2 ο φροντιστήριο στη Γενική Οικονομική Ιστορία. Άννα Κομποθέκρα, 2013.

Transcript

1 2 ο φροντιστήριο στη Γενική Οικονομική Ιστορία Άννα Κομποθέκρα, 2013.

2 Περιεχόμενα 1. Παρουσίαση στατιστικών σειρών για την περίοδο των οικονομικών μεταβλητών : 1) πληθυσμός, 2) ΑΕΠ, 3) κατά κεφαλήν ΑΕΠ, 4) μετανάστευση, 5) ποσοστά ανεργίας, 6) δομή απασχόλησης ανά κλάδο, 7) βιομηχανική παραγωγή, 8) μήκος σιδηροδρομικών γραμμών Πηγές για τις στατιστικές: Maddison Statistics για τον πληθυσμό, ΑΕΠ και κατά κεφαλήν ΑΕΠ, Brian Mitchell- European Statistics για τις υπόλοιπες μεταβλητές, Κωστελένος κ.α., ΚΕΠΕ, 2007, Γ.Β. Δερτιλής, 2010 για στοιχεία της Ελλάδας. Πηγές για τις παρατηρήσεις: σχόλια της Κα. Πεπελάση και το βιβλίο του Rondo Cameron A concise Economic History of the World.

3 Για την περίοδο θυμηθείτε ότι Συντελέστηκαν οι 2 πρώτες «βιομηχανικές επαναστάσεις». Ξεκίνησε στην Αγγλία και Σκωτία (Μεγάλη Βρετανία) και ακολούθησαν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά αλλά και οι διαφορετικοί τύποι εκβιομηχάνισης. Πολλά κράτη δεν είχαν τα ίδια σύνορα σε αυτήν την περίοδο (πχ Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία κ.α.). Ισχύουν τα stylized facts του Kuznets (αύξηση πληθυσμού και μετανάστευσης, μείωση της γεωργίας ως ποσοστό στο ΑΕΠ, αύξηση της βιομηχανίας ως ποσοστό στο ΑΕΠ). Τον 19 ο αιώνα αποκτά νόημα η έννοια της «οικονομικής ανάπτυξης». Είναι περίοδος μεγάλης ανάπτυξης του εμπορίου και διεθνοποίησης καθώς και αποικιοκρατικής εξάπλωσης.

4 Πίνακας 1. Πληθυσμός (σε χιλιάδες) Έτος Ηνωμένο 8,565 21,239 27,181 31,400 37,485 41,155 45,649 Βασίλειο Γαλλία 21,471 31,250 36,350 38,440 40,014 40,598 41,463 Γερμανία 15,000 24,905 33,746 39,231 47,607 54,388 65,058 Ιταλία 13,300 20,176 24,460 27,888 31,702 33,672 37,248 Ισπανία 8,770 12,203 14,894 16,201 17,757 18,566 20,263 Ελλάδα 1,500 2,312 3,044 3,657 4,482 4,962 5,425 Ιαπωνία 27,000 31,000 32,000 34,437 40,077 44,103 51,672 ΗΠΑ 1,000 9,981 23,580 40,241 63,302 76,391 97,606 Αργεντινή 534 1,100 1,796 3,376 4,693 7,653 Κίνα 138, , , , , , ,140 Συνολικός Παγκόσμιος 603,490 1,041,708 1,275,732 1,563,464 1,792,925

5

6 Πίνακας 2. Ρυθμός Ανάπτυξης Πληθυσμού Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Γερμανία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Ιαπωνία ΗΠΑ Αργεντινή Κίνα Παγκόσμιος

7 Πίνακας 3. Μετανάστευση από την Ευρώπη ανά δεκαετία (σε χιλιάδες) Ηνωμένο Βασίλειο &Ιρλανδία ,313 1,572 1,849 3,259 2,149 3,150 Γαλλία Γερμανία ,342 1,580 3,615 Ιταλία ,580 3,615 Ισπανία ,091 Ρωσία Ελλάδα Πηγή: Mitchell p.145, Γ.Β. Δερτιλής σ.682 για την Ελλάδα

8 Παρατηρήσεις για τον πληθυσμό και τη μετανάστευση Στασιμότητα του πληθυσμού την περίοδο Μεγάλη αύξηση από το 1740 και κορύφωση τις 2 πρώτες δεκαετίες του 19 ου αι. Αποτέλεσε γενικό ευρωπαϊκό φαινόμενο (εξ ού και οι φόβοι του Μάλθους το 1798). Η αύξηση του πληθυσμού είναι πολύ σημαντική για τις χώρες που βιώνουν τη βιομηχανική επανάσταση αλλά δεν υπάρχει καθαρή συσχέτιση μεταξύ πληθυσμού και εκβιομηχάνισης. Από την Ευρώπη έφυγαν περίπου 60 εκατομμύρια άνθρωποι την περίοδο κυρίως προς ΗΠΑ, Καναδά, Λ. Αμερική, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία και Ν. Αφρική. Μετά το 1890 αυξήθηκαν οι μετανάστες από νότια & ανατολική Ευρώπη και Ρωσία.

9 Πίνακας 4. ΑΕΠ (σε εκατομμύρια διεθνή δολάρια του 1990, Geary-Khamis dollars) Έτος Ηνωμένο Βασίλειο 10,709 36,232 63, , , , ,618 Γαλλία 19,539 35,468 58,039 72,100 95, , ,489 Γερμανία 13,650 26,819 48,178 72, , , ,332 Ιταλία 14,630 22,535 33,019 41,814 52,863 60,114 95,487 Ισπανία 7,481 12,299 16,066 19,556 28,839 33,164 41,653 Ελλάδα 795 1,482 2,484 3,218 5,280 6,704 8,635 Ιαπωνία 15,390 20,739 21,732 25,393 40,556 52,020 71,653 ΗΠΑ ,548 42,583 98, , , ,383 Αργεντινή 2,354 7,265 12,932 29,060 Κίνα 82, , , , , , ,431 Παγκόσμιο ΑΕΠ 371, ,502 1,109,684 1,971,881 2,733,190

10

11

12

13 Παρατηρήσεις για το ΑΕΠ Το ΑΕΠ στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξάνεται πιο γρήγορα σε σχέση με το παγκόσμιο ΑΕΠ. Οι χώρες που εκβιομηχανίστηκαν πρώτες ξεκίνησαν ήδη πλούσιες. Μέχρι περίπου το 1880 η Μεγάλη Βρετανία ήταν ηγέτιδα βιομηχανική δύναμη. Το 1890 είχαν πάρει τη σκυτάλη οι ΗΠΑ. Η Γερμανία εξελίχθηκε γρήγορα σε μεγάλη βιομηχανική δύναμη.

14 Πίνακας 5. Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ (σε διεθνή 1990 Geary-Khamis δολάρια) Έτος Ηνωμένο Βασίλειο 1,250 1,706 2,330 3,190 4,009 4,492 4,921 Γαλλία 910 1,135 1,597 1,876 2,376 2,876 3,485 Γερμανία 910 1,077 1,428 1,839 2,428 2,985 3,648 Ιταλία 1,100 1,117 1,350 1,499 1,667 1,785 2,564 Ισπανία 853 1,008 1,079 1,207 1,624 1,786 2,056 Ελλάδα ,269 1,242 1,361 Ιαπωνία ,012 1,180 1,387 ΗΠΑ 527 1,257 1,806 2,445 3,392 4,091 5,301 Αργεντινή 1,311 2,152 2,756 3,797 Κίνα Παγκόσμιος Μέσος Όρος ,261 1,524

15 Πίνακας 6. Ρυθμός Ανάπτυξης Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Γερμανία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Ιαπωνία ΗΠΑ Αργεντινή Κίνα Παγκόσμιος

16

17

18

19

20 Παρατηρήσεις για το Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ Από το 1700 το ΗΒ είχε διπλάσιο κατά κεφαλήν εισόδημα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Το αρχικά υψηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ιταλίας είναι απομεινάρι της παλιάς της δόξας. Από το 1870 αρχίζουν να «τρέχουν» πιο γρήγορα και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η περίοδος με τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης για τις περισσότερες χώρες είναι η Η Γερμανία έχει την πιο γρήγορη εξέλιξη εξαιτίας της πιο στενής σύνδεσης της επιστήμης με την παραγωγή. Ο ψηλός ρυθμός ανάπτυξης στην Ελλάδα το δείχνει την εδαφική επέκταση αλλά και την αρχική εξάπλωση βιοτεχνιών.

21 Πίνακας 7. Δείκτης αύξησης της Βιομηχανικής Παραγωγής με έτος βάσης το 1913=100 Έτος Ηνωμένο Βασίλειο Γαλλία Γερμανία Ιταλία Ρωσία Πηγή: Mitchell p

22 Πίνακας 8. Οικονομικά ενεργός πληθυσμός (σε χιλιάδες) ανά κλάδο

23

24

25

26

27 Παρατηρήσεις για την απασχόληση ανά κλάδο Φαίνεται η μείωση της απασχόλησης στον αγροτικό τομέα και η αύξηση στον μεταποιητικό στις χώρες που μετασχηματίστηκαν σε βιομηχανικές. Από τη βιομηχανία προκύπτει η μεγάλη προστιθέμενη αξία. Η γυναικεία απασχόλησης αυξάνεται σε όλους τους κλάδους από τα μέσα του 19 ου αι. (εκτός της μεταλλευτικής βιομηχανίας και των κατασκευών). Η αποβιομηχάνιση ξεκινά από την Αγγλία αρχές του Δηλαδή αύξηση των υπηρεσιών ως ποσοστού του ΑΕΠ. Μεγάλη ανάπτυξη είχε ο χρηματοοικονομικός τομέας.

28 Πίνακας 9. Ποσοστά Ανεργίας σε 3 μεγάλες Ευρωπαϊκές Οικονομίες Έτος Ηνωμένο 4.9% 5.8% 2.5% 5.0% 4.7% 2.1% Βασίλειο Γαλλία - 7% 6.8% 9.0% 5.8% 4.7% Γερμανία 3.8% 2.8% 2.0% 1.6% 1.9% 2.9% Πηγή : Mitchell p

29

30 Πίνακας 11. Μήκος σιδηροδρομικών γραμμών (που λειτουργούν) σε χλμ. Έτος Ηνωμένο 157 9,797 14,603 21,558 25,060 27,827 30,079 32,623 Βασίλειο Γαλλία 31 2,915 9,167 15,544 23,089 33,280 38,109 40,770 Γερμανία - 5,856 11,089 18,876 33,838 42,869 51,678 63,378 Ιταλία ,404 6,429 9,290 13,629 16,429 18,873 Ισπανία ,649 5,295 7,490 10,002 13,214 15,088 Πορτογαλία ,144 1,932 2,168 2,958 Ελλάδα ,033 1,584 Ρωσία ,626 10,731 22,865 30,596 53,234 70,156 Πηγή : Mitchell p

31 Παρατηρήσεις για πίνακες 9,10, 11 Τα ποσοστά ανεργίας τον 19 ο αι είναι πολύ μικρότερα σε σχέση με τα σημερινά στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Τα ποσοστά αλφαβητισμού σχετίζονται θετικά με την εκβιομηχάνιση και όχι μόνο. Οι σιδηροδρομικές γραμμές αποτελούσαν την πιο σημαντική βιομηχανία του 19 ου αι. και προϋπόθεση πολιτικής και στρατιωτικής δύναμης.