ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
|
|
- Αριστοκλής Δαμασκηνός
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Βασικές παράμετροι των σχέσεων της επιστήμης και του δικαίου περιβάλλοντος Στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας η επιστήμη διαδραματίζει σημαντικό ρόλο καθώς παρέχει στη διοίκηση και στα δικαστήρια τη μέγιστη δυνατή πληροφόρηση σχετικά με το κατά πόσο σχέδια και δραστηριότητες που εκτείνονται σε ένα συγκεκριμένο χώρο ή η έκθεση σε ουσίες ή προϊόντα προκαλούν βλάβες τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο 1. Ειδικότερα, διάφοροι επιστημονοί τομείς όπως η επιδημιολογία, η τοξικολογία, η οικολογία, η βιολογία, η υδρολογία και η χημεία μπορούν να παράσχουν πληροφόρηση για κρίσιμα ζητήματα που ενδιαφέρουν το δίκαιο όπως: κατά πόσο υφίσταται κίνδυνος βλάβης, ποια είναι η φύση της βλάβης, κάτω από ποιες περιστάσεις ή πέρα από ποια επίπεδα έκθεσης είναι πιθανό να προκληθεί βλάβη, ποιες τεχνολογίες, υποκατάστατα ή εναλλακτικές λύσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειωθεί ο κίνδυνος βλάβης ή πόσο αποδοτικές είναι οι διάφορες εναλλακτικές λύσεις 2. Η ανάδυση των νέων περιβαλλοντικών κινδύνων, οι οποίοι οφείλονται κατά κύριο λόγο στην επιστήμη και στις εφαρμογές της 3, ώθησε εκ των πραγμάτων στη σύσφιγξη των σχέσεων επιστήμης και δικαίου. Αυτή η στενή σχέση της επιστήμης και του δικαίου αποτυπώνεται με τον πλέον εμφανή τρόπο στα κείμενα των διεθνών οργανισμών που ασχολούνται με τα ζητήματα της προστασίας της ανθρώπινης υγείας, του περιβάλλοντος και του διεθνούς εμπορίου. Ο ΟΗΕ (UNEP, WHO, FAO, CODEX ALIMENTARIUS) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) προσεγγίζουν τα παραπάνω ζητήματα στη βάση των σχέσεων της επιστήμης και του δικαίου 4. 1 C.F. Cranor, Toxic Torts: Science, Law and the Possibility of Justice, (Cambridge/New York, Cambridge University Press, 2006), M.J. Angelo, Harnessing the Power of Science in Environmental Law: Why We Should, Why We Don t, and How We Can, Texas Law Review, 86 (2008), Βλ., αντί άλλων, J. De Maillard, C. De Maillard, La responsabilité juridique, (Paris, Dominos, 1999), 50. M. Douglas & A. Wildavsky, Risk and Culture. An Essay on the Selection of Technological and Environmental Dangers, (Berkeley/Los Angeles/ London, University of California Press, 1983), Για μια συνολική παρουσίαση του θέματος, βλ., αντί πολλών, G. Winter (ed.), Multilevel Governance of Global Environmental Change: Perspectives from Science, Sociology and the 1
2 Ωστόσο, ενώ η επιστήμη διαδραματίζει ένα τόσο σημαντικό ρόλο στον τομέα του δικαίου και της πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος, συχνά δεν είναι σε θέση να παράσχει σαφείς και οριστικές απαντήσεις στα ζητήματα που κάθε φορά τίθενται εξ αιτίας των εμμενουσών επιστημονικών αβεβαιοτήτων 5. Ειδικότερα, τα οικοσυστήματα, επειδή η λειτουργία τους προσδιορίζεται από τις πολυεπίπεδες σχέσεις των οργανισμών με το περιβάλλον, είναι ιδιαιτέρως πολύπλοκα και δυναμικά και κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να μελετηθούν και να αξιολογηθούν πλήρως 6. Επιπλέον, τα όριά τους δεν μπορούν να προσδιοριστούν όπως συμβαίνει με τους πληθυσμούς των ειδών- με αποτέλεσμα να μην είναι πλήρως εφικτή η διαχείρισή τους 7. Σε πολλές περιπτώσεις οι επιστημονικές αβεβαιότητες, παρά τη διαθεσιμότητα στοιχείων και δεδομένων, είναι εξαιρετικά δύσκολο ή ακόμη και αδύνατο να απομειωθούν ή να εξαφανιστούν 8. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο, κατά τη διαδικασία λήψης απόφασης σε τομείς στους οποίους επιχωριάζουν τέτοιες αβεβαιότητες, όπως συμβαίνει με τις αποφάσεις σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας, δημιουργείται η ανάγκη να αναζητηθεί η συνδρομή και άλλων παραγόντων αξιακού χαρακτήρα (κοινωνικοί, πολιτιστικοί, ηθικοί κλπ) 9. Όπως τονίζει η K.S. Shrader-Frechette «είναι λάθος να λέμε ότι οι αξιολογήσεις του κινδύνου μπορούν να είναι τελείως απαλλαγμένες από πολιτιστικές, κοινωνικές ή Law, (Cambridge, Cambridge University Press, 2006). A. Goyal, The WTO and International Environmental Law: Towards a Conciliation, (Oxford, Oxford University Press, 2006). 5 K.S. Shrader-Frechette & E.D. McCoy, Method in Ecology: Strategies for Conservation, Cambridge, (Cambridge University Press, 1993), 102. H. Doremus & A. Dan Tarlock, Science, Judgment, and Controversy in Natural Resource Regulation, Public Land & Resource Law Review, 26 (2005), 6. E. Biber, Which Science? Whose Science How Scientific Disciplines Can Shape Environmental Law, The University of Chicago Law Review, 79 (2012), 477. H. Doremus, Precaution, Science, and Learning While Doing in Natural Resource Management, Washington Law Review, 82 (2007), 548. W.E. Wagner, Commons Ignorance: The Failure of Environmental Law to Produce a Needed Information on Health and the Environment, Duke Law Journal, 53 (2004), J. Peel, Science and Risk Regulation in International Law, (Cambridge, Cambridge University Press, 2010). 6 Επ αυτού υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία. Βλ., ενδεικτικά, K.S. Shrader-Frechette & E.D. McCoy, Method in Ecology: Strategies for Conservation, ό.π., E. Biber, Which Science? Whose Science? How Scientific Disciplines Can Shape Environmental Law, The University of Chicago Law Review, 79:2 (2012), 477 επ. W. Wagner, The Science Charade in Toxic Risk Regulation, Columbia Law Review, 95 (1995), Β. Wynne, Reconceiving science and policy in the preventive paradigm, Global Environmental Change, (June 19920, 111 επ. J. Lubchenco, Entering the Century of the Environment: A New Social Contract for Science, Science, 279 ( ), 491 επ. 7 R.O. Brooks, R. Jones, R.A. Virginia, Law and Ecology: The rise of the ecosystem regime, (Aldershot, Ashgate, 2002), A.M. Weinberg, Science and Trans-Science, Minerva, 10 (1972), S. Jasanoff, The Fifth Branch: Science Advisers as Policymakers, (Cambridge MA/London, Harvard University Press, 1990), 17-19,
3 ηθικές αξίες, όπως διατείνονται αρκετοί αφελείς θετικιστές. Ομοίως, είναι λάθος να πιστεύουμε, όπως το κάνουν αρκετοί σχετικιστές, ότι μπορεί να δικαιολογηθεί οποιαδήποτε αξιολόγηση» 10. Η αναγνώριση της παραπάνω συνύπαρξης επιστημονικών απόψεων και αξιακών επιλογών δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο για τη λήψη της σχετικής απόφασης. Συγκεκριμένα, διευρύνει το πεδίο του αναγκαίου διαλόγου και εντάσσει σε αυτόν όχι μόνο τους επιστήμονες αλλά και τους πολίτες, αποσκοπώντας με τον τρόπο αυτό στην πρόκριση της κάθε φορά βέλτιστης και κοινωνικά αποδεκτής λύσης 11. Αντίθετα, στο βαθμό που δεν αναγνωρίζεται η εν λόγω συνύπαρξη, ο διάλογος οδηγείται σε μια αδιέξοδη αντιπαράθεση στην οποία η κάθε πλευρά υπερασπίζεται ότι η δική της επιστήμη είναι στέρεη και αληθινή και η άλλη ψευδεπίγραφη («our science is sound science, your science is junk science») 12. Αυτό το αδιέξοδο παρατηρείται σε σημαντικά ζητήματα όπως είναι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, η χημική ρύπανση, η κλιματική αλλαγή, η νανοτεχνολογία, οι εξορύξεις σχιστολιθικού αερίου κλπ. Ωστόσο, η εν λόγω συνύπαρξη επιστήμης και αξιών δεν είναι γραμμική και αναλλοίωτη καθώς λειτουργεί σε ένα καθεστώς μεταβλητής γεωμετρίας ανάλογα με τις πολιτικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε ένα ορισμένο χώρο και χρόνο 13. Η επιστήμη, λοιπόν, δεν είναι ένας ανεξάρτητος και αυτορρυθμιζόμενος παραγωγός αλήθειας αλλά ένας δυναμικός κοινωνικός θεσμός με προορισμό τη δημιουργία μιας επιστημολογικής τάξης στο πλαίσιο της σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας 14. Όπως επισημαίνουν οι T.O. McGarity και W.E. Wagner, η επιστήμη ειδικότερα η επιστημονική γνώση που είναι αναγκαία για να ληφθούν αποφάσεις σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος ή/και της υγείας του ανθρώπου- δεν βαδίζει σε ένα απομονωμένο μονοπάτι μακριά από επιρροές και υποκειμενικές αξιολογήσεις αλλά 10 K.S. Shrader-Frechette, Risk and Rationality, (Berkeley, University of California Press, 1991). 11 E. Biber, Which Science? Whose Science How Scientific Disciplines Can Shape Environmental Law, ό.π., R.A. Pielke Jr, When Scientists Politize Science: Making Sense of Controversy over the Skeptical Environmentalist, Environmental Science & Policy, 7 (2004), T. Christoforou, The Precautionary Principle, Risk Assessment, and the Comparative Role of Science in the European Community and the US Legal Systems, in: N.J. Vig, M.G. Faure (eds), Green Giants? Environmental Policies of the United States and the European Union, (Cambridge, MA/London, MIT Press, 2004), J.B. Wiener, Convergence, Divergence, and Complexity in US and European Risk Regulation, in: N.J. Vig, M.G. Faure (eds), ό.π., S. Jasanoff, Designs on Nature: Science and Democracy in Europe and the United States, (Princeton/Oxford, Princeton University Press, 2005) (με ιδιαίτερη έμφαση στα προβλήματα που σχετίζονται με τη βιοτεχνολογία.) 14 V. Krishna, Changing Social Relations Between Science and Society: Contemporary Challenges, Science, Technology & Society, 19:2 (2014),
4 σε μονοπάτι που είναι πορώδες και τρωτό σε προσπάθειες επηρεασμού της. Γι αυτό το λόγο υπογραμμίζουν- είναι απαραίτητο να υπάρχουν νομικές ρυθμίσεις που θα απομειώνουν τις ως άνω εγγενείς στρεβλώσεις. 15. Συνεπώς, εν όψει αυτής της πραγματικότητας, το δίκαιο πρέπει να παρεμβαίνει και να καθορίζει ποια γνώση είναι νόμιμη, ποιος νομιμοποιείται να μιλήσει για τη φύση και κατά πόσο ο σεβασμός προς την επιστήμη συμβιβάζεται και με άλλους τρόπους γνώσης 16. Αυτό το πλαίσιο των διαπλεκόμενων σχέσεων δικαίου και επιστήμης καθορίζει την πολιτική διαδικασία δηλαδή το στάδιο λήψης απόφασης, με την έννοια ότι η διακριτική ευχέρεια των αρμόδιων πολιτικών οργάνων οριοθετείται αφενός μεν από τη δυνατότητα της επιστήμης να παράσχει απαντήσεις αφετέρου δε από το νομικά δεσμευτικό στόχο του υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου 17. Οι εξελίξεις στο χώρο της φιλοσοφίας και της κοινωνιολογίας της επιστήμης 18, της γνωσιακής ψυχολογίας 19 και της κοινωνιολογίας του περιβάλλοντος 20 επιβεβαιώνουν αυτή τη στενή και δυναμική σχέση της επιστήμης, του δικαίου και της πολιτικής 21. Υπό αυτά τα δεδομένα και εξ αιτίας της διαρκούς εξέλιξης της επιστημονικής γνώσης, το δίκαιο γενικότερα και το δίκαιο του περιβάλλοντος ειδικότερα βρίσκονται σε διαρκή και ανοιχτό διάλογο με την επιστήμη, μέσω της νομικής έννοιας της «κατάστασης των επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων» («state of the art»). Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η οδηγία 2010/75/ΕΕ 22. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω οδηγία, βασικό ρόλο διαδραματίζει ο όρος «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές». Με τον όρο αυτό νοείται η τεχνολογία που αναπτύχθηκε σε κλίμακα που επιτρέπει την εφαρμογή της και που είναι αποτελεσματική όσον αφορά στην 15 T.O. McGarity & W.E. Wagner, Bending Science: How Special Interests Corrupt Public Health Research, (Cambridge MA, Harvard University Press, 2008), 6 επ. 16 S. Jasanoff, Science at the Bar: Law, Science, and Technology in America, (Cambridge ΜΑ, Harvard University Press, 1995), XV. 17 Για την Κοινοτική έννομη τάξη, βλ., άρθρα 168 παρ. 1 και 191 παρ. 2 ΣΛΕΕ. 18 Βλ., ενδεικτικά, S. Jasanoff, G.E. Markle, J.C. Petersen, T. Pinch (eds), Handbook of Science and Technology Studies, (London, Sage Publications, 2002). R.N. Giere, Science without Laws, (London/Chicago, The University of Chicago Press, 1999). 19 Βλ., ενδεικτικά, P. Slovic, Perception of Risk, (London, Earthscan, 2000). T. Gilovich, D.W. Griffin, D. Kahneman (eds), Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment, (Cambridge, Cambridge University Press, 2002). 20 Βλ., ενδεικτικά, A. Irvin, Sociology and the Environment: A Critical Introduction to Society, Nature and Knowledge, (London, Polity, 2001). 21 Βλ., ενδεικτικά, J. Steel, Risks and Legal Theory, (Oxford/Portland/Oregon, Hart Publishing, 2004). 22 Οδηγία 2010/75/ΕΕ περί βιομηχανικών εκπομπών, της 24 ης Νοεμβρίου 2010, EE L 334/17 της Μεταφέρθηκε στην εσωτερική έννομη τάξη με ΚΥΑ (ΦΕΚ Β 1450/ ). 4
5 προστασία του περιβάλλοντος 23. Σύμφωνα, λοιπόν, με την οδηγία, οι «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές» αποτελούν τη βάση για τον καθορισμό των όρων αδειοδότησης από την αρμόδια αρχή 24. Επιπλέον, η ίδια αρμόδια αρχή είναι υποχρεωμένη να παρακολουθεί ή να ενημερώνεται σχετικά με τις εξελίξεις των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών 25. Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και η αξιολόγησή τους Οι έννοιες του κινδύνου και της αξιολόγησής του αποτελούν κεντρικές κατηγορίες των σύγχρονων κοινωνιών αλλά και βασικό μέλημα τόσο των υπεύθυνων θεσμικών οργάνων όσο και των ίδιων των πολιτών 26. Από την πλευρά των φυσικών επιστημών τα στοιχεία που προσδιορίζουν την έννοια του κινδύνου είναι: Πρώτον, οι επιπτώσεις σε ό,τι ο άνθρωπος θεωρεί ότι αξίζει να προστατεύεται. Δεύτερον, η δυνατότητα εμφάνισης των επιπτώσεων (αβεβαιότητα) και, τρίτον, ο τρόπος συνδυασμού των δύο ως άνω στοιχείων. Αντίθετα, στο χώρο των κοινωνικών επιστημών και ιδίως στην κοινωνική και γνωσιακή ψυχολογία, ο κίνδυνος συνδέεται, περισσότερο, με τις υποκειμενικά προσλαμβανόμενες ιδιότητές του από το κοινό (η εκούσια ή ακούσια έκθεση, η εξοικείωση, η ισότητα στην έκθεση κλπ) όπως επίσης και με την αξιολόγηση των φυσικών χαρακτηριστικών του (η μη αντιστρεψιμότητα, ο διάχυτος χαρακτήρας, οι επιπτώσεις στις μελλοντικές γενεές κ.λ.π. κλπ) 27. Υπό την ως άνω επιστημονική οπτική, η έννοια του κινδύνου είναι πολυπρισματική και πολυδιάστατη. Επειδή δε συνδέεται στενά τόσο με την οικονομία όσο και με το δίκαιο και την πολιτική, καθίσταται εξαιρετικά σύνθετη 28. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά στην επιστήμη, η σχέση της με τον κίνδυνο συναρτάται με το γεγονός ότι δεν είναι μόνο αυτή σε θέση να τον προσδιορίσει αλλά παρεμβαίνουν και άλλοι παράγοντες στον προσδιορισμό του 29. Αυτή η συμπληρωματικότητα της επιστημονικής γνώσης 23 Οδηγία 2010/75, άρθρο 3, παράγραφος Οδηγία 2010/75, άρθρο 14, παράγραφος Οδηγία 2010/75, άρθρο Βλ, αντί πολλών, R.E. Kasperson, J.X. Kasperson, Hidden Hazards, in: D.G. Mayo, R.D. Hollander (eds), Acceptable Evidence: Science and Values in Risk Management, (Oxford/New York, Oxford University Press, 1991), O. Renn, Risk Governance: Coping with Uncertainty in a Complex World, (London, Earthscan, 2008), Βλ., αντί πολλών, A. Giddens, Modernity and self-identity, (Cambridge, Polity, 1991), 124. F. Ewald, Le risque dans la société contemporaine, in: M. Tubiana, C. Vrousos, C. Card, J.-P. Pages (eds), Risque et société, (Paris, Nucleon, 1999), Αντί πολλών, S. Jasanoff, The Fifth Branch: Science Advisers as Policymakers, (Cambridge MA/London, Harvard University Press, 1990),
6 και των άλλων παραγόντων αναφέρεται ρητά στη νομοθεσία 30. Κατά συνέπεια, δεδομένης της αβεβαιότητας ή και της άγνοιας σχετικά με τους κινδύνους για το περιβάλλον ή/και την υγεία του ανθρώπου και ειδικότερα για τις επιπτώσεις, το εύρος και τις πιθανότητες επέλευσής τους, είναι φυσικό να απομειώνεται ο ρόλος της επιστήμης τόσο σε ό,τι αφορά στον καθορισμό όσο και στην αξιολόγησή τους 31. Η απομείωση, λοιπόν, του ρόλου της επιστήμης έχει ως αποτέλεσμα να παρεμβαίνουν κατά τη διαδικασία λήψης της σχετικής απόφασης από τη διοίκηση και άλλοι παράγοντες (ηθικοί, αισθητικοί, πολιτιστικοί, κοινωνικοί κλπ) 32. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που προσδιορίζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του κινδύνου με βάση τα οποία προσλαμβάνεται από το κοινό. Κατά συνέπεια, το κοινό προσδίδει στον κίνδυνο μια διάσταση ευρύτερη από εκείνη που του προσδίδουν οι ειδικοί 33. Έτσι, ενώ οι ειδικοί περιορίζονται στο να ποσοτικοποιούν τον κίνδυνο, θεωρώντας τον το γινόμενο του πολλαπλασιασμού των πιθανοτήτων επί το εύρος της βλάβης, οι πολίτες τον προσλαμβάνουν σε μια διευρυμένη βάση που χαρακτηρίζεται από ποιοτικές παραμέτρους 34. Σε ό,τι αφορά στο ρόλο του δικαίου στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων, αυτός συνίσταται στο να παράσχει κανονιστική ισχύ στο συγκερασμό του προσλαμβανόμενου από το κοινό κινδύνου και εκείνου που προκύπτει από την επιστημονική γνώση, έτσι ώστε να προσδιοριστεί ο αποδεκτός κίνδυνος 35. Με τον τρόπο αυτό, το δίκαιο απομακρύνεται από το ατελέσφορο και αδιέξοδο δίπολο του ορθού και του λάθους και εγκολπώνεται το δυναμικό δίπολο του αποδεκτού και του μη αποδεκτού. Η έννοια, λοιπόν, του αποδεκτού κινδύνου αποτελεί μια θεμελιώδη κατηγορία του σύγχρονου δικαίου προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου, περιλαμβάνει δε τόσο τα φυσικά όσο και τα αξιακά χαρακτηριστικά 30 Κανονισμός 178/2002 για τις γενικές αρχές και την ασφάλεια των τροφίμων της 28 ης Ιανουαρίου 2002, EE L 31/1 της , Προοίμιο, αιτιολογική σκέψη αριθ. 19: «Αναγνωρίζεται ότι η επιστημονική αξιολόγηση του κινδύνου δεν μπορεί, μόνη της, σε ορισμένες περιπτώσεις να παρέχει όλες τις πληροφορίες στις οποίες θα βασιστεί μια απόφαση για τη διαχείριση του κινδύνου, και ότι άλλοι παράγοντες που είναι σχετικοί με το θέμα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, κοινωνικών, οικονομικών, παραδοσιακών, δεοντολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και της ικανότητας διεξαγωγής ελέγχων.» Βλ., επίσης, άρθρο 6, παράγραφος 3 του Κανονισμού. 31 S. Jasanoff, The Fifth Branch: Science Advisers as Policymakers, ό.π. 32 Ibid. Βλ., επίσης, supra, υποσημείωση, αριθ. 10 και το κείμενο που τη συνοδεύει. 33 Με τον όρο «πρόσληψη του κινδύνου» εννοούμε τη διαισθητική κρίση των ανθρώπων για την ύπαρξη και την αξιολόγησή του, η οποία στηρίζεται στην εμπειρία. Τα στοιχεία δε που την προσδιορίζουν είναι η εκούσια ή μη έκθεση στους κινδύνους, η ελεγξιμότητα, η εξοικείωση, η δίκαιη κατανομή τους κλπ. Βλ., σχετ., P. Slovic, Perception of Risk, Science, 236 ( ), Βλ., supra, υποσημείωση, αριθ. 27 και το κείμενο που τη συνοδεύει. 35 E. Naim-Gesbert, Droit, expertise et société du risque, Revue du Droit Public, No 1 (2007), 47. 6
7 του κινδύνου. Κατά συνέπεια, διευρύνεται η διακριτική ευχέρεια των αρμόδιων πολιτικών οργάνων σχετικά με τη διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων, τα οποία υποχρεώνονται πλέον να αντιμετωπίζουν τους εν λόγω κινδύνους υπό την ως άνω οπτική 36. Με βάση τα παραπάνω, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και η αξιολόγησή τους συναρτώνται αφενός μεν από το ποια είναι η διαθέσιμη επιστημονική γνώση και πώς πρέπει να ερμηνευθεί αφετέρου δε από το ποιες είναι οι αξίες που πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να προσδιοριστεί το κανονιστικό περιεχόμενο των κινδύνων. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για αντίθεση μεταξύ της επιστημονικής γνώσης και των αξιών αλλά για ένα δυναμικό σύμπλεγμα το οποίο προσδιορίζει εν τέλει το ποια γνώση θεωρείται η κατάλληλη γνώση 37. Ο ρόλος του δικαίου εδώ είναι κρίσιμος διότι είναι αυτό που πρέπει να ορίσει ποια είναι η πρόσφορη επιστημονική γνώση και ποιες είναι οι αξίες που πρέπει να ληφθούν υπόψη ώστε να οδηγηθούμε στην πιο ορθή απόφαση. Ειδικότερα, το δίκαιο για να εκπληρώσει το ρόλο του αυτό ορίζει συγκεκριμένες απαιτήσεις. Έτσι, πρώτον, για να ληφθεί μια απόφαση από τη διοίκηση θα πρέπει να περιλαμβάνονται στον οικείο φάκελο όλες οι επιστημονικές απόψεις που έχουν δημοσιευθεί για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, από τις πλέον πλειοψηφούσες έως τις πλέον μειοψηφούσες 38. Με τον τρόπο αυτό η τυχόν προκύπτουσα επιστημονική αβεβαιότητα μετασχηματίζεται σε νόμιμη αμφιβολία, η οποία με τη σειρά της ως αόριστη νομική έννοια- θα καθορίσει και θα εξειδικεύσει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση τη φύση και το περιεχόμενο των αναγκαίων και κατάλληλων μέτρων διαχείρισης των περιβαλλοντικών κινδύνων. Δεύτερον, επειδή οι αξίες καθορίζουν την πρόσληψη του κινδύνου από τους πολίτες, είναι φυσικό ότι οι ως άνω αξίες θα πρέπει να εκφραστούν και να εκτιμηθούν. Το δίκαιο, λοιπόν, θα πρέπει να επιλέξει με τα κατάλληλα θεσμικά εργαλεία ποιες από τις αξίες αυτές πρέπει να ληφθούν υπόψη, ανάλογα με την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, ώστε να συγκεκριμενοποιηθεί ο κίνδυνος και να απομειωθούν οι αυθαίρετες κρίσεις. Αυτά τα θεσμικά εργαλεία είναι τα διαδικαστικά δικαιώματα της πληροφόρησης και της συμμετοχής των πολιτών Γ. Μπάλια, Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι: Διαπλοκή επιστήμης, δικαίου και πολιτικής, (Αθήνα-Κομοτηνή, εκδ. Αντ.Ν. Σάκκουλα, 2009), E. Naim-Gesbert, Droit, expertise et société du risque, ό.π., Βλ, π.χ., άρθρο 30 του Κανονισμού 178/2002. Εκεί επισημαίνεται ότι η αρμόδια Αρχή (EFSA) έχει τη σαφή υποχρέωση να περιλαμβάνει στη γνώμη που καταθέτει, όλες τις διαφορετικές απόψεις τις οποίες τυχόν εκφέρουν άλλοι φορείς που εκτελούν παρόμοια με αυτή καθήκοντα. 39 Άρθρα 5, 6 και 8 της Σύμβασης Aarhus (1998). 7
8 Όπως τονίζει ο Jurgen Habermas, οι νομικές ρυθμίσεις είναι δίκαιες στο βαθμό που προέρχονται από «πολιτικές διαβούλευσης» οι οποίες δημιουργούν διόδους εποικοδομητικής συζήτησης. Αυτό σημαίνει ότι η διαβούλευση συμβάλλει στην παροχή ποιοτικής και ποσοτικής πληροφόρησης στη βάση των συζητούμενων αξιών και όχι στη βάση των αντιτιθέμενων συμφερόντων. Επειδή η απόφαση ανήκει στην αρμόδια αρχή, η διαβούλευση δεν αποσκοπεί αναγκαστικά στην επίτευξη consensus ή συμβιβασμών αλλά στην κοινή κατανόηση των ζητημάτων ιδωμένων τόσο από τη σκοπιά της επιστημονικής όσο και από τη σκοπιά της κοινωνικής ορθολογικότητας. Αυτό σημαίνει ότι η διαβούλευση διευρύνει τις επιλογές, μειώνει τις αντιπαλότητες, διερευνά εναλλακτικές μορφοποιήσεις των προβλημάτων και εντοπίζει τις αβεβαιότητες οι οποίες τυχόν, είχαν αγνοηθεί 40. Το δίκαιο, λοιπόν, δεν παρακολουθεί παθητικά την επιστήμη ούτε αποδέχεται άκριτα τις υιοθετούμενες από το κοινό αξίες αλλά παρεμβαίνει ενεργητικά έτσι, ώστε να εξασφαλιστεί ισχυρή δημοκρατία και κατάλληλη επιστημονική γνώση 41. Με άλλες λέξεις, το δίκαιο διαπλέκεται με την επιστήμη έχοντας όμως ένα σχετικά αυτόνομο ρόλο έναντι της τελευταίας, ο οποίος του επιτρέπει να επιτύχει τον ποιοτικό στόχο του υψηλού επιπέδου προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου. Σ αυτό το νέο τοπίο, το οποίο διαμορφώνεται από την επιστημονική αβεβαιότητα και τα αξιακά-ποιοτικά χαρακτηριστικά των κινδύνων, η αρχή της προφύλαξης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο καθόσον στηρίζει αυτή τη νέα λειτουργία του δικαίου και, γενικότερα, κατευθύνει την πολιτική δράση 42. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη νομοθεσία της ΕΕ σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου, υπάρχει ρητή αναφορά στην εν λόγω αρχή όχι μόνο στο Προοίμιο αλλά και στο «επιχειρησιακό» σκέλος της 43. Σε ό,τι αφορά στο status της αρχής, σύμφωνα με την Κοινοτική νομολογία, η αρχή της προφύλαξης μπορεί να οριστεί ως γενική αρχή του Κοινοτικού δικαίου, η οποία υποχρεώνει τις αρμόδιες αρχές να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέπουν ορισμένους ενδεχόμενους κινδύνους για τη δημόσια υγεία, την ασφάλεια και το 40 J. Habermas, Théorie de l agir communicationnel, (Paris, Fayard, 1987). 41 S. Jasanoff, Breaking the Waves in Science Studies: Comment on H.M. Collins and R. Evans, Social Studies of Science, 33 (2003), Ο συνδυασμός του δικαίου και της πολιτικής δράσης οφείλεται στο γεγονός ότι οι κανόνες και οι αρχές του περιβαλλοντικού δικαίου έχουν ταυτόχρονα κανονιστικό και προγραμματικό-πολιτικό χαρακτήρα. 43 Π.χ., Κανονισμός 178/2002, άρθρο 7, Οδηγία 2001/18 για τους Γενετικά Τροποποιημένους Οργανισμούς, άρθρο 4, Κανονισμός 1829/2003 για τα ΓΤ τρόφιμα και ζωοτροφές, άρθρο 1 (όπου παραπέμπει στις γενικές αρχές του Κανονισμού 178/2002, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η αρχή της προφύλαξης), Κανονισμός 528/2012 για τη χρήση βιοκτόνων, άρθρο 1, Κανονισμός 1107/2009 για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, άρθρο 1, Κανονισμός 1907/2006 για τα χημικά προϊόντα (REACH), άρθρο 1. 8
9 περιβάλλον, εξασφαλίζοντας την υπεροχή των απαιτήσεων που συνδέονται με την προστασία των συμφερόντων αυτών επί των οικονομικών συμφερόντων 44. Επίσης, το ΣτΕ αναγνωρίζει ότι η εν λόγω αρχή είναι συνταγματικής περιωπής μέσω της ερμηνείας του άρθρου 24Σ (το οποίο κάνει λόγο για λήψη προληπτικών μέτρων) 45. Ο δικαστικός έλεγχος Οι διοικητικές πράξεις που εκδίδονται στα πλαίσια της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στηρίζονται συχνά σε σύνθετα τεχνικά και επιστημονικά δεδομένα τα οποία μάλιστα αποτελούν το θεμέλιο της έκδοσής τους. Το ζήτημα, λοιπόν, που τίθεται αφορά στο εύρος της διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης και στον ελέγχό της από το δικαστήριο. Επειδή οι αποφάσεις, όπως ήδη έχει τονιστεί, λαμβάνονται βάσει παραδοχών και εκτιμήσεων που δεν στηρίζονται σε αρκετές περιπτώσεις- σε τελικά και ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα, είναι φυσικό να περιλαμβάνουν και αξιακές κρίσεις. Οι εν λόγω αξιακές κρίσεις συμπλέκονται με τις επιστημονικές σε τέτοιο σημείο μάλιστα που να καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει κανείς τις μεν από τις δε 46. Υπό αυτά τα δεδομένα ο δικαστικός έλεγχος πρέπει να εστιάζεται στο κατά πόσο τα επιστημονικά στοιχεία επί των οποίων εδράζεται μια διοικητική πράξη αποτελούν τις κατάλληλες και τις πλέον προωθημένες επιστημονικές γνώσεις 47. Ειδικότερα, ο έλεγχος πρέπει να στοχεύει στον εντοπισμό των επιστημονικών και των πολιτικών κρίσεων που περιλαμβάνονται στην απόφαση της διοίκησης, ώστε να κριθεί με σχετικά ασφαλή τρόπο η νομιμότητά της. Ο ως άνω εντοπισμός έχει ιδιαίτερη σημασία διότι η επιστημονική κρίση, σε αντίθεση με την πολιτική κρίση, περιορίζει τη διακριτική ευχέρεια της διοίκησης και, κατά συνέπεια, η αποδοχή της ως τέτοιας θα προσδιορίσει εάν υπάρχει υπέρβαση των ορίων της διακριτικής ευχέρειας 48. Η δικαστική κρίση, λοιπόν, σχετικά με το κατά πόσον τα επιστημονικά στοιχεία 44 Βλ., ενδεικτικά, υπόθεση Τ-257/07 Γαλλία κατά Επιτροπής [2011], σκ Δυστυχώς, το ΣτΕ δεν έχει προσδιορίσει τους όρους εφαρμογής και το περιεχόμενο της αρχής της προφύλαξης με συνέπεια η εν λόγω αρχή να έχει εντελώς περιθωριακό ρόλο στη νομολογία του μέχρι σήμερα. Αντίθετα στη νομολογία τόσο των αλλοδαπών δικαστηρίων όσο και του ΔΕΕ η αρχή της προφύλαξης κατέχει σημαντική θέση. 46 Επ αυτού, επίσης, υπάρχει πλούσια αρθρογραφία. Βλ., ενδεικτικά, H. Doremus, Scientific and Political Integrity in Environmental Policy, Texas Law Review, 86 (2008), H. Doremus, Science Plays Defense: Natural Resources Management in the Bush Administration, Ecology Law Quarterly, 32 (2005), M.S. Carolan, The politics in environmental science: The Endangered Species Act and the Preble s mouse controversy, Environmental Politics, 17:3 (2008), D. Edwards, Judicial Review, the Precautionary Principle and the Protection of Habitats: Do we have a System of Administrative Law yet?, in: G. Jones QC (ed.), The Habitats Directive. A Developer s Obstacle Course?, (Oxford University Press, 2012), Βλ., Υπόθεση T-13/99 Pfizer Animal κατά Συμβουλίου [2002] Συλλ ΙΙ-3305, σκ
10 αποτελούν τις κατάλληλες και πιο προωθημένες επιστημονικές γνώσεις προϋποθέτει έλεγχο σχετικά αυξημένης εντάσεως. Ωστόσο, ο έλεγχος αυτός δεν πρέπει να λαμβάνει τα χαρακτηριστικά μιας de novo αξιολόγησης που θα υποκαθιστά την αξιολόγηση της διοίκησης 49. Σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΕ, τα τεχνικο-επιστημονικά ζητήματα (στα οποία περιλαμβάνεται και η στάθμιση μεταξύ των θετικών οικονομικών επιπτώσεων και των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον) αποτελούν αντικείμενο εξέτασης αποκλειστικά από τη διοίκηση, η οποία διαθέτει εν προκειμένω ευρεία διακριτική ευχέρεια. Ο δικαστικός έλεγχος, λοιπόν, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την κρίση της διοίκησης και περιορίζεται μόνο στο εάν υπάρχει προφανές λάθος εκτίμησης, κατάλληλη αιτιολογία, εάν έχει ακολουθηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία ή εάν υπάρχει υπέρβαση εξουσίας 50. Άλλωστε, τα ανωτέρω πολύπλοκα τεχνικοεπιστημονικά και οικονομικά ζητήματα δεν μπορούν να επιλυθούν παρά μόνο με τη συνδρομή των οικείων επιστημών (βιολογία, χημεία, οικολογία, οικονομία, στατιστική κλπ) που μόνο η διοίκηση μπορεί να έχει στη διάθεσή της 51. Επομένως, ο δικαστικός έλεγχος των διοικητικών πράξεων που στηρίζονται σε τεχνικο-επιστημονικά δεδομένα περιορίζεται στο κατά πόσο τα εν λόγω δεδομένα ανταποκρίνονται στη διαθέσιμη επιστημονική γνώση (state of the art) η οποία αποτελεί ένα νομικό σταθερότυπο (legal standard) 52. Περαιτέρω, κατά τον ειδικότερο έλεγχο της πλάνης περί τα πράγματα, ο δικαστής δεν μπορεί να εκφέρει γνώμη για την τεχνικο-επιστημονική εκτίμηση αυτή καθαυτή αλλά για το λάθος το οποίο, ενδεχομένως, υφίσταται στην εν λόγω εκτίμηση. Αυτό το λάθος πρέπει να 49 R. Moules, Environmental Judicial Review, (Oxford/Portland, Oregon, Hart Publishing, 2011), 16. A.H. Turk, Oversight of Administrative Rulemaking: Judicial Review, European Law Journal, 19:1 (2013), 141 (ο οποίος τονίζει ότι ο ενωσιακός δικαστής κατά την άσκηση του ελέγχου για προφανές λάθος εκτίμησης επεξέτεινε και ενέτεινε τον έλεγχο της αξιολόγησης των στοιχείων εκ μέρους της διοίκησης, λαμβάνοντας μέριμνα όμως να μην υποκαταστήσει την απόφασή της με τη δική του.) E. Hammond Meazell, Super Deference, The Science Obsession, and Judicial Review as Translation of Agency Science, Michigan Law Review, 109 (2011), 733 επ. (η οποία περιγράφει αναλυτικά τη στάση των ομοσπονδιακών εφετείων και του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ σχετικά με την ένταση του ελέγχου στις περιβαλλοντικές υποθέσεις, η οποία παραμένει κυμαινόμενη μεταξύ του ασθενούς (deference) και του ισχυρού ελέγχου (hard look), χωρίς ωστόσο να υποκαθιστά την τεχνικοεπιστημονική κρίση της διοίκησης). 50 Βλ., ενδεικτικά, υπόθεση 42/84, Ramia [1985] Συλλ 2545, σκ. 34, υπόθεση C-7/95 P, John Deere [1998] Συλλ I-3111, σκ , υπόθεση T-65/98, Van den Bergh Foods [2003] Συλλ II- 4653, σκ. 80. Βλ., επίσης ΣτΕ, 2059/2007, σκ. 11. Αναλυτικότερα γι αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα, βλ., A. Fritzsche, Discretion, scope of judicial review and institutional balance in European Law, Common Market Law Review, 47 (2010), , ιδίως A. Fritzsche, ό.π., Βλ., supra, υποσημείωση, αριθ. 38 και το κείμενο που τη συνοδεύει. 10
11 είναι προφανές με την έννοια ότι αποκαλύπτεται με βάση την κοινή λογική, δεν είναι δηλαδή αυθαίρετο 53. Συμπερασματικές παρατηρήσεις Η σύγχρονη επιστήμη έχει δύο όψεις όπως ο Ιανός. Από τη μια πλευρά συμβάλλει στη λύση των προβλημάτων και από την άλλη είναι μία από τις αιτίες δημιουργίας τους. Περαιτέρω, η αναγνώριση της πολυπλοκότητας των φυσικών φαινομένων και των οικολογικών διεργασιών έχει ως συνέπεια να γίνει αποδεκτό ότι η επιστήμη δεν είναι σε θέση να λύσει από μόνη της αυτά τα προβλήματα. Εισήλθαμε, λοιπόν, σε μια νέα ιστορική φάση, αυτή της μετανεωτερικότητας, στην οποία η επιστήμη διαδραματίζει ένα σημαντικό πλην όμως απομειωμένο ρόλο σε σχέση με το παρελθόν. Παράλληλα, το δίκαιο σε αυτή τη νέα φάση, δεν παρακολουθεί παθητικά την επιστημονική γνώση, όπως συνέβαινε στην προηγούμενη περίοδο της νεωτερικότητας, αλλά συμμετέχει ενεργά στον καθορισμό της κατάλληλης γνώσης. Επιπλέον, το δίκαιο διαμορφώνει νέους όρους για τη λήψη των σχετικών αποφάσεων διευρύνοντας τους όρους και τις προϋποθέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, και εν όψει της ευρείας διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, ο δικαστικός έλεγχος λαμβάνει νέα χαρακτηριστικά. Είναι μεν σχετικά αυξημένης εντάσεως, επικεντρώνεται όμως μόνο στο κατά πόσο χρησιμοποιείται η κάθε φορά διαθέσιμη γνώση και κατά πόσο υπάρχει προφανές λάθος εκτίμησης. Γιώργος Μπάλιας Δ.Ν.-Δικηγόρος Επίκ. Καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο 53 Pierre SERRAND, Le contrôle juridictionnel du pouvoir discrétionnaire de l'administration à travers la jurisprudence récente, Revue du droit public et de la science politique en France et à l 'Étranger, n 4 (2012),
Οικοδομώντας μια νέα σχέση Επιστήμης, Κοινωνίας και Πολιτικής. Γιώργος Μπάλιας Επικ. Καθηγητής Σμήμα Γεωγραφίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Οικοδομώντας μια νέα σχέση Επιστήμης, Κοινωνίας και Πολιτικής. Γιώργος Μπάλιας Επικ. Καθηγητής Σμήμα Γεωγραφίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθήνα, 31.01.2014 Η επιστήμη και ο ρόλος της στην άσκηση της περιβαλλοντικής
Διαβάστε περισσότεραΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ: ΜΙΚΡΗ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΕΝΟΣ ΔΥΣΚΟΛΟΥ ΓΑΜΟΥ*
Γιώργος Μπάλιας Δ.Ν.-Δικηγόρος ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ: ΜΙΚΡΗ ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΕΝΟΣ ΔΥΣΚΟΛΟΥ ΓΑΜΟΥ* Το δίκαιο και η επιστήμη είναι δύο από τις σπουδαιότερες πηγές ισχύος και κύρους στις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς
Διαβάστε περισσότεραΔιάταξη Θεματικής Ενότητας DEE 211 / Δίκαιο Προστασίας του Περιβάλλοντος
Διάταξη Θεματικής Ενότητας DEE 211 / Δίκαιο Προστασίας του Περιβάλλοντος Σχολή ΣΟΕΔ Σχολή Οικονομικών Επιστημών και Διοίκησης Πρόγραμμα Σπουδών DEE Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Θεματική Ενότητα DEE 211
Διαβάστε περισσότεραΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 11.11.2011 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο και την αναγνώριση
Διαβάστε περισσότεραΣχόλιο στη ΣτΕ 1953/2007 Ε Τμ.
Γιώργος Μπάλιας Σχόλιο στη ΣτΕ 1953/2007 Ε Τμ. Βασικά σημεία της απόφασης (να παρατεθούν η σκέψη 21 και η σκέψη 32) Η σχολιαζόμενη απόφαση όπως και η ΣτΕ 1151/2007 Ε Τμ.- αφορά στη διαχείριση των αποβλήτων
Διαβάστε περισσότεραΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL Υπεύθυνη Μαθήματος
Διαβάστε περισσότεραΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ 240/2009 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ
ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ 240/2009 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Η σχολιαζόμενη απόφαση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι με τα εργαλεία του ιδιωτικού δικαίου και ειδικότερα το δίκαιο της αποζημίωσης
Διαβάστε περισσότεραΨήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τα νοµικά επαγγέλµατα και το γενικό συµφέρον στην οµαλή λειτουργία των νοµικών συστηµάτων
P6_TA(2006)0108 Νοµικά επαγγέλµατα Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά µε τα νοµικά επαγγέλµατα και το γενικό συµφέρον στην οµαλή λειτουργία των νοµικών συστηµάτων Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας
Διαβάστε περισσότεραΠαραδοτέο Π.1 (Π.1.1) Εκθέσεις για προµήθεια εκπαιδευτικού υλικού
1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ Μέτρο 2.2 Αναµόρφωση Προγραµµάτων Προπτυχιακών Σπουδών ιεύρυνση Τριτοβάθµιας Κατ. Πράξης 2.2.2.α Αναµόρφωση Προγραµµάτων
Διαβάστε περισσότεραΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πίνακας ικαστικών Αποφάσεων... XVΙΙ Πίνακας Νομοθεσίας... XXIΧ Κυριότερες συντομογραφίες... XLI Πρόλογος... XLV ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΩΤΟ
Διαβάστε περισσότεραΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2010/2076(INI)
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 18.6.2010 2010/2076(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την 26 η ετήσια έκθεση για τον έλεγχο της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου (2008) (2010/2076(INI))
Διαβάστε περισσότεραΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση του κράτους δικαίου
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 11.3.2014 COM(2014) 158 final ANNEXES 1 to 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ένα νέο πλαίσιο της ΕΕ για την ενίσχυση
Διαβάστε περισσότεραΔίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ι
Τίτλος Κωδικός Τύπος μαθήματος Επίπεδο Έτος / Εξάμηνο φοίτησης Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ι LAW 202 Υποχρεωτικό Προπτυχιακό 2 ο / 3 ο (Χειμερινό) ECTS 6 Διαλέξεις / εβδομάδα Στόχος 1 Εργαστήρια / εβδομάδα
Διαβάστε περισσότεραB8-0733/2016 } B8-0735/2016 } B8-0736/2016 } B8-0738/2016 } RC1/Τροπ. 1
B8-0738/2016 } RC1/Τροπ. 1 1 Αιτιολογική αναφορά 7 α (νέα) έχοντας υπόψη τη δήλωση κοινής αντίληψης του Γερμανικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Εκτίμησης Κινδύνου (BfR) σχετικά με τις επιστημονικές αρχές
Διαβάστε περισσότεραΗ αναγνώριση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας στη σύγχρονη βιοτεχνολογία. Τ. Κ. Βιδάλης, Δρ.Ν. - Ειδικός επιστήμονας στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής
ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ Η αναγνώριση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας στη σύγχρονη βιοτεχνολογία Τ. Κ. Βιδάλης, Δρ.Ν. - Ειδικός επιστήμονας στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Με τις τεχνικές της γενετικής μηχανικής, η σύγχρονη
Διαβάστε περισσότεραενηµέρωση των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Ερωτηµατολόγιο
Αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος Ερωτηµατολόγιο Οι ισχύουσες κατευθυντήριες γραµµές λήγουν στο τέλος του 2007. Για να προετοιµάσει
Διαβάστε περισσότεραΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 ««««««««««««Έγγραφο συνόδου 2009 15.2.2005 B6-.../2005 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία των ερωτήσεων για προφορική απάντηση B6-.../05 και B6-.../05 σύμφωνα με το άρθρο 108, παράγραφος
Διαβάστε περισσότεραΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.9.2017 C(2017) 5467 final ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 4.9.2017 σχετικά με τον καθορισμό επιστημονικών κριτηρίων για τον προσδιορισμό των ιδιοτήτων
Διαβάστε περισσότεραΣυμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Οκτωβρίου 2016 (OR. en) Σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου ως προς την αθλητική διπλωματία
Conseil UE Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Οκτωβρίου 2016 (OR. en) 12355/16 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες LIMITE αριθ. προηγ. εγγρ.: 11816/16
Διαβάστε περισσότεραΠαραγωγή & διαχείριση πληροφορίας στο ψηφιακό περιβάλλον
Παραγωγή & διαχείριση πληροφορίας στο ψηφιακό περιβάλλον Ενότητα: Η πληροφορία στο σύγχρονο επικοινωνιακό περιβάλλον Σταμάτης Πουλακιδάκος Σχολή ΟΠΕ Τμήμα ΕΜΜΕ Η πληροφορία για την κοινωνία Η σύγχρονη
Διαβάστε περισσότεραΆγγελος Α. Τσιγκρής*
Επιθ. Κοιν. Ερευνών, 91, 1996, 145-174 Άγγελος Α. Τσιγκρής* ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΟΥ ΒΙΑΣΜΟΥ: Θεωρητικές προσεγγίσεις Έχουν παρουσιαστεί πολλές θεωρίες, από το χώρο των κοινωνικών επιστημών, για την εξήγηση του
Διαβάστε περισσότεραK. Oatley & J. Jenkins, Συγκίνηση: Ερμηνείες και Κατανόηση (μεταφ. Μ. Σόλμαν, Μπ. Ντάβου) Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2004, σελ. 41-59.
K. Oatley & J. Jenkins, Συγκίνηση: Ερμηνείες και Κατανόηση (μεταφ. Μ. Σόλμαν, Μπ. Ντάβου) Αθήνα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2004, σελ. 41-59. Εισαγωγή Περί Μελέτης της Συγκίνησης Τα πάθη Μόνον αυτά δίνουν τη νοημοσύνη
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Τίτλος του μαθήματος: Κωδικός αριθμός του μαθήματος: Εκπαίδευση Αξιών και περιβάλλον. Ζητήματα Εφαρμοσμένης Ηθικής X4 Τύπος του μαθήματος: Εξάμηνο: Αριθμός απονεμόμενων πιστωτικών Υποχρεωτικό Χειμερινό
Διαβάστε περισσότεραΤο Ρυθμιστικό Πλαίσιο της Ανοικτής Διακυβέρνησης και των Ανοικτών Δεδομένων Μερος Α: Ποιοτικά Χαρακτηριστικά
ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Το Ρυθμιστικό Πλαίσιο της Ανοικτής Διακυβέρνησης και των Ανοικτών Δεδομένων Μερος Α: Ποιοτικά Χαρακτηριστικά 1. Εισαγωγή Σκοπός Σκοπός του παρόντος κεφαλαίου
Διαβάστε περισσότεραΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2117(INI)
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 2.10.2013 2013/2117(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης η αστική και διοικητική δικαιοσύνη
Διαβάστε περισσότεραΥπόθεση A8-0245/14 /225
5.9.2018 Υπόθεση A8-0245/14 /225 225 Graswander-Hainz, Dita Charanzová Αιτιολογική σκέψη 8 (8) Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν τη δυνατότητα αυτοματοποιημένης υπολογιστικής ανάλυσης πληροφοριών σε ψηφιακή
Διαβάστε περισσότεραΣχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης. Ιωάννης Κλαψόπουλος. 1. Εισαγωγή Η
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΕΙ ΚΑΙ... 27 27 Σχεδιασμός βελτίωσης της σχέσης μεταξύ διοίκησης ΑΈΙ και πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης Ιωάννης Κλαψόπουλος 1. Εισαγωγή Η παρούσα εισήγηση
Διαβάστε περισσότεραEmail: vrapanos@econ.uoa.gr
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ακαδηµαϊκό έτος 2008-2009 Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Μάθηµα: ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Γραφείο 305, Σταδίου 5 ιδασκαλία: Β. Ράπανος Ηµέρα και ώρα µαθήµατος: Τρίτη, 11.00-14.00 Ώρες γραφείου:
Διαβάστε περισσότεραΔιαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής
Διαμόρφωση Βιομηχανικού Οικοσυστήματος Περιβαλλοντικής Πολιτικής Ολοκλήρωση ροών μάζας και ενέργειας σε βιομηχανικό σύμπλεγμα Βασικά στοιχεία διαμόρφωσης περιβαλλοντικής πολιτικής Παραδείγματα βιομηχανικής
Διαβάστε περισσότεραΟικονομικά της Τεχνολογίας
Οικονομικά της Τεχνολογίας Καινοτόμες Επιχειρήσεις, Επιχειρηματικότητα και Ανταγωνισμός Κώστας Τσεκούρας Καινοτόμες Επιχειρήσεις και Αγορές Περίγραμμα Επιχειρηματικότητα και Νέες Επιχειρήσεις Καινοτομία
Διαβάστε περισσότεραΠληροφοριακό έντυπο διαχείριση κινδύνων υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας
Πληροφοριακό έντυπο διαχείριση κινδύνων υγείας και ασφάλειας στο χώρο εργασίας Αυτό το πληροφοριακό έντυπο παρέχει γενικές οδηγίες στα πρόσωπα (φυσικά ή νομικά) που εκτελούν μια επιχείρηση ή αναλαμβάνων
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 11 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... 13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΑΣ... 23 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η έννοια του τοπίου I. Η προέλευση και η ιστορία
Διαβάστε περισσότεραPUBLIC ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες,27Μαΐου 2014 (OR.en) 10296/14 LIMITE JUR321 JAI368 POLGEN75 FREMP104
ConseilUE ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες,27Μαΐου 2014 (OR.en) 10296/14 LIMITE PUBLIC JUR321 JAI368 POLGEN75 FREMP104 ΓΝΩΜΗΤΗΣΝΟΜΙΚΗΣΥΠΗΡΕΣΙΑΣ 1 Θέμα: ΑνακοίνωσητηςΕπιτροπήςγιαένανέοπλαίσιοτηςΕΕγιατηνενίσχυσητου
Διαβάστε περισσότεραΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Κατερίνα Σάλτα ΔιΧηΝΕΤ 2017-2018 ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Διεπιστημονικότητα Ιστορία & Φιλοσοφία της Χημείας Γλωσσολογία Χημεία Διδακτική της Χημείας Παιδαγωγική Ψυχολογία
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ
Διαβάστε περισσότεραΗγεσία. Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες. Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Ηγεσία Ενότητα 1: Εισαγωγικές έννοιες Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 26.4.2012 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (0046/2012) Αφορά: Αιτιολογηµένη γνώµη του γερµανικού Οµοσπονδιακού Συµβουλίου (Bundesrat) σχετικά µε την πρόταση
Διαβάστε περισσότεραWhy We All Need an AIDS Vaccine? : Overcome the Challenges of Developing an AIDS Vaccine in Japan
,**0 The Japanese Society for AIDS Research The Journal of AIDS Research Why We All Need an AIDS Vaccine? : Overcome the Challenges of Developing an AIDS Vaccine in Japan +, Miho KAWAHATSU + and Naoki
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο B8-0733/ εν συνεχεία δήλωσης της Επιτροπής
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου B8-0733/2016 1.6.2016 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δήλωσης της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού σχετικά με τους ενδοκρινικούς
Διαβάστε περισσότεραΛογιστική Θεωρία και Έρευνα
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Λογιστική & Χρηματοοικονομική Master of Science (MSc) in Accounting and Finance ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Λογιστική Θεωρία και Έρευνα Εισαγωγή στη Λογιστική Έρευνα Η αναζήτηση της αλήθειας
Διαβάστε περισσότεραΑγροτική Κοινωνιολογία
Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 1: Θεωρητική συγκρότηση της Αγροτικής Κοινωνιολογίας 3/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος
Διαβάστε περισσότεραΣΧEΔΙΟ EΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2013/2119(INI)
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 5.12.2013 2013/2119(INI) ΣΧEΔΙΟ EΚΘΕΣΗΣ σχετικά με την 29η ετήσια έκθεση για τον έλεγχο της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ (2011) (2013/2119 (INI))
Διαβάστε περισσότεραΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί της ενότητας 1. Δισσοί λόγοι: τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο 2. Δίκαιο και εξουσία 1.Τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο
Διαβάστε περισσότεραΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ
EL ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Σχετικά µε την πρόοδο των εργασιών όσον αφορά τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που συνδέονται µε τις υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. της
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 1.8.2019 C(2019) 5637 final ΚΑΤ ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) /... ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 1.8.2019 για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/2031 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και
Διαβάστε περισσότεραΔιοικητικό Δίκαιο. Η γνωμοδοτική διαδικασία και η αιτιολογία της διοικητικής πράξης - 2 ο μέρος Περιεχόμενο και τύπος διοικητικής πράξης
Η γνωμοδοτική διαδικασία και η αιτιολογία της διοικητικής πράξης - 2 ο μέρος Περιεχόμενο και τύπος διοικητικής πράξης Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό
Διαβάστε περισσότεραιασυνοριακή µεταφορά της καταστατικής έδρας των εταιρειών
P6_TA(2009)0086 ιασυνοριακή µεταφορά της καταστατικής έδρας των εταιρειών Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 0ης Μαρτίου 2009 που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά µε τη διασυνοριακή µεταφορά
Διαβάστε περισσότεραEL Ενωμένη στην πολυμορφία EL A8-0475/56. Τροπολογία. Anthea McIntyre εξ ονόματος της Ομάδας ECR
9.1.2019 A8-0475/56 56 Παράγραφος 1 1. θεωρεί ότι, παρόλο που η ΕΕ διαθέτει ένα από τα αυστηρότερα συστήματα στον κόσμο, πρέπει να βελτιωθεί τόσο ο κανονισμός καθαυτός όσο και η εφαρμογή του προκειμένου
Διαβάστε περισσότεραΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στο Σχέδιο Νόμου «Προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2011/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9 ης Μαρτίου 2011 περί εφαρμογής των δικαιωμάτων
Διαβάστε περισσότεραΟρισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων
Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική
Διαβάστε περισσότεραΕ.Ε. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΛΗΘΗ
Προσωπικά Δεδομένα στο νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΛΗΘΗ, LLM www.tassis.com info@tassis.com Προσωπικά Δεδομένα Η αντιμετώπιση των ζητημάτων της ιδιωτικότητας θα πρέπει να γίνεται με
Διαβάστε περισσότεραThe Greek Data Protection Act: The IT Professional s Perspective
The Greek Data Protection Act: The IT Professional s Perspective Dimitris Gritzalis June 2001 Διημερίδα για την Ασφάλεια στις Τεχνολογίες των Πληροφοριών Λευκωσία, 15-16 Ιουνίου 2001 Ο Ελληνικός νόμος
Διαβάστε περισσότεραΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας
ΓΝΩΜΗ της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και
Διαβάστε περισσότερα2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες 2.2.2 Ιστορική εξέλιξη τον µάνατζµεντ.
2.2 Οργάνωση και ιοίκηση (Μάνατζµεντ -Management) 2.2.1. Βασικές έννοιες Έχει παρατηρηθεί ότι δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σηµασίας του όρου "διοίκηση ή management επιχειρήσεων", ακόµη κι από άτοµα που
Διαβάστε περισσότεραΕκδόθηκαν στις 4 Δεκεμβρίου Εγκρίθηκε 1
Κατευθυντήριες γραμμές 4/2018 σχετικά με τη διαπίστευση των φορέων πιστοποίησης βάσει του άρθρου 43 του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (2016/679) Εκδόθηκαν στις 4 Δεκεμβρίου 2018 Εγκρίθηκε
Διαβάστε περισσότεραΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014
ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΥ «Επιτομή Γενικού Διοικητικού Δικαίου» του Απ. Γέροντα, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα - Θεσσαλονίκη 2014 Κεφάλαιο πρώτο: ΙΙ. Η διοίκηση, ΙΙΙ. Το διοικητικό δίκαιο (σελ. 16 25) Σκοπός των ως
Διαβάστε περισσότεραΟλοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης: οδηγία IPPCΗ
Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης: οδηγία IPPCΗ Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει τις υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται στο πλαίσιο βιομηχανικών και γεωργικών δραστηριοτήτων υψηλού δυναμικού ρύπανσης,
Διαβάστε περισσότεραΓνώμη 3/2019 σχετικά με τις ερωτήσεις και απαντήσεις για την αλληλεπίδραση μεταξύ του Κανονισμού για τις Κλινικές Δοκιμές και του Γενικού Κανονισμού
Γνώμη 3/2019 σχετικά με τις ερωτήσεις και απαντήσεις για την αλληλεπίδραση μεταξύ του Κανονισμού για τις Κλινικές Δοκιμές και του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΔ) [άρθρο 70.1.β)] η
Διαβάστε περισσότεραΕπισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Αρκτική, ως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου 2016.
Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10400/16 COEST 166 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 20 Ιουνίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες
Διαβάστε περισσότεραΠρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.3.2014 COM(2014) 149 final 2014/0086 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για τη σύναψη της Συμφωνίας Σύνδεσης μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας
Διαβάστε περισσότεραΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
1.3.2013 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης C 60/1 III (Προπαρασκευαστικές πράξεις) ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ, της 27ης Νοεμβρίου 2012 σχετικά με διάφορα σχέδια
Διαβάστε περισσότερα9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 1 D 2A
Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Μαΐου 2017 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0190 (CNS) 9317/17 JUSTCIV 113 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία αριθ. προηγ. εγγρ.: WK 5263/17 Αριθ.
Διαβάστε περισσότεραΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ Ενότητα # 10: Δημοσκοπήσεις Μιλτιάδης Χαλικιάς Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Άδειες
Διαβάστε περισσότεραΈγγραφο συνόδου ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟ. στην έκθεση
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου 12.1.2018 A8-0395/2017/err01 ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΟ στην έκθεση σχετικά με την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον έλεγχο αναλογικότητας
Διαβάστε περισσότεραΓιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών;
ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Γιατί η διαμεσολάβηση δεν χρησιμοποιείται συχνότερα ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης
Διαβάστε περισσότεραΕυρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 6
Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 6 Δημοκρατία, κυριαρχία και νομιμοποίηση στην ΕΕ 1. Bellamy Rich. and Castiglione D. (2011), Democracy by Delegation? Who Represents Whom and How in European Governance, Government
Διαβάστε περισσότεραNew Technologies in Security and Citizens Rights. Λίλιαν Μήτρου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αιγαίου
New Technologies in Security and Citizens Rights Λίλιαν Μήτρου Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αιγαίου Νέες προκλήσεις Για την (κυβερνο)ασφάλεια Για την προστασία κρίσιμων υποδομών Για την σύλληψη,
Διαβάστε περισσότεραΣυνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R. Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων
Συνεκδικασθείσες υποθέσεις Τ-125/03 R και Τ-253/03 R Akzo Nobel Chemicals Ltd και Akcros Chemicals Ltd κατά Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «Διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων Ανταγωνισμός Ελεγκτικές εξουσίες
Διαβάστε περισσότεραΣυμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 24 Νοεμβρίου 2016 (OR. en)
Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 24 Νοεμβρίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0209 (CNS) 13885/16 FISC 181 ECOFIN 984 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα: ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την
Διαβάστε περισσότεραΟρισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία
Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Επιμέλεια Εκθέσεων
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Επιμέλεια Εκθέσεων Αξιολόγηση μουσείων και εκθέσεων Διδάσκουσα: Επίκουρη Καθηγήτρια Εσθήρ Σ. Σολομών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 04: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης I Πολυξένη Ράγκου Άδειες
Διαβάστε περισσότεραΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΟΙΜΙΟ Η Στρατηγική της Περιφέρειας Πελοποννήσου για την ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στοχεύει αφενός στην υλοποίηση
Διαβάστε περισσότεραΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/2146(INI)
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής 2011/2146(INI) 8.8.2011 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες
Διαβάστε περισσότεραΔιοικητική των επιχειρήσεων
1 Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Διοικητική των επιχειρήσεων Ενότητα 6 : Τύποι και διαχέιριση αποφάσεων Καραμάνης Κωνσταντίνος 2 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου
Διαβάστε περισσότεραΠρόσβαση στην πληροφορία και ανοιχτά κυβερνητικά δεδομένα Αικατερίνη Γιαννουκάκου Βιβλιοθηκονόμος MSc, ΥΔ Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Ομάδα Δικαίου
Πρόσβαση στην πληροφορία και ανοιχτά κυβερνητικά δεδομένα Αικατερίνη Γιαννουκάκου Βιβλιοθηκονόμος MSc, ΥΔ Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Ομάδα Δικαίου Πληροφορικής ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ πληροφορία που δημιουργείται,
Διαβάστε περισσότεραΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ. EL Ενωμένη στην πολυμορφία EL 2013/0027(COD) της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων 2013/0027(COD) 2.9.2013 ΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο B8-0738/ εν συνεχεία δήλωσης της Επιτροπής
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Έγγραφο συνόδου B8-0738/2016 1.6.2016 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ εν συνεχεία δήλωσης της Επιτροπής σύμφωνα με το άρθρο 123 παράγραφος 2 του Κανονισμού σχετικά με τους ενδοκρινικούς
Διαβάστε περισσότεραΕπίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης
L 365/82 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 1355/2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 17ης Δεκεμβρίου 2014 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 391/2009 σχετικά με την έγκριση ορισμένων κωδίκων και συναφών
Διαβάστε περισσότεραΕνότητα 1: Εισαγωγή στην έννοια και την ύλη της Εφαρμοσμένης Ηθικής
ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 1: Εισαγωγή στην έννοια και την ύλη της Εφαρμοσμένης Ηθικής Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί ενότητας 1. Το πεδίο της Εφαρμοσμένης Ηθικής 2. Σχέση της Εφαρμοσμένης Ηθικής
Διαβάστε περισσότερα14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι δυσκολίες μάθησης των παιδιών συνεχίζουν να απασχολούν όλους όσοι ασχολούνται με την ανάπτυξη των παιδιών και με την εκπαίδευση. Τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι, μέσα στην τάξη τους, βρίσκονται
Διαβάστε περισσότεραΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΕΩΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΣΥΝΑΦΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ 2002 ΕΩΣ 2013
ΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΕΩΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΣΥΝΑΦΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ 2002 ΕΩΣ 2013 Απόφαση ημερομηνίας 30 Ιανουαρίου, 2015 που εκδίδεται από την Έφορο Ασφαλίσεων δυνάμει του άρθρου193(4)(στ)
Διαβάστε περισσότερα«Η Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική Πολιτική»
LIFE14 GIE/GR/000026 «Προώθηση της ευαισθητοποίησης για την άσκηση δίωξης για εγκλήματα κατά της άγριας ζωής και την ανάδειξη της περιβαλλοντικής ευθύνης για την αντιμετώπιση ζημιών έναντι της βιοποικιλότητας
Διαβάστε περισσότεραΔιεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος
ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διεθνείς Διαπραγματεύσεις & Οικοδόμηση Διεθνούς Κοινού Συμφέροντος Ακαδημαϊκό Έτος 2018-2019 Κ.Μ:
Διαβάστε περισσότεραΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 8 Δεκεμβρίου 2011 (09.12) (OR. en) 18335/11 ECOFIN 876 STATIS 108 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 8 Δεκεμβρίου 2011 (09.12) (OR. en) 18335/11 ECOFIN 876 STATIS 108 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ημερομηνία Παραλαβής: 22 Νοεμβρίου 2011
Διαβάστε περισσότεραΟ Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 13: Ζητήματα Αποτίμησης της Μάθησης του Κριτικοστοχαστικού Εκπαιδευτή
Διαβάστε περισσότερα669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)
669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων
Διαβάστε περισσότεραΗ Ηλεκτρονική Διακύβερνηση. Λίλιαν Μήτρου Επικ. Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Η Ηλεκτρονική Διακύβερνηση Λίλιαν Μήτρου Επικ. Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αιγαίου Προς συζήτηση Να αντιληφθούμε τους ορισμούς Να συμφωνήσουμε στους στόχους. Για ποιους λόγους προωθείται η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση
Διαβάστε περισσότεραΜάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας
Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Χριστίνα Παπασολομώντος Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Μέλος Ομάδας Συντονισμού για Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα
Διαβάστε περισσότεραΕπιτροπή Νομικών Θεμάτων
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 24.10.2013 2013/2117(INI) ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 1-38 Σχέδιο έκθεσης Tadeusz Zwiefka (PE521.455v01-00) Πίνακας αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης
Διαβάστε περισσότεραΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 703/1977 "ΠΕΡΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΟΝΟΠΩΛΙΩΝ ΚΑΙ ΟΛΙΓΟΠΩΛΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ" Με την ευκαιρία της δημοσίευσης
Διαβάστε περισσότεραAcemoglu, D., Robinson, J., Γιατί Αποτυγχάνουν τα Έθνη. Οι Καταβολές της Ισχύος, της Ευημερείας και της Φτώχειας, εκδ. Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα, 2013.
Ακαδημαϊκό Έτος 2015-2016 Προτεινόμενη Ενισχυτική Βιβλιογραφία για το μάθημα: «Διεθνές Δίκαιο και Θεσμοί της Ανάπτυξης» Γενικές Οδηγίες: Η ελληνική Βιβλιογραφία είναι, ως επί το πλείστον, διαθέσιμη στη
Διαβάστε περισσότεραΑγροτική Κοινωνιολογία
Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 1: Θεωρητική συγκρότηση της Αγροτικής Κοινωνιολογίας 1/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ- ΠΜΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 183-54- 17 ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ- ΠΜΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
Διαβάστε περισσότεραΕυρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας 7 Δεκεμβρίου 2009
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας 7 Δεκεμβρίου 2009 ΓΝΩΜΗ ΑΡΙΘ. 03/2009 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ της 7 ης Δεκεμβρίου 2009 για κανονισμό της Επιτροπής για την τροποποίηση
Διαβάστε περισσότεραA8-0219/
29.6.2018 A8-0219/ 001-011 ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ 001-011 κατάθεση: Επιτροπή Οικονομικής, Νομισματικής και Βιομηχανικής Πολιτικής και Επιτροπή Συνταγματικών Υποθέσεων Έκθεση Gabriel Mato, Danuta Maria Hübner A8-0219/2018
Διαβάστε περισσότεραΠρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 27.10.2015 COM(2015) 549 final 2015/0255 (NLE) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη θέση που πρέπει να ληφθεί, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ευρωπαϊκή επιτροπή
Διαβάστε περισσότεραΔιδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2
Α.Μ 30437 Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 1. Εισαγωγή... 7 2. Θέματα νομικής ορολογίας... 9 2.1. Η νομική έννοια του διαδικτύου και του κυβερνοχώρου... 9 2.2. Το πρόβλημα της νομικής
Διαβάστε περισσότεραΔιοικητικό Δίκαιο. Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.
Αστική ευθύνη του δημοσίου 1 ο μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,
Διαβάστε περισσότερα