφηεζεο λέσλ επηρεηξήζεσλ πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί θαη ζηε ρψξα καο ηα ηειεπηαία ρξφληα, ππνινγίδεηαη φηη ηνπιάρηζηνλ κία ζηηο ηξεηο λέεο επηρεηξήζεηο θαηαθεχγεη ζην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα γηα ρξεκαηνδφηεζε. Οη ηξάπεδεο πξνζθέξνπλ δχν κεγάιεο θαηεγνξίεο δαλείσλ πξνο επηρεηξήζεηο: Γάλεηα θεθαιαίνπ θίλεζεο. Σα δάλεηα θεθαιαίνπ θίλεζεο απνζθνπνχλ ζηε 38

46 βειηίσζε ηεο ξεπζηφηεηαο ηεο επηρείξεζεο θαη είλαη απφ ηε θχζε ηνπο κηθξήο δηάξθεηαο. Υξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο γηα αγνξέο εκπνξεπκάησλ, γηα πιεξσκέο ηξερφλησλ εμφδσλ Μαθξνπξφζεζκα. Σα καθξνπξφζεζκα δάλεηα πεξηιακβάλνπλ ηα δάλεηα εγθαηάζηαζεο, θαη ηα δάλεηα επαγγεικαηηθνχ εμνπιηζκνχ. Οη ηξάπεδεο, παξά ην φηη έρνπλ θάλεη βήκαηα πξνφδνπ θαη εθζπγρξνληζκνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα, εμαθνινπζνχλ λα είλαη πξνζθνιιεκέλεο ζηε ινγηθή ησλ εκπξάγκαησλ αζθαιεηψλ. Γηα έλα λέν επηρεηξεκαηία πνπ ζέιεη λα μεθηλήζεη κηα επηρεηξεκαηηθή πξνζπάζεηα απηφ ζεκαίλεη φηη γηα λα πάξεη ηξαπεδηθφ δάλεην πξέπεη λα βάιεη σο εγγχεζε κέξνο ή θαη νιφθιεξε ηελ πξνζσπηθή ηνπ πεξηνπζία, ή ηελ πεξηνπζία θάπνηνπ ηξίηνπ ν νπνίνο ζα ιεηηνπξγήζεη σο εγγπεηήο. Δίλαη επίζεο γλσζηφ φηη νη ηξάπεδεο δελ δαλείδνπλ ζε φινπο ηνπο πειάηεο ηνπο κε ην ίδην επηηφθην, αιιά απηφ εμαξηάηαη απφ ηελ πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα ηνπ δαλεηνδνηνχκελνπ. Έηζη, ην επηηφθην πνπ πιεξψλνπλ δχν δηαθνξεηηθέο επηρεηξήζεηο γηα δάλεην κε ηα ίδηα αθξηβψο ραξαθηεξηζηηθά κπνξεί λα δηαθνξνπνηείηαη κέρξη θαη ηέζζεξηο πνζνζηηαίεο κνλάδεο, αλάινγα κε ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαη ηελ πξνεγνχκελε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηελ ηξάπεδα. Χο γεληθφ ζπκπέξαζκα γηα ηνλ ηξαπεδηθφ δαλεηζκφ κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε πξφζβαζε ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ ζε απηά ηα θεθάιαηα είλαη(ζε γεληθέο γξακκέο) πεξηνξηζκέλε θαη φπνπ παξέρεηαη ηέηνηνπ είδνπο ρξεκαηνδφηεζε, απηφ γίλεηαη ππφ φξνπο κάιινλ αζχκθνξνπο γηα ην λέν επηρεηξεκαηία. 5.3 ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΑ ΚΔΦΑΛΑΗΑ Ο φξνο Υξεκαηνδφηεζε Δπηρεηξεκαηηθψλ Κεθαιαίσλ 17 ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα πεξηγξάςεη ηα πξνγξάκκαηα πνπ επηηξέπνπλ ηε δηάζεζε δεκφζησλ θνλδπιίσλ ζηηο ΜΜΔ κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ηα θεθάιαηα απηά ζα αλαθπθιψλνληαη θαη ζα πξνζειθχνπλ ηε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Σα πξνγξάκκαηα απηά πεξηιακβάλνπλ δάλεηα, παξνρή θεθαιαίσλ επηρεηξεκαηηθψλ ζπκκεηνρψλ θαη ζπλαθνχο ρξεκαηνδφηεζεο, εγγπήζεηο θαη άιια κέζα ρξεκαηνδφηεζεο. Δίλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη άιιεο ηερληθέο ηφζν γηα λα ελζαξξπλζεί ε παξνρή ρξεκαηνδφηεζεο φζν θαη ε επελδπηηθή εηνηκφηεηα ησλ ΜΜΔ. ια ηα πξνγξάκκαηα ρξεκαηνδφηεζεο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ πξέπεη λα πιεξνχλ ηηο απαηηήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηηο θξαηηθέο εληζρχζεηο. πλήζσο, ηα πξνγξάκκαηα απηά ιεηηνπξγνχλ βάζεη επελδπηηθψλ 17 ηνλ παξφληα Οδεγφ θαιχπηνληαη ηα δεκφζηα ρξεκαηνδνηνχκελα κέζα ρξεκαηνδφηεζεο ππφ ηε κνξθή ηδίσλ θεθαιαίσλ, δαλείσλ, κηθξνπηζηψζεσλ θαη εγγπήζεσλ. Ο νξηζκφο απηφο είλαη επξχηεξνο ηνπ νξηζκνχ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζην σέδιο δπάζηρ για ηα επισειπημαηικά κεθάλαια ηεο Δπηηξνπήο. 39

47 θξηηεξίσλ ηα νπνία επηηξέπνπλ επελδχζεηο κφλν ζε ζρέδηα πνπ αθνξνχλ ΜΜΔ νη νπνίεο δελ έρνπλ πξφζβαζε ζε επαξθή εκπνξηθή ρξεκαηνδφηεζε. 5.4 ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΗ ΑΓΓΔΛΟΗ (BUSINESS ANGELS) Με ηνλ φξν Δπηρεηξεκαηηθνί Άγγεινη ελλννχκε ηδηψηεο επελδπηέο νη νπνίνη επελδχνπλ ρξήκαηα θαη δηαζέηνπλ ρξφλν, εκπεηξία θαη ηερλνγλσζία ζε κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο πνπ παξνπζηάδνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο. Γεληθά, ηα άηνκα απηά έρνπλ κεγάιε εκπεηξία ζε ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ δηνίθεζε θαη ηελ νξγάλσζε επηρεηξήζεσλ, ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε επηρεηξεζηαθψλ πφξσλ, θαζψο θαη ην marketing. Οη επηρεηξεκαηηθνί άγγεινη, ζπλήζσο, είλαη κέηνρνη ή ηδηνθηήηεο επηρεηξήζεσλ, δηεπζπληηθά ζηειέρε εηαηξηψλ, senior managers ή ζχκβνπινη επηρεηξεκαηηθνχ ζρεδηαζκνχ, αιιά θαη ζπληαμηνχρνη πξψελ ζχκβνπινη επηρεηξήζεσλ. Οη Δπηρεηξεκαηηθνί Άγγεινη ρξεκαηνδνηνχλ ην αξρηθφ ζηάδην ηεο έλαξμεο θαη παίξλνπλ σο αληάιιαγκα θάπνην κεηνρηθφ πνζνζηφ, αλάινγα κε ηα πνζά πνπ δηαζέηνπλ θαη ην ξίζθν πνπ αλαιακβάλνπλ. ηαλ ε επηρείξεζε αλαπηπρζεί αξθεηά ν «αλεπίζεκνο επελδπηήο» απνρσξεί εμαξγπξψλνληαο ηελ ζπκκεηνρή ηνπ πνπιψληαο ην κεξίδηφ ηνπ ζε άιινλ επελδπηή (ηδηψηε ή επελδπηή) ή ζηελ ίδηα εηαηξεία. ηελ Διιάδα απηφο ν ηξφπνο ρξεκαηνδφηεζεο δελ είλαη ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλνο, σζηφζν πξφζθαηα αλαθνηλψζεθε φηη ν ΔΟΜΜΔΥ (Διιεληθφο Οξγαληζκφο Μηθξψλ-Μεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ & Υεηξνηερλίαο) ζε ζπλεξγαζία κε ηα ΚΔΣΑ (Κέληξν Δπηρεηξεκαηηθήο Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο) Αηηηθήο πξνηίζεηαη λα θαζηεξψζεη ηνλ ζεζκφ ησλ «Business Angels (BA)», ζηα πιαίζηα ηεο πξνζπάζεηαο γηα πξνψζεζε θαη αλάπηπμε ησλ Μηθξνκεζαίσλ Δπηρεηξήζεσλ. 5.5 FRANCHISING Σν franchising επλνεί νπζηαζηηθά ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα δηφηη πξνζθέξεη, κεηαμχ άιισλ, έηνηκε ηερλνγλσζία, ππνζηήξημε ζε θάζε βήκα, εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ θαη πνιιέο επηινγέο, επίζεο δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηηο επαγγεικαηηθά θαηαμησκέλεο θαη θηιφδνμεο γπλαίθεο λα ιεηηνπξγνχλ ζε πςειά επίπεδα, παξέρνληάο ηνπο ηελ επειημία πνπ απαηηείηαη γηα ηνλ επηηπρεκέλν ζπλδπαζκφ ηεο επαγγεικαηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο ηνπο δσήο. Ζ κέζνδνο ηεο δηθαηφρξεζεο είλαη ηδηαίηεξα ειθπζηηθή γηα ηελ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, δηφηη πέξα απφ ην πςειφ εηζφδεκα πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη, είλαη κηα επηρεηξεκαηηθή κέζνδνο πνπ δελ απαηηεί πείξα, παξά κφλν εθκάζεζε θαη απνξξφθεζε ησλ γλψζεσλ πνπ νθείιεη λα κεηαθέξεη ν franchisor. Σν franchising απνηειεί έλα εμαηξεηηθά απνδνηηθφ φρεκα γηα ηελ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Δίλαη ε απφιπηε ιχζε γηα γπλαίθεο νη νπνίεο: είηε έρνπλ ήδε θάλεη θαξηέξα, έρνπλ θάλεη νηθνγέλεηα θαη 40

48 αλαδεηνχλ κηα επέιηθηε θαη θεξδνθφξα επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία ζα κπνξέζεη λα ελζσκαησζεί νκαιά ζηελ νηθνγελεηαθή ηνπο δσή, είηε έρνπλ πεξάζεη πνιιά ρξφληα ηεο δσήο ηνπο πξνζθέξνληαο ζην ζπίηη θαη ζηελ νηθνγέλεηα, θαη αηζζάλνληαη πσο ήξζε ε ψξα λα θάλνπλ θάηη γηα ηνλ εαπηφ ηνπο. Δπηπιένλ απφ πιεπξάο ηνπ θξάηνπο ζα πξέπεη λα δνζεί κεγαιχηεξε ψζεζε ζηε κέζνδν ηεο δηθαηφρξεζεο, δεδνκέλνπ φηη επλνεί κε πνιινχο ηξφπνπο ηελ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Πέξα απφ ην πςειφ εηζφδεκα πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη, είλαη κηα επηρεηξεκαηηθή κέζνδνο πνπ δελ απαηηεί πείξα, παξά κφλν εθκάζεζε θαη απνξξφθεζε ησλ γλψζεσλ πνπ νθείιεη λα κεηαθέξεη ν franchisor. Σαπηφρξνλα, είλαη κηα αξθεηά επέιηθηε επηρεηξεκαηηθή κέζνδνο ε νπνία πξνζαξκφδεηαη αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ franchisee, επηηξέπνληαο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, ζηε γπλαίθα λα ζπλδπάζεη νηθνγέλεηα θαη επάγγεικα κε επηηπρία. Σέινο, ην επηρεηξεκαηηθφ ξίζθν ζην franchising είλαη ειάρηζην, εθφζνλ ππάξρεη ήδε ην Know How ηνπ franchisor πνπ εμαζθαιίδεη ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο λέαο επηρείξεζεο απφ ηελ πξψηε θηφιαο ζηηγκή. Σα ηειεπηαία ρξφληα έρεη γίλεη ε δηαπίζησζε κηαο δπλακηθήο αχμεζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ γπλαηθψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ηνκέα κέζσ franchising. Αξθεηέο γπλαίθεο έρνπλ ήδε απνδείμεη ηελ αμία ηνπο θαη σο franchisors, αλαπηχζζνληαο επηηπρεκέλα δίθηπα θαη δίλνληαο αθφκε πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο θαξηέξαο ζε άιιεο γπλαίθεο. Απφ ηελ πιεπξά ηεο Πνιηηείαο, παξαηεξείηαη κηα αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο πεξηνξηζκέλεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα, κε ζηφρν ηε ιήςε κέηξσλ γηα ηε δηεπθφιπλζή ηνπο ζην μεθίλεκα κηαο επηρείξεζεο, ελζαξξχλνληαο πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο λα γίλνπλ αλεμάξηεηεο θαη λα ηδξχζνπλ ηε δηθή ηνπο επηρείξεζε. ρη κφλν γηα λα κεησζεί ε αλεξγία, αιιά θαη γηα λα ακβιπλζνχλ νξηζκέλα θνηλσληθά πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί απφ ηελ εμαξηεκέλε εξγαζία ησλ γπλαηθψλ-κεηέξσλ. 5.6 «ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟ ΝΟΜΟ» (ΝΟΜΟ 3299/2004) Ο αλαπηπμηαθφο λφκνο (3299/2004) απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βήκα γηα ηελ πινπνίεζε ζεηξάο επελδχζεσλ απφ επηρεηξήζεηο ησλ θιάδσλ ηεο βηνκεραλίαο, ηεο βηνηερλίαο, ηνπ ηνπξηζκνχ, ηνπ εκπνξίνπ, ζε νιφθιεξε ηε ρψξα. Βαζηθή θηινζνθία ηνπ αλαπηπμηαθνχ λφκνπ είλαη ε θάιπςε απφ ην θξάηνο κέξνπο ηνπ επελδπηηθνχ θφζηνπο ζπγθεθξηκέλσλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. θνπφο παξερφκελσλ θηλήηξσλ είλαη : Έληαμε Νέσλ Σερλνινγηψλ. Βειηίσζε ηεο Αληαγσληζηηθφηεηαο. Δλίζρπζε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο. Αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. Πξνζηαζία Πεξηβάιινληνο Πεξηνξηζκφο Ρχπαλζεο. 41

49 Δμνηθνλφκεζε Δλέξγεηαο. Δπίηεπμε ηεο πεξηθεξεηαθήο ζχγθιηζεο. πγθεθξηκέλα κε ηνλ Αλαπηπμηαθφ Νφκν εληζρχνληαη ηα Δπελδπηηθά ρέδηα ησλ εμήο ηνκέσλ: Δπελδπηηθά ζρέδηα ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα Δπελδπηηθά ζρέδηα ζην δεπηεξνγελή ηνκέα Δπελδπηηθά ζρέδηα ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ Δπελδπηηθά ζρέδηα ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα Δπελδπηηθά ζρέδηα επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην εμσηεξηθφ θαη επηζπκνχλ λα αζθήζνπλ επηρεηξεκαηηθή δξάζε εληφο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ηεξνχλ βηβιία θαηεγνξηψλ αληίζηνηρσλ κε ηηο Β θαη Γ θαηεγνξίεο ηνπ ηζρχνληνο Κ.Β.. ζηελ Διιάδα. 5.7 ΔΠΗΓΟΣΟΤΜΔΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Σα επηδνηνχκελα πξνγξάκκαηα απνηεινχλ κηα άξηζηε επθαηξία ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηηο Διιεληθέο επηρεηξήζεηο, θπξίσο γηα απηέο πνπ είλαη κηθξνχ θαη κεζαίνπ κεγέζνπο. Μηα επηρείξεζε κπνξεί λα θαιχςεη ην 50% (θαη παξαπάλσ) απφ ην ζπλνιηθφ θφζηνο κηαο επέλδπζεο πνπ κπνξεί λα αθνξά εμνπιηζκφ, θηηξηαθέο εξγαζίεο, δαπάλεο πξνψζεζεο - δηαθήκηζεο θιπ κε ηελ ζπκκεηνρή ηεο ζε έλα απφ ηα πνιιά επηδνηνχκελα πξνγξάκκαηα πνπ ζα πξνθεξχζζνληαη ζπλερψο ζηελ πεξίνδν Αλ θαη ππάξρνπλ πάξα πνιιέο επθαηξίεο επηδφηεζεο, ιείπεη, δπζηπρψο, ε ζσζηή ελεκέξσζε γηα ηα ηξέρνληα θαη ηα αλακελφκελα επηδνηνχκελα πξνγξάκκαηα κε απνηέιεζκα λα κελ γίλνληαη γλσζηά θαη ηα θνλδχιηα πνιιψλ εμ απηψλ, λα κελ απνξξνθψληαη. 5.8 ΚΟΗΝΟΣΗΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΣΖ Δ.Δ. Σν Διιεληθφ θξάηνο θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε 18 ρξεκαηνδνηνχλ κηα ζεηξά απφ πξνγξάκκαηα κε θχξην ζθνπφ ηελ ελίζρπζε λέσλ θαη κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ. Ζ ζηήξημε πνπ παξέρεη ζηελ Διιάδα ε Δπξσπατθή Έλσζε πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο (ΚΠ), ησλ Κνηλνηηθψλ Πξσηνβνπιηψλ θαη ηνπ Σακείνπ πλνρήο Σα Γηαξζξσηηθά Σακεία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζπγρξεκαηνδνηνχλ, εθηφο απφ ην Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο, θαη ηηο Κνηλνηηθέο Πξσηνβνπιίεο. Οη ηέζζεξηο θνηλνηηθέο πξσηνβνπιίεο ησλ Δπξσπατθψλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ είλαη : EQUAL (ηζφηεηα ζηελ αγνξά εξγαζίαο) LEADER+ (αγξνηηθή αλάπηπμε) 18 Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Γεληθή Γξακκαηεία Δπελδχζεσλ θαη Αλάπηπμεο 42

50 URBAN II (αζηηθή αλάπηπμε) θαη INTERREG III (δηαζπλνξηαθή, δηαθξαηηθή, δηαπεξηθεξεηαθή ζπλεξγαζία) Σα Πξνγξάκκαηα ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο αθνξνχλ φιν ηνλ Διιεληθφ πιεζπζκφ. Οη δηθαηνχρνη θαη νη σθεινχκελνη είλαη νη άλεξγνη, νη λένη, νη γπλαίθεο, νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, ηα άηνκα θνηλσληθά εππαζψλ νκάδσλ, νη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη νη επηρεηξήζεηο ηνπο, νη δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη νη νξγαληζκνί, νη Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο θ.ιπ., ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγηθήο θαη ηεο θνηλσληθήο δξαζηεξηφηεηαο (Αγξνηηθή αλάπηπμε, Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο, Σνπξηζκφο, Σερλνινγηθή Έξεπλα θαη Καηλνηνκία, Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, Δλέξγεηα, Πεξηβάιινλ, Κνηλσληθέο ππνδνκέο θαη δεκφζηα Τγεία, Μεηαθνξέο, Σειεπηθνηλσλίεο, αζηηθή αλάπηπμε, αλάπηπμε νξεηλψλ θαη κεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ). 5.9 ΔΘΝΗΚΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΑΦΟΡΑ (Δ..Π.Α.) Σν ΔΠΑ (Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο) απνηειεί ηνλ θχξην θνξέα πινπνίεζεο επηδνηνχκελσλ πξνγξακκάησλ γηα ην δηάζηεκα H αξρηηεθηνληθή ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ (ΔΠ) ηνπ ΔΠΑ δηακνξθψζεθε έηζη ψζηε λα πινπνηεζνχλ κε ην βέιηηζην ηξφπν νη ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηεο ρψξαο, ελψ ιήθζεθαλ ππφςε ηα λέα δεδνκέλα ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ (63% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο ζε θαζεζηψο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο). 43

51 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6ν ΔΜΠΟΓΗΑ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 6.1 ΔΗΑΓΩΓΖ Σα ηειεπηαία ρξφληα ζε επίπεδν πνιηηηθήο, παξαηεξείηαη έμαξζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο πεξηνξηζκέλεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη δεκηνπξγήζεη πξνγξάκκαηα ηα νπνία απεπζχλνληαη ζε γπλαίθεο θαη έρνπλ ζθνπφ λα ππνζηεξίμνπλ, λα δψζνπλ θίλεηξα θαη λα εθνδηάζνπλ θαηάιιεια ηηο γπλαίθεο πξνθεηκέλνπ αθελφο λα απμεζεί ε επηρεηξεκαηηθή ηνχο δξαζηεξηφηεηα θαη αθεηέξνπ λα εμαιεηθζνχλ ηα θνηλσληθά ζηεξεφηππα πνπ εκπνδίδνπλ ηελ επαγγεικαηηθή αιιά θαη πξνζσπηθή εμέιημε ησλ γπλαηθψλ. Ζ ζπλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ζέηεη ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηδηαίηεξα ηε γπλαηθεία σο έλαλ απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο ππιψλεο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο (Εςπυπαφκή Ένυζη, 1997). Δμεηδηθεχνληαο ηε ζπλζήθε απηή ζηα Δζληθά ζρέδηα ελζαξξχλεηαη ε επηρεηξεκαηηθφηεηα ησλ γπλαηθψλ θαη ηδηαίηεξα ε απηναπαζρφιεζε ηνπο. Ηδηαίηεξα ππνζηεξίδεηαη ε ίδξπζε λέσλ επηρεηξήζεσλ απφ απφθνηηνπο ηεο δεπηεξνβάζκηαο ή ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο κε ηελ παξνρή θηλήηξσλ πξνο ηνπο λένπο θαη ηηο λέεο. Οη πξνζπάζεηεο πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή γίλνληαη θαη απφ πνιιέο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. χκθσλα κε έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε δηδαζθαιία ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο έρεη εηζαρζεί ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο πνιιψλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο. Παξά ηελ ππνζηήξημε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ησλ εζληθψλ ζρεδίσλ ζηνλ ηνκέα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηεο απηναπαζρφιεζεο νη δηαθνξέο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ είλαη ζεκαληηθέο (Saunders, 2001; Lituchy και ζςν. 2003; Martino, 2001; Watson, 2003). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζήκεξα ην πξνθίι ηνπ Έιιελα λένπ ή επίδνμνπ επηρεηξεκαηία ζθηαγξαθείηαη σο εμήο: Άλδξαο, ειηθίαο κεηαμχ 25 έσο 44 εηψλ, απφθνηηνο ιπθείνπ(global Entrepreneurship Monitor, 2005). ε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε Δπξψπε, ε Διιάδα εκθαλίδεη ρακειφηεξα πνζνζηά γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Σν 2004 ην πνζνζηφ ηεο ζπλνιηθήο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο πνπ αθνξά ζηηο γπλαίθεο εκθαλίδεηαη κεησκέλν ζπγθξηηηθά κε ην πξνεγνχκελν έηνο θαη εθηηκάηαη κφιηο ζε 25,1%, ε επίδνζε απηή είλαη ε δεχηεξε ρακειφηεξε ζηελ Δπξψπε. Χο αηηίεο απηήο ηεο αληζφηεηαο έρνπλ αλαθεξζεί ν θνηλσληθά εδξαησκέλνο θαηακεξηζκφο ησλ ξφισλ αλάκεζα ζηα θχια, ε παξαδνζηαθή αληίιεςε ησλ ξφισλ θαη άιινη παξάγνληεο φπσο ην έιιεηκκα δεμηνηήησλ ζηε ρξήζε ηεο λέαο ηερλνινγίαο πνπ παξνπζηάδνπλ νη γπλαίθεο. Δπίζεο νξηζκέλνη εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ φηη νη γπλαίθεο παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξε πξνζπκία γηα ηελ αλάιεςε ξίζθνπ θαη κηθξφηεξε ππνθίλεζε γηα δξάζε (Sexton και ζςν. 1990; 44

52 Martino, 2001). Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο αληηκεησπίδνπλ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα φπσο ε έιιεηςε επηκφξθσζεο, ε ζχλδεζε επαγγεικαηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο, ε κηθξή ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο ζην εμσηεξηθφ επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ (Απηινοπούλος, 2004) ελψ εηδηθφηεξα αλαθέξεηαη φηη νη γπλαίθεο ρξεζηκνπνηνχλ ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα σο επηινγή θαξηέξαο ε νπνία βνεζάεη ζηελ επειημία ησλ νηθνγελεηαθψλ ππνρξεψζεσλ. Γεληθά ππνζηεξίδεηαη φηη νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο αληηκεησπίδνπλ πεξηζζφηεξα πξνβιήκαηα απφ ηνπο άλδξεο 19. Απηφ ηζρχεη ηδηαίηεξα ζηε θάζε ίδξπζεο ηεο επηρείξεζεο θαηά ηελ νπνία νη γπλαίθεο αληηκεησπίδνπλ πεξηζζφηεξεο δπζθνιίεο ζηελ εμεχξεζε θεθαιαίσλ θαη ζηελ ππνζηήξημε πνπ έρνπλ απφ ηελ Πνιηηεία. Παξαηεξήζεθε αθφκε φηη νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο δεηνχλ ιηγφηεξν ζπρλά απφ ηνπο άλδξεο ηε γλψκε εηδηθψλ ζπκβνχισλ ηεο Πνιηηείαο, ελψ παιηφηεξεο έξεπλεο ππνζηήξημαλ φηη νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα αληηκεησπίζνπλ πξνβιήκαηα θαηά ηε δηάξθεηα ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δξαζηεξηνπνίεζεο. πκπεξαζκαηηθά ζα κπνξνχζακε λα ηζρπξηζζνχκε φηη ε παξάκεηξνο θχιν είλαη ζεκαληηθφο παξάγνληαο δηαθνξνπνίεζεο ηεο επηηπρίαο κηαο επηρείξεζεο. 6.2 ΔΜΠΟΓΗΑ, ΓΗΚΣΤΑ ΚΑΗ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Σα εκπφδηα πνπ ζπλαληνχλ ζπλήζσο νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ απνδνηηθφηεηά ηνπο θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ αληηκεησπίδνπλ θαηά ηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο. Δπηπιένλ ππάξρνπλ πνιηηηζκηθά θαη θνηλσληθά εκπφδηα ζε φ,ηη αθνξά ηελ εθθίλεζε θαη ηελ αλάπηπμε επηρεηξήζεσλ 20 (π.ρ. ζεζκηθά εκπφδηα πνπ ηίζεληαη ζηελ πξφζβαζε ζε επίζεκεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο). Οη Shaw θ.α. 21 ππνζηεξίδνπλ φηη νη γπλαίθεο αληηκεησπίδνπλ ηδηαίηεξα δεηήκαηα θαη δπλεηηθά 19 Βηβιηνγξαθηθή έξεπλα πνπ εληάζζεηαη ζην πιαίζην ηνπ ζρεδίνπ δξάζεο «ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ-Γηεξεχλεζε ησλ εκπνδίσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο θαη ησλ επθαηξηψλ πνπ πξνζθέξνληαη γηα γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε» πνπ πινπνηείηαη απφ ην ΚΔΤΠ Λάξηζαο, ην ΓΡΑΔΠ Αγηάο, Πιαηπθάκπνπ, πθνπξίνπ θαη ην Ηλζηηηνχην Αλάπηπμεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηα πιαίζηα ηνπ Δ.Π.Δ.Α.Δ.Κ θαη ησλ ελεξγεηψλ γηα ηελ ΑΝΑΒΑΘΜΗΖ ΣΧΝ ΚΔΤΠ ΓΡΑΔΠ ΚΑΗ ΗΓΡΤΖ ΝΔΧΝ, ΗΝΣΗΣΟΤΣΟ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 20 Carter, S., Shaw, E. θαη Wilson, F. (2003) «Securing a Business Loan: How Women Entrepreneurs View Banks and How Banks Them», παξνπζηάζηεθε ην 2003 ζην Babson Entrepreneurship Research Conference, Βνζηφλε, ΜΑ. 21 Shaw, E., Carter, S. θαη Brieton, J. (2001) Unequal Entrepreneurs: Why Female Enterprise is an Uphill Business, The Industrial Society, Policy Paper, Λνλδίλν 45

53 εκπφδηα ζηελ αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο, θπξίσο ζε φ,ηη αθνξά ηελ πξνεγνχκελε εκπεηξία πνπ δηαζέηνπλ, ηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ αλάπηπμε θαη πξφζβαζε ζε δίθηπα. πλεπψο είλαη ζεκαληηθφ λα ππάξρνπλ δίθηπα απνθιεηζηηθά γηα γπλαίθεο ή θηιηθά πξνο απηέο, ψζηε λα έρνπλ πξφζβαζε ζε ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο γηα ηελ εμέιημε ηεο επηρείξεζεο θαη ηεο θαξηέξαο ηνπο. 22 Πξνεγνχκελεο έξεπλεο είραλ δείμεη φηη νη γπλαίθεο αληηκεηψπηδαλ εκπφδηα πξφζβαζεο ζηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη Carter θ.α. 23 ηζρπξίδνληαη φηη «ε πιεηνλφηεηα ησλ κειεηψλ δείρλεη πσο νη γπλαίθεο δπζθνιεχνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηνπο άλδξεο λα απνθηήζνπλ πξφζβαζε ζε πφξνπο». Γεληθά παξαηεξείηαη έιιεηςε ζπζηεκαηηθψλ ζηνηρείσλ πάλσ ζηε θχζε ησλ εκπνδίσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο σο ηδηφθηεηεο επηρεηξήζεσλ. Χζηφζν, ηα ζνβαξφηεξα εκπφδηα γηα ηηο γπλαίθεο πνπ μεθηλνχλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη ε πξφζβαζε ζε επίζεκεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ζε επίζεκα θαη αλεπίζεκα επηρεηξεκαηηθά δίθηπα ΔΜΠΟΓΗΑ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ φινη νη επηρεηξεκαηίεο. Χζηφζν, πξέπεη επίζεο λα αληηκεησπίζνπλ ηηο δπζθνιίεο πνπ ζπλεπάγεηαη ε πξφζθαηε ελαζρφιεζή ηνπο κε ην ξφιν ηνπ επηρεηξεκαηία. Ζ έιιεηςε αμηνπηζηίαο είλαη έλα πξφβιεκα πνπ ζπρλά αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο πνπ κπαίλνπλ ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ θφζκν. Δπηπιένλ νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο ληψζνπλ φηη κεηαθέξνπλ έλα αθφκε θνξηίν, απηφ ηεο δηάθξηζεο. Έλα άιιν εκπφδην πνπ ππάξρεη γηα κεξηθέο γπλαίθεο είλαη ε πεξηνξηζκέλε επθαηξία πνπ έρνπλ γηα λα αλαπηχμνπλ εκπνξηθέο ζρέζεηο κε άιια άηνκα πνπ έρνπλ παξφκνηεο ζέζεηο εξγαζίαο. Οη γπλαίθεο θαηαπνιεκνχλ απηφ ην πξφβιεκα απμάλνληαο ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε αλδξνθξαηνχκελεο επηρεηξήζεηο θαη δεκηνπξγψληαο δηθά ηνπο δίθηπα. Σα ζνβαξφηεξα εκπφδηα γηα ηηο γπλαίθεο πνπ μεθηλνχλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα είλαη ε πξφζβαζε ζε επίζεκεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ζε επίζεκα θαη αλεπίζεκα επηρεηξεκαηηθά δίθηπα. Έρεσνα ηης Κενηρικής Ένωζης Επιμεληηηρίων Ελλάδος 22 Ahuja, M. (2002) «Women in the Information Technology Profession: A Literature Review, Synthesis and Research Agenda», European Journal of Information Systems, 11, 1, ζει Carter, S., Anderson, E. θαη Wilson, F. (2001) Women s Business Ownership: A Review of the Academic, Popular and Internet Literature, Small Business Service, Λνλδίλν 24 SBS (2003) Women s Enterprise Strategic Framework: Consultative Document, Ethnic Minority and Women s Enterprise Unit, SBS, Λνλδίλν 46

54 Σα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα, πνπ απνηεινχλ ηξνρνπέδε γηα ηελ αλάπηπμε ζηε ρψξα καο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ηεο γεληθφηεξεο επαγγεικαηηθήο εμέιημεο ησλ γπλαηθψλ, θαηαγξάθεη παλειιαδηθή έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνίεζε, κεηαμχ 416 γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ θαη ζηειερψλ επηρεηξήζεσλ, ην Εθνικό Δίκησο Γσναικών Επιτειρημαηιών ηης Κενηρικής Ένωζης Επιμεληηηρίων Ελλάδος. ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο έξεπλαο ζπκκεηείραλ ελεξγά ηα 59 επηκειεηήξηα πνπ ιεηηνπξγνχλ αλά ηελ Διιάδα θαη ηα νπνία είλαη κέιε ηεο Κεληξηθήο Έλσζεο. Ζ έξεπλα, πνπ δηεμήρζε απφ ηηο 28 Μαξηίνπ έσο ηηο 23 Απξηιίνπ 2005, απνηειεί κέξνο παλεπξσπατθήο έξεπλαο ζην πιαίζην ηνπ επξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο CH.A.S.E (Δπηκειεηήξηα Καηά ησλ ηεξενηχπσλ ζηελ Απαζρφιεζε) ην νπνίν ζπληνλίδεηαη απφ ην Δπξσεπηκειεηήξην (EUROCHAMBRES) κε ηελ ππνζηήξημε ηεο Γεληθήο Γηεχζπλζεο Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθψλ Εεηεκάησλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. ΣΟ ΠΟΡΣΡΑΗΣΟ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΑ ΣΟΝ ΚΟΜΟ ΣΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ Απφ ηα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη φηη νη πεξηζζφηεξεο ειιελίδεο ζηνλ θφζκν ηνπ επηρεηξείλ είλαη ειηθίαο απφ εηψλ ( 87,3%). Δηδηθφηεξα ζηηο ειηθίεο απφ εηψλ αλήθεη ην 38,8%. ηελ πιεηνςεθία ηνπο είλαη έγγακεο ή ζπδνχλ ( 63,6%), γεγνλφο πνπ ζπλεπάγεηαη φηη έρνπλ νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο. Σν 55,9% ησλ γπλαηθψλ έρνπλ παηδηά θαη απφ απηέο ην 64,4% είλαη κεηέξεο παηδηψλ έσο 17 εηψλ. ε πνζνζηφ 61,2% είλαη απφθνηηεο Α.Δ.Η / Σ.Δ.Η ελψ ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ηνπο (76,3% ) δειψλνπλ φηη έρνπλ παξαθνινπζήζεη εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα ζε εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα φπσο : πιεξνθνξηθή, δηνίθεζε επηρεηξήζεσλ, πσιήζεηο, κάξθεηηλγθ, ινγηζηηθή θ.ά. χκθσλα κε ηηο απαληήζεηο ζην εξσηεκαηνιφγην ηεο έξεπλαο, νη ηνκείο φπνπ θπξίσο απαζρνινχληαη νη γπλαίθεο - επηρεηξεκαηίεο ή ππάιιεινη- είλαη : Τπεξεζίεο (θνηλσληθφο θαη ηδησηηθφο ηνκέαο) 20,4%, Γεκφζηα Γηνίθεζε Άκπλα-Κνηλσληθή Αζθάιηζε 17%, Δθπαίδεπζε 12,5%, Υνλδξηθφ θαη Ληαληθφ Δκπφξην- Δπηζθεπέο Μεραλψλ Ορεκάησλ, Γίθπθια, Πξνζσπηθά θαη Οηθηαθά Δίδε 12,5%, Μεηαπνίεζε 10,2%, Μεηαθνξέο-Logistics-Δπηθνηλσλίεο 5,7%, Γεσξγία-Κπλήγη-Αιηεία 5,7% θ.ά. ε φ,ηη αθνξά ην κέγεζνο ησλ επηρεηξήζεσλ, ζηηο νπνίεο νη Διιελίδεο είλαη ηδηνθηήηξηεο ή εξγάδνληαη ζ απηέο, πξφθεηηαη γηα κηθξέο ή κεζαίεο επηρεηξήζεηο ζε πνζνζηφ 90,5%. Δηδηθφηεξα ην 50% είλαη πνιχ κηθξέο επηρεηξήζεηο κε 1-9 ππαιιήινπο. Σν 35% είλαη κηθξέο κε ππαιιήινπο θαη ζε πνζνζηφ 5,5% αλήθνπλ ζηηο κεζαίεο κε ππαιιήινπο. Μφλν ην 9,5% είλαη κεγάιεο επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ πάλσ απφ 250 ππαιιήινπο. Απφ ηηο γπλαίθεο, πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηνλ θφζκν ηεο ειιεληθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, πνζνζηφ 56,1% είλαη επηρεηξεκαηίεο ή απηναπαζρνινχκελεο θαη 43,9% έρνπλ ππαιιειηθή ζρέζε. Σν 38,3% αλαθέξεη φηη δξαζηεξηνπνηείηαη ζε αλδξνθξαηνχκελν 47

55 θιάδν ελψ ην 22,2% ζε γπλαηθνθξαηνχκελν. Χζηφζν ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ γπλαηθψλ πνπ εξγάδνληαη σο ζηειέρε/ππάιιεινη (80,7%) δελ απαζρνινχληαη ζε αλδξνθξαηνχκελν θιάδν. ΠΡΟΚΑΣΑΛΖΦΔΗ ΠΟΤ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΕΟΤΝ ΟΗ ΔΛΛΖΝΗΓΔ ΣΟΤ ΥΧΡΟΤ ΔΡΓΑΗΑ ΣΟΤ Οξηζκέλεο πξνθαηαιήςεηο πνπ αλαθέξνπλ νη ίδηεο: 1.Ζ επηηπρία ζηελ θαξηέξα είλαη πην ζεκαληηθή γηα ηνλ άλδξα (82%) 2.Οη γπλαίθεο είλαη ηδηφξξπζκεο/πεξίεξγεο (82%) 3.Οη γπλαίθεο πξέπεη λα θξνληίδνπλ ζπίηη θαη παηδηά θαη νη άλδξεο λα βγάδνπλ ηα ρξήκαηα (74%) 4.Οη γπλαίθεο έρνπλ δπζθνιία ζηε ιήςε απνθάζεσλ(70,8%) 5.Οη άλδξεο δελ πξέπεη λα έρνπλ γπλαίθεο αθεληηθά (61,6%) 6.Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη θαζαξά αλδξηθή ππφζεζε (52%) 7.Οη γπλαίθεο είλαη ιηγφηεξν θαηάιιειεο γηα επηρεηξήζεηο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο (50%) 6.4 ΠΡΟΣΑΔΗ ΜΔΣΡΩΝ Οη γπλαίθεο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ππέβαιαλ ηηο δηθέο ηνπο πξνηάζεηο πνπ θαηά ηε γλψκε ηνπο κπνξνχλ λα δψζνπλ ιχζεηο ζηα πξνβιήκαηα. Μεξηθέο απφ ηηο πξνηάζεηο είλαη: -Να πξνσζεζνχλ/πξνβιεζνχλ ηα πξφηππα επηηπρεκέλσλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ. -Να πξνσζεζεί ε ηδέα ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ γπλαηθψλ.ζ ελεκέξσζε λα μεθηλά απφ ην δεκνηηθφ ζρνιείν. -Να ελζαξξχλνληαη νη καζήηξηεο απφ ην ζρνιείν ψζηε λα ζηξέθνληαη ζε θιάδνπο πνπ ζεσξνχληαη αλδξηθνί. -Να επεθηαζνχλ θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα παξνρέο ηνπ δεκνζίνπ πξνο ηηο εξγαδφκελεο κεηέξεο. -Να ζεζκνζεηεζεί κε πνζφζησζε ε δξαζηεξηνπνίεζε ησλ γπλαηθψλ ζε αλδξνθξαηνχκελνπο θιάδνπο. -Να δνζνχλ εληζρχζεηο απφ ηελ πνιηηεία γηα ηελ αλάπηπμε γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηνπο θιάδνπο απηνχο. 6.5 ΛΟΓΟΗ ΠΟΤ ΠΔΡΗΟΡΗΕΟΤΝ ΣΖΝ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Οη ιφγνη 25 πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ γπλαηθεία πξφνδν, ζηεξψληαο θάζε ηνπηθή θνηλσλία απφ έλα ζχγρξνλν, δπλακηθφ, απνηειεζκαηηθφ εξγαιείν 25 Άλλα Γ. Ρνχκπνπ, Δπηρεηξεκαηίαο & Δπηζηήκσλ ηνπ Marketing, Δθιεγκέλε χκβνπινο Δπηκειεηεξίνπ Πξεβέδεο / Βηνηερληθφ Σκήκα, Τπεχζπλε Θεκάησλ Γπλαηθείαο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο 48

56 αλάπηπμεο, απηφ ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Οη ζεκαληηθφηεξνη ιφγνη απηήο ηεο ζηαζηκφηεηαο, φπσο έρνπλ θαηαγξαθεί, είλαη: 1. Παξσρεκέλεο αληηιήςεηο κέξνπο ηνπ πιεζπζκνχ θαη επηκνλή ζε παξσρεκέλα ζηεξεφηππα γηα ηνλ γπλαηθείν ξφιν ζηελ νηθνλνκία, θπξίσο φκσο ζηελ ζχγρξνλε θνηλσλία. 2. Αλεπαξθήο, αλεπίθαηξε ή «ιαλζαζκέλε» εθπαίδεπζε, θαζψο θαη έιιεηςε ζσζηνχ, έγθαηξνπ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ. 3. Γπζθνιία πξφζβαζεο ζε πεγέο ρξεκαηνδνηήζεσο, κε ζπλαθφινπζα ηελ αλαπνθαζηζηηθφηεηα θαη ηελ αλαζθάιεηα. 4. Γπζρέξεηα ζηελ αληηκεηψπηζε γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ θαη εκπνδίσλ θαηά ηελ έλαξμε ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 5. Απμεκέλεο νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο θαη ηαπηφρξνλε έιιεηςε ππνδνκψλ πξνο ππνζηήξημε ηνπ πνιιαπινχ ξφινπ ηεο γπλαίθαο. Οη αηηίεο απηέο θαηά θχξην ιφγν παξεκπνδίδνπλ ή απνηξέπνπλ ηηο γπλαίθεο απφ ην λα εθδειψζνπλ ηα πξνζφληα θαη λα αλαδείμνπλ ηα πιενλεθηήκαηά ηνπο. Οη γπλαίθεο παξακέλνπλ κία αλαμηνπνίεηε δεμακελή αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Ζ πξνψζεζή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, είλαη βέβαην φηη κπνξεί λα απνηειέζεη έλα απηνηειέο θαη πιήξεο αλαπηπμηαθφ εξγαιείν. Άιισζηε, ρσξίο ηελ ηζφηηκε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ, είλαη δχζθνιν λα επηηεπρζεί πνηνηηθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη λα νηθνδνκεζεί έλα δεκνθξαηηθφ πεξηβάιινλ αιιειεγγχεο. Δπνκέλσο, βαζηθφο ζηφρνο φισλ πξέπεη λα είλαη ε ελίζρπζε κε θάζε ηξφπν ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ε κεζνδηθή θαηαπνιέκεζε θάζε αληζφηεηαο. Δίλαη αλαγθαίν λα αλαδεηρζνχλ πιένλ λέεο αλαπηπμηαθέο πξσηνβνπιίεο, πξσηίζησο κάιηζηα ζηελ ειιεληθή πεξηθέξεηα, εθεί πνπ νη γπλαίθεο απεηινχληαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ πεξηζσξηνπνίεζε. 6.6 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ ΠΟΤ ΑΝΣΗΜΔΣΩΠΗΕΟΤΝ ΟΗ ΓΤΝΑΗΚΔ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΔ ΣΖ ΤΠΑΗΘΡΟΤ Ζ γπλαίθα ηεο ππαίζξνπ αληηκεησπίδεη ζήκεξα ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηελ έληαμή ηεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ή ζηε δηαηήξεζε ηεο απαζρφιεζήο ηεο. Οη ιφγνη είλαη πνιινί θαη ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηηο γεληθφηεξεο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηελ χπαηζξφ καο (πξσηνγελήο ηνκέαο πνπ δελ είλαη ζειθηηθφο θαη δηαξθψο ζπξξηθλψλεηαη, αλεπαξθήο αλάπηπμε ηνπ δεπηεξνγελνχο θαη ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα πνπ ζπλδένληαη θπξίσο κε ηνλ αζηηθφ ρψξν ή κε ηηο θαη εμνρήλ ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο, αλεπάξθεηα ζε θαηάιιειεο ππνδνκέο θαη κεραληζκνχο ππνζηήξημεο θ.ά.), φζν θαη κε θνηλσληθνχ κνξθσηηθνχ ραξα- 49

57 θηήξα αίηηα πνπ εκπνδίδνπλ ηελ αγξφηηζζα λα βγεη απφ ηελ απνκφλσζε θαη λα αλαιάβεη επηρεηξεκαηηθέο πξσηνβνπιίεο (θνηλσληθά ζηεξεφηππα γηα ην ξφιν ηεο γπλαίθαο, απνζάξξπλζε απφ ην ζηελφ νηθνγελεηαθφ ηεο πεξηβάιινλ, άγλνηα ησλ δηαδηθαζηψλ δεκηνπξγίαο θαη ιεηηνπξγίαο κηαο επηρείξεζεο, ζνβαξή πζηέξεζε ζε εθπαίδεπζε επηκφξθσζε θαη έιιεηςε επηρεηξεκαηηθήο λννηξνπίαο θαη θνπιηνχξαο). Σα Δπξσπατθά Πξνγξάκκαηα, ηφζν ηνπ Κνηλσληθνχ Σακείνπ φζν θαη ηεο Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο, αιιά θαη νη Κνηλνηηθέο Πξσηνβνπιίεο (Equal, Leader θιπ) εκπεξηέρνπλ ηε δηάζηαζε ηνπ θχινπ, πεξηιακβάλνπλ δειαδή δξάζεηο θαη ελέξγεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ ησλ δχν θχισλ θαη ελζαξξχλνπλ παξέρνπλ θίλεηξα γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ. Δπίζεο ππάξρνπλ ζπγρξεκαηνδνηνχκελα εμεηδηθεπκέλα πξνγξάκκαηα απνθιεηζηηθά γηα ηε ζηήξημε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο φπσο π.ρ. νη Οινθιεξσκέλεο Παξεκβάζεηο ππέξ ησλ Γπλαηθψλ, ε Δλίζρπζε ηεο Γπλαηθείαο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ηνπ Δ.Π. «Αληαγσληζηηθφηεηα» θιπ. Παξά ηα πξνγξάκκαηα πνπ «ηξέρνπλ» θαη παξά ηηο πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβάιινληαη ηα ηειεπηαία ρξφληα, θπξίσο απφ ηηο ίδηεο ηηο γπλαίθεο θαη ηηο νξγαλψζεηο ηνπο, γηα λα δηακνξθσζνχλ ζπλζήθεο «ίζσλ επθαηξηψλ» γη απηέο, ηα κέρξη ηψξα απνηειέζκαηα δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηνχλ ηθαλνπνηεηηθά. Απέρνπκε πνιχ απφ ην δεηνχκελν πνπ είλαη ε ηζφηηκε θαη ρσξίο δηαθξίζεηο ζπκκεηνρή ηνπο ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο δσήο. Φαίλεηαη φηη ηα εκπφδηα δελ είλαη εχθνιν λα μεπεξαζηνχλ. Ζ αλεξγία εμαθνινπζεί λα πιήηηεη πεξηζζφηεξν, απφ θάζε άιιε θαηεγνξία πιεζπζκνχ, ηηο γπλαίθεο ηεο ππαίζξνπ καο. Γηεξσηάηαη θαλείο αλ είλαη αλαζηξέςηκε ε θαηάζηαζε θαη αλ ππάξρνπλ ζήκεξα πξννπηηθέο απαζρφιεζεο θαη επαγγεικαηηθήο απνθαηάζηαζεο γηα ηηο γπλαίθεο ζηελ χπαηζξν. Γηα λα δψζνπκε απάληεζε ζ απηφ ην εξψηεκα ζα πξέπεη λα εμεηάζνπκε ηη αιιαγέο γίλνληαη γεληθά ηα ηειεπηαία ρξφληα ή επηδηψθνληαη λα γίλνπλ ζηελ χπαηζξφ καο. Σν κνληέιν αγξνηηθήο αλάπηπμεο πνπ αθνινπζήζεθε ηηο πξνεγνχκελεο δεθαεηίεο (εληαηηθή γεσξγία) έδεημε φηη ν πξσηνγελήο ηνκέαο δελ κπνξεί απφ κφλνο ηνπ λα δεκηνπξγήζεη ζπλζήθεο επαξθνχο απαζρφιεζεο θαη παξακνλήο ησλ αγξνηηθψλ πιεζπζκψλ ζηηο εζηίεο ηνπο. ήκεξα, ζε επξσπατθφ επίπεδν, πξνσζείηαη έλα πην νινθιεξσκέλν κνληέιν αλάπηπμεο ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ πνπ βαζίδεηαη ζηνλ «πνιπιεηηνπξγηθφ ραξαθηήξα» ηεο γεσξγίαο θαη ηε «δηαθνξνπνίεζε» ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ζηελ ηζφξξνπε θαη βηψζηκε αλάπηπμε φισλ ησλ ηνκέσλ ηεο νηθνλνκίαο, ζηελ αμηνπνίεζε ηνπ ελδνγελνχο παξαγσγηθνχ δπλακηθνχ θαη ζηελ αεηθνξηθή ρξήζε ησλ ηνπηθψλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πφξσλ. Δπηδεηείηαη επίζεο ε βειηίσζε ησλ θνηλσληθψλ ππνδνκψλ ζηελ χπαηζξν έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηεί έλα ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν πνηφηεηαο δσήο γηα ηνπο θαηνίθνπο ηεο. Απηή ε κε έληνλα πνηνηηθά ζηνηρεία «αγξνηηθή αλάπηπμε» δελ κπνξεί παξά λα ζηεξηρζεί ζηε ζπκκεηνρή θαη αμηνπνίεζε φισλ ησλ δπλάκεσλ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ (θαη θπξίσο ηεο γπλαίθαο). 50

58 Σα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξνχληαη ηάζεηο γηα ηελ αλάιεςε ηεο επζχλεο ιεηηνπξγίαο αγξνηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ απφ γπλαίθεο (θπξίσο κέζα απφ ην πξφγξακκα βειηίσζεο ηεο ειηθηαθήο ζχλζεζεο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ). Απηφ γίλεηαη ζρεδφλ θαηά θαλφλα φηαλ νη άλδξεο ηνπο αλαπηχζζνπλ άιιεο δξαζηεξηφηεηεο. Οη γπλαίθεο επηβάιιεηαη, κε ηελ θαηάιιειε ζηήξημε, λα αλαιάβνπλ πξσηνβνπιίεο λα επελδχζνπλ θαη λα επηδνζνχλ φρη κφλν ζηνλ αγξνηηθφ ηνκέα αιιά θαη ζηνπο άιινπο επαγγεικαηηθνχο ηνκείο πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ. Να δεκηνπξγήζνπλ λέεο επηρεηξήζεηο ζε θαηλνηφκνπο θαηά πξνηεξαηφηεηα ηνκείο παξαγσγήο, ηππνπνίεζεο θαη κεηαπνίεζεο πξντφλησλ. Να πξνσζήζνπλ αθφκε πεξηζζφηεξν ηε ζπλεξγαζία θαη ηε ζπιινγηθή ηνπο δξάζε (ίδξπζε λέσλ γπλαηθείσλ ζπλεηαηξηζκψλ). Δπηζεκαίλεηαη ζρεηηθά φηη νξηζκέλνη γπλαηθείνη ζπλεηαηξηζκνί έρνπλ λα επηδείμνπλ κηα ηδηαίηεξα ηθαλνπνηεηηθή επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη έρνπλ πεηχρεη λα βειηηψζνπλ ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζέζε ησλ γπλαηθψλ κειψλ ηνπο. κσο νη πεξηζζφηεξνη γπλαηθείνη ζπλεηαηξηζκνί αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα πνπ ζπλδένληαη θαηά θχξην ιφγν κε ηε κηθξή θαη αληζνβαξή ζπκκεηνρή ησλ κειψλ ζηηο εξγαζίεο ηνπο, ηηο ειιείςεηο ζε ηερλνγλσζία, ηηο δπζθνιίεο ζηελ πξνβνιή θαη πξνψζεζε ζηελ αγνξά ησλ πξντφλησλ ηνπο, ηηο ειιείςεηο ζε βαζηθφ εμνπιηζκφ (θαη ζε κεηαθνξηθά κέζα) γηα ηε δηεμαγσγή ησλ εξγαζηψλ ηνπο, ηε ζηελφηεηα θεθαιαίσλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε επελδχζεσλ (θάιπςε ηδίαο ζπκκεηνρήο), θιπ. ια απηά ηα πξνβιήκαηα ζα πξέπεη λα επηιπζνχλ. Σέινο πξέπεη λα ηνληζηεί κε έκθαζε θαη πξέπεη λα γίλεη απφιπηα θαηαλνεηφ απφ φινπο καο (ηφζν απφ ηνλ αζηηθφ φζν θαη απφ ηνλ αλδξηθφ αγξνηηθφ πιεζπζκφ) φηη νη γπλαίθεο ηεο ππαίζξνπ απνηεινχλ έλα ηζρπξφ παξάγνληα θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη έλα ζεκαληηθφ αιιά αλαμηνπνίεην δπλακηθφ θαη φηη «αλ ηνπο δνζεί ε επθαηξία» κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ κε ηελ εξγαζία ηνπο πνιχ ζεηηθά ηελ αλαζπγθξφηεζε αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ, ζηελ βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο ζέζεο ησλ αγξνηηθψλ πιεζπζκψλ θαη ζηελ αλαζηξνθή ηεο ηάζεο εγθαηάιεηςεο ησλ παηξνγνληθψλ εζηηψλ ηνπο. Κάησ απφ απηφ ην πξίζκα ε εμαζθάιηζε εξγαζίαο γηα ηελ γπλαίθα ζηελ χπαηζξν (παξάιιεια κε ηε βειηίσζε ησλ θνηλσληθψλ παξνρψλ θαη ησλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο) πξέπεη λα απνηειέζεη ζηφρν απφιπηεο πξνηεξαηφηεηαο. Δπηβάιιεηαη ινηπφλ ε Πνιηηεία, νη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη νη ππφινηπνη Φνξείο πνπ εκπιέθνληαη ζηα ζέκαηα ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη επηρεηξεκαηηθφηεηαο, λα επηδείμνπλ νπζηαζηηθφ ελδηαθέξνλ θαη λα παξέρνπλ ζπλερή ζηήξημε πξνο ηηο γπλαίθεο ηεο ππαίζξνπ καο. Μφλν έηζη ζα κπνξέζνπλ νη ηειεπηαίεο λα μεπεξάζνπλ ηα ζπλαθή εκπφδηα θαη πξνβιήκαηα θαη λα επηδνζνχλ, κε ηελ επξεκαηηθφηεηα, ηελ επαηζζεζία θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα πνπ ηηο δηαθξίλεη, ζε λέεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ζην έξγν ηνπο γεληθφηεξα. Καη απηφ ζα απνβεί πξνο φθεινο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο καο ζπλνιηθά. 51

59 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7ν ΣΟ Γ ΚΟΗΝΟΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖΡΗΞΖ ΚΑΗ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΠΟΤ ΤΝΓΔΟΝΣΑΗ ΑΜΔΑ ΜΔ ΣΟ Γ Κ.Π..) 7.1 ΔΗΑΓΩΓΖ Σελ πεξίνδν , ε Διιάδα εληζρχεηαη κε ζεκαληηθνχο πφξνπο απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο Πεξηθεξεηαθήο Πνιηηηθήο. Οη πφξνη απηνί δεκηνπξγνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα πςειφηεξε καθξνπξφζεζκε αλάπηπμε, νδεγνχλ ζε πξαγκαηηθή ζχγθιηζε κε ηηο ππφινηπεο νηθνλνκίεο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη λα ζπκβάινπλ ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ βαζηθψλ ειιείςεσλ ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο δσήο, θπξίσο ζηνπο ηνκείο ησλ ππνδνκψλ, ηεο αλάπηπμεο ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ θαη ηεο παξαγσγηθφηεηαο. Ζ ζηήξημε πνπ παξέρεη ζηελ Διιάδα ε Δπξσπατθή Έλσζε πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ: α) ηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο β) ησλ Κνηλνηηθψλ Πξσηνβνπιηψλ θαη γ) ηνπ Σακείνπ πλνρήο. (ζε δηζεθαηνκκχξηα επξψ) ΚΠ Σακείν πλνρήο ύλνιν Κνηλνηηθή πκκεηνρή 22,70 3,24 25,94 Δζληθή πκκεηνρή 9,72 2,01 11,73 ύλνιν Γεκόζηαο Γαπάλεο 32,42 5,25 37,67 Δλδεηθηηθή Ηδησηηθή πκκεηνρή 9,53 1,10 10,63 ΤΝΟΛΟ 41,95 6,35 48,30 Πεγή: Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο & νηθνλνκηθψλ Οη ζπλνιηθνί ρξεκαηνδνηηθνί πφξνη ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο θαη ηνπ Σακείνπ πλνρήο αλέξρνληαη ζε 48,30 δηο επξψ. Ζ ζπλνιηθή δεκφζηα δαπάλε αλέξρεηαη ζε 37,67 δηο επξψ θαη ε εθηηκψκελε ηδησηηθή ζπκκεηνρή αλέξρεηαη ζε 10,63 δηο επξψ. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ ΚΠ θαηαξηίζηεθαλ θαη πινπνηνχληαη 25 Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα εθ ησλ νπνίσλ: ηα 11 είλαη Σνκεαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα θαη αθνξνχλ εζληθέο ηνκεαθέο πνιηηηθέο 52

60 ηα 13 είλαη Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα (ΠΔΠ), έλα γηα θάζε κία απφ ηηο 13 πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο θαη ζηα νπνία έρεη θαηαλεκεζεί ην 1/3 πεξίπνπ ησλ δηαζέζηκσλ πηζηψζεσλ ησλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ γηα ηελ πεξίνδν θαη 1 Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Σερληθή βνήζεηα πνπ ζηφρν έρεη λα ελδπλακψζεη, λα ζηεξίμεη θαη λα βειηηψζεη ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο, παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ ηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο θαη ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ. Σα Πξνγξάκκαηα ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο αθνξνχλ φιν ηνλ Διιεληθφ πιεζπζκφ. Οη δηθαηνχρνη θαη νη σθεινχκελνη είλαη νη άλεξγνη, νη λένη, νη γπλαίθεο, νη ηδησηηθέο επηρεηξήζεηο, ηα άηνκα θνηλσληθά εππαζψλ νκάδσλ, νη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη νη επηρεηξήζεηο ηνπο, νη δεκφζηεο ππεξεζίεο θαη νη νξγαληζκνί, νη Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο θ.ιπ., ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο παξαγσγηθήο θαη ηεο θνηλσληθήο δξαζηεξηφηεηαο (Αγξνηηθή αλάπηπμε, Μηθξνκεζαίεο Δπηρεηξήζεηο, Σνπξηζκφο, Σερλνινγηθή Έξεπλα θαη Καηλνηνκία, Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, Δλέξγεηα, Πεξηβάιινλ, Κνηλσληθέο ππνδνκέο θαη δεκφζηα Τγεία, Μεηαθνξέο, Σειεπηθνηλσλίεο, αζηηθή αλάπηπμε, αλάπηπμε νξεηλψλ θαη κεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ). Σν Γ Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο ππνζηεξίδεη ηελ ζηξαηεγηθή γηα ηελ ηζφηεηα κέζσ ηεο έληαμεο ηεο δηάζηαζεο ηνπ θχινπ ζην ζχλνιν ησλ πνιηηηθψλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή ησλ ζεηηθψλ δξάζεσλ ππέξ ησλ γπλαηθψλ. Ζ πξνψζεζε ησλ ίζσλ επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ απνηειεί ηελ αξρή ε νπνία δηαπλέεη νιφθιεξν ην ΚΠ. Γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ, δηακνξθψλεηαη κηα ζηξαηεγηθή ηζφηεηαο ησλ δχν θχισλ, ζηξαηεγηθή ε νπνία δελ πεξηνξίδεηαη ζε εμεηδηθεπκέλα κέηξα αξσγήο ησλ γπλαηθψλ, αιιά επηθέξεη θηλεηνπνίεζε φισλ ησλ γεληθψλ πνιηηηθψλ θαη κέηξσλ, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο επηπηψζεηο ηηο νπνίεο πηζαλφλ λα έρεη ε πινπνίεζή ηνπο σο πξνο ηε ζρεηηθή ζέζε ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ αλδξψλ. πγθεθξηκέλα κέηξα γηα ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο: Γηα απηφ ην Πεδίν δξάζεο πξνβιέπεηαη ρξεκαηνδφηεζε χςνπο 11,8% ηνπ ζπλφινπ ησλ θνλδπιίσλ ηνπ ΔΚΣ θαη αλαθέξεηαη σο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο γηα ηελ Διιάδα ε αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαηά ηελ πξνζερή πεξίνδν, ψζηε λα πιεζηάζεη ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν ηνπ 50%, θαζψο θαη ε αληίζηνηρε κείσζε ηεο αλεξγίαο θαη καθξνρξφληαο αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ. Τηνζεηείηαη επίζεο, «ε πξνζέγγηζε ηεο ελζσκάησζεο ηεο δηάζηαζεο ηεο ηζφηεηαο ησλ θχισλ ζε φια ηα πεδία πνιηηηθήο θαη ζε φια ηα ζρεηηθά κέηξα ησλ 53

61 Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηνπ ΚΠ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Πξνγξακκάησλ». Δπηπιένλ, πξνβιέπεηαη φηη κηα ζπγθεθξηκέλε πξνηεξαηφηεηα ηνπ ΔΠ «Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε θαη Απαζρφιεζε» ζα αθνξά ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θαζψο θαη ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο θαη ησλ πξννπηηθψλ επαγγεικαηηθήο ηνπο αλέιημεο, κε ηελ εθαξκνγή εηδηθψλ κέηξσλ, πνπ ζα ζηνρεχνπλ ζηελ αλάπηπμε νινθιεξσκέλεο πξνζέγγηζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ εηδηθψλ δπζθνιηψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη γπλαίθεο φζν αθνξά ηελ πξφζβαζή ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. ΠΑΡΑΣΔΗΝΔΣΑΗ ΓΗΑ ΔΝΑ ΥΡΟΝΟ Ζ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΣΟΤ Γ ΚΠ Πεξηζψξην έσο ην ηέινο ηνπ 2009 έρεη ε Διιάδα γηα ηελ απνξξφθεζε δεκφζηαο δαπάλεο 2,4 δηζ. επξψ ηνπ Γ ΚΠ, θαζψο έιαβε απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή παξάηαζε ελφο ρξφλνπ γηα ηελ νινθιήξσζε δχν επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη πφξνη χςνπο 1,6 δηζ. επξψ γηα ηα νδηθά έξγα, 800 εθαη. επξψ γηα ηα ζηδεξνδξνκηθά θαη 812 εθαη. επξψ γηα ηα ηέζζεξα ΠΔΠ κπνξνχλ λα απνξξνθεζνχλ έσο ην ηέινο ηνπ 2009, αληί ηνπ ηέινπο ηνπ 2008 πνπ ηζρχεη γηα ηα ππφινηπα πξνγξάκκαηα ηνπ Γ ΚΠ. Γειαδή, ην ζπλνιηθφ χςνο ησλ πιεξσκψλ πνπ κπνξνχλ λα γίλνπλ έσο ην ηέινο ηνπ επφκελνπ ρξφλνπ θζάλεη ηα 3,2 δηζ. επξψ, κε απνηέιεζκα ην βάξνο ηεο απνξξφθεζεο λα πεξηνξίδεηαη εθέηνο ζε επίπεδα θάησ απφ 5 δηζ. Δπξψ. 7.2 ΣΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΣΑΓΩΝΗΣΗΚΟΣΖΣΑ» ΔΠΑΝ Σν Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα "Αληαγσληζηηθφηεηα" (ΔΠΑΝ) ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο εληάζζεηαη ζην Γ' Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (Γ' ΚΠ) θαη πεξηιακβάλεη κηα δέζκε δξάζεσλ θαη εληζρχζεσλ πνπ έρνπλ σο ζηξαηεγηθφ ζηφρν ηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη ηελ επίηεπμε ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ζχγθιηζεο ηεο ρψξαο καο κε ηηο άιιεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Οη ηξαηεγηθέο Καηεπζύλζεηο ην επίθεληξν ησλ δξάζεσλ ηνπ ΔΠΑΝ βξίζθεηαη ε ελίζρπζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζε ηνκείο φπσο νη λέεο ηερλνινγίεο, ε απειεπζεξσκέλε αγνξά ελέξγεηαο, ην πεξηβάιινλ, ν ηνπξηζκφο, ζε εηδηθέο θαηεγνξίεο πιεζπζκνχ φπσο νη λένη, νη γπλαίθεο θαη ηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο, αιιά θαη ε ρξεκαηνδφηεζε δξάζεσλ εθζπγρξνληζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηδηαίηεξα ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ζηε κεηαπνίεζε, ζηνλ ηνπξηζκφ θαη ζηηο ππεξεζίεο. Σν Τπνπξγείν Αλάπηπμεο ζην πιαίζην ηνπ ΔΠΑΝ πξνσζεί επίζεο έξγα αλαβάζκηζεο ησλ βηνκεραληθψλ πεξηνρψλ, ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο, 54

62 ησλ ελεξγεηαθψλ ππνδνκψλ θαη ησλ πεξηθεξεηαθψλ δνκψλ πιεξνθφξεζεο, εθπαίδεπζεο, δηαρείξηζεο θαη ππνζηήξημεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη Γηαζέζηκνη Πόξνη Σν ΔΠΑΝ αξζξψλεηαη ζε 9 άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο θαη 42 κέηξα ζηα νπνία εληάζζνληαη δξάζεηο πνπ απνηεινχλ εθαξκνγή ησλ αληίζηνηρσλ πνιηηηθψλ ζηνπο ηνκείο παξέκβαζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. ην Πξφγξακκα αληηζηνηρνχλ 6,05 δηο. Ζ θνηλνηηθή ζπλεηζθνξά χςνπο 1,98 δηο πνπ δηαηίζεληαη γηα ην Πξφγξακκα πξνέξρεηαη απφ: Σν Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο 1,83 δηο ην νπνίν ζπκβάιιεη ζηελ άκβιπλζε ησλ αληζνηήησλ πνπ ππάξρνπλ ζηελ αλάπηπμε θαη ην βηνηηθφ επίπεδν δηαθφξσλ πεξηθεξεηψλ, θαζψο θαη ζηε κείσζε ηεο θαζπζηέξεζεο ησλ ιηγφηεξν επλνεκέλσλ πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Σν Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν 151 εθαη. ην νπνίν ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο απαζρφιεζεο κέζα απφ ηελ πξνψζεζε ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο, ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο, ηεο ηθαλφηεηαο πξνζαξκνγήο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ, θαζψο θαη ηεο επέλδπζεο ζηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο. Ζ εζληθή δεκφζηα δαπάλε αλέξρεηαη ζε 1,04 δηο θαη ε ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε (ζπκκεηνρή σθεινπκέλσλ) ζε 3,03 δηο. Σν Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Αληαγσληζηηθφηεηα» ζηήξημε απνθαζηζηηθά ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα, Πξνζθέξνληαο θίλεηξα γηα ηελ έλαξμε άζθεζεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. πκβάιινληαο ζηε δεκηνπξγία λέσλ, ζχγρξνλσλ θαη βηψζηκσλ επηρεηξήζεσλ, ζηνπο ηνκείο ηεο κεηαπνίεζεο, ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ. Πξνσζψληαο ηα ηαιέληα ησλ γπλαηθψλ, ηα νπνία δελ είραλ αλαδεηρζεί ζε πνιινχο ηνκείο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Γηα λα κηιήζνπκε κε αξηζκνχο, θαη ζηνπο ηέζζεξηο θχθινπο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ππεβιήζεζαλ πξνηάζεηο απφ ηηο νπνίεο εληάρζεθαλ νη 2.875, έρνληαο δειαδή πνζνζηφ επηηπρνχο έληαμεο 63%.Γηα λα αληηιεθζνχκε ην βάξνο πνπ δίλεηαη ζηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα, αξθεί λα αλαθέξνπκε πσο ζηηο ζρεηηθέο δξάζεηο έρνπλ θαηεπζπλζεί πφξνη χςνπο 228 εθαη. επξψ. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ έρνπλ ηα ζπκπεξάζκαηα έξεπλαο πεδίνπ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζε δείγκα γπλαηθψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο θαη ζηνλ ΔΟΜΜΔΥ, αξκφδην θνξέα γηα ηελ πινπνίεζε. 55

63 Απφ ηε κειέηε πξνέθπςαλ ηα αθφινπζα ζηνηρεία: Ζ αληαπφθξηζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ γπλαηθψλ ήηαλ κεγάιε θαη δηαξθψο απμαλφκελε. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ πσο ζηνλ ηέηαξην θχθιν δφζεθαλ θάθεινη κε ην πιεξνθνξηαθφ πιηθφ, ελψ θαηαηέζεθαλ ππεξδηπιάζηεο πξνηάζεηο ζε ζρέζε κε ηνπο ηξεηο πξνεγνχκελνπο θχθινπο. Ζ έξεπλα ζηνπο ηειηθνχο απνδέθηεο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο πνπ νινθιήξσζαλ ην ζπγρξεκαηνδνηνχκελν επηρεηξεκαηηθφ ηνπο ζρέδην, έδεημε φηη ε ελίζρπζε ήηαλ θαηαιπηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ εγρεηξήκαηνο. πγθεθξηκέλα γηα 7 ζηηο 10 ε νηθνλνκηθή ελίζρπζε πνπ εμαζθάιηζαλ θξίζεθε ζεκαληηθή, ελψ γηα 3 ζηηο 10 ηδηαίηεξα θξίζηκε. Δπίζεο, παξά ην ρξνληθφ πξφσξν ηεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο, νη λέεο επηρεηξήζεηο θαίλνληαη λα έρνπλ ζεκαληηθέο πξννπηηθέο βησζηκφηεηαο. Απαξαίηεηε θξίλεηαη απφ ηηο δηθαηνχρνπο ησλ εληζρχζεσλ ε ππνζηήξημε ησλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ απφ εμεηδηθεπκέλνπο ζπκβνχινπο, ηφζν ζε ζέκαηα ίδξπζεο επηρείξεζεο, φζν θαη ζε ζέκαηα πινπνίεζεο ηεο επέλδπζεο. Πεξηζζφηεξεο απφ ηηο κηζέο επηρεηξεκαηίεο πιεξνθνξήζεθαλ άκεζα γηα ηε δξάζε, ελψ νη ππφινηπεο είραλ έκκεζε πιεξνθφξεζε απφ ζπκβνχινπο. Γχν ζηηο ηξεηο επηρεηξεκαηίεο πξνηείλνπλ ζηηο κειινληηθέο ππνςήθηεο γηα έληαμε λα ελεκεξσζνχλ φζν πην έγθαηξα κπνξνχλ. Δπηά ζηηο δέθα είλαη ηθαλνπνηεκέλεο κε ηνπο ρξφλνπο αμηνιφγεζεο, αιιά φρη θαη κε ηνπο ρξφλνπο πηζηνπνίεζεο δαπαλψλ θαη πιεξσκψλ. Σα απαηηνχκελα δηθαηνινγεηηθά θαη ζηνηρεία ζεσξνχληαη ππεξβνιηθά απφ ηα δχν ηξίηα (ζην ζεκείν απηφ ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ζηνπο επφκελνπο θχθινπο ε έξεπλα πεδίνπ έγηλε ζηνπο δχν πξψηνπο ππήξμε ζεκαληηθή κείσζε ζηα απαηηνχκελα δηθαηνινγεηηθά). Σν ΔΠΑΝ ζηήξημε έκκεζα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη κε άιιεο δξάζεηο, φπσο απηέο πνπ αθνξνχζαλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ελεξγεηψλ θαηάξηηζεο, κεηεθπαίδεπζεο θαη εμεηδίθεπζεο αλέξγσλ, ππαιιήισλ, εξεπλεηψλ πνπ θάλνπλ ηα πξψηα ηνπο βήκαηα ζηνλ επηρεηξεκαηηθφ ζηίβν θιπ. ηηο ζρεηηθέο δξάζεηο ζπκκεηέρνπλ πεξίπνπ γπλαίθεο. ΣΟ ΝΔΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΔΠΑΝ ΗΗ» ΣΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΖ ΠΔΡΗΟΓΟΤ : Γηα ηε λέα Πξνγξακκαηηθή πεξίνδν ζε φηη αθνξά ηε ζηήξημε ησλ γπλαηθψλ, αμηνπνηψληαο ηελ κέρξη ηψξα εκπεηξία 56

64 πινπνίεζεο ηνπ ΔΠΑΝ θαη ηηο πξνηάζεηο ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Ηζφηεηαο θαη γπλαηθείσλ νξγαλψζεσλ, εζηηάδεηαη ε πξνζνρή θαη ην ελδηαθέξνλ ζηελ πξνψζεζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ησλ γπλαηθψλ, κε λέεο δξάζεηο θαη επηκέξνπο ελέξγεηεο θαη πξσηνβνπιίεο. 7.3 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ» Σo ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα εληάζζεηαη ζην Μέηξν 2.8 ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Αληαγσληζηηθφηεηα» (ΔΠ.ΑΝ.). ην πξφγξακκα "Γπλαηθεία Δπηρεηξεκαηηθφηεηα" δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζην πξφγξακκα έρνπλ νη γπλαίθεο πνπ γελλήζεθαλ απφ ην 1953 κέρξη θαη ην 1990, είλαη άλεξγεο, κηζζσηέο ή ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο θαη δελ αζθνχζαλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα απφ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2008 έσο θαη ηελ εκεξνκελία πνπ ζα γίλεη ε επίζεκε πξνδεκνζίεπζε ηνπ πξνγξάκκαηνο. Σν πξφγξακκα επηδνηεί κφλν ίδξπζε λέσλ επηρεηξήζεσλ θαη φρη ελίζρπζε θάπνησλ πνπ ήδε ιεηηνπξγνχλ. Δπηδνηνχληαη πξνθεηκέλνπ λα δξαζηεξηνπνηεζνχλ επηρεηξεκαηηθά ηέζζεξηο ζηηο πέληε γπλαίθεο πνπ ππέβαιαλ πξφηαζε ζηνλ ΔΟΜΜΔΥ γηα έληαμε ζηνλ ηέηαξην θχθιν ηνπ πξνγξάκκαηνο «γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα». Με απφθαζε ηνπ ππνπξγείνπ Αλάπηπμεο ρξεκαηνδνηνχληαη ζρέδηα, απφ ηα πνπ ππνβιήζεθαλ ζπλνιηθά (πνζνζηφ 83,67%), κε ζπλνιηθφ πξνυπνινγηζκφ 133,4 εθαη. επξψ θαη δεκφζηα δαπάλε 73,4 εθαη. επξψ. Σα κεγέζε απηά είλαη θαηά 37% πεξίπνπ πςειφηεξα απφ ηα αληίζηνηρα φισλ ησλ πξνεγνχκελσλ θχθισλ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο. Ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ πφξσλ, κε ηελ πεξηθέξεηα λα ιακβάλεη απμεκέλν πνζνζηφ ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ. πγθεθξηκέλα, ε πνζνζηηαία θαηαλνκή ησλ εγθεθξηκέλσλ πξνηάζεσλ δηακνξθψλεηαη σο εμήο: Αλαηνιηθή Μαθεδνλία Θξάθε 4,8%, Αηηηθή 36,2%, Βφξεην Αηγαίν 1,6%, Γπηηθή Διιάδα 4,9%, Γπηηθή Μαθεδνλία 2,1%, Ήπεηξνο 2,7%, Θεζζαιία 5,9%, Ηφληνη Νήζνη 2,6%, Κεληξηθή Μαθεδνλία 19,9%, Κξήηε 6,1%, Νφηην Αηγαίν 3,8%, Πεινπφλλεζνο 4,9%, ηεξεά Διιάδα 4,4%. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο παξερφκελεο ελίζρπζεο θαηεπζχλεηαη ζηελ αξηνπνηία θαη ηελ παξαγσγή λσπψλ εηδψλ δαραξνπιαζηηθήο (12,3%) θαη αθνινπζνχλ θιάδνη φπσο νη ππεξεζίεο πξνζρνιηθήο εθπαίδεπζεο (10,5%), νη ππεξεζίεο πιχζεο νρεκάησλ θαη παξφκνηεο ππεξεζίεο (7,8%), δξαζηεξηφηεηεο θνκκσηεξίσλ, θνπξείσλ θαη ηλζηηηνχησλ θαιινλήο (11,2%), θαζψο θαη 51 αθφκε θαηεγνξίεο επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Ο αξηζκφο ησλ πξνηάζεσλ πνπ ππνβιήζεθαλ ζηνλ ηέηαξην θχθιν ήηαλ απμεκέλνο θαηά 245% έλαληη ηνπ ηξίηνπ θχθινπ (1.953 θαη 794 πξνηάζεηο αληίζηνηρα). ηελ εηαηξεία πνπ ζα δεκηνπξγεζεί, ν λένο επηρεηξεκαηίαο πξέπεη λα θαηέρεη ην 75% ηνπιάρηζηνλ ηνπ εηαηξηθνχ ή κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ θαη λα έρεη ηε 57

65 δηαρείξηζε ηεο εηαηξείαο. Μπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ εηαηξεία θαη πξφζσπα πνπ δελ εκπίπηνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ λέσλ επηρεηξεκαηηψλ ή εηαηξείεο θεθαιαίνπ επηρεηξεκαηηθψλ ζπκκεηνρψλ, κε πνζνζηφ ζπκκεηνρήο κηθξφηεξν ή ίζν ηνπ 25%. Δπηιέμηκεο Γαπάλεο θαη γηα ηα δχν πξνγξάκκαηα είλαη: Δμνπιηζκφο θαη εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο, Γηακφξθσζε ρψξσλ, Πξνβνιή Πξνψζεζε θαη Άιιεο δαπάλεο. Οη δαπάλεο γηα λα είλαη επηιέμηκεο πξέπεη λα πξαγκαηνπνηνχληαη κεηά ηελ εκεξνκελία ππνβνιήο ηεο πξφηαζεο θαη ηεο ζχζηαζεο ηεο πξνηεηλφκελεο εηαηξείαο. 7.4 ΥΔΓΗΟ ΔΝΗΥΤΖ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα: «Αληαγσληζηηθφηεηα» / «ΔΝΗΥΤΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ» ΓΡΑΖ ηνπ Δ.Π.ΑΝ. Γ ΚΤΚΛΟ Πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο Γηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζην Πξφγξακκα έρνπλ Γπλαίθεο, νη νπνίεο: 1. Γελλήζεθαλ απφ ην 1950 κέρξη θαη ην Δίλαη άλεξγεο, κηζζσηέο ή ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο. 3. Γελ αζθνχζαλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα απφ 01/01/2004 έσο θαη ηελ εκεξνκελία πξνθήξπμεο - πξνδεκνζίεπζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο. Χο άζθεζε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο λνείηαη: 1. ε έλαξμε επηηεδεχκαηνο ή/ θαη ε δηαηήξεζε βηβιίσλ θαη ζηνηρείσλ ηνπ Κψδηθα Βηβιίσλ θαη ηνηρείσλ 2. ε ζπκκεηνρή ζε επηρείξεζε σο εηαίξνο ξηα πξνυπνινγηζκψλ θαη Πνζνζηφ Υξεκαηνδφηεζεο Αλψηαην φξην ζπλνιηθνχ επηρνξεγνχκελνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο πξφηαζεο Καηψηαην φξην ζπλνιηθνχ επηρνξεγνχκελνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο πξφηαζεο Πνζνζηφ Γεκφζηαο Υξεκαηνδφηεζεο Μεηαπνηεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο ΔΤΡΧ Λνηπέο επηιέμηκεο δξαζηεξηφηεηεο ΔΤΡΧ ΔΤΡΧ 50% ηνπ ζπλνιηθνχ εγθεθξηκέλνπ πξνυπνινγηζκνχ ηεο πξφηαζεο 58

66 *ε πεξίπησζε ζχζηαζεο εηαηξείαο, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη λα κεηέρνπλ ζην θεθάιαην Γπλαίθεο κε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 75% θαη λα έρνπλ απνθιεηζηηθά ηε δηαρείξηζε ηεο εηαηξείαο. 7.5 ΔΡΓΟ: «ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΔ ΠΑΡΔΜΒΑΔΗ ΤΠΔΡ ΣΩΝ ΓΤΝΑΗΚΩΝ» Οη αληζφηεηεο ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο θαη ζηνλ εξγαζηαθφ ρψξν, απνηεινχλ θνκβηθφ δήηεκα γηα ηελ εκπέδσζε ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ θαη, θαη επέθηαζε, γηα ηελ νηθνλνκηθή πξφνδν ηεο Υψξαο καο. ε κηα πξνζπάζεηα θαηαπνιέκεζήο ηνπο απνθαζίζζεθε, ζην Γ Κ.Π.., ε έληαμε θαη εθαξκνγή ηνπ έξγνπ «Οινθιεξσκέλεο παξεκβάζεηο ππέξ ησλ γπλαηθψλ» (αξρηθνχ πξνυπνινγηζκνχ 59 εθ. επξψ) - κε ηειηθφ δηθαηνχρν ηε Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο - ην νπνίν αλήθεη ζην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Απαζρφιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε ». ηφρνο ηνπ έξγνπ ήηαλ ε έκπξαθηε ζηήξημε άλεξγσλ γπλαηθψλ γηα εχξεζε απαζρφιεζεο, θαζψο θαη ε παξνρή δηεπθνιχλζεσλ γηα ηνλ ζπλδπαζκφ ηεο επαγγεικαηηθήο θαη ηεο νηθνγελεηαθήο δσήο. Απφ ην έξγν απηφ, ην νπνίν, πεξηιακβάλεηαη ζηνπο άμνλεο ηνπ 4εηνχο Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Ηζφηεηαο «Δζληθέο Πξνηεξαηφηεηεο Πνιηηηθήο θαη Άμνλεο Γξάζεο γηα ηελ Ηζφηεηα ησλ Φχισλ ( ), σθεινχληαη ζπλνιηθά γπλαίθεο, θπξίσο άλεξγεο, θάζε ειηθίαο. Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο είρε ηελ επζχλε ρξεκαηνδφηεζεο θαη ζπληνληζκνχ ηνπ έξγνπ ζ φια ηα επίπεδα, ελψ ην Κέληξν Δξεπλψλ γηα Θέκαηα Ηζφηεηαο (Κ.Δ.Θ.Η.) ήηαλ ππεχζπλν γηα ηελ επηζηεκνληθή ηνπ ζηήξημε. Με ηνλ ηξφπν απηφλ εγθξίζεθαλ Πεξηθεξεηαθά ρέδηα Γξάζεο ζε φιε ηε Υψξα θαη αλαπηχρζεθαλ εηαηξηθά ζρήκαηα ζ επίπεδν Πεξηθέξεηαο, ζηα νπνία ζπκκεηείραλ θνξείο παξνρήο ζπλνδεπηηθψλ ππνζηεξηθηηθψλ ππεξεζηψλ, νη Πεξηθεξεηαθέο Δπηηξνπέο Ηζφηεηαο, ΟΣΑ πξψηνπ θαη δεχηεξνπ βαζκνχ θαη επηρεηξήζεηο ηνπο, θνξείο ηνπ Γεκνζίνπ, λ.π.δ.δ. θαη λ.π.η.δ., πνπ ηεινχλ ππφ ηελ επνπηεία ηνπ Γεκνζίνπ, χιινγνη - Οξγαλψζεηο ησλ Γπλαηθψλ θαζψο θαη Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο. Οη ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ Πξνγξάκκαηνο γηα ηελ ελδπλάκσζε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο είλαη ηδίσο: Τπεξεζίεο εμεηδηθεπκέλεο πιεξνθφξεζεο, ζπκβνπιεπηηθήο θαη θνηλσληθήο ζηήξημεο: Πιεξνθφξεζε ζε ζέκαηα επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ, θνηλσληθψλ ππνδνκψλ, επθαηξηψλ απαζρφιεζεο θαη αμηνπνίεζεο ρξεκαηνδνηηθψλ επθαηξηψλ. πκβνπιεπηηθή ζηήξημε ζε ζέκαηα αλαδήηεζεο απαζρφιεζεο (ππνδνρή θαη θαζνξηζκφο αλαγθψλ, πξνζσπηθφο θαη επαγγεικαηηθφο απνινγηζκφο, δηεξεχλεζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο, αλάπηπμε, επεμεξγαζία θαη εθαξκνγή επαγγεικαηηθνχ ζρεδίνπ). πκβνπιεπηηθή ζηήξημε εξγαδνκέλσλ γπλαηθψλ γηα αλαβάζκηζε δεμηνηήησλ κε 59

67 ζηφρν ηελ ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ ζηελ επαγγεικαηηθή δσή. Πιεξνθφξεζε, ζπκβνπιεπηηθή ζηήξημε θαη πξνψζεζε ηεο απηνξγάλσζεο θαη ηεο δεκηνπξγίαο ζπλεηαηξηζκψλ γπλαηθψλ εξγαδνκέλσλ, κε ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο ηνπο, θαζψο θαη ηε βειηίσζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο ηνπο. πκβνπιεπηηθή ζηήξημε, σο πξνο ηελ θαηάξηηζε επηρεηξεκαηηθνχ ζρεδίνπ, γηα ηηο σθεινχκελεο, πνπ επηζπκνχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ δηθή ηνπο επηρείξεζε. Πιεξνθφξεζε θαη ζπκβνπιεπηηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηδηαίηεξσλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ γηα εθείλεο ηηο γπλαίθεο, πνπ βίσλαλ πνιιαπινχο θνηλσληθνχο απνθιεηζκνχο, κε ζηφρν ηελ θνηλσληθή έληαμή ηνπο θαη ηελ πξνεηνηκαζία ηνπο ζηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο. Πξφζζεηε λνκηθή ππνζηήξημε θαη ζπκβνπιεπηηθή ζε ζέκαηα νηθνγελεηαθνχ, εξγαζηαθνχ θαη εκπνξηθνχ δηθαίνπ, φπνπ θξηλφηαλ απαξαίηεην. Πξνθαηάξηηζε θαηάξηηζε Οη επσθεινχκελεο απφ ηηο αλσηέξσ δξάζεηο γπλαίθεο εληάρζεθαλ, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, ζε πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο - πξνθαηάξηηζεο, ηα νπνία εθαξκφζζεθαλ ζε πηζηνπνηεκέλα Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (Κ.Δ.Κ), κε γλψκνλα θπξίσο ηελ πξνψζεζε ζηελ απαζρφιεζε, ε νπνία πεξηειάκβαλε: Δλέξγεηεο, πνπ απνζθνπνχζαλ ζηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο ησλ αλέξγσλ γπλαηθψλ, εηδηθφηεξα ζε πξνγξάκκαηα ηνπ Ο.Α.Δ.Γ. Πξφγξακκα επηρνξήγεζεο γηα ηε δεκηνπξγία Νέσλ Θέζεσλ Δξγαζίαο (Ν.Θ.Δ.) Πξφγξακκα Νέσλ Διεχζεξσλ Δπαγγεικαηηψλ (Ν.Δ.Δ.) Πξφγξακκα απφθηεζεο εξγαζηαθήο εκπεηξίαο (Stage). Οι καινοηομίερ ηος έπγος είναι, μεηαξύ άλλυν: Ζ επηρεηξεκαηηθφηεηα κεηέξσλ κε αλήιηθα ηέθλα ή γπλαηθψλ πνπ θξνληίδνπλ άηνκα κε αλαπεξία δηεπθνιχλεηαη ζεκαληηθά κέζσ ηεο δπλαηφηεηαο λα δειψλνπλ σο έδξα ηεο επηρείξεζεο ηελ νηθία ηνπο θαη λα δηθαηνινγνχλ ηηο ζρεηηθέο δαπάλεο. Πεξηιακβάλνληαη, γηα πξψηε θνξά, ζηελ θαηεγνξία ησλ σθεινχκελσλ αλέξγσλ γπλαηθψλ θαη γπλαίθεο πνπ έρνπλ ραξαθηεξηζζεί σο ζχκαηα παξάλνκεο δηαθίλεζεο θαη εκπνξίαο (ζχκαηα trafficking). Δπίζεο, δίλεηαη πξνηεξαηφηεηα ζηηο εππαζείο νκάδεο γπλαηθψλ (αξρεγνχο κνλνγνλετθψλ νηθνγελεηψλ, κεηαλάζηξηεο, πξφζθπγεο, θ.ιπ.). Παξνρή ζπκβνπιεπηηθήο ζηήξημεο θαη πξνψζεζεο ζηελ απαζρφιεζε. Δλίζρπζε ηεο επφδσζεο ηνπ έξγνπ κε εθδειψζεηο γηα ηελ ελεκέξσζε θαη επαηζζεηνπνίεζε θνξέσλ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, ψζηε λα επηηεπρζεί ε πιήξεο απνξξφθεζε ησλ σθεινχκελσλ γπλαηθψλ. Με ην Πξφγξακκα «Οινθιεξσκέλεο παξεκβάζεηο ππέξ ησλ γπλαηθψλ» παξέρεηαη ζηηο γπλαίθεο κία ζεκαληηθή επθαηξία λα δηαζθαιίζνπλ βηψζηκε κνξθή απαζρφιεζεο. Δπίζεο εμππεξεηνχληαη θαη δχν πεξαηηέξσ ζηφρνη: 60

68 Α. Σεο δεκηνπξγίαο απφ ηηο ηνπηθέο ππεξεζίεο ελφο απνηειεζκαηηθνχ δηθηχνπ παξνρήο εμεηδηθεπκέλσλ θαη θξίζηκσλ ππεξεζηψλ ζηνπο πνιίηεο. Β. Σεο απφθηεζεο απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο επίγλσζεο ηνπ νθέινπο πνπ ζπλεπάγεηαη ε επέλδπζε ζην αλζξψπηλν θεθάιαην θαη εηδηθά ζηηο γπλαίθεο. ρέδην Γξάζεο: Οη Γπλαίθεο Μπξνζηά. - Πεξηθέξεηα Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο & Θξάθεο ( Γξάκα, Έβξνο, Καβάια, Ξάλζε, Ρνδφπε ). ρέδηα Γξάζεο: α. Ίζεο Γπλαηφηεηεο - Ίζεο Δπθαηξίεο β. ΠΔΡΔ-ΦΧΝΖ γ. Οινθιεξσκέλε Παξέκβαζε Τπέξ ησλ Γπλαηθψλ ησλ Ννκψλ Αζελψλ & Αλαηνιηθήο Αηηηθήο. - Πεξηθέξεηα Αηηηθήο ( φιε ε Αηηηθή ). ρέδην Γξάζεο: Οινθιεξσκέλεο Παξεκβάζεηο Τπέξ ησλ Γπλαηθψλ ζην Βφξεην Αηγαίν. - Πεξηθέξεηα Βνξείνπ Αηγαίνπ ( Λέζβνο, άκνο, Υίνο ) ρέδην Γξάζεο: ΔΓΡΖΓΟΡΖ. - Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο ( Αηησιναθαξλαλία, Αραΐα, Ζιεία ). ρέδην Γξάζεο: Γπλαίθεο ηεο Γπηηθήο Μαθεδνλίαο κπξνζηά ζε κηα Οινθιεξσκέλε Πξννπηηθή. - Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Μαθεδνλίαο ( Γξεβελά, Καζηνξηά, Κνδάλε, Φιψξηλα ). ρέδην Γξάζεο: Γίθηπν Αλάπηπμεο Γπλαηθψλ Ζπείξνπ. - Πεξηθέξεηα Ζπείξνπ ( Άξηα, Θεζπξσηία, Ησάλληλα, Πξέβεδα ). ρέδην Γξάζεο: ΘΔ.Η.ΝΔΣ- Πεξηθέξεηα Θεζζαιίαο ( Καξδίηζα, Λάξηζα, Μαγλεζία, Σξίθαια ). ρέδην Γξάζεο: Οινθιεξσκέλεο Παξεκβάζεηο Τπέξ ησλ Γπλαηθψλ. - Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ ( Εάθπλζνο, Ηζάθε, Κέξθπξα, Κεθαινληά, Λεπθάδα ). ρέδηα Γξάζεο: α. ΑΡΗΑΓΝΖ β. Γπλαηθεία Γπλακηθή. - Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο ( Ζκαζία, Θεζζαινλίθε, Κηιθίο, Πέιια, Πηεξία, έξξεο, Υαιθηδηθή ). ρέδην Γξάζεο: ΗΟΚΡΑΣΗΑ. - Πεξηθέξεηα Κξήηεο ( Ζξάθιεην, Λαζίζη, Ρέζπκλν, Υαληά ). 61

69 ρέδην Γξάζεο: Ηζφηηκε Πξφζβαζε ζηελ Αγνξά Δξγαζίαο. - Πεξηθέξεηα Ννηίνπ Αηγαίνπ ( Ννκφο Γσδεθαλήζσλ & Ννκφο Κπθιάδσλ ). ρέδην Γξάζεο: ρέδην Οινθιεξσκέλεο Παξέκβαζεο γηα ηελ Δλίζρπζε ηεο Οηθνλνκηθήο Κνηλσληθήο Έληαμεο ησλ Γπλαηθψλ ζηελ Πεινπφλλεζν- Πεξηθέξεηα Πεινπνλλήζνπ ( Αξθαδία, Καιακάηα, Κφξηλζν, Λαθσλία, Ναχπιην, πάξηε, Σξίπνιε ) ρέδηα Γξάζεο: α. Γξακκή Ηζφηεηαο β. Ζ ηεξεά Διιάδα Τπέξ ησλ Γπλαηθψλ - Πεξηθέξεηα ηεξεάο Διιάδαο ( Ακθίθιεηα, Άκθηζζα, Καξπελήζη, Λακία, Ληβαδεηά, θχξνο, ηπιίδα, Υαιθίδα ). 7.6 ΔΡΓΟ: «ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ» θνπφο ηνπ Πξνγξάκκαηνο: Δίλαη ε παξνρή νηθνλνκηθήο ελίζρπζεο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ιεηηνπξγία πθηζηάκελσλ επηρεηξήζεσλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ ή γπλαηθψλ ειεχζεξσλ επαγγεικαηηψλ, κε ζηφρν ηελ ελδπλάκσζε θαη δηαηήξεζε ηεο απαζρφιεζεο ζ απηέο ηηο επηρεηξήζεηο. Οη γεληθέο πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο γηα λα ζεσξεζεί κία επηρείξεζε σο επηιέμηκε ζα πξέπεη : Να έρεη αξρίζεη ηελ δξαζηεξηφηεηα ηεο ηνπιάρηζηνλ κέρξη ην πξνεγνχκελν έηνο απφ ηελ εκεξνκελία πξνθήξπμεο. Ζ δηνίθεζε/δηαρείξηζε λα αζθείηαη απνδεδεηγκέλα ή/θαη ζχκθσλα κε ην θαηαζηαηηθφ απφ γπλαίθα. Ζ γπλαίθα λα θαηέρεη ηνπιάρηζηνλ ην 50% ηνπ εηαηξηθνχ θεθαιαίνπ. Γπλεηηθνί δηθαηνχρνη ησλ εληζρχζεσλ: 1.1). Γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο πνπ επηρεηξνχλ είηε σο ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο, είηε ζην πιαίζην πθηζηάκελσλ επηρεηξήζεσλ (αηνκηθέο ή εηαηξείεο κε λνκηθή κνξθή Ο.Δ., Δ.Δ., ΔΠΔ, Α.Δ. ή πλεηαηξηζκνί), πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνπο ηνκείο κεηαπνίεζεο, εκπνξίνπ, ππεξεζηψλ θαη ηνπξηζκνχ. 1.2.) Πξναλαθεξφκελα θπζηθά / λνκηθά πξφζσπα πνπ έρνπλ ρξεκαηνδνηεζεί ζην πιαίζην ελεξγεηψλ θάπνηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο (ΔΠ) ή ηνπ νηθείνπ ΠΔΠ, Κνηλνηηθήο Πξσηνβνπιίαο, ηνπ Αλαπηπμηαθνχ Νφκνπ, επηρνξεγήζεσλ ηνπ ΟΑΔΓ θιπ. Ση ρξεκαηνδνηείηαη: Παξνρή εμεηδηθεπκέλσλ ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ επηρεηξήζεσλ απφ έλα δίθηπν Θεκαηηθψλ Δηδηθψλ πκβνχισλ θαη απφ 62

70 Δκπεηξνγλψκνλεο. πκκεηνρή ζε ζεκαηηθά εξγαζηήξηα (workshops). πκκεηνρή ζε επηρεηξεκαηηθέο απνζηνιέο, ζε εθζέζεηο θαη ζπλέδξηα. Πξαγκαηνπνίεζε δηαθήκηζεο θαη πξνβνιήο κηθξήο θιίκαθαο. Πξνκήζεηα εμνπιηζκνχ κεραλνξγάλσζεο θηι. θαη ινγηζκηθνχ. 7.7 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΔΩΝ ΔΛΔΤΘΔΡΩΝ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΩΝ ην πξφγξακκα Νέσλ Διεχζεξσλ Δπαγγεικαηηψλ γπλαηθψλ, κπνξνχλ λα ζπκκεηάζρνπλ άλεξγεο 18 έσο 64 εηψλ, νη νπνίεο ελδηαθέξνληαη λα δεκηνπξγήζνπλ ηε δηθή ηνπο κηθξή επηρείξεζε. Δπσθεινχκελεο ηνπ πξνγξάκκαηνο ζα είλαη γπλαίθεο, εγγεγξακκέλεο ζηνλ ΟΑΔΓ, πνπ δηαζέηνπλ δειηίν αλεξγίαο ζε ηζρχ κέρξη ηελ εκεξνκελία έλαξμεο ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπο θαη γηα ηηο νπνίεο έρεη αθνινπζεζεί ε δηαδηθαζία ηεο εμαηνκηθεπκέλεο πξνζέγγηζεο θαη έρνπλ ζπκκεηάζρεη ζηα ρέδηα Γξάζεο Οινθιεξσκέλεο Παξέκβαζεο ππέξ ησλ γπλαηθψλ ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Ηζφηεηαο, ζην πιαίζην ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Απαζρφιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε». Σν πνζφ ηεο επηρνξήγεζεο γηα θάζε λέα ειεχζεξε επαγγεικαηία πνπ ππάγεηαη ζην πξφγξακκα θαζνξίδεηαη ζηα επξψ απφ ηα νπνία πνζφ χςνπο επξψ θαηαβάιιεηαη κε ηελ έθδνζε ηεο εγθξηηηθήο απφθαζεο θαη ηα ππφινηπα επξψ ζε 2 ηζφπνζεο εμακεληαίεο δφζεηο ησλ επξψ ε θάζε κία. Ζ δηάξθεηα ηεο επηρνξήγεζεο νξίδεηαη ζε 12 κήλεο, απφ ηελ εκεξνκελία έθδνζεο ηεο ζρεηηθήο εγθξηηηθήο απφθαζεο. εκεηψλεηαη φηη ζην πξφγξακκα απηφ νη γπλαίθεο κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ επηρείξεζε ζην ρψξν ηεο θαηνηθίαο ηνπο, εάλ είλαη κεηέξεο παηδηνχ ζε πξνζρνιηθή ειηθία ή θξνληίδνπλ ζπγγεληθά άηνκα κε ζεκαληηθφ βαζκφ αλαπεξίαο. 7.8 ΔΘΝΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΡΡΤΘΜΗΔΩΝ ΓΗΑ ΣΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ ΣΖ ΛΗΑΒΟΝΑ (κε βάζε ηηο Οινθιεξσκέλεο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο) χκθσλα κε ην ηζρχνλ Δζληθφ ρέδην Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΓΑ), ε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ απαζρφιεζε ζηε ρψξα καο έρεη κελ απμεζεί ηελ ηειεπηαία 5εηία ( ) θαηά 3,3 κνλάδεο (απφ 40,7 ζε 44%), παξακέλεη φκσο πνιχ ρακειή ζε ζρέζε κε ηνλ θνηλνηηθφ κέζν φξν (55,6%). Με ην ζηφρν ηνπ πνζνζηνχ ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο ζε 60% γηα ην 2010, φπσο απνθαζίζζεθε ζηε Ληζζαβφλα, θξίζεθε φηη ζα ππάξμεη απνθαζηζηηθή ζπκβνιή ζηελ αλάπηπμε ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο πνπ 63

71 ρξεηάδεηαη ε Δ.Δ. γηα λα εμαζθαιίζεη ην αλαπηπμηαθφ ηεο κέιινλ, λα δηαηεξήζεη ηελ επεκεξία ηεο θαη ηα θνηλσληθά ηεο ζπζηήκαηα. Καηά δεχηεξν ιφγν, ε έληαμε ησλ γπλαηθψλ, πνπ απνηεινχλ θαηά θαλφλα ηελ πιεηνςεθία ηνπ πιεζπζκνχ, ζηελ πνιηηηθή, νηθνλνκηθή, επαγγεικαηηθή θαη θνηλσληθή δξαζηεξηφηεηα, κε φξνπο ίζσλ δηθαησκάησλ, ππνρξεψζεσλ, θαη επθαηξηψλ κε απηνχο ησλ αλδξψλ, εμαζθαιίδεη αληηπξνζσπεπηηθφηεξε ζπκκεηνρή ηνπ ζπλφινπ ηεο θνηλσλίαο, επηηπγράλνληαο έηζη επξχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή. Εθνικό Ππόγπαμμα για ηην ηπαηηγική ηηρ Λιζζαβόναρ, Γ ΚΠ και Εθνικό ηπαηηγικό Πλαίζιο Αναθοπάρ ( ) Κχξην ρξεκαηνδνηηθφ κέζν παξέκβαζεο ζην ηνκέα παξακέλεη έσο ζήκεξα ην ΚΠ (Σνκεαθά θαη Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα).ην πιαίζην ηνπ Γ ΚΠ έρνπλ εληαρζεί θαη πινπνηνχληαη παξεκβάζεηο ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ επξψ, νη νπνίεο αθνξνχλ θπξίσο κέηξα γηα ηελ βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. ηελ πιεηνςεθία ηνπο νη παξεκβάζεηο απηέο έρνπλ ζεηηθφ αιιά πεξηνξηζκέλν έσο ζήκεξα αληίθηππν ζηελ πξνψζεζε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαζψο δελ έρνπλ εμαζθαιίζεη ηηο απαηηνχκελεο ζπλέξγεηεο θαη ηελ θαιχηεξε δπλαηή αμηνπνίεζε ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Ζ Γεληθή Γξακκαηεία Ηζφηεηαο ηνπ ΤΠΔΓΓΑ έρεη επεμεξγαζηεί ήδε ηνλ Πνιηηηθφ θαη ηξαηεγηθφ ρεδηαζκφ ηεο ζην πιαίζην ηεο θαηάξηηζεο ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο ( ). Οη βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο ηεο Ηζφηεηαο ησλ δχν θχισλ νη νπνίεο θαηαηέζεθαλ γηα ηελ θαηάξηηζε ηνπ ρεδίνπ Αλάπηπμεο , ζπλδένληαη ζηελά κε ην πξνηεηλφκελν ρέδην γηα ην Δζληθφ Πξφγξακκα γηα ηε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο. 64

72 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 8ν ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΗΝΟΣΗΚΖ ΠΡΩΣΟΒΟΤΛΗΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΑΣΑΠΟΛΔΜΖΖ ΣΩΝ ΓΗΑΚΡΗΔΩΝ ΚΑΗ ΑΝΗΟΣΖΣΩΝ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΖΝ ΑΓΟΡΑ ΔΡΓΑΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ (ΔΤΡΤΣΔΡΑ ΓΝΩΣΟ Ω EQUAL) ΚΑΗ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 8.1 ΔΗΑΓΩΓΖ Ζ Κνηλνηηθή Πξσηνβνπιία EQUAL είλαη εξγαιείν ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε γηα ηε δηεξεχλεζε λέσλ πνιηηηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο πξνο φθεινο ησλ εππαζψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ. ηξαηεγηθφο ηεο ζηφρνο είλαη ν εληνπηζκφο θαη ε πξνψζεζε λέσλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δηαθξίζεσλ ζηελ πξφζβαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ Πξσηνβνπιία πινπνηείηαη κέζσ Αλαπηπμηαθψλ πκπξάμεσλ πνπ απνηεινχλ ηζρπξέο θαη δεζκεπηηθέο ζπκθσλίεο θνξέσλ ηφζν ηνπ δεκφζηνπ, φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Σν ειιεληθφ πξφγξακκα πινπνηείηαη ζηε βάζε θνηλνχ ρξνλνδηαγξάκκαηνο κε ηα ππφινηπα θξάηε κέιε θαη είλαη δνκεκέλν πάλσ ζηα εμήο ζεκαηηθά πεδία πνπ απνηεινχλ θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ Πξνγξάκκαηνο. Ζ Βειηίσζε ηεο απαζσοληζιμόηηηαρ κέζα απφ : ηε δηεπθφιπλζε ηεο πξφζβαζεο θαη επηζηξνθήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο αηφκσλ πνπ πθίζηαληαη δηαθξίζεηο ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ ξαηζηζκνχ θαη ηεο μελνθνβίαο ζε ζρέζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο Σελ αλάπηπμε επισειπημαηικού πνεύμαηορ κέζα απφ ηε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο κηαο επηρείξεζεο ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο Σελ ελζάξξπλζε ηεο πποζαπμοζηικόηηηαρ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ απαζρνινχκελσλ κέζα απφ : ηελ πξνψζεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο θαη ησλ εξγαζηαθψλ πξαθηηθψλ ελζσκάησζεο ηελ ππνζηήξημε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ησλ εηαηξηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ Σελ ελίζρπζε ησλ πνιηηηθψλ ίζυν εςκαιπιών γηα άλδξεο θαη γπλαίθεο κέζα απφ: ηνλ ζπλδπαζκφ νηθνγελεηαθήο θαη επαγγεικαηηθήο δσήο Σελ ελζάξξπλζε ηεο θαηάξγεζεο ηνπ επαγγεικαηηθνχ δηαρσξηζκνχ Ζ ελίζρπζε ησλ Αιηούνηυν Άζςλο κέζα απφ 65

73 ηελ ππνζηήξημε ηεο θνηλσληθήο θαη επαγγεικαηηθήο έληαμεο ησλ αηηνχλησλ άζπιν Σν Πξφγξακκα πινπνηείηαη ζε δχν θχθινπο εθαξκνγήο θαη έρεη ζπλνιηθφ πξνυπνινγηζκφ Σν 75% ρξεκαηνδνηείηαη απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν θαη ην 25% απφ Δζληθνχο Πφξνπο. Καιή πξαθηηθή απνηέιεζε σζηφζν θαη ε ίδηα ε θηινζνθία θαη νη βαζηθέο αξρέο πινπνίεζεο ηεο Κνηλνηηθήο Πξσηνβνπιίαο (εηαηξηθφηεηα, ελδπλάκσζεελεξγφο ζπκκεηνρή ησλ νκάδσλ ζηφρνπ, ηζφηεηα ησλ επθαηξηψλ κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, θαηλνηνκία, επξχηεξε δηάδνζε θαη εθαξκνγή ησλ απνηειεζκάησλ), κε απνηέιεζκα ηελ ελζσκάησζή ηνπο ζηνπο Καλνληζκνχο γηα ην ΔΚΣ ηεο 4εο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ. Δπίζεο ε εκπεηξία, ηα απνηειέζκαηα θαη ηα δηδάγκαηα πνπ απνθνκίζζεθαλ απφ ηελ πινπνίεζε ηνπ ειιεληθνχ Πξνγξάκκαηνο ηεο Κ.Π EQUAL έρνπλ εληαρζεί ιεηηνπξγηθά ζηνπο Άμνλεο Πξνηεξαηφηεηαο θαη Γξάζεηο ηνπ Σνκεαθνχ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ ». 8.2 ΘΔΣΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ ΣΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ I. φηη ε ζηνρνζέηεζε πάλσ ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη επηρεηξεί λα θαιχςεη ην ζχλνιν ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ δπζθνιίεο πξφζβαζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. II. φηη παξνπζηάδεη ζεκαληηθφ βαζκφ θαηλνηνκίαο σο πξνο ηηο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ, παξαθνινχζεζεο, πινπνίεζεο θαη αμηνιφγεζεο, ελψ παξαηεξνχληαη πξνζέζεηο αμηνπνίεζεο ησλ θαηλνηφκσλ πξνζεγγίζεσλ ζε πθηζηάκελνπο ζεζκνχο, δνκέο, ζπζηήκαηα θαη δίθηπα. III. φηη παξνπζηάδεη ζπλάθεηα κε ηηο θαηεπζπληήξηεο αξρέο ηεο θνηλνηηθήο πξσηνβνπιίαο, πςεινχ βαζκνχ ζπλέξγηα κεηαμχ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηα κε αληίζηνηρα εζληθά πξνγξάκκαηα ή πνιηηηθέο. IV. φηη εληάζζεη ηε δηάζηαζε ηεο ηζφηεηαο ζην ζχλνιν ηνπ επηρεηξεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο (mainstreaming). V. φηη αμηνπνηεί ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο επθαηξίεο πνπ πξνζθέξεη ε αγνξά εξγαζίαο δίλνληαο έκθαζε ηδηαίηεξα ζε εθείλεο πνπ εκθαλίδνληαη ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο, ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ζηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα γηα ελαιιαθηηθά πεδία απαζρφιεζεο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα. 66

74 8.3 ΑΓΤΝΑΜΗΔ ΣΖ ΥΩΡΑ ΜΑ Ω ΠΡΟ ΣΖΝ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΣΩΝ ΓΡΑΔΩΝ I. Ζ έιιεηςε ζπληνληζκνχ θαη ν θαηαθεξκαηηζκφο ησλ εξγαζηψλ θαηά ηελ δηάξθεηα πινπνίεζεο ησλ ελ ιφγσ Πξσηνβνπιηψλ ζεκαηνδφηεζε δπζθνιίεο ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ αλαπηπμηαθψλ ζπκπξάμεσλ. Ζ αλάπηπμε ηνπηθψλ εηαηξηθψλ ζρέζεσλ ζηελ Διιάδα απνδεηθλχεηαη απνζπαζκαηηθή θαη ρσξίο δνκέο ζπλέρεηαο. Απηφ νθείιεηαη ζηε δνκή ηεο νηθνλνκίαο θαη ζηνλ ηξφπν πνπ αξζξψλνληαη θαη εθθξάδνληαη ηα θνηλσληθά ζπκθέξνληα. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ απαηηείηαη ελεξγή παξνπζία ησλ εκπεηξφηεξσλ ζηηο εηαηξηθέο ζρέζεηο θνξέσλ θαη ζπλερήο εγξήγνξζε γηα ην ζέκα. II. Ζ έιιεηςε ζπλεηδεηνπνίεζεο ή/θαη ελαζρφιεζεο κέρξη πξφζθαηα κε ην πξφβιεκα ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. Γηα ην ιφγν απηφ απαηηείηαη ε πιήξεο αμηνπνίεζε ηεο εκπεηξίαο ησλ δηαθξαηηθψλ εηαίξσλ. III. Ζ απνπζία επειημίαο γηα απαηηνχκελεο πξνζαξκνγέο ή αλαπξνζαξκνγέο δπζθφιεςε ηελ πινπνίεζε ησλ δξάζεσλ. Σν ζέκα απηφ πξέπεη λα αληηκεησπηζηεί επξχηεξα απφ ηελ Πνιηηεία ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο θνηλσληθνχο θαη άιινπο αξκφδηνπο θνξείο, εηδηθφηεξα ζε φ,ηη αθνξά ζηε βησζηκφηεηα ησλ δνκψλ ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο. 8.4 ΔΡΓΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΖ EQUAL ΠΟΤ ΒΡΗΚΔΣΑΗ ΤΠΟ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ( ) Έξγν: «ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΠΛΑΗΗΟ, ΠΗΛΟΣΗΚΔ ΓΟΚΗΜΔ ΚΑΗ ΓΟΜΔ ΣΖΡΗΞΖ» Αλαπηπμηαθή χκπξαμε: KOINΧΝ-OIK0.GR ηνηρεία Έξγνπ Δίδνο Α.. Πεξηνρή εθαξκνγήο: Οκάδα ζηόρνο ειιεληθήο Α..: Υώξεο δηαθξαηηθώλ εηαίξσλ: Υξνληθή δηάξθεηα ζρεδίνπ: πλνιηθόο πξνϋπνινγηζκόο: ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΖ ΔΠΗΚΡΑΣΔΗΑ Γπλαίθεο, Άηνκα κε αλαπεξία, κεηαλάζηεοπαιηλλνζηνχληεο πξφζθπγεο ΗΣΑΛΗΑ ΠΟΛΧΝΗΑ ,60 67

75 Βαζηθνί ζηόρνη ηνπ ζρεδίνπ θνπφο ηνπ Έξγνπ είλαη ε απνθαζηζηηθή ηφλσζε ηεο θηινζνθίαο θαη ηεο πξαθηηθήο ηεο Κνηλσληθήο Οηθνλνκίαο ζηελ Διιάδα, ππεξβαίλνληαο κάιηζηα ηελ αδπλακία πνπ έρεη εληνπηζηεί ζην Αλαζεσξεκέλν Πξφγξακκα ηεο Πξσηνβνπιίαο EQUAL, φπσο απνηππψλεηαη ζηε δηαηχπσζε νη δξαζηεξηφηεηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο ειάρηζηα ζρεηίδνληαλ κε ηελ επηρεηξεκαηηθή θαη ηδησηηθή πξσηνβνπιία. Οη ζεζκηθέο παξεκβάζεηο επηκέξνπο ζηφρνη ηνπ Έξγνπ ζπλνςίδνληαη σο εμήο: 1. δηακφξθσζε θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ θνηλσληθή νηθνλνκία ζηελ Διιάδα. 2. θαηαλφεζε ηεο δηεζλνχο θαιήο πξαθηηθήο θαη αλάιπζε ηνπ ηξφπνπ έληαμεο εηαηξηψλ θνηλσληθήο νηθνλνκίαο θαη αιιειεπίδξαζήο ηνπο κε ήδε ππάξρνπζεο δνκέο ζηήξημεο απαζρφιεζεο (παξαηεξεηήξηα, ζεξκνθνηηίδεο, θηι.) θαη κε ππάξρνληα ή ππφ ζρεδίαζε θαη δεκηνπξγία ηξηψλ πηινηηθψλ δηακφξθσζε ρξεκαην-πηζησηηθά εξγαιεία. 3. αλάδεημε βηψζηκσλ λέσλ επηρεηξήζεσλ, ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο θαη 4. δηάδνζε κεζφδσλ πνπ ζα επηηξέπνπλ ηε δηεπθφιπλζε ηεο κεηεμέιημεο ησλ δνκψλ θνηλσληθήο ζηήξημεο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηα πιαίζηα ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ζε θνηλσληθέο επηρεηξήζεηο, γεγνλφο πνπ ζα δηαζθαιίδεη ηελ αλάπηπμε θαη αμηνπνίεζε θαηάιιεισλ πφξσλ γηα ηελ νηθνλνκηθή ηνπο απηνηέιεηα θαη απζππαξμία 5. δεκηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ εξγαιείσλ θαη δηαδηθαζηψλ ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ θαηάξηηζεο κε ηξεηο απνδέθηεο, α)σα ζηειέρε ηνπ Δλεξγνχ Παξαηεξεηεξίνπ, β)σηο εηαηξείεο πηιφηνπο ηνπ Έξγνπ, γ) θνξείο ηνπ Δπξχηεξνπ Γεκνζίνπ Σνκέα, δ)ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ε) άηνκα πνπ εθδειψλνπλ ελδηαθέξνλ δξνκνιφγεζεο δξαζηεξηνηήησλ 6. δξνκνιφγεζε δξάζεσλ πξνβνιήο ηνπ Έξγνπ θαη δηάδνζεο ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο ζε φιε ηε ρψξα, κέζα απφ ηελ πιαηηά ελεκέξσζε γηα ηηο λέεο ππεξεζίεο ηνπ Δλεξγνχ Παξαηεξεηήξηνπ θαη ηελ πξνβνιή ησλ εηαηξηψλ πηιφησλ. 7. δηθηχσζε κε άιιεο απφπεηξεο ζηελ πεξηνρή ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο, 8. ζρεδίαζε θαη ιεηηνπξγία δνκήο ελεξγνχο ζηήξημεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν. 68

76 ηόρνη ηνπ δηαθξαηηθνύ έξγνπ Οη βαζηθνί ζηφρνη ηνπ δηαθξαηηθνχ ζρεδίνπ αθνξνχλ: Αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ, εκπεηξηψλ, κέηξσλ θαη εξγαιείσλ πνπ πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί αλάπηπμε, θαηλνηφκσλ ελεξγεηψλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ ππνζηήξημε ηεο δεκηνπξγίαο θνηλσληθήο επηρείξεζεο, λέσλ κνξθψλ ρξεκαηνδφηεζεο θαη νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο λέσλ επηρεηξήζεσλ. Παξάιιειε αλάπηπμε δξάζεσλ θαη θαηλνηφκσλ πξνζεγγίζεσλ ζηελ θαηεχζπλζε ηεο ελδπλάκσζεο κε φξνπο πνιηηηθήο θαη ζεζκηθήο βησζηκφηεηαο - θαηλνηφκσλ πηινηηθψλ κνληέισλ θαη δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ νξγαληζκψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ αλάπηπμε ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο Απφ θνηλνχ αλάπηπμε εθπαηδεπηηθψλ πξνηχπσλ απεπζπλφκελσλ ζε παξάγνληεο θιεηδηά ησλ θνηλσληθψλ πνιηηηθψλ θαη ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο, κε εθαξκνγή ηφζν ζην δεκφζην, φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ κε θεξδνζθνπηθφ ηνκέα, κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία ιεηηνπξγηθψλ δηθηχσλ πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ αλάιπζε ηνπηθψλ πξνβιεκάησλ θαη ζην ζρεδηαζκφ απνηειεζκαηηθψλ πνιηηηθψλ. Αλάπηπμε θαηλνηφκσλ πξαθηηθψλ (π.ρ. ίδξπζε εηθνληθψλ ζεξκνθνηηίδσλ) ψζηε λα εθνδηαζηνχλ νη θνηλσληθέο επηρεηξήζεηο κε κηα καθξνρξφληα, ρακεινχ θφζηνπο ππνζηήξημε πνπ ζα δηαηεξεζεί θαη κεηά ηε ιήμε ηνπ έξγνπ. Καηλνηνκία Σν έξγν είλαη ηδηαίηεξα θαηλνηφκν θαζψο : Πξνζθέξεη αλαιπηηθά ζηνηρεία ζε έλα αλαπηπζζφκελν ηνκέα νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο κε βηψζηκε πξννπηηθή, κέζσ ησλ νπνίσλ ζα αλαδπζνχλ επαγγεικαηηθά πξνθίι, εηδηθφηεηεο θαη αλάγθεο θαηάξηηζεο Πξνζθέξεη ηερλνγλσζία ζηελ δεκηνπξγία θαη αλάπηπμε θαηλνηφκσλ θνηλσληθψλ επηρεηξήζεσλ. Σν έξγν εμππεξεηεί ηνλ ζηφρν ηεο ελδπλάκσζεο ηεο θαηλνηνκίαο κε ηελ πξνψζεζε πηινηηθψλ θαη θαηλνηφκσλ επηρεηξήζεσλ ζην ρψξν ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο Κηλεηνπνηεί ηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο ηεο πεξηθέξεηαο πξνο αλαπηπμηαθέο θαηεπζχλεηο κε βηψζηκεο πξννπηηθέο Αλαπηχζζεη ην επηρεηξεκαηηθφ πλεχκα ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο Σν έξγν ραξαθηεξίδεηαη απφ απνθαζηζηηθή θαηλνηνκία ε νπνία εθδειψλεηαη ηφζν ζηηο εμήο θαηεπζχλζεηο: 69

77 Σνλ ηύπο ηυν επισειπήζευν κοινυνικήρ οικονομίαρ πνπ ζα δεκηνπξγεζνχλ, πνπ απεπζχλνληαη ζε ζχγρξνλεο αλάγθεο ηεο θνηλσλίαο θαη ηεο νηθνλνκίαο θαη ραξαθηεξίδνληαη νη ίδηεο απφ παξνρή θαηλνηφκσλ ππεξεζηψλ Σε ζηελέσυζη ηυν επισειπήζευν, φπνπ πξπηαλεχεη ε άπνςε φηη κηα εηδηθή θαηεγνξία πιεζπζκνχ (π.ρ. ΑΜΔΑ) έρεη ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα ζηελ πξνζθνξά ππεξεζηψλ πνπ άκεζα ή έκκεζα αθνξνχλ ηελ ίδηα νκάδα. Σν γεγονόρ όηι ηο έπγο αποζκοπεί ζηη ςπέπβαζη ηος διαπιζηυμένος πποβλήμαηορ, οι επισειπήζειρ κοινυνικήρ οικονομίαρ να έσοςν ηελικά αζθενή και ηελικά αμθίβολη επισειπημαηική διάζηαζη. Σελ εηζαγσγή ηεο ανηίλητηρ ηος Ενεπγού Παπαηηπηηηπίος, πνπ λα ππεξβαίλεη ηελ ηππηθή (κε ελεξγή) πξνζέγγηζε, πνπ θάλεη απηφ πνπ ππνδειψλεη ε ιέμε, δειαδή παξαηεξεί κε κάιινλ παζεηηθφ θαη δηαγλσζηηθφ ηξφπν. Σελ άπιζηη ζςνύπαπξη ηηρ πιλοηικήρ επιδεικηικήρ διάζηαζηρ με ηην μακπόπνοη ζηπαηηγική, ηη θεζμική και δομική παπέμβαζη Δπίζεο ζην πιαίζην ηεο δηαθξαηηθφηεηαο ηνπ έξγνπ αλακέλεηαη αλάπηπμε δξάζεσλ θαη θαηλνηφκσλ πξνζεγγίζεσλ (π.ρ. ίδξπζε εηθνληθψλ ζεξκνθνηηίδσλ, δηαδηθηπαθφ κνληέιν παξνρήο ππεξεζηψλ θνηλσληθνχ επηρεηξείλ, νδεγνί γηα ηερλνινγηθά πξνεγκέλεο θνηλσληθέο επηρεηξήζεηο θηι.) Δπξύηεξε Δθαξκνγή Σν έξγν απνζθνπεί ζηε κεγηζηνπνίεζε ηνπ ηειηθνχ απνηειέζκαηνο, ζηνλ πνιιαπιαζηαζηηθφ δειαδή ραξαθηήξα ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ. Απηφ ζα εληζρπζεί θχξηα κέζα απφ ηηο δξάζεηο ηεο ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΗΗΗ πνπ ζα πεξηιακβάλεη θαηά βάζε εθηεηακέλεο δξάζεηο δηάδνζεο θαη δηθηχσζεο. Αθφκε, ε επξχηεξε εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο πξνυπνζέηεη ηε δηακφξθσζε ηνπ θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, πνπ επίζεο αθνξά θαη ηελ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΗΗ, (Τπνέξγνπ 2: Δπηζθφπεζε ηεο Γηεζλνχο θαιήο πξαθηηθήο ζηελ πεξηνρή ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο Πξνσζεηηθέο δξάζεηο γηα ηε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ πεξηβάιινληνο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο), φπσο θαη ηεο ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΗΗΗ, ζην βαζκφ πνπ αλαιακβάλνληαη πξσηνβνπιίεο θάζεηνπ mainstreaming (επεξεαζκφο πνιηηηθψλ). 70

78 πλνπηηθά ε επξχηεξε εθαξκνγή ηνπ κνληέινπ ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο απνηειεί ηε βαζηθφηεξε ζηφρεπζε ηνπ έξγνπ, θάηη πνπ δηαπεξλά ην έξγν, ηφζν ζηελ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΗΗ φζν θαη ζηελ Μέζσ ησλ δξάζεσλ απνδειηηψλεη ηε δηεζλή ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΗΗΗ, κε ηνπο εμήο ηξφπνπο: 1. ζρεδηάδεη ην θαηάιιειν ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηελ ππνζηήξημε ηνπ ηνκέα 2. δεκηνπξγνχληαη επηηπρεκέλα παξαδείγκαηα εηαηξηψλ ηεο θνηλσληθήο νηθνλνκίαο. Πξνβάιινληαη νη εηαηξίεο πηιφηνη πνπ θνηλσληθήο νηθνλνκίαο ζηελ Διιάδα. δεκηνπξγνχληαη κέζσ ηνπ έξγνπ ελψ κέζσ ηεο Γηαθξαηηθφηεηαο αμηνπνηνχληαη νη εκπεηξίεο απφ αλάινγα εγρεηξήκαηα ζηελ ΔΔ, πξνθεηκέλνπ λα θεθαιαηνπνηεζνχλ πνιιαπιαζηαζηηθά νθέιε απφ ην Έξγν θαη λα δξνκνινγεζνχλ δνκέο ζηήξημεο, αμηνιφγεζεο θαη πξνζαξκνγήο.(παξαηεξεηήξην Κνηλσληθήο Οηθνλνκίαο ζηελ Διιάδα). 71

79 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 9ν ΔΘΝΗΚΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΑΝΑΦΟΡΑ (ΔΠΑ) ΚΑΗ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ 9.1 ΔΗΑΓΩΓΖ πλέρεηα ηνπ ηξίηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο (Γ ΚΠ ) απνηειεί ην Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο (ΔΠΑ ) γηα ηελ 4ε πξνγξακκαηηθή πεξίνδν, κε θνηλνηηθή ζπλδξνκή 20,4 δηζ. επξψ έσο ην Σν ΔΠΑ (Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο) απνηειεί ην έγγξαθν αλαθνξάο γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ Σακείσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ζε εζληθφ επίπεδν γηα ηελ πεξίνδν Δθπνλήζεθε ζην πιαίζην ηεο λέαο ζηξαηεγηθήο πξνζέγγηζεο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζχκθσλα κε ηελ νπνία ην ΔΠΑ «..εμαζθαιίδεη φηη ε ζπλδξνκή απφ ηα Σακεία ζπκβαδίδεη κε ηηο θνηλνηηθέο ζηξαηεγηθέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα ηε ζπλνρή θαη πξνζδηνξίδεη ην ζχλδεζκν κεηαμχ ησλ θνηλνηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ αθελφο θαη ηνπ εζληθνχ πξνγξάκκαηνο κεηαξξπζκίζεσλ αθεηέξνπ». Γηα ηε δηακφξθσζε ηνπ ΔΠΑ σο εγγξάθνπ πξνγξακκαηηζκνχ, αμηνπνηήζεθαλ εηζξνέο απφ έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ πξνηάζεσλ πνπ ππεβιήζεζαλ ζην Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο & Οηθνλνκηθψλ, θαηεπζχλζεσλ - πνιηηηθψλ επηινγψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν θαη πνζνηηθψλ δεδνκέλσλ θαη κειεηψλ. Οη απνθάζεηο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Γεθεκβξίνπ ηνπ 2005, κε ηηο νπνίεο δηαζθαιίζζεθαλ έσο ην 2013 νη πφξνη ηεο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο πλνρήο γηα ηε ρψξα, νη λένη Καλνληζκνί ησλ Σακείσλ ηεο ΔΔ, θαζψο θαη νη ηξαηεγηθέο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Πνιηηηθή πλνρήο, απνηέιεζαλ ην πιαίζην ζην νπνίν βαζίζηεθαλ, κεηαμχ ησλ άιισλ, νη εζληθέο αξρέο πξνθεηκέλνπ λα πξνζεγγίζνπλ ηηο βαζηθέο παξακέηξνπο ηνπ αλαπηπμηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη λα θαηαξηίζνπλ ην ΔΠΑ. Δπηπιένλ, ηα θπξηφηεξα έγγξαθα ηεο ΔΔ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ αλαζεσξεκέλε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο θαη ην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε , ειήθζεζαλ ππφςε θαηά ηε δηακφξθσζε ησλ βαζηθψλ ζηξαηεγηθψλ επηινγψλ - πξνηεξαηνηήησλ, θαζψο ζπληζηνχλ θεληξηθέο καθξνπξφζεζκεο επηινγέο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ζηηο νπνίεο θιήζεθε λα ζπκβάιεη θαη ε αλαπηπμηαθή πνιηηηθή ηνπ λένπ ΔΠΑ. Βάζεη ησλ αλσηέξσ, ε ζηνρνζεζία ηνπ ΔΠΑ δηαηππψζεθε ζε 4 επίπεδα: ζην επίπεδν ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ ηνπ ΔΠΑ, 72

80 ζην επίπεδν ησλ ζεκαηηθψλ (5) θαη ρσξηθψλ (3) πξνηεξαηνηήησλ, φπσο απαηηείηαη απφ ην Γεληθφ Καλνληζκφ ησλ Σακείσλ, ζην επίπεδν ησλ Γεληθψλ ηφρσλ (17), ζηνπο νπνίνπο αλαιχεηαη θάζε ζεκαηηθή πξνηεξαηφηεηα, ζην επίπεδν ησλ εηδηθψλ ζηφρσλ θαη ησλ θχξησλ κέζσλ επίηεπμεο. ην ζρεδηαζκφ ηνπ ΔΠΑ (Γ ΚΠ) δίλεηαη πνιχ κεγαιχηεξε έκθαζε, ζε ζρέζε κε ηα ηξία πξνεγνχκελα ΚΠ, ζηελ αμηνπνίεζε ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ, θαζψο θαη ζηελ ελίζρπζε ησλ πφξσλ πνπ πξφθεηηαη λα δηαηεζνχλ ζε φθεινο ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο, ηνπ Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, ηεο Έξεπλαο, ηεο Σερλνινγίαο θαη ηεο Φεθηαθήο χγθιηζεο. Δπίζεο δίλεηαη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηε Γηνηθεηηθή Μεηαξξχζκηζε, ζηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε θαη ζηελ Πνηφηεηα Εσήο, ζην Πεξηβάιινλ, ζηελ Τγεία, ζηνλ Πνιηηηζκφ θαη ζηηο Τπνδνκέο. Παξάιιεια, ε αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή δηακνξθψζεθε θαη κε γλψκνλα εζληθέο πνιηηηθέο πνπ δηαηππψλνληαη ζε ζηξαηεγηθά έγγξαθα φπσο ε Δζληθή Έθζεζε ηξαηεγηθήο γηα ηελ Κνηλσληθή Πξνζηαζία θαη ηελ Κνηλσληθή Έληαμε , ε Φεθηαθή ηξαηεγηθή , ην «ρέδην Αλάπηπμεο Μεηαθνξψλ θαη εηθνζαεηίαο», Δζληθή Ληκεληθή Πνιηηηθή, ην Δζληθφ ρέδην ηξαηεγηθήο Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο ηεο Διιάδαο θιπ. Με ην ΔΠΑ εληζρχεηαη ε Δπηρεηξεκαηηθφηεηα, ε Έξεπλα θαη Σερλνινγία θαη ε Φεθηαθή χγθιηζε κε ηηο παξαθάησ ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο: Δπηδνηνχκελα Πξνγξάκκαηα γηα ηελ ελίζρπζε ηεο Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο ζηνλ ρψξν ηεο κεηαπνίεζεο θαη ηνπ εκπνξίνπ, εληζρχνληαο επηρεηξήζεηο. Αλαβάζκηζε ηνπξηζηηθψλ θιηλψλ, κε ζηφρν ηελ άλνδν θαηεγνξίαο ησλ ηνπξηζηηθψλ κνλάδσλ ηεο ρψξαο θαη πξνψζεζεο ησλ λέσλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Δπηρνξήγεζε επηρεηξήζεσλ γηα ηε δεκηνπξγία ηκεκάησλ Έξεπλαο θαη Αλάπηπμεο, κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ ή/θαη ηελ πξνζαξκνγή πξνεγκέλσλ ηερλνινγηψλ ζηελ παξαγσγηθή ηνπο δηαδηθαζία. Οη βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ην πιαίζην δηαρείξηζεο, παξαθνινχζεζεο & ειέγρνπ ησλ ΔΠ ηεο πεξηφδνπ απνηέιεζαλ αληηθείκελν επξείαο δηαβνχιεπζεο θαη απνηππψζεθαλ ζε θείκελα ζέζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ θνξέσλ. πκπιεξψζεθαλ απφ ηα πνξίζκαηα ζπζηεκαηηθήο αλάιπζεο ησλ απαηηήζεσλ ησλ λέσλ Καλνληζκψλ ηεο ΔΔ (Γξακκαηεία ζρεδηαζκνχ ηνπ ΔΠΑ, ΜΟΓ ΑΔ, ΓΑ ΚΠ/ΔΤ) θαη ζρεηηθήο κειέηεο πνπ εθπνλήζεθε γηα ην ΤΠΟΗΟ κε ζέκα ηε «Βειηίσζε ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θαη ειέγρνπ ησλ ΔΠ ηνπ ΚΠ , ησλ Κνηλνηηθψλ Πξσηνβνπιηψλ θαη ηνπ Σακείνπ πλνρήο θαη ζηελ πξνζαξκνγή απηψλ γηα ηελ πεξίνδν ». 73

81 9.2 Ζ ΓΗΑΡΘΡΩΖ ΣΟΤ ΔΠΑ Δ ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΑ Ζ αξρηηεθηνληθή ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ (ΔΠ) ηνπ ΔΠΑ δηακνξθψζεθε έηζη ψζηε λα πινπνηεζνχλ κε ην βέιηηζην ηξφπν νη ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηεο ρψξαο, ελψ ιήθζεθαλ ππφςε ηα λέα δεδνκέλα ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ (63% ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο ζε θαζεζηψο κεηαβαηηθήο ζηήξημεο). Σν λέν ζρήκα ραξαθηεξίδεηαη απφ κηθξφηεξν πιήζνο Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν , πνπ νδεγεί ζε πην επέιηθην ζρήκα δηαρείξηζεο: ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο γηα ηελ πεξίνδν ζα πινπνηεζεί κέζα απφ νθηψ (8) Σνκεαθά ΔΠ, πέληε (5) Πεξηθεξεηαθά ΔΠ θαη δψδεθα (12) Πξνγξάκκαηα Δπξσπατθήο Δδαθηθήο πλεξγαζίαο. Σελ πεξίνδν ην ζχλνιν ησλ ππνδνκψλ πξνζπειαζηκφηεηαο ζα πινπνηεζεί πιένλ ζην πιαίζην ελφο ηνκεαθνχ ΔΠ, ελψ γηα ηνπο ηνκείο ηεο πγείαο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ δελ ζα ππάξρεη πιένλ δηαθξηηφ ΔΠ θαη νη ζρεηηθέο δξάζεηο ζα πινπνηεζνχλ απφ Πεξηθεξεηαθά θαη Σνκεαθά ΔΠ. ην πιαίζην ηνπ ΔΠΑ πξφθεηηαη λα πινπνηεζνχλ νθηψ Σνκεαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα, πνπ αληηζηνηρνχλ ζην 61,1% ησλ πφξσλ θαη πέληε Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα, ζηα νπνία θαηαλέκεηαη ην 38,9% ηεο δεκφζηαο ρξεκαηνδφηεζεο. 9.3 ΔΠΗΥΔΗΡΖΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΣΑΓΩΝΗΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ (Σεηξαεηέο Πξφγξακκα Γξάζεο ηεο κε ηίηιν «Δζληθέο Πξνηεξαηφηεηεο Πνιηηηθήο θαη Άμνλεο Γξάζεο γηα ηελ Ηζφηεηα ησλ Φχισλ») Δλφςεη, ηνπ λένπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Αληαγσληζηηθφηεηα θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηα» πνπ ππνβιήζεθε πξνο έγθξηζε ζηηο 6 Μαξηίνπ ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ε ζπκβνιή ησλ γπλαηθψλ είλαη αθφκα πεξηζζφηεξν ζεκαληηθή. Σν πιαίζην ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ πθίζηαηαη γξήγνξεο θαη ζεκειηψδεηο αιιαγέο θαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο νη κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο έρνπλ αλαπηχμεη πξνζαξκνζηηθφηεηα θαη έρνπλ απνδεηρζεί ζε θπηψξην θαηλνηνκηψλ θαη δεκηνπξγνχο απαζρφιεζεο. Οη κηθξέο επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα έρνπλ κεγαιχηεξε πνηθηιία θαη επειημία ζηε δξάζε πνπ νθείιεηαη, θαηά κεγάιν κέξνο, ζηελ ηαρχξπζκε αιιαγή, ζρεδφλ ζε φιεο ηηο πιεπξέο ηεο νηθνλνκηθήο δσήο θαη ζηηο επθαηξίεο πνπ δεκηνπξγεί απηή ε αιιαγή. Πνιιέο ιεηηνπξγίεο πνπ πξηλ πξαγκαηνπνηνχληαλ ζην εζσηεξηθφ ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ αλαηίζεηαη ηψξα έμσ απφ ηηο επηρεηξήζεηο απηέο, 74

82 πξνζθέξνληαο λέεο επθαηξίεο γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο. Οη κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, εμαζθαιίδνπλ έλα ζεκαληηθφ κέξνο ηεο παξαγσγήο, πξνζθέξνπλ εξγαζία ζην κεγαιχηεξν ηκήκα ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ, επηηξέπνπλ ηελ αμηνπνίεζε ησλ εζληθψλ πφξσλ θαη ηνπ εζληθνχ πινχηνπ θαη απνηεινχλ έλα απφ ηα ζηνηρεία θιεηδηά ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. εκαληηθή βάζε γηα κηα αληαγσληζηηθή Διιάδα, ζπληζηά ε απμεκέλε ξνπή πξνο ηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ν πςειφο ξπζκφο δεκηνπξγίαο κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ ζηε Υψξα καο. ε κηα ρψξα φπνπ ην 30% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ είηε απηναπαζρνιείηαη, είηε θαηέρεη κηθξή επηρείξεζε, ην πξφβιεκα δελ έγθεηηαη ζηελ απνπζία επηρεηξεκαηηθφηεηαο, φζν ζηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ζηα ερέγγπα βησζηκφηεηάο ηεο. εκαληηθφ παξάγνληα αλάπηπμεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ζπληζηά ε χπαξμε θαη ζσζηή ιεηηνπξγία ελφο ζπλφινπ δνκψλ (άπιεο) ππνζηήξημεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Αλαγλσξίδνληαο ηηο ειιείςεηο ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ ζηνλ ηνκέα ηεο ππνζηήξημεο, ήδε ην ΔΠΑΝ έρεη δεκηνπξγήζεη έλα νηνλεί δίθηπν δνκψλ ζηήξημεο, κε ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηα Κέληξα Δπηρεηξεκαηηθήο & Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο (ΚΔΣΑ), ηα Κέληξα Τπνδνρήο Δπελδπηψλ (ΚΤΔ) θαη ην Παξαηεξεηήξην ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, κε έξγν ηελ ελεκέξσζε θαη πιεξνθφξεζε, ηελ θαιιηέξγεηα επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο, ηελ παξαθνινχζεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ. Σν ΔΠΑΝ: Πξνζέθεξε θίλεηξα γηα ηελ έλαξμε άζθεζεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. πλέβαιε ζηε δεκηνπξγία λέσλ, ζχγρξνλσλ θαη βηψζηκσλ επηρεηξήζεσλ, ζηνπο ηνκείο ηεο κεηαπνίεζεο, ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη ηνπ ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ. Πξνψζεζε ηα ηαιέληα ησλ λέσλ θαη ησλ γπλαηθψλ, ηα νπνία δελ είραλ αλαδεηρζεί ζε πνιινχο ηνκείο ηεο επηρεηξεκαηηθήο αξέλαο. Τπνζηήξημε ηελ αλάπηπμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, κε ηελ αμηνπνίεζε λέσλ ηερλνινγηψλ θαη θαηλνηνκηψλ θαζψο θαη ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο γλψζεο, γηα ηελ παξαγσγή θαη εκπνξία έμππλσλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Γηα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα, ην πνζνζηφ επηηπρνχο έληαμεο γηα ηνπο ηέζζεξηο θχθινπο άγγημε ην 63%,κε ζπκκεηνρή πξνηάζεσλ, απφ ηηο νπνίεο εγθξίζεθαλ νη Γηα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα, ζηνπο ηξεηο πξψηνπο θχθινπο, ήηαλ ηα εληαγκέλα έξγα, ελψ κφλν ζηνλ ηέηαξην θχθιν ν αξηζκφο ησλ 75

83 εληαγκέλσλ πξνηάζεσλ αλήιζε ζηηο Έσο ηψξα, θαη ζηηο δχν Γξάζεηο ηεο λεαληθήο θαη γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ε ζπλνιηθή δαπάλε αλέξρεηαη ζηα 277 εθαηνκκχξηα επξψ. 9.4 ΜΔΣΡΟ 5.3: ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΓΤΝΑΗΚΔΗΑ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΡΟΩΘΖΖ ΣΖ ΗΟΣΖΣΑ ΔΤΚΑΗΡΗΩΝ ΣΩΝ ΓΤΟ ΦΤΛΩΝ Οη πξνηάζεηο πνπ ζα ππνβιεζνχλ ζα πξέπεη λα ζπκβάιινπλ ζηνπο ζηφρνπο ηνπ Μέηξνπ 5.3 «Αλάπηπμε ηεο Γπλαηθείαο Απαζρφιεζεο θαη Δπηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη Πξνψζεζε ηεο Ηζφηεηαο Δπθαηξηψλ ησλ Γχν Φχισλ», νη νπνίνη είλαη: 1. ε δηαζθάιηζε ηεο ηζφηεηαο επθαηξηψλ ησλ δχν θχισλ, 2. ε πξνψζεζε ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ππνζηήξημε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηα θέληξα ιήςεο ησλ απνθάζεσλ ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο εξγαζίαο θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, 3. ε δηεπθφιπλζε ηεο επαλέληαμεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, 4. ε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηνλ θνηλσληθφ ηνκέα θαη ε εμαζθάιηζε ίζσλ επθαηξηψλ πξφζβαζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε επαηζζεηνπνίεζε ζε ζέκαηα θνηλσληθνχ θχινπ θαη 5. ε ζπκθηιίσζε νηθνγελεηαθνχ θαη επαγγεικαηηθνχ βίνπ. 76

84 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 10ν ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 10.1 ΓΔΝΗΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Σειηθά ζπκπεξαίλεηαη φηη : νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο επηιέγνπλ κάιινλ θνξεζκέλα επαγγέικαηα θαη απηφ δπζρεξαίλεη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο απνθαηάζηαζε ή θαη ηηο επηρεηξεκαηηθέο ηνπο δηεμφδνπο. Σαπηφρξνλα, κεγάιε κεξίδα ηνπο ζπλερίδεη λα ζηξέθεηαη ζηε ζηγνπξηά ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα, αιιά απηφ δελ επηηπγράλεηαη πάληνηε θαη έρεη επίζεο σο ζπλέπεηα, λα ηηο απνκαθξχλεη απφ ηελ πξννπηηθή επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Οη ζπλήζεηο επηινγέο ησλ Διιελίδσλ είλαη ν ρψξνο ηεο εθπαίδεπζεο, ηεο λνζειεπηηθήο, ηεο αηζζεηηθήο, ηεο γεσξγίαο, ηνπ ηνπξηζκνχ θαη γεληθά επαγγεικάησλ παξνρήο ππεξεζηψλ. Απέρνπλ νπζηαζηηθά απφ ηηο λέεο ηερλνινγίεο, απφ επαγγέικαηα ηερληθά, ηα νπνία έρνπλ πςειή δήηεζε θαη είλαη ηθαλνπνηεηηθά ακεηβφκελα, φπσο νη πδξαπιηθνί, νη ςπθηηθνί, νη κεραληθνί, νη ειεθηξνιφγνη, νη νδεγνί, θ.α. Σα παξαδνζηαθά ζηεξεφηππα, φπνπ νη γπλαίθεο παξέκελαλ ζην ζπίηη γηα νηθηαθέο εξγαζίεο, αλαηξέπνληαη ζηαδηαθά. Καη απηφ έρεη σο απνηέιεζκα έλαο νξηζκέλνο αξηζκφο γπλαηθψλ, ηδηαίηεξα απφ ηα αλψηεξα εηζνδεκαηηθά ή κνξθσηηθά ζηξψκαηα, λα εηζβάιιεη θαη ζηνλ κέρξη πξφζθαηα αλδξηθφ θάζηξν ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο αληηκεησπίδνπλ κεγαιχηεξεο δπζθνιίεο απφ ηνπο άληξεο γηα λα μεθηλήζνπλ κία λέα επηρείξεζε. Ζ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα έρεη νξηζκέλεο ηδηαηηεξφηεηεο ζε ζρέζε κε ηελ αλδξηθή δξάζε, ιφγσ ηνπ θχινπ, πνπ απνηεινχλ εκπφδηα θαη αλαζηαιηηθνχο παξάγνληεο ζηελ αλάπηπμή ηεο. Οη άλδξεο κνλνπσινχλ ηηο ζέζεηο επζχλεο θαη πςειήο εηδίθεπζεο θαη είλαη απηνί πνπ εγνχληαη ζηα Κέληξα ιήςεο απνθάζεσλ. ζν θαηεβαίλεη ν πήρεο ησλ εξγαζηαθψλ απαηηήζεσλ, ηφζν αλεβαίλεη ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ θαη ηηο ζπλαληάκε ζε ζέζεηο επέιηθηεο θαη κεξηθήο απαζρφιεζεο θαη ζε ζέζεηο παξανηθνλνκίαο κε κέζε ακνηβή ζην 75-80% ηεο ακνηβήο ησλ αλδξψλ. ηγά-ζηγά φκσο θαίλεηαη φηη ηα πξάγκαηα αξρίδνπλ λα αιιάδνπλ. ιν θαη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο θαηαιακβάλνπλ πςειφβαζκεο ζέζεηο εξγαζίαο, θαη ηηο ζπλαληάκε ζε επαγγέικαηα γνήηξνπ θαη θχξνπο, ρσξίο ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπο λα αλαηξέπεη ηα δεδνκέλα. Οη Διιελίδεο εκθαλίδνληαη λα ζπκκεηέρνπλ ζε πεξηζζφηεξν πνιπκειή επηρεηξεκαηηθά ζρήκαηα ζπγθξηηηθά κε ηνπο άλδξεο, θάηη πνπ ελδερνκέλσο ππνδειψλεη φηη ε επηρεηξεκαηηθή ηνπο δξαζηεξηφηεηα είλαη ιηγφηεξν αλεμάξηεηε απφ εθείλε ησλ αλδξψλ. Δπηπιένλ νη Διιελίδεο εκθαλίδνπλ ρακειέο επηδφζεηο ζε θάπνηνπο πξνζσπηθνχο παξάγνληεο π.ρ. ε πξνζσπηθή γλσξηκία κε επηρεηξεκαηίεο, ή ε αληίιεςε επηρεηξεκαηηθψλ επθαηξηψλ ζην πεξηβάιινλ ηνπονη νπνίεο δελ δηθαηνινγνχληαη κε βάζε ηε ζρεηηθά πςειή ζπκκεηνρή γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. 77

85 Ζ γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα ζηελ Διιάδα, βξίζθεηαη ζε ρακειφηεξα επίπεδα ζε ζρέζε κε ηνπο κέζνπο φξνπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ησλ ΖΠΑ, αιιά ζεκεηψλεη ηθαλνπνηεηηθή αλάπηπμε. Οη γπλαηθείεο επηρεηξήζεηο είλαη ζπλήζσο κηθξνχ κεγέζνπο. Αλαζηαιηηθνί παξάγνληεο γηα ηε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθφηεηα είλαη νη νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο θαη ηδηαίηεξα ε κεηξφηεηα, ηα παξαδνζηαθά ζηεξεφηππα, ε έιιεηςε θεθαιαίσλ, ε αλεπάξθεηα εηδίθεπζεο ζε ζχγρξνλεο εηδηθφηεηεο, ν θφβνο γηα ηελ απνηπρία. ηελ Διιάδα ε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθή δξάζε εθηηκάηαη ζην 20% θαη ππνιείπεηαη ηνπ κέζνπ πνζνζηνχ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ είλαη ζην 30%. Απηφ δείρλεη ην κεγάιν δπλακηθφ ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο πνπ κέλεη αθφκα αλεθκεηάιιεπην, αιιά θαη ηελ αλάγθε εθαξκνγήο πξφζζεησλ νπζηαζηηθψλ κέηξσλ πνιηηηθήο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο δεκηνπξγηθήο δχλακεο ησλ γπλαηθψλ γηα επηρεηξεκαηηθή δξάζε. Ζ γπλαίθα ζήκεξα ζηελ Διιάδα, έρεη θάλεη πξφνδν ζην δξφκν ηεο αλαβάζκηζεο ηνπ ξφινπ ηεο θαη ηελ θαηάθηεζε ηεο ζέζεο ηεο ζηελ θνηλσληθή δνκή. Ζ αιιαγή λννηξνπίαο απέλαληη ζην δεχηεξν θχιιν, ην λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ εμειίζζεηαη ζπλερψο ππέξ ηεο ζεζκνζέηεζεο ηεο ηζφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ησλ γπλαηθψλ ζε θάζε ηνκέα, ελζαξξχλνπλ ηελ αλάπηπμε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Ζ εηζρψξεζε ηεο γπλαίθαο ζηνπο επηρεηξεκαηηθνχο θχθινπο ίζσο έρεη γίλεη αξγά αιιά κε αξθεηή επηηπρία θαη αλαγλψξηζε. Ζ παξνπζία ησλ γπλαηθψλ ζηηο επηρεηξήζεηο είλαη ζήκεξα αξθεηά ζεκαληηθή, αιιά φρη πνιχ γλσζηή. ηηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο θαη ζηελ Διιάδα νη γπλαίθεο έρνπλ αξρίζεη λα θαηαθηνχλ ηα αλψηεξα θιηκάθηα ησλ επηρεηξήζεσλ σο πςειφβαζκα δηεπζπληηθά ζηειέρε θαη σο αλεμάξηεηνη επαγγεικαηίεο. ηηο πεξηζζφηεξεο γλσζηέο πεξηπηψζεηο ζήκεξα ζηελ Διιάδα, ε γπλαηθεία επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ηαπηίδεηαη κε ηνλ θιάδν ησλ πσιήζεσλ, δξαζηεξηφηεηα πνπ ζεσξείηαη φηη ρξεηάδεηαη δεμηφηεηεο επηθνηλσλίαο ηηο νπνίεο θαη πάιη ζεσξείηαη φηη δηαζέηνπλ απφ ηε θχζε ηνπο νη γπλαίθεο - γηα ηελ άκεζε επαθή κε ην θαηαλαισηηθφ θνηλφ. Πξνεθηεηλφκελε απηή ε δηαπίζησζε νδεγεί ζηελ ππφζεζε φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, νη Διιελίδεο επηρεηξεκαηίεο δελ έρνπλ απνβάιιεη ηελ παξαδνζηαθή αληίιεςε φηη ππάξρνπλ πξνθαζνξηζκέλα «γπλαηθεία» θαη «αλδξηθά» επαγγέικαηα. Δπνκέλσο, βαζηθφο ζηφρνο φισλ πξέπεη λα είλαη ε ελίζρπζε κε θάζε ηξφπν ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο θαη ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη ε κεζνδηθή θαηαπνιέκεζε θάζε αληζφηεηαο. Δίλαη αλαγθαίν λα αλαδεηρζνχλ πιένλ λέεο αλαπηπμηαθέο πξσηνβνπιίεο, πξσηίζησο κάιηζηα ζηελ ειιεληθή πεξηθέξεηα, εθεί πνπ νη γπλαίθεο απεηινχληαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ πεξηζσξηνπνίεζε. ήκεξα ππάξρνπλ επθαηξίεο, δπλαηφηεηεο θαη έκπξαθηε ζπκπαξάζηαζε, θη απηά εθηείλνληαη ζε θάζε επίπεδν. 78

86 Ζ ζηήξημε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο δελ αθνξά κφλν ηελ παξνρή γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ σο πξνο ηελ έλαξμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. ηελ πεξίπησζε ηεο ρψξαο καο, εμίζνπ κεγάιε ζεκαζία, αλ φρη θαη αθφκα κεγαιχηεξε, έρεη ε ζηήξημε κέζσ ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ πνπ έρνπλ ήδε μεθηλήζεη επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν γεγνλφο φηη ζηελ Διιάδα θαηαγξάθνληαη πςειά πνζνζηά επηρεηξεκαηηθφηεηαο αλάγθεο ζηηο γπλαίθεο, αιιά επίζεο ην γεγνλφο φηη ε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα γεληθά είλαη πςειή ζεκαίλεη φηη ππάξρεη κηα ζεκαληηθή νκάδα ηνπ γπλαηθείνπ πιεζπζκνχ κε θάπνηα εμνηθείσζε κε ηνλ επηρεηξεκαηηθφ ζηίβν. Απηφ είλαη ζεκαληηθφ γηαηί ζεκαίλεη φηη αμίδεη λα επηρεηξεζεί ε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε ησλ Διιελίδσλ πνπ ήδε ππάξρεη λα ιάβεη πεξηζζφηεξν πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά. ην επίπεδν ηνπ ζρεδηαζκνχ πνιηηηθψλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ηδηαίηεξε ζεκαζία πξέπεη λα δνζεί ζε πξσηνβνπιίεο πξνψζεζεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο πξννπηηθήο ζηηο θνηηήηξηεο ηεο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Γηαηί είλαη θαλεξφ φηη, κε δεδνκέλε ηελ ζρεηηθά πςειή πξνδηάζεζε γηα επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε ε εηζαγσγή κέηξσλ ελίζρπζεο απηήο ηεο πξννπηηθήο ζα κπνξνχζε λα έρεη πνιιαπιαζηαζηηθέο επηπηψζεηο, αθφκα θαη πνηνηηθέο. Αιιά ε ζηήξημε ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο δελ κπνξεί λα αθνξά κφλν ηελ παξνρή γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ σο πξνο ηελ έλαξμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. ηελ πεξίπησζε ηεο ρψξαο καο, εμίζνπ κεγάιε ζεκαζία, αλ φρη θαη αθφκα κεγαιχηεξε, έρεη ε ζηήξημε κέζσ ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ ησλ γπλαηθψλ επηρεηξεκαηηψλ πνπ έρνπλ ήδε μεθηλήζεη επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Σν γεγνλφο φηη ζηελ Διιάδα θαηαγξάθνληαη πςειά πνζνζηά επηρεηξεκαηηθφηεηαο αλάγθεο ζηηο γπλαίθεο, αιιά επίζεο ην γεγνλφο φηη ε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα γεληθά είλαη πςειή ζεκαίλεη φηη ππάξρεη κηα ζεκαληηθή νκάδα ηνπ γπλαηθείνπ πιεζπζκνχ κε θάπνηα εμνηθείσζε κε ηνλ επηρεηξεκαηηθφ ζηίβν. Απηφ είλαη ζεκαληηθφ γηαηί ζεκαίλεη φηη αμίδεη λα επηρεηξεζεί ε επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε ησλ Διιελίδσλ πνπ ήδε ππάξρεη κε ηελ πξννπηηθή λα ιάβεη πεξηζζφηεξν πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά. O θαζνξηζκφο κνξθψλ ζηήξημεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο αλαγλσξίδεηαη επζέσο ζην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αληαγσληζηηθφηεηα Δπηρεηξεκαηηθφηεηα (ΔΠΑΔ). Κξίζηκεο ζεκαζίαο ζε απηφ ην πιαίζην είλαη ε ζηειέρσζε ησλ δνκψλ ζηήξημεο ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο κε πξνζσπηθφ ηθαλφ λα θαηαλνεί θαη λα είλαη ζε ζέζε λα αληηκεησπίδεη ηα ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ησλ Διιελίδσλ επηρεηξεκαηηψλ. Σν πξνζσπηθφ απηφ θαιείηαη λα παίμεη ηνλ ξφιν ηνπ «κέληνξα» γηα ηελ εμέιημε ησλ επηρεηξεκαηηθψλ εγρεηξεκάησλ ησλ Διιελίδσλ. Δίλαη ινηπφλ αλαγθαίν λα έρεη ηελ θαηάξηηζε πνπ ζα ηνπ δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα παίμεη απηφ ην ξφιν. 79

87 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 1.Ο ΑΠΟΛΟΓΘΜΟ ΜΘΑ ΚΟΘΝΗ ΠΟΡΕΘΑ Διιάδα θαη Δπξσπατθή Έλσζε Διέλε Υπηνπνχινπ Πάππα, Αζήλα 2007 εθδφζεηο ΑΘ. ΣΑΜΟΤΛΖ 2.ΠΡΑΚΣΘΚΟ ΕΠΘΥΕΘΡΗΘΑΚΟ ΟΔΗΓΟ ΣΗ ΕΟΚ πξηλ θαη κεηά ην 1992 Γξ. ΑΝΓΡΔΑ Η. ΘΑΝΑΟΤΛΗΑ, Αζήλα ΔΘΟΘΚΗΗ ΜΘΚΡΟΜΕΑΘΩΝ ΕΠΘΥΕΘΡΗΕΩΝ Longenecker, Moore, Petty Μεηάθξαζε Ν. αξξήο, Αζήλα 1995 εθδφζεηο «ΔΛΛΖΝ» 4.ΜΑΝΑΣΖΜΕΝΣ ΜΘΚΡΟΜΕΑΘΩΝ ΕΠΘΥΕΘΡΗΕΩΝ Longenecker, Moore, Petty Δπηκέιεηα Ν. αξξήο, Αζήλα 1995 εθδφζεηο «ΔΛΛΖΝ» (δεχηεξε ειιεληθή έθδνζε) 5.ΕΠΘΥΕΘΡΗΜΑΣΘΚΟΣΗΣΑ David Deakins, Mark Freel Μεηάθξαζε Νίθνο Ρνχζζνο, 1 ε έθδνζε: Ηαλνπάξηνο 2007 εθδφζεηο «ΚΡΗΣΗΚΖ» 6.ΠΗΣΕΡ ΝΣΡΑΚΕΡ: ΚΑΘΝΟΣΟΜΘΑ ΚΑΘ ΕΠΘΥΕΘΡΗΜΑΣΘΚΟΣΗΣΑ Θεσξία θαη εθαξκνγέο, 1990 Μεηάθξαζε: Γηάλλεο Γαιάηεο, ΒΗΒΛΗΟΘΖΚΖ ΜΑΝΑΣΕΜΔΝΣ Αγξνηηθέο πλεηαηξηζηηθέο Δθδφζεηο γηα ηε ζεηξά Βηβιηνζήθε Μάλαηδκελη ΠΔΡΗΟΓΗΚΑ Πεξηνδηθφ «Δπηρεηξείλ» έθδνζε ηνπ Δπηκειεηεξίνπ Γξάκαο ηεχρε Νν.4, Νν.17, Νν.18, Νν.20 θαη Νν.21 ΔΦΖΜΔΡΗΓΔ Δθεκεξίδα «Δλεκεξσηηθφ Γειηίν» ηεο ΟΚΔ (νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή επηηξνπή) Σεχρνο 6 Απξίιηνο-Ηνχληνο 1999, ζει. 8 Σεχρνο 14 Ηνχιηνο-Γεθέκβξηνο 2001, ζει Σεχρνο 16 Ηνχιηνο-Γεθέκβξηνο 2002, ζει. 7 8 Σεχρνο 20 Φεβξνπάξηνο 2006, ζει

88 ΠΖΓΔ ΣΟ ΓΗΑΓΗΚΣΤΟ esfhellas.gr/index.asp?lang=0&node=45#t mdoc=52003dc0027&model=guichett&lg=el / %20Mathiton/_Toc T/CONTENTOBJECTid=8e68b13a=

89 _gunaikwn.doc //EP//NONSGML+TA+P6-TA DOC+WORD+V0//EL E%B9%CE%BA%CE%AE%20%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85 %CF%83%CE%AF%CE%B1.doc ,6,ΓΔΝΗΚΑ ΤΓΚΡΗΣΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΣΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΟΣΖΣΑ ΑΝΓΡΧΝ ΚΑΗ ΓΤΝΑΗΚΧΝ %20Report.pdf 82

90 ΓΛΩΑΡΗ FRANCHISING Δίλαη ε εκπνξηθή κέζνδνο κε ηελ νπνία κηα επηρείξεζε, ν δηθαηνπάξνρνο (franchisor), παξαρσξεί ζηελ άιιε, ηνλ δηθαηνδφρν (franchisee), έλαληη ακέζνπ ή εκκέζνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ην δηθαίσκα εθκεηάιιεπζεο ηνπ franchise κε ζθνπφ ηελ εκπνξία ζπγθεθξηκέλσλ ηχπσλ πξντφλησλ ή/θαη ππεξεζηψλ. ΗΟΒΔ ΚΔΔΔ ΔΟΜΜΔΥ ΔΚΣ ΚΔΣΑ ΚΔΘΗ ΗΓΡΤΜΑ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΧΝ ΚΑΗ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΚΧΝ ΔΡΔΤΝΧΝ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΔΝΧΖ ΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΧΝ ΔΛΛΑΓΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΜΗΚΡΧΝ - ΜΔΑΗΧΝ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΚΑΗ ΥΔΗΡΟΣΔΥΝΗΑ ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΣΑΜΔΗΟ ΚΔΝΣΡΟ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΖ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΔΝΣΡΟ ΔΡΔΤΝΧΝ ΓΗΑ ΘΔΜΑΣΑ ΗΟΣΖΣΑ 83

91 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ γπλαίθεο πνπ μεθίλεζαλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη δεκηνχξγεζαλ ηε δηθή ηνπο επηρείξεζε ή έρνπλ αλαιάβεη νηθνγελεηαθέο επηρεηξήζεηο. Ζ έξεπλα δηεμήρζε ζε γπλαίθεο πνπ έθαλαλ έλαξμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο (50 άηνκα) θαη μεθίλεζαλ ηελ επηρείξεζή ηνπο αξθεηά έηε ή θαη θάπνηνπο κήλεο πξηλ απφ ηε ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. ηφρνο ηεο έξεπλαο ήηαλ λα δηαγλσζζεί ην επίπεδν επηρεηξεκαηηθνχ πλεχκαηνο, ηα εκπφδηα πνπ ζπλάληεζαλ ζηελ έλαξμε ηεο επηρεηξεκαηηθήο ηνπο δηαδξνκήο, ηελ επηζπκεηή επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε θαη θπξίσο εάλ ε επηρεηξεκαηηθή ηνπο θίλεζε ήηαλ απφξξνηα κηαο επηρεηξεκαηηθήο επθαηξίαο πνπ εληφπηζαλ ή νδεγήζεθαλ εθεί απφ αλάγθε. Ζ έξεπλα δηεμήρζε κε ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ θιεηζηψλ εξσηήζεσλ ζην νπνίν θιήζεθαλ λα απαληήζνπλ νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. Σν εξσηεκαηνιφγην απνηεινχληαλ απφ δεθανθηψ εξσηήζεηο εθ ησλ νπνίσλ νη δχν είλαη αλνηθηνχ ηχπνπ (ην εξσηεκαηνιφγην παξαηίζεηαη ζην παξάξηεκα). Οη απαληήζεηο θσδηθνπνηήζεθαλ θαη εμήρζεζαλ ηα ηειηθά απνηειέζκαηα. ΣΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΩΝ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ Δίδνο ηεο επηρείξεζεο Απφ ηα απνηειέζκαηα πξνθχπηεη φηη νη επηρεηξήζεηο νη νπνίεο αλήθνπλ ζηνλ θιάδν ηεο εκπνξίαο πξντφλησλ είλαη είθνζη δχν, εθείλεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ θιάδν ησλ ηξνθίκσλ θαη ηεο ζίηηζεο δεθαεθηά θαη έληεθα επηρεηξήζεηο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ. πγθεθξηκέλα νη επηρεηξήζεηο πνπ αλήθνπλ ζηνλ θιάδν ηεο εκπνξίαο πξντφλησλ αληηζηνηρνχλ ζην 44%, εθείλεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ θιάδν ησλ ηξνθίκσλ θαη ηεο ζίηηζεο ζην 34% θαη νη επηρεηξήζεηο παξνρήο ππεξεζηψλ βξίζθνληαη ζην 22%. 1. Δπίπεδν εθπαίδεπζεο Απφ ηα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο πξνθχπηεη φηη ην 30% ησλ γπλαηθψλ έρνπλ απνθνηηήζεη απφ θάπνην ΣΔΗ, ην 20% έρεη παξαθνινπζήζεη εθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα ζρεηηθά κε ην αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο ηνπο θαη ην 46% ησλ γπλαηθψλ έρνπλ αθνινπζήζεη άιινπ είδνπο εθπαίδεπζε (ιχθεην, ΟΑΔΓ θ.α.). Δληππσζηαθφ είλαη φηη κφιηο ην 4% ησλ γπλαηθψλ - απφ φζεο ξσηήζεθαλ - έρεη απνθνηηήζεη απφ θάπνην ΑΔΗ. 84

92 2. Αληηθείκελν δξαζηεξηόηεηαο ιεο νη επηρεηξήζεηο ηνπ δείγκαηνο δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα γεγνλφο πνπ δείρλεη ηε ζεκαληηθφηεηά ηνπ ζηελ πεξηνρή καο, αιιά θαη ηελ επθνιία δηείζδπζεο ζε απηφλ απφ ππνςήθηνπο επηρεηξεκαηίεο. 3. Λόγνη άζθεζεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηόηεηαο (πνιιαπιήο επηινγήο) Δίλαη ελζαξξπληηθφ ην γεγνλφο φηη ην 24% ησλ γπλαηθψλ δειψλεη φηη βξήθε κηα επηρεηξεκαηηθή επθαηξία θαζηζηψληαο απηέο ηηο επηρεηξήζεηο πηζαλά βηψζηκεο ζην αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ θαη ην 12% «άλνημε» δηθή ηνπ επηρείξεζε επεηδή είρε αξθεηφ ειεχζεξν ρξφλν θαη ήζειε λα ηνλ αμηνπνηήζεη. Σν 20 % δήισζε φηη ν ιφγνο πνπ «άλνημαλ» ηελ επηρείξεζε ήηαλ επεηδή ππήξρε ε επηδφηεζε ελψ ην 14% επεηδή ήζειαλ λα μεθχγνπλ απφ ην ζπίηη γηα λα δνθηκάζνπλ ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο. κσο εμαηξεηηθά πςειφ είλαη ην πνζνζηφ ησλ γπλαηθψλ πνπ δελ κπνξνχζε λα βξεη εξγαζία (23%) θαη απηφ ηηο νδήγεζε ζηελ έλαξμε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Αμίδεη λα ζεκεηψζνπκε φηη θάπνηεο γπλαίθεο ήζειαλ λα δνπιέςνπλ σο ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο είηε γηαηί πίζηεπαλ φηη ην εηζφδεκα ηνπο ζα είλαη θαιχηεξν είηε γηα λα δνθηκάζνπλ ηηο δπλάκεηο ηνπο. 85

93 4. Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ πεξηζζόηεξν ηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο γηα ην «άλνηγκα» δηθώλ ηνπο επηρεηξήζεσλ Γηα ηνπο πξνζσπηθνχο παξάγνληεο δελ ππάξρεη κεγάιε δηαθνξά κεηαμχ ησλ πνζνζηψλ θαη απηφ δείρλεη πσο νη γπλαίθεο επεξεάδνληαη ην ίδην θαη έρνπλ ππ φςηλ ηνπο φινπο ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο γηα ηελ άζθεζε ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ή θαη ηελ έλαξμή ηεο. 5. Δπηινγή κεηαμύ εξγαδόκελεο θαη επηρεηξεκαηία Ζ εξψηεζε αθνξνχζε ηελ επηζπκεηή επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε γηα ηελ θάζε εξσηψκελε θαη νη γπλαίθεο δήισζαλ φηη ζα ήζειαλ λα είλαη επηρεηξεκαηίεο ην 80% ελψ εξγαδφκελεο ζα ήζειαλ λα είλαη ην 20% (επηζπκεηή επαγγεικαηηθή θαηάζηαζε). Παξαθάησ ζα εξεπλεζνχλ νη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο πξνηηκνχλ νη γπλαίθεο λα είλαη εξγαδφκελεο ή επηρεηξεκαηίεο. 86

94 6. Λόγνη πξνηίκεζεο ηνπ λα είλαη κηα γπλαίθα εξγαδόκελε (πνιιαπιήο επηινγήο) ζνλ αθνξά ηνπο ιφγνπο πνπ πξνηηκνχλ νη γπλαίθεο λα είλαη εξγαδφκελεο ην 64% δήισζε φηη ζα ήζειε ζηαζεξφηεηα ζηνλ κηζζφ ελψ ην 22% ζα δηάιεγαλ λα είλαη εξγαδφκελεο ιφγσ ηεο έιιεηςεο ηνπ ρξφλνπ, επεηδή ην λα είζαη επηρεηξεκαηίαο ρξεηάδεηαη πνιιέο ψξεο εξγαζίαο. Σν 7% δήισζε φηη δπζθνιεχεηαη ζηελ ιήςε απνθάζεσλ, πξάγκα πνιχ ζεκαληηθφ γηα ηνπο επηρεηξεκαηίεο. 7. Λόγνη πξνηίκεζεο ηνπ λα είλαη κηα γπλαίθα επηρεηξεκαηίαο (πνιιαπιήο επηινγήο) 87

95 ζνλ αθνξά ηνπο ιφγνπο έλαξμεο επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ην 21% δήισζε φηη αλαδεηνχζαλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο αλεμαξηεζία. Σν 19% δήισζε φηη βξήθε κηα επηρεηξεκαηηθή επθαηξία, ην 24% φηη ήζειε θαιχηεξν εηζφδεκα θαη ην 16% φηη ππάξρεη έιιεηςε ζέζεσλ εξγαζίαο. Σέινο ην 7% δήισζαλ φηη ήζειαλ λα ζπλερίζνπλ ηελ νηθνγελεηαθή επηρείξεζε θαη ην 8% φηη ήζειαλ λα δεκηνπξγήζνπλ ην δηθφ ηνπο πεξηβάιινλ. Δλψ ην κφιηο 2% δήισζαλ φηη είλαη επλντθφηεξν ην νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ. 8. Ηθαλνπνίεζε από ηελ κέρξη ηώξα πνξεία ηεο επηρείξεζεο Σα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο δελ παξνπζηάδνπλ θάηη ην αλεζπρεηηθφ εθ φζσλ θπκαίλνληαη ζηα ίδηα επίπεδα πνζνζηψλ. Οη απαληήζεηο ησλ γπλαηθψλ πεξηνξίδνληαη ζηελ κέηξηα ηθαλνπνίεζε, ελψ ελζαξξπληηθά είλαη θαη ηα πνζνζηά ζηα νπνία νη γπλαίθεο είλαη πνιχ εψο πάξα πνιχ ηθαλνπνηεκέλεο απφ ηελ κέρξη ηψξα πνξεία ηεο επηρείξεζήο ηνπο. 9. Δξγαζία ζε παξόκνηα επηρείξεζε ζην παξειζόλ Σν 52% ησλ γπλαηθψλ έρεη επαγγεικαηηθή εκπεηξία ζρεηηθή κε ην αληηθείκελν ελαζρφιεζεο ελψ ην 48% δελ έρεη. 88

96 10. Βαζκόο γλώζεο ησλ θνξέσλ θαη ησλ ππεξεζηώλ ππνζηήξημεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Γπζηπρψο νη πεξηζζφηεξεο γπλαίθεο πνπ ξσηήζεθαλ πφζν θαιά γλσξίδνπλ ηνπο θνξείο θαη ηηο ππεξεζίεο ππνζηήξημεο ηεο γπλαηθείαο επηρεηξεκαηηθφηεηαο δήισζαλ πσο γλσξίδνπλ ζε κέηξην βαζκφ ηα παξα-πάλσ. Δλψ κφιηο ην 12% θαη 14% γλσξίδνπλ ηα παξαπάλσ πάξα πνιχ θαιά θαη πνιχ θαιά αληίζηνηρα. 11. Γλώζε ησλ ελεξγεηώλ πνπ έπξεπε λα θάλνπλ νη γπλαίθεο γηα λα μεθηλήζνπλ ηελ επηρείξεζή ηνπο Δίλαη ελζαξξπληηθφ φηη ε πιεηνςεθία ησλ εξσηεζεηζψλ γπλαηθψλ δειψλνπλ φηη γλψξηδαλ θαιά (32%) εψο κέηξηα (44%) ηηο δηαδηθαζίεο έλαξμεο επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ελψ ην 18% ηηο γλψξηδε αξθεηά θαιά θαη κφλν ην 6% αλέθεξε φηη δελ γλψξηδε θαζφινπ απηέο ηηο δηαδηθαζίεο. ηφρνο απηήο ηεο εξψηεζεο ήηαλ λα δηαπηζησζεί ν βαζκφο εηνηκφηεηαο θαη πξνεηνηκαζίαο ησλ γπλαηθψλ απέλαληη ζηα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη κία κηθξή επηρείξεζε θαηά ηελ έλαξμε. 89

97 12. Άηνκν ή θνξέαο πνπ κπνξνύλ λα ζπκβνπιεπηνύλ νη γπλαίθεο Σν 90% δήισζε φηη έρεη θάπνην άηνκν ή θνξέα γηα λα ζπκβνπιεπηεί, ελψ κφλν ην 10% δελ έρεη. 13. Σα άηνκα ή νη θνξείο πνπ κπνξνύλ λα ζπκβνπιεπηνύλ (πνιιαπιήο επηινγήο) Σν 41% ησλ γπλαηθψλ ζπκβνπιεχνληαη ηνπο ινγηζηέο ηνπο θαη ην 27% ηνπο ζπδχγνπο. Σν 14% απφ ζπγγελείο θαη απφ άιια άηνκα ελψ ην 9% δέρεηαη ζπκβνπιέο απφ θίινπο. Μφιηο ην 4,5% απφ ηα παηδηά ηνπο θαη ηνπο ζπλάδειθνπο. 90

98 14. Πεγέο ρξεκαηνδόηεζεο πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί θαηά ηελ έλαξμε ηεο επηρείξεζεο ζνλ αθνξά ηηο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζπλήζσο νη γπλαίθεο ζε πνζνζηφ 27% πξνέξρνληαη απφ ηα πξνζσπηθά θεθάιαηα, ην θηιηθφ ζπγγεληθφ πεξηβάιινλ (14%) θαη ηνλ «αλαπηπμηαθφ λφκν» (3299/2004) (8%). εκαληηθή αλαθάιπςε είλαη φηη ην 33% έρεη εθαξκφζεη θάπνην απφ ηα θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα ηεο Δ.Δ., πξάγκα πνπ δείρλεη πσο ηα θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα δελ είλαη θάηη μέλν γηα ηηο γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο. Μηθξφ πνζνζηφ θαηαιακβάλεη ν ηξαπεδηθφο δαλεηζκφο (16%). 15. Πξνβιήκαηα πξηλ ηελ έλαξμε ηεο επηρείξεζεο (αλνηρηή εξψηεζε) 91

99 Σν 21% δήισζε σο πξφβιεκα ηε δηαθήκηζε θαη ην 13% φηη αληηκεηψπηζε νηθνλνκηθφ πξφβιεκα πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο επηρείξεζεο. Σν 15% φηη θαζπζηέξεζαλ νη δηαδηθαζίεο έλαξμεο απηήο ή φηη αληηκεηψπηζαλ ζεκαληηθέο γξαθεηνθξαηηθέο δπζθνιίεο θαζψο επίζεο ην πνζνζηφ ζην νπνίν θπκαίλνληαη νη γπλαίθεο επηρεηξεκαηίεο πνπ δελ αληηκεηψπηζαλ θαλέλα πξφβιεκα είλαη 21%. Μφιηο ην 8% δήισζε σο πξφβιεκα ηελ έιιεηςε πειαηψλ θαη ηνπο δεκφζηνπο θνξείο. 16. Πξνβιήκαηα θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο επηρείξεζεο (αλνηρηή εξψηεζε) Σν 22% ησλ γπλαηθψλ ηνπ δείγκαηνο ππνζηεξίδνπλ πσο νη ψξεο εξγαζίαο ελφο επηρεηξεκαηία είλαη πνιιέο. Σν 13% έρεη πξνβιήκαηα κε ηνπο πξνκεζεπηέο θαη ην 18% άγρνο γηα ην απνηέιεζκα. Σν 7% δελ κπνξεί λα πξνζεγγίζεη λένπο πειάηεο δειαδή έρεη πξφβιεκα ζηε γλψζε βαζηθψλ αξρψλ κάξθεηηλγθ, ην 9% ππνζηεξίδεη πσο θαζπζηεξνχλ λα έξζνπλ νη παξαγγειίεο θαη ην 10% αλέθεξε φηη έρεη κεησκέλε πειαηεία. Σν 3% αληηκεησπίδεη πξνβιήκαηα κε ηελ δηαθήκηζε θαη ην 8% έρεη ειιηπή ελεκέξσζε γηα λέεο ηερλνινγίεο /πξντφληα /ηδέεο. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε φηη ην 8% δήισζε φηη δελ αληηκεησπίδεη θαλέλα πξφβιεκα. 92

100 17. Σν πξνζσπηθό ηεο επηρείξεζεο Ζ πιεηνςεθία δήισζε φηη είλαη απηναπαζρνινχκελεο 36%. έρνπλ βνήζεηα απφ άιια κέιε ηεο νηθνγέλεηαο (40%) θαη ην 35%. Έρεη βνήζεηα απφ άιια κέιε ηεο νηθνγέλεηαο θαη απαζρνιεί άιιν πξνζσπηθφ δήισζε ην (25%) ηνπ δείγκαηνο. 18. Ζ επηρείξεζή ζαο: Σν 78% ησλ γπλαηθψλ έρνπλ δεκηνπξγήζεη απφ ηελ αξρή ηελ επηρείξεζή ηνπο, ελψ ην 14% δήισζε φηη πξφθεηηαη γηα νηθνγελεηαθή επηρείξεζε. Αμηνζεκείσην είλαη φηη ην 8% ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δεκηνπξγήζεθαλ έρνπλ πξνέιζεη απφ ζπγρψλεπζε ή εμαγνξά. 93