KATANOMH ΚΑΙ ΑΦΘΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΧΘΥΟΠΛΑΓΚΤΟΥ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΥΜΗΣ (ΕΥΒΟΙΑΣ) ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ ΚΑΙ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΟΥ 2011

Transcript

1 KATANOMH ΚΑΙ ΑΦΘΟΝΙΑ ΤΟΥ ΙΧΘΥΟΠΛΑΓΚΤΟΥ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΥΜΗΣ (ΕΥΒΟΙΑΣ) ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ ΚΑΙ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΟΥ 2011 Σιαπάτης Α. 1, Κοντογιάννης Χ. 2 1 Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, siapatis@ath.hcmr.gr 2 Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας, Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών, hk@ath.hcmr.gr Στην εργασία αυτή παρουσίαζεται η κατανομή και η αφθονία του ιχθυοπλαγκτού στην περιοχή της Κύμης (Ευβοίας) κατά τη διάρκεια δύο ερευνητικών ταξιδιών το Μάρτιο και Ιούνιο του Δείγματα ιχθυοπλαγκτού συλλέχτηκαν από ένα πλέγμα 14 και 11 σταθμών αντίστοιχα, χρησιμοποιώντας ένα δειγματολήπτη τύπου Bongo net (60 cm), με δύο δίχτυα διαμέτρου ματιού 250 και 500 μm. Από την ανάλυση των δειγμάτων αναγνωρίσθηκαν συνολικά 34 taxa που ανήκαν σε 23 οικογένειες και από τα οποία εμπορική σημασία έχουν τα 18 (5 το Μάρτιο και 13 τον Ιούνιο). Η παρουσία των αυγών των τριών μικρών πελαγικών ειδών όπως η σαρδέλα, ο γαύρος και η φρίσσα στην περιοχή έρευνας φαίνεται τα συσχετίζεται άμεσα τόσο με τη βαθυμετρία της περιοχής όσο και με τα ωκεανογραφικά δεδομένα (θερμοκρασία, αλατότητα) που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια των δύο ταξιδιών. Λέξεις κλειδιά: αυγά, ιχθυονύμφες, αναπαραγωγικά πεδία, Αιγαίο. DISTRIBUTION AND ABUNDANCE OF ICHTHYOPLANKTON IN THE MARINE REGION OF KIMI (EVIA IS.) DURING MARCH AND JUΝE 2011 Siapatis A. 1, Kontoyiannis H. 2 1 Institute of Marine Biological Resources, Hellenic Centre for Marine Research, siapatis@ath.hcmr.gr 2 Institute Oceanography, Hellenic Centre for Marine Research, hk@ath.hcmr.gr In this work is presented the distribution and the abundance of ichthyoplankton in the region of Kimi (Evia is.) at the duration of two surveys carried out in March and June Ichthyoplankton samples were collected from a grid of 14 and 11 stations respectively, using a double 60 cm bongo-net with and mm meshed nets. A total of 34 taxa was identified that belonged in 23 families and from which commercial importance have the 18 ones (5 in March and 13 in June). The presence of eggs of three small pelagic species (sardine, anchovy and round sardine) was related with the bathymetry of the study area, as well as with the oceanographic data (temperature and salinity) that were recorded during the two surveys. Keywords: eggs, larvae, spawning areas, Aegean Sea. 1. Εισαγωγή Η συμβολή των ιχθυοπλαγκτονικών ερευνών είναι μεγάλη στους τομείς της βιολογίας, οικολογίας και συστηματικής ταξινόμησης των ιχθύων καθώς και στο τομέα της αλιευτικής βιολογίας (Siapatis et al., 2000). Ερμηνεύοντας τη χωρική κατανομή του ιχθυοπλαγκτού και συσχετίζοντας τα με διάφορους αβιοτικούς και βιοτικούς παράγοντες μπορούμε να εξάγουμε σημαντικές πληροφορίες για τη βιολογία των πρώτων σταδίων ζωής διαφόρων ειδών καθώς και των περιβαλλοντολογικών συνθηκών μέσα στις οποίες αυτά ζουν και αναπαράγονται (Heat, 1992). Οι διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες (όπως θερμοκρασία, αλατότητα, ρεύματα, τοπογραφία

2 κτλ.) επιδρούν πάνω στη παρουσία, τη κατανομή και την αφθονία των αυγών και ιχθυονυμφών. Εποχιακές και ετήσιες διακυμάνσεις των περιβαλλοντικών παραγόντων επιδρούν άμεσα πάνω στα ενήλικα ψάρια επηρεάζοντας την αναπαραγωγική τους συμπεριφορά (περίοδο, διάρκεια, και περιοχές ωοτοκίας). Μικρής και μεσαίας κλίμακας δυναμικά στοιχεία κυκλοφορίας (ρεύματα, κυκλωνικά συστήματα, μέτωπα κτλ.) επιδρούν άμεσα είτε στη κατακράτηση των ιχθυονυμφών σε εύτροφες περιοχές είτε στη διασπορά τους βοηθώντας έτσι στη μείωση του ανταγωνισμού για τη τροφή και στη καλύτερη επιβίωση τους. (Frank & Leggett, 1983). Στην παρούσα εργασία δίνεται η κατανομή του ιχθυοπλαγκτού κατά τη διάρκεια δύο ερευνητικών ταξιδιών το Μάρτιο και Ιούνιο του 2011 στην περιοχή της Κύμης. Οι δειγματοληψίες έγιναν στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος «Το παράκτιο ρεύμα της Εύβοιας στην περιοχή της Κύμης: Η υδροδυναμική δομή του και η σημασία του ως θέση αφθονίας ιχθυοπλαγκτού και πηγή αλιευτικών πόρων», χρηματοδοτούμενο από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση. 2.Υλικά και Μέθοδοι Για την καλύτερη μελέτη της γεωγραφικής εξάπλωσης των αυγών και προνυμφών των ιχθύων σχεδιάστηκε ένα δίκτυο από σταθμούς δειγματοληψίας ιχθυοπλαγκτού πάνω σε ένα πλέγμα παράλληλων διατομών (transects) μέσα και έξω από το θαλάσσιο ρεύμα της περιοχής της Κύμης. Πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες ιχθυοπλαγκτού σε 14 και 11 σταθμούς αντίστοιχα κατά τη διάρκεια δύο ερευνητικών ταξιδιών, ένα στις Μαρτίου 2011 και το δεύτερο στις Ιουνίου 2011 (Εικόνα 1). Επίσης πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες ωκεανογραφικών δεδομένων (θερμοκρασία, αλατότητα) σε περισσότερους σταθμούς με τη χρήση CTD. Στις Μάρτιος 2011 Ιούνιος 2011 Εικ. 1 Χάρτης της περιοχής έρευνας με τους σταθμούς δειγματοληψίας ιχθυοπλαγκτού κατά τη διάρκεια των δύο ταξιδιών. δειγματοληψίες ιχθυοπλαγκτού χρησιμοποιήθηκε δειγματολήπτης τύπου Bongo net, που αποτελείται από δύο ενωμένα στεφάνια, διαμέτρου 60 εκ. και εφοδιασμένο με κωνικά δίχτυα των οποίων το άνοιγμα του ματιών ήταν 500 και 250 μm αντίστοιχα. Λόγω της μικρής ιπποδύναμης του βιντσιού του αλιευτικού σκάφους που χρησιμοποιήθηκε στην έρευνα, επιλέχτηκε η οριζόντια σύρση του δειγματολήπτη σε βάθος που κυμαίνεται από την επιφάνεια έως και 5 μέτρα βάθος. Η

3 διάρκεια κάθε σύρσης ήταν περίπου δέκα λεπτά ενώ η ταχύτητα του πλοίου κυμάνθηκε μεταξύ 2,5 έως 3 κόμβους. Μετά το πέρας της δειγματοληψίας τα δείγματα διατηρήθηκαν σε διάλυμα φορμόλης 4% μέσα σε πλαστικά δοχεία. Η αναγνώριση και ταξινόμηση του υλικού πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο ιχθυοπλαγκτού του Ινστιτούτου Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών και έφθασε σε επίπεδο είδους, γένους η οικογένειας όπου αυτό ήταν δυνατόν να γίνει. 3.Αποτελέσματα 3.1 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Κατά το Μάρτιο, οι ελάχιστες επιφανειακές θερμοκρασίες ( ο C) και αλατότητες ( ) στο επιφανειακό στρώμα παρατηρούνται μέσα στον Κόλπο της Κύμης, λόγω της εκβολής χερσαίων νερών από παρακείμενους γειτονικούς χείμαρρους νότια από την πόλη της Κύμης. Τον Ιούνιο υπάρχει μία γλώσσα υψηλότερων θερμοκρασιών (~23.1 ο C) στην ίδια περιοχή, λόγω του μικρότερου βάθους και της ισχυρότερης θέρμανσης που υφίστανται τα νερά εκεί. Επιπλέον, στην ίδια περιοχή εξακολουθεί να εμφανίζεται μία γλώσσα με τοπικά μικρότερη αλατότητα (35.2). Στους περισσότερους σταθμούς, το ελάχιστο της αλατότητας είναι περίπου στα ~14 m, ενώ ο κύριος όγκος της μάζας με τις μικρότερες αλατότητες (~35) προέρχεται από τα βόρεια και έχει προσμίξεις με νερά από τη Μαύρη Θάλασσα (Εικόνα 2). Εικ.2 : Κατανομή θερμοκρασίας (αριστερά) και αλατότητας (δεξιά) στα 5 m στην περιοχή μελέτης κατά τον Μάρτιο 2011 (πάνω) και το Ιούνιο 2011 (κάτω) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΙΧΘΥΟΠΛΑΓΚΤΟΥ

4 Κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού συλλέχτηκαν συνολικά 261 αυγά και 44 ιχθυονύμφες με το 250μm δίχτυ του Bongo net που αντιστοιχούν σε 96,96 αυγά και 43,22 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 όγκου διερχόμενου νερού. Οι αντίστοιχες τιμές για το 500 μm δίχτυ είναι 238 αυγά και 37 ιχθυονύμφες που αντιστοιχούν σε 90,23 αυγά και 27,35 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 όγκου νερού (Εικόνα 3). Κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού συλλέχτηκαν συνολικά 8151 αυγά και 95 ιχθυονύμφες με το 250 μm δίχτυ του Bongo net που αντιστοιχούν σε 3828,46 αυγά και 46,35 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 όγκου νερού. Οι αντίστοιχες τιμές για το 500 μm δίχτυ είναι 2767 αυγά και 65 ιχθυονύμφες που αντιστοιχούν σε 1031,82 αυγά και 29,58 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 όγκου νερού (Εικόνα 4). Οι υψηλότερες συγκεντρώσεις τόσο αυγών όσο και ιχθυονυμφών παρατηρούνται κοντά στους παράκτιους σταθμούς και στα δύο ταξίδια. Εικ. 3 Χάρτες κατανομών των αυγών και ιχθυονυμφών που συλλέχτηκαν και με τα δύο δίχτυα κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού.

5 Εικ. 4 Χάρτες κατανομών των αυγών και ιχθυονυμφών που συλλέχτηκαν και με τα δύο δίχτυα κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού. Οι μεγαλύτερες τιμές της απόλυτης και σχετικής αφθονίας των αυγών και των ιχθυονυμφών που συλλέχθηκαν με το 250 μm δίχτυ σε σχέση με το 500 μm οφείλεται κυρίως στο φαινόμενο διαφυγής των μικρού μεγέθους αυγών και ιχθυονυμφών διαμέσου των ματιών του διχτιού, που είναι πιο έντονο στο 500 μm απ ότι στο 250 μm. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού συλλέχτηκε μόνο ένα αυγό γαύρου (Engraulis encrasicolus) στο 500 μm δίχτυ ενώ στο αντίστοιχο 250 μm συλλέχτηκαν συνολικά 5943 αυγά. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ελλειψοειδές σχήμα του σχετικά μικρού μεγέθους αυγού του γαύρου που συμβάλει στη μαζική διαφυγή των αυγών διαμέσου των ματιών του 500 μm διχτιού.

6 Από τα δείγματα του πρώτου ταξιδιού αναγνωρίστηκαν 18 taxa 1 που ανήκουν σε 13 οικογένειες ιχθύων (Πίνακας 1). Από τα 18 taxa 5 έχουν εμπορική αξία όπως η σαρδέλα (Sardina pilchardus), ο κέφαλος (Mugil cephalus), η γόπα (Boops boops) ο σαλούβαρδος (Phycis blennoides) και ο μπαλάς (Pagellus bogaraveo). Πίνακας 1 Σύνθεση της συνολικής αφθονίας (άτομα ανά 100 μ 3 νερού) των αυγών και ιχθυονυμφών που αναγνωρίσθηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού καθώς και το ποσοστό παρουσίας του στο σύνολο των σταθμών για κάθε δίχτυ. Ιχθυονύμφες Αυγά Bongo 250 Bongo 500 Άτομα / % Άτομα/ % Οικογένεια Είδος 100 μ 3 Παρουσία 100 μ 3 Παρουσία Ammodytidae Gymnammodytes cicerelus 1,12 21,4 Blennidae Blennius ocellaris 0,81 7,1 Parablennius gatorugine 0,69 14,3 Clupeidae Sardina pilchardus 1,02 14,3 2,09 21,4 Gadidae Gadiculus argenteus 0,40 7,1 Phycis blennoides 1,92 21,4 Gobiidae Gobiidae 1,08 7,1 Gonostomatidae Cyclothone braueri 0,39 7,1 Mugilidae Mugil cephalus 1,87 21,4 4,62 7,1 Myctophidae Hygophum sp. 20,33 35,7 4,02 14,3 Lobianchia sp. 0,84 7,1 3,22 7,1 Myctophum punctatum 11,51 21,4 6,43 7,1 Paralepididae Lestidiops jayakari 2,30 7,1 0,32 7,1 Photichthyidae Vinciguerria attenuata 0,42 7,1 Sparidae Boops boops 0,82 14,3 1,38 14,3 Pagellus bogaraveo 0,84 7,1 1,62 21,4 Stommidae Stomias boa 0,51 7,1 Clupeidae Sardina pilchardus 9,92 21,4 4,83 28,6 Sternoptychidae Maurolicus muelleri 1,50 7,1 4,26 14,3 Υπόλοιπα αυγά 85,54 100,0 81,15 92,9 Από τις ιχθυονύμφες τα πιο άφθονα είδη είναι τα Hygophum sp. και Myctophum punctatum της βαθυπελαγικής οικογένειας των Myctophidae. Οι σχετικές τους αφθονίες υπολογίσθηκαν σε 20,33 και 11,51 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 νερού στο 250άρι δίχτυ και σε 4,02 και 6,43 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 νερού στο 500άρι δίχτυ αντίστοιχα. Οι υψηλότερες τιμές των ιχθυονυμφών των Hygophum sp. και Myctophum punctatum στο 250άρι δίχτυ από το αντίστοιχο 500άρι οφείλονται στο φαινόμενο της διαφυγής, διαμέσου του μεγαλυτέρου ματιού διχτιού (500άρι), του μακρόστενου τύπου σώματος ιχθυονυμφών όπως είναι οι ιχθυονύμφες των παραπάνω ειδών. Η παρουσία των ιχθυονυμφών των παραπάνω ειδών εντοπίζεται κυρίως στο σταθμό Α1, ενώ η παρουσία των αυγών και ιχθυονυμφών της σαρδέλας εντοπίζεται κυρίως στους παράκτιους σταθμούς Β1 και C1 (Εικόνα 5). 1 Με τον όρο taxa δηλώνεται η μικρότερη δυνατή ταξινομική βαθμίδα στην οποία έγινε η αναγνώριση των αυγών και ιχθυονυμφών (δηλ. οικογένεια, γένος, είδος)

7 Εικ. 5 Χάρτες κατανομών των αυγών και ιχθυονυμφών των πιο άφθονων ειδών που συλλέχτηκαν κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού. Από τα δείγματα του δεύτερου ταξιδιού αναγνωρίστηκαν 18 taxa που ανήκουν σε 15 οικογένειες ιχθύων (Πίνακας 2). Από τα 18 taxa τα 13 έχουν εμπορική αξία όπως ο γαύρος (Engraulis encrasicolus), η φρίσσα (Sardinella aurita), το σαφρίδι (Trachurus mediterraneus), το σύκο (Trisopterus minutus), η κουτσομούρα (Mullus barbatus), ο συκιός (Sciena umbra), το τοννάκι (Auxis rochei), ο κολιός (Scomber japonicus), ο σκορπιός (Scorpaenα sp.), ο χάνος (Serranus cabrilla), ο σπάρος (Diplodus annularis), ο σαργός (Diplodus sargus) και ο λύχνος (Uranoscopus scaber). Η παρουσία των αυγών του γαύρου και της φρίσσας είναι έντονη στους παράκτιους σταθμούς Β1, C1 και C3 (Εικόνες 6 και 7). Μάλιστα η συνολική αφθονία των αυγών του γαύρου που συλλέχτηκαν με το 250άρι δίχτυ κυμάνθηκε στα 2764,65 αυγά ανά 100 μ 3 νερού και αντιπροσωπεύει το 72,21% της συνολικής αφθονίας των αυγών. Αντίστοιχα η συνολική αφθονία των ιχθυονυμφών του γαύρου που συλλέχτηκαν με το 250άρι δίχτυ κυμάνθηκε στις 23,80

8 ιχθυονύμφες ανά 100 μ 3 νερού και αντιπροσωπεύει το 51.34% της συνολικής αφθονίας των ιχθυονυμφών. Πίνακας 2 Σύνθεση της συνολικής αφθονίας (άτομα ανά 100 μ 3 νερού) των αυγών και ιχθυονυμφών που αναγνωρίσθηκαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού καθώς και το ποσοστό παρουσίας του στο σύνολο των σταθμών για κάθε δίχτυ. Ιχθυονύμφες Αυγά Bongo 250 Bongo500 Άτομα / % Άτομα/ % Οικογένεια Είδος 100 μ 3 Παρουσία 100 μ 3 Παρουσία Blennidae Blennidae 0,44 9,1 1,30 27,3 Parablenius gattorugine 0,45 9,1 0,41 9,1 Carangidae Trachurus mediterraneus 1,09 18,2 Clupeidae Sardinella aurita 5,70 36,4 4,01 18,2 Engraulidae Engraulis encrasicolus 23,80 90,9 11,57 63,6 Gadidae Trisopterus minutus 0,41 9,1 Gobiidae Gobiidae 0,98 18,2 Labridae Symphodus sp. 1,00 18,2 0,46 9,1 Mullidae Mullus barbatus 0,90 18,2 1,89 18,2 Pomacentridae Chromis chromis 4,46 27,3 3,94 45,5 Sciaenidae Sciena umbra 0,90 18,2 Scombridae Auxis rochei 0,38 9,1 0,51 9,1 Scomber japonicus 1,12 9,1 Scorpaenidae Scorpaenα sp. 0,46 9,1 Serranidae Serranus cabrilla 0,56 9,1 Sparidae Diplodus annularis 2,42 36,4 0,92 9,1 Diplodus sargus 1,83 27,3 2,16 27,3 Uranoscopidae Uranoscopus scaber 1,87 18,2 Clupeidae Sardinella aurita 157,90 27,3 68,47 27,3 Engraulidae Engraulis encrasicolus 2764,65 27,3 0,34 9,1 Scombridae Scomber japonicus 15,38 18,2 1,88 9,1 Υπόλοιπα αυγά 890,52 81,8 961,13 100,0 Εικ. 6. Χάρτες κατανομών των αυγών και ιχθυονυμφών του γαύρου κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού.

9 Εικ. 7. Χάρτες κατανομών των αυγών και ιχθυονυμφών της φρίσσας κατά τη διάρκεια του δεύτερου ταξιδιού. 4. Συμπεράσματα / Συζήτηση Από την ανάλυση των δειγμάτων του ιχθυοπλαγκτού που προέρχονται και από τα δύο ταξίδια αναγνωρίστηκαν συνολικά 34 taxa που ανήκαν σε 23 οικογένειες. Μόνο οι ιχθυονύμφες της οικογένειας Gobiidae και του είδους Parablenius gattorugine βρέθηκαν και στις δύο εποχές. Η διαφοροποίηση αυτή οφείλεται στις διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες (θερμοκρασία και αλατότητα) που επικρατούσαν στην περιοχή έρευνας κατά τη διάρκεια των δύο ταξιδιών. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Μαρτίου η επιφανειακή θερμοκρασία κυμάνθηκε μεταξύ 14,4 έως 15,2 ο C, ενώ η επιφανειακή αλατότητα μεταξύ 38,35 έως 38,85. Είδη όπως η σαρδέλα, το προσφυγάκι, η γόπα, ο σαλούβαρδος και ο μπαλάς, γεννούν κατά τη διάρκεια του χειμώνα και τις αρχές της άνοιξης όπου επικρατούν σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Οι ιχθυονύμφες των μεσοπελαγικών οικογενειών όπως των Myctophidae, Gonostomatidae, Photichthyidae, Stommidae και Sternoptychidae βρίσκονται στο πλαγκτόν κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου (Siapatis & Somarakis, 2007). Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Ιουνίου παρατηρούνται αυξημένες τιμές επιφανειακής θερμοκρασίας, οι οποίες κυμαίνονται μεταξύ 22,6 έως 23,3 ο C. Οι τιμές της επιφανειακής αλατότητας ήταν χαμηλότερες συγκρινόμενες με τις αντίστοιχες του μηνός Μαρτίου και κυμάνθηκαν μεταξύ 35,00 έως 35,40. Με την αύξηση της θερμοκρασίας έχουμε την εμφάνιση ιχθυονυμφών από είδη όπως ο γαύρος, η φρίσσα, η κουτσομούρα, το σαφρίδι, ο κολιός, το τοννάκι και άλλα, που η αναπαραγωγή τους λαμβάνει χώρα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το μήνα Ιούνιο ο αριθμός των εμπορικών ειδών (13 είδη) των οποίων τα αυγά και ιχθυονύμφες συλλέχτηκαν στην περιοχή έρευνας είναι αισθητά μεγαλύτερος σε σχέση με το μήνα Μάρτιο (5). Είναι γνωστό ότι η περίοδος μεταξύ του τέλους της άνοιξης και αρχές του καλοκαιριού αποτελούν την περίοδο αναπαραγωγής των περισσότερων εμπορικών ειδών στις Ελληνικές θάλασσες (Siapatis and Somarakis, 2007, Caragitsou et al.,2001). Τον Μάρτιο η παρουσία των αυγών και ιχθυονυμφών της σαρδέλας εντοπίζονται κυρίως στους παράκτιους σταθμούς B1, C1 και D1 που χαρακτηρίζονται από μικρά βάθη (από 10 έως 35 μέτρα), καθώς επίσης και από χαμηλές επιφανειακές θερμοκρασίες ( ο C) και αλατότητες( ) λόγω της εκβολής χερσαίων νερών από παρακείμενους γειτονικούς χείμαρρους νότια από την πόλη της Κύμης. Από τους χάρτες κατανομής της αφθονίας των ιχθυονυμφών της βαθυπελαγικής οικογένειας των Myctophidae (Hygophum sp.και Myctophum punctatum) οι υψηλότερες τιμές παρατηρούνται στο σταθμό Α1 βόρεια του ακρωτηρίου της

10 Κύμης. Ο σταθμός αυτός σε αντίθεση με τους άλλους τρεις παράκτιους σταθμούς (Α1,Β1 και C1) έχει μεγάλο βάθος (περίπου 420 μέτρα). Τον Ιούνιο η παρουσία των αυγών του γαύρου στους παράκτιους σταθμούς Β1, C1 και C3 πιθανόν οφείλεται στην παρουσία υψηλότερων θερμοκρασιών (~23.1 ο C) στην ίδια περιοχή, λόγω του μικρότερου βάθους και της ισχυρότερης θέρμανσης που υφίστανται τα νερά εκεί. Επιπλέον, στην ίδια περιοχή εξακολουθεί να εμφανίζεται μία γλώσσα με τοπικά μικρότερη αλατότητα (35.2).. Γενικά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Ιουνίου παρατηρήθηκαν σχετικά χαμηλές αλατότητες σε όλη την περιοχή έρευνας σε σχέση με το ταξίδι του Μαρτίου. Πιθανόν οι χαμηλές τιμές της αλατότητας να οφείλονται σε προσμίξεις νερών που προέρχονται από το ρεύμα της Μαύρης Θάλασσας. Η θετική συσχέτιση της αναπαραγωγής του γαύρου με υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλές αλατότητες έχει παρατηρηθεί και σε άλλες περιοχές των Ελληνικών θαλασσών (π.χ. Θερμαϊκός κόλπος και Θρακικό πέλαγος) καθώς και της Μεσογείου Θάλασσας (π.χ. Καταλανικές ακτές) (Somarakis et al., 2005, Palomera et al., 2007, Schismenou et al., 2008). Οι ιχθυονύμφες του γαύρου εμφανίζονται σχεδόν σε όλους τους σταθμούς δειγματοληψίας, με τις μικρότερες σε μήκος ιχθυονύμφες να κατανέμονται κοντά στους ακτή και τις μεγαλύτερες σε βαθύτερους σταθμούς, πράγμα που πιθανός οφείλεται στη διασπορά τους από τα ρεύματα της περιοχής.. Περίπου παρόμοια εικόνα παρουσιάζουν τα αυγά και οι ιχθυονύμφες της φρίσσας, του δεύτερου μικρού πελαγικού είδους που αναπαράγεται στην περιοχή, με σχετικά μικρότερες αφθονίες από τις αντίστοιχες του γαύρου (Schismenou et al., 2008). Η περιοχή της Κύμης εμφανίζει μια έντονη δραστηριότητα τόσο στη μέση όσο και στην παράκτια αλιεία. Τα λιμάνια της Κύμης και των Πετριών αποτελούν τα σημαντικότερα λιμάνια εκφόρτωσης αλιευμάτων πολλών αλιευτικών σκαφών που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη περιοχή του κεντρικού Αιγαίου. Η περιοχή του Αιγαίου στα ανατολικά της Εύβοιας παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία βιοτόπων και αλιευτικών πεδίων, με διαφορετικούς τύπους υποστρώματος, μεγάλο εύρος βαθών, σχετικά εκτεταμένους υφάλους σε απόσταση από την ακτή, που υποστηρίζουν την αλιεία μικρών και μεσαίου μεγέθους πελαγικών ειδών (γαύρος, σαρδέλλα, κολιοί, τοννάκια κ.α.) με γρι-γρί, μεγάλων πελαγικών ψαριών (τόννοι, ξιφίας) με παραγάδι και καθετές καθώς και βενθοπελαγικών ειδών παράκτιων αλλά βαθύτερων νερών με τράτα βυθού, δίχτυα και παραγάδια. Πληροφορίες σχετικά με τα πεδία ωοτοκίας καθώς και του χρόνου και τη διάρκεια αυτής για διάφορα είδη, μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά σε θέματα προστασίας αποθεμάτων και υπεραλίευσης. Διάφορα διαχειριστικά μέτρα που περιλαμβάνουν τοπικές και χρονικές απαγορεύσεις της άσκησης της αλιείας θα βελτιώνονταν σημαντικά αν ενσωμάτωναν μέσα τους τις παραπάνω πληροφορίες. 5. Βιβλιογραφικές Αναφορές Caragitsou E., Siapatis A. &. Anastasopoulou Α Seasonal structure of fish larvae assemblages in the Pagasitikos Gulf (Greece). Rapp. Comm. Int. Mer Medit., 36: 250 Frank, K.T. & Leggett, W.C., Multispecies larval fish associations: accident or adaptation? Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 40: Heath, M.R., Field investigations of the early life stages of marine fish. Advances in Marine Biology 28: Palomera, I., M. P. Olivar, J. Salat, A. Sabates, M. Coll, A. Garcia & Morales-Nin, B Small pelagic in the NW Mediterranean Sea: An ecological review. Progress in Oceanography 74: Schismenou E., Giannoulaki M., Valavanis V.D., Somarakis S., Modeling and predicting potential spawning habitat of anchovy (Engraulis encrasicolus) and round sardinella (Sardinella aurita) based on satellite environmental information. Hydrobiologia 612:

11 Siapatis A. & Somarakis S., Early life history of fish. In: Papaconstantinou, C., Zenetos, A., Vassilopoulou, V., Tserpes, G. (Eds.), SoHelFI: State of Hellenic Fisheries. HCMR Publications,54 61 pp Siapatis A, Caragitsou E, Kavadas S, & Papaconstantinou, C The contribution of ichthyoplankton studies to the better knowledge of the fish fauna in the Thermaikos Gulf and Thracian Sea. Proceedings of the 6 th Panhellenic Symposium on Oceanography and Fisheries, Vol. 2: Somarakis S., Palomera I., Garcia A Characterizing spawning habitats of small pelagic fishes in the Mediterranean. GLOBEC Report No.21: 25-26