Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών;

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών; ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ PE EN

2 Το παρόν έγγραφο εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Dr. Stephan Prayer, Συμβολαιογράφος αστικού δικαίου, Βιέννη ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ Vesna NAGLIC Θεματικό Τμήμα Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο B-1047 Βρυξέλλες Ηλ. ταχυδρομείο: ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Πρωτότυπο: EN Μετάφραση BG/CS/DA/DE/EL/ES/ET/FR/IT/LV/LT/HU/MT/NL/PL/PT/RO/SK/SL/FI/SV ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ Για να επικοινωνήσετε με το Θεματικό Τμήμα ή να εγγραφείτε συνδρομητής στο μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο του, στείλτε μήνυμα στο: Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το χειρόγραφο ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του Ευρωπαϊκή Ένωση, 2012 Το παρόν έγγραφο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο στην ακόλουθη διεύθυνση: ΔΗΛΩΣΗ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν έγγραφο αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του συντάκτη και δεν εκφράζουν κατ ανάγκην την επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η αναπαραγωγή και η μετάφραση για μη εμπορικούς σκοπούς επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται μνεία της πηγής και ο εκδότης έχει ενημερωθεί και του έχει αποσταλεί αντίγραφο. 2/6

3 Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών; ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 1. Σκοπός του παρόντος εγγράφου Σκοπός του παρόντος ενημερωτικού εγγράφου είναι να διερευνηθούν οι λόγοι για τους οποίους η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα και να δοθούν απαντήσεις και λύσεις για το εν λόγω ζήτημα. 2. Αποσαφήνιση του ζητήματος και οπτική αναζήτησης απαντήσεων 2.1. Πού εδράζεται η υπόθεση ότι η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται σε επαρκή βαθμό; Ο συντάκτης του παρόντος εγγράφου δεν γνωρίζει σε ποια στοιχεία βασίζεται η υπόθεση που διατυπώνεται για το εν λόγω ζήτημα Σύντομη περιγραφή της νομικής κατάστασης στην Αυστρία Πριν από περίπου δέκα έτη, τέθηκε σε ισχύ στην Αυστρία ο νόμος για τη διαμεσολάβηση σε διαφορές αστικού δικαίου (Zivilrechts- Mediationsgesetz). Δημιουργήθηκαν θέσεις «πιστοποιημένων διαμεσολαβητών» και καθορίστηκαν τα απαιτούμενα προσόντα καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τους Η οπτική μου ως επαγγελματία Ως εν ενεργεία συμβολαιογράφος, εφαρμόζω καθημερινά στην εργασία μου τις γνώσεις και τις τεχνικές που απέκτησα κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής μου ως διαμεσολαβητή. 3. Ποια είναι τα εμπόδια στα οποία προσκρούει η συχνότερη χρήση της διαμεσολάβησης; 3.1. Παροχή οικονομικής στήριξης για τη διαδικασία της διαμεσολάβησης ή για το κόστος της Παροχή οικονομικής στήριξης για τη διαδικασία της διαμεσολάβησης Η παροχή οικονομικής στήριξης στα άτομα που ζητούν διαμεσολάβηση συμβάλλει στην αύξηση της ζήτησης για την εν λόγω διαδικασία Οικονομικό κόστος των έγγραφων συμφωνιών διαμεσολάβησης Η χρέωση δημόσιων τελών για τις έγγραφες συμφωνίες διαμεσολάβησης ως μέσο εξωδικαστικής διευθέτησης διαφορών είτε αυξάνει αδικαιολόγητα το κόστος της διαμεσολάβησης είτε οδηγεί σε νομική αβεβαιότητα Ανεπαρκής ενημέρωση για τη διαδικασία διαμεσολάβησης Προβολή της διαμεσολάβησης 3/6

4 Θεματικό Τμήμα Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις Η προβολή της διαμεσολάβησης ως διαδικασίας με χαμηλό κόστος, ιδίως σε αντιδιαστολή με το υψηλό κόστος των νομικών διαδικασιών, είναι μια αμφισβητούμενη προσέγγιση. Η διαμεσολάβηση και η παροχή νομικών συμβουλών θα πρέπει να λειτουργούν συμπληρωματικά, ενώ παράλληλα θα πρέπει να αναγνωρίζεται τόσο η εργασία του νομικού συμβούλου όσο και εκείνη του διαμεσολαβητή Ενημέρωση από τα δικαστήρια Οι δικαστές, οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, θα ενημερώνουν κατά τρόπο πειστικό τους διαδίκους σχετικά με τις δυνατότητες διαμεσολάβησης που έχουν στη διάθεσή τους Αποφυγή συγκρούσεων μέσω της παροχής νομικών συμβουλών πριν από το στάδιο της διαμεσολάβησης Συμβολαιογράφοι Σύναψη συμβολαίων Οι συμβολαιογράφοι, οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, κατά τη σύναψη ενός συμβολαίου θα επιδεικνύουν ιδιαίτερη μέριμνα για τη μελλοντική βιωσιμότητα των νομικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των μερών Οι συμβολαιογράφοι ως δικαστικοί διαχειριστές σε κληρονομικές διαδικασίες Πριν από επτά έτη, οι κανονιστικές διατάξεις της Αυστρίας σχετικά με τις κληρονομικές διαδικασίες τροποποιήθηκαν και εισήχθη για τους συμβολαιογράφους η υποχρέωση επίτευξης διακανονισμού σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ κληρονόμων ή μεταξύ κληρονόμων και πιστωτών. Οι συμβολαιογράφοι που έχουν λάβει κατάρτιση στον τομέα της διαμεσολάβησης έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να επιτύχουν διακανονισμό Δικηγόροι Οι δικηγόροι, οι οποίοι προσπαθούν να αποτρέπουν διαφορές ώστε να προστατεύουν τους πελάτες τους τόσο από νομική όσο και από οικονομική άποψη, ενεργούν με γνώμονα το συμφέρον των πελατών τους. Αυτό προϋποθέτει ότι διαθέτουν δεινές νομικές ικανότητές και έχουν λάβει κατάρτιση στον τομέα της διαμεσολάβησης Ελάχιστη υποχρεωτική κατάρτιση στον τομέα της διαμεσολάβησης Προκειμένου να ασκήσουν το επάγγελμά τους, οι συμβολαιογράφοι και οι δικηγόροι θα πρέπει να λαμβάνουν βασική κατάρτιση στον τομέα της διαμεσολάβησης. 4. Γλώσσα Η γλώσσα και η σκέψη είναι αλληλένδετα στοιχεία Η γλώσσα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ στο πλαίσιο της διαμεσολάβησης Η γλώσσα που χρησιμοποιούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ στο πλαίσιο της διαμεσολάβησης δεν θα πρέπει να περιέχει νομική ορολογία. Κατά τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, η γλώσσα θα πρέπει να είναι φυσική και να προκαλεί το ενδιαφέρον. 4/6

5 Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών; 4.2. Επικοινωνία μεταξύ των ατόμων που εμπλέκονται σε διαφορές Οι πιθανότητες επίλυσης των διαφορών αυξάνονται εάν υπάρχει σεβασμός και εκτίμηση κατά την επικοινωνία. Αυτό προϋποθέτει την επίδειξη αξιοπρεπούς συμπεριφοράς, η οποία εξαρτάται από την ανατροφή του ατόμου. Οι κανόνες δεοντολογίας και οι αρχές της επικοινωνίας πρέπει να διδάσκονται κατά τα πρώτα σχολικά έτη. 5. Κράτος δικαίου 5.1. Η διαμεσολάβηση ως συμπληρωματικό μοντέλο επίλυσης διαφορών όταν το κράτος δικαίου είναι επαρκώς αναπτυγμένο Η διαρκής προσφυγή σε επαχθείς και δαπανηρές δικαστικές διαδικασίες δημιουργεί αρνητική εικόνα για μία χώρα που διέπεται από το κράτος δικαίου. Η χρήση της διαμεσολάβησης για την κάλυψη κενών αποτελεί ένδειξη αδυναμίας Η δημιουργία ενός θεσπισμένου δια νόμου πλαισίου παραπομπής Όσον αφορά τις εκκρεμείς υποθέσεις, τα δικαστήρια θα πρέπει να μπορούν τόσο να τις παραπέμπουν σε διαμεσολάβηση όσο και να βασίζονται περισσότερο κατά τη διαδικασία αυτή σε διαβούλευση με τους διαδίκους και ζητώντας τη σύμφωνη γνώμη τους. Ο τρόπος παραπομπής μιας διαφοράς σε διαμεσολάβηση και ο ορισμός του διαμεσολαβητή θα πρέπει να θεσπίζονται δια νόμου Διαφορές μεταξύ γειτόνων Κατά την άποψη του συντάκτη, το ισχύον μοντέλο επίλυσης διαφορών δεν έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό Εμποροδικείο Βιέννης Ένωση Διαμεσολάβησης σε Εκκρεμείς Δικαστικές Υποθέσεις Στο πλαίσιο πιλοτικού έργου στο Εμποροδικείο της Βιέννης, έχει συσταθεί ομάδα διαμεσολαβητών, οι οποίοι υποχρεούνται να προσκομίζουν αποδεικτικά έγγραφα για τα ειδικά τους προσόντα και στους οποίους μπορούν να παραπέμπονται υποθέσεις διαμεσολάβησης Τροποποίηση του δικαίου για τα δικαιώματα των παιδιών Η τροποποίηση του δικαίου για τα δικαιώματα των παιδιών θα δώσει στους δικαστές τη δυνατότητα να υποχρεώνουν τους διαδίκους να συμμετέχουν σε ένα πρώτο στάδιο διαμεσολάβησης προς το συμφέρον του παιδιού. Οι ενώσεις διαμεσολαβητών έχουν ζητήσει να καταστεί υποχρεωτική μια πρώτη ενημέρωση σχετικά με τη διαμεσολάβηση. 6. Ποιους δεν συμφέρει (ιδιαίτερα) η εύρυθμη λειτουργία της διαδικασίας της διαμεσολάβησης; 6.1. Συμβολαιογράφους 5/6

6 Θεματικό Τμήμα Γ: Δικαιώματα των πολιτών και συνταγματικές υποθέσεις Συχνά οι συμβολαιογράφοι θεωρούν εαυτούς «γεννημένους διαμεσολαβητές». Εάν λάμβαναν κατάρτιση στον τομέα της διαμεσολάβησης θα άλλαζαν γνώμη και θα βελτίωναν την ποιότητα του συμβολαιογραφικού τους έργου Δικηγόρους Οι διαμεσολαβητές χαρακτηρίζονται ορισμένες φορές ως οι «φυσικοί εχθροί» των δικηγόρων. Θα πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία στους τομείς όπου υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα καθώς και στους τομείς όπου οι δικηγόροι και οι διαμεσολαβητές θα μπορούσαν να λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους. Πολλοί δικηγόροι δραστηριοποιούνται παράλληλα και ως διαμεσολαβητές. Οι δικηγόροι συμβάλλουν καθοριστικά στην επιτυχία της διαδικασίας της διαμεσολάβησης. 7. Καθιέρωση ενός (προστατευόμενου) αυτοτελούς επαγγέλματος 7.1. Διαμεσολαβητής Ένα αυτοτελές επάγγελμα Η συζήτηση για την καθιέρωση του διαμεσολαβητή ως χωριστού επαγγέλματος τελεί υπό εξέλιξη Άδεια άσκησης του επαγγέλματος Για λόγους διασφάλισης ποιότητας και προστασίας των καταναλωτών, το ενδεχόμενο θέσπισης υποχρεωτικής κατάρτισης, περαιτέρω εκπαίδευσης και πιστοποίησης στον τομέα της διαμεσολάβησης χρήζει εξέτασης. 8. Η κοινωνική διάσταση της διαμεσολάβησης: Ένα όραμα Η διαμεσολάβηση ενέχει μια κοινωνική διάσταση. Μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην επίτευξη κοινωνικής ειρήνης. Το μόνο που απαιτείται είναι η δημιουργία ενός καθορισμένου πλαισίου σε πολιτικό επίπεδο. 6/6