ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕ ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΓΟΡΑ 2014

Transcript

1 ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕ ΙΤΑΛΙΚΗ ΑΓΟΡΑ 2014 Σύνταξη - Επιμέλεια: Δ. Λαλούντας α. Γενικά Σύμφωνα με στοιχεία της Ιταλικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΙSTAT) με βάση τους διψήφιους κωδικούς Συνδυασμένης Ονοματολογίας, για το έτος 2013, η αξία των συναλλαγών Ελλάδος- Ιταλίας, ανήλθε σε 6 δισ. Ευρώ (πίνακας 2), καταγράφοντας πτώση της τάξης του 4,7% σε σχέση με το Η εξέλιξη αυτή ερμηνεύεται κυρίως από την συνεχόμενη συρρίκνωση των ιταλικών εξαγωγών προς την χώρα (ως αποτέλεσμα της συρρίκνωσ ης των εγχώριας ζήτησης και των επενδύσεων). Η πτώση θα ήταν εντονότερη αν οι ελληνικές εξαγωγές δεν σημείωναν σημαντική αύξηση (8,3%) το 2013 (πίνακας 1 1 ). Πίνακας 1: Εξέλιξη ελληνικών εξαγωγών με βάση τους διψήφιους κωδικούς Σ. Ο., σε εκ ευρώ Εξαγωγές Ως (%) του ΑΕΠ 0,9 0,8 0,6 0,8 1,0 1,1 1,2 Εξαγωγές χωρίς ορυκτά καύσιμα (27) Ως (%) του ΑΕΠ 0,8 0,8 0,6 0,7 0,9 1,0 1,0 Πίνακας 2: Εξέλιξη διμερούς εμπορίου με βάση τους διψήφιους κωδικούς Σ. Ο., σε εκ ευρώ Συνολικό Ως (%) του ΑΕΠ 4,4 4,2 3,3 3,3 3,3 3,3 3,3 Χωρίς ορυκτά καύσιμα (27) Ως (%) του ΑΕΠ 4,1 3,9 3,0 3,0 3,0 2,9 2,9 Οι εξαγωγικές επιδόσεις, αθροιστικά, μπορούν να αξιολογηθούν θετικά, αφού η συνεισφορά τους στο ΑΕΠ αυξήθηκε από 0,9% το 2007 σε 1,2% το Ανάλογη πορεία παρουσιάζουν οι εξαγωγές χωρίς ορυκτά καύσιμα. β. Τα βασικά εξαγωγικά προϊόντα -προοπτικές 1 Σε όλους τους πίνακες τα στοιχεία αντλήθηκαν από την ISTAT. Τα στοιχεία του ΑΕΠ αντλήθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ.

2 Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι οι ελληνικές εξαγωγές παρουσιάζουν χαμηλή διαφοροποίηση ( πίνακας 3), αφού μόνο 8 κλάσεις προϊόντων καλύπτουν πάνω από το 50% των συνολικών εξαγωγών. Η τάση αυτή φαίνεται ότι ισχυροποιείται διαχρονικά και διαμορφώνει το ύψος των ελληνικών εξαγωγών. Οι παραπάνω κλάσεις μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δυο βασικές: Η αγροτική συνιστώσα δημητριακά-λάδι-ιχθυοκαλλιέργειες και τη βιομηχανική πλαστικά-μέταλλαδιύλιση. Η δεύτερη συνιστώσα αποτελείται από μεγάλες βιομηχανικές μονάδες και τείνει να αυξάνει το μερίδιό της διαχρονικά. Πίνακας 3:Σημαντικότερα προϊόντα 4ψηφια ανάλυση συμμετοχή στις ελλ. εξαγωγές (%) Most important products- share % AA0111-Cereals (except rice), leguminous crops and oil seeds 3,5 3,4 2,4 3,4 4,4 5,0 6,0 4,5 3,6 AA0300-Products of fishing ^ aquaculture 8,3 6,5 7,8 8,3 10,9 10,2 10,1 9,6 8,5 CA1041-Oils and fats 19,8 19,0 12,3 10,9 13,0 10,5 10,8 11,6 16,3 CD1920-Refined petroleum products 1,4 5,0 9,2 5,0 9,5 15,9 9,1 9,0 23,0 CE2016-Plastics in primary forms 3,4 2,8 2,6 3,2 2,8 2,7 2,5 2,2 1,5 CH2442-Aluminium 10,3 10,7 11,9 10,4 8,7 11,5 15,3 11,9 10,5 CH2444-Copper 2,2 3,5 4,7 8,5 2,3 2,8 3,1 2,5 2,2 CH2410-Basic iron and steel 1,9 1,8 1,9 1,8 1,4 1,5 2,8 3,5 2,6 TOTAL Αναλυτικότερα, η δυναμική των εξαγωγών για τα 8 σημαντικότερα προϊόντα έχει ως ακολούθως: Οι πρόσφατες εξελίξεις στο κλάδο ιχθυοκαλλιέργειας παρουσιάζονται στο πίνακα 3.1. Η Ελλάδα εξακολουθεί να διατηρεί την πρώτη θέση, ακολουθούμενη από την Ισπανία. Το μερίδιο στην αγορά παραμένει σταθερό. Πίνακας 3.1 Ανάλυση ιταλικών εισαγωγών ιχθύων σε ευρώ Rank Country Greece Spain France Sweden Denmark Netherlands United States United Kingdom Croatia Turkey total GR share 20,7 21,0 20,0 Οι ελλ. εξαγωγές δημητριακών (Πίνακας 3.2) παρουσιάζουν συρρίκνωση τα 3 τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να έχει απολεσθεί σημαντικό μερίδιο αγοράς (1% περίπου). Πίνακας 3.2: Ανάλυση ιταλικών εισαγωγών δημητριακών (εκτός ρυζιού) σε ευρώ

3 Rank COUNTRIES France Ukraine Hungary Canada Austria United States Brazil Germany Bulgaria Romania Paraguay Greece Slovenia Australia Total Greek Share 3,4 2,7 2,2 Οι ελλ. εξαγωγές ελαιολάδου (Πίνακας 3.3) διατηρούν σταθερό, με αυξητικές τάσεις, το μερίδιο αγοράς τους με κύριο ανταγωνιστή την Ισπανία. Πίνακας 3.3: Ανάλυση ιταλικών εισαγωγών λιπαρών (ελαιόλαδο κλπ) σε ευρώ Rank COUNTRIES Indonesia Spain Greece Argentina Malaysia Tunisia Russia Brazil Slovenia Netherlands Total GR share 6,2 6,7 9,6 Οι ελλ. εξαγωγές αλουμινίου (Πίνακας 3.4) διατηρούν σταθερό, με τάση υποχώρησης, το μερίδιο αγοράς τους με κύριους ανταγωνιστές τη Γερμανία και Μοζαμβίκη. Πίνακας 3.4: Ανάλυση ιταλικών εισαγωγών αλουμινίου σε ευρώ COUNTRIES IMP2011 IMP2012 IMP2013 Germany Mozambique Greece Egypt United Arab Emirates Spain Russia France

4 Netherlands TOTAL GR SHARE 8,1 7,9 7,4 Οι ελλ. εξαγωγές επεξεργασμένων προϊόντων πετρελαίου (Πίνακας 3.5) αν και καταλαμβάνουν μικρό μερίδιο της συνολικής αγοράς, αποτελούν βασικό προσδιοριστικό παράγοντα του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών στην Ιταλία. Πίνακας 3.5: Ανάλυση ιταλικών εισαγωγών επεξεργασμένων προϊόντων πετρελαίου σε ευρώ COUNTRIES IMP2011 IMP2012 IMP2013 Russia Libya Algeria Spain United States France Greece India Turkmenistan Total GR share 1,92 1,78 4,31 ΟΙ υπόλοιπες βασικές κατηγορίες αποτελούν μικρό ποσοστό στις συνολικές εισαγωγές (κάτω από 1%). Παρά το μειονέκτημα της χαμηλής διαφοροποίησης, οι ελληνικές εξαγωγές διατήρησαν τη θέση τους και δεν επηρεάστηκαν από διαρθρωτικές μεταβολές (κατάρρευση των κλάδων βάμβακος και ενδυμάτων πίνακας 4). Πίνακας 4 : Διαχρονική εξέλιξη εξαγωγών βάμβακα και ενδυμάτων (ποσά σε εκ. ευρώ) Εξαγωγές Ενδύματα (61) και βαμβάκι (52) γ. Τα προϊόντα/αγορές με τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης Εξετάζοντας τη τάση ανά προϊόν (4ψηφια ανάλυση) την τελευταία 10ετία, μπορεί να προσδιοριστεί η δυναμική διείσδυσης που παρουσιάζουν συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων. Αρχικά στα αγροτικά και είδη διατροφής παρουσιάζονται κατηγορίες που αυξάνουν τις πωλήσεις τους (εξαγωγές), όπως, λαχανικά και πεπόνια, εσπεριδοειδή, μήλα και πυρηνόκαρπα, ζωικά προϊόντα, μακαρόνια, προϊόντα από κακάο και σοκολάτα και τυροκομικά. Η τελευταία κατηγορία εμφανίζει ιδιαίτερη δυναμική καθώς ενισχύεται από επιχειρηματικές συνεργασίες (υπογραφή συμφων ίας

5 μεταξύ του ομίλου Vivartia και της μεγαλύτερης ιταλικής εταιρείας παραγωγής γάλακτος και γιαουρτιού στην Ιταλία GRANAROLO εντός του 2014 και παρουσία ΦΑΓΕ μέσω θυγατρικής της στη Β. Ιταλία). Αυτό θα αποτελέσει ιδιαίτερη επιτυχία για τις ελληνικές επιχειρήσεις καθώς στην Ιταλία, η βιομηχανία γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων χαρακτηρίζεται ως ο πιο σημαντικός κλάδος της εγχώριας βιομηχανίας τροφίμων, με σημαντικές επιτυχίες. Με δεδομένο τη γειτνίαση των δυο χωρών, την εξοικείωση των καταναλωτών με τα ελληνικά προϊόντα (γεύση, ποιότητα), που επιβοηθείται σε μεγάλο βαθμό από το ισχυρό τουριστικό ρεύμα, αλλά και εκδηλώσεις προβολής (Φεστιβάλ Cerealia) ο κλάδος των μεταποιημένων αγροτικών προϊόντων και τροφίμων αναμένεται να βελτιώσει το μερίδιο του στην εγχώρια αγορά. Επίσης, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα διείσδυσης σε ειδικές αγορές όπου η ιταλική παραγωγή υπολείπεται κατά πολύ της ζήτησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αφορά σαλιγκαριών που αποτελεί τη 2 η μεγαλύτερη αγορά στην Ευρώπη και η εγχώρια παραγωγή καλύπτει μόνο το 40% της συνολικής ζήτησης (σχετ. κλαδική μελέτη γρ ΟΕΥ Ρώμης). Οι μεταποιητικοί κλάδοι που παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις (αύξηση πάνω από 10% το τελευταίο έτος σε σχέση με το μέσο τη τελευταία δεκαετία είναι οι ακόλουθοι: Αποσκευές, τσάντες και παρόμοια είδη (+80%), χημικά (ανόργανα +159%, αζωτούχα λιπάσματα +46%, παρασιτοκτόνα +185%), αρώματα (και προϊόντα καλλωπισμού +20%), φαρμακευτικά παρασκευάσματα (+53%), είδη οικιακής χρήσης, υγειονομικά και είδη τουαλέτας (+167%), απορρυπαντικά (+20%). Μικρό μερίδιο, αλλά σημαντικούς ρυθμούς αύξησης παρουσιάζουν διάφορα οικοδομικά υλικά ( είδη από σκυρόδεμα, γύψο και τσιμέντο +60%, μορφοποιημένα προϊόντα από πέτρα +64%). δ. Συμπεράσματα - Προτάσεις Ο όγκος του διμερούς εμπορίου τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και ως απόλυτο μέγεθος έχει παρουσιάσει σημαντική κάμψη ως αποτέλεσμα της μείωσης της ζήτησης για καταναλωτικά αγαθά και επενδύσεις από μέρους της ελληνικής πλευράς. Η σημαντική μείωση του εργατικού κόστους και των τιμών γενικότερα ως αποτέλεσμα του προγράμματος προσαρμογής βελτίωσαν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων με αποτέλεσμα την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών προς τη γείτονα χώρα. Τα προϊόντα που έχουν διεισδύσει στην ιταλική αγορά και η Ελλάδα αποτελεί βασικό προμηθευτή είναι τα ιχθυρά, ελαιόλαδο και αλουμίνιο που αποτελούν το 20%, 9,6% και 7,5% των Ιταλικών εισαγωγών αντίστοιχα.

6 Από τα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα με τη μεγαλύτερη ζήτηση ξεχωρίζουν τα δημητριακά, ιχθυοκαλλιέργειες, ελαιόλαδο. Τα μεταποιημένα προϊόντα που απορροφιούνται από την ιταλική αγορά είναι κυρίως τα βασικά πλαστικά, αλουμίνιο χαλκός και σίδηρος/χάλυβας. Μια τρίτη κφατηγορία προϊόντων είναι τα προϊόντα διύλισης πετρελαίου. Η κατηγορία αυτή ουσιαστικά προσδιορίζει τη διαμόρφωση της αύξησης ή μείωσης των συνολικών εξαγωγών. Οι τρείς παραπάνω βασικές κατηγορίες των προϊόντων καλύπτουν πάνω από το 50% των ελληνικών εξαγωγών, με άλλα λόγια, ο βαθμός διαφοροποίησης των εξαγωγών μας είναι μικρός, χωρίς να εμφανίζονται τάσεις βελτίωσης διαχρονικά. Ο μικρός βαθμός διαφοροποίησης ερμηνεύεται από την δομή των εξαγωγικών επιχειρήσεων: οι εξαγωγές πραγματοποιούνται από μεγάλου μεγέθους μονάδες με εμπειρία και χρόνια παρουσία στις ξένες αγορές. Το ενδιαφέρον για εξαγωγές από ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι έντονο γεγονός που ερμηνεύεται από τη κατακόρυφη αύξηση των αιτημάτων ελληνικών εταιρειών προς τα Γραφεία Ο.Ε.Υ. για παροχή πληροφοριών και διευκόλυνση σε σχέση με τυχόν εξαγωγικές τους δράσεις. Οι επιχειρήσεις που κυρίως ζητούν τη συνδρομή είναι μικρές και μεσαίες, που συνήθως δεν έχουν μεγάλη εμπειρία εξαγωγών. Αυτό το είδος των επιχειρήσεων δεν διαθέτουν την κατάλληλη πληροφόρηση και οργάνωση για την διερεύνηση και εκμετάλλευση δυνατοτήτων που προσφέρει η ιταλική αγορά. Εξυπακούεται ότι η ιταλική αγορά αν και απαλλαγμένη από εισαγωγικές διαδικασίες, απαιτεί προσωπική παρουσία, επιχειρηματικές συνεργασίες και τήρηση διαδικασιών και προδιαγραφών ώστε το τελικό προϊόν να είναι αναγνωρίσιμο από τους καταναλωτές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα διείσδυσης στην Ιταλική αγορά είναι στην αγορά γαλακτοκομικών. Η Ιταλία, κυρίως λόγω εγγύτητας, είναι λογικό να αποτελεί προνομιακό πεδίο για τυχόν εξαγωγική προσπάθεια. Η εξοικείωση των ιταλών καταναλωτών με τα ελληνικά προϊόντα (γεύση, ποιότητα), που επιβοηθείται σε μεγάλο βαθμό από το ισχυρό τουριστικό ρεύμα. Σύμφωνα με τα αιτήματα ιταλών εισαγωγέων ο κλάδος που συγκεντρώνει το εντονότερο ενδιαφέρον είναι κυρίως τα τρόφιμα με την πλειοψηφία να αφορά ελιές, αλιεύματα, γιαούρτι και φέτα, οίνους, προϊόντα αρτοποιίας και ζαχαρώδη. Άλλοι κλάδοι που παρουσιάζουν ενδιαφέρον είναι του τομέα δομικών υλικών, αξεσουάρ σχετικών με την ένδυση, των καλλυντικών και των φαρμάκων. Τέλος, η ευόδωση της εξαγωγικής προσπάθειας δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν ενσωματωθούν οι νέοι κανόνες και τάσεις της αγοράς. Όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα και τα τρόφιμα, η προώθηση των βιολογικών προϊόντων είναι έντονη ιδίως στο Βορά. Ειδικότερα ξεκίνησε η

7 λειτουργία σούπερ-μάρκετ διάθεσης αποκλειστικά βιολογικών προϊόντων, ενώ ανάλογα προγράμματα αειφόρου γεωργίας αρχίζουν να εφαρμόζουν και μεγάλες μονάδες (Barilla).