«Η Μισθοδοσία στον Ιδιωτικό Τομέα»

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ Πτυχιακή εργασία με θέμα : «Η Μισθοδοσία στον Ιδιωτικό Τομέα» ΚΕΛΙΔΟΥ ΜΑΡΙΑ (Α.Μ. 9088) ΠΗΛΙΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑ (Α.Μ. 9077) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Φαρμάκης Νικόλαος Σέρρες, Φεβρουάριος, 2012

2 Copyright 2012 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. 2

3 Αφιερώνεται σε όλους όσους μας στήριξαν όλη την διάρκεια των σπουδών μας 3

4 Ευχαριστίες Στην εκπόνηση της παρούσας εργασίας συνέβαλαν αρκετοί άνθρωποι τους οποίους οφείλουμε να ευχαριστήσουμε, αφού χωρίς την στήριξή τους δεν θα ολοκληρωνόταν η συγγραφή της πτυχιακής εργασίας. Αρχικά τον επιβλέπων καθηγητή Φαρμάκη Νικόλαο ο οποίος με τις καίριες υποδείξεις και συμβουλές του συνέβαλε καθοριστικά στην ολοκλήρωση της πτυχιακής εργασίας. Θα θέλαμε επίσης να ευχαριστήσουμε το εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό του ΤΕΙ Σερρών για τις γνώσεις και τις πλούσιες εμπειρίες που αποκομίσαμε τα τέσσερα χρόνια της φοιτητικής μας δραστηριότητας. Κυρίως όμως να ευχαριστήσουμε θερμά τις οικογένειες μας, για την ενθάρρυνση, ηθική συμπαράσταση και οικονομική υποστήριξη που μας προσέφεραν όλα τα χρόνια των σπουδών μας. 4

5 Πρόλογος Λόγω κρίσης στην ελληνική οικονομία παρατηρούμε ότι τα οικονομικά θέματα απασχολούν άμεσα τον εργαζόμενο. Η παρούσα εργασία αναφέρεται στην μισθοδοσία του ιδιωτικού τομέα συνδυάζοντας θεωρητικά και πρακτικά τις δραστηριότητες ενός λογιστηρίου. Ειδικότερα περιλαμβάνει τις ενέργειες που κάνει ένας λογιστής για να υπολογίσει τον μισθό και τα διάφορα επιδόματα των μισθωτών, τι έντυπα συμπληρώνει και σε ποιες υπηρεσίες απευθύνονται. Η μισθοδοσία είναι ένα βασικό μέρος της γενικής λογιστικής γιατί χωρίς αυτή δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά καμία επιχείρηση, από την πιο μικρή Α κατηγορίας έως την μεγαλύτερη Ανώνυμη Εταιρεία. Τέλος, σκοπός μας είναι να δώσουμε σωστή πληροφόρηση όσο αναφορά τα εργασιακά θέματα που προβληματίζουν τον μισθωτό. 5

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΕΡΓΑΤΙΚΑ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΤΟΥ Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΕ ΥΠΑΛΛΗΛΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΜΙΣΘΩΤΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΠΟΛΥΣΗΣ ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΑΜΕΣΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΝΕΟΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ...34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΜΟΙΒΗ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΜΙΣΘΟΣ ΠΩΣ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ Η ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΑΜΟΙΒΗ ΤΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

7 3.2.1 Υπαλλήλων Εργατών ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΞΑΙΡΕΣΙΜΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Ή ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΡΓΙΑΣ ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ...42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΠΟΣΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΙΚΑ ΠΟΣΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ Ή ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΙΚΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΠΟΙΟΙ ΥΠΟΧΡΕΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΥΝ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΠΩΣ ΚΑΙ ΜΕΧΡΙ ΠΟΤΕ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΔΗ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΚΥΡΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΚΠΡΟΘΕΣΜΗ, ΑΝΑΚΡΙΒΗ ΚΑΙ ΜΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ ΤΑΜΕΙΟ ΑΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΑΜΕΙΟ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΤΑΜΕΙΟ ΦΑΡΜΑΚΟΫΠΑΛΛΗΛΩΝ (ΤΕΑΥΦΕ) ΦΟΡΟΣ ΦΟΡΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ ΦΟΡΟΣ ΕΡΓΑΤΗ...65 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ ΕΟΡΤΩΝ ΔΩΡΟ ΠΑΣΧΑ ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΔΩΡΟ ΩΡΟΜΙΣΘΙΩΝ ΠΟΙΟΙ ΔΕΝ ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ ΔΩΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΓΕΝΙΚΑ

8 6.2 ΗΜΕΡΕΣ ΑΔΕΙΑΣ ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ...80 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΑΠΟΖΗΜΕΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΟΜΕΝΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΟΜΕΝΟΥ ΕΡΓΑΤΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΟΜΕΝΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΑΔΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΩΝ ΑΔΕΙΑ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ...92 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: ΕΚΤΟΣ ΕΔΡΑΣ ΑΠΟΖΗΜΕΙΩΣΗ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΕΞΟΔΑ ΚΙΝΗΣΗΣ - ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΕΚΤΟΣ ΕΔΡΑΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΕΞΟΔΑ ΚΙΝΗΣΗΣ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΑΔΕΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΑΔΕΙΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΗΜΕΡΩΝ ΑΔΕΙΑΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΕΧΡΙ 3 ΕΡΓΑΣΙΜΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ 3 ΕΡΓΑΣΙΜΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΔΕΙΑ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΟΚΕΤΟΥ ΑΔΕΙΑ ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟΥ ΜΙΣΘΩΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

9 Ευρετήριο Πινάκων Πίνακας 1: Πίνακας περιόδου υποβολής Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης μέσω Διαδικτύου 50 Πίνακας 2: Πίνακας κλάδων ασφάλισης.53 Πίνακας 3: Πίνακας εισφορών Ι.Κ.Α. και συνεισπραττόμενων οργανισμών 54 Πίνακας 4: Πίνακας εισφορών του ΤΕΑΙΤ.59 Πίνακας 5: Πίνακας φορολογίας φυσικών προσώπων.61 Πίνακας 6: Πίνακας προθεσμίας καταβολής προσωρινής δήλωσης..65 Πίνακας 7: Πίνακας αποζημίωσης άδειας και επιδόματος αδείας.80 Πίνακας 8: Πίνακας αποζημίωσης εργατοτεχνικών υπηρετών 84 Πίνακας 9: Πίνακας φορολογικού συντελεστή αποζημίωσης..84 Πίνακας 10: Πίνακας αποζημίωσης υπαλλήλων αορίστου χρόνου χωρίς προειδοποίηση...86 Πίνακας 11: Πίνακας φορολογικού συντελεστή αποζημίωσης.87 Πίνακας 12: Πίνακας αποζημίωσης υπαλλήλων αορίστου χρόνου με προειδοποίηση..88 9

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 10

11 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία έχει θέμα την Μισθοδοσία στον ιδιωτικό τομέα. Η μισθοδοσία είναι ένα απαραίτητο κομμάτι που θα πρέπει να είναι γνωστό σε κάθε επιχείρηση και σε κάθε εργαζόμενο. Οποιοσδήποτε λογιστής θα πρέπει να είναι άμεσα πληροφορημένος σχετικά με την εργατική και φοροτεχνική νομοθεσία. Στο κυρίως μέρος της εργασίας αναφέρονται τα εξής θέματα πρόσληψη, συμβάσεις, αναλυτική περιοδική δήλωση, άδειες, επιδόματα εορτών και άδειας. Αρχικά, αναφερόμαστε στην διάκριση των μισθωτών σε υπάλληλο και εργάτη και στη συνέχεια μιλάμε για τον μισθό που παίρνει ο καθένας και πως υπολογίζεται. Λέγοντας μισθό εννοούμε κάθε παροχή που δίνεται στους εργαζόμενους ως αντάλλαγμα της εργασίας τους. Δηλαδή κάθε αμοιβή σε χρήμα και σε είδος η οποία καταβάλλεται τακτικά και μόνιμα, είτε βάσει της εργασιακής σχέσης ή της συλλογικής σύμβασης ή του νόμου, είτε βάσει της κρατούσας συνήθειας όταν δεν υπάρχει ειδική συμφωνία. Το ύψος του μισθού εξαρτάται από το είδος της εργασίας και την ειδικότητα με την οποία απασχολείται ο εργαζόμενος. Τα γενικά κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων καθορίζονται με τις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας που ισχύουν για τους μισθωτούς όλης της χώρας ανεξάρτητα από την ειδικότητα. 1 Ο μισθός διακρίνεται σε δύο κατηγορίες σε νόμιμο και συμβατικό. Λέγοντας νόμιμο μισθό εννοούμε τον μισθό που προβλέπεται από συλλογική σύμβαση εργασίας. Ειδικότερα ο νόμιμος μισθός αποτελείται από το βασικό μισθό και τα διάφορα επιδόματα. Συμβατικός μισθός χαρακτηρίζεται αυτός που έχει καθοριστεί από την συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου στην ατομική τους σύμβαση εργασίας ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ

12 Σκοπός της πτυχιακής μας εργασίας είναι η ανάδειξη της σημασίας της ύπαρξης της μισθοδοσίας. Καθώς επίσης στόχος μας είναι να αναφερθούμε σε όλα τα βασικά θέματα που απασχολούν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους εργαζόμενους. Είναι θέματα στα οποία συνεχώς παρατηρούμε αλλαγές από το κράτος. Για τις αλλαγές αυτές ο κάθε εργαζόμενος πρέπει να είναι ενήμερος όπως επίσης κ η επιχείρηση. Στο κυρίως μέρος της εργασίας μας προσπαθούμε να αναφερθούμε σε όλα τα βασικά αυτά θέματα, και να δώσουμε μέσα από ασκήσεις και παραδείγματα τον υπολογισμό τόσο για τον μισθό όσο και για τα επιδόματα και για τα δώρα που δικαιούται ο εργαζόμενος. 1.3 ΔΙΑΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η πτυχιακή εργασία αποτελείται από οχτώ κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στην εργατική νομοθεσία η οποία περιλαμβάνει τη διάκριση των μισθωτών, τις συμβάσεις και τα είδη τους, καθώς και τις προσλήψεις. Στο επόμενο κεφάλαιο περιλαμβάνεται η έννοια του μισθού, ο υπολογισμός του για υπάλληλο και εργάτη, και το ωράριο εργασίας. Το κεφάλαιο τρίτο περιέχει την μισθοδοσία του προσωπικού, μια πλήρη αναφορά της Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης, τον υπολογισμό του φόρου για υπάλληλο και εργάτη και τα επικουρικά ταμεία. Στο τέταρτο κεφάλαιο γίνεται αναφορά στα επιδόματα εορτών και στον υπολογισμό τους. Στη συνέχεια το πέμπτο κεφάλαιο παρουσιάζει τις άδειες και τα επιδόματα αδείας. Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται μια εκτενής αναφορά στις αποζημιώσεις των απολυόμενων υπαλλήλων και εργατών με προειδοποίηση ή χωρίς. Τέλος, τα δύο τελευταία κεφάλαια έβδομο και όγδοο περιλαμβάνουν διάφορα εργασιακά θέματα. 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΡΓΑΤΙΚΑ 13

14 2.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΤΟΥ Μισθωτοί θεωρούνται αυτοί που ασχολούνται κατά κύριο επάγγελμα σαν υπάλληλοι ή εργάτες και όχι αυτοί που προσφέρουν ευκαιριακή εργασία, έστω και με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, κατά τις ελεύθερες ώρες του, ενώ σαν κύριο επάγγελμα έχουν κάποιο άλλο. 3 Την ιδιότητα του μισθωτού μπορούν να έχουν μόνο φυσικά και όχι νομικά πρόσωπα, πρόσωπα ικανά προς δικαιοπραξία, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται κατ εξαίρεση βάσει ειδικών διατάξεων και οι ανήλικοι άνω των 15 ετών Έλληνες ή αλλοδαποί. Η έννοια του μισθωτού δίδεται επίσης στα πρόσωπα που παρέχουν την εργασία τους με βάση μεν το εργατικό ιδιωτικό δίκαιο, αλλά παραλλήλως έχουν εφαρμογή επ αυτών και ειδικές διατάξεις του δημοσίου δικαίου ή οι διατάξεις για τη σύμβαση (ή σχέση) εργασίας του Αστικού Κώδικα. Τέτοιες κατηγορίες είναι κυρίως οι ασχολούμενοι με αγροτικές εργασίες (συστηματικές και μη), οι οικιακοί ή οι οικόσιτοι μισθωτοί, οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, οι ναυτικοί, οι διευθύνοντες υπάλληλοι καθώς και πολλοί ακόμη Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΕ ΥΠΑΛΛΗΛΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ Ανάλογα με την φύση της εργασίας, δηλαδή αν είναι πνευματική ή σωματική, οι εργαζόμενοι (μισθωτοί) διακρίνονται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία σε υπάλληλους και εργάτες. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν.Δ. 2655/1953 «ιδιωτικός υπάλληλος κατά την έννοια του παρόντος νόμου θεωρείται παν πρόσωπον κατά 3 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 17). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 4 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 104,105). Οι Εργασιακές Σχέσεις: Μετά τις ρυθμίσεις των νέων εργατικών νόμων Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 14

15 κύριο επάγγελμα ασχολούμενον επί αντιμισθία, ανεξαρτήτως τρόπου πληρωμής, ή οποιασδήποτε εργασίας και παρέχον εργασία αποκλειστικώς ή κατά κύριο χαρακτήρα μη σωματική. Δεν θεωρούνται ιδιωτικοί υπάλληλοι οι υπηρέτες πάσης κατηγορίας, καθώς και παν εν γένει πρόσωπο, το οποίο χρησιμοποιείται εν τη παραγωγή αμέσως ως βιομηχανικός, βιοτεχνικός, μεταλλευτικός ή γεωργικός εργάτης ή ως βοηθός ή μαθητευόμενος των εν λόγω κατηγοριών ή παρέχει εν γένει υπηρεσίες». Με σειρά δε αποφάσεων του, ο Άρειος Πάγος ερμηνεύοντας την ανωτέρω διάταξη, έκρινε ότι για τον χαρακτηρισμό κάποιου μισθωτού ως ιδιωτικού υπαλλήλου, δεν αρκεί η άσκηση στο χειρισμό και τη ρύθμιση μηχανικών μέσων, ούτε πάρεργος απασχόληση σε γραφική εργασία, αλλά απαιτείται εμπειρία, θεωρητική μόρφωση και ιδιαιτέρως ανάπτυξη πρωτοβουλίας και ευθύνης κατά την εκτέλεση της εργασίας. Αντιθέτως από τον ανωτέρω ορισμό, προκύπτει ότι εργατοτεχνίτες είναι οι παρέχοντες εργασία κατά κύριο χαρακτήρα σωματική, δηλαδή οι προσφέροντες εργασία απλού εκτελεστή. Η διάκριση αυτή, η οποία επηρεάζει την εργασιακή τους σχέση τόσο κατά τη διάρκεια της ( όροι αμοιβής και απασχόληση ) όσο και κατά τη λήξη της (καταβολή αποζημίωσης). Καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής, καθώς το κριτήριο της παροχής πνευματικής ή σωματικής εργασίας έχει υποστεί μεταβολές κυρίως λόγω των σύγχρονων τεχνολογικών εξελίξεων. Ο χαρακτηρισμός του μισθωτού ως υπαλλήλου ή εργάτη γίνεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και όχι από χαρακτηρισμό που δίνεται από τη σύμβαση εργασίας ή του τρόπου υπολογισμού της αμοιβής του, ή από την κατοχή τυπικών προσόντων (πτυχίο, δίπλωμα κ.τ.λ. ). Δηλαδή γίνεται αποκλειστικά και μόνο από το είδος και τη φύση της παρεχόμενης εργασίας, εκτός βέβαια από τις περιπτώσεις που προσδιορίζεται από τον νόμο ή την ιδιότητα του υπαλλήλου ή εργάτη σε ορισμένες κατηγορίες μισθωτών. Πάντως ο τρόπος υπολογισμού και καταβολής των αποδοχών δεν αποτελεί κριτήριο και είναι αδιάφορο αν ο εργαζόμενος αμείβεται με μηνιαίο μισθό ή ημερομίσθιο ή με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Έτσι είναι δυνατόν οι ημερομίσθιοι να χαρακτηρισθούν σαν υπάλληλοι ή εργάτες ανάλογα με τις υπηρεσίες που παρέχουν. Παράλληλα και όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό δεν χαρακτηρίζονται μόνο για το λόγο αυτό σαν υπάλληλοι γιατί μπορεί η εργασία που παρέχουν να είναι του εργάτη ή υπηρέτη

16 ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ Υπάλληλοι θεωρούνται οι μισθωτοί εκείνοι που παρέχουν αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο πνευματική εργασία. Καθώς και οι μισθωτοί με εξειδικευμένη εμπειρία με θεωρητική μόρφωση και ιδίως με ανάπτυξη πρωτοβουλίας και ανάληψης ευθύνης κατά την εκτέλεση της εργασίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, με συγκεκριμένη διάταξη νόμου ή ανάλογη δικαστηριακή νομολογία, έχουν προσδώσει σε ορισμένες κατηγορίες μισθωτών την υπαλληλική ιδιότητα. Για παράδειγμα ο μισθωτός που ασχολείται με την είσπραξη και την εξόφληση λογαριασμών εκτός γραφείου θεωρείται κλητήρας και όχι υπάλληλος. Στις περιπτώσεις που απαιτείται εξειδικευμένη εμπειρία, θεωρητική μόρφωση και ανάπτυξη πρωτοβουλίας, θεωρείται ότι υπερτερεί το πνευματικό στοιχείο για την εκτέλεση των εργασιών αυτών. ΕΡΓΑΤΕΣ Εργάτες θεωρούνται οι μισθωτοί εκείνοι που παρέχουν αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο σωματική εργασία. Γενικά αν ένας μισθωτός δεν μπορεί να ενταχθεί στην κατηγορία των υπαλλήλων εντάσσεται υποχρεωτικά στην κατηγορία των εργατών Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΡΙΣΗΣ Η διάκριση των εργαζομένων σε υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες υπάρχει από την δημιουργία της έννοιας της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας. Οφείλεται δε σε 6 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 7,8). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 16

17 κοινωνικούς και παρεμπιπτόντως σε οικονομικούς λόγους επειδή συνήθως ο υπάλληλος κατέχει μονιμότερη θέση στην επιχείρηση προσφέροντας πνευματική εργασία και λιγότερο σωματική. Αντίθετα ο εργατοτεχνίτης κατέχει θέση κυρίως εκτελεστική συνδεόμενη άμεσα με την παραγωγή προσφέροντας σωματική εργασία. Η πρακτική όμως σημασία της διάκρισης μεταξύ των εργατών και υπαλλήλων παραμένει και συνίσταται στο ότι οι εργάτες συνδέονται συνήθως άμεσα με την παραγωγή και για το λόγο αυτό η θέση εργασίας τους επηρεάζεται ταχύτατα από την οικονομική εξέλιξη του κλάδου και της επιχείρησης. Το γεγονός αυτό αποτελεί άλλωστε και την αιτία της μεγαλύτερης κινητικότητας από εργοδότη σε εργοδότη που εμφανίζεται επί εργατών και σε αντίθεση του εντονότερου δεσμού με την επιχείρηση που εμφανίζεται επί υπαλλήλων. Το φαινόμενο αυτό εξηγεί και τη σημαντική διαφοροποίηση ως προς το ύψος της αποζημίωσης μεταξύ εργατών και υπαλλήλων. Το κριτήριο του νόμου για το χαρακτηρισμό ενός εργαζομένου ως υπαλλήλου είναι ότι παρέχει αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο μη σωματική εργασία. Η διάκριση επομένως που εισάγει ο νόμος μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών, έχει την εύνοια ότι στη μεν εργασία των υπαλλήλων προέχει το πνευματικό στοιχείο, ενώ στην εργασία των εργατών προέχει το σωματικό. Σήμερα η διάκριση αυτή των μισθωτών εντοπίζεται μόνο στην καταγγελία της σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου. Για τους μεν υπαλλήλους είναι δυνατή η καταγγελία είτε με προειδοποίηση ( τακτική καταγγελία) είτε χωρίς προειδοποίηση ( έκτακτη καταγγελία). Για τους δε εργατοτεχνίτες υπηρέτες είναι δυνατή μόνο η χωρίς προειδοποίηση καταγγελία. Εξάλλου οι υπάλληλοι εφόσον έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις λήψης πλήρους σύνταξης γήρατος από το ΙΚΑ ή άλλο Ταμείο, μπορούν να αποχωρούν από την εργασία τους οικειοθελώς ή να απολύονται από τον εργοδότη λαμβάνοντας το 40 % της αποζημίωσης εφόσον είναι ασφαλισμένοι παράλληλα σε επικουρικό ταμείο, όπως συμβαίνει πλέον σήμερα για όλες τις κατηγορίες των εργαζομένων. 7 7 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 106,107). Οι Εργασιακές Σχέσεις: Μετά τις ρυθμίσεις των νέων εργατικών νόμων Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 17

18 2.3 ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Έννοια της σύμβασης εργασίας Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας λέγεται η συμφωνία που γίνεται μεταξύ του εργαζόμενου μισθωτού και της επιχείρησης βάση της οποίας, ο μισθωτός προσφέρει την εργασία του στην επιχείρηση αντί μιας συμφωνημένης αμοιβής, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα που θα φέρει η εργασία ακολουθώντας τις οδηγίες του εργοδότη. Δηλαδή, ο μισθωτός βρίσκεται σε νομική και οικονομική εξάρτηση από τον εργοδότη του. Σε περίπτωση που ο μισθωτός παρέχει τις υπηρεσίες του στην επιχείρηση χωρίς προηγούμενη σύμβαση εργασίας αλλά και χωρίς αντίδραση από τον εργοδότη, συνεπάγεται σιωπηρή σύμβαση εργασίας και απαιτείται η καταβολή του ανάλογου μισθού. Επίσης όταν κάποιος προσλαμβάνεται για να εργαστεί με δοκιμή, τότε από την πρώτη ημέρα της πρόσληψης του θεωρείται ότι προσφέρει εξαρτημένη εργασία και ασφαλίζεται στο ΙΚΑ. Αντίθετα δεν υπάρχει σύμβαση εργασίας όταν ο εργαζόμενος καθορίζει ο ίδιος το χρόνο και τα μέσα εκτέλεσης της εργασίας. 8 Αναλόγως της φύσεως τους οι συμβάσεις εργασίας διακρίνονται σε συμβάσεις πλήρους ή μερικής απασχόλησης, σε συμβάσεις δοκιμής ορισμένου ή αορίστου χρόνου κτλ.για την κατάρτιση μιας σύμβασης εργασίας όπως και για κάθε άλλη δικαιοπραξία θα πρέπει να υπάρχει ελεύθερη έκφραση του ατόμου. Για την κατάρτιση αυτή οι συμβαλλόμενοι απολαμβάνουν συμβατική ελευθερία. Επομένως μπορούν να συνάπτουν όποια σύμβαση επιθυμούν χωρίς κανένα έλεγχο ή περιορισμό. Επίσης θα πρέπει οι συμβαλλόμενοι : 8 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 9). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 18

19 1. Να έχουν ικανότητα για δικαιοπραξία, δηλαδή να έχουν την αναγκαία ηλικία και πνευματική υγεία καθώς επίσης και τυπικά προσόντα άσκησης του επαγγέλματος τους, όπου αυτό επιβάλλεται με το νόμο. 2. Η σύμβαση να μην προσκρούει σε συναλλακτικά ήθη και νόμους ΕΙΔΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Υπάρχουν σήμερα πολλών ειδών συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας. Οι κυριότερες είναι οι ακόλουθες : ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου είναι αυτή κατά την οποία οι συμβαλλόμενοι συμφωνούν ότι η σχέση εργασίας δεν τερματίζεται σε μια τακτή ημερομηνία ή ακόμη ότι λήγει με την πάροδο ενός χρονικού διαστήματος ή με την λήξη ενός έργου. Έτσι λοιπόν η σύμβαση εργασίας είναι αορίστου χρόνου όταν οι συμβαλλόμενοι δεν έχουν συμφωνήσει ορισμένη διάρκεια για την ισχύ της ούτε η διάρκεια αυτή συνάγεται από το είδος και το σκοπό της εργασίας. Η σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου λήγει μόνο με καταγγελία είτε από τον εργοδότη είτε από τον εργαζόμενο. Η καταγγελία μπορεί να γίνει από τους συμβαλλόμενους οποτεδήποτε, εφόσον τηρηθούν οι τύποι που απαιτούνται από το νόμο, δηλαδή να γίνει γραπτή, να καταβληθεί άμεσα η νόμιμη αποζημίωση, εφόσον έχει συμπληρωθεί 12μηνο από την ημερομηνία πρόσληψης. 10 Στην περίπτωση που απολύεται ο μισθωτός δικαιούται το μισθό του, το Δώρο Πάσχα ή Δώρο Χριστουγέννων, Αποζημίωση Άδειας και επίδομα Αδείας (σε περίπτωση που δεν έχει 9 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 5 ). Οι Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων: υποδείγματα συμβάσεων και κανονισμών εργασίας. Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 10 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 46). Οι Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων: υποδείγματα συμβάσεων και κανονισμών εργασίας. Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 19

20 πάρει την άδεια του ο εργαζόμενος) και Αποζημίωση λόγω απόλυσης (απαραίτητη προϋπόθεση να εργάζεται πάνω από 1 έτος στην επιχείρηση ) Αν ο μισθωτός αποχωρήσει από την εργασία του δικαιούται όλα τα παραπάνω εκτός από την αποζημίωση ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Η σύμβαση αυτή γίνεται όταν προκαθορίζεται ο χρόνος διάρκειας της και λήγει αμέσως με τη λήξη του προσυμφωνημένου χρόνου ή με την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου στο οποίο αναφέρεται η σύμβαση εργασίας χωρίς να καταβάλλεται αποζημίωση. Αν απολυθεί ο μισθωτός χωρίς σπουδαίο λόγο πριν την λήξη της σύμβασης του, τότε ο μισθωτός δικαιούται τους μισθούς του για το χρονικό διάστημα που υπολείπεται μέχρι τη λήξη της σύμβασης. Αν όμως μεσολαβήσει σπουδαίος λόγος, που να δικαιολογεί τη λύση της σύμβασης ορισμένου χρόνου, τότε απολύεται ο μισθωτός και πριν την λήξη της σύμβασης εργασίας χωρίς να καταβληθεί σε αυτόν αποζημίωση, αναγράφοντας όμως πάνω στο έντυπο της καταγγελίας σύμβασης εργασίας και τον σπουδαίο λόγο, για τον οποίο έγινε η απόλυση. Αν στην σύμβαση ορισμένου χρόνου υπάρχει και όρος που να επιτρέπει στον εργοδότη να λύει την σύμβαση εργασίας με καταγγελία όποτε αυτός επιθυμεί, τότε η σύμβαση αυτή θεωρείται σύμβαση αορίστου χρόνου. Επίσης αν ο μισθωτός απασχολήθηκε στην επιχείρηση και πέρα από την λήξη του ορισμένου χρόνου με τη συγκατάθεση φυσικά και του εργοδότη τότε η σύμβαση αυτή μετατρέπεται αμέσως σε σύμβαση αορίστου χρόνου. Αν όμως η συνέχιση της απασχόλησης του εργαζομένου στην επιχείρηση μετά από την λήξη της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου γίνει με νέους όρους, τότε θεωρείται ότι έγινε νέα σύμβαση εργασίας και δεν λαμβάνεται κα8όλου υπόψη η παλιά σύμβαση εργασίας. Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου όταν λήγουν, ο μισθωτός αποχωρεί από την επιχείρηση, χωρίς καμία άλλη προειδοποίηση, και ο εργοδότης δεν καταβάλλει σε αυτόν κανένα ποσό για αποζημίωση. 11 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 18). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 20

21 Ως σύμβαση ορισμένου χρόνου θεωρείται και η δοκιμαστική σύμβαση δηλαδή η σύμβαση για απασχόληση του μισθωτού δοκιμαστικά. Αν ο εργοδότης απολύσει το μισθωτό που είχε προσληφθεί με δοκιμαστική σύμβαση μετά την πάροδο διμήνου από την πρόσληψη του, τότε ο μισθωτός αυτός δικαιούται από την επιχείρηση την νομική αποζημίωση. Η σύμβαση που γίνεται στην περίπτωση προσωρινής πρόσληψης για αναπλήρωση μισθωτού ο οποίος απέχει από την εργασία του με άδεια ασθένειας ή για αντιμετώπιση έκτακτης ανάγκης του εργοδότη θεωρείται σύμβαση ορισμένου χρόνου. 12 Όταν υπάρχει συνέχιση της απασχόλησης του εργαζομένου στην επιχείρηση μετά από τη λήξη της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου με νέους όρους τότε θεωρείται ότι έγινε νέα σύμβαση εργασίας και δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη η παλιά σύμβαση εργασίας. Το βασικότερο κριτήριο για την σύναψη της σύμβασης εργασίας ορισμένου χρόνου είναι τόσο η φύση όσο και ο σκοπός της εργασίας σε συνδυασμό με τις αντικειμενικές ανάγκες που θα καλυφθούν με την πρόσληψη αυτή. Οι δύο αυτές βασικές προϋποθέσεις θεμελιώνουν την εγκυρότητα της σύναψης εργασίας ορισμένου χρόνου. Η σύμβαση ορισμένου χρόνου γίνεται προς το συμφέρον του εργαζόμενου δεδομένου ότι η σύμβαση αυτή προσφέρει μονιμότητα και την σιγουριά της εργασίας για όλο το χρόνο που θα ισχύει καθώς δεν μπορεί να καταγγελθεί παρά μόνο για κάποιο σπουδαίο λόγο ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Παράλληλη ή μικτή απασχόληση είναι εκείνη κατά την οποία ο εργαζόμενος παράλληλα με την ειδικότητα με την οποία προσλήφθηκε και υπέγραψε σχετική 12 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ ). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 13 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 47,48). Οι Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων: υποδείγματα συμβάσεων και κανονισμών εργασίας. Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 21

22 σύμβαση εργασίας παρέχει και εργασία άλλης παρεμφερούς ή μη ειδικότητας, πάντοτε όμως μέσα στο συμβατικό και ισχύουν καθημερινό ωράριο του. 14 Αυτό συμβαίνει σε πολλούς εργαζόμενους ιδιαίτερα λογιστές, καθηγητές, καθαρίστριες οικοδομών οι οποίοι απασχολούνται μέσα στην ίδια μέρα ή μέσα στον ίδιο μήνα σε περισσότερους από έναν εργοδότες. Με τον κάθε εργοδότη γίνεται σύμβαση εργασίας. Απαραίτητη προϋπόθεση ο μισθωτός να μην έχει εργασθεί ολόκληρο το νόμιμο ωράριο μιας ημέρας σ έναν εργοδότη. 15 Οι συμβάσεις αυτές της πολλαπλής απασχόλησης είναι πλήρως νομότυπες και έγκυρες. Στην αγορά εργασίας συνηθίζεται και σήμερα, λόγω ειδικών αναγκών των επιχειρήσεων να συμφωνείται η παροχή εργασίας σε περισσότερες από μία ειδικότητες ( θέσεις), συνήθως παροχή εργασίας δύο ειδικοτήτων, μέσα στο νόμιμο ή το συμβατικό ωράριο του μισθωτού ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Η σύμβαση εργασίας είναι έγκυρη μεταξύ εργοδότη και μισθωτούς για παροχή μειωμένης ημερήσιας εργασίας από τον μισθωτό έναντι μικρότερης αμοιβής. Το ποσό της αμοιβής αυτής είναι συνήθως ανάλογο με το χρόνο της ημερήσιας απασχόλησης του μισθωτού στην επιχείρηση. Η σύμβαση εργασίας για μερική απασχόληση θα πρέπει μέσα σε 15 ημέρες από την κατάρτιση της να γνωστοποιείται στην Επιθεώρηση Εργασίας αλλιώς θεωρείται ότι η σύμβαση αυτή καλύπτει σχέση εργασίας με πλήρη απασχόληση. Έγκυρη θεωρείται και η σύμβαση εκείνης της εργασίας που συνάπτεται εγγράφως μεταξύ εργοδότη και μισθωτού για παροχή μερικής απασχόλησης του μισθωτού στην επιχείρηση που καθορίζεται είτε για μερικές μόνο μέρες την εβδομάδα ή το μήνα, είτε για ορισμένες μόνο ώρες την εβδομάδα ή το μήνα. Στις παραπάνω περιπτώσεις του μειωμένου ωραρίου εργασίας για να υπολογιστεί η προϋπηρεσία θα πρέπει η 14 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 65). Οι Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων: υποδείγματα συμβάσεων και κανονισμών εργασίας. Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 15 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 21). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 16 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 66). Οι Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων: υποδείγματα συμβάσεων και κανονισμών εργασίας. Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε 22

23 μειωμένη απασχόληση να αναχθεί πρώτα σε πλήρη και στη συνέχεια να αναγνωστεί σαν προϋπηρεσία για τον καθορισμό των αποδοχών του εργαζόμενου. Δηλαδή οι 8 ώρες εργασίας με μερική απασχόληση αντιστοιχούν σε μια μέρα προϋπηρεσίας. Σ αυτούς που εργάζονται με μειωμένο ωράριο αναγνωρίζονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ, τόσες ημέρες εργασίας του μήνα όσες προκύπτουν από την διαίρεση των μηνιαίων αποδοχών με το μικρότερο τεκμαρτό ημερομίσθιο. Η σύμβαση εργασίας για μερική απασχόληση καταρτίζεται υποχρεωτικά εγγράφως και ένα αντίγραφο αυτής κατατίθεται εντός 8 ημερών στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η σύμβαση εργασίας είναι μια συναινετική σύμβαση και έχει νομική υπόσταση μόλις συμφωνήσουν οι συμβαλλόμενοι για όλα τα στοιχεία της και είναι έγκυρη όταν τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η σύμβαση εργασίας είναι άκυρη όταν δεν τηρηθούν μια ή περισσότερες από τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την κατάρτιση της. Άκυρη επίσης είναι και εκείνη η σύμβαση εργασίας η οποία ακυρώθηκε με δικαστική απόφαση. Η ακυρότητα της σύμβασης μπορεί να είναι είτε μερική είτε ολική. Μερική ακυρότητα της σύμβασης είναι όταν δεν τηρηθούν μερικές μη βασικές προϋποθέσεις με τη διαπίστωση ότι οι συμβαλλόμενοι θα κατήρτιζαν την εν λόγω σύμβαση εργασίας και χωρίς αυτές τότε η σύμβαση είναι άκυρη μόνο ως προς το ένα τμήμα της. 17 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 18). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 23

24 Αντίθετα η ακυρότητα της σύμβασης είναι ολική εάν δεν τηρηθούν για την κατάρτιση της ή ακόμη όσες προϋποθέσεις επηρεάζουν σημαντικά ολόκληρη την εν λόγω σύμβαση εργασίας ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 70 άτομα, είναι υποχρεωμένες να συντάξουν κανονισμό εργασίας, όπου θα ρυθμίζονται οι σχέσεις ανάμεσα στην επιχείρηση και στο προσωπικό. Ο κανονισμός αυτός επικυρώνεται από την αρμόδια επιθεώρηση εργασίας και επικολλάται σε εμφανές μέρος του τόπου εργασίας. Κανονισμό εργασίας μπορούν να συντάξουν εφόσον το επιθυμούν ( όχι υποχρεωτικά) και όσες επιχειρήσεις έχουν προσωπικό από 40 άτομα και πάνω, εφόσον όμως ο κανονισμός αυτός εγκριθεί και από την αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας. Στον κανονισμό συμπεριλαμβάνονται συνήθως τα παρακάτω : Ο τρόπος χορήγησης των αδειών στους μισθωτούς. Οι ποινές των τυχόν συμβάσεων (π.χ. πρόστιμα, προσωρινή παύση). Ο τρόπος πρόσληψης των υπαλλήλων και εργατών. Ο τρόπος και ο τόπος πληρωμής των αμοιβών εργασίας. Ο τρόπος και ο τόπος εργασίας. Ο τρόπος λύσης της σχέσης εργασίας. Ο τρόπος αύξησης των αποδοχών, προαγωγών. Οι επιχειρήσεις που έχουν κανονισμό εργασίας τηρούν και «Βιβλίο Ποινών», το οποίο είναι αθεώρητο. Το βιβλίο αυτό ενημερώνεται κάθε φορά που κάποιος 18 Καρατζάς, Χ. (2011, σ. 26,27). Οι Ατομικές Συμβάσεις Εργασίας Εργατοτεχνιτών και Υπαλλήλων: υποδείγματα συμβάσεων και κανονισμών εργασίας. Αθήνα: Π.Ι.Μ. Εργασιακή Ο.Ε. 24

25 μισθωτός έχει πέσει σε πειθαρχικό παράπτωμα. Το πρόστιμο από πειθαρχικό παράπτωμα φτάνει μέχρι το 25% του ημερομισθίου ή το 1/25 του μισθού. Μέσα σε 30 μέρες τα πειθαρχικά πρόστιμα που επιβάλλονται στο μισθωτό, κατατίθενται σε τράπεζα για λογαριασμό της Εργατικής Εστίας ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ Η εργασία Αλλοδαπών στην Ελλάδα δεν είναι ελεύθερη, εκτός από τους προερχόμενους από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απαγορεύεται στους αλλοδαπούς να απασχοληθούν σε κάθε είδους εργασία, αν δεν είναι εφοδιασμένοι με άδεια εργασίας και ειδικά για ορισμένο εργοδότη. Οι άδειες εργασίας των αλλοδαπών χορηγούνται για ορισμένη χρονική διάρκεια συνήθως ένα έτος. Επομένως η σύμβαση εργασίας που γίνεται με αλλοδαπό είναι πάντοτε ορισμένου χρόνου. Η άδεια εργασίας χορηγείται για περίοδο μέχρι ενός έτους και μπορεί να ανανεωθεί για ακόμα ένα έτος. Μετά την πάροδο δύο ετών από την χορήγηση της αρχικής άδειας, η άδεια εργασίας έχει διετή διάρκεια. Μετά από δέκα χρόνια συνολικής παραμονής στην Ελλάδα χορηγείται άδεια διαμονής αορίστου χρόνου. Δεν απαιτείται να εφοδιάζονται με άδεια εργασίας οι Έλληνες Πόντιοι από την Σοβιετική Ένωση, οι οποίοι αν και δεν έχουν την Ελληνική υπηκοότητα αποτελούν ελληνικό πληθυσμιακό στοιχείο ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΜΙΣΘΩΤΟΥ 19 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 22). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 20 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 27,28). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε 25

26 Πολλές φορές, για λόγους κυρίως οικονομικούς ή έλλειψης εργασίας ο εργοδότης μετά από συμφωνία και με το μισθωτό, παραχωρεί τις υπηρεσίες του μισθωτού σε άλλο εργοδότη. Στις περιπτώσεις αυτές, ο μισθός συνήθως καταβάλλεται από τον πρώτο εργοδότη που δανείζει το μισθωτό (εκτός αν έχει συμφωνηθεί να καταβάλλεται από τον δεύτερο εργοδότη), καθώς επίσης και τα δώρα εορτών Πάσχα και Χριστουγέννων, την άδεια, το επίδομα αδείας και την αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης. Αντίθετα ο δεύτερος εργοδότης γράφει τον μισθωτό αυτό στο «βιβλίο των νεοπροσλαμβανόμενων» με την παρατήρηση ότι είναι δανεισμένος και καταβάλλει σε αυτόν υποχρεωτικά τις τυχόν υπερωρίες και την αμοιβή για τυχόν απασχόληση του μισθωτού τις Κυριακές ή τις γιορτές. Ο χρόνος όμως του δανεισμού προσμετράτε οπωσδήποτε στην προϋπηρεσία του μισθωτού στον πρώτο εργοδότη και όχι στον δεύτερο εργοδότη που θα απασχοληθεί για λίγο και θα επιστρέψει πάλι στον πρώτο εργοδότη. Η καταγγελία της σύμβασης μπορεί να γίνει μόνο από τον πρώτο εργοδότη. Αν ο μισθωτός προσληφτεί με σύμβαση εργασίας από τον δεύτερο εργοδότη, τότε ο πρώτος παύει να ευθύνεται για την καταβολή των αποδοχών στο μισθωτό αυτό. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ο μισθωτός για τις ημέρες που απασχολείται στον δεύτερο εργοδότη, συνήθως αμείβεται από τον πρώτο εργοδότη. Στην περίπτωση αυτή, για το ποσό που εισπράττει ο πρώτος εργοδότης από τον δεύτερο εργοδότη λόγω δανεισμού του μισθωτού, εκδίδει τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών και πάνω στην αξία του τιμολογίου προστίθεται και Φ.Π.Α ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΠΟΛΥΣΗΣ Το δικαίωμα του εργοδότη να απολύει τους μισθωτούς του είναι ανεμπόδιστο. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις αυτό περιορίζεται, όπως : Αδειούχοι. Απαγορεύεται να απολυθεί μισθωτός κατά τη διάρκεια της κανονικής του άδειας. 21 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 23,24). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 26

27 Στρατευόμενους. Η απόλυση που γίνεται κατά τη διάρκεια της στράτευσης των μισθωτών είναι άκυρη. Εγκυμονούσες. Απαγορεύεται η απόλυση της εργαζόμενης γυναίκας, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, όσο και για χρονικό διάστημα ενός έτους μετά τον τοκετό. Εξαρτημένα άτομα. Δεν επιτρέπεται η απόλυση εξαρτημένων ατόμων εξαιτίας της εξάρτησης, εφόσον μετέχει σε πρόγραμμα απεξάρτησης και για 4 μήνες από την υπαγωγή του στο πρόγραμμα. Συνδικαλιστές. Δεν επιτρέπεται η απόλυση των συνδικαλιστικών στελεχών. Αν όμως η συνδικαλιστική δράση αναπτύσσεται στο χώρο και κατά τις ώρες εργασίας, με συνέπεια τη μείωση της παραγωγικής απόδοσης και ζημιά του εργοδότη δικαιολογεί την απόλυση ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΑΜΕΣΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ Αν ένας μισθωτός αναλαμβάνει για πρώτη φορά εργασία, θα πρέπει να πάει στο ΙΚΑ και να συμπληρώσει το έντυπο ΑΙΤΗΣΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΑΜΕΣΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ για να πάρει τον Αριθμό Μητρώου Ασφαλισμένου. Απαραίτητα δικαιολογητικά φωτοτυπία της Αστυνομικής Ταυτότητας και φωτοτυπία της κάρτας πρόσληψης Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 28,29). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 23 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 34). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 27

28 28

29 29

30 2.9 ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΜΙΣΘΩΤΩΝ Η κάθε επιχείρηση που προσλαμβάνει υπάλληλο ή εργάτη έχει υποχρέωση να συμπληρώσει διπλά το έντυπο «αναγγελία πρόσληψης» που το παίρνει από τον ΟΑΕΔ της περιοχής που πρόκειται να προσληφθεί ο μισθωτός και να το προσκομίσει μέσα σε 8 ημερολογιακές ημέρες. Αν η επιχείρηση είναι νεοσύστατη για τους 3 πρώτους μήνες μέσα σε 30 ημέρες. Η παραπάνω προθεσμία των 8 ή 30 ημερολογιακών και όχι μόνο εργάσιμων ημερών αρχίζει από την επόμενη της ημέρας που προσλήφθηκε ο μισθωτός. Από το έντυπο αυτό το πρωτότυπο παραμένει στον ΟΑΕΔ της περιοχής που θα απασχοληθεί ο μισθωτός και το αντίγραφο το παραλαμβάνει η επιχείρηση. Αν δεν γίνει αναγγελία πρόσληψης μέσα σε 8 ημέρες τότε, για κάθε μισθωτό επιβάλλεται και ένα πρόστιμο ίσο με 10 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη, τα οποία μετά από συμβιβασμό μπορούν να μειωθούν στα 2,5 ημερομίσθια. Σε περίπτωση που προσλαμβάνεται αλλοδαπός (εκτός από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) θα πρέπει να υπάρχει σχετική άδεια εργασίας, που χορηγείται μέχρι ένα χρόνο περίπου από το Υπουργείο Εργασίας. Αν δεν υπάρχει άδεια εργασίας ειδικά για ορισμένο εργοδότη ή οποιαδήποτε σύμβαση εργασίας είναι άκυρη. Όταν προσλαμβάνεται υπήκοος άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως μισθωτός απαιτείται μόνο άδεια διαμονής μέσα στην οποία περιλαμβάνεται και το δικαίωμα της εργασίας. Όταν έχουμε πρόσληψη ανηλίκου ( μέχρι 18 ετών) απαιτείται ειδικό βιβλιάριο εργασίας που χορηγείται από την αρμόδια επιθεώρηση εργασίας και ισχύει περίπου για έναν χρόνο. Για την έκδοση του βιβλιαρίου εργασίας απαιτείται ιατρική πιστοποίηση ότι δεν διατρέχει κίνδυνο η υγεία του από την εργασία αυτή που πρόκειται να αναλάβει ο ανήλικος. Η ελάχιστη αμοιβή που καταβάλλεται στους ανήλικους υπολογίζεται με βάση το κατώτατο ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη της εθνικής συλλογικής σύμβασης, το οποίο αναλογεί στις ώρες εργασίας τους Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 26,28-30). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 30

31 31

32 2.10 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Ο λογιστής της επιχείρησης είναι υποχρεωμένο να υποβάλλει την ίδια ημέρα με την αναγγελία πρόσληψης υπογεγραμμένα από τον ίδιο σε 2 αντίτυπα στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας για θεώρηση τον «πίνακα εργασίας προσωπικού». Ο πίνακας αυτός είναι ένα απλό έντυπο που δίνεται δωρεάν από την Επιθεώρηση Εργασίας. Σε περίπτωση αλλαγής της νομικής εκπροσώπησης της επιχείρησης ή πρόσληψης νέου προσωπικού, υποβάλλεται μέσα σε 15 μέρες από την μεταβολή νέος πίνακας (συμπληρωματικός) στην Επιθεώρηση Εργασίας για θεώρηση μόνο ως προς τα νέα στοιχεία. 25 Στον πίνακα εργασίας προσωπικού αναγράφονται τα στοιχεία των εργαζομένων ( ονοματεπώνυμο, όνομα πατέρα- μητέρας, ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, ειδικότητα, ωράριο εργασίας και σύνολο αποδοχών.) Όταν στην επιχείρηση οι μισθωτοί εργάζονται με βάρδιες τότε υποβάλλονται 2 πίνακες στην Επιθεώρηση Εργασίας Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 26). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 26 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 38). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε 32

33 33

34 2.11 ΕΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΝΕΟΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ [ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΣΤΟΝ ΙΔΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ] Προτού ακόμα αναλάβει εργασία ο νεοπροσλαμβανόμενος ο εργοδότης τον καταχωρεί με όλα τα στοιχεία του στο «ειδικό βιβλίο καταχώρησης νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού» που το παραλαμβάνει θεωρημένο από το ΙΚΑ. Η καταχώρηση του μισθωτού στο βιβλίο αυτό γίνεται αμέσως μετά την πρόσληψη του και πριν ακόμα αναλάβει εργασία. Όμως ο εργοδότης μπορεί να καταχωρήσει τον μισθωτό στο βιβλίο νεοπροσλαμβανόμενων μέχρι να εκπνεύσει η ημέρα της πρόσληψης του, χωρίς να θεωρηθεί η καθυστέρηση αυτή ως παράβαση. Δεν έχουν υποχρέωση οι εργοδότες να καταχωρούν τους νεοπροσλαμβανόμενους μισθωτούς στο παραπάνω ειδικό βιβλίο όταν πρόκειται για οικοδομοτεχνικές εργασίες ή για συγγενικά πρόσωπα. Όταν το κεντρικό και το υποκατάστημα μιας επιχείρησης ανήκουν στο ίδιο παράρτημα του ΙΚΑ τότε δίνεται διαφορετικό ειδικό βιβλίο για το κεντρικό κατάστημα και διαφορετικό για το υποκατάστημα. Το ειδικό βιβλίο φυλάσσεται από τον υπόχρεο εργοδότη για 10 χρόνια. 27 Οι διορθώσεις και το σβήσιμο με το διορθωτικό επί του εντύπου θεωρούνται παραβάσεις. Το πρόστιμο για μη καταχώρηση μισθωτού στο ειδικό βιβλίο είναι 500 ευρώ Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 27). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 28 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 37). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 34

35 35

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΜΟΙΒΗ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ 36

37 3.1 ΜΙΣΘΟΣ Μισθό αποτελεί κάθε παροχή του εργοδότη οποιασδήποτε μορφής ή ονομασίας ή ειδικότερης αιτίας, που χορηγείται ως αντάλλαγμα για την εργασία και την απασχόληση του μισθωτού. Το ύψος του μισθού εξαρτάται από το είδος της παρεχόμενης εργασίας και την ειδικότητα με την οποία πραγματικά απασχολείται ο εργαζόμενος. Ο εργοδότης οφείλει να καταβάλλει το μισθό σε τακτικά χρονικά διαστήματα, ανάλογα με την ατομική συμφωνία ή την τοπική συνήθεια ( κάθε εβδομάδα, 15νθημερο, μήνα). Η καταβολή πρέπει να γίνεται στον τόπο της εργασίας και μέσα στο χρόνο του ωραρίου του εργαζόμενου ΠΩΣ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ Η ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΑΜΟΙΒΗ ΤΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΜΙΣΘΩΤΩΝ Υπαλλήλων Οι υπάλληλοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό. Ο μισθός διακρίνεται : Σε κανονικό ή νόμιμο ή βασικό μισθό. Είναι αυτός που προκύπτει από τις συλλογικές συμβάσεις. Αποτελείται από το βασικό μισθό και τα διάφορα επιδόματα που προβλέπεται όπως ανθυγιεινό, σπουδών κτλ. Σε πραγματικό ή συμβατικό ή καταβαλλόμενο μισθό. Είναι ο μισθός που προκύπτει από την συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου. Αποτελείται από το νόμιμο μισθό προσαυξημένο από τα οικειοθελή επιδόματα. 30 ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Άσχετα από πόσες εργάσιμες ημέρες έχει ο κάθε μήνας θα θεωρείται πάντοτε ότι οι εργάσιμες ημέρες του εκάστοτε μήνα είναι Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 43). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 37

38 Σε περίπτωση που δεν εργάστηκε ο υπάλληλος μια ημέρα τότε ο μισθός του μήνα αυτού θα είναι : Πραγματικός μισθός / 25 ημέρες * 24 ημέρες = μισθός Σε περίπτωση που ο υπάλληλος δεν εργάστηκε 4 ώρες και η επιχείρηση θέλει να μειώσει το μισθό του τότε θα κάνει τους παρακάνω υπολογισμούς : Πραγματικός μισθός / 25 ημερομίσθια = α πραγματικό ημερομίσθιο. α * 6 ημέρες = β εβδομαδιαίος μισθός. β / 40 ώρες = γ πραγματική αμοιβή για κάθε ώρα εργασίας. γ * 4 ώρες = δ το ποσό που θα μειωθεί ο νέος μισθός. πραγματικός μισθός δ = μηνιαίες αποδοχές του υπαλλήλου για το μήνα αυτό Εργατών Οι εργάτες αμείβονται με ημερομίσθιο. Το ημερομίσθιο διακρίνεται : Σε κανονικό ή νόμιμο ή βασικό ημερομίσθιο. Είναι αυτό που προκύπτει βάσει των συλλογικών συμβάσεων όπου συμπεριλαμβάνονται και τα κάθε είδους επιδόματα. Σε πραγματικό ή συμβατικό ή καταβαλλόμενο ημερομίσθιο. Είναι αυτό που προκύπτει από την συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργάτη. Το πραγματικό ημερομίσθιο είναι πάντοτε ίσο ή μεγαλύτερο από το νόμιμο. ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Ο εργάτης αμείβεται μόνο για τις ημέρες που εργάζεται. 31 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 43). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 38

39 Σε περίπτωση που εργάζεται Κυριακή, τότε για την Κυριακάτικη εργασία του η αμοιβή του θα είναι : το πραγματικό ημερομίσθιο προσαυξημένο με 75 % πάνω στο νόμιμο ημερομίσθιο. Σε περίπτωση που ο εργάτης δεν εργάστηκε 5 ώρες και η επιχείρηση θέλει να μειώσει το ημερομίσθιο του κατά τις μη εργάσιμες ώρες τότε θα προβεί στους εξής λογαριασμούς : Πραγματικό ημερομίσθιο * 6 ημέρες = α πραγματικός εβδομαδιαίος μισθός. α / 40 = β πραγματική αμοιβή για κάθε ώρα εργασίας. β * 5 ώρες = γ ποσό που θα μειωθεί το πραγματικό ημερομίσθιο. πραγματικό ημερομίσθιο γ = δ αποδοχές του εργάτη για την ημέρα αυτή ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Όταν λέμε ωράριο εργασίας, εννοούμε το χρονικό διάστημα εκείνο μέσα στο οποίο ο μισθωτός προσφέρει την εργασία του στον εργοδότη. Στον χρόνο εργασίας δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε ο χρόνος μετάβασης του στην εργασία, έστω και αν η μετάβασή του γίνεται με μεταφορικά μέσα της ίδιας της επιχείρησης, ούτε ο χρόνος αλλαγή ενδυμασίας, ούτε από την διακοπή για ένα πρόγευμα που δεν υπερβαίνει ποτέ την μισή ώρα. Το ωράριο διακρίνεται : (α) Νόμιμο. Αυτό είναι 8 ώρες την ημέρα και 48 ώρες την εβδομάδα για όσους απασχολούνται εξαήμερο και πενθήμερο. 32 Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 57,58). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 39

40 (β) Συμβατό. Είναι αυτό που καθορίζεται από τις συλλογικές συμβάσεις και είναι πάντοτε μικρότερο από το νόμιμο. Σήμερα το συμβατό ωράριο είναι 40 ώρες την εβδομάδα. Οι ώρες μεταξύ συμβατού και νόμιμου ωραρίου χαρακτηρίζονται σαν ιδιόρρυθμη υπερωριακή απασχόληση και αμείβονται με ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 50 %. Η απασχόληση που είναι πάνω από 43 ώρες θεωρείται υπερωριακή και προσαυξάνεται με τα αντίστοιχα ποσά των υπερωριών : Ποσά προσαύξησης υπερωριών : Μέχρι 120 ώρες ετήσια 50 % προσαύξηση Από 121 ώρες ετήσια 75 % προσαύξηση ΕΞΑΙΡΕΣΙΜΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Ή ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΑΡΓΙΑΣ Εξαιρέσιμες γιορτές θεωρούνται από τον νόμο οι παρακάτω : 1. Η πρώτη ημέρα των Χριστουγέννων. 2. Η δεύτερη ημέρα του Πάσχα. 3. Η 25 η Μαρτίου. 4. Η 15 η Αυγούστου. 5. Η 1 η Μαΐου. 6. Η 28 η Οκτωβρίου ( προαιρετική αργία) Για τις παραπάνω επίσημες γιορτές ισχύει ότι ισχύει και για τις Κυριακές, με τη διαφορά μόνο, ότι οι εργαζόμενοι στις επίσημες γιορτές δε δικαιούνται άλλη μέρα 33 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 44,45). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 40

41 ανάπαυσης στη εβδομάδα, που έρχεται μετά την Κυριακή. Επίσης αν μια από τις παραπάνω αργίες, συμπίπτει με ημέρα Κυριακή ή Σάββατο δεν μετατίθεται σε άλλη μέρα. Στην περίπτωση αυτή, καταβάλλεται μόνο στους εργάτες το ημερομίσθιο της ημέρας αυτής που είναι εξαιρέσιμη γιορτή χωρίς την προσαύξηση 75 % και στους υπαλλήλους καμία απολύτως πρόσθετη αμοιβή. Η 28 η Οκτωβρίου συμπεριλαμβάνεται στις υποχρεωτικές αργίες, μόνο με την θέληση του εργοδότη. Δηλαδή αν θελήσει ο εργοδότης μπορεί να λειτουργήσει η επιχείρηση του κατά την 28 η Οκτωβρίου, ενώ για τις υπόλοιπες 5 ημέρες αργίας, για να λειτουργήσει η επιχείρηση θα πρέπει να ανήκει στις εξαιρούμενες επιχειρήσεις. Γενικά για τις παραπάνω έξι επίσημες ημέρες αργίας, παρατηρούνται τα εξής : (Α) Αν η επιχείρηση δεν λειτουργήσει σε μια από τις παραπάνω εξαιρούμενες έξι ημέρες εργασίας, τότε συμβαίνουν τα εξής : Εργάτες Στους εργάτες (ακόμα και σε αυτούς που βρίσκονται σε άδεια ή είναι ασθενείς), καταβάλλεται ένα πραγματικό ημερομίσθιο χωρίς την προσαύξηση 75 %. Αν συμπέσουν δυο εξαιρέσιμες γιορτές, τότε οι εργάτες θα πάρουν από 2 ημερομίσθια ο καθένας, δηλαδή από ένα ημερομίσθιο για κάθε μία από τις εξαιρέσιμες γιορτές. Το ημερομίσθιο της εξαιρέσιμης γιορτής καταβάλλεται και στους εργάτες που έχουν άδεια ασθένειας ή κανονική άδεια, όχι όμως όταν απεργούν. Υπάλληλοι Στους υπαλλήλους δεν καταβάλλεται καμία πρόσθετη αμοιβή, δηλαδή δεν καταβάλλεται το 1/25 του μισθού αλλά ούτε και γίνεται καμία μείωση του μισθού τους. (Β) Αν η επιχείρηση λειτουργήσει νόμιμα σε μια από τις εξαιρούμενες έξι μέρες εργασίας, τότε συμβαίνουν τα εξής : Εργάτες Στους εργάτες που εργάστηκαν σε μια από τις έξι μέρες αργίας, καταβάλλεται το πραγματικό ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 75 % πάνω στο αντίστοιχο νόμιμο 41

42 ημερομίσθιο. Όταν συμπέσουν δύο εξαιρέσιμες γιορτές τότε οι εργάτες δικαιούνται δύο ημερομίσθια, δηλαδή ένα ημερομίσθιο για κάθε μία από τις εξαιρέσιμες γιορτές. Στους εργάτες που δεν ήρθαν να εργαστούν σε μια από τις 6 μέρες αργίας δεν καταβάλλεται ούτε το πραγματικό ημερομίσθιο, αλλά ούτε και η νόμιμη προσαύξηση του 75%. Υπάλληλοι Στους υπαλλήλους που εργάστηκαν σε επιχείρηση, που λειτούργησε νόμιμα σε μία από τις 5 πρώτες μέρες αργίας ( δηλαδή 25η Δεκεμβρίου, 2η ημέρα του Πάσχα, 25η Μαρτίου, 25η Αυγούστου, 1η Μαΐου), καταβάλλεται το 1/25 του πραγματικού μισθού τους και επί πλέον η προσαύξηση του 75% στο νόμιμο ημερήσιο μισθό τους. Στους υπαλλήλους που δεν ήρθαν να εργαστούν σε επιχείρηση που λειτουργούσε νόμιμα σε πρώτες 5 ημέρες αργίας δεν καταβάλλεται η παραπάνω πρόσθετη αμοιβή του 1/25 του μισθού τους ούτε και η νόμιμη προσαύξηση του 75%, αλλά ούτε και γίνεται φυσικά καμία μείωση στον μισθό τους ΝΥΧΤΕΡΙΝΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Οι μισθωτοί όταν προσφέρουν την εργασία τους κατά το χρονικό διάστημα από 10 μμ μέχρι 6 πμ τότε οι αποδοχές τους προσαυξάνονται κατά 25 %. Όταν η νυχτερινή εργασία συμπέσει με ημέρα Κυριακή ή εξαιρέσιμη γιορτή, τότε καταβάλλεται επιπλέον και η προσαύξηση του 75 %. Εξαιρούνται από την προσαύξηση του 25% της νυχτερινής εργασίας οι παρακάτω κατηγορίες : 1. Οι υπηρέτες, μάγειροι που εργάζονται στο σπίτι του εργοδότη. 2. Αυτοί που έχουν θέση εποπτείας ή διεύθυνσης. 34 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 81,82). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 42

43 3. Όσοι εργάζονται αποκλειστικά τις νυχτερινές ώρες και εφόσον οι αποδοχές τους είναι μεγαλύτερες από τις νόμιμες τουλάχιστον κατά 25%. Οι αμοιβές που καταβάλλονται για νυχτερινή απασχόληση υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές στο ΙΚΑ. Η νυχτερινή και η Κυριακάτικη απασχόληση υπολογίζεται πάνω στο νόμιμο μισθό ή ημερομίσθιο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ Η νυχτερινή απασχόληση είναι 5 ώρες και ο μισθός του υπαλλήλου είναι 821,72 ευρώ. ΛΥΣΗ 821,72 / 25 = 32,87 αμοιβή ημέρας 32,87 * 6 ημέρες = 197,22 αμοιβή εβδομάδας 197,22 / 40 = 4, 93 αμοιβή ώρας 4,93 * 5 ώρες = 24,65 * 25 % = 6,16 προσαύξηση νυχτερινής απασχόλησης Προσαύξηση λόγω Κυριακάτικης απασχόλησης 3 ώρες 4,93 * 3 = 14,79 *75 % = 11,09 43

44 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 44

45 Η κάθε μορφής και μεγέθους επιχείρηση που απασχολεί εργάτες ή υπαλλήλους, είναι υποχρεωμένη να συντάξει στο τέλος του κάθε μήνα μισθοδοτική κατάσταση. Σ αυτήν καταχωρούνται με τη σειρά, τα ονοματεπώνυμα των εργαζομένων και δίπλα οι ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές του κάθε εργαζόμενου χωριστά, δηλαδή οι μηνιαίες αποδοχές που συμφωνήθηκαν μεταξύ μισθωτών και εργοδότη, οι κρατήσεις για ασφαλιστικούς οργανισμούς, η παρακράτηση για φόρο μισθωτών υπηρεσιών και για χαρτόσημο και στο τέλος το καθαρό πληρωτέο ποσό, δηλαδή το ποσό που θα εισπράξει ο κάθε εργαζόμενος χωριστά. Στις ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές δε συμπεριλαμβάνονται όλα τα χρηματικά ποσά και τα ποσά σε είδος που εισπράττει ο κάθε εργαζόμενος, γιατί άλλα ποσά από αυτά δε θεωρούνται εισόδημα και άλλα ποσά φορολογούνται με ειδικό τρόπο ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ Οι αμοιβές των μισθωτών έχουν τις παρακάτω κρατήσεις : 1. Εισφορές υπέρ ΙΚΑ. 2. Εισφορές υπέρ επικουρικών ταμείων. 3. Φόρο. Στις δύο πρώτες κρατήσεις συμμετέχουν με ποσοστά και ο εργαζόμενος και ο εργοδότης. Τον φόρο τον πληρώνει ο εργαζόμενος Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 99). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 36 Φαρμάκης, Ν. (2007, σ. 51). Μισθοδοσία Προσωπικού Φ.Π.Α. Σέρρες: Αφοί Χαραλαμπίδη Ο.Ε. 45

46 4.1.1 ΠΟΣΑ ΠΟΥ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΙΚΑ Στις ακαθάριστες αποδοχές των μηνιαίων μισθολογικών καταστάσεων συμπεριλαμβάνονται τα ποσά που καταβάλλονται στον μισθωτό σε τακτά χρονικά διαστήματα σαν αντάλλαγμα της εξαρτημένης εργασίας που προσφέρει στον εργοδότη. Τέτοιου είδους ποσά που υπόκεινται σε εισφορές ΙΚΑ είναι : 1. Ο μισθός, τα ημερομίσθια, τα επιδόματα, τα πριμ παραγωγικότητας, οι πρόσθετες παροχές σε είδος για παράδειγμα παροχές τροφής, έξοδα βρεφονηπιακών σταθμών. 2. Ποσοστά στις πωλήσεις, εφόσον καταβάλλονται σαν αντάλλαγμα στην παρεχόμενη προσφορά εξαρτημένης εργασίας από τον εργαζόμενο στην επιχείρηση. 3. Υπερωρίες, προσαυξήσεις, νυχτερινής και Κυριακής, εξαιρέσιμες γιορτές, επιδόματα ενοικίου. Όταν η καταβολή στους μισθωτούς δεν διακόπτεται σε περίπτωση ασθένειας ή άδειας. 4. Επιδόματα ασθενείας. 5. Φιλοδωρήματα. 6. Οδοιπορικά έξοδα που καταβάλλονται στους μισθωτούς σε τακτά χρονικά διαστήματα και δεν διακόπτονται σε περίπτωση ασθένειας, άδειας ή μη πραγματοποίησης της υπηρεσιακής μετακίνησης. 46

47 7. Επιδόματα ισολογισμού, στεγαστικό, επίδομα θέσης, επίδομα διαχειριστικών λαθών, επίδομα ανθυγιεινής εργασίας και ότι άλλο ποσό παρέχεται στους ασφαλισμένους υπόκεινται σε εισφορές του ΙΚΑ ΠΟΣΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ Ή ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΕΙΔΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΝΤΑΙ ΣΕ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΤΟΥ ΙΚΑ. 1. Η αποζημίωση που καταβάλλεται στον μισθωτό για έξοδα κίνησης και κάλυψης πραγματικών δαπανών. 2. Η αποζημίωση που καταβάλλεται σε υπάλληλο ή εργάτη εξαιτίας ατυχήματος την ώρα εργασίας. 3. Το επίδομα ανεργίας και οι διάφορες έκτακτες δαπάνες για επιβράβευση της αποδοτικότητας των μισθωτών. 4. Η αποζημίωση που καταβάλλεται στους απολυόμενους μισθωτούς, για τους υπαλλήλους και τους εργάτες καθώς και τα ποσά που καταβάλλονται κατά την οικειοθελή αποχώρηση των μισθωτών. 5. Τα ποσά που καταβάλλονται για λόγους υγιεινής εργασίας και ασφάλειας των εργαζομένων. 6. Το επίδομα κατοικίας. 7. Τα έξοδα μετακίνησης των μισθωτών από την κατοικία τους στο τόπο εργασίας τους και το αντίστροφο δεν αποτελούν μισθό Καραγιάννης, Δ., Καραγιάννης, Ι. & Καραγιάννη, Α. (2009, σ. 99,100). Εργατικά Μισθοδοσίες Ασφαλιστικά: παραδείγματα δηλώσεις στην πράξη. Θεσσαλονίκη: P.S. Γνώση. 47