ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ. Ενότητα 7: Η Ορογενετική Εξέλιξη των Εξωτερικών Ελληνίδων. Ιωάννης Κουκουβέλας, Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

Transcript

1 ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Ενότητα 7: Η Ορογενετική Εξέλιξη των Εξωτερικών Ελληνίδων Ιωάννης Κουκουβέλας, Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Γεωλογίας

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση, Μη παράγωγα έργα 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Σύμφωνα με αυτήν την άδεια ο δικαιούχος σας δίνει το δικαίωμα να: Μοιραστείτε αντιγράψετε και αναδιανέμετε το υλικό Υπό τους ακόλουθους όρους: Αναφορά Δημιουργού Θα πρέπει να καταχωρίσετε αναφορά στο δημιουργό, με σύνδεσμο της άδειας Μη εμπορική χρήση Δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το υλικό για εμπορικούς σκοπούς Μη παράγωγα έργα Μπορείτε να αναδιανείμετε το υλικό ως έχει, χωρίς να προβείτε σε αλλαγές (ανάμιξη, τροποποίηση)

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

4 Προϋπάρχοντα μοντέλα για τις Ελληνίδες Parnassos Zone Pelagonian Zone Attico-Cycladic Massif Pindos FTB Tripolitsa Zone Ionian Zone PreApulian Zone PQ-Series Plattenkalk Molasse Ophiolites Pindos zone 0 5km Εικόνα 1.

5 Το πάχος της Moho στις Ελληνίδες Η ασυνέχεια Mohorovicic (Moho) καλείται η επιφάνεια που χωρίζει το γήινο φλοιό από το μανδύα. Τα βάθη της Moho στην Ελλάδα ποικίλουν. Η ασυνέχεια είναι παράλληλη με τη ζώνη της Πίνδου, αλλά παρουσιάζεται ελαφρώς μετατοπισμένη προς τα ανατολικά, χωρίς να συμπίπτει με αυτή. Τα βάθη σε αυτή την επιμήκη περιοχή φτάνουν από 37 έως 50 km. Στην Ήπειρο έχει υπολογισθεί βάθη από km.

6 Το βόρειο τμήμα των Ελληνίδων- Η τομή στην Ήπειρο Τομή Ηπείρου Εικόνα 2.

7 Γεωτομή στην Ήπειρο (1) Εικόνα 3.

8 Γεωτομή στην Ήπειρο (2) Ηγουμενίτσα Ιωάννινα Igoumenitsa Ioannina Μεσοελληνική Mesohellenic Trough Αύλακα APULIAN BASEMENT ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΑΠΟΥΛΙΑΣ ΠΕΛΑΓΟΝΙΚΗ PELAGONIAN 10 km no vertical exaggeration Εικόνα 4.

9 Τεκτονικές παρατηρήσεις στο δυτικό περιθώριο της Μεσοελληνικής Αύλακας (1) W E Molasse Ophiolites Εικόνα 5.

10 Τεκτονικές παρατηρήσεις στο δυτικό περιθώριο της Μεσοελληνικής Αύλακας (2) E Ophiolites W Krania flysch Εικόνα 6.

11 Τεκτονικές παρατηρήσεις στο δυτικό περιθώριο της Μεσοελληνικής Αύλακας (3) Οφιόλιθοι Εικόνα 7. Φλύσχης Κρανιάς

12 Φλύσχης δυτικά της Μεσοελληνικής (1) Εικόνα 8.

13 Φλύσχης δυτικά της Μεσοελληνικής (2) Εικόνα 9.

14 Φλύσχης δυτικά της Μεσοελληνικής (3) Εικόνα 10.

15 Τεκτονικές παρατηρήσεις στην Ιόνια ζώνη 200 SMOLITSA FAULT B W E U. Jurassic Eocene flysch A 600 POST OROGENIC SEDIMENTS UPPER EOCENE-BURDIGALIAN Flysch PALEOCENE-UPPER EOCENE Sublithographic limestones UPPER SENONIAN Limestones with rudistes 2km UPPER JURASSIC-LOW SENONIAN Vigla limestones UPPER LIAS-UPPER JURASSIC Posidonian beds LOWER-MIDDLE LIAS Pantocrator limestones A B Εικόνα 11.

16 Σημαντικά τεκτονικά στοιχεία στην περιοχή της Ηπείρου Η A-καταβύθιση παίζει σημαντικό ρόλο με ανάδρομες επωθήσεις και επιδερμική τεκτονική (thick-skinned) (διπλής συμμετρίας ορογενές). Ο παχύτερος φλοιός εντοπίζεται στην περιοχή Ιωαννίνων. Αμφίδρομη κίνηση καλυμμάτων και απόθεση φλύσχη στα δυτικά (Ήπειρος) και στα ανατολικά (Μεσοελληνική αύλακα φλύσχης Κρανιάς). Τερματισμός της απόθεσης του φλύσχη της Ιόνιας ζώνης στο Κατώτερο Μειόκαινο.

17 Τεκτονικές παρατηρήσεις στην κεντρική περιοχή Σεισμική τομή ανάκλασης Σύγκλινο 1 Σύγκλινο 2 Εικόνα 13.

18 Τεκτονικές παρατηρήσεις στην κεντρική περιοχή ζώνη Πίνδου (1) E W Εικόνα 14.

19 Τεκτονικές παρατηρήσεις στην κεντρική περιοχή ζώνη Πίνδου (2) W Κ. Κρητιδικό ασβεστόλιθοι E Α. Κρητιδικό ασβεστόλιθοι Εικόνα 15.

20 Η κεντρική περιοχή- Τομή Ναυπάκτου Τομή στην Ναύπακτο Εικόνα 12.

21 Η σύνθεση της τομής Ναυπάκτου ΖΩΝΗ ΠΙΝΔΟΥ ΖΩΝΗ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ PARNASSOS APULIAN BASEMENT ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΑΠΟΥΛΙΑΣ 10 km no vertical exaggeration Εικόνα 16.

22 Σύνοψη των σημαντικών στοιχείων στην περιοχή Ναυπάκτου Επώθηση Πίνδου Ρυθμός Μετατόπισης: 6 mm/yr Μετατόπιση 100 km Εύρος λειτουργίας της επώθησης Πίνδου Κάτω Ηώκαινο έως όρια Ολιγοκαίνου- Μειοκαίνου Επώθηση Γαβρόβου Ρυθμός Μετατόπισης 1 mm/yr Μετατόπιση >15 km Εύρος λειτουργίας Ηώκαινο έως όρια Ολιγοκαίνου- Μειοκαίνου Μικρής μετατόπισης ανάδρομες επωθήσεις, επιδερμική τεκτονική (thin-skinned) Η επαφή των ζωνών Γαβροβου- Ιόνιας από κανονικό ρήγμα γίνεται ανάστροφο.

23 Η νότια περιοχή- Νότια Πελοπόννησος (1) Peloponnese section Εικόνα 17.

24 Η νότια περιοχή- Νότια Πελοπόννησος (2) Άνω Ολιγόκαινο ΖΩΝΗ ΠΙΝΔΟΥ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΑΠΟΥΛΙΑΣ APULIAN BASEMENT PLK ΠΕΛΑΓΟΝΙΚΗ PELAGONIAN 10 km approx. 10 km PQ Εικόνα 18.

25 Σημαντικές τεκτονικές παρατηρήσεις Τεκτονικό παράθυρο Πάρνωνα 1000 (m)500 A PARNON ANTICLINE A' B 800 (m) B' 5 Km A B A' B' Plattenkalk series Carbonates Thrust fault Phyllite- Quartzite series Phyllites Quartzites Normal fault Tripolitsa zone Carbonates Anticline Stretching lineation Pindos zone Carbonates Εικόνα 19.

26 Σημαντικές τεκτονικές παρατηρήσεις Τεκτονικό παράθυρο Ταϋγέτου (1) A 500 (m) 0 A' A'' A AL A' A'' B 500 (m)0 B TAYGETOS ANTICLINE B' B Messinian Gulf 10 Km G C B' D Gy D' 340 (m) 300 Lakonia Gulf C pressure solution cleavage PQseries Phyllites Quartzites C' Tripolitsa zone Carbonates PLK-series (m) 50 Post orogenic sediments Kastania Carbonates Flysch phyllites 60 D pressure solution cleavage Anticline Thrust fault L1 stretching lineation Syncline Normal fault D' L2 stretching lineation Εικόνα 20.

27 Σημαντικές τεκτονικές παρατηρήσεις Τεκτονικό παράθυρο Ταϋγέτου (2) Εικόνα 21.

28 Σημαντικές τεκτονικές παρατηρήσεις Η ζώνη Πίνδου W E Pindos thrust belt Tripolitsa zone Phyllite-Quartzite Series (PQS) Εικόνα 22.

29 Τεκτονική σύνθεση στην περιοχή της Πελοποννήσου Μέσο Μειόκαινο Παράθυρο Ταϋγέτου Taygetos Window Παράθυρο Πάρνωνα Parnon Window ΠΕΛΑΓΟΝΙΚΗ PELAGONIAN 10 km no vertical exaggeration ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΑΠΟΥΛΙΑΣ APULIAN BASEMENT Εικόνα 23.

30 Σύνοψη τεκτονικών παρατηρήσεων στα παράθυρα της Πελοποννήσου Ο Ολιγοκαινικής ηλικίας φλύσχης των Πλακωδών ασβεστολίθων παραπέμπει σε λειτουργία επωθήσεων την ίδια περίοδο με τις επωθήσεις Γαβρόβου και Πίνδου. Η Thick-skinned τεκτονική και οι ανάδρομες επωθήσεις προκαλούν την ανάδυση των τεκτονικών παραθύρων Πάρνωνα και Ταϋγέτου. Στο Κατώτερο Μειόκαινο ο εκταφιασμός των μεταμορφωμένων πετρωμάτων γίνεται σε μειούμενους ρυθμούς από 7 to 1.5 mm/έτος.

31 Σύνθεση Εικόνα 24.

32 Σύνθεση τυπικού ορογενούς Εικόνα 25. Απλοποιημένο μοντέλο ενός ορογενούς με αμφίπλευρη συμμετρία.

33 Μοντέλα Υπάρχοντα μοντέλα Η ΜΑ είναι λεκάνη διαστολής. Οι ζώνες Ιόνιος και Γάβροβο παραμορφώνονται με ανοικτά αντίκλινα με σημαντικό ρόλο του διαπυρισμού. Επιδερμική τεκτονική του ορογενούς Δυτική ροπή. Κατανομή βάθους της Moho δεν ερμηνεύεται. Το νέο μοντέλο MΑ είναι λεκάνη συστολής έως το τέλος του Ολιγοκαίνου. Η δυτική επαφή της ΜΑ είναι επώθηση που προκαλεί πάχυνση του φλοιού. Παχιά επιδερμική τεκτονική. Αμφίπλευρη συμμετρία (λεκάνες φλύσχη στα βόρια, τεκτονικά παράθυρα στα νότια). Η κατανομή της Moho οφείλεται στις μηχανικές ιδιότητες του φλοιού στα δυτικά της ζώνης καταβύθισης.

34 Σημείωμα Αναφοράς Copyright, Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας, Ιωάννης Κουκουβέλας, Σωτηριος Κοκκάλας, Παρασκευάς Ξυπολιάς. «Γεωλογία Ελλάδας». Έκδοση: 1.0. Πάτρα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

35 Αναφορές Το υλικό της παρουσίασης προέρχεται από το βιβλίο: ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ Πανεπιστήμιο Πατρών, Τμήμα Γεωλογίας, Ιωάννης Κουκουβέλας, Σωτήριος Κοκκάλας, Παρασκευάς Ξυπολιάς. Έκδοση: Πανεπιστήμιο Πατρών. Πάτρα 2014.

36 Αναφορές (2) Όλες οι εικόνες που περιέχονται στην ενότητα 7, προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του κ. Ιωάννη Κουκουβέλα.

37 Τέλος Ενότητας