Θέματα Επιστημολογίας. Ρένια Γασπαράτου

Transcript

1 Ρένια Γασπαράτου

2 ποιες είναι; κοινωνική ανθρωπολογία κοινωνιολογία πολιτική επιστήμη γλωσσολογία (κοινωνική) ψυχολογία οικονομικά...

3 σε τι διαφέρουν από τις φυσικές επιστήμες; σε τι μοιάζουν μεταξύ τους;

4 σε τι διαφέρει ο άνθρωπος από τα υπόλοιπα φυσικά όντα; αυτοσυνείδηση: το τεστ του καθρέφτη γλώσσα λογική ελευθερία της βούλησης δημιουργικότητα...;

5 σε τι μοιάζουν με τις φυσικές επιστήμες; γιατί τις ονομάζουμε επιστήμες ; παρατήρηση μετρήσεις πειράματα θεωρίες νόμοι

6 παρατήρηση τι παρατηρούμε (στην ψυχολογία, την οικονομία, την ανθρωπολογία...); πώς παρατηρούμε στις κοινωνικές επιστήμες; πόσο αξιόπιστες είναι οι παρατηρήσεις μας;

7 παρατήρηση με ερωτηματολόγια

8 παρατήρηση με ερωτηματολόγια θα απαντούσατε το ίδιο στις παρακάτω ερωτήσεις; θεωρείτε ότι είναι δικαίωμα της γυναίκας να διακόψει μια εγκυμοσύνη; θεωρείτε ότι θα πρέπει να επιτρέπεται σε μια γυναίκα να κάνει έκτρωση; θεωρείτε ότι το έμβρυο δεν έχει δικαίωμα να ζήσει;

9 παρατήρηση με ερωτηματολόγια πόσο ειλικρινείς είμαστε με τους άλλους; πόσο ειλικρινείς είμαστε με τους εαυτούς μας; φορτισμένες ερωτήσεις το φαινόμενο του παρατηρητή ο έλεγχος και η ερμηνεία των ερωτηματολογίων

10 παρατήρηση με εξοικείωση το φαινόμενο του παρατηρητή μειώνεται, αλλά δεν εξαλείφεται

11 παρατήρηση με κρυμμένες κάμερες είναι ηθικό;

12 παρατήρηση το φαινόμενο της αυτο-εκπληρούμενης προφητείας & ο Οιδίποδας τύραννος οικονομία: το χρηματιστήριο ψυχολογία: το πείραμα με τους πολύ έξυπνους, λιγότερο έξυπνους ανθρωπολογία: ο Ντέιβις στην Αϊτή και οι θάνατοι από βου-ντου το φαινόμενο του placebo

13 πρόβλεψη οι προβλέψεις μπορούν να επηρεάσουν το υπό μελέτη φαινόμενο, καθώς επηρεάζουν τις ανθρώπινες συμπεριφορές οι προβλέψεις μπορούν να συμβάλλουν είτε στην εκπλήρωση της προφητείας ή στη διάψευσή της, αλλά σε κάθε περίπτωση θα επηρεάσουν το φαινόμενο

14 μετρήσεις τι μετράμε; πόσες σκέψεις έκανες από το πρωί; πόσα γραμμάρια γαλακτοκομικών έφαγες από το πρωί; πόσες φορές φώναξες από το πρωί;

15 μετρήσεις συμπεριφορισμός

16 πειράματα τι είδους πειράματα (μπορούμε να) κάνουμε; πειράματα in vivo: η φυσική ροή των πραγμάτων ως πείραμα μετρήσεις και ερμηνείες σε φυσιολογικές ή προβληματικές ή ελεγχόμενες περιστάσεις στην καθημερινή ζωή πειράματα in vitro: μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς σε ελεγχόμενες συνθήκες εργαστηρίου

17 πειράματα Π.χ. IQ test σε παιδιά δημοτικού (Rosenthal & Jacobson, 1968) Tο πείραμα του Μίλγκραμ (S. Milgram, Yale, ΗΠΑ, 1961) Tο πείραμα φυλάκισης του Στάνφορντ ( P. Zimbardo, ΗΠΑ, Stanford, 1971) Το πείραμα με τα ζαχαρωτά (W. Mischel, Stanford, ΗΠΑ, 1972) τι δείχνει (αποτελέσματα & συμπεράσματα) το κάθε πείραμα; πόσο επιτυχημένο είναι μεθοδολογικά; κατά πόσο είναι επαναλήψιμο; άλλα σχόλια;

18 πειράματα τα υπό μελέτη φαινόμενα είναι περίπλοκα συχνά δεν μπορούν να γίνουν σε τεχνητές συνθήκες είναι πιο δύσκολα επαναλήψιμα ηθικά προβλήματα

19 τυχαίες συνδέσεις & αιτιότητα Όσοι οδηγούν κόκκινα αυτοκίνητα πληρώνουν μεγαλύτερα ασφάλιστρα Παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι κακοί μαθητές Όσο πιο αναπτυγμένη μια χώρα, τόσο χαμηλότερα τα ποσοστά γεννήσεων Οι παντρεμένοι μεσήλικες άντρες είναι στατιστικά πιο υγιείς από τους ανύπαντρους

20 νόμοι υπάρχουν νόμοι στις κοινωνικές επιστήμες; μπορούν να υπάρξουν νόμοι στις κοινωνικές επιστήμες;

21 νόμοι μπορούν να υπάρξουν νόμοι στις κοινωνικές επιστήμες;

22 νόμοι ο νόμος των μεγάλων αριθμών: σε μεγάλους πληθυσμούς τυχαίες παραλλαγές ακυρώνονται ο νόμος της ζήτησης: όσο αυξάνεται η τιμή ενός προϊόντος μειώνεται η ποσότητα που ζητά ο αγοραστής, ενώ όσο μειώνεται η τιμή αυτού του προϊόντος αυξάνεται η ποσότητα που ζητείται. ο νόμος της προσφοράς: όταν αυξάνεται η τιμή ενός προϊόντος αυξάνεται και η ποσότητα που προσφέρει ο παραγωγός, ενώ η μείωση της τιμής φέρνει ως συνέπεια τη μείωση της ποσότητας που προσφέρεται

23 ερευνητικά ερωτήματα τι ερευνητικά ερωτήματα θέτουν οι κοινωνικές επιστήμες σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν από τις φυσικές;

24 Ποια η σχέση μεταξύ κοινωνικών και φυσικών επιστημών; ιεράρχηση; εξάρτηση; άλλο;

25 Ποια η σχέση μεταξύ κοινωνικών και φυσικών επιστημών; αναγωγισμός απόπειρα αναγωγής των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές απόπειρα διάσωσης του κύρους των κοινωνικών επιστημών; η μέθοδος των φυσικών επιστήμων ως υπόδειγμα

26 Αναγωγισμός Είναι δυνατή η αναγωγή των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές; Αν ναι, πώς; Αν όχι, γιατί όχι;

27 Αναγωγισμός Είναι δυνατή η αναγωγή των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές; ο ολισμός των κοινωνικών επιστημών; δεν μπορούμε να σπάσουμε την ανθρώπινη κοινωνία και συμπεριφορά σε κομμάτια αν το κάνουμε την αλλοιώνουμε

28 Αναγωγισμός Είναι δυνατή η αναγωγή των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές; η κανονιστικότητα των κοινωνικών επιστημών; κοινωνικές επιστήμες: λόγος, σκοπός, πρόθεση δικαιολόγηση ο χώρος των λόγων / του νοήματος (reasons) φυσικές επιστήμες: αιτία - αποτέλεσμα εξήγηση - μηχανισμός ο χώρος της φυσικής αιτιότητας (causes)

29 Αναγωγισμός Είναι δυνατή η αναγωγή των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές; η κανονιστικότητα των κοινωνικών επιστημών; κοινωνικές επιστήμες: κανόνας φυσικές επιστήμες: αιτιακός νόμος

30 Αναγωγισμός Είναι δυνατή η αναγωγή των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές; η κανονιστικότητα των κοινωνικών επιστημών; Όμως: η κανονιστικότητα ίσως μπορεί να μεταφραστεί σε αιτιακές σχέσεις οι λόγοι (reasons) μπορούν να έχουν πίσω τους άλλα (φυσικά) αίτια (causes)

31 Ποια η σχέση μεταξύ κοινωνικών και φυσικών επιστημών; επιστήμη σε εργαστήριο και επιστήμη στον πραγματικό κόσμο: τα πάει καλύτερα ένας φυσικός στον πραγματικό κόσμο; πρόγνωση και αλλαγή: η προγνώσεις στις κοινωνικές επιστήμες ίσως να μην πρέπει να αντιμετωπίζονται ως προβλέψεις, αλλά ως προτάσεις για αλλαγή οι κοινωνικές επιστήμες δεν έχουν σκοπό (μόνο) να γνωρίσουν τα φαινόμενα που μελετούν, αλλά να τα δικαιολογήσουν και ίσως να τα αλλάξουν

32 Arts & humanities Οι ανθρωπιστικές επιστήμες (ή σπουδές) & οι τέχνες

33 Humanities Ανθρωπιστικές επιστήμες / σπουδές φιλοσοφία ιστορία θεωρία λογοτεχνίας/ θεάτρου/εικαστικών τεχνών κ.λπ. θεολογία- θρησκειολογία νομικά (κ.α.) έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους; τι;

34 Arts Τέχνες: τι είναι (η) τέχνη; εικαστικά (ζωγραφική, γλυπτική) λογοτεχνία (μυθιστορία, ποίηση) performing arts (θέατρο, χορός, μουσική) κινηματογράφος; τηλεόραση; κόμικς; video-games; γαστρονομία; μόδα; tatoos; grafity;... ; μας προσφέρει γνώση η τέχνη;

35 & η εκπαίδευση; σε ποια επιστημονική περιοχή ανήκει; ποια η σχέση της με τις (υπόλοιπες) επιστήμες; η επιστήμη στην εκπαίδευση η αλήθεια & η σύμβαση στην εκπαίδευση

36 Φυσικές, κοινωνικές & ανθρωπιστικές επιστήμες με ποιό κριτήριο γίνεται η ταξινόμηση; τι κοινό έχουν μεταξύ τους οι φυσικές επιστήμες; τι κοινό έχουν μεταξύ τους οι κοινωνικές επιστήμες; τι κοινό έχουν μεταξύ τους οι ανθρωπιστικές επιστήμες; είναι όλες επιστήμες; ποιό είναι το κριτήριο επιστημονικότητας που υπονοούμε όταν τις ονομάζουμε επιστήμες; θεωρείτε ότι είναι δυνατή η αναγωγή των κοινωνικών επιστημών στις φυσικές; Αν ναι, πώς; Αν όχι, γιατί;

37 Διαβάζω Popper, K., Για τη λογική των κοινωνικών επιστημών Γασπαράτου, Φιλοσοφία της γνώσης: κεφ. 9, 10, 11.