Η διεργασία αποχωρισμού εξατομίκευσης των νέων ενηλίκων και η συσχέτισή της με την ψυχική υγεία: Μια διαπολιτισμική προσέγγιση

Transcript

1 Η διεργσί ποχωρισμού εξτομίκευσης των νέων ενηλίκων κι η συσχέτισή της με την ψυχική υγεί: Μι διπολιτισμική προσέγγιση Ιωάνν Σωτηροπούλου Άνν Χριστοπούλου Βσίλης Πυλόπουλος Τομές Ψυχολογίς, Φ.Π.Ψ., Πνεπιστήμιο Αθηνών

2 Τι είνι ο ψυχολογικός ποχωρισμός; Στδική κι κτάλληλη γι κάθε ηλικική περίοδο διεργσί νεξρτητοποίησης του τόμου πό τ γονεϊκά πρόσωπ με στόχο την κλύτερη ντπόκριση στις πιτήσεις της ωρίμνσης: συμπεριφορικές + γνωστικές + συνισθημτικές διστάσεις, δι βίου διεργσί, κρίσιμες μετβάσεις ζωής, προσρμοστική διάστση.

3 Η πολιτισμική διάστση του ψυχολογικού ποχωρισμού Διφορετικοί πολιτισμοί ποδίδουν διφορετικό νόημ στην έννοι του κλά προσρμοσμένου, λειτουργικού ενήλικ Αποτιμούν διφορετικά την έννοι λλά κι την ξί του ψυχολογικού ποχωρισμού

4 Η πολιτισμική διάστση του ψυχολογικού ποχωρισμού Πιο συλλογικά πλίσι τείνουν ν υποβθμίζουν ή/κι ν ποδοκιμάζουν τάσεις ποχωρισμού κι εξτομίκευσης. Η νεξρτητοποίηση δεν ποτελεί δείκτη ψυχολογικής ωριμότητς κι ψυχικής υγείς σε όλ τ πολιτισμικά πλίσι. Ερμηνευτική πρότση που ντνκλά κάποιο βθμό πολιτισμικής μεροληψίς.

5 Η πολιτισμική διάστση του ψυχολογικού ποχωρισμού ψυχολογικός ποχωρισμός = κοινή νπτυξική δομή σε όλ τ πολιτισμικά πλίσι που οδηγεί ωστόσο σε έν διφορετικό είδος ωρίμνσης σε κάθε κοινωνί

6 Σχέση ψυχολογικού ποχωρισμού κι ψυχικής υγείς Επίτευξη ικνοποιητικού επιπέδου ψυχολογικού ποχωρισμού σχετίζετι με κλύτερους δείκτες ψυχικής υγείς κι προσρμογής. Η σχέση υτή διφοροποιείτι νάλογ: με τις επιμέρους διστάσεις του ψυχολογικού ποχωρισμού, με το πολιτισμικό πλίσιο (τι ορίζουμε ως ψυχική υγεί;)

7 Ερευνητικοί στόχοι κι υποθέσεις Ν διερευνηθεί η δισύνδεση του πολιτισμικού πλισίου με τη διεργσί του ψυχολογικού ποχωρισμού κι την ψυχική υγεί. Υπόθεση 1: Οι κοινωνίες με συλλογικές ξίες θ προυσιάζουν χμηλότερ επίπεδ ψυχολογικού ποχωρισμού. Υπόθεση 2: Οι κοινωνίες με χμηλότερο βιοτικό επίπεδο θ νφέρουν περισσότερ κοινωνικά προβλήμτ.

8 Ερευνητικοί στόχοι κι υποθέσεις Ν διερευνηθεί η συσχέτιση του ψυχολογικού ποχωρισμού με την ψυχική υγεί, γενικά, κι εντός κάθε χώρς ξεχωριστά. Υπόθεση: Η νεξρτησί πό συγκρούσεις θ σχετίζετι με κλύτερη ψυχική υγεί σε όλες τις χώρες.

9 Συμμετέχοντες κτά χώρ κι φύλο (N=512) Φύλο ΑΓΓΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ ΝΙΓΗΡΙΑ ΣΟΥΔΑΝ Άντρες Γυνίκες Σύνολο

10 Οικοπολιτισμικοί δείκτες των 6 χωρών (πηγή: Πγκόσμι Τράπεζ, 2005) Δείκτες ΑΓΓΛΙΑ ΓΕΡΜΑΝ. ΕΛΛΑΔΑ ΚΥΠΡΟΣ ΝΙΓΗΡΙΑ ΣΟΥΔΑΝ Γεωγρφική θέση Β.Ευρώπη Β.Ευρώπη Μεσόγειος Μεσόγειος Δυτ.Αφρική Αν.Αφρική Πληθυσμός (εκτ.) 60,2 82,5 11,1 0,8 141,4 36,9 Πληθωρισμός 2% 1% 3% 2% 20% 12% Αγροτική οικον. 1% 1% 4% -- 33% 32% Προσδόκ. ζωής 79 έτη 79 έτη 79 έτη 79 έτη 47 έτη 58 έτη Επικρ. θρησκεί Προτεστάντες Προτεστάντες Χριστινοί ορθόδοξοι Χριστινοί ορθόδοξοι Μουσουλ./ Χριστινοί Μουσουλ. Συλλογικές ξίες 1 50η 38η 23η -- 13η 19η Οικογ. ιερρχί 2 24η 23η 19η 16η 5η -- 1 Τκτική τιμή μετξύ 53 χωρών. Αθροιστικά γι τις Αφρικνικές χώρες (Hofstede, 1983). 2 Τκτική τιμή μετξύ 27 χωρών (Georgas et al., 2006).

11 Ερωτημτολόγιο Ψυχολογικού Αποχωρισμού (PSI. Hoffman, 1984) Λειτουργική νεξρτησί (=0,88-0,89) Ικνότητ χειρισμού προσωπικών ζητημάτων χωρίς τη βοήθει της μητέρς ή του πτέρ Ανεξρτησί στάσεων (=0,88-0,92) Πόσο οι στάσεις, οι ξίες κι οι πεποιθήσεις του τόμου είνι διφορετικές πό υτές των γονέων Συνισθημτική νεξρτησί (=0,90-0,92) Αποδέσμευση πό μι υπερβολική νάγκη γι επιδοκιμσί, εγγύτητ κι συνισθημτική στήριξη πό τους γονείς Ανεξρτησί πό συγκρούσεις (=0,88-0,89) Αποδέσμευση πό έντον συνισθήμτ ενοχής, άγχους, πικρίς κι θυμού πένντί στους γονείς Ξεχωριστοί δείκτες γι τη μητέρ κι τον πτέρ

12 Ερωτημτολόγιο Γενικής Υγείς (GHQ-28. Goldberg & Hillier, 1979) Δύο γενικές κτηγορίες προβλημάτων ψυχικής υγείς: ) δυσκολί του τόμου ν ντποκριθεί σε κθημερινές λειτουργίες β) ψυχοσωμτικές ενοχλήσεις Σωμτικά συμπτώμτ (=0,74) Άγχος νησυχί (=0,75) Κοινωνικά προβλήμτ (=0,73) Σοβρή κτάθλιψη (=0,84)

13 Αποτελέσμτ 1 Σύγκριση μέσων όρων των διστάσεων του ψυχολογικού ποχωρισμού πό τη μητέρ κι τον πτέρ ως προς τη χώρ. Πολυμετβλητές νλύσεις δικύμνσης 6 (χώρ) Χ 2 (φύλο)

14 Μ.Ο. Μέσοι όροι των διστάσεων ψυχολογικού ποχωρισμού πό τη μητέρ ως προς τη χώρ 100 ΜΗΤ λειτουργική ΜΗΤ συνισθημτική ΜΗΤ στάσεων ΜΗΤ συγκρουσική γ,β,β β,γ η 2 =0,10*** β,β β β β β,β,β η 2 =0,24*** η 2 =0,06*** η 2 =0,03* 0 Αγγλί Γερμνί Ελλάδ Κύπρος Νιγηρί Σουδάν * p<0,05. ** p<0,01. *** p<0,001

15 Μ.Ο. Αλληλεπίδρση χώρς Χ φύλου στους μέσους όρους νεξρτησίς πό συγκρούσεις πό τη μητέρ 90 Άντρες Γυνίκες Αγγλί Γερμνί Ελλάδ Κύπρος Νιγηρί Σουδάν p<0,05, η 2 =0,02

16 Μ.Ο. Μέσοι όροι των διστάσεων ψυχολογικού ποχωρισμού πό τον πτέρ ως προς τη χώρ 100 ΠΑΤ λειτουργική ΠΑΤ συνισθημτική ΠΑΤ στάσεων ΠΑΤ συγκρουσική γ β,γ,β β,γ η 2 =0,12*** β β β,γ β,γ γ γ β β η 2 =0,12*** η 2 =0,05*** η 2 =0,01 0 Αγγλί Γερμνί Ελλάδ Κύπρος Νιγηρί Σουδάν * p<0,05. ** p<0,01. *** p<0,001

17 Αποτελέσμτ 1β Σύγκριση μέσων όρων των κλιμάκων ψυχικής υγείς ως προς τη χώρ. Πολυμετβλητές νλύσεις δικύμνσης 6 (χώρ) Χ 2 (φύλο)

18 Μ.Ο. Μέσοι όροι των κλιμάκων ψυχικής υγείς ως προς τη χώρ 3 2,5 Σωμτικές ενοχλήσεις Κοινωνικά προβλήμτ Άγχος, νησυχί Σοβρή κτάθλιψη 2 1,5 1 0,5 0 β,γ η 2 =0,01 η 2 =0,01,β η 2 =0,08*** η 2 =0,09*** γ γ β β Αγγλί Γερμνί Ελλάδ Κύπρος Νιγηρί Σουδάν * p<0,05. ** p<0,01. *** p<0,001

19 Αποτελέσμτ 2 Σττιστική πρόβλεψη των κλιμάκων ψυχικής υγείς πό τις διστάσεις του ψυχολογικού ποχωρισμού πό τους γονείς. Ιερρχικές νλύσεις πολλπλής πλινδρόμησης: Βήμ 1 δημογρφικοί πράγοντες (φύλο, ηλικί, οικογενεική κτάστση-διζύγιο, επίπεδο εκπίδευσης γονέων) Βήμ 2 διστάσεις ψυχολογικού ποχωρισμού πό τη μητέρ κι τον πτέρ Ανλύσεις γι το συνολικό δείγμ κι εντός κάθε χώρς ξεχωριστά.

20 Σττιστική πρόβλεψη των κλιμάκων ψυχικής υγείς πό τον ψυχολογικό ποχωρισμό (N=512) Διστάσεις νεξρτησίς Σωμτικά ενοχλήμ. Άγχος, νησυχί Κοινωνικά πρoβλήμ. Κτάθλιψη beta beta beta beta Μητέρ Λειτουργική -0,06-0,05-0,12-0,07 Στάσεων 0,13 0,09 0,07 0,20** Συνισθημ. 0,07 0,07 0,12 0,03 Συγκρούσεις -0,19*** -0,17*** -0,10-0,26*** Πτέρς Λειτουργική 0,10 0,11 0,02-0,01 Στάσεων 0,03 0,07 0,13 0,02 Συνισθημ. -0,18* -0,24** -0,13-0,07 Συγκρούσεις -0,21*** -0,21*** -0,15** -0,06 * p<0,05. ** p<0,01. *** p<0,001

21 Σττιστική πρόβλεψη των κλιμάκων ψυχικής υγείς πό τον ψυχολογικό ποχωρισμό (εντός χωρών) Διστάσεις νεξρτησίς Μητέρ Λειτουργική Σωμτικά ενοχλήμ. Άγχος, νησυχί Κοινωνικά πρoβλήμ. Κτάθλιψη ΣΟΥ(-) Στάσεων ΣΟΥ(+) ΚΥΠ(+) Συνισθημ. Συγκρούσεις ΚΥΠ(-) ΓΕΡ,ΝΙΓ(-) Πτέρς Λειτουργική Στάσεων ΣΟΥ(+) ΚΥΠ,ΓΕΡ, ΝΙΓ,ΣΟΥ(-) ΕΛΛ(+),ΚΥΠ(-) Συνισθημ. ΓΕΡ(-) ΣΟΥ(-) Συγκρούσεις ΚΥΠ,ΑΓΓ, ΓΕΡ(-) ΚΥΠ(-) ΚΥΠ(-) ΚΥΠ,ΝΙΓ(-) ΕΛΛ: Ελλάδ, ΚΥΠ: Κύπρος, ΑΓΓ: Αγγλί, ΓΕΡ: Γερμνί, ΝΙΓ: Νιγηρί, ΣΟΥ: Σουδάν

22 Συζήτηση Οι διπολιτισμικές διφορές στον ψυχολογικό ποχωρισμό κι στ προβλήμτ ψυχικής υγείς μπορούν ν ερμηνευτούν λμβάνοντς υπ όψιν: κοινωνικοπολιτισμικούς δείκτες (π.χ. συλλογικέςτομικιστικές ξίες), τις ειδικές κοινωνικο-οικονομικές συγκυρίες κτά το χρόνο διεξγωγής της έρευνς (βλ. Γερμνί). Η σχέση του ψυχολογικού ποχωρισμού με την ψυχική υγεί διφοροποιείτι στις επιμέρους διστάσεις του: νεξρτησί συγκρούσεων, συνισθημτική νεξρτησί πό τον πτέρ λιγότερ προβλήμτ ψυχικής υγείς, νεξρτησί στάσεων περισσότερ προβλήμτ κτάθλιψης.

23 Συζήτηση Σε κοινωνίες όπου συντελούντι μετβτικές διεργσίες σε κοινωνικό-πολιτισμικό επίπεδο (π.χ. Κύπρος), η διεργσί του ποχωρισμού μπίνει σε νέ διπργμάτευση. Η νφορά κοινωνικών προβλημάτων σε ορισμένες χώρες (π.χ. Σουδάν) προβλέπετι πό την νεξρτησί σε ορισμένες διστάσεις του ψυχολογικού ποχωρισμού κι πό την εξάρτηση σε άλλες.

24 Αντί συμπεράσμτος.. ψυχολογικός ποχωρισμός = σύνθετη διεργσί ψυχολογικός ποχωρισμός δικοπή των δεσμών ψυχολογικός ποχωρισμός προσρμογή Τι σημίνει ν είμι νεξάρτητος; Τι σημίνει ν είμι κλά προσρμοσμένος; Η πάντηση διφέρει πό κοινωνί σε κοινωνί.

25 Αντί συμπεράσμτος.. Διφορετικές κοινωνίες ποδίδουν διφορετικό περιεχόμενο κι άλλη ξιολογική χροιά στις έννοιες της εξάρτησης-νεξρτησίς κι της ψυχικής προσρμογής. Η υπερτίμηση της υτόνομης δράσης ένντι της διτήρησης των συνισθημτικών δεσμών κι η πόδοση ρνητικής ξιολογικής χροιάς στην έννοι της εξάρτησης ενδέχετι ν ντνκλά πολιτισμική μεροληψί.

26 Ευχριστώ γι την προσοχή σς!