ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΨΝ ΦΟΛΗ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΤΓΕΙΑ ΣΜΗΜΑ ΙΑΣΡΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΨΝ ΠΟΤΔΨΝ ΣΙ «ΒΑΙΚΕ ΙΑΣΡΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ» ΔΙΔΑΚΣΟΡΙΚΗ ΔΙΑΣΡΙΒΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΨΝ ΦΟΛΗ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΤΓΕΙΑ ΣΜΗΜΑ ΙΑΣΡΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΨΝ ΠΟΤΔΨΝ ΣΙ «ΒΑΙΚΕ ΙΑΣΡΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ» ΔΙΔΑΚΣΟΡΙΚΗ ΔΙΑΣΡΙΒΗ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΨΝ ΦΟΛΗ ΕΠΙΣΗΜΨΝ ΤΓΕΙΑ ΣΜΗΜΑ ΙΑΣΡΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΨΝ ΠΟΤΔΨΝ ΣΙ «ΒΑΙΚΕ ΙΑΣΡΙΚΕ ΕΠΙΣΗΜΕ» ΔΙΔΑΚΣΟΡΙΚΗ ΔΙΑΣΡΙΒΗ ΘΕΜΑ «Ο ΑΠΟΚΛΕΙΜΟ ΣΨΝ ΤΠΟΔΟΦΕΨΝ ΣΗ ΑΛΔΟΣΕΡΟΝΗ ΣΗΝ ΑΒΕΣΨΗ ΣΗ ΑΟΡΣΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ» ΤΠΟΧΗΥΙΟ ΔΙΔΑΚΣΨΡ ΠΤΡΙΔΨΝ Ι. ΓΚΙΖΑ, ιατρός ΠΑΣΡΑ ΜΑΙΟ

2 ΕΠΙΒΛΕΠΟΤΑ ΣΡΙΜΕΛΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ 1. ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ-ΠΕΣΡΟΤ, αν. καθηγήτρια Ανατομίας-Ιστολογίας -Εμβρυολογίας 2. ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΑΛΕΞΟΠΟΤΛΟ, καθηγητής Καρδιολογίας 3. ΕΤΣΡΑΣΙΟ ΑΠΟΣΟΛΑΚΗ, αν. καθηγητής Καρδιοθωρακοχειρουργικής 2

3 ΕΠΣΑΜΕΛΗ ΕΞΕΣΑΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ 1. ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ-ΠΕΣΡΟΤ, αν. καθηγήτρια Ανατομίας-Ιστολογίας -Εμβρυολογίας 2. ΔΗΜΗΣΡΙΟ ΑΛΕΞΟΠΟΤΛΟ, καθηγητής Καρδιολογίας 3. ΕΤΣΡΑΣΙΟ ΑΠΟΣΟΛΑΚΗ, αν. καθηγητής Καρδιοθωρακοχειρουργικής 4. ΙΨΑΝΝΗ ΒΑΡΑΚΗ, ομ. καθηγητής Ανατομίας 5. ΜΑΡΘΑ ΑΗΜΑΚΟΠΟΤΛΟΤ, αν. καθηγήτρια Ανατομίας 6. ΔΙΟΝΤΙΟ ΠΑΠΑΦΡΗΣΟΤ, επ. καθηγητής Ανατομίας 7. ΕΤΣΡΑΣΙΟ ΚΨΛΕΣΗ, επ. καθηγητής Καρδιοθωρακοχειρουργικής 3

4 το παρόν εκπόνημα αφιερώνεται στον καρδιολογικό ασθενή 4

5 ΕΤΦΑΡΙΣΙΕ Ακόμη και τα πιο απλά έργα στη ζωή μας είναι αποτέλεσμα συνεργασίας περισσότερων του ενός ανθρώπων. Για την παρούσα διατριβή χρειάστηκε να συνεισφέρουν αρκετοί δάσκαλοι, φίλοι και συνεργάτες. Η επιβλέπουσα μου κυρία Ελένη Παπαδάκη Πέτρου υπήρξε από την αρχή της μαθητείας μου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα πολύτιμος καθοδηγητής και συμβουλάτορας, που με υπομονή και σύνεση ξεδιάλυνε κάθε φορά τις θολερές πτυχές στην ερευνητική μου προσπάθεια και την ευχαριστώ θερμά γι αυτό. Ο δάσκαλός μου και διευθυντής της καρδιολογικής κλινικής καθηγητής Δημήτριος Αλεξόπουλος, εκτός από το συμβουλευτικό του ρόλο στο σχεδιασμό των πειραμάτων και τη συγγραφή του κειμένου, συνέβαλε αποφασιστικά και στην εξεύρεση πόρων για την υλοποίηση της παρούσας μελέτης. Ο κ. Ευστράτιος Αποστολάκης συνεισέφερε τόσο με την ακαδημαϊκή του ιδιότητα στην οργάνωση των πειραμάτων, όσο και με την χειρουργική του δεινότητα στην υλοποίηση τους, υπό συνθήκες απόλυτου σεβασμού και αξιοπρέπειας προς τα εξεταζόμενα πειραματόζωα. Θα ήταν παράλειψη να μην ευχαριστήσω τον καθηγητή κ. Ιωάννη Βαράκη, ο οποίος με αγκάλιασε από την πρώτη μέρα που παρουσιάστηκα για τη συνέντευξη μου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα 5

6 και έκτοτε αποτελεί για μένα, και για πολλούς άλλους φίλους, πολύτιμο σύμβουλο και δάσκαλο στη μεθοδολογία της έρευνας. Σέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους και συνεργάτες Δήμητρα Κουμουνδούρου και Φαρά ιρινιάν για τη συμβολή τους στην επεξεργασία του παθολογοανατομικού υλικού, ταματίνα Ροκίδη για την ηλεκτρονική μικροσκοπία, Μάρθα Μανδέλου για τις βιοχημικές μετρήσεις, Κώστα Ιωάννου για τη στατιστική ανάλυση και την επεξεργασία των εικόνων και Δημήτρη Μαυρέλη και Λεωνίδα Καψή για τη φροντίδα των πειραματοζώων. 6

7 ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ Εισαγωγή 1. Ανατομικά και ιστολογικά στοιχεία της αορτικής βαλβίδας. ελ Η ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας: παθογένεια, εξέλιξη και θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου. ελ Η επίδραση της αλδοστερόνης στους παθογενετικούς μηχανισμούς της αορτικής ασβέστωσης. ελ κοπός της μελέτης. ελ. 62 Τλικά και Μέθοδοι 1. Επιλογή φαρμακευτικού αναστολέα. ελ Προετοιμασία των πειραματοζώων. ελ Προπαρασκευή των ιστών. ελ Ιστοχημικές και ανοσοϊστοχημικές μελέτες. Σελ Ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης. Σελ τατιστική ανάλυση. Σελ. 96 7

8 Αποτελέσματα 1. Υυσιολογικές παράμετροι. Σελ Ιστοπαθολογική ανάλυση. Σελ Ηλεκτρονικό μικροσκόπιο σάρωσης. Σελ. 103 υζήτηση Σελ. 106 υμπεράσματα Σελ. 116 Περίληψη Σελ. 117 Abstract Σελ 119 Βιβλιογραφικές αναφορές Σελ

9 ΕΙΑΓΨΓΗ 1. Ανατομικά και ιστολογικά στοιχεία της αορτικής βαλβίδας Η καρδιά διαθέτει τέσσερις βαλβίδες που χρησιμεύουν στο να επιτρέπουν την δίοδο του αίματος προς μία μόνο κατεύθυνση και να εμποδίζουν την παλινδρόμησή του κατά τη διάρκεια της καρδιακής συστολής. Αυτές οι βαλβίδες είναι 1) η τριγλώχινα μεταξύ δεξιού κόλπου και δεξιάς κοιλίας, 2) η πνευμονική μεταξύ δεξιάς κοιλίας και πνευμονικής αρτηρίας, 3) η μιτροειδής ή διγλώχινα μεταξύ αριστερού κόλπου και αριστερής κοιλίας και 4) η αορτική μεταξύ αριστερής κοιλίας και αορτής. Η φυσιολογική αορτική βαλβίδα αποτελείται από τρείς μηνοειδείς πτυχές που ονομάζονται γλωχίνες, τη δεξιά, την αριστερή και την οπίσθια ή μη στεφανιαία. Από τη δεξιά και την αριστερή εκφύονται τα στόμια των ομώνυμων στεφανιαίων αρτηριών [εικ. 1]. Κάθε μια από τις γλωχίνες περιλαμβάνει τρεις στοιβάδες, την κοιλιακή, την ινώδη και τη σπογγώδη. Η κοιλιακή (ventricularis) στοιβάδα, προς την κοιλιακή επιφάνεια της γλωχίνας, αποτελείται κυρίως από ελαστικές ίνες με ακτινική κατεύθυνση, κάθετη προς τα χείλη της γλωχίνας. Η ινώδης στοιβάδα, στην αορτική πλευρά της γλωχίνας, αποτελείται κυρίως από ινοβλάστες και κολλαγόνες ίνες σε μια κυκλοτερή διάταξη, παράλληλα προς τα χείλη της γλωχίνας. Η σπογγώδης είναι μια στοιβάδα με χαλαρό συνδετικό ιστό στη βάση της γλωχίνας, μεταξύ της ινώδους και της κοιλιακής, που αποτελείται από ινοβλάστες, μεσεγχυματικά κύτταρα και 9

10 διάμεση ουσία πλούσια σε βλεννοπολυσακχαρίτες. Η συνεργασία αυτών των στοιβάδων παρέχει την κατάλληλη αντοχή και ευκαμψία που είναι απαραίτητες για τις χρονίως επαναλαμβανόμενες κινήσεις των γλωχίνων [Freeman and Otto, 2005]. [Εικ. 1 Οι 3 μηνοειδείς πτυχές της αορτικής βαλβίδας με τις 3 επιφάνειες, την κοιλιακή προς τα κάτω, την ινώδη προς τα πάνω και τη σπογγώδη στην πρόσφυση στο αορτικό τοίχωμα. τη δεξιά και στην αριστερή πτυχή διακρίνονται τα στόμια της δεξιάς και της αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας αντίστοιχα. Η μεσαία ονομάζεται οπίσθια ή μη στεφανιαία πτυχή. Προς τα κάτω, στην αριστερή κοιλία, διακρίνεται η μιτροειδική συσκευή με τους θηλοειδείς μύες. 10

11 Mέσω της διάνοιξης των μηνοειδών πτυχών προωθείται το αίμα, κατά τη συστολική φάση του καρδιακού κύκλου, από την αριστερή κοιλία στην αορτή και από εκεί στη συστηματική κυκλοφορία. Η σύγκλειση των μηνοειδών πτυχών κατά τη διαστολική φάση του καρδιακού κύκλου, αφενός μεν επιτρέπει την πλήρωση με αίμα της αριστερής κοιλίας, αφετέρου δε συγκρατεί το αίμα στην αορτή, παρεμποδίζοντας την παλινδρόμηση του στην αριστερή κοιλία εξασφαλίζοντας έτσι τη συνεχή άρδευση των ιστών. 2. Η ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας: παθογένεια, εξέλιξη και θεραπευτική αντιμετώπιση της νόσου Η ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας είναι μια βραδέως εξελισσόμενη διαταραχή με ένα φάσμα που εκτείνεται από μια ήπια πάχυνση της βαλβίδας χωρίς απόφραξη της ροής του αίματος, η οποία ονομάζεται σκλήρυνση, μέχρι την έντονη ασβέστωση των γλωχίνων με περιορισμό της κίνησής τους ή την αορτική στένωση [εικ. 2]. το παρελθόν η διεργασία αυτή θεωρείτο «εκφυλιστική» λόγω χρόνιων μικροτραυματισμών των γλωχίνων και παθητικής εναπόθεσης ασβεστίου. Ωστόσο σήμερα υπάρχουν συρρέουσες ιστοπαθολογικές και κλινικές πληροφορίες που δείχνουν πως η ασβέστωση αυτή της αορτικής βαλβίδας είναι μια ενεργητική διεργασία παρόμοια με την αθηροσκλήρυνση, με εναπόθεση λιποπρωτεϊνών, χρόνια φλεγμονή και ενεργό ασβέστωση των γλωχίνων [Freeman and Otto, 2005]. Η αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των κλινικών παραγόντων που σχετίζονται με την ασβέστωση της βαλβίδας και την αθηροσκλήρυνση και η συσχέτιση 11

12 μεταξύ της έκτασης της στεφανιαίας νόσου και της ασβέστωσης της βαλβίδας, στηρίζουν περαιτέρω την άποψη της κοινής παθογενετικής διαδικασίας. [Εικ.2 Μακροσκοπικό δείγμα ελάχιστα προσβεβλημένης αορτικής βαλβίδας (αριστερά) και σοβαρής στένωσης (δεξιά). τη σοβαρή στένωση διακρίνονται τα ασβεστωμένα λιποοζίδια στην αορτική επιφάνεια των γλωχίνων.] Παθογένεια Οι πρώιμες βλάβες της αορτικής σκλήρυνσης. Οι ιστοπαθολογικές μελέτες της αορτικής σκλήρυνσης φανερώνουν την παρουσία εστιακών υπενδοθηλιακών βλαβών, που μοιάζουν με πλάκες, στην αορτική πλευρά των γλωχίνων και οι οποίες εκτείνονται στην παρακείμενη ινώδη στοιβάδα. Αυτές οι βλάβες μοιάζουν με τις αθηροσκληρωτικές και έτσι εμφανίζουν συναθροίσεις «αθηρογενετικών» λιποπρωτεϊνών, όπως η LDL και η λιποπρωτεΐνη Α, καθώς και στοιχεία οξείδωσης της LDL, διείσδυσης φλεγμονωδών κυττάρων και μικροσκοπικής ασβεστοποίησης [εικ. 3] [O Brien et al, 1996] [Olsson et al, 1994 and 1999] [Otto et al, 1994] [Wallby et al, 2002]. 12

13 [Εικ. 3 Πιθανά μονοπάτια που οδηγούν στην ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας. Σα Σ λεμφοκύτταρα και τα μακροφάγα διαπερνούν το ενδοθήλιο και απελευθερώνουν κυτοκίνες που δρουν στους ινοβλάστες διεγείροντας τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την αναδιαμόρφωση (remodeling) της εξωκυττάριας ουσίας. Μια υποομάδα ινοβλαστών στην ινώδη στοιβάδα διαφοροποιούνται σε μυοϊνοβλάστες με χαρακτηριστικά λείων μυϊκών κυττάρων. Η LDL που έχει εισέλθει στον υπενδοθηλιακό χώρο υφίσταται οξειδωτική τροποποίηση και προσλαμβάνεται από τα μακροφάγα, τα οποία τελικά μετατρέπονται σε αφρώδη κύτταρα. Σο μετατρεπτικό ένζυμο (ACE) εντοπίζεται μαζί με την απολιποπρωτεΐνη Β (ApoB) και διευκολύνει τη μετατροπή της αγγειοτενσίνης ΙΙ (Αng2), η οποία δρα στους τύπου 1 υποδοχείς της αγγειοτενσίνης (AT-1R) που εκφράζονται στους μυοϊνοβλάστες της βαλβίδας. Μια υποομάδα των μυοϊνοβλαστών διαφοροποιούνται περαιτέρω σε φαινοτυπικούς οστεοβλάστες που διεγείρουν το σχηματισμό οζιδίων ασβεστίου και οστού. IL: ιντερλευκίνη TGF: transforming growth factor και MMP: matrix metalloproteinases]. 13

14 Τποκινητικοί παράγοντες. Αυτές οι πρώιμες βλάβες φαίνεται πως ξεκινούν με τη ρήξη του ενδοθηλίου, λόγω αυξημένων μηχανικών πιέσεων ή ελαττωμένης τοιχωματικής τάσης, όπως ακριβώς και στις πρώιμες αθηρωσκληρωτικές βλάβες. Οι μηχανικές πιέσεις στην αορτική βαλβίδα είναι υψηλότερες στην αορτική πλευρά των γλωχίνων, στην περιοχή κάμψης κοντά στη συμβολή με το αορτικό τοίχωμα. Η τάση στο ενδοθήλιο της μη στεφανιαίας πτυχής είναι μικρότερη από αυτή της αριστερής και δεξιάς στεφανιαίας πτυχής, λόγω της απουσίας διαστολικής στεφανιαίας ροής, και έτσι εξηγείται γιατί η μη στεφανιαία πτυχή είναι αυτή που επηρεάζεται πρώτη. Ενδεικτικό του σημαντικού ρόλου που παίζουν οι πιέσεις που ασκούνται στις βαλβιδικές γλωχίνες είναι και το γεγονός ότι ο μέσος όρος ηλικίας εμφάνισης των βλαβών είναι κατά δυο περίπου δεκαετίες νωρίτερα στους ασθενείς με δίπτυχη αορτική βαλβίδα, όπου οι μηχανικές πιέσεις που υφίστανται οι γλωχίνες είναι ισχυρότερες, σε σύγκριση με αυτές των ασθενών με τρίπτυχη βαλβίδα [Beppu et al, 1993] [Pachulski et al, 1993]. χεδόν όλοι οι ασθενείς με δίπτυχη αορτική βαλβίδα αναπτύσσουν με το χρόνο σημαντική απόφραξη στο χώρο εξόδου, ενώ ένα σχετικά μικρό ποσοστό ασθενών με τρίπτυχη βαλβίδα θα εξελίξουν σημαντική στένωση της βαλβίδας. Λιποπρωτεΐνες. ε κάθε μια από τις γλωχίνες παρατηρούνται εστιακές εξωκυττάριες συναθροίσεις λιπιδίων, σε πολλές μικρές περιοχές του υπενδοθηλιακού χώρου, που παρεκτοπίζουν την ελαστική στοιβάδα και επεκτείνονται στην παρακείμενη ινώδη στοιβάδα [εικ. 4] [Otto et al, 14

15 1994]. Η παρουσία λιποπρωτεϊνών Β, Α και Ε γύρω από τις περιοχές αυτές δείχνει ότι τα λιπίδια τους προέρχονται από λιποπρωτεΐνες του πλάσματος [O Brien et al, 1996]. Οξειδωμένες μορφές LDL με προφλεγμονώδεις ιδιότητες ανιχνεύονται και προσλαμβάνονται από μακροφάγα, τα οποία μετατρέπονται σε αφρώδη κύτταρα παρόμοια με αυτά των αθηρωματικών βλαβών [Olsson et al, 1999]. Υλεγμονή. Σα φλεγμονώδη κύτταρα, Σ λεμφοκύτταρα [Olsson et al, 1994] [Wallby et al, 2002] και μακροφάγα [Otto et al, 1994], κυριαρχούν στις πρώιμες αλλοιώσεις της αορτικής βαλβίδας. Σα κυκλοφορούντα μονοκύτταρα διαπερνούν την ενδοθηλιακή στοιβάδα με τη βοήθεια προσκολλητικών μορίων και διαφοροποιούνται σε μακροφάγα [Ghaisas et al, 2000]. Ενεργοποιημένα Σ λεμφοκύτταρα στο υπενδοθήλιο και την ινώδη στοιβάδα απελευθερώνουν κυτοκίνες, όπως ο TGFβ-1 (transforming growth factor β-1) [Jian et al, 2003] και η ιντερλευκίνη 1-β, η οποία διεγείρει την παραγωγή μεταλλοπρωτεασών [Kaden et al, 2003]. Όλα τα παραπάνω μόρια προκαλούν αυξημένη παραγωγή διάμεσης ουσίας, ανασχηματισμό αυτής (remodeling) και τοπικές ασβεστώσεις. Η τενασκίνη C, που σχετίζεται με την αύξηση, το σχηματισμό οστού και την ασβεστοποίηση, συνεκφράζεται με τις μεταλλοπρωτεάσες και υπερεκφράζεται ταυτόχρονα στις ασβεστοποιημένες αορτικές γλωχίνες [Jian et al, 2001] [Satta et al, 2002]. 15

16 [Εικ. 4 Παραδείγματα ιστολογικών ευρημάτων σε πρώιμες και όψιμες βλάβες ασβέστωσης της αορτικής βαλβίδας. την πρώιμη φάση (αριστερά) διακρίνονται συναθροίσεις κυττάρων και εξωκυττάριου λίπους και διάμεσης ουσίας στον υπενδοθηλιακό χώρο της αορτικής πλευράς της γλωχίνας, με παρεκτόπιση της φυσιολογικής υπενδοθηλιακής ελαστικής στοιβάδας (βέλος). την όψιμη βλάβη (δεξιά) υπάρχει περισσότερη συνάθροιση λίπους, κυττάρων και εξωκυττάριας ουσίας. Η ελαστική στοιβάδα είναι παρεκτοπισμένη και κατατετμημένη (βέλος). Και στις δυο περιπτώσεις η νόσος εκτείνεται μέχρι την παρακείμενη ινώδη στοιβάδα. (Verhoeff-van Gieson stain, original magnification χ 100)]. Εξωκυττάρια ουσία και μετατρεπτικό ένζυμο. Σο μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης (ACE) έχει ανιχνευτεί στις αλλοιώσεις της αορτικής σκλήρυνσης [O Brien et al, 2002]. Παρότι υπάρχουν δεδομένα παραγωγής ACE τοπικά, στην πλειοψηφία η συγκέντρωση του ACE ήταν στην εξωκυττάρια ουσία και συνεντοπίζονταν με την απολιποπρωτεΐνη Β, η οποία αποτελεί συστατικό διατηρημένων LDL σωματιδίων, γεγονός που 16

17 δείχνει ότι το ACE μεταφέρεται στη βλάβη μέσω των LDL σωματιδίων χοληστερόλης. Επιπρόσθετα, η παρουσία αγγειοτενσίνης ΙΙ στα πρώιμα στάδια της αορτικής σκλήρυνσης, η οποία σχετίζεται με την είσοδο των μονοκυττάρων και την πρόσληψη της οξειδωμένης LDL στις αθηρωσκληρυντικές αλλοιώσεις, δηλώνει ότι το ACE που ανιχνεύεται είναι ενζυματικά ενεργό [O Brien et al, 2002]. την πάσχουσα αορτική βαλβίδα μια ομάδα ινοβλαστών στην ινώδη στοιβάδα διαφοροποιούνται σε μυοϊνοβλάστες, που εμφανίζουν χαρακτηριστικά λείων μυικών κυττάρων με έκφραση α-ακτίνης, βιμεντίνης και δεσμίνης [Otto et al,1994] [Olsson, Rosenqvist et al, 1994]. τα προχωρημένα στάδια της νόσου ανιχνεύονται υποδοχείς της αγγειοτενσίνης τύπου Ι σε μια υποομάδα μυοϊνοβλαστών που εκφράζουν την α-ακτίνη, γεγονός που δείχνει ξανά πως το ACE που ανιχνεύεται είναι ενζυματικά ενεργό [O Brien et al, 2002]. Παρόλα αυτά, οι παθογενετικοί μηχανισμοί που σχετίζονται με το σύστημα ρενίνης αγγειοτενσίνης στην ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί. Ασβέστωση των γλωχίνων και βλάβες τελικού σταδίου. Η ενεργός ασβέστωση είναι εμφανής από τα πρώιμα στάδια της νόσου και αποτελεί σημαντικό παράγοντα ακαμψίας των γλωχίνων στη σοβαρή στένωση [Warren et al, 1997]. την αορτική σκλήρυνση μικροσκοπικές εστίες ασβεστοποίησης παρατηρούνται στις περιοχές συνάθροισης λιποπρωτεϊνών και διήθησης φλεγμονωδών κυττάρων. Η οξειδωμένη LDL διεγείρει τους ινοβλάστες να απελευθερώνουν κυστίδια της διάμεσης ουσίας, που σχηματίζουν τον πυρήνα της πρώιμης ασβεστοποίησης. Έχει 17

18 παρατηρηθεί ότι τα μακροφάγα κύτταρα εκφράζουν μια πρωτεΐνη, την οστεοποντίνη, που θεωρείται απαραίτητη για το σχηματισμό οστού. Μάλιστα δε, ο βαθμός έκφρασης του mrna της οστεοποντίνης βρίσκεται σε αναλογία με την ένταση και την έκταση της αορτικής ασβέστωσης [O Brien et al, 1995] [Mohler et al, 1997]. Μια ομάδα ινοβλαστών εμφανίζει οστεοβλαστικό φαινότυπο και συσχετίζεται με την ανάπτυξη των ασβεστοποιημένων οζιδίων [Mohler et al, 1999] [Rajamannan et al, 2003]. Έχει φανεί in vitro πως η έκθεση των μυοϊνοβλαστών στον TGFβ- 1 και σε οξειδωμένα λιπίδια επιταχύνει το σχηματισμό αυτών των ασβεστοποιημένων οζιδίων [Rajamannan et al, 2003]. Καθώς η νόσος εξελίσσεται παρατηρείται ενεργός σχηματισμός οστού. ε μια μελέτη που περιελάμβανε 347 ανθρώπινες αορτικές βαλβίδες μετά από εγχείρηση αντικατάστασης, η πλειοψηφία τους (83%) είχε στοιχεία δυστροφικής ασβεστοποίησης, ενώ μέχρι και το 13% περιείχε οστίτη ιστό με αιμοποιητικό μυελό και ενεργό αναδιαμόρφωση (remodeling) [Mohler et al, 2001]. τα δείγματα που είχαν οστίτη ιστό εκφράζονταν παράγοντες διεγερτικοί της οστεοποίησης, όπως οι Bone Morphogenic Proteins 2 και 4 [Mohler et al, 2001] [Kaden et al, 2004]. Η σημασία της ιστικής ασβεστοποίησης στην εξέλιξη της νόσου φαίνεται και από το γεγονός ότι σε ασθενείς με επηρεασμένο μεταβολισμό ασβεστίου η επίπτωση της νόσου είναι υψηλότερη και η επιδείνωσή της ταχύτερη [Strickberger et al, 1987] [Urena et al, 1999]. Έτσι, ασθενείς με οστεοπόρωση μπορεί εμφανίζουν υψηλότερη επίπτωση οποιασδήποτε βαλβιδικής ασβέστωσης, κάτι που μπορεί να οφείλεται σε αυξημένο 18

19 οστικό καταβολισμό ή σε έκτοπη οστεοποίηση. Ωστόσο η υπόθεση αυτή στηρίζεται σε πολύ λίγες δημοσιευμένες μελέτες, οι οποίες μάλιστα είχαν και αμφιλεγόμενα αποτελέσματα [Sugihara et al, 1993] [Davutoglu et al, 2004]. Κατά πόσον αυτή η διαπίστωση αποτελεί πραγματικό αιτιοπαθογενετικό μηχανισμό ή απλά μια τυχαία συνύπαρξη δυο συχνών για τους ηλικιωμένους παθήσεων, δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί. Οι γενετικοί παράγοντες μπορεί να είναι σημαντικοί στην ασβέστωση της βαλβίδας. ε μια case-control μελέτη 100 ασθενών με αορτική στένωση, διαβαθμισμένων ως προς την ηλικία, το φύλο και την παρουσία στεφανιαίας νόσου σε σχέση με αυτούς που δεν είχαν αορτική στένωση, υπήρχε σημαντική διαφορά στο γονότυπο των υποδοχέων της βιταμίνης D [Ortlepp et al, 2001]. Επιπρόσθετα, άλλοι γενετικοί πολυμορφισμοί της ιντερλευκίνης-10, του αυξητικού παράγοντα του συνδετικού ιστού και του υποδοχέα-5 της χυμοκίνης φαίνεται να επηρεάζουν το βαθμό της βαλβιδικής ασβεστοποίησης [Ortlepp et al, 2004]. Άλλες μελέτες πολυμορφισμών των λιποπρωτεϊνών παρέχουν επίσης στοιχεία ενισχυτικά της επίδρασης των γενετικών παραγόντων στην πορεία της νόσου [Avakian et al, 2001] [Novaro et al, 2003]. Εκτός από τις γηγενείς βαλβίδες, οι αλλοιώσεις ασβεστοποίησης εμφανίζονται και στις βιοπροσθετικές και μάλιστα αποτελούν μείζονα αιτία πρωτοπαθούς ανεπάρκειας του μοσχεύματος. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις γηγενείς βαλβίδες, η επίπτωση της ασβέστωσης των βιοπροσθετικών φαίνεται να μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. ε μια μελέτη 196 ασθενών με βιοπροσθετική αορτική βαλβίδα, 18 από τα 20 19

20 περιστατικά πρωτοπαθούς βαλβιδικής ανεπάρκειας συνέβησαν σε ασθενείς ηλικίας κάτω των 65 ετών [Hammermeister et al, 2000]. Παρομοίως, σε μια άλλη μελέτη 653 ασθενών που υποβλήθηκαν σε αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας, ο μόνος δείκτης βαλβιδικής ανεπάρκειας και επανάληψης του χειρουργείου ήταν το νεαρό της ηλικίας [Ruel et al, 2004] [David et al, 2003]. Σο παράδοξο αυτό δηλώνει ότι η διαδικασία ασβέστωσης της βιοπροσθετικής βαλβίδας είναι διαφορετική από αυτή της γηγενούς [David et al, 2003]. υσχέτιση ιστικών αλλοιώσεων και κλινικών εκδηλώσεων Οι ιστολογικές αλλοιώσεις που παρατηρούνται στην αορτική σκλήρυνση, όπως η συνάθροιση λιποπρωτεϊνών, η διήθηση κυττάρων και ο σχηματισμός εξωκυττάριας ουσίας οδηγούν προοδευτικά σε μακροσκοπική πάχυνση της βαλβίδας. Καθώς οι αλλοιώσεις εξελίσσονται, η αύξηση της ασβέστωσης συμβάλλει στην ακινησία των γλωχίνων και δημιουργεί τη χαρακτηριστική εικόνα του τελικού σταδίου της παθήσεως [εικ. 5]. 20

21 [Εικ. 5 Τπερηχοκαρδιογραφικές απεικονίσεις αορτικής σκλήρυνσης (Α,Β) και σοβαρής αορτικής στένωσης (C,D). ήμα από συνεχές κύμα Doppler και για τους δυο ασθενείς ελήφθηκε από κορυφαίο παράθυρο. Η δισδιάστατη (2D) απεικόνιση της αορτικής σκλήρυνσης (Α) δείχνει εστιακή πάχυνση των γλωχίνων με ήπιο περιορισμό της μη στεφανιαίας γλωχίνας κατά τη συστολή. υνολικά η ταχύτητα είναι 2.4 m/s, δηλαδή ελάχιστα αυξημένη. Αντιθέτως οι γλωχίνες στη σοβαρή στένωση είναι πεπαχυσμένες και ασβεστοποιημένες, με εντόνως περιορισμένη κίνηση κατά τη συστολή (C) και ταχύτητα 4.7 m/s (D)]. 21

22 Αορτική σκλήρυνση Διάγνωση και επιδημιολογία. Η αορτική σκλήρυνση είναι συχνή και απαντάται περίπου στο 25% των ατόμων μεταξύ 65 και 84 ετών και στο 48% των ατόμων άνω των 84 ετών [Lindroos et al, 1993] [Otto et al, 1999] [Stewart et al, 1997]. Τπερηχοκαρδιογραφικά ορίζεται από εστιακές περιοχές πάχυνσης της βαλβίδας, με τυπική εντόπιση στο κέντρο της γλωχίνας και φυσιολογική κινητικότητα. Η διάχυτη πάχυνση των γλωχίνων δεν είναι χαρακτηριστικό της αορτικής σκλήρυνσης. Αντιθέτως μπορεί να δηλώνει αναμενόμενες αλλοιώσεις γήρανσης, μια άλλη παθολογική κατάσταση της βαλβίδας ή και ένα τεχνικό σφάλμα απεικόνισης. την αορτική σκλήρυνση οι αιμοδυναμικές παράμετροι της βαλβίδας βρίσκονται εντός φυσιολογικών ορίων, με την ταχύτητα κατά μήκος της βαλβίδας <2.5 m/s. Παρόλο που σε μερικές περιπτώσεις στη φυσική εξέταση μπορεί να είναι ακουστό ένα συστολικό φύσημα εξώθησης, δεν υπάρχουν κλινικά συμπτώματα που να συσχετίζονται αξιόπιστα με την αορτική σκλήρυνση. Κλινικοί παράγοντες που σχετίζονται με την αορτική σκλήρυνση Αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ κλινικών παραγόντων κινδύνου που παραδοσιακά σχετίζονται με την αορτική ασβέστωση και την αθηροσκλήρυνση [Aronow et al, 1987] [Boon et al, 1997] [Lindroos et al, 1994] [Mohler et al, 1991] [Peltier et al, 2003] [Stewart et al, 1997]. την προοπτική, πληθυσμιακή μελέτη 22

23 Cardiovascular Health Study, που συμπεριέλαβε 5621 ενήλικες άνω των 65 ετών, οι κλινικοί παράγοντες που σχετίζονταν με ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας ήταν η αυξημένη ηλικία, το αρσενικό φύλο, το κάπνισμα, η υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία. Ενδιαφέρον είναι ότι ο βαθμός συσχετίσεως αυτών των παραγόντων είναι παρόμοιος με αυτόν που παρατηρείται στην αθηροσκληρυντική νόσο, γεγονός που ενισχύει την άποψη για κοινή πορεία στην εξέλιξη των δυο παθήσεων [Wilson et al, 1998]. Κλινική έκβαση ενηλίκων με αορτική σκλήρυνση Παρότι η αορτική σκλήρυνση είναι κλινικά ασυμπτωματική, η παρουσία της σχετίζεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα, ανεξάρτητα από την παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου για το καρδιαγγειακό. την Cardiovascular Health Study, η αορτική σκλήρυνση σχετίζονταν με 40% αύξηση του κινδύνου για έμφραγμα του μυοκαρδίου και 50% αύξηση του κινδύνου για θάνατο από καρδιαγγειακό αίτιο, σε ασθενείς χωρίς προηγούμενο ιστορικό στεφανιαίας νόσου κατά την είσοδο στη μελέτη [Otto et al, 1999]. Παρομοίως, σε μια προοπτική μελέτη περίπου 2000 ηλικιωμένων ασθενών, αυτοί που είχαν αορτική σκλήρυνση εμφάνιζαν 1.8 φορές περισσότερες πιθανότητες για νέο στεφανιαίο επεισόδιο [Aronow et al, 1999], κάτι που επιβεβαιώνεται και από άλλες μελέτες [Olsen et al, 2005]. Ο ακριβής μηχανισμός που συνδέει την αορτική σκλήρυνση με τα καρδιαγγειακά συμβάματα δεν είναι γνωστός. Η βλάβη της βαλβίδας 23

24 αυτή καθεαυτή δεν φαίνεται να είναι η κύρια αιτία, γιατί οι αιμοδυναμικές διαταραχές στο στάδιο αυτό, είτε είναι ελάχιστες, είτε δεν υπάρχουν καθόλου, ο δε χρόνος που συνδέει την βαλβιδοπάθεια με τα συμβάματα αυτά είναι αρκετά μικρός, σε σχέση με το χρόνο που απαιτείται για την αιμοδυναμική επιδείνωση της νόσου. Επιπλέον, ούτε εμβολή των στεφανιαίων αγγείων από τμήματα πλάκας ή θρόμβου, προερχομένων από τη βαλβίδα, θα ήταν δυνατό να συμβεί, γιατί δεν υπάρχουν μελέτες που να δείχνουν ότι οι βλάβες της βαλβίδας στην αορτική σκλήρυνση είναι ασταθείς ή συνδέονται με σχηματισμό θρόμβου. Έχει υποστηριχθεί ότι, αντί να αποτελεί την αιτία των καρδιακών συμβαμάτων, η αορτική σκλήρυνση μπορεί να είναι ένας δείκτης για την υποκείμενη αθηρωσκληρυντική νόσο [Agmon et al, 2001] [Chandra et al, 2004] ή για κάποια γενικότερη συστηματική διεργασία, όπως η φλεγμονή [Agmon et al, 2004] [Chandra et al, 2004] [Novaro et al, 2004] [Poggianti et al, 2003]. Τποστηρικτικά στοιχεία για το ρόλο της αορτικής σκλήρυνσης ως προγνωστικού δείκτη στην αθηρωσκλήρυνση προκύπτουν από τον προεγχειρητικό καρδιακό καθετηριασμό, όπου μέχρι 50% των ασθενών με σοβαρή αορτική στένωση, που πρόκειται να αντιμετωπιστεί με αντικατάσταση, διαγιγνώσκονται με συνυπάρχουσα σημαντική στεφανιαία νόσο. Επίσης ενισχυτικό είναι και το γεγονός ότι υπάρχει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των γενετικών πολυμορφισμών που σχετίζονται με τις δυο παθήσεις [Avakian et al, 2001] [Novaro et al, 2003]. Παρόλα αυτά, αυτή η συσχέτιση από μόνη της δεν μπορεί να 24

25 εξηγήσει πλήρως τα καρδιακά συμβάματα, δεδομένου ότι δεν αναπτύσσουν στεφανιαία νόσο όλοι οι ασθενείς με αορτική στένωση. Οι κλινικές μελέτες που στηρίζουν την υπόθεση ότι η αορτική σκλήρυνση αποτελεί ένα δείκτη για κάποια συστηματική φλεγμονώδη κατάσταση περιλαμβάνουν συσχετίσεις με γενικότερους δείκτες φλεγμονής, όπως η ομοκυστεϊνη, η C αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) και η δυσλειτουργία του ενδοθηλίου [Agmon et al, 2004] [Chandra et al, 2004] [Galante et al, 2001] [Novaro et al, 2004] [Poggianti et al, 2003]. Μια μελέτη έδειξε ότι η σχέση αυτή είναι αναστρέψιμη, με τα επίπεδα CRP στο πλάσμα να μειώνονται μετά από αντικατάσταση της στενωμένης αορτικής βαλβίδας [Gerber et al, 2003]. Ωστόσο, πιο πρόσφατα δεδομένα είναι αντικρουόμενα, σχετικά με τη φαινομενική συσχέτιση των δεικτών φλεγμονής και της αορτικής ασβέστωσης. Έτσι, σε μια προοπτική μελέτη με 381 ασθενείς οι δείκτες αυτοί, μεταξύ των οποίων ήταν τα κύτταρα του αίματος, το ινωδογόνο και η οροθετικότητα για Chlamydia pneumoniae, δεν σχετίζονταν με την αορτική σκλήρυνση, μετά από τη διαστρωμάτωση των ασθενών με βάση το φύλο, την ηλικία και το κάπνισμα [Agmon et al, 2004]. Επομένως, δεν έχει επιβεβαιωθεί οριστικά η αιτιοπαθογενετική σύνδεση της φλεγμονής με την αορτική σκλήρυνση, παρόλο που ιστοπαθολογικά στην τελευταία παρατηρείται ενδοθηλιακή βλάβη με τοπικές φλεγμονώδεις αλλοιώσεις και αναδιαμόρφωση (remodeling) των γλωχίνων. Άλλες πιθανές εξηγήσεις για τον αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο με την παρουσία της αορτικής 25

26 σκλήρυνσης είναι η δυσλειτουργία του ενδοθηλίου, οι γενετικοί πολυμορφισμοί ή κάποιοι αδιευκρίνιστοι παράγοντες. Εξέλιξη της αορτικής σκλήρυνσης σε στένωση. Τπάρχουν ορισμένες προοπτικές μελέτες, που παρακολουθούν την επιδείνωση των αιμοδυναμικών παραμέτρων κατά την εξέλιξη της αορτικής σκλήρυνσης σε αορτική στένωση. τη μεγαλύτερη από αυτές [Cosmi et al, 2002] συμμετείχαν περισσότεροι από 2000 ασθενείς και το 16% αυτών ανέπτυξε αορτική στένωση, εκ των οποίων το 10.5% -επί του συνόλουείχε ήπια στένωση (ταχύτητα 2-3 m/s), το 3% μέτρια στένωση (ταχύτητα 3-4 m/s) και το 2.5% σοβαρή στένωση (ταχύτητα >4 m/s). Ο μέσος χρόνος μεταξύ διάγνωσης της αορτικής σκλήρυνσης και εμφάνισης σοβαρής στένωσης ήταν 8 χρόνια [Cosmi et al, 2002]. Παρόμοια αποτελέσματα είχε και μια μικρότερη μελέτη με 400 ασθενείς, όπου το 5% εμφάνισε μέτρια στένωση και το 2.5% σοβαρή [Faggiano et al, 2003]. Παρόλο που ένα μικρό ποσοστό ασθενών με αορτική σκλήρυνση εξελίσσει στένωση της βαλβίδας, αυτός ο αριθμός εξακολουθεί να είναι σημαντικός, αλλά και να αυξάνεται καθώς θα αυξάνεται η διάρκεια παρακολούθησης των ασθενών (follow up). Λαμβάνοντας υπόψιν την αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα των ασθενών με αορτική σκλήρυνση και την πιθανή επιδείνωση σε σοβαρή βαλβιδική στένωση, θα πρέπει οι ασθενείς αυτοί να παρακολουθούνται τακτικά, από τη στιγμή που θα διαγνωσθεί η αορτική σκλήρυνση [Cosmi et al, 2002]. 26

27 τένωση της ασβεστωμένης βαλβίδας Επιδημιολογία. Η επίπτωση της αορτικής στένωσης αυξάνει με την ηλικία και φτάνει το 2-4% σε άτομα άνω των 65 ετών [Otto et al, 1999] [Stewart et al, 1997]. Πρόκειται για την πιο συχνή επίκτητη βαλβιδοπάθεια στον αναπτυγμένο κόσμο. τις Ηνωμένες Πολιτείες για παράδειγμα, διενεργούνται περίπου επεμβάσεις αντικατάστασης της βαλβίδας κάθε χρόνο. Διάγνωση. Η διερεύνηση της νόσου γίνεται με υπερηχοκαρδιογραφική εκτίμηση της ανατομίας των γλωχίνων και του βαθμού της ασβέστωσης. Η σοβαρότητα της στένωσης μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς και αξιόπιστα με τη μέτρηση της ταχύτητας, της μέσης κλίσης πιέσεως και της επιφάνειας του στομίου της βαλβίδας. Η έναρξη των συμπτωμάτων δεν αντιστοιχεί πάντα σε μια συγκεκριμένη τιμή, ωστόσο γενικώς η διαβάθμιση περιλαμβάνει την αορτική σκλήρυνση (ταχύτητα<2.5 m/s & φυσιολογική επιφάνεια στομίου βαλβίδας), την ήπια στένωση (ταχύτητα m/s & επιφάνεια στομίου βαλβίδας>1.5 cm 2 ), τη μέτρια στένωση (ταχύτητα 3-4 m/s & επιφάνεια στομίου βαλβίδας cm 2 ) και τη σοβαρή στένωση (ταχύτητα >4 m/s & επιφάνεια στομίου βαλβίδας <1 cm 2 ). Εκτός από αυτές τις πληροφορίες, το υπερηχοκαρδιογράφημα παρέχει και εκτίμηση του βαθμού υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας, της διαστολικής δυσλειτουργίας και της τμηματικής και συνολικής συστολικής λειτουργίας με τον υπολογισμό του κλάσματος εξωθήσεως. Επίσης διερευνώνται και άλλες σχετιζόμενες παράμετροι, όπως η διάταση της αορτής, η μιτροειδοπάθεια και η πνευμονική υπέρταση, που 27

28 πιθανόν να συνυπάρχουν. Η μελέτη των ασθενών με σειριακά υπερηχοκαρδιογραφήματα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την πορεία της νόσου στα μεσοδιαστήματα του ελέγχου. Η συχνότητα του ελέγχου καθορίζεται κυρίως από τη σοβαρότητα της υπερηχοκαρδιογραφικής εικόνας, αλλά και από τυχόν μεταβολές στην κλινική εικόνα του ασθενούς. Οι τρέχουσες οδηγίες συνιστούν ο έλεγχος να γίνεται κάθε χρόνο σε ασθενείς με σοβαρή ασυμπτωματική στένωση, κάθε 2 χρόνια σε αυτούς με μέτρια στένωση και κάθε 5 χρόνια σε αυτούς με ήπια στένωση [Bonow et al, 1998]. Ο καρδιακός καθετηριασμός για εκτίμηση της διαβαλβιδικής διαφοράς πιέσεως διενεργείται στις περιπτώσεις που ο υπέρηχος είναι μη διαγνωστικός ή υπάρχει αναντιστοιχία με την κλινική εικόνα του ασθενούς. Η στεφανιογραφία διενεργείται επίσης στα πλαίσια του προεγχειρητικού ελέγχου για αντικατάσταση της βαλβίδας, με σκοπό την εκτίμηση πιθανής συνυπάρχουσας στεφανιαίας νόσου που θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί χειρουργικά, ταυτόχρονα με τη βαλβιδοπάθεια. Εκτός από τον υπέρηχο, υπάρχουν και άλλες νεότερες τεχνικές που βοηθούν στην εκτίμηση της στένωσης μιας ασβεστωμένης βαλβίδας, όπως η αξονική και η μαγνητική τομογραφία [John et al, 2003] [Messika-Zeitoun et al, 2004] και ο τρισδιάστατος υπέρηχος [εικ. 6]. 28

29 [Εικ. 6 Αορτική σκλήρυνση. Εγκάρσια (short axis) τομή που επιτρέπει την ταυτόχρονη εκτίμηση και των τριών αορτικών γλωχίνων, που φαίνονται πεπαχυσμένες. RCC: Right Coronary Cusp, LCC: Left Coronary Cusp, NCC: Non Coronary Cusp, PA: Pulmonary Artery, LA: Left Atrium]. Αιμοδυναμική εξέλιξη της βαλβιδικής απόφραξης. Προοπτικές μελέτες του ρυθμού αιμοδυναμικής επιδείνωσης σε ασθενείς με αορτική στένωση καταγράφουν ένα μέσο όρο αύξησης της ταχύτητας κατά 0.3 m/s ανά έτος, αύξησης της διαβάθμισης της πιέσεως (gradient) κατά 7 mm Hg ανά έτος και μείωσης της επιφάνειας του αορτικού στομίου κατά 0.1 cm 2 ανά έτος [Brener et al, 1995] [Faggiano et al, 1996] [Otto et al, 1989] [Roger et al, 1990]. Παρόλο που ο μέσος ρυθμός αιμοδυναμικής επιδείνωσης είναι σχετικά σταθερός μεταξύ των διαφόρων μελετών, υπάρχει αρκετή διακύμανση κατά την εξατομίκευση, γεγονός που 29

30 καθιστά δύσκολη την πρόβλεψη της αιμοδυναμικής επιδείνωσης σε εξατομικευμένους ασθενείς. Οι κλινικοί παράγοντες που σχετίζονται με την αιμοδυναμική επιδείνωση δεν είναι επαρκώς ξεκαθαρισμένοι, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της ασβέστωσης της βαλβίδας. Επιπρόσθετα, οι περισσότερες σχετικές μελέτες βασίζονται σε αναδρομικές αναλύσεις. Ως εκ τούτου υπάρχει μια ευρύτερη λίστα εμπλεκόμενων παραγόντων και περισσότερη αναντιστοιχία μεταξύ των μελετών [Aronow et al, 2001] [Bahler et al, 1999] [Nassimiha et al, 2001] [Ngo et al, 2001] [Palta et al, 2000] [Perkovic et al, 2003] [Pohle et al, 2001] [Urena et al, 1999] [Wongpraparut et al, 2002] [Yilmaz et al, 2004]. Κλινική έκβαση της ασυμπτωματικής αορτικής στένωσης. Οι μελέτες της φυσικής ιστορίας της αορτικής στένωσης καταγράφουν συνολικά χαμηλή θνητότητα για τους ασθενείς που παραμένουν ασυμπτωματικοί [Horstkotte et al, 1988] [Iivanainen et al, 1996] [Kelly et al, 1988] [Kennedy et al, 1991] [Otto et al, 1997] [Pellikka et al, 1990] [Rosenhek et al, 2000 and 2004] [Turina et al, 1987]. Παρόλο που παλαιότερες μελέτες σε ασθενείς με σοβαρή αορτική στένωση ανέφεραν αιφνίδιο θάνατο σε ποσοστό έως και 20%, πολλές από αυτές ήταν αναδρομικές αυτοψίες και επομένως είχαν αρκετούς περιορισμούς (referral bias). Πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά αιφνιδίου θανάτου ετησίως, λιγότερο από 1%, που γίνονται ακόμη χαμηλότερα με την απουσία πρόδρομων συμπτωμάτων [Faggiano 30

31 et al, 1992] [Horstkotte et al, 1988] [Kelly et al, 1988] [Otto et al, 1997] [Rosenhek et al, 2000] [Turina et al, 1987]. ε μια μελέτη 128 ασυμπτωματικών ασθενών με σοβαρή αορτική στένωση, μετά από 4 χρόνια παρακολούθησης, λιγότεροι από το 33% παρέμειναν ασυπτωματικοί χωρίς αντικατάσταση της βαλβίδας [Rosenhek et al, 2000]. Η έκταση της ασβέστωσης ήταν σημαντικός παράγοντας για την ελεύθερη συμπτωμάτων επιβίωση, και μόνο το 20% των ασθενών με μέτρια ή σοβαρή ασβέστωση παρέμεινε ελεύθερο συμπτωμάτων που να απαιτούσαν χειρουργική αντικατάσταση [Rosenhek et al, 2000]. Παρομοίως, σε 123 ενήλικες με ασυμπτωματική αορτική στένωση, λιγότεροι από 26% παρέμειναν ασυμπτωματικοί μετά από 5 χρόνια παρακολούθησης, τονίζοντας έτσι ξανά την ανάγκη για τακτικό έλεγχο των ασθενών αυτών, για πιθανή έναρξη συμπτωμάτων [Otto et al, 1997]. Οι κυριότεροι προάγγελοι της έναρξης συμπτωμάτων και στις δυο μελέτες ήταν ο ρυθμός αύξησης της ταχύτητας με το χρόνο στον υπέρηχο, η έκταση της ασβέστωσης και η λειτουργική κατάσταση του ασθενούς [Otto et al, 1997] [Rosenhek et al, 2000]. υμπτωματική στένωση της βαλβίδας που απαιτεί αντικατάσταση μπορεί να συμβεί χωρίς απαραίτητα να υπάρχει αιμοδυναμικά σοβαρή απόφραξη. ε μια μελέτη ασθενών με ήπια έως μέτρια αορτική στένωση (ταχύτητα m/s) η πιθανότητα επιβίωσης χωρίς αντικατάσταση της βαλβίδας ήταν 95% στο πρώτο έτος και 60% στα 5 έτη. Η μέγιστη ταχύτητα ήταν ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας της κλινικής πορείας, όπως επίσης η σοβαρότητα της ασβέστωσης και η συνύπαρξη 31

32 στεφανιαίας νόσου. ημειώνεται ότι από τους ασθενείς με σχετικά ηπιότερη αιμοδυναμική επιβάρυνση, το 19% εμφάνισε συμπτωματολογία κατά τη διάρκεια παρακολούθησης της μελέτης, με την έκταση της ασβέστωσης της βαλβίδας να είναι πάλι σημαντικός παράγοντας για πρόκληση θανάτου ή συμπτωματολογίας που χρειαζόταν χειρουργική αντικατάσταση [Rosenhek et al, 2004]. Σο γεγονός αυτό δείχνει για άλλη μια φορά την αναγκαιότητα του τακτικού ελέγχου των ασυμπτωματικών ασθενών με αορτική στένωση, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της στένωσης κατά την αρχική διάγνωση. Έναρξη συμπτωματολογίας σε ασθενείς με αορτική στένωση. Οι σημαντικότερες κλινικές εκδηλώσεις της σοβαρής αορτικής στένωσης είναι η στηθάγχη, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και η συγκοπή. Ωστόσο δεν πρέπει να παραβλέπονται και ηπιότερα συμπτώματα, όπως η ελαττωμένη ανοχή στην κόπωση και η δύσπνοια προσπαθείας [Kelly et al, 1988]. Οι συμπτωματικοί ασθενείς με σοβαρή στένωση έχουν κακή πρόγνωση αν η αντικατάσταση της βαλβίδας καθυστερήσει. ε μια μελέτη συμπτωματικών ασθενών που αρνήθηκαν το χειρουργείο, ο μέσος όρος επιβίωσης ήταν μόνο 2 έτη και η 5ετής επιβίωση μικρότερη από 20% [Horstkotte et al, 1988]. ε μια άλλη μελέτη, μόνο το 40% των συμπτωματικών ασθενών με σοβαρή στένωση επεβίωσε 2 έτη και μόνο το 12% παρέμεινε ελεύθερο επιπλοκών μετά από 5 έτη παρακολούθησης [Turina et al, 1987]. Αντιθέτως, συμπτωματικοί ασθενείς που υποβάλλονται σε εγχείρηση αντικατάστασης έχουν μετεγχειρητική επιβίωση, διορθωμένη ως προς την ηλικία, πλησίον του φυσιολογικού 32

33 [Lindblom et al, 1990]. Για το λόγο αυτό, οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν χειρουργική αντιμετώπιση εάν υπάρχουν συμπτώματα [Bonow et al, 1988]. την περίπτωση που η παρουσία συμπτωμάτων δεν είναι ξεκάθαρη, η διενέργεια τεστ κοπώσεως βοηθάει στην εκτίμηση της ανοχής στην κόπωση και στην αποκάλυψη υποκείμενης συμπτωματολογίας. Σο τεστ αυτό πρέπει να διενεργείται από έμπειρους γιατρούς [Pellikka et al, 1990] και να διακόπτεται εγκαίρως όταν ο ασθενής αναφέρει συμπτώματα ή παρατηρείται πτώση ή μέτρια αύξηση (<20 mmhg) της αρτηριακής πίεσης. Η εμφάνιση ενός από τα παραπάνω κατά την κόπωση ασυμπτωματικών ασθενών, επιβάλλει την παραπομπή του ασθενούς για χειρουργική αντιμετώπιση. ε ασθενείς με ήπια αορτική στένωση, η εμφάνιση συμπτωμάτων κατά την εξέταση της κόπωσης μπορεί να οφείλεται σε άλλες αιτίες, κυρίως στεφανιαία νόσο. Σο πιο συχνό σύμπτωμα της αορτικής στένωσης είναι η δύσπνοια προσπαθείας και η ελαττωμένη ανοχή στην άσκηση, λόγω της αδυναμίας της μυοκαρδιακής αντλίας να αυξήσει επαρκώς τον όγκο παλμού, για να ανταπεξέλθει ο οργανισμός στις αυξημένες μεταβολικές απαιτήσεις. Επειδή αυτά τα συμπτώματα είναι μη ειδικά, το ενδιαφέρον στρέφεται στην αναζήτηση αντικειμενικών δεικτών έναρξης της συμπτωματολογίας, ώστε να ανιχνεύονται εγκαίρως οι ασθενείς που μπορεί να ωφεληθούν με την αντικατάσταση της βαλβίδας. Έτσι, σε μερικές μελέτες [Ikeda et al, 1997] [Qi et al, 2001] βρέθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων της νευροορμόνης BNP (Brain Natriuretic Peptide) στον ορό και της 33

34 σοβαρότητας της βαλβιδικής στένωσης, όπως και της δυσλειτουργίας της αριστερής κοιλίας. Ασυμπτωματικοί ασθενείς με αιμοδυναμικά σημαντική στένωση είχαν αυξημένα επίπεδα BNP, κάτι που δείχνει ότι το BNP μπορεί να αποτελεί ένα δείκτη σοβαρότητας της νόσου και να χρησιμοποιηθεί για το διαχωρισμό μεταξύ φυσιολογικής ανοχής στην κόπωση και αληθινών πρώιμων συμπτωμάτων καρδιακής ανεπάρκειας [Gerber et al, 2003]. ε μια μελέτη [Bergler-Klein et al, 2004] 130 ασθενών με σοβαρή αορτική στένωση, μετρήθηκαν, σειριακά και για χρονικό διάστημα μέχρι ενός έτους, τα επίπεδα BNP, N-terminal BNP και N-terminal atrial natriuretic peptide, στον ορό. Και οι τρεις νευροορμόνες αυξήθηκαν παράλληλα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και την καρδιακή δυσλειτουργία. Ακόμη και εκείνοι οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα νευροορμονών, που όμως δήλωναν ασυμπτωματικοί, είχαν υψηλή πιθανότητα να εμφανίσουν συμπτωματολογία, κατά τη διάρκεια παρακολούθησης της μελέτης. Σα επίπεδα του N-terminal BNP στον ορό, ήταν επίσης και ανεξάρτητος παράγοντας για την μετεγχειρητική πορεία, καθοριζόμενης από την επιβίωση και το κλάσμα εξώθησης [Bergler-Klein et al, 2004]. Κατά συνέπεια, με βάση τα παραπάνω δεδομένα, φαίνεται ότι τα επίπεδα BNP στον ορό είναι χρήσιμο εργαλείο στην ανίχνευση ασθενών με μη ειδικά συμπτώματα, που κινδυνεύουν να αναπτύξουν γρήγορα τυπική συμπτωματολογία. Μεγαλύτερες προοπτικές μελέτες βεβαίως, θα βοηθήσουν περισσότερο στην επιβεβαίωση των παραπάνω και τη χρήση τους στην καθημερινή κλινική πράξη. 34

35 Αορτική ασβέστωση έναντι αθηροσκλήρυνσης. Εκτός από τις ομοιότητες στα ιστοπαθολογικά ευρήματα και του παράγοντες κινδύνου μεταξύ ασβέστωσης της αορτικής βαλβίδας και αθηρωσκλήρυνσης, υπάρχουν και αρκετές διαφορές. Για παράδειγμα, τα λεία μυϊκά κύτταρα είναι εμφανή στην αθηρωσκλήρυνση, ενώ στην αορτική ασβέστωση δεν υπάρχουν τυπικά λεία μυϊκά κύτταρα, αλλά κυρίως ινοβλάστες και μυοϊνοβλάστες μια υποομάδα τροποποιημένων ινοβλαστών. Επίσης, παρά το ότι στοιχεία ασβεστοποίησης παρατηρούνται στις αθηρωματικές πλάκες, η ασβέστωση στη βαλβίδα εμφανίζεται νωρίτερα και, ιδιαίτερα στα τελικά στάδια της νόσου, αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Επιπρόσθετα, από κλινική άποψη, παρότι αρκετές μελέτες έχουν διαπιστώσει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των παραγόντων κινδύνου, όπως η υπερχοληστεριναιμία και η υπέρταση, άλλοι γνωστοί παράγοντες για την αθηρωσκλήρυνση, όπως το φύλο και ο διαβήτης, δεν έχουν συσχετισθεί τόσο ισχυρά με την αορτική στένωση. Σέλος, στην περίπτωση της αορτικής στένωσης, μεγάλη συμβολή στην εξέλιξη της νόσου έχει η εμφανής ασβεστοποίηση με την προοδευτική πάχυνση των γλωχίνων και τη στένωση του χώρου εξόδου, σε αντίθεση με τη στεφανιαία νόσο, όπου τα γεγονότα συμβαίνουν οξέως, λόγω ρήξης της πλάκας και επακόλουθης θρόμβωσης και αγγειακής απόφραξης. Έτσι, ενώ η σταθεροποίηση της πλάκας και η αντιθρομβωτική θεραπεία αποτελούν σημαντικές στρατηγικές στη στεφανιαία νόσο, δε φαίνεται να έχουν την ίδια σπουδαιότητα και για την αορτική στένωση. 35

36 Αντιμετώπιση της ασβέστωσης της αορτικής βαλβίδας Φειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική θνησιμότητα μπορεί να είναι χαμηλή έως και 1%, ενώ σε δυσκολότερες περιπτώσεις μπορεί να ανέλθει στο 9%. Η επιβίωση μετά από χειρουργική αντικατάσταση είναι περίπου 80% στα 3 έτη, με τη διόρθωση δε ως προς την ηλικία σχεδόν φυσιολογικοποιείται [Lindblom et al, 1990]. οβαρή μετεγχειρητική νοσηρότητα από θρομβοεμβολή, αιμορραγία από την αντιπηξία, δυσλειτουργία της προσθετικής βαλβίδας και ενδοκαρδίτιδα εμφανίζεται σπανίως, σε ποσοστό 2 3% ετησίως. Η διαδερμική βαλβιδοτομή, παρότι δημιουργεί αρχικά μια μέτρια μείωση της διαφοράς πίεσης διαβαλβιδικά (gradient), καταλείπει σημαντική υπολειπόμενη στένωση, εξαιτίας των πεπαχυσμένων αορτικών γλωχίνων και του ασβεστωμένου αορτικού δακτυλίου. Επιπρόσθετα, εμφανίζεται σύντομα υποτροπιάζουσα σοβαρή βαλβιδική στένωση και επομένως μακροπρόθεσμα δεν υπάρχει καμία ωφέλεια από την επέμβαση [Bonow et al, 1998]. Αντικατάσταση βαλβίδας προφυλακτικά σε ασυμπτωματικούς ασθενείς δεν πραγματοποιείται συνήθως, εκτός εάν ένας ασθενής, με τουλάχιστον μέτρια προς σοβαρή στένωση, πρόκειται να υποβληθεί σε επέμβαση καρδιάς για διαφορετικό λόγο [Bonow et al, 1998]. Επίσης, είναι δυνατό να γίνει και σε γυναίκες που πρόκειται να τεκνοποιήσουν, σε άτομα με έντονη σωματική δραστηριότητα, σε άτομα που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές με δυσχερή ιατρική πρόσβαση, καθώς και σε άτομα με έκπτωση της συσταλτικότητας της αριστερής κοιλίας. Ασυμπτωματικοί ασθενείς με αναμενόμενη χαμηλή διεγχειρητική 36

37 θνητότητα είναι δυνατό να υποβληθούν πρώιμα σε αντικατάσταση, εάν η στένωση είναι πολύ σοβαρή ή διαφαίνεται η πιθανότητα ταχείας επιδείνωσης της νόσου. Επί του παρόντος, καμιά φαρμακευτική θεραπεία δεν έχει αποδειχθεί ανώτερη από την εγχείρηση αντικατάστασης της βαλβίδας. ε ασθενείς με συμπτωματική νόσο που δεν μπορούν να υποβληθούν σε αντικατάσταση, η φαρμακευτική προσέγγιση στοχεύει στην άμβλυνση των συμπτωμάτων συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας και στην αντιμετώπιση συνυπαρχόντων αρρυθμιών και αρτηριακής υπέρτασης [Chockalingam et al, 2004] [Khot et al, 2003]. Πρόληψη της εξέλιξης της νόσου. Από τη μελέτη της παθογένειας και της εξέλιξης της νόσου, είναι δυνατό να προκύψουν στοχευμένες φαρμακευτικές θεραπείες, που ενεργοποιούνται σε συγκεκριμένους παθογενετικούς μηχανισμούς της νόσου, προκαλώντας έτσι επιβράδυνση ή και αναστολή της εξέλιξής της. Βεβαίως, η κλινική εφαρμογή τέτοιων φαρμακολογικών σχημάτων προϋποθέτει τη διενέργεια εκτεταμένου ελέγχου, με τη χρήση πειραματικών μοντέλων και τη διεξαγωγή προοπτικών μελετών. Σα πειραματικά μοντέλα προσφέρουν τη δυνατότητα της απομόνωσης των ιστικών στοιχείων που αφορούν τη νόσο και της απευθείας εκτίμησης της επίδρασης του φαρμάκου στο νοσούντα ιστό, σε σχετικά σύντομο χρόνο. Ωστόσο υπάρχει δυσκολία στην προσομοίωση της αιμοδυναμικής διαταραχής και της ιστοπαθολογίας της νοσούσης ανθρώπινης αορτικής βαλβίδας και επομένως έλλειψη ενός «φυσικού» μοντέλου. ημαντικές πληροφορίες προκύπτουν επίσης και 37

38 από τις αναδρομικές παρατηρήσεις ασθενών με συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή. Σελικά όμως η επιβεβαίωση της αιτιοπαθογενετικής συσχέτισης και της αποτελεσματικότητας ενός φαρμάκου με τη νόσο, θα γίνει μόνο μετά από τη διεξαγωγή προοπτικών μελετών. Πιθανά πεδία δράσης της στοχευμένης θεραπείας αποτελούν η ρήξη της ενδοθηλιακής στοιβάδας των γλωχίνων, η ενεργοποίηση των παραγόντων φλεγμονής, η απελευθέρωση φλεγμονωδών κυτοκινών, η συνάθροιση και εναπόθεση λιποπρωτεϊνών, η οξείδωση των λιπιδίων, η δράση της αγγειοτενσίνης, η ιστική ασβέστωση και η οστεογένεση. Οι φαρμακευτικές ουσίες που κυρίως μελετώνται, είναι οι στατίνες (αναστολείς της αναγωγάσης του HMG-CoA) και τα φάρμακα του άξονα ρενίνης αγγειοτενσίνης αλδοστερόνης, δηλαδή οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (ΑΜΕΑ), οι αναστολείς των υποδοχέων Ι της αγγειοτενσίνης και οι αναστολείς της αλδοστερόνης. Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει και μια πειραματική μελέτη που αναδεικνύει το ρόλο των β2-αδρενεργικών υποδοχέων, σημειώνοντας την ανασταλτική επίδραση των β2-διεγερτών στην περεταίρω διαφοροποίηση των ινοβλαστών σε μυοϊνοβλάστες και οστεοβλάστες [Osman et al, 2007]. Η υπερχοληστεριναιμία παίζει σημαντικό ρόλο, τόσο την ασβέστωση της αορτικής βαλβίδας, όσο και στην αθηρωμάτωση. ε πειραματικά μοντέλα, η χορήγηση πλούσιας σε χοληστερόλη διατροφής οδήγησε σε μείωση της επιφάνειας του στομίου της βαλβίδας [Drolet et al, 2003], ενώ η χορήγηση ατορβαστατίνης μείωσε τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό και την παραγωγή οστέινης ουσίας στη βαλβίδα [Rajamannan et al, 38

39 2002]. Μια άλλη πειραματική μελέτη έδειξε πως οι στατίνες αναστέλουν, χωρίς όμως και να υποστρέφουν, το σχηματισμό των ασβεστοποιημένων οζιδίων στις γλωχίνες, αποκλείοντας την έκφραση της a-smooth muscle actin του κυτταροσκελετού των ινοβλαστών [Benton et al, 2009]. Τπάρχουν και αναδρομικές μελέτες που στηρίζουν την υπόθεση της επιβράδυνσης της νόσου με τη χρήση της στατίνης[aronow et al, 2001] [Bellamy et al, 2002] [Novaro et al, 2001] [Pohle et al, 2001] [Rosenhek, Rader et al, 2004] [Shavelle et al, 2002], κατά τις οποίες η στατίνη χορηγούνταν για άλλο λόγο (υπερχοληστεριναιμία) και μελετόνταν η επίδραση της στην αορτική ασβέστωση. Παρά την, κατά κανόνα, επιβράδυνση της νόσου, παρατηρήθηκε σε μερικές από τις μελέτες [Bellamy et al, 2002] [Novaro et al, 2001] [Rosenhek, Rader et al, 2004] [Shavelle et al, 2002] μια έλλειψη συσχέτισης με τη δράση του φαρμάκου στα επίπεδα χοληστερόλης στο πλάσμα. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε περιορισμούς στην ανάλυση των αναδρομικών πληροφοριών, είτε να υποδηλώνει την παρουσία πλειοτροπικών δράσεων των στατινών, επιπρόσθετα από τη μείωση της χοληστερόλης. Σέτοιες μπορεί να είναι η βελτίωση της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας, η αντιθρομβωτική δράση, η σταθεροποίηση της πλάκας, η αντιοξειδωτική δράση και η ύφεση της αγγειακής φλεγμονής [Farmer et al, 2000]. Παρόλα αυτά, δημοσιεύτηκαν προσφάτως δυο τυχαιοποιημένες πολυκεντρικές προοπτικές μελέτες, που ασχολήθηκαν με την επίδραση της ελάττωσης της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL) στην εξέλιξη της μέτριας προς σοβαρής αορτικής στένωσης, σε ασθενείς που 39

40 προηγουμένως δεν ελάμβαναν στατίνη για κάποιο άλλο λόγο, η Scottish Aortic Stenosis and Lipid Lowering Trial, Impact on Regression (SALTIRE) [Cowell et al, 2005] και η Simvastatin and Ezetimibe in Aortic Stenosis (SEAS) [Rossebο et al, 2008],και τα αποτελέσματά τους ήτανε ουδέτερα. Η αποτυχία ανάδειξης συσχέτισης μπορεί να οφείλεται, είτε σε περιορισμούς της μελέτης, είτε στο ότι, πράγματι, η μείωση της χοληστερίνης μπορεί να μην επηρεάζει την εξέλιξη της αορτικής στένωσης σημαντικά, σε κλινικό επίπεδο. Μια άλλη προοπτική μελέτη, η Rosuvastatin Affecting Aortic Valve Endothelium (RAAVE), με υπερχοληστεριναιμικούς ασθενείς που ελάμβαναν ροσουβαστατίνη έδειξε σημαντική επιβράδυνση της αορτικής ασβέστωσης, συγκριτικά με νορμοχοληστεριναιμικούς ασθενείς που δεν ελάμβαναν στατίνη [Moura et al, 2007]. Πολύ πρόσφατα παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης Aortic Stenosis Progression Observation: Measuring Effects of Rosuvastatin (ASTRONOMER) [Chan et al, 2010], στην οποία περιλαμβάνονται νεότεροι ασθενείς (58.1 +/ έτη), με λιγότερο σοβαρή αορτική στένωση (AS jet velocity 3.2 +/- 0.4 m/s) και μεγαλύτερο ποσοστό διγλώχινας βαλβίδας, σε σχέση με τις προηγούμενες μελέτες. Η μελέτη έδειξε ότι η μείωση της χοληστερόλης με ροσουβαστατίνη 40 mg ημερησίως δεν επιβράδυνε την εξέλιξη της αορτικής στένωσης σε ασθενείς με ήπια προς μέτρια στένωση και επομένως οι στατίνες δεν θα πρέπει να χορηγούνται όταν μοναδικός στόχος είναι η επιβράδυνση της αορτικής στένωσης. 40

41 Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (ΑΜΕΑ) συνιστώνται κυρίως για την αντιμετώπιση της αναδιαμόρφωσης (remodeling) του μυοκαρδίου στους ασθενείς με αορτική στένωση, παρά για τις απευθείας επιδράσεις τους στη στενωμένη βαλβίδα [Routledge et al, 2001]. την πρώτη μεγάλη αναδρομική μελέτη για τη χρήση των ΑΜΕΑ, 134 από 211 ασθενείς ελάμβαναν ΑΜΕΑ, χωρίς σημαντική διαφοροποίηση στην εξέλιξη της αορτικής στένωσης [Rosenhek, Rader et al, 2004]. Πάντως η πιθανή επίδραση τόσο των ΑΜΕΑ, όσο και των νεότερων αναστολέων των υποδοχέων Ι της αγγειοτενσίνης (ARB) θα πρέπει να μελετηθεί περεταίρω, γιατί η πλειοψηφία των ασθενών με αορτική στένωση λαμβάνουν τα φάρμακα αυτά, για την δράση τους στο remodeling του μυοκαρδίου και το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει το σχεδιασμό μελλοντικών κλινικών μελετών [Rosenhek, Rader et al, 2004] [O Brien et al, 2004]. Πρόσφατα, η ολμεσαρτάνη (ARB) φάνηκε να επιβραδύνει τις αθηρωματικές αλλοιώσεις στην αορτική βαλβίδα κονίκλων, να αναστέλλει τη διαφοροποίηση των ινοβλαστών σε μυοϊνοβλάστες και να διατηρεί την ακεραιότητα του βαλβιδικού ενδοθηλίου [Arishiro et al, 2007]. Η αναστολή των υποδοχέων της αλδοστερόνης (αλατοκορτικοειδών) με τη χρήση της επλερενόνης εμφανίζει, σε πειραματικό επίπεδο, αντιαθηρωματική επίδραση, βελτιώνοντας τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου και μειώνοντας την παραγωγή ελευθέρων ριζών οξυγόνου [Rajagopalan et al, 2002]. Ωστόσο μια πρόσφατη προοπτική κλινική μελέτη [Stewart et al, 2008] απέτυχε να δείξει βελτίωση στη συστολική ή 41

42 διαστολική δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας, στη μείωση της μάζας της αριστερής κοιλιάς και στην εξέλιξη της βαλβιδικής ασβέστωσης, σε ασθενείς ασυμπτωματικούς με μέτρια προς σοβαρή αορτική στένωση (peak velocity > 3 m/s). Σο ερώτημα βεβαίως που τίθεται είναι κατά πόσο ο εκλεκτικός αποκλεισμός των υποδοχέων της αλδοστερόνης θα μπορούσε να επιβραδύνει ή και να αναστείλει την πορεία της νόσου σε πιο πρώιμα στάδια, όπως αυτό της αορτικής σκλήρυνσης, όπου η μέγιστη ταχύτητα είναι μικρότερη από 2.5 m/s. 3. Η επίδραση της αλδοστερόνης στους παθογενετικούς μηχανισμούς της αορτικής ασβέστωσης Οι μελέτες Rales [Pitt et al, 1999] και Ephesus [Pitt et al, 2003] κατέδειξαν το κλινικό όφελος της αναστολής των υποδοχέων αλδοστερόνης σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια ή δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Παράλληλα, πειραματικές μελέτες με τη χρήση υψηλών συγκεντρώσεων αλδοστερόνης βοήθησαν στην κατανόηση των μηχανισμών που εμπλέκονται στην αναδιαμόρφωση του μυοκαρδίου και των αρτηριών. Ωστόσο, θα θεωρούνταν υπεραπλούστευση αν κάποιος έλεγε ότι η αλδοστερόνη είναι μια αποκλειστικά ζημιογόνος ουσία. Πολλές από τις επιδράσεις της, εξαρτώνται από τη συγκέντρωση της ουσίας, το φύλο του πειραματοζώου και το κυτταρικό περιβάλλον όπου δρα. Έτσι, σε πρόσφατες παρατηρήσεις [Benard et al, 2009] φάνηκε ότι η ήπια αύξηση της αλδοστερόνης μπορεί να είναι προστατευτική για τις επιπλοκές του σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι, ενώ μια άλλη πειραματική μελέτη [Liu et 42

43 al, 2003] έδειξε πως η αλδοστερόνη μπορεί να αμβλύνει την αγγειοσύσπαση που μεσολαβείται από τους α-αδρενεργικούς υποδοχείς, διεγείροντας την phosphatidyl inositol 3-kinase, η οποία οδηγεί σε αύξηση της συνθάσης του μονοξειδίου του αζώτου (NO). Ο κλασσικός της ρόλος στον οργανισμό αναφέρεται στον έλεγχο της ισορροπίας ύδατος ηλεκτρολυτών συμβάλλοντας έτσι στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι όταν αυξάνονται τα επίπεδα της αλδοστερόνης στο πλάσμα ή στους ιστούς, όπως στον πρωτοπαθή υπεραλδοστερονισμό, τότε προκαλούνται δομικές και λειτουργικές αλλαγές στην καρδιά, τους νεφρούς και τα αιμοφόρα αγγεία. Οι αλλαγές αυτές που σχετίζονται με ίνωση, φλεγμονή και αναδιαμόρφωση φαίνεται να μεσολαβούνται από την δυσανάλογα αυξημένη, σε σχέση με τις ανάγκες άλατος αλδοστερόνη, γιατί η αναστολή των υποδοχέων της προκαλεί σημαντική άμβλυνση αυτών [Adler et al, 2007]. Η βιοσύνθεση της αλδοστερόνης. Η αλδοστερόνη σχηματίζεται από την χοληστερόλη στη σπειραματοειδή στοιβάδα του φλοιού των επινεφριδίων. Σο τελικό βήμα στη βιοσύνθεση περιλαμβάνει τη μιτοχονδριακή P450 συνθάση της αλδοστερόνης που καταλύει την 11-β υδροξυλίωση της δεσοξυκορτικοστερόνης για να σχηματισθεί κορτικοστερόνη. Μέσα από ένα ενδιάμεσο βήμα 18 υδροξυλίωσης και 18 μεθυλοξείδωσης προκύπτει η αλδοστερόνη [Bassett et al, 2003]. Η συνθάση της αλδοστερόνης κωδικοποιείται από CYP 11B γονίδιο και διεγείρεται κυρίως από την αγγειοτενσίνη ΙΙ και το κάλιο και λιγότερο 43

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ 8 Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΠΑΙΔΙΑΤΡΩΝ-ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΩΝ 8/12/2018 ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΕΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Κων/νος Κ. Θωμαϊδης Γ.Ν. «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Σκοπός της διόρθωσης μίας συγγενούς καρδιακής

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γεώργιος Τρανταλής Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γενικά. Βαλβιδοπλαστική σε επείγουσες καταστάσεις. TAVI σε επείγουσες καταστάσεις. Συμπεράσματα Γενικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΡΤΗΡΙΟΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Κολέτσα Τριανταφυλλιά Eπικ. Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Aρτηριοσκλήρωση * Αρτηριδιοσκλήρωση (Υπερτασική) * Τύπου Mockemberg

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΜΙΤΡΟΕΙΔΟΥΣ ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΚΚΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΜΙΤΡΟΕΙΔΟΥΣ ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΚΚΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΜΙΤΡΟΕΙΔΟΥΣ ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΚΚΑΣ ΛΑΜΠΡΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ Β Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΔΕΝ ΕΧΩ ΚΑΜΜΙΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΟΒΑΡΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ Ανδρέας Πιτταράς Καρδιολόγος - Hypertension Specialist ESH Ass. Prof. George Washington University USA Ασκληπιείο Βούλας Metropolitan General

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική κλινική Γ.Ν Παπανικολάου. Μιχαήλ Σιάρκος Ειδικός καρδιολόγος Υποψήφιος Διδάκτωρας Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ

Καρδιολογική κλινική Γ.Ν Παπανικολάου. Μιχαήλ Σιάρκος Ειδικός καρδιολόγος Υποψήφιος Διδάκτωρας Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ Καρδιολογική κλινική Γ.Ν Παπανικολάου Μιχαήλ Σιάρκος Ειδικός καρδιολόγος Υποψήφιος Διδάκτωρας Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ Διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ των αιμοδυναμικών, υπερηχογραφικών και βιοχημικών δεικτών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΣΥΣΤΟΛΕΣ ΤΖΩΡΤΖ ΔΑΔΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΣΥΣΤΟΛΕΣ ΤΖΩΡΤΖ ΔΑΔΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΣΥΣΤΟΛΕΣ ΤΖΩΡΤΖ ΔΑΔΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2016 Το φάσμα των κοιλιακών αρρυθμιών κυμαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

της µιτροειδούς βαλβίδος

της µιτροειδούς βαλβίδος Πότε και πως θα αντιµετωπίσω επεµβατικά τον ασθενή µε ασυµπτωµατική ανεπάρκεια της µιτροειδούς βαλβίδος Αθανάσιος Τσούκας,, MD, FESC ιευθυντής Γ. Ν. «Ασκληπιείο Βούλας» ΜΙΤΡΟΕΙ ΗΣ ΒΑΛΒΙ Α Αποτελείται από

Διαβάστε περισσότερα

Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ανατομίας και ιστολογίας της καρδιάς

Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ανατομίας και ιστολογίας της καρδιάς ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Συνοπτική παρουσίαση διδακτέας ύλης Εισαγωγικά σχόλια Επανάληψη θεμελιωδών γνώσεων ανατομίας και ιστολογίας της καρδιάς Συμφορητική καρδιακή νόσος: - Ορισμός, σχόλια για την αιτιοπαθογένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

Κλινικό Φροντιστήριο Βαλβιδοπάθειες. Τσούνος Ιωάννης Συν/της Διευθυντής Καρδιολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΑΓ.ΠΑΥΛΟΣ

Κλινικό Φροντιστήριο Βαλβιδοπάθειες. Τσούνος Ιωάννης Συν/της Διευθυντής Καρδιολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΑΓ.ΠΑΥΛΟΣ Κλινικό Φροντιστήριο Βαλβιδοπάθειες Τσούνος Ιωάννης Συν/της Διευθυντής Καρδιολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΑΓ.ΠΑΥΛΟΣ Εκτίμηση Βαλβιδοπάθειας Ατομικό ιστορικό Κλινική εξέταση: Ακρόαση, σημεία Κ.Α. Καρδιακός καθετηριασμός:

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η στεφανιαία νόσος είναι µία πάθηση των αρτηριών της καρδιάς που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΤΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ

ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΤΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΤΡΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΑ ΑΣΘΕΝΗ: ΜΙΑ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΩΜΑΛΙΑ X. ΓΡΑΪΔΗΣ, Δ. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ, Β. ΚΑΡΑΣΑΒΙΔΗΣ, Ε. ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, Γ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Θ. ΜΠΙΤΣΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Σ.ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ,Μ.ΜΑΡΚΕΤΟΥ,Φ.ΠΑΡΘΕΝΑΚΗΣ, Ε.ΖΑΧΑΡΗΣ,Κ.ΡΟΥΦΑΣ, Ι.ΚΟΝΤΑΡΑΚΗ, Δ.ΒΟΥΓΙΑ, Π.ΒΑΡΔΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ

Σ.ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ,Μ.ΜΑΡΚΕΤΟΥ,Φ.ΠΑΡΘΕΝΑΚΗΣ, Ε.ΖΑΧΑΡΗΣ,Κ.ΡΟΥΦΑΣ, Ι.ΚΟΝΤΑΡΑΚΗ, Δ.ΒΟΥΓΙΑ, Π.ΒΑΡΔΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ Επίπεδα MiR-21 και mir-133 σε μονοπύρηνα κύτταρα περιφερικού αίματος σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξωθήσεως. Σ.ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ,Μ.ΜΑΡΚΕΤΟΥ,Φ.ΠΑΡΘΕΝΑΚΗΣ, Ε.ΖΑΧΑΡΗΣ,Κ.ΡΟΥΦΑΣ, Ι.ΚΟΝΤΑΡΑΚΗ,

Διαβάστε περισσότερα

Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λειτουργεί ένα πρότυπο Κέντρο καρδιάς και αγγείων, το "Athens Heart Center". Mία άριστα οργανωμένη καρδιολογική κλινική με

Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λειτουργεί ένα πρότυπο Κέντρο καρδιάς και αγγείων, το Athens Heart Center. Mία άριστα οργανωμένη καρδιολογική κλινική με www.iatriko.gr Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λειτουργεί ένα πρότυπο Κέντρο καρδιάς και αγγείων, το "Athens Heart Center". Mία άριστα οργανωμένη καρδιολογική κλινική με κορυφαίο επιστημονικό και νοσηλευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Καρδιοπάθειες

Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Σταυρόπουλος- Καλίνογλου Αντώνης, Ερευνητής Σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΚΕΤΙΚΟΓΛΟΥ MD PhD FESC ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ Α.Π.Θ. Δ/ΝΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΗΧΩΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΚΕΤΙΚΟΓΛΟΥ MD PhD FESC ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ Α.Π.Θ. Δ/ΝΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΗΧΩΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Γ. ΚΕΤΙΚΟΓΛΟΥ MD PhD FESC ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ Α.Π.Θ. Δ/ΝΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΗΧΩΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2016 DECLARATION OF INTEREST NONE (Not disclosures)

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γεώργιος Τρανταλής Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Ανατομία Φυσιοπαθολογία Μελλοντικές προεκτάσεις Ανατομία Φυσιοπαθολογία Μελλοντικές προεκτάσεις Η αορτική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΩΤΕΡΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Κωνσταντίνος Θωμαϊδης Καρδιολογική Κλινική Γ.Ν «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Συνηθισμένη συγγενής ανωμαλία (6-8% των Σ.Κ.) Συχνότητα:

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ Σ. Λαγουδάκου, Π. Δερµάτης, Μ. Μαριόλης, Γ. Αρµατάς,

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Περιλαμβάνει: Λήψη ατομικού ιστορικού Κλινική Εξέταση Ηλεκτροκαρδιογράφημα Υπερηχογράφημα

Διαβάστε περισσότερα

Ισχαιμική - λειτουργική ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδος. Χαράλαμπος Ι. Καρβούνης.

Ισχαιμική - λειτουργική ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδος. Χαράλαμπος Ι. Καρβούνης. Ισχαιμική - λειτουργική ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδος. Χαράλαμπος Ι. Καρβούνης. Η ισχαιμική ανεπάρκεια της μιτροειδούς αποτελεί ένα σύνθετο πρόβλημα της σημερινής καρδιολογίας, τόσο από πλευράς κατανόησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε.Κ.Ε. Θεσσαλονίκη - Παρασκευή 9/2/2018. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Γ. ΚΑΤΡΑΝΗΣ Καρδιολόγος Επικ. Β επιμελητής Γ.Ν.

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε.Κ.Ε. Θεσσαλονίκη - Παρασκευή 9/2/2018. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Γ. ΚΑΤΡΑΝΗΣ Καρδιολόγος Επικ. Β επιμελητής Γ.Ν. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε.Κ.Ε. Θεσσαλονίκη - Παρασκευή 9/2/2018 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Γ. ΚΑΤΡΑΝΗΣ Καρδιολόγος Επικ. Β επιμελητής Γ.Ν. Τριπόλεως Εισαγωγή Η στένωση της αορτικής βαλβίδας είναι η πιο συχνή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Β Καρδιολογική Κλινική Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Οι γυναίκες σήµερα πληρώνουν (όπως και οι άνδρες) το τίµηµα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Βαλβιδοπάθειες. Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική & Β Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ

Βαλβιδοπάθειες. Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική & Β Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ Βαλβιδοπάθειες Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική & Β Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ Τύποι βαλβίδων Μηνοειδείς 3 πτυχές Αορτική, πνευμονική Κολποκοιλιακές 2 ή 3 γλωχίνες Μιτροειδής, τριγλώχινα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΨΗΛΗ ΔΙΑΒΑΛΒΙΔΙΚΗ ΚΛΙΣΗ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ

ΥΨΗΛΗ ΔΙΑΒΑΛΒΙΔΙΚΗ ΚΛΙΣΗ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ ΥΨΗΛΗ ΔΙΑΒΑΛΒΙΔΙΚΗ ΚΛΙΣΗ ΠΙΕΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ Διάγνωση πρόγνωση αντιμετώπιση Ανδρέας Κατσαρός Καρδιοχειρουργικό Τμήμα Γ.Ν.Α. Ιπποκράτειο ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Wednesday, March 4, 15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι ασθενείς με ΧΝΑ αποτελούν το 11% του

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά Καρδιακή Ανεπάρκεια Απόστολος Καραβίδας Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας Καρδιακής Ανεπάρκειας Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθήνας Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα. Επιπλοκές Πρόγνωση Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη

Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα. Επιπλοκές Πρόγνωση Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη Καρδιακή Ανεπάρκεια Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα Διαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Πρόγνωση Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη Η ικανότητα της καρδιάς να ανταποκρίνεται άµεσα στις απαιτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1]

Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1], Τρ. Διδάγγελος[1], Ι. Γιώβος[3], Δ. Καραμήτσος[1] Ολόγοςλεπτίνης/αδιπονεκτίνης ως ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας 10ετούς καρδιαγγειακού κινδύνου σε ινσουλινοθεραπευόμενους ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 Ν. Κατσίκη[1], Α. Γκοτζαμάνη-Ψαρράκου[2], Φ. Ηλιάδης[1],

Διαβάστε περισσότερα

Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια

Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια Άγγελος Γ. Ρηγόπουλος, MD, FESC Leopoldina Krankenhaus Schweinfurt, Germany Πανελλήνια Σεµινάρια Οµάδων Εργασίας 2014, Θεσσαλονίκη 22.02.2014 No+conflict+of+interest.!! Disclosures Μυοκαρδιοπάθειες Davies'MJ.'Heart'2000;83:4697474

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.

ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΚΑΡΔΙΟΝΕΦΡΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Ε.Σ.Υ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΟΡΙΣΜΟΣ Το καρδιονεφρικό σύνδρομο (CRS) αναφέρεται σε παθοφυσιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ Καρδιακή Ανεπάρκεια δεν είναι νόσος είναι σύνδρομο που προκαλείται από πολλές αιτίες συγκλίνει σε

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

Διημερίδα Τζάνειου Άθληση και ποιότητα ζωής στις συγγενείς καρδιοπάθειες

Διημερίδα Τζάνειου Άθληση και ποιότητα ζωής στις συγγενείς καρδιοπάθειες Διημερίδα Τζάνειου 2002 Άθληση και ποιότητα ζωής στις συγγενείς καρδιοπάθειες Οι ασθενείς με συγγενή καρδιοπάθεια (ΣΚ) αποτελούν μια ιδιαίτερα ανομοιογενή ομάδα ασθενών όσον αφορά τη βαρύτητα της νόσου,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ ARDS - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΝΟ Παρουσίαση περιστατικού ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Παρουσίαση περιστατικού Από τον απεικονιστικό έλεγχο διαπιστώθηκαν: κατάγµατα λεκάνης και δεξιού άνω

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΙΑ Κλινικές εφαρμογές 4 Αιμοδυναμική μελέτη Doppler 1. Αγγεία κοιλιάς 2. Περιφερικά αγγεία Κ. Χατζημιχαήλ Υπερηχοτομογραφία Μορφολογική μελέτη Αιμοδυναμική μελέτη Doppler

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση της χρησιμότητας του B12/CRP index ως απλός προγνωστικός παράγοντας στη διερεύνηση στεφανιαίας νόσου στο γενικό πληθυσμό.

Εκτίμηση της χρησιμότητας του B12/CRP index ως απλός προγνωστικός παράγοντας στη διερεύνηση στεφανιαίας νόσου στο γενικό πληθυσμό. Εκτίμηση της χρησιμότητας του B12/CRP index ως απλός προγνωστικός παράγοντας στη διερεύνηση στεφανιαίας νόσου στο γενικό πληθυσμό. Λαγός Ι, Τζ. Δαδούς, Σπυρομήτρος Γ¹, Μπισχινιώτης Θ², Σαββάτης Στ, Κανονίδης

Διαβάστε περισσότερα

1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ. i) Ακτινογραφία Θώρακος

1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΗ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ. i) Ακτινογραφία Θώρακος ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ EUROPEAN SOCIETY OF CARDIOLOGY CORE SYLLABUS Πρόκειται για το πρόγραμμα εκπαίδευσης που προτείνει

Διαβάστε περισσότερα

VALVULAR DISEASE AND HEART FAILURE

VALVULAR DISEASE AND HEART FAILURE VALVULAR DISEASE AND HEART FAILURE ΛΑΜΠΡΟΣ ΛΑΚΚΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΣ ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΚΔ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΝΑΚΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Β ΚΔ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ NO CONFLICT OF INTEREST Εισαγωγή Γυναίκα 70 ετών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ Τριάντης Γεώργιος Καρδιολόγος ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ-ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2014 Θεσσαλονίκη Νεφραγγειακή νόσος, εντόπιση και χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ ΑΜΠΡΑΧΙΜ ΣΑΡΑ-ΕΛΕΝΗ & ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΤΕΙΘ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: κ. ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΣΑΒΒΑΤΩ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ Το καρδιαγγειακό

Διαβάστε περισσότερα

Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία.

Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία. Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία. ΓΡΑΙΔΗΣ Χ., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Δ., ΝΤΑΤΣΙΟΣ Α., ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ Β., ΨΗΦΟΣ Β., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Γ., ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Κ.,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ ΟΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Προς τα εµπρός ανεπάρκεια: αδυναµία προώθησης του αίµατος στη συστηµατική κυκλοφορία Προς τα πίσω ανεπάρκεια: αύξηση του όγκου

Διαβάστε περισσότερα

Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg.

Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg. Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg. Εισήχθη στην καρδιολογική κλινική για διερεύνηση πρόσθιου θωρακικού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ PAH Νεότερες γνώσεις

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ PAH Νεότερες γνώσεις ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ PAH 2015 Νεότερες γνώσεις ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΥΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΣΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν.Α ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ- ΟΡΙΣΜΟΣ Ως πνευμονική αρτηριακή υπέρταση θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ) ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ή ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ

ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ) ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ή ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ 8 ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ) ΤΗΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Ή ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ Μία παρακώλυση της ροής του αίµατος οφείλεται συχνά σε στένωση και µπορεί να σταµατήσει τη ροή του αίµατος µερικώς ή τελείως. Κάθε µία από

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργική ανεπάρκεια μιτροειδούς. Μελαδίνης Βασίλειος Επικουρικός καρδιολόγος Γ.Ν.Ι «Γ.Χατζηκώστα»

Λειτουργική ανεπάρκεια μιτροειδούς. Μελαδίνης Βασίλειος Επικουρικός καρδιολόγος Γ.Ν.Ι «Γ.Χατζηκώστα» Λειτουργική ανεπάρκεια μιτροειδούς Μελαδίνης Βασίλειος Επικουρικός καρδιολόγος Γ.Ν.Ι «Γ.Χατζηκώστα» DISCLOSURES ΝΟΝΕ Άνδρας 68 ετών 1 μήνα μετά από ΟΕΜ με πρωτογενή PCI Οξύ πνευμονικό οίδημα Άνδρας 72

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΑΘΕΤΗΡΙΑΚΗ (ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ) ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΟΡΤΙΚΩΝ ΒΑΛΒΙΔΩΝ

ΔΙΑΚΑΘΕΤΗΡΙΑΚΗ (ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ) ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΟΡΤΙΚΩΝ ΒΑΛΒΙΔΩΝ 22 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ " Όλα για την Καρδιά µας " Αθήνα, Divani Caravel, 20 21 Οκτωβρίου 2016 ΔΙΑΚΑΘΕΤΗΡΙΑΚΗ (ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ) ΕΜΦΥΤΕΥΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΟΡΤΙΚΩΝ ΒΑΛΒΙΔΩΝ Βαρβάρα Παπαδοπούλου,

Διαβάστε περισσότερα

Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση

Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Κοιλιοαρτηριακή σύζευξη στην πνευμονική υπέρταση Αικατερίνη Αυγεροπούλου, Διευθύντρια Ε.Σ.Υ Ιατρείο Πνευμονικής Υπέρτασης Καρδιολογικού Τμήματος, Γ.Ν.Α Ιπποκράτειο ΕΙΣΑΓΩΓΗ Υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές,

Διαβάστε περισσότερα

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - D043528/02 Annex.

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - D043528/02 Annex. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 8 Μαρτίου 2016 (OR. en) 6937/16 ADD 1 TRANS 72 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Υπερτροφική+Μυοκαρδιοπάθεια:+ Ρόλος+της+ηχωκαρδιογραφίας+στην+πρώιμη+ διάγνωση+και+τη+διαστρωμάτωση+κινδύνου+

Υπερτροφική+Μυοκαρδιοπάθεια:+ Ρόλος+της+ηχωκαρδιογραφίας+στην+πρώιμη+ διάγνωση+και+τη+διαστρωμάτωση+κινδύνου+ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΗΧΩΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Υπερτροφική+Μυοκαρδιοπάθεια:+ Ρόλος+της+ηχωκαρδιογραφίας+στην+πρώιμη+ διάγνωση+και+τη+διαστρωμάτωση+κινδύνου+ Κοµπορόζος Χριστόφορος Καρδιολόγος, Πλωτάρχης (ΥΙ) επιµελητής

Διαβάστε περισσότερα

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος;...... 2. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από: i 3.

Διαβάστε περισσότερα

Ιατρείο Συγγενών Καρδιοπαθειών Ενηλίκων Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ

Ιατρείο Συγγενών Καρδιοπαθειών Ενηλίκων Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ Ιατρείο Συγγενών Καρδιοπαθειών Ενηλίκων Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟΝ Φρογουδάκη Αλεξάνδρα Επιμελήτρια Α Καρδιολογίας Β Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «ΑΤΤΙΚΟΝ»

Διαβάστε περισσότερα

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός»

Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος. Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Μιχάλης Τσαματσούλης Χειρουργός Θώρακος Καρδιοχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός» Ασθενής 62 ετών με ΛΕΙΟΜΥΟΣΑΡΚΩΜΑ ΔΕΞΙΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΤΩ ΚΟΙΛΗΣ ΦΛΕΒΑΣ Το λειομυοσάρκωμα (LMS) της κάτω κοίλης φλέβας

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνης Ευθύμιος Επικουρικός Καρδιολόγος ΠΕΔΥ-ΜΥ Ιωαννίνων

Κατερίνης Ευθύμιος Επικουρικός Καρδιολόγος ΠΕΔΥ-ΜΥ Ιωαννίνων Κατερίνης Ευθύμιος Επικουρικός Καρδιολόγος ΠΕΔΥ-ΜΥ Ιωαννίνων No reflow MVO IMH Η άμεση επαναιμάτωση με πρωτογενή αγγειοπλαστική συνιστά την ιδανική θεραπευτική αντιμετώπιση σε ασθενείς με STEMI. Όμως παρά

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο: Εξελίξεις στην Καρδιαγγειακή Ιατρική 2015

Συνέδριο: Εξελίξεις στην Καρδιαγγειακή Ιατρική 2015 Πρότυπο Κέντρο Καρδιάς και Αγγείων Athens Heart Center Διευθυντής: Καθηγητής Χριστόδουλος. Στεφανάδης Συνέδριο: Εξελίξεις στην Καρδιαγγειακή Ιατρική 2015 Καρδιολογική Κλινική Ι. Γιαλάφος Δ/ντης Κ. Αθανασόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

«Διαστρωµάτωση κινδύνου στην Καρδιακή Ανεπάρκεια µε διατηρηµένο κλάσµα εξώθησης» Αναστασία Δαµέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γεν. Νοσ.

«Διαστρωµάτωση κινδύνου στην Καρδιακή Ανεπάρκεια µε διατηρηµένο κλάσµα εξώθησης» Αναστασία Δαµέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γεν. Νοσ. 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο «Διαστρωµάτωση κινδύνου στην Καρδιακή Ανεπάρκεια µε διατηρηµένο κλάσµα εξώθησης» Αναστασία Δαµέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γεν. Νοσ. Κορίνθου Δήλωση σύγκρουσης συµφερόντων

Διαβάστε περισσότερα

12ο ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙ0. ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τύποι- Πρόγνωση- Θεραπεία

12ο ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙ0. ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τύποι- Πρόγνωση- Θεραπεία 12ο ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙ0 Στρογγυλό Τραπέζι: Συγγενείς καρδιοπάθειες ενηλίκων- πνευµονική υπέρταση ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τύποι- Πρόγνωση- Θεραπεία Κωνσταντίνος Θωµαϊδης, Γ.Ν. «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Ν. ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Ν. ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Δ/ΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Α.Ν. ΚΑΤΣΑΜΟΥΡΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα

Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3. Κυκλοφορικό Σύστημα. Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 3 Κυκλοφορικό Σύστημα Καρδιά Αιμοφόρα αγγεία Η κυκλοφορία του αίματος Αίμα Η μεταφορά των θρεπτικών ουσιών στα κύτταρα και των ιστών και η απομάκρυνση από αυτά των άχρηστων γίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα ιαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Πρόγνωση Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη

Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα ιαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Πρόγνωση Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη Καρδιακή Ανεπάρκεια Ορισµός Ταξινόµηση Επιδηµιολογία Παθογένεια Κλινική εικόνα ιαγνωστικά κριτήρια Επιπλοκές Πρόγνωση Προσέγγιση Θεραπεία Πρόληψη Η ικανότητα της καρδιάς να ανταποκρίνεται άµεσα στις απαιτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ

ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣΚΟΠΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΡΩΤΙΔΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΑΚΧΑΡΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΘΗΝΑ 2010 1 ΣΚΟΠΟΣ Η ανάλυση και μελέτη της μοριακής δομής των καρωτίδων αρτηριών με υπέρυθρη φασματοσκοπία. Η εξαγωγή συμπερασμάτων

Διαβάστε περισσότερα

1. Φαιοχρωµοκύττωµα 2. Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισµός 3. Πάθηση του θυρεοειδούς αδένα 4. Σύνδροµο Cushing 5. Στένωση ισθµού της αορτής

1. Φαιοχρωµοκύττωµα 2. Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισµός 3. Πάθηση του θυρεοειδούς αδένα 4. Σύνδροµο Cushing 5. Στένωση ισθµού της αορτής 1. Άνδρας 55 χρόνων, χωρίς ιστορικό και χωρίς παράγοντες κινδύνου, έρχεται στα ΤΕΠ λόγω άλγους στην αριστερή περιοχή του στέρνου τις τελευταίες 3 ώρες. Δεν αναφέρει δύσπνοια ή βήχα. Η ενόχληση ελαττώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Σύστημα : χαμηλών αντιστάσεων υψηλής ενδοτικότητος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.)

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.) ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η καρδιά προωθεί το αίμα στον οργανισμό μέσω των αρτηριών, με αποτέλεσμα οι αρτηρίες να βρίσκονται υπό πίεση. Η πίεση αυξάνει όταν είμαστε αναστατωμένοι, όταν τρομάζουμε, όταν καταβάλουμε κάποια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΜΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΜΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΤΕΝΩΤΚΩΝ ΒΑΛΒΙΔΟΠΑΘΕΙΩΝ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Γ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΜΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΑΘΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η Δοκιμασία κοπώσεως σαν

Διαβάστε περισσότερα

Ζήσιμος Κωνσταντίνος Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α

Ζήσιμος Κωνσταντίνος Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α Ζήσιμος Κωνσταντίνος Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α ΕΙΣΑΓΩΓΗ 52 ετών από 5μήνου προοδευτικά επιδεινούμενη κόπωση / δύσπνοια προσπαθείας ( NYHA II III) Ατομικό αναμνηστικό ( από 6ετίας)

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Καρδιολογίας για Παθολόγους. Βαλβιδοπάθειες. Σταύρος Γαβριηλίδης Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.

Μαθήματα Καρδιολογίας για Παθολόγους. Βαλβιδοπάθειες. Σταύρος Γαβριηλίδης Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ. Μαθήματα Καρδιολογίας για Παθολόγους Βαλβιδοπάθειες Σταύρος Γαβριηλίδης Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ. ΠΡΠ 13/11/2013 Κυριότερες βαλβιδοπάθειες Στένωση αορτής Ανεπάρκεια αορτής Οξεία Χρόνια Στένωση μιτροειδούς

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14 Αγγειοπλαστική Bypass Η αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νόσων περιλαμβάνει: φαρμακευτική αγωγή συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις Συγγραφική ομάδα: Δίπλα Κωνσταντίνα, Ph.D., Λέκτορας, ΤΕΦΑΑ Σερρών ΑΠΘ Καρατράντου Κωνσταντίνα, MSc, Διδάσκουσα στο ΤΕΦΑΑ - ΠΘ Ιπποκράτης

Διαβάστε περισσότερα

Πνευμονική Εμβολή. Έλενα Σολωμού Αιματολόγος Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών

Πνευμονική Εμβολή. Έλενα Σολωμού Αιματολόγος Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Πνευμονική Εμβολή Έλενα Σολωμού Αιματολόγος Επίκουρη Καθηγήτρια Παθολογίας-Αιματολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Πήξη αίματος Αιμόσταση: διακοπή της απώλειας αίματος Μηχανισμοί αιμόστασης : Αγγειοσύσπαση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχωριστικό ανεύρυσµα µε ρήξη κόλπου Valsalva στην περικαρδιακή κοιλότητα σε ασθενή µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα

Διαχωριστικό ανεύρυσµα µε ρήξη κόλπου Valsalva στην περικαρδιακή κοιλότητα σε ασθενή µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα Διαχωριστικό ανεύρυσµα µε ρήξη κόλπου Valsalva στην περικαρδιακή κοιλότητα σε ασθενή µε ρευµατοειδή αρθρίτιδα Π. Κυριάκου, Α. Καραµανώλης, Π. Ρούµελης, Μ. Σωτηριάδου, Χ. Λαζαρίδης, Β. Βασιλικός Γ Πανεπιστηµιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι καρδιακές παθήσεις μπορεί να προϋπάρχουν της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΓΟΣ Ι., ΤΖ. ΔΑΔΟΥΣ, ΚΙΡΜΠΑΣ Ι, ΣΑΒΒΑΤΗΣ ΣΤ, ΚΑΝΟΝΙΔΗΣ Ι. Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο Γ.Ν Θεσσαλονίκης.

ΛΑΓΟΣ Ι., ΤΖ. ΔΑΔΟΥΣ, ΚΙΡΜΠΑΣ Ι, ΣΑΒΒΑΤΗΣ ΣΤ, ΚΑΝΟΝΙΔΗΣ Ι. Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο Γ.Ν Θεσσαλονίκης. Μελέτη της καρδιακής λειτουργίας ενηλίκων με υψηλό και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και ανίχνευση της ύπαρξης συσχέτισης μεταξύ χαμηλής μόρφωσης και υψηλού συνολικού καρδιαγγειακού κινδύνου. ΛΑΓΟΣ Ι., ΤΖ.

Διαβάστε περισσότερα

Σύγκριση στην προγνωστική αξία των επιπέδων του ProBNP και της τροπονίνης σε ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ)

Σύγκριση στην προγνωστική αξία των επιπέδων του ProBNP και της τροπονίνης σε ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ) Σύγκριση στην προγνωστική αξία των επιπέδων του ProBNP και της τροπονίνης σε ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ) I Βογιατζής, Ι Ντάπτσεβιτς, Α Ντάτσιος, Κ Κουτσαμπασόπουλος, Σ Πήττας, Α Γκοντόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης

Παράρτημα ΙΙ. Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης Παράρτημα ΙΙ Τροποποιήσεις στις αντίστοιχες παραγράφους των περιλήψεων χαρακτηριστικών προϊόντος και του φύλλου οδηγιών χρήσης 7 Για προϊόντα που περιέχουν τους αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ.

ΠΑΖΑΪΥΟΥ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Κ. Γιατί μας απασχολεί Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 και 2 συνοδεύονται από μικρο και μακροαγγειακές επιπλοκές Σημαντικότερη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας του διαβητικού πληθυσμού Ο κίνδυνος για καρδιαγγειακή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΤΡΕΟΕΙΔΙΚΑ ΥΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ ΓΙΩΡΓΟ ΜΙΙΦΡΟΝΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟ ΚΕΝΣΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ

ΘΤΡΕΟΕΙΔΙΚΑ ΥΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ ΓΙΩΡΓΟ ΜΙΙΦΡΟΝΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟ ΚΕΝΣΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΘΤΡΕΟΕΙΔΙΚΑ ΥΑΡΜΑΚΑ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΑ ΓΙΩΡΓΟ ΜΙΙΦΡΟΝΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΟ ΚΕΝΣΡΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Θυρεοειδικές ορμόνες - δράσεις Οι θυρεοειδικές ορμόνες επηρεάζουν όλους τους ιστούς και τα οργανικά συστήματα στο σωμα

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

Πανευρωπαϊκή Ημέρα Καρδιακής Ανεπάρκειας, 5-7 Μαϊου 2017

Πανευρωπαϊκή Ημέρα Καρδιακής Ανεπάρκειας, 5-7 Μαϊου 2017 Πανευρωπαϊκή Ημέρα Καρδιακής Ανεπάρκειας, 5-7 Μαϊου 2017 Αλέξανδρος Δούρας Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος Γ.Ν.Νοσοκομείου Βόλου Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας Καρδιακής Ανεπάρκειας της ΕΚΕ Μύθοι και αλήθειες

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες. Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC. Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ.

Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες. Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC. Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ. Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ. ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ Πρώιμες κοιλιακές συστολές Μη εμμένουσα κοιλιακή ταχυκαρδία

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμία και άνοια Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Επιδημιολογία άνοιας Υπολογίζεται ότι 24,3 εκατομμύρια άτομα στον

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο

ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο Get to the point It s 2:30 a.m. You re paged to the ED to see this

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 4 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ 1 Στις 2 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής. Είναι γνωστό επίσης, ότι η ρήξη του Ανευρύσματος Κοιλιακής Αορτής οδηγεί σε ποσοστό τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Η Μαγνητική Τομογραφία της καρδιάς στην διάγνωση της αμυλοείδωσης

Η Μαγνητική Τομογραφία της καρδιάς στην διάγνωση της αμυλοείδωσης Η Μαγνητική Τομογραφία της καρδιάς στην διάγνωση της αμυλοείδωσης Νικόλαος Λ. Κελέκης Καθηγητής Ακτινοδιαγνωστικής Β Εργαστήριο Ακτινολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Ρόλος της ΜΤ στις μυοκαρδιοπάθειες

Διαβάστε περισσότερα

Στρογγυλό τραπέζι: βαλβιδοπάθειες Παρουσίαση περιστατικού Πολυβαλβιδοπάθεια. 15 ο Συνέδριο New Trends in Cardiology Θεσσαλονίκη, Απριλίου 2015

Στρογγυλό τραπέζι: βαλβιδοπάθειες Παρουσίαση περιστατικού Πολυβαλβιδοπάθεια. 15 ο Συνέδριο New Trends in Cardiology Θεσσαλονίκη, Απριλίου 2015 Στρογγυλό τραπέζι: βαλβιδοπάθειες Παρουσίαση περιστατικού Πολυβαλβιδοπάθεια 15 ο Συνέδριο New Trends in Cardiology Θεσσαλονίκη, 17-18 Απριλίου 2015 Νικόλαος Β.Κωνσταντινίδης 1 η Καρδιολογική Κλινική, Πανεπιστημιακό

Διαβάστε περισσότερα

Αποφρακτική αρτηριακή νόσος που εντοπίζεται στον καρωτιδικό διχασμό ή στην αρχική μοίρα της έσω καρωτίδας και χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό

Αποφρακτική αρτηριακή νόσος που εντοπίζεται στον καρωτιδικό διχασμό ή στην αρχική μοίρα της έσω καρωτίδας και χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό Αποφρακτική αρτηριακή νόσος που εντοπίζεται στον καρωτιδικό διχασμό ή στην αρχική μοίρα της έσω καρωτίδας και χαρακτηρίζεται από το σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας που προκαλεί στένωση του αγγειακού αυλού,

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ

ΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ 7 ΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ Σε µια καρδιά που λειτουργεί φυσιολογικά, το αίµα µε χαµηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο ρέει από το σώµα στη δεξιά πλευρά της καρδιάς (στο δεξιό κόλπο και από εκεί στη δεξιά κοιλία).

Διαβάστε περισσότερα