Η ΑΝΑ ΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ

Transcript

1 Η ΑΝΑ ΕΙΞΗ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΟΙ ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ

2 «Η γη µας έχει πυρετό»

3

4 Οόρος Αειφόρος ή Βιώσιµη Ανάπτυξη διατυπώθηκε από την Gro Harlem Brundtland την πρώην πρωθυπουργό της Νορβηγίας το 1987.

5 Ο όρος αυτός είχε χρησιµοποιηθεί από τους εισηγητές της αγρο-οικολογίας την δεκαετία του 70 (διαχείριση δασών) και προϋπήρχε της Brundtland.

6 Όµως η διάδοση του οφείλεται στην Έκθεση Brundtland (WCED, 1987) η οποία υποβλήθηκε το 1987 στην Παγκόσµια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (WCED).

7 Εκεί ο όρος περιγραφόταν ως «η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν ικανοποιεί τις σύγχρονες ανάγκες χωρίς να µειώνει τις δυνατότητες των µελλοντικών γενιών να καλύψουν τις δικές τους ανάγκες». Ο παραπάνω ορισµός είναι ο πιο δηµοφιλής, ανάµεσα σε πάνω από 300 παρόµοιους, που έχουν διατυπωθεί έκτοτε (µέχρι το 1996).

8 Εµπεριέχει δύο έννοιες κλειδιά: (α) Η έννοια των «αναγκών» και συγκεκριµένα τις ουσιαστικές ανάγκες των φτωχών του κόσµου, στις οποίες πρέπει να µπει προτεραιότητα. (β) Η ιδέα των περιορισµών που θέτει η τεχνολογία και η κοινωνική οργάνωση στις δυνατότητες του περιβάλλοντος να καλύψει τις σηµερινές και µελλοντικές ανάγκες.»

9 Ο στόχος της επιτροπής ήταν να επανεξετάσει τα σηµαντικά προβλήµατα του περιβάλλοντος και της ανάπτυξης στον πλανήτη και να διαµορφώσει πραγµατοποιήσιµες προτάσεις για την επίλυσή τους. Ώστε η ανθρώπινη πρόοδος να είναι βιώσιµη µέσα από την ανάπτυξη χωρίς όµως να καταστρέφονται οι φυσικοί πόροι των µελλοντικών γενεών.

10 Μερικά κείµενα από την έκθεση... «Το βιωτικό επίπεδο που ξεπερνάει τη βασική επιβίωση είναι βιώσιµο µόνο όταν το επίπεδο κατανάλωσης παντού λαµβάνει υπόψιν την µακροπρόθεσµη βιωσιµότητα. Όµως πολλοί από εµάς σήµερα ζούµε πέρα από τις οικολογικές δυνατότητες του πλανήτη, όπως παραδείγµατος χάριν, στην κατανάλωση ενέργειας.

11 Οι αντιληπτές ανάγκες διαµορφώνονται κοινωνικά και πολιτιστικά. Η αειφόρος ανάπτυξη απαιτεί την προώθηση αρχών που ενθαρρύνουν επίπεδα κατανάλωσης που είναι µέσα στα όρια των οικολογικά δυνατών.»

12 Ένας επίσης ευρύτατα αποδεκτός ορισµός είναι των IUCN, UNEP, WWF (1991)

13 Ένας επίσης ευρύτατα αποδεκτός ορισµός είναι των IUCN, UNEP, WWF (1991) «Η ανάπτυξη είναι αειφόρος όταν βελτιώνει την ποιότητα ζωής στο πλαίσιο των ορίων που θέτει η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστηµάτων που υποστηρίζουν τη ζωή»

14 ύο ορισµοί συµπηρωµατικοί. Ο πρώτος θέτει διαγενεαλογική αλληλεγγύη και υπευθυνότητα Ο δεύτερος την περιβαλλοντική διάσταση

15 Αρχές της αειφορίας Σύµφωνα µε το βιβλίο IUCN/UNEP/WWF(1991) η αειφορική κοινωνία µπορεί να δηµιουργηθεί αν υιοθετηθούν και εφαρµοστούν οι ακόλουθες αρχές. I. Θεµελιώδης Ηθική Αρχή Σεβασµός και φροντίδα για τη ζωή

16 Αρχές της αειφορίας II. Αρχές που προσδιορίζουν τις παραµέτρους µιας αειφορικής κοινωνίας Βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων ιατήρηση του σφρίγους και της ποικιλότητας της ζωής Ελαχιστοποίηση της εξάντλησης των µη ανανεώσιµων πόρων Φροντίδα για τη φέρουσα ικανότητα της Γης

17 Αρχές της αειφορίας III. Αρχές που προσδιορίζουν το επίπεδο των προσπαθειών Αλλαγή προσωπικών συνηθειών και τρόπου ζωής Παροχή ευκαιριών στις τοπικές κοινωνίες ώστε να φροντίζουν οι ίδιες το περιβάλλον τους ηµιουργία εθνικού πλαισίου ολοκληρωµένης ανάπτυξης και διατήρησης των πόρων ηµιουργία παγκόσµιας συµµαχίας

18 Χρήση του όρου πολλαπλή Άλλοτε ως ανεξάρτητο αφηρηµένο ουσιαστικό Άλλοτε (το παράγωγο του) ως επιθετικός προσδιορισµός στην ανάπτυξη και, εναλλακτικά, γιανααποδώσειιδιότητεςκαι χαρακτηριστικά σε άλλες έννοιες.

19 Χρήση του όρου πολλαπλή Αειφορική... Αειφόρος κοινωνία Αειφόρος τρόπος ζωής Αειφόρο µέλλον Αειφόρος οικονοµία

20 Χρήση του όρου πολλαπλή Harribey ριζοσπάστης οικονοµολόγος (1998): «Στην έκφραση αειφόρος ανάπτυξη πρέπει να κρατήσουµε το αειφόρος και να απορρίψουµε την ανάπτυξη. Αν µε τη λέξη ανάπτυξη εννοούµε την οικονοµική ανάπτυξη όπως την ξέρουµε τότε να είναι αειφορική = αντιφατικό, το να την προσδιορίσουµε ωςµη αειφόρος= περιττό».

21 Χρήση του όρου πολλαπλή Παρόλα αυτά, επί της ουσίας, µε τοπεριεχόµενο τηςέννοιαςδηλώνεται: Η σύζευξη της οικονοµικής ανάπτυξης και περιβάλλοντος σε σχέση µε κοινωνικούς στόχους, τίθενται µακροπρόθεσµοι προγραµµατισµοί και εµπεριέχεται η αλληλεγγύη στη σχέση «άνθρωπος-κοινωνία-φύση».

22 Οόρος«βιώσιµη ανάπτυξη» (sustainable development), επεκράτησε διεθνώς το 1992, µετά την Παγκόσµια ιάσκεψη Κορυφής των Ηνωµένων Εθνών για το Περιβάλλον, στο Ρίο ντετζανέϊρο της Βραζιλίας.

23 Παρόλες τις ασάφειες και αντιφατικότητες, η έννοια της αειφορίας έγινε δεκτή για να µπορέσει να ερµηνευτεί µε διαφορετικούς τρόπους.

24 Ηλέξη«αειφορία» ικανοποιεί τους περιβαλλοντιστές και η ένοια «ανάπτυξη» τους επιχειρηµατίες και τους τραπεζίτες.

25 Η ΜΙΑ ΟΧΘΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ) Σκεπτικισµός και δυσπιστία για την ευκολία αποδοχής από τους πρωτεργάτες της µη αειφορίας Οκόσµος της πολιτικής Της βιοµηχανίας Των επιχειρήσεων

26 Η ΜΙΑ ΟΧΘΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ) Harribey (2005) Η αειφορία σωσίβιο για: Τις κυβερνήσεις που ταυτόχρονα στηλοβάτες της υπερεντατικής γεωργίας ιευθυντές πολυεθνικών που κατασπαταλούν φυσικούς πόρους, ρίχνουν απόβλητα στο περιβάλλον ή ναυλώνουν πλοία-ερείπια για τη µεταφορά τους στον Τρίτο Κόσµο, ή για να τα βουλιάξουν στην ανοικτή θάλασσα Για ΜΚΟ που δεν ξέρουν πια τι άλλο να κάνουν Για οικονοµολόγους που αγνοούν τους περιορισµούς που θέτει η φύση στις οικονοµικές δραστηριότητες.

27 Η ΜΙΑ ΟΧΘΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ) Φωτόπουλος (2005) «Κάθε σεβόµενος εαυτόν διευθυντής πολυεθνικής, στις µέρες µας, δίνει διαλέξεις για τη βιωσιµότητα»

28 Η ΜΙΑ ΟΧΘΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ) Άλλοι, ότι είναι τέχνασµα απότηνοικονοµία της αγοράς για τη διατήρηση της Από τα επιχειρησιακά και αναπτυξιακά συµφέροντα για να «θολώσουν» την αντιπαράθεση µεταξύ οικολογικής ισορροπίας και οικονοµικής ανάπτυξης και συµφερόντων µεταξύ πλούσιου Βορρά και φτωχού Νότου.

29 Η ΜΙΑ ΟΧΘΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ) Θεωρούν ότι η αειφορία επιτρέπει να συνεχιστεί ανενόχλητα η οικονοµική µεγέθυνση, και µάλιστα ΠΡΑΣΙΝΙΣΜΕΝΗ για να δηµιουργεί καινούργια πεδία κέρδους.

30 Η ΜΙΑ ΟΧΘΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ) Αειφόρος ανάπτυξη = έκφραση σλόγκαν, αφού η ανάπτυξη καλείται να διορθώσει τα κακά που η ίδια προξενεί. Μετριασµός της αρνητικής όψης της οικονοµικής ανάπτυξης ενσωµατώνοντας στον οικονοµικό σχεδιασµό περιβαλλοντικές διαστάσεις, χωρίς να αλλάζει η φύση της οικονοµίας της αγοράς.

31 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Τα επιχειρ. συµφέροντα φοβούνται ότι στο πλαίσιο µιαςαειφόρουανάπτυξηςη δραστηριότητα τους θα περιοριστεί και ενδεχοµένως σταδιακά θα µηδενιστεί µε σοβαρές επιπτώσεις στην οικονοµία.

32 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) ιάφορες εταιρίες και οργανώσεις µαζί µε επιστήµονες και δηµοσιογράφους προωθούν ΑΝΤΙΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΡΑΣΗ που σταδιακά παίρνει τη µορφή οργανωµένης κίνησης «Brownlash.

33 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Οόρος«Brownlash περιγράφει την αντίδραση σε περιβαλλοντικές πολιτικές και πρωτοβουλίες. Η ΚΑΦΕ αντεπίθεση στον ΠΡΑΣΙΝΟ περιβαλλοντισµό.

34 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Μια αντιδραστική κίνηση τα τελευταία 30 χρόνια µε έντονηδυναµικήτηδεκαετίατου 90. Έχει στόχο να αναπτύσσει πειστικά επιχειρήµατα που υποβαθµίζουν στο ελάχιστο τη σοβαρότητα των περιβαλλοντικών προβληµάτων.

35 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) ιαστρέβλωση των γεγονότων και των επιστηµονικών δεδοµένων για εξυπηρέτηση συµφερόντων και ιδεολογιών. Οι περιβαλλοντιστές ακτιβιστές είναι κάποιοι τρελοί που κινούνται εναντίον του Θεού και της πατρίδας.

36 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Οι βασικοί άξονες που βγαίνει από τη σχετική βιβλιογραφία: Ο περιβαλλοντισµός δεν στηρίζεται σε επιστηµονικά δεδοµένα Η πλειονότητα του επιστηµονικού κόσµου δεν στηρίζει τον περιβαλλοντισµό Τα περιβαλλοντικά προβλήµατα είναι αναληθή Ο περιβαλλοντισµός δεν έχει σχέση µε την προστασία του περιβάλλοντος αλλά µε κοινωνικά και πολιτικά ζητήµατα. Ο περιβαλλοντισµός είναι θρησκεία.

37 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Στην Ελλάδα ένας από τους υποστηρικτές της κίνησης είναι ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος (2005) «Καταρρίπτοντας τους µύθους της οικολογίας». Έχουν εισχωρήσει και στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και στο...χόλιγουντ.

38 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Υποστηρίζουν ότι το µεγαλύτερο µέρος των προβληµάτων έχει επινοηθεί για ίδιο συµφέρον από επιστήµονες του περιβάλλοντος και περιβαλλοντικά κινήµατα. Ισχυροποείται η άποψη ότι ουδέποτε υπήρξε και ούτε υπάρχει περιβαλλοντική κρίση, οπότε το να µιλάµε για αειφορία είναι περιττό.

39 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Η δυσπιστία εκτείνεται και στο Νότο. Οι φτωχές χώρες εκτιµούν ότι κάθε περιορισµός της οικονοµικής µεγέθυνσης εν ονόµατι της αειφορίας εµποδίζειτηδικήτουςανάπτυξη, την οποία έχουν απόλυτη ανάγκη για να εξαλείψουν τη φτώχεια και την πείνα.

40 ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ) Σοβαρό ηθικό ζήτηµα ανοιοικονοµικές διεκδικήσεις των φτωχών και πεινασµένων της Γης θεωρηθούν υποδεέστερες της περιβαλλοντικής διεκδίκησης. εν θεωρούνται ισάξιοι µας, άρα όχι συναισθήµατα αλληλεγγύης για διαγενεολογική υποστήριξη.

41 Πέρα από τις συζητήσεις, τις αντιπαραθέσεις και τους διαξιφισµούς, µια επίσηµη εκδοχήέχει διαµορφωθεί στις διεθνείς συσκέψεις. Σύµφωνα µε αυτήν η αειφορική ανάπυξη βασίζεται σε τρεις διακριτούς πυλώνες: την προστασία του περιβάλλοντος, την οικονοµική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

42

43 Το ζήτηµα των κριτηρίων, των δεδοµένων µε βάση τα οποία δύναται να αποτιµηθεί η αειφόρος ανάπτυξη και κατά συνέπεια η κοινωνική ευηµερία, η οικονοµική αποτελεσµατικότητα και η περιβαλλοντική προστασία, ώστε η αειφορία όχι ιδιάζουσα έννοια αλλά να παρακολουθείται και να αξιολογείται συστηµατικά η πρόοδος της.

44 Εδώ και δεκαετίες, δείκτης ευηµερίας µιας κοινωνίας είναι Το ΑΕΠ. Τι µετράει;

45 Το ΑΕΠ µετράει την οικονοµική αποτελεσµατικότητα, δηλαδή τη συνολική αύξηση αγαθών και υπηρεσιών. Αδυνατεί όµως να εκφράσει βασικές διαστάσεις που συνδέονται µε την ποιότητα της ζωής και την ευηµερία, την ποιότητα του περιβάλλοντος κ.α.

46 ΑΝΑΓΚΗ για νέα εργαλεία αξιολογικού ελέγχου και χρήση πολυδιάστατων ΕΙΚΤΩΝ Όχι µόνο οικονοµικών, αλλά και για τις άλλες διαστάσεις της αειφορίας. Επιτροπή για την Αειφόρο Ανάπτυξη των Ηνωµένων Εθνών Πρόγραµµα Εργασίας για είκτες Αειφόρου Ανάπτυξης (ISDs).

47 ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Α. Περιγράφτε τους προτεινόµενους δείκτες αειφορίας για 1. τον κόσµο 2. την Ελλάδα Β. Τα πρώτα αποτελέσµατα στην Ελλάδα Στις πρώτες θέσεις της κατάταξης του δείκτη αειφόρου ανάπτυξης για το έτος 2002 ήρθαν τα ωδεκάνησα, η Ζάκυνθος και οι Κυκλάδες, ενώ στις τελευταίες η Ηλεία, η ΦθιώτιδακαιηΚοζάνη.

48 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

49 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

50 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

51 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.