Τοξικοί παράγοντες σε τρόφιμα και σχετική νομοθεσία. Ν. Καλογερόπουλος Δρ Χημικός

Transcript

1 Τοξικοί παράγοντες σε τρόφιμα και σχετική νομοθεσία Ν. Καλογερόπουλος Δρ Χημικός 1

2 Τρόφιμα Τα πιο σύνθετα συστατικά του περιβάλλοντος - από χημική άποψη Περιέχουν σχεδόν όλες τις κατηγορίες ρύπων και μολυσματικών παραγόντων 2

3 Πηγές τοξικών συστατικών στα τρόφιμα Φυσικά συστατικά (φυτικά, ζωϊκά) Πρόσθετα Συστατικά παραγόμενα κατά την επεξεργασία τροφίμων Μετανάστευση από υλικά συσκευασίας Ρύπανση περιβάλλοντος Αγροχημικά Ατυχήματα, λανθασμένη επισήμανση 3

4 Πηγές Παραδείγματα Φυσικά συστατικά (φυτικά, ζωϊκά) Πρόσθετα Συστατικά παραγόμενα κατά την επεξεργασία τροφίμων Μετανάστευση από υλικά συσκευασίας Ρύπανση περιβάλλοντος Αγροχημικά Ατυχήματα, λανθασμένη σήμανση Μυκοτοξίνες, τοξίνες ψαριών Απαγορευμένες χρωστικές Ακρυλαμίδιο, PAHs, αρωματικές αμίνες Βαρέα μέταλλα, ισοπροπυλθειοξανθόνη (ITX) Διοξίνες, Hg (ψάρια) Υπολείμματα φυτοφαρμάκων Διοξίνες σε κοτόπουλα (Βέλγιο), Hg σε σπόρους σιταριού (Ιράκ) 4

5 Πώς φθάνουν τα τοξικά συστατικά στα τρόφιμα Αγρόκτημα/Αλιεία Μεταφορά/αποθήκευση Κατεργασία Συσκευασία/σήμανση Μεταφορά/αποθήκευση Λιανική πώληση / Χώροι εστίασης Καταναλωτής 5

6 Διακίνηση τοξικών συστατικών στο σώμα μας Κύρια σημεία εισόδου, μεταβολισμού, απόθεσης και απομάκρυνσης τοξικών συστατικών στο σώμα μας 6

7 Κάθε χρόνο μόνο στις Η.Π.Α ασθενούν από τρόφιμα άνθρωποι νοσηλεύονται τελικά πεθαίνουν 7

8 Ανεπιθύμητα συστατικά των τροφίμων Ανόργανες ή οργανικές ενώσεις - από πολύ απλά έως σύνθετα μεγαλομόρια Προκαλούν άμεσες ή χρόνιες βλάβες στην υγεία του ανθρώπου Δεν έχουν διατροφική αξία Η τοξικότητα έχει αποδειχθεί για πολλά συστατικά - όχι για όλα 8

9 Βλαβερές ουσίες από το περιβάλλον Βαρέα μέταλλα Κυρίως ελέγχονται Hg, Pb, Cd,, As, Sn, Cu Φυτοφάρμακα (παρασιτοκτόνα, εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα): oργανοχλωριωμένα,, oργανοφωσφορικάo ργανοφωσφορικά, καρβαμιδικά Υπολείμματα αντιβιοτικών σε κτηνοτροφικά προϊόντα Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες Πρόσθετα πλαστικών συσκευασίας (Πολυβρωμιωμένοι διφαινυλαιθέρες) Πολυχλωριωμένα διφαινύλια, PCBs Διοξίνες 9

10 Οδοί μεταφοράς (pathways) ρύπων στον άνθρωπο Π Η Γ Η Ρ Υ Π Ο Υ ΑΕΡΑΣ ΝΕΡΟ ΕΔΑΦΟΣ ΦΙΛΤΡΑ ΣΚΟΝΗ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ ΑΝΑΠΝΟΗ ΚΑΤΑΠΟΣΗ Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Σ ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΧΕΡΙ-ΣΕ-ΣΤΟΜΑ οι διακεκομμένες γραμμές υποδηλώνουν μεταφορά μέσω ατμοσφαιρικών σωματιδίων 10

11 Καθορισμός επιτρεπτής ή ανεκτής πρόσληψης. Συντελεστές ασφαλείας

12 Καμπύλες δόσης-απόκρισης για καρκινογόνους και μη καρκινογόνους παράγοντες Καρκινογόνα: ακόμη και η μικρότερη δόση εγκυμονεί ένα σχετικό κίνδυνο. Προσπάθεια για ποσοτικοποίηση του κινδύνου που συνδέεται με δεδομένη δόση. Καταλήγει στην καθιέρωση ενός αποδεκτού επιπέδου έκθεσης Nonthreshold response Threshold response Για τα μη καρκινογόνα, είμαστε "ασφαλείς" εφ' όσον η δόση παραμένει χαμηλότερη από ένα κατώτατο όριο (threshold) 12

13 Καμπύλες δόσης απόκρισης για μη καρκινογόνους τοξικούς παράγοντες 13

14 Συντομογραφίες PTWI = προσωρινή ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη (Provisional Tolerable Weekly Intake). PTDI = προσωρινή ανεκτή ημερήσια πρόσληψη (Provisional Tolerable Daily Intake). PMTDI = μέγιστη προσωρινή ανεκτή ημερήσια πρόσληψη (Provisional( Maximum Tolerable Daily Intake) ADI = επιτρεπόμενη ημερήσια πρόσληψη (Acceptable( Daily Intake). Η ADI αντιπροσωπεύει την ποσότητα ενός τοξικού παράγοντα που, σύμφωνα με τις διαθέσιμες γνώσεις γ μας, δεν αναμένεται να αποτελέσει αξιόλογο κίνδυνο για την υγεία ενός καταναλωτή αναλωτή που την λαμβάνει καθημερινά για όλη του τη ζωή. Εκφράζεται σε mg/kg βάρους σώματος ανά ημέρα (mg/kg( bwd) ADE= μέση ημερήσια έκθεση (Average( Daily Exposure) TLV= μέγιστες τιμές ανοχής (Threshold Limit Values). Αντιπροσωπεύουν τα επίπεδα έκθεσης που δεν αναμένεται να προκαλέσουν ασθένεια ή βλάβη σε ένα κανονικό άνθρωπο. Χρησιμοποιούνται σε οδηγίες της ΕΕ για πόσιμο νερό και τρόφιμα και κ εκφράζονται με μονάδες συγκεντρώσεως w/w ή w/v για τις διάφορες χημικές ουσίες RfD= = Δόση αναφοράς (Reference( Dose ) RfC= Συγκέντρωση αναφοράς (Reference Concentration) NOEL= = επίπεδα μη παρατηρήσιμων επιδράσεων (No( Observed Effect Levels) NOAEL = επίπεδα μη παρατηρήσιμων δυσμενών επιδράσεων (No( Observed Adverse Effect Levels) LOAEL= = κατώτατο όριο παρατηρήσιμων δυσμενών επιδράσεων (Lowest( Observed Αdverse Effect Level) MRL= ανώτατο όριο περιεκτικότητας καταλοίπων φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα (Maximum( Residue Limits,, MRL) συνήθως σε mg/kg ή μg/kg kg.. Χρησιμοποιείται στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα υπολείμματα (κατάλοιπα) φυτοφαρμάκων στα α τρόφιμα 14

15 Συντελεστές ασφαλείας Για την αξιολόγηση των επιπτώσεων των διαφόρων χημικών ουσιών στην υγεία μας γίνονται τοξικολογικές μελέτες δόσης-απόκρισης σε πειραματόζωα Τα αποτελέσματα των μελετών στη συνέχεια προεκτείνονται (extrapolate) στον άνθρωπο - συνήθως με χρήση συντελεστών ασφαλείας (safety factors, SF) ). Συντελεστές ασφαλείας: αριθμοί που μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με τους παράγοντες που λαμβάνονται υπ όψη για τον καθορισμό τους. Συνήθως ς κυμαίνονται από Η συνηθέστερη τιμή είναι το 100. Όσο πιο αξιόπιστα τα τοξικολογικά δεδομένα τόσο μικρότεροι οι SF. Η επίσημη χρήση των παραγόντων ασφάλειας άρχισε στα μέσα της δεκαετίας του '50 από την FDA (ΗΠΑ) για τα πρόσθετα των τροφίμων. Βασίστηκε στην υπόθεση ότι μπορούσε να υπολογισθεί ένα ασφαλές επίπεδο πρόσθετων ή μολυσματικών παραγόντων στα τρόφιμα αν η τιμή NOAEL (No Observed Adverse Effect Level, σε mg/kg τροφής) που είχε προκύψει από μελέτες σε πειραματόζωα διαιρεθεί με έναν παράγοντα ασφαλείας ίσο με

16 Επιτρεπόμενη ημερήσια δόση (Acceptable Daily Intake ADI) Επιτρεπόμενη Ημερήσια Δόση (ADI) = η ποσότητα ημερήσιας πρόσληψης μη καρκινογόνων ουσιών, που στη διάρκεια ολόκληρης ζωής δεν αναμένεται να προκαλέσει αξιόλογο κίνδυνο -βάσει των σημερινών γνώσεών μας. Παρεμφερής: η ανεκτή ημερήσια δόση (Tolerable Daily Intake,, TDI) Εκφράζεται σε mg/kg βάρους σώματος ανά ημέρα (mg/kg bwd) Ο καθορισμός της (Μικτές Επιτροπές Εμπειρογνωμόνων του FAO και του τ WHO για τα Πρόσθετα στα Τρόφιμα JECFA- και για τα Υπολείμματα Φυτοφαρμάκων -JMEPR) περιλαμβάνει: (α) συλλογή και έλεγχο σχετικών βιβλιογραφικών στοιχείων (β) τοξικολογικές δοκιμές με πειραματόζωα για τον καθορισμό του NOEL (No( Observed Effect Level) ) βάσει του πιο ευαίσθητου οργανισμού και (γ) εφαρμογή κατάλληλων συντελεστών ασφαλείας ώστε να προκύψει η ADI για ανθρώπους 16

17 Εκτίμηση της ADI Στον υπολογισμό περιλαμβάνεται ένας συντελεστής ασφαλείας -συνήθως ίσος με 100- στη διαμόρφωση του οποίου λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω παράγοντες αβεβαιότητας: α διακύμανση ευαισθησίας μεταξύ ανθρώπων (intraspecies) διακύμανση ευαισθησίας από είδος σε είδος (interspecies( interspecies, πειραματόζωο-άνθρωπος) συντελεστής για ευαίσθητους ανθρώπινους πληθυσμούς λόγω προγενέστερης ή τρέχουσας ασθένειας έναντι των υγιών πειραματόζωων πιθανή συνεργιστική δράση με άλλα πρόσθετα ή τοξικά συστατικά των τροφίμων διαφορές στο μέγεθος σώματος των πειραματόζωων έναντι των ανθρώπων διαφορές στη διατροφή ανάλογα με την ηλικία, φύλο, επίπεδο δραστηριότητας, και περιβαλλοντικούς παράγοντες διαφορές πειραματοζώων-ανθρώπων ανθρώπων στο ισοζύγιο ύδατος μεταξύ σώματος και περιβάλλοντος διαφορές λόγω μικρού αριθμού πειραματοζώων έναντι του μεγάλου αριθμού ανθρώπων που μπορούν να εκτεθούν δυσκολία στην εκτίμηση της πρόσληψης από τον άνθρωπο μέσω της διατροφής και της μεταβλητότητάς της 17

18 Οι συντελεστές ασφαλείας δεν είναι πάντοτε ίσοι με 100 Ανεπαρκής βάση δεδομένων. Όταν δεν είναι διαθέσιμες μακροχρόνιες μελέτες, η ευαισθησία των δοκιμών μειώνεται και πρέπει να αυξηθεί ο παράγοντας ασφάλειας Τοξικοκινητικά και τοξικοδυναμικά δεδομένα. Σε περίπτωση που είναι διαθέσιμα τέτοια στοιχεία και από αυτά προκύπτει ότι (α) η ευαισθησία των ανθρώπων διαφέρει από αυτή των πειραματόζωων και (β) ότι η διακύμανση στην ευαισθησία μεταξύ των ανθρώπων είναι μεγάλη, τότε μπορεί να αποφασισθεί η χρήση μεγαλύτερου είτε μικρότερου συντελεστή ασφαλείας Φύση της τοξικότητας. Σε περιπτώσεις που τα αποτελέσματα της τοξικής δράσης είναι μη αντιστρεπτά, πχ σκελετικές ανωμαλίες χρήση μεγαλύτερων συντελεστών Υψηλότερη ευαισθησία ορισμένων ομάδων του πληθυσμό, πχ νόμος του 1996 στις ΗΠΑ, επί πλέον συντελεστής ασφαλείας 10, όταν οι μελέτες αφορούν μικρά παιδιά Η Επιτρεπόμενη Ημερήσια Δόση (ADI) βασίζεται σε μελέτες που έγιναν σε ανθρώπους. Σε τέτοια περίπτωση χρησιμοποιείται συνήθως χαμηλότερος συντελεστής ασφάλειας αφού δεν απαιτείται χρήση του συντελεστή για διαφορές μεταξύ πειραματοζώων και ανθρώπου. Η ουσία υπάρχει ως ρύπος σε συνήθη τρόφιμα. Η χρήση συντελεστή ασφάλειας ίσου με 100 για ένα ρύπο μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της διαθέσιμης ποσότητας τροφίμων για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, οι συνέπειες στην υγεία του οποίου μπορεί να είναι πολύ σοβαρότερες από τον πιθανό κίνδυνο λόγω της πρόσληψης μικρών ποσοτήτων του ρύπου.

19 Επίπεδα μη παρατηρούμενων επιδράσεων (no observed effect levels, NOEL) Τα NOELs προσδιορίζονται από μελέτες δόσης-απόκρισης που διεξάγονται για μια ουσία. Το τελικό NOEL που χρησιμοποιείται για τον καθορισμό της ADI (Επιτρεπόμενη Ημερήσια Δόση) είναι γενικά το NOEL που έδειξε τοξική επίδραση σε πειραματόζωα στη χαμηλότερη δόση. Συνήθως το είδος που χρησιμοποιήθηκε σε αυτή τη μελέτη θεωρείται ως το πιο ευαίσθητο είδος και το NOEL χρησιμοποιείται για τον καθορισμό της ADI (για ανθρώπους). Προσοχή στην επιλογή χαμηλότερης-υψηλότερης δόσης Επιθυμητό: όχι μεγάλα διαστήματα ανάμεσα στις δόσεις -αν και κοστίζει 19

20 NOAEL, LOAEL Ο προσδιορισμός ενός NOAEL (το πειραματικό ισοδύναμο του κατώτατου ορίου για τα πειραματόζωα) είναι ένα κρίσιμο βήμα στην αξιολόγηση η μη καρκινικών αποτελεσμάτων. Είναι η υψηλότερη δόση που δεν προκαλεί μια παρατηρήσιμη δυσμενή συνέπεια σε μια μελέτη πολλαπλών δόσεων. Η χαμηλότερη δόση που προκαλεί μια σημαντικά αυξημένη δυσμενή συνέπεια είναι το επίπεδο LOAEL. Χρησιμοποιείται ως σημείο εκκίνησης για την αξιολόγηση του κινδύνου για μη καρκινικά αποτελέσματα, όταν ό δεν είναι διαθέσιμο ένα NOAEL. Η ακρίβεια των NOAEL/ LOAEL εξαρτάται από το σχεδιασμό της τοξικολογικής μελέτης. Όσο μικρότερα τα διαστήματα ανάμεσα στις δόσεις, τόσο πιθανότερο ότι το NOAEL αντικατοπτρίζει το πραγματικό επίπεδο της απουσίας επίδρασης.

21 EU: Rapid Alert System for Food and Feed (RASFF) Δίκτυο προειδοποίησης, σε λειτουργία από το 1988 Στηρίχθηκε στο Άρθρο 50 του Νόμου για τα Τρόφιμα (EC 178/2002) Εμπλεκόμενοι: Κράτη-μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και η EFSA (European Food Safety Authority) Σκοπός: να αποτραπεί -ει δυνατόν- η κλιμάκωση ενός συμβάντος σε μείζονα κρίση

22 RASFF Το RASSF βασίζεται στην ιχνηλασιμότητα (traceability) και επιτρέπει την ταχεία ανταλλαγή πληροφοριών όποτε εντοπισθεί κίνδυνος για την ασφάλεια τροφίμων Βάσει της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, «ιχνηλασιμότητα» σημαίνει τη δυνατότητα παρακολούθησης όλων των τροφίμων, ζωοτροφών, ζώων ή ουσιών που προορίζονται για κατανάλωση, σε όλα τα στάδια παραγωγής, επεξεργασίας και διανομής

23 Ροή πληροφορίας στο RASFF EFSA: European Food Safety Authority EFTA: European Free Trade Association

24 Η ιχνηλασιμότητα στην πράξη Φθινόπωρο 2004: ανιχνεύθηκαν υψηλά επίπεδα διοξίνης σε γάλα από ολλανδικό αγρόκτημα Οι αρχές απέκλεισαν αμέσως το αγρόκτημα από το εμπόριο, και άρχισαν την αναζήτηση της αιτίας μέσω της τροφικής αλυσίδας. Βρέθηκε ότι πηγή της μόλυνσης ήταν η άργιλος που χρησιμοποιήθηκε για να διαχωριστούν πατάτες υψηλής ποιότητας από πατάτες χαμηλότερης ποιότητας. Η άργιλος είχε μολυνθεί με διοξίνη. Οι μολυσμένες φλούδες των πατατών χρησιμοποιήθηκαν ως τροφή αγελάδων Ενεργοποιήθηκε το RASFF Οι αρχές εντόπισαν και απέκλεισαν από την κατανάλωση πάνω από 200 φάρμες σε Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία και Γερμανία που είχαν χρησιμοποιήσει τη μολυσμένη ζωοτροφή Τα μολυσμένα προϊόντα δεν έφθασαν ποτέ στους καταναλωτές

25 Μέσα σήμανσης για ιχνηλασιμότητα Source: RASFF 2006 Report

26 Συναγερμοί (alerts)( του RASSF για το 2005 ανά κατηγορία τροφίμων Τρόφιμα Αριθμόςσυναγερμών Ξηροί καρποί σνακ (50% περιπτώσεων ήταν φιστίκια) 847 Ψάρια-οστρακοειδή - μαλάκια 559 Φρούτα- λαχανικά 332 Κρέατα πουλερικά 318 Βότανα μπαχαρικά 308 Διάφορα είδη 252 Υλικά που πρόκειται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα 186 Μέλι ζελέ γλυκά 114 Λίπη έλαια 65 Ζωοτροφές 64 Δημητριακά 40 Γάλα γαλακτοκομικά προϊόντα 38 Διαιτητικά τρόφιμα - συμπληρώματα διατροφής 38 Σύνολο

27 Συναγερμοί (alerts)( του RASSF για το 2005 ανά κατηγορία αιτίων ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Συναγερμοί στην ΕΕ, ανά κατηγορία προβλημάτων για το έτος 2005 Κατηγορία Ποσοστό (%) Μυκοτοξίνες 40 Χημικές επιμολύνσεις 14 Βαρέα μέταλλα (Cd, Pb) 7 Υπολείμματα κτηνιατρικών φαρμάκων (αντιβιοτικά) 6 Πρόσθετα τροφίμων (κυρίως χρωστικές) 4 Μικροβιολογικές επιμολύνσεις (κυρίως σαλμονέλες) 4 Υπολείμματα φυτοφαρμάκων 3 27

28 Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί για μυκοτοξίνες Κανονισμός (EC) No 1881/2006. Θέτει μέγιστα όρια για διάφορα τοξικά συστατικά, μεταξύ των οποίων για αφλατοξίνες, ωχρατοξίνη Α, πατουλίνη, τοξίνες φουσάριου σε τρόφιμα Κανονισμός (EC) No 401/2006 Καθορίζει τις μεθόδους δειγματοληψίας και ανάλυσης για τον επίσημο έλεγχο των επιπέδων μυκοτοξινών σε διάφορα τρόφιμα 28

29 Όρια πρόσληψης μυκοτοξινών Ωχρατοξίνη A: Η EFSA* καθόρισε ανεκτή ημερήσια πρόσληψη (tolerable daily intake, TDI) = 120 ng/kg bw (Απρίλιος 2006) Πατουλίνη: Προσωρινή μέγιστη ανεκτή ημερήσια πρόσληψη (Provisional Maximum Tolerable Daily Intake, PMTDI) = 0.4 μg/kg bw Τοξίνες φουσάριου: 1. Deoxynivalenol, ανεκτή ημερήσια πρόσληψη (TDI) = 1μg/kg bw, 2. Zearalenone, προσωρινή TDI = 0.2 μg/kg bw, 3. Fumonisins, TDI = 2 μg/kg bw, 4. Nivalenol, προσωρινή TDI = 0.7 μg/kg bw, 5. Τοξίνες T-2 και HT-2, προσωρινή TDI = 0.06 μg/kg bw *EFSA = European Food Safety Authority 29

30 Ανώτατα όρια καταλοίπων φυτοφαρμάκων (MRLs) σε τρόφιμα Ευρωπαϊκή Ένωση: καθορισμός των ανώτατων ορίων (Maximum( Residue Limits, MRLs) ) για τα υπολείμματα (κατάλοιπα) φυτοφαρμάκων σε τρόφιμα Από το 1976 (οδηγία 76/895/EOK) μέχρι σήμερα έχουν τεθεί περισσότερα από κοινοτικά MRLs για 133 ενεργές ουσίες φυτοφαρμάκων σε διάφορα προϊόντα Σημαντικό να σημειωθεί ότι τα MRLs δεν είναι μέγιστα τοξικολογικά όρια Αντιπροσωπεύουν το μέγιστο ποσό καταλοίπων που αναμένεται να βρεθεί σε προϊόντα όταν ακολουθείται ορθή γεωργική πρακτική (GAP) κατά τη χρήση ενός φυτοφαρμάκου Τα MRLs αναθεωρούνται και, όταν απαιτηθεί, αντικαθίστανται 30

31 Διαδικασία καθορισμού των MRL (Α) Με εποπτευόμενες δοκιμές σε αγροκτήματα καθορίζονται τα επίπεδα των καταλοίπων ενός φυτοφαρμάκου που αναμένονται σε ένα γεωργικό προϊόν, όταν εφαρμοσθεί ορθή γεωργική πρακτική (GAP) (B) Χρησιμοποιώντας κατάλληλα μοντέλα κατανάλωσης, εκτιμάται η ημερήσια πρόσληψη υπολειμμάτων του φυτοφαρμάκου για τον πληθυσμό της Ευρώπης, ή ενός κράτους-μέλους, ή για τμήματα του πληθυσμού (πχ νήπια) (C) Από τοξικολογικές μελέτες που έχουν γίνει για το συγκεκριμένο ο φυτοφάρμακο καθορίζεται η αποδεκτή ημερήσια δόση (Acceptable( Daily Intake,, ADI) (D) Εάν η κατ' εκτίμηση ημερήσια πρόσληψη που υπολογίσθηκε για τα τ συγκεκριμένα προϊόντα στο στάδιο (B) είναι χαμηλότερη από την αποδεκτή ημερήσια δόση (ADI) που υπολογίσθηκε στο στάδιο (C), τότε τα επίπεδα των καταλοίπων του φυτοφαρμάκου που βρέθηκαν στο στάδιο (Α) τίθενται ως MRL, σε mg/kg προϊόντος 31

32 ιαδικασία καθορισμού ενός MRL Ορθή γεωργική πρακτική (GAP) Εποπτευόμενη εφαρμογή στο πεδίο Αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ΑDI) Προσωρινό MRL Αξιολόγηση κινδύνου από διατροφική πρόσληψη Τελικό MRL 32

33 Κατάλοιπα χλωριωμένων υδρογονανθράκων σε μητρικό γάλα Απαγόρευση χρήσης τους σε Ευρώπη Αμερική κατά την δεκαετία 70 Schade G and Heinzow B (1998). Organochlorine pesticides and polychlorinated biphenyls in human milk of mothers living in northern Germany. The Science of the Total Environment, 215,

34 Παράδειγμα οδηγίας για MRLs φυτοχημικών 34

35 Παράδειγμα οδηγίας MRL (συνέχεια) 35

36 Πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAHs) Η International Agency for Research on Cancer (IARC) θεωρεί ως καρκινογόνα τα βενζο(α)πυρένιο βενζο(α)ανθρακένιο και και ως πιθανά καρκινογόνα τα benzo(b)fluoranthene,benzo(j)fluoranthene, benzo(k)fluoranthene, και indeno(1,2,3-c,d)pyrene Η οδηγία EC 1881/2006 έθεσε όρια για το βενζο(α)πυρένιο από 1 μg/kg για παιδικές τροφές μέχρι 10 μg/kg για δίθυρα μαλάκια (μύδια, γυαλιστερές ) 36

37 Υλικά σε επαφή με τρόφιμα 37

38 Υλικά σε επαφή με τρόφιμα (ITX) RASFF Annual Report

39 Isopropylthioxanthone (ITX) To 2005, η ουσία ισοπροπυλθειοξανθόνη (ITX) ανιχνεύθηκε σε βρεφικά γάλατα, προϊοντα γάλακτος και χυμούς σε χάρτινες συσκευασίες Η ITX, είναι φωτοκαταλύτης για μελάνια εκτυπώσεων offset στο εξωτερικό των χάρτινων συσκευασιών, και μεταφερόταν στο εσωτερικό λόγω λανθασμένης διαδικασίας εκτύπωσης Δόθηκε εντολή στη βιομηχανίες να σταματήσουν τη χρήση της ΙΤΧ μέχρι το τέλος Ιανουαρίου Στο πρώτο μισό του 2006 το RASFF συνέχισε να λαμβάνει ειδοποιήσεις για ITX 39

40 Πρωτοταγείς αρωματικές αμίνες (PAA) Χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πλαστικών. Η ανιλίνη και τα παράγωγα της είναι ερεθιστικά, αλλεργιογόνα, μεταλλαξογόνα και καρκινογόνα Μετανάστευση PAA ανιχνεύθηκε σε πλαστικά σκεύη κουζίνας που εισάγονται από την Κίνα Οδηγία EC 72/2002, Παράρτημα V, καθορίζει ότι τα συνθετικά υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα δεν πρέπει να ελευθερώνουν ανιχνεύσιμες ποσότητες από τις ουσίες αυτές Ως όριο έχει τεθεί το 0.02 mg ολικών PAA εκφρασμένων ως ανιλίνη Ανιλίνη 4,4 -μεθυλενδιανιλίνη 40

41 Μετανάστευση βαρέων μετάλλων Cd Από υλικά συσκευασίας Pb Cr Ni Source: RASFF 2005 Report 41

42 Μετανάστευση βαρέων μετάλλων Η μετανάστευση βαρέων μετάλλων από υλικά σε επαφή με τρόφιμα διέπεται από τον Κανονισμό EC No 1935/2004 που ορίζει ότι τα υλικά που πρόκειται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα δεν πρέπει να θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία ή να προκαλούν ανεπιθύμητες αλλαγές στα τρόφιμα Η προσωρινή ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη (PTWI) για τον μόλυβδο είναι 25 μg/kg bw. Η προσωρινή ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη (PTWI) για το κάδμιο είναι 0.7 μg/kg bw. 42

43 Μετανάστευση Pb και Cd από κεραμικά Οδηγία 84/500/EEC καθορίζει όρια μετανάστευσης για Pb και Cd σε κεραμικά με διάλυμα οξικού οξέος 3%. Κατηγορία 1 Αντικείμενα που δεν μπορούν να γεμισθούν ή είναι πολύ ρηχά Pb 0.8 mg/dm 2 Cd mg/dm 2 Κατηγορία 2 Όλα τα αντικείμενα που μπορούν να γεμισθούν Κατηορία 3 Σκεύη μαγειρικής ή αποθήκευσης με χωρητικότητα μεγαλύτερη των 3 λίτρων 4.0 mg/l 1.5 mg/l 0.3mg/l 0.1mg/l 43

44 Folder MRLs etc EC 1881_2006 ANNEX several pollutants.pdf pdf NDFTA MRL Update - 18th December 2007.xls 44