COMPOUNDING ΓΑΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ COMPOUNDING ΓΑΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Η ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΣΤΟ ΓΑΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ - Η ΕΩΣ ΤΩΡΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΜΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ Γεωργία Τσάτσου Φαρμακοποιός MSc

2 Φαρμακευτικές Υπηρεσίες το σύνολο των υπηρεσιών που ο φαρμακοποιός παρέχει στον ασθενή και την κοινωνία μέσα από την εφαρμογή της φαρμακευτικής του πρακτικής παρασκευή διάθεση παρακολούθηση

3 Τι είναι η φαρμακευτική πρακτική; Το σύνολο των επιμέρους πρακτικών που φαρμακοποιού που η καθεμία απαιτεί ανάπτυξη εξειδικευμένων γνώσεων και δεξιοτήτων Φαρμακο ποιία Φαρμακο διάθεση Φαρμακο θεραπευτική φροντίδα Φαρμακευτική πρακτική

4 Η πορεία του φαρμακοποιού στον 20 ο αιώνα Έως τον 1 ο Π.Π. Παρασκευή φαρμάκων στο εργαστήριο του φαρμακείου 90% Μετά το 1920 Βιομηχανική επανάσταση. Έρευνα και παρασκευή φαρμάκων σε βιομηχανική κλίμακα 1970 Παρασκευή φαρμάκων στο εργαστήριο του φαρμακείου 1%

5 Νέες ανάγκες και προσαρμογή Ο φαρμακοποιός περνά περισσότερο στο ρολό της διάθεσης του φαρμάκου. Διάθεση φαρμάκου & Συμβουλευτικές υπηρεσίες Εργαστηριακή δραστηριότητα Χάνοντας σταδιακά τον επιστημονικό και κοινωνικό του ρόλο αρχίζει να αναπτύσσει νέες πρακτικές και δεξιότητες

6 Νέες ανάγκες και προοπτικές Πρακτική Φαρμακοδιάθεση Φαρμακοποιία Φαρμακοθεραπευτική πρακτική Στόχος Ορθολογική χρήση των φαρμάκων Κάλυψη εξατομικευμένων φαρμακοθεραπευτικών αναγκών του ασθενή Βελτιστοποίηση φαρμακοθεραπευτικών αποτελεσμάτων

7 ΓΑΛΗΝΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΔΙΑΘΕΣΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ &ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Να παρασκευάζει εξατομικευμένα φάρμακα Να εγγυάται την σωστή χρήση του φαρμάκου Να βελτιστοποιεί τα φαρμακοθεραπευτικά αποτελέσματα ΠΡΟΤΥΠΑ ΟΡΘΗΣ ΓΑΛΗΝΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗ & ΠΛΑΝΟ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Αναντιστοιχίας μεταξύ των μαζικά παραγόμενων φαρμάκων και των ιδιαίτερων αναγκών του ασθενή Ανορθολογικής χρήση των φαρμάκων Νοσηρότητας και θνησιμότητας οφειλόμενης στη φαρμακοθεραπεία

8 Η γαληνική πρακτική στην Ελλάδα Γαληνικές παρασκευές Διατήρηση της εργαστηριακής δραστηριότητας κυρίως μέσω των εναλλακτικών θεραπειών Αναδυόμενη σύγχρονη φαρμακοποιητική (γαληνική) πρακτική

9 ΓΑΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ - COMPOUNDING (ΟΡΙΣΜΟΣ) Η παρασκευή, ανάμιξη, συναρμολόγηση, συσκευασία, ή επισήμανση ενός φαρμάκου ή συσκευής, (i) ως αποτέλεσμα εκτέλεσης ιατρικής συνταγής ή πρωτοβουλίας που βασίζεται στη σχέση φαρμακοποιού/ασθενούς/συνταγογράφοντος στα πλαίσια της επαγγελματικής πρακτικής, ή (ii) για τον σκοπό, ή την περίσταση, έρευνας, διδασκαλίας, ή χημικής ανάλυσης και όχι προς πώληση ή διάθεση. Επίσης περιλαμβάνει την παρασκευή περιορισμένης ποσότητας φαρμάκων και συσκευών, εις αναμονή ιατρικών συνταγών φαρμάκων βάσει των τυπικών, τακτικά παρατηρούμενων αναγκών. National Association of Boards of Pharmacy, 2012

10 COMPOUNDING MANUFACTURING Η παρασκευή εξατομικευμένων φαρμακευτικών μορφών στο εργαστήριο του φαρμακείου δεν είναι βιομηχανική παραγωγή! Βιομηχανική παραγωγή είναι η παραγωγή, παρασκευή, αναπαραγωγή, μετατροπή ή/και επεξεργασία ενός φαρμάκου ή συσκευής, άμεση ή έμμεση, μέσω εκχύλισης ουσίες φυσικής προέλευσης ή ανεξάρτητα μέσω μέσων χημικής ή βιολογικής σύνθεσης. Ο όρος περιλαμβάνει κάθε συσκευασία ή ανασυσκευασία ουσίας (ή ουσιών) ή επισήμανση ή επανεπισήμανση του περιέκτη της, και την προώθηση και την αγοραλογία (marketing) τέτοιων φαρμάκων ή συσκευών. Η βιομηχανική παραγωγή περιλαμβάνει επίσης την παρασκευή και προώθηση εμπορικά διαθέσιμων προϊόντων από ασυσκεύαστες (bulk) ενώσεις για μεταπώληση από φαρμακεία, επαγγελματίες ή αλλα πρόσωπα. National Association of Boards of Pharmacy, 2012

11 ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΓΑΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΑΠΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Εμπορικά διαθέσιμες φαρμακευτικές μορφές σε λογικές ποσότητες εφόσον υπάρχει η σχέση φαρμακοποιού/ασθενούς/ιατρού και νόμιμη ιατρική συνταγή Μη Συνταγογραφούμενα φάρμακα, σε εμπορικά διαθέσιμες δοσολογικές μορφές ή εναλλακτικές δοσολογικές μορφές ώστε να εξυπηρετηθούν ανάγκες των ασθενών. Απόθετα φάρμακα σε περιορισμένες ποσότητες εν αναμονή επανάληψης ιατρικών συνταγών (τήρηση αρχείου). Παρασκευές που προορίζονται για χρήση σε ιατρείο, κατάλληλα επισημασμένες ή για λογαριασμό νοσοκομείου κατόπιν υπογραφής συμβολαίου. Επιτρέπεται η διαφήμιση ή προώθηση από τον φαρμακοποιό της υπηρεσίας της γαληνικής πρακτικής που προφέρει αλλά όχι παρασκευαζόμενων σκευασμάτων.

12 Σε ποιους απευθύνονται;

13 Πεδία δραστηριότητας Εναλλακτικές θεραπείες Μη διαθέσιμα φάρμακα ομοιοπαθητικά φυτοθεραπευτικά αρωματοθεραπευτικά ανθοϊάματα μη κυκλοφορούσες περιεκτικότητες μη κυκλοφορούσες φαρμακευτικές μορφές ελλειπτικά φάρμακα αποσυρμένα φάρμακα μη παραγόμενα πλέον φάρμακα ορφανά φάρμακα νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις Τροποποίηση/ ανάμιξη φαρμάκων μη επιθυμητές οργανοληπτικές ιδιότητες μη ανεκτά έκδοχα ενδοφλεβίως χορηγούμενα μείγματα φαρμάκων μείγματα κυτταροτοξικών φαρμάκων παρεντερική λήψη φαρμάκων και τροφής φάρμακα παρηγορητικής φροντίδας Ειδικές κατηγορίες ραδιοφάρμακα κλινικές μελέτες κτηνιατρικά φάρμακα ειδικοί πληθυσμοί ασθενών

14 ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Τα γαληνικά σκευάσματα δεν αποτελούν εγκεκριμένα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα και διέπονται από κανονισμούς που τα εξαιρούν από τις επίσημες διαδικασίες παραγωγής και τελικής έγκρισης. Pharmacy Compounding of Human Drug Products Under Section 503A of the FDA and Cosmetic Act. CDER 2014 PIC/S GUIDE TO GOOD PRACTICES FOR THE PREPARATION OF MEDICINAL PRODUCTS IN HEALTHCARE ESTABLISHMENTS GMP, GCP, GPP

15 15 July 2013 Οδηγία της ΕΕ σχετικά με τις εξατομικευμένες παρασκευές σε φαρμακεία Implementation of Norms Established by the Council of Europe for Quality Assurance and Safety of Medicines Prepared by Compounding Pharmacies Can Prevent Serious Incidents with such Medicines in Europe There is no doubt that the preparation of medicines in pharmacies is indispensable in accommodating the individual needs and medical conditions of patients in Europe and beyond, in particular if an appropriate medicine does not exist or is not available on the market. The preparation of medicinal products in pharmacies, notably standards for quality assurance and safety, are not harmonised throughout Europe and fall under the national competencies of individual European countries. Following the conclusions of a survey (2008) carried out by the Committee of Experts on Quality and Safety Standards for Pharmaceutical Practices and Pharmaceutical Care (Council of Europe) supported by the EDQM, a wide gap has been identified between respondent countries in terms of quality assurance and standards for pharmacy-made medicinal products, as well as a gap in quality assurance between preparation in pharmacies and medicines prepared by the pharmaceutical industry. The Committee of Experts has proposed standards for harmonising quality and safety standards for pharmacy preparation of medicinal products in Europe in the form of a draft resolution. The Committee of Ministers has adopted Resolution CM/Res AP(2011)1 on quality and safety assurance requirements for medicinal products prepared in pharmacies for the special needs of patients and has recommended that member states adapt their legislation in line with the provisions of the above resolution. Notably, the resolution is a major breakthrough in protecting patient safety and in preventing quality and safety gaps between medicinal products prepared in pharmacies and in industrial settings, through outlining key elements of quality assurance in preparation processes. An innovative approach, such as a decisionmaking aid for determining the required level of quality standards, is included in the resolution. The resolution is at the disposal of authorities and pharmacists in order to prevent incidents with medicines prepared in compounding pharmacies let s use it!

16 Εκσυγχρονισμός Γαληνικών Παρασκευών Πώς η παραδοσιακή γαληνική πρακτική μετατρέπεται σε μια υψηλών προδιαγραφών υπηρεσία; Συλλογή επιστημονικών δεδομένων Αναγνώριση ανάγκης Εφαρμογή προτύπων ποιότητας Ποιότητα Ασφάλεια Αποτελεσματικότητα

17 Πριν την έναρξη εκτέλεσης της οποιασδήποτε εργαστηριακής παρασκευής, ο φαρμακοποιός θα πρέπει να εξετάσει και να διασφαλίσει όλες τις παραμέτρους που σχετίζονται με την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της παρασκευής Κατάλληλος χώρος Κατάλληλος εξοπλισμός Βιβλιογραφική έρευνα Κατάλληλο πρωτόκολλο παρασκευής Έλεγχος ποιότητας (εξοπλισμός, διαδικασία, τελικό προϊόν)

18 Προβληματισμοί πριν την παρασκευή Υπάρχει εμπορικά διαθέσιμο σκεύασμα στην ίδια δoσολογική μορφή, περιεκτικότητα και συσκευασία; Είναι η συνταγή λογική όσων αφορά στα αναγραφόμενα συστατικά, την προοριζόμενη χρήση, τη δόση και την οδό χορήγησης; Είναι οι φυσικές, χημικές και θεραπευτικές ιδιότητες των επιμέρους συστατικών συμβατά με τις αναμενόμενες ιδιότητες του παρασκευάσματος; Θα ικανοποιήσει το παρασκευαζόμενο σκεύασμα την πρόθεση του θεράποντος ιατρού και τις ανάγκες του ασθενούς; Υπάρχει διαθέσιμη εναλλακτική (διαφορετική δασολογική μορφή, διαφορετική οδός χορήγησης) η οποία μπορεί να ωφελήσει τον ασθενή; Υπάρχει σχέση και επικοινωνία μεταξύ ιατρού-φαρμακοποιού-ασθενή; Μπορεί η ταυτότητα, η ποιότητα και η καθαρότητα των συστατικών να διασφαλιστεί; Διαθέτει ο φαρμακοποιός την απαραίτητη εκπαίδευση και εξειδίκευση για πού απαιτούνται για την παρασκευή; Είναι διαθέσιμα ο κατάλληλος εξοπλισμός, αναλώσιμα, χημικές ουσίες και πρώτες ύλες για την παρασκευή;

19 Προβληματισμοί πριν την παρασκευή Υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές που μπορεί να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη χρήση, την παρασκευή, τη σταθερότητα, τη χορήγηση και την αποθήκευση του παρασκευαζόμενου σκευάσματος; Μπορεί ο φαρμακοποιός να διατελέσει τους απαιτούμενους υπολογισμούς για την παρασκευή; Μπορεί ο φαρμακοποιός να δώσει μια λογική και τεκμηριωμένη ημερομηνία λήξης στο παρασκεύασμα; Είναι διατεθειμένος ο φαρμακοποιός να συμπληρώσει τα απαραίτητα συνοδευτικά έγγραφα της παρασκευής; Μπορεί ο φαρμακοποιός να εκτελέσει έναν υποτυπώδη έλεγχο ποιότητας στο παρασκεύασμα πριν από τη διάθεση του (π.χ. έλεγχο ομοιομορφίας βάρους σε καψουλών, ph, οπτική παρατήρηση); Ποιο είναι το χρονικό διάστημα για το οποίο θα χρησιμοποιηθεί η παρασκευή και είναι η αναμενομένη διάρκεια της θεραπείας συμβατή με την ημερομηνία λήξης του παρασκευάσματος; Διαθέτει ο ασθενής κατάλληλο χώρο αποθήκευσης, εάν αυτό απαιτείται για τη σωστή συντήρηση του παρασκευάσματος; λες για την παρασκευή;

20 Βασικά βήματα της φαρμακοποιητικής διαδικασίας Προπαρασκευή Παρασκευή Τελικός έλεγχος Επικύρωση Καθαρισμός Υπολογισμοί Χώρος Εξοπλισμός Ενδυμασία Πλύσιμο χεριών Εκτέλεση εντολής σύμφωνα με συνταγή ή ισχύουσα φαρμακοποιία ph, βάρος σώμα, όψη, οσμή κ.λπ. Καταγραφή Τελική συσκευασία Υπογραφή και χρονολόγηση συνταγής Διασφάλιση ποιότητας, αποτελεσματικό τητας, ασφάλειας Εξοπλισμού Χώρου Υλικά παρασκευής & συσκευασίας Επισήμανση

21 Διαδικασίες παρασκευαστικού σταδίου Χρήση του φαρμακευτικού σκευάσματος Είναι ασφαλές και κατάλληλο για την προοριζόμενη χρήση; Εκτίμηση κινδύνου (Risk assesment) Υπολογισμοί για την εκτέλεση της παρασκευής Κρίσιμο στάδιο Μέθοδος παρασκευής Διαλυτότητα (όπου είναι διαθέσιμη) Φορέας/διαλύτης Συντηρητικά Βελτιωτικά γεύσης όπου χρειάζεται Εκτίμηση σταθερότητας Φυσικοχημική σταθερότητα Μικροβιολογική σταθερότητα Επιλογή περιέκτη Χρήση του φαρμακευτικού Χρήση σκευάσματος του φαρμακευτικού σκευάσματος Καταλληλότητα ως προς τη λήψη Καταλληλότητα ως προς τη σταθερότητα Επισήμανση Τίτλος Ποσοτικά χαρακτηριστικά Ιδιαίτερες προφυλάξεις σχετιζόμενες με το σκεύασμα (ή ανάγκη για επιπλέον επισήμανση) Οδηγίες προς τον ασθενή Προτεινόμενες προφυλάξεις από την επίσημη βιβλιογραφία (π.χ. φαρμακοποιία ) Ημερομηνία και οδηγίες απόρριψης Σταθερά χαρακτηριστικά (στοιχεία φαρμακείου και μηνύματα όπως"να αποθηκεύεται μακριά από παιδιά" Συμβουλή προς τον ασθενή

22 Προβληματισμοί παρασκευαστικού σταδίου Ποιες είναι οι φυσικές, χημικές, θεραπευτικές και φαρμακευτικές ιδιότητες της φαρμακευτικής ουσίας που θα χρησιμοποιηθεί; Είναι η ποσότητα και η ποιότητα του κάθε δραστικού συστατικού αναγνωρίσιμη; Δεδομένου του σκοπού για τον οποίο προορίζεται η συνταγή, εξασφαλίζεται από την παρασκευή και την οδό χορήγησης η επιθυμητή απορρόφηση, τοπικά ή συστηματικά; Περιέχονται από οποιαδήποτε πηγή (έτοιμα προϊόντα) έκδοχα που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, ερεθισμό, τοξικότητα ή ανεπιθύμητη οργανοληπτική ιδιότητα στον ασθενή; Για τα φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία πρόκειται να χορηγηθούν από το στόμα, είναι οι δραστικές ουσίες σταθερές στο φυσιολογικό εύρος τιμών ph του στομάχου; Για τα φαρμακευτικά σκευάσματα τα οποία πρόκειται να χορηγηθούν από το στόμα, μήπως οι δραστικές ουσίες εμφανίζουν σε μεγάλο βαθμό το φαινόμενο πρώτης διόδου κατά την διέλευση τους από το ήπαρ;

23 Λήψη απόφασης-εκτίμηση κινδύνου (Risk management) Εκτίμηση κόστους-οφέλους Ποιότητα ασφάλεια αποτελεσματικότητα Σχέση φαρμακοποιού ιατρού Διαθεσιμότητα εγκεκριμένου ισοδύναμου φαρμακευτικού προϊόντος Εξέταση εναλλακτικών (άλλο φάρμακο, εισαγωγή, ανάθεση σε εξειδικευμένο εργαστήριο) Ανάγκη παρασκευής Συνεκτίμηση κινδύνου στέρησης της θεραπείας Αναφορά Εκτίμησης κινδύνου Risk Assessment Λήψη απόφασης Επίκεντρο ο ασθενής

24 Council of Europe: Resolution CM/ResAP(2011)1 on quality and safety assurance requirements for medicinal products prepared in pharmacies for the special needs of patients Όλα τα παρασκευαζόμενα εντός του φαρμακείου φαρμακευτικά προϊόντα πρέπει να ετοιμάζονται με εφαρμογή κατάλληλου συστήματος διασφάλισης ποιότητας. Πριν από την παρασκευή θα πρέπει να εκτελείται εκτίμηση κινδύνου (risk assessment) προκειμένου να οριστεί το επίπεδο του συστήματος διασφάλισης ποιότητας που πρέπει να εφαρμοστεί στην παρασκευή του σκευάσματος. Συνιστάται για παρασκευές υψηλού ρίσκου να χρησιμοποιείται ως αναφορά ενός κατάλληλου συστήματος ποιότητας ο οδηγός GMP για, και ο οδηγός PIC/S GPP για παρασκευές χαμηλού ρίσκου. Η εφαρμογή άλλων οδηγιών αντίστοιχου επιπέδου ποιότητας είναι δυνατή, ανάλογα με την εθνική νομοθεσία ή οδηγία.

25 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Σε κάθε κριτήριο απόφασης για την εκτίμηση κινδύνου μιας γαληνικής παρασκευής δίνεται ένας αριθμός από το 1 έως το 5. Ο πολλαπλασιασμός αυτών των παραμέτρων κινδύνου δίνει ως αποτέλεσμα έναν αριθμό ενδεικτικού για το επίπεδο συστήματος διασφάλισης ποιότητας που πρέπει να εφαρμοστεί. Α > 100 Α < 100 Υψηλού κινδύνου παρασκευή GMP Χαμηλού κινδύνου παρασκευή PIC/S GPP

26 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Φαρμακοτεχνική μορφή Ετησίως παρασκευαζόμενες ποσότητες Παρεντερικές μορφές = 5 Οφθαλμικές μορφές για χρήση σε τραύμα ή χειρουργείο =4 Εισπνεόμενες μορφές = 4 Δοσολογικές μορφές για στείρα χορήγηση από το πεπτικό (από του στόματος, υπογλώσσια και ορθική) = 4 Επιδερμικές και διαδερμικές μορφές = 4 Δοσολογικές Α μορφές > 100 για χορήγηση από το πεπτικό (από του στόματος, υπογλώσσια και ορθική) = 3 Οφθαλμικές μορφές Α για < 100 χρήση σε άθικτο οφθαλμό = 1 Επιδερμικές και διαδερμικές μορφές μη στείρες =1 Δίνεται ο αριθμός 1-5, με τον αριθμό 1 για πολύ μικρές ποσότητες, ξεχωριστά σε κάθε κατηγορία. υγρές και στερεές μορφές (π.χ. πούδρες) από του στόματος χορηγούμενες (στερεές) ορθικές μορφές επιδερμικές και διαδερμικές μορφές οφθαλμικές μορφές

27 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Φαρμακολογικό αποτέλεσμα δραστικής ουσίας πολύ ισχυρό = 5 ισχυρό =3 ασθενές =1 Εκτιμώντας το φαρμακολογικό αποτέλεσμα των δραστικών ουσιών, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και τα παρακάτω κριτήρια: απουσία μονογραφίας Α Ευρωπαϊκής > 100 Φαρμακοποιίας, καρκινογόνος-μεταλαξιογόνος δράση, οικολογική τοξικοτητα, κίνδυνος Α < 100 αλλεργίας, θεραπευτικό εύρος, δόση, σταθερότητα και χημική, φαρμακευτική και μικροβιολογική ποιότητα Διαδικασία παρασκευής Άσηπτη πλήρωση = 5 Τελική αποστείρωση = 4 Διάλυση, ανάμιξη όχι για σκοπό ανασύστασης = 2 Αραίωση όχι για σκοπό ανασύστασης Πλήρωση μόνο (μη στείρο προϊόν) = 1 Διάθεση Μόνο εξωτερική = 5 Κυρίως εξωτερική (Εσ.:Εξ. 1:2) = 4 Εσωτερική και εξωτερική(εσ.:εξ. 1:1) = 3 Κυρίως εσωτερική (Εσ.:Εξ. 2:1) = 2 Μόνο εσωτερική = 1

28 Ποιότητα παρασκευάσματος Εκτίμηση κινδύνου-οφέλους (Risk assessment) Κίνδυνος αποτυχίας της μορφοποίησης Τεκμηριωμένες φόρμουλες (φαρμακοποιία, βιβλιογραφία) Φυσικοχημικές ασυμβασίες Αλληλεπίδραση εκδόχου-δραστικής (π.χ. επικάλυψη) Διάσπαση φαρμάκου Μικροβιακή επιμόλυνση Ιδιαίτερη προσοχή σε ανοσοκατεσταλμένους Αλλαγή φυσικών χαρακτηριστικών (οσμή, γεύση, εμφάνιση) Επιλογή συντηρητικών: εύρος ph, φυσική συμβατότητα, ομάδα ασθενών Χωρίς συντηρητικά : αποθήκευση στο ψυγείο (εύρος χρήσης 7 ημέρες) Λάθη στους υπολογισμούς Μετασχηματισμοί μονάδων (π.χ. mg σε μg) Χρήση άλλης μορφής δραστικής (π.χ. βάσεως ή άλατος) Αραιώσεις Δεκαδικά ψηφία (καλύτερα πλήρης έκφραση π.χ. όχι 0,5g αλλά ) 500m Πρώτες ύλες Προσοχή σε συνταγές που έχουν κριθεί ακατάλληλες Ουσίες που η τοξικότητα τους σχετίζεται με την ηλικία (π.χ. αλκοόλη σε παιδιατρικά) Πρώτες ύλες ζωικής προέλευσης (π.χ. ζελατίνη) πρέπει να φέρουν πιστοποίηση ελέγχου για Μεταδοτική Σπογγώδη Εγκεφαλοπάθεια (TSE certification, MHRA 2003)

29 Κλινικές παράμετροι Εκτίμηση κινδύνου-οφέλους (Risk assessment) Συμμόρφωση του ασθενούς Αποδεκτή γεύση, εμφάνιση ειδικά για μακροχρόνια χορήγηση και δύσκολα συμμορφούμενος (παιδιά, ηλικιωμένοι) Θεραπευτικοί κίνδυνοι και κλινικές συνέπειες Θεραπευτικός δείκτης (narrow-medium-high) Κλινική κατάσταση ασθενών (παθήσεις ή ευάλωτες ομάδες) Σχετιζόμενοι παράγοντες κλινικού κινδύνου Παρακολούθηση ασθενούς: τήρηση ακριβούς αρχείου ασθενούς και εξατομικευμένης παρασκευής, ιχνηλασιμότητα, στοιχεία επικοινωνίας, επικοινωνία σε προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα Ενημέρωση για οφέλη και πιθανούς κινδύνους Κίνδυνοι για την υγεία και την ασφάλεια Έλεγχος για ουσίες επικίνδυνων για την υγεία (Control of Substances Hazadrous to Health, COSHH) Διαχείριση επικίνδυνων ουσιών: εξοπλισμός, περιέκτες, μέτρα ασφαλείας για αποφυγή διασταυρούμενης επιμόλυνσης και την ασφάλεια του προσωπικού, ασφαλής απόρριψη

30 Διαχείριση κινδύνου (Risk management) 1. Περιορισμός Κλινικού κινδύνου 2. Περιορισμός τεχνικών κινδύνων

31 Περιορισμός κλινικού κινδύνου Αναγνώριση εξατομικευμένης παρασκευής ως υψηλού κινδύνου Εκτίμηση του κινδύνου Εξέταση εναλλακτικής θεραπείας Συνοπτικό σχέδιο δράσης Επισκόπηση των διαθέσιμων αναφορών τεκμηρίωσης της χρήσης της δεδομένης παρασκευής Εκτίμηση τοξικότητας του φαρμάκου - Αξιολόγηση θεραπευτικού δείκτη Παρακολούθηση θεραπευτικού αποτελέσματος, τοξικότητας και ανεπιθύμητων ενεργειών Καταγραφή προβλημάτων ή/και επίτευξης θεραπευτικού στόχου για μελλοντική αναφορά

32 Περιορισμός τεχνικών κινδύνων Μορφοποίηση Χρήση τεκμηριωμένης φόρμουλας (φαρμακοποιία, αναφορές εξειδικευμένων προσώπων-οργανισμών, δημοσιευμένες μελέτες Παρασκευή Εγκαταστάσεις και πρακτικές συμβατές με Κανόνες Ορθής Εργαστηριακής Πρακτικής και υποκείμενες σε αυτο-αξιολόγηση και έλεγχο Εκτίμηση δεδομένων βάσει των βασικών αρχών (σύνταξη αναφοράς από εξειδικευμένο πρόσωπο) Χρήση Τυποποιημένων Διαδικασιών Λειτουργίας (SOP's) που εγγρίνονται από το υπέυθυνο πρόσωπο (φαρμακοποιός-qa) Συλλογή πληροφοριών και στοιχείων για την αποτελεσματική χρήση από άλλα εργαστήρια ή φαρμακευτικές εταιρίες εγκαταστάσεις και εξοπλισμός επικυρωμένων/διακριβωμένων Χρήση πηγών πληροφόρησης: Εθνικά Συνταγολόγια, Βιβλιογραφία γαληνικών παρασκευών, IIJPC, PCCA, GPP, Extemporaneus compounding Κτάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό Αν δεν υπάρχει διαθέσιμη συνταγή παρασκευής, να διατηρείται όσο δυνατόν απλή με χρήση Ά υλών φαρμακευτικής καθαρότητας και με τυποποιημένα έκδοχα-φορείς Χρήση πιστοποιημένων ή ελεγμένων (έλεγχος ποιότητας) Ά υλών Περιορισμός χρόνου ζωής για αποφυγή αποικοδόμησης και κατασροφής (28 μέρες παρουσία συντηρητικών, 7 μέρες απουσία συντηρητικών) Έλεγχος χρήσης ουσιών επικίνδυνων για την υγεία επί Ά υλών και διαδικασίας παρασκευής

33 Σύνοψη Εκτίμησης Κινδύνου Χαμηλός Μέτριος Υψηλός Ποιότητα Επικυρωμένη συνταγή και διαθέσιμα στοιχεία σταθερότητας Δημοσιεύσεις Φαρμακοποιία Πιστοποιημένος παρασκευαστής Συνταγή διαθέσιμη αλλά όχι επικυρωμένη. Μη διαθέσιμα στοιχεία σταθερότητας Αξιολόγηση συνταγής και ορισμός χρόνου ζωής βάσει των βασικών αρχών, από έμπειρο φαρμακοποιό Εμπειρία ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης από το Σύστημα Υγείας Συνταγή διαθέσιμη, όχι επικυρωμένη Μη διαθέσιμα στοιχεία και αξιολόγηση σταθερότητας Εμπειρία ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης Μικρός χρόνος ζωής (μέγιστο 7 ημέρες) Συνταγή διαθέσιμη, όχι επικυρωμένη Μη διαθέσιμα στοιχεία και αξιολόγηση σταθερότητας Δεν υπάρχει εμπειρία ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης Δεν υπάρχει διαθέσιμη συνταγή Ασφάλεια/ αποτελεσματικότητα Χαμηλή τοξικότητα Βραχυπρόθεσμη χρήση Ευρύς θεραπευτικός δείκτης Βραχυπρόθεσμη χρήση Ευρύς θεραπευτικός δείκτης Θεραπεία συντήρησης Ευάλωτες ομάδες ασθενών Στενός θεραπευτικός δείκτης Βραχυπρόθεσμη χρήση Μείωση βιοδιαθεσιμότητας με τροποποίηση υπάρχουσας φαρμακοτεχνικής μορφής Στενός θεραπευτικός δείκτης Θεραπεία συντήρησης Μείωση βιοδιαθεσιμότητας με τροποποίηση υπάρχουσας φαρμακοτεχνικής μορφής Υγεία & Ασφάλεια Πλήρης τεκμηρίωση Ελέγχου Ουσιών Επικίνδυνων για τη Υγεία Λήψη μέτρων ασφαλείας Μη επαρκής τεκμηρίωση Ελέγχου Ουσιών Επικίνδυνων για τη Υγεία Δεν ελήφθησαν τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας Δεν έγινε εκτίμηση του κινδύνου Ουσιών Επικίνδυνων για τη Υγεία

34 Συνοδευτικά έγγραφα Μα πώς το είχα κάνει; Όλες οι εργαστηριακές παρασκευές θα πρέπει να συνοδεύονται από αντίστοιχα έγγραφα (ηλεκτρονικά ή φυσικά) έτσι ώστε να αποφεύγεται οποιοδήποτε λάθος μπορεί να προκύψει από προφορική επικοινωνία και στα οποία ο φαρμακοποιός να μπορεί να ανατρέξει κάθε χρονική στιγμή

35 Αρχείο διαδικασιών 1. Αναφορά εκτίμησης κινδύνου 2. Προδιαγραφές Ά υλών και τελικού προϊόντος 3. Κύρια έγγραφα (master documents)--οδηγίες σχετικές με το φαρμακευτικό σκεύασμα 4. Φύλλο εργασίας και ετικέτες 5. Τυποποιημένες Διαδικασίες Λειτουργίας (SOP s) 6. Άλλα έγγραφα π.χ. αρχεία διακρίβωσης ζυγών, αρχεία καταγραφής λαθών, παράπονα και ανακλήσεις 7.Φυλλάδια επεξηγήσεων και οδηγιών

36 Συνοδευτικά έγγραφα Κιτρικό οξύ μονοϋδρικό Προδιαγραφές Ά υλών Σχετική ΤΔΛ. Σελίδα x από y Έκδοση: Ανασκόπηση Ημερομηνία έκδοσης Γενικές Πληροφορίες Μοριακός τύπος C 6H 8O 7, H 2O Μοριακό βάρος 210 Περιγραφή Λευκή κρυσταλλική σκόνη, άχρωμοι κρύσταλλοι ή σφαιρίδια Υπόδειγμα εγγράφου προδιαγραφών Α υλών Διαλυτότητα Συνθήκες αποθήκευσης Ημερομηνία επανεξέτασης Μέγιστη ημερομηνία λήξης Επίπεδο κινδύνου Αναλυτικές δοκιμασίες Πολύ διαλυτή στο νερό, ελεύθερα διαλυτή σε αιθανόλη, σποραδικά διαλυτή σε αιθέρα Σε καλά κλεισμένους περιέκτες 2 χρόνια αν δεν υπάρχει από τον παραγωγό 5 χρόνια ή αυτή που ο παραγωγός ως ημ. λήξης Χαμηλό Ταυτοποίηση (Πρώτη ταυτοποίηση: Β. δεύτερη ταυτοποίηση: Α, Γ, Δ) Α. Διάλυση 1g σε 10 ml νερό (Α). Το διάλυμα είναι ισχυρά όξινο (Eur. Ph. 6) συμβατό Β. Απορρόφηση Φασματοφωτομετρίας Υπερύθρου (IR): σύγκριση με πρότυπο φάσμα μετά από ξήρανση της υπό εξέταση ουσίας και της ουσίας αναφοράς (ΧΟΑ) στους ο C για 2 ώρες (Eur. Ph.6) συμβατό Γ. Προσθήκη 5mg σε 1mL οξικού ανυδρίτη και 3mL πυριδίνης (Α). Ανάπτυξη κόκκινου χρώματος (Eur. Ph.6) συμβατό Δ. Διάλυση 0,5g σε 5 ml νερό (Α), εξουδετέρωση με ΝαΟΗ 1Μ (περίπου 7mL), προσθήκη 10 ml διαλύματος χλωριούχου ασβεστίου (Α) και θέρμανση μέχρις βρασμού. Σχηματίζεται λευκό ίζημα (Eur. Ph.6) συμβατό Έλεγχος ορίων Α. Εμφάνιση του διαλύματος: Διάλυση 2g σε νερό (Α) και αραίωση στα 10 ml. Το διάλυμα είναι διαυγές (2.2.1) και όχι πιο έντονα χρωματισμένο από πρότυπο διάλυμα (Eur. Ph. 6) συμβατό B. Ουσίες άμεσα καρβονυλιούμενες (Eur. Ph. 6) συμβατό Γ. Οξαλικό οξύ (Eur. Ph. 6) συμβατό Δ. Θειούχα (Eur. Ph. 6) συμβατό Ε. Βαρέα μέταλλα (Eur. Ph. 6) συμβατό ΣΤ. Υγρασία (Eur. Ph. 6) συμβατό Ζ. Θειούχος τέφρα (Eur. Ph. 6) συμβατό Καθαρότητα (Assay): Διάλυση 0,550g σε 50mL νερού (Α). Ογκομέτρηση με 1M ΝαΟΗ με χρήση 0,5mL διαλύματος φαινολοφθαλεΐνης (Α) ως δείκτη. 1mL NaOH 1M είναι ισοδύναμο με 64,03mg C6H8O7 (Eur. Ph. 6) % της δηλωμένης περιεκτικότητας

37 Συνοδευτικά έγγραφα Στοιχεία φαρμακείου Φύλλο Εργασίας Εξατομικευμένης Παρασκευής Σκεύασμα: Μέγεθος παρτίδας: Ημερομηνία Παρασκευής: Batch Νο: Ημερομηνία χορήγησης: Ημερομηνία λήξης: Αποθήκευση: Ημερομηνία λήξης: Όνομα ασθενούς Όνομα ιατρού: Φύλλο Εργασίας Ετοιμάστηκε από: Φύλλο Εργασίας Εγκρίθηκε από: Συστατικό Ποσότητα Μονάδα Υπολογισμοί/Σχόλια Αρ. παρτίδας Ημ. Λήξης Ελέγχθηκε από Υπόδειγμα φύλλου εργασιών παρασκευής Απαιτούμενος εξοπλισμός: Μέθοδος παρασκευής: Παρασκευάστηκε από: Ελέγχθηκε από: Επισήμανση Ετικέτα που χρησιμοποιήθηκε: Δείγμα ετικέτας: Εκτυπώθηκε από: Ελέγχθηκε από: Σχόλια: Τελικό σκεύασμα και φύλλο εργασίας ελέγχθηκε από: Τελικό σκεύασμα διατέθηκε από: Ημερομηνία: Ημερομηνία: Προφυλάξεις για την υγεία και ασφάλεια: Εργασίες που εκτελέστηκαν: π.χ λειοτρίβηση δισκίων Κατηγορία επικινδυνότητας: Προστατευτικός εξοπλισμός προσωπικού: π.χ. γάντια latex μίας χρήσεως, κάλυμμα κεφαλής, ποδονάρια, Πληροφορίες σταθερότητας και αποθήκευσης:

38 Συνοδευτικά έγγραφα Υπόδειγμα ετικέτας Στοιχειά φαρμακείου Κωδικός παρασκευής: Όνοματεπώνυμο ασθενούς Αρ. Παρτίδας: Ιατρός Ημ.Παραγωγής: Στοιχεία παρασκευάσματος: (περιγραφή, περιεκτικότητα, ποσότητα) Τρόπος χορήγησης: (Χρήση εσωτερική ή εξωτερική) Ειδικές οδηγίες π.χ. Ανακινήστε καλά πριν τη χρήση Δοσολογία Οδηγίες αποθήκευσης Ημ. Διάθεσης Ημ. Λήξης Το σκεύασμα αυτό παρασκευάστηκε από το φαρμακείο μας ειδικά για τις ανάγκες σας κατόπιν εντολής του θεράποντος ιατρού σας Ειδικές προφυλάξεις: να φυλάσσεται μακριά από παιδιά Υπόδειγμα ετικέτας με περιεχόμενα στοιχεία όπως προτείνεται και από την IACP (International Academy of Compounding Pharmacists) και σύμφωνα με τους κανονισμούς του ΕΜΕΑ για την επισήμανση φαρμακευτικών προϊόντων για ανθρώπινη χρήση.

39 [Επωνυμία εταιρείας] [Διεύθυνση] [Πόλη, Νομός, Ταχυδρομικός κώδικας] Επωνυμία φαρμακείου Γαληνικό Εργαστήριο Φαρμακοποιία Εξατομικευμένες παρασκευές Φύλλο Πληροφόρησης Ασθενούς για Εξατομικευμένες Γαληνικές Παρασκευές Ειδικές εργαστηριακές παρασκευές

40 Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας αν: Ο φαρμακοποιός σας είναι διαθέσιμος να σας βοηθήσει με οποιαδήποτε επιπλέον απορία ή προβληματισμό σας Εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες Λαμβάνετε επιπλέον φάρμακα που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με το παρασκευασθέν φάρμακο Πάσχετε από αλλεργίες ή άλλες παθολογικές καταστάσεις που πρέπει να αναφερθούν Επικοινωνήστε με τον φαρμακοποιό σας αν: Το σκεύασμα αυτό παρασκευάστηκε για εσάς στο εργαστήριο του φαρμακείου μας προς εκτέλεση της συνταγής που ο ιατρός σας συνταγογράφησε. Παρασκευάστηκε ειδικά για εσάς, για να καλύψει τις εξατομικευμένες ανάγκες σας. Για το λόγο αυτό, δεν υπάρχουν διαθέσιμες τυποποιημένες πληροφορίες (φύλλο οδηγιών) ή βιβλιογραφία όπως συμβαίνει με τα εμπορικά ιδιοσκευάσματα. Αν δεν το έχετε ήδη κάνει, παρακαλούμε συζητείστε για το φάρμακο αυτό με τον ιατρό σας, ώστε να διασφαλίσετε ότι κατανοείτε: (α) γιατί σας συνταγογραφήθηκε ένα ειδικά παρασκευαζόμενο φάρμακο (β) πώς να λαμβάνετε σωστά το συγκεκριμένο φάρμακο (γ) τις αλληλεπιδράσεις, αν υπάρχουν, του φαρμάκου με άλλα φάρμακα που λαμβάνετε Τι είναι οι εξατομικευμένες γαληνικές παρασκευές; Οι εξατομικευμένες (γαληνικές) παρασκευές αποτελούν μια μακροχρόνια υπηρεσία του φαρμακοποιού για την εκτέλεση συνταγών που επιτρέπει στους ιατρούς να καλύπτουν τις εξατομικευμένες ανάγκες της θεραπείας των ασθενών τους, χωρίς να περιορίζονται αποκλειστικά στα εμπορικά διαθέσιμα φαρμακευτικά προϊόντα. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην ετικέτα του φαρμάκου δεν σας είναι σαφείς Έχετε ερωτήσεις σε σχέση με προφυλάξεις, περιεχόμενα συστατικά ή τις συνθήκες αποθήκευσης Επικοινωνία [Επωνυμία εταιρείας] [Διεύθυνση] [Πόλη, Νομός, Ταχυδρομικός κώδικας] [Τηλέφωνο] [Διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου] [Διεύθυνση Web]

41 [Επωνυμία εταιρείας] [Διεύθυνση] [Πόλη, Νομός, Ταχυδρομικός κώδικας] [Όνομα παραλήπτη] [Διεύθυνση] [Πόλη, Νομός, Ταχυδρομικός κώδικας] Επωνυμία φαρμακείου Γαληνικό Εργαστήριο Ομοιοπαθητικά φάρμακα Φύλλο Πληροφόρησης Ομοιοπαθητικής Θεραπείας Φυτοθεραπευτικά σκευάσματα Ανθοϊάματα Bach Αρωματοθεραπευτικά σκευάσματα

42 Επικοινωνήστε με τον ιατρό σας αν: Ο ομοιοπαθητικός φαρμακοποιός σας είναι διαθέσιμος να σας βοηθήσει με οποιαδήποτε επιπλέον απορία ή προβληματισμό σας Εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες Λαμβάνετε επιπλέον φάρμακα που μπορεί να αλληλεπιδράσουν με το παρασκευασθέν φάρμακο Πάσχετε από αλλεργίες ή άλλες παθολογικές καταστάσεις που πρέπει να αναφερθούν Επικοινωνήστε με τον φαρμακοποιό σας αν: Το ομοιοπαθητικό σκεύασμα αυτό παρασκευάστηκε για εσάς στο εργαστήριο του φαρμακείου μας προς εκτέλεση της του ομοιοπαθητικού ιατρού σας. Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα παρασκευάζονται από φυσικής προέλευσης πρώτες ύλες σε μορφή διαλυμάτων, λαμβάνοντας μετά από διαδοχικές αραιώσεις και δυναμοποιήσεις την τελική τους δραστικότητα. Εσείς λαμβάνετε το ομοιοπαθητικό σας φάρμακο σε μορφή σφαιριδίων, κάψουλας ή διαλύματος ανάλογα με τη συνταγή του ομοιοπαθητικού ιατρού σας. (α) να λαμβάνετε το ομοιπαθητικό σας νηστικός/η το πρωί (β) μη διακόπτετε τη θεραπεία σας με άλλα φάρμακα αν δεν συμβουλευτείτε τον ιατρό σας Τι πρέπει να προσέξω στην ομοιοπαθητική θεραπεία μου; Η ομοιοπαθητική είναι μια ιδιαίτερα εξατομικευμένη θεραπευτική μέθοδος και ως εκ τούτου δεν θα πρέπει να λαμβάνετε ομοιοπαθητικά φάρμακα χωρίς τη συμβουλή του ομοιοπαθητικού σας ιατρού. Θα πρέπει να αποφεύγετε την κατανάλωση καφεΐνης και μέντας σε οποιαδήποτε μορφή και όποιας άλλης ουσίας σας συμβούλεψε ο ομοιοπαθητικός σας. Αποθηκεύστε το ομοιοπαθητικό σας φάρμακο στην ειδική συσκευασία που σας δόθηκε, μακριά από έντονες οσμές και σε προστατευμένο χώρο. Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην ετικέτα του φαρμάκου δεν σας είναι σαφείς Έχετε ερωτήσεις σε σχέση με προφυλάξεις, περιεχόμενα συστατικά ή τις συνθήκες αποθήκευσης Επικοινωνία [Επωνυμία εταιρείας] [Διεύθυνση] [Πόλη, Νομός, Ταχυδρομικός κώδικας] [Τηλέφωνο] [Διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου] [Διεύθυνση Web]

43 Παράδειγμα 1 ο : Παρασκευή εναιωρήματος Νιτροφουρατοϊνης 10 mg/ml Αναγνώριση ανάγκης Αναγνώριση πιθανού φαρμακοθεραπευτικού προβλήματος Συνταγογράφηση Νιτροφουραντοΐνης 20mg ημερησίως (Furolin tb. 100mg) για πρόληψη λοιμώξεων προκαλούμενων από πρωτοπαθή κυστεοουρητική παλινδρόμηση (ΚΟΠ) = μετακίνηση ούρων από την κύστη προς τον ουρητήρα (και ενίοτε προς τη νεφρική πύελο και το νεφρικό παρέγχυμα) Πιθανότητα υπό ή υπερδοσολογίας, πιθανότητα διάσπασης του φαρμάκου κατά την αποθήκευση σε σκονάκια, δυσκολία συμμόρφωσης. Επικοινωνία με τον ιατρό (σύνταξη σύντομης αναφοράς) Παρασκευή εναιωρήματος Νιτροφουραντοΐνης 10mg/mL Βελτιστοποίηση φαρμακοθεραπέιας

44 Λήψη απόφασης-εκτίμηση κινδύνου Ποιότητα Υπάρχουν επικυρωμένη συνταγή και διαθέσιμα στοιχεία σταθερότητας; ναι Ασφάλεια Αποτελεσματικότητα Ευρύς θεραπευτικός δείκτης Θεραπεία συντήρησης Ευάλωτες ομάδες ασθενών Υγεία και ασφάλεια Χρησιμοποιούνται ουσίες επικίνδυνες για την υγεία και την ασφάλεια; Όχι Επίπεδο κινδύνου: χαμηλό Επίπεδο κινδύνου: μέτριο Επίπεδο κινδύνου: χαμηλό

45 Αναφορά εκτίμησης κινδύνου Η νιτροφουραντοΐνη χρησιμοποιείται ως μακροχρόνια προφυλακτική αγωγή (6-12 μήνες) για υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του ουροποιητικού σε δοσολογία 1-2mg/kg (Cochrane review 2011) Η εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών φαίνεται να σχετίζεται περισσότερο με την βραχυπρόθεσμη χορήγηση πλήρους παιδιατρικής δόσης (5-7mg/kg ημερησίως) παρά με τη μακροχρόνια προφυλακτική αγωγή (Karpan et. Al review 2004) Σε άλλες χώρες υπάρχει διαθέσιμο εναιώρημα Νιτροφουραντοΐνης 25 mg/ml με ένδειξη για μακροχρόνια θεραπεία σε 1mg/Kg ημερησίως Ιδιαίτερες προφυλάξεις: Στενή παρακολούθηση πνευμονικής, ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας σε χρόνια χρήση. Έλλειψη G-6-PD Η επιλεγόμενη φόρμουλα χρησιμοποιείται σε αρκετά παιδιατρικά νοσοκομεία, αναφέρεται επίσημα σε συνταγολόγια εξατομικευμένων παρασκευών και είναι τεκμηριωμένη ως προς τη σταθερότητα της

46 Προτεινόμενη συνταγή παρασκευής Nitrofurantoin suspension 10mg/mL Συστατικά Ποσότητα Μονάδα μέτρησης Υπολογισμοί/Σχόλια Furolin tb. 100mg 10 δισκία Ζύγιση δισκίων πριν τη λειοτρίβηση Ora plus 50 ml Ora sweet 50 ml Μέθοδος Παρασκευής 1. Υπολογισμός και ζύγιση της συνολικής ποσότητας του ενεργού συστατικού Nitrofurantoin (10 δισκία Furolin 100 mg) και του όγκου του διαλύματων Ora Sweet και Ora Plus που είναι απαραίτητα για τη δημιουργία του εναιωρήματος της παραπάνω συγκέντρωσης. Χρησιμοποείται ογκομετρικός κύλινδρος 50 ml. 2. Με χρήση γουδοχέρι και γουδιού ή μηχανής ανάδευσης Unguator (ώστε να επιτευχθούν πιο ομοιόμορφοι και λεπτοί κόκκοι της σκόνης) γίνεται κονιορτοποίηση - λειοτρίβηση της των δισκίων. Προσοχή. Το γουδί να έχει καθαριστεί σωστά πριν τη χρήση. Μπορεί να κλιβανιστεί ή να καεί πριν τη χρήση. 3. Μέτρηση της απαιτούμενης ποσότητας (50mL) Ora-Plus σε ογκομετρικό κύλινδρο. 4. Προσθήκη μιας μικρής ποσότητας του Ora-Plus στο γουδί που περιέχει τα λειοτριβημένα δισκία μέχρις σχηματισμού ομοιόμορφης πάστας. 5.Προσθήκη του υπολοίπου όγκου του του Ora-Plus με γεωμετρική αραίωση. Κρατάμε μια ποσότητα ώστε να μπορούμε να ξεβγάλουμε τα υπολέιμματα από το γουδί. 6. Το εναιώρημα φέρεται στον τελικό όγκο εντός του ογκομετρικού κυλίνδρου (100 ml) με χρήση του Ora-Sweet με το οποίο επίσης "ξεπλένουμε το γουδί". 7. Μεταφορά του εναιωρήματος σε ειδικό φιαλίδιο με καφέ χρώση για περαιτέρω προφύλαξη από το φώς. Ανάμιξη μέχρι να σχηματιστεί ένα ομοιόμορφο εναιώρημα. Επισήμανση: Το Ora-Plus και το Ora-Sweet πρέπει να συνδυάζονται σε μια αναλογία 50/50 για να επιτευχθεί το μέγιστο αποτέλεσμα. * Η χρήση του Ora-Sweet μπορεί να αντικατασταθεί με την χρήση του Ora-Sweet SF

47 Προβληματισμοί σε σχέση με τη μορφοποίηση Διαλυτότητα: ελάχιστα διαλυτή (79.5 mg/l στους 24 C) στο νερό και την αλκοόλη, διαλυτή στο διμέθυλοφορμαμίδιο.(eur. Ph 6) Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά δραστικής ουσίας: κίτρινη κρυσταλλική σκόνη, ή κίτρινοι κρύσταλλοι άοσμη ή με ελαφρά οσμή. Πολύ άσχημη γεύση. ph: pka 7,2 (ασθενές οξύ). Διασπάται πιο εύκολα σε αλκαλικό περιβάλλον (ph 10) από όξινο(pah 1,2) στους 100 οc (Etan et. Al) 1993 Οι ταμπλέτες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή είναι φαρμακοτεχνική μορφή άμεσης αποδέσμευσης Τα έκδοχα που περιέχονται (στεατικό μαγνήσιο, πολυβιδόνη, λακτόζη, άμυλο είναι ασφαλή για παιδιατρική χρήση και απαιωρούνται στον χρησιμοποιούμενο φορές (no masking) Η βάση εναιωρήματος που χρησιμοποιείται είναι κατάλληλη και εξειδικευμένη για παιδιατρική χρήση

48 Υπάρχει μελέτη σταθερότητας που εξασφαλίζει τη φυσικοχημική σταθερότητα του παρασκευάσματος Η βάση εναιωρήματος περιέχει συντηρητικά (μικροβιολογική σταθερότητα) Η χρήση του Ora Sweet μπορεί να βελτιώσει την άσχημη γεύση της νιτροφουραντοΐνης Αποθήκευση: προστατευμένο από το φως σε θερμοκρασία <25 o C. Μπορεί να διασπαστεί σε επαφή με μέταλλα εκτός από ανοξείδωτο ατσάλι ή αλουμίνιο (Reynolds, 1993; AFHS Drug Information, 1995) Αποθήκευση σε πλαστικό ή γυάλινο σκοτεινόχρωμο περιέκτη ερμητικά κλεισμένο Ημερομηνία λήξης: σταθερό (φυσικοχημικά χαρακτηριστικά, ph, περιεκτικότητα) σε θ. περιβάλλοντος και στο ψυγείο για 91 μέρες. Για λόγους ασφάλειας και τήρησης των γενικών κατευθυντήριων γραμμών τίθεται στις 30 μέρες

49 Επίτευξη στόχου Εξυπηρέτηση εξατομικευμένης ανάγκης Παρασκευή ποιοτικού, ασφαλούς και αποτελεσματικού φαρμάκου Αποφυγή πιθανού φαρμακοθεραπευτικού προβλήματος Η υπηρεσία της φαρμακοποιίας στην υπηρεσία της φαρμακευτικής φροντίδας Έρευνα και επιστημονική γνώση Εδραίωση σχέσης ασθενή-ιατρού-φαρμακοποιού. Ο φαρμακοποιός επιστημονικά ενεργό μέλος της σχέσης.

50 Παράδειγμα 2 ο : Παρασκευή εξατομικευμένου ομοιοπαθητικού φαρμάκου Αναγνώριση ανάγκης Αναγνώριση πιθανού προβλήματος ποιότητας Ομοιοπαθητικός ιατρός συνταγογράφησε ομοιοπαθητικό φάρμακο σε μορφή ενκαψυλιωμένων σφαιριδίων. Συμβούλεψε τον ασθενή να λαμβάνει το φάρμακο διαλύοντας το περιεχόμενο 4-5 καψουλών σε 500 ml εμφιαλωμένου νερού και μετά από 10 κρούσεις πριν από κάθε λήψη να λαμβάνει 3 φορές την ημέρα το φάρμακο για αρκετές ημέρες Μη ακριβής δοσολογία. Δεδομένης της παραμονής του νερού για πολλές ημέρες, του περιεχόμενου σακχάρου και της επιμόλυνσης του στομίου, πιθανή ανάπτυξη μικροβιακού φορτίου. Επικοινωνία με τον ιατρό. Επίλυση προβλήματος ποιότητας Παρασκευή ομοιοπαθητικού διαλύματος 1% σε αλκοόλη 20% ή 30% ο/ο

51 Προβληματισμοί σε σχέση με τη μορφοποίηση Χρησιμοποίηση αλκοόλης ή άλλου μέσου συντήρησης για το πόσιμο διάλυμα Τα συντηρητικά μέσα των πόσιμων διαλυμάτων είναι χημικής προέλευσης και δεν προτιμώνται από τους ασθενείς και τους ομοιοπαθητικούς ιατρούς Το ποσοστό αλκοόλης πρέπει να είναι ικανό για συντήρηση στο αναμενόμενο διάστημα χρήσης Το ποσοστό αλκοόλης δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 20% σύμφωνα με την ομοιοπαθητική φαρμακοποιία Το ποσοστό αλκοόλης πρέπει να βρίσκεται εντός των ορίων λήψης ανά δόση που ορίζεται από τον ΕΜΕΑ (χαμηλό όριο αλκοόλης 100mg ανά δόση) Η ποσότητα που θα παρασκευαστεί πρέπει να είναι ικανή να καλύψει τη θεραπεία αλλά και εντός των ορίων συντήρησης που ορίζονται για συντηρημένα υδατικά πόσιμα διαλύματα (14 μέρες)

52 Επίτευξη στόχου Εξυπηρέτηση εξατομικευμένης ανάγκης Παρασκευή ποιοτικού, ασφαλούς και αποτελεσματικού φαρμάκου Αποφυγή πιθανού προβλήματος ποιότητας Η υπηρεσία της φαρμακοποιίας στην υπηρεσία της φαρμακευτικής φροντίδας Έρευνα και επιστημονική γνώση Εδραίωση σχέσης ασθενή-ομοιοπαθητικού ιατρού-φαρμακοποιού. Ο φαρμακοποιός επιστημονικά ενεργό μέλος της σχέσης.

53 Απαιτήσεις σύγχρονης γαληνικής πρακτικής Τέχνη φαρμακοποιία Τεχνολογία Επιστήμη

54 Και πως θα τα αποκτήσω; Πρακτική φαρμακοποιία Εκπαίδευση Γνώση

55 Εξειδίκευση και συνεργασία

56

57

58

59 Το Γαληνικό Εργαστήριο Βόλου είναι: Εργαστήριο φαρμακείου επί της οδού Ιωλκού 289Α στο Βόλο με δυνατότητα παρασκευής γαληνικών φαρμάκων* σύμφωνα με τις διατάξεις της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την παροχή υπηρεσιών εξατομικευμένης φαρμακοθεραπείας. *Resolution CM/ResAP(2011)1 on quality and safety assurance requirements for medicinal products prepared in pharmacies for the special needs of patients Στο Γαληνικό Εργαστήριο Βόλου παρασκευάζουμε: Αλλοπαθητικά / Ομοιοπαθητικά / Φυτοθεραπευτικά γαληνικά φάρμακα σε όλες τις δυνατές φαρμακευτικές μορφές: δισκία, κάψουλες, κρέμες, αλοιφές, γέλες, γαλακτώματα, σιρόπια, ελιξίρια, υπόθετα, κ.α. Συμμετοχές Μέλος του ISPhC - International Society of Pharmaceutical Compounding Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ομοιοπαθητικών Φαρμακοποιών Μέλος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Μαγνησίας Οι Άνθρωποι Επενδύουμε στον άνθρωπο, στην θεωρητική γνώση, την τεχνική κατάρτιση και το συλλογικό πνεύμα.

60 Οι Εγκαταστάσεις Πληρούν τις πιο αυστηρές προδιαγραφές ποιότητας παρασκευής εξατομικευμένων γαληνικών φαρμάκων. Περιλαμβάνουν καθαρούς χώρους που είναι δωμάτια στα οποία η ποιότητα του αέρα, η θερμοκρασία και η υγρασία είναι ρυθμισμένα, ώστε τα παρασκευαζόμενα φάρμακα να προστατευθούν από οποιαδήποτε μόλυνση. Ο Εξοπλισμός Είναι σύγχρονος, ακριβής και αποδοτικός επιτρέποντας την παρασκευή σύνθετων γαληνικών φαρμάκων με την βέλτιστη μέθοδο. Το Λογισμικό Χρησιμοποιούμε το GCP Professional Compounding Software το οποίο είναι το πρώτο λογισμικό καλών πρακτικών εφαρμογής και διαχείρισης γαληνικού φαρμακευτικού εργαστηρίου στην Ελλάδα Οι Διαδικασίες Ακολουθούμε τα πρότυπα Ορθής Παρασκευαστικής Πρακτικής όπως αυτά ορίζονται από την Ελληνική και Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία και Νομοθεσία *1 Guide to Good Practices for the Preparation of Medicinal Products in Healthcare Establishments Ιδιαίτερα για τα ομοιοπαθητικά γαληνικά φάρμακα ακολουθούμε τα πρότυπα της Γερμανικής Ομοιοπαθητικής Φαρμακοποιίας

61 Οι Συνεργάτες μας Επιλέγουμε τους συνεργάτες μας με ποιοτικά κριτήρια από τους οποίους και προμηθευόμαστε πρώτες ύλες που συνοδεύονται πάντα από τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ανάλυσης. Οι Αξίες μας Καινοτομία / Ποιότητα / Τεκμηρίωση / Διαφάνεια / Συνεργασίες / Γνώση ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Γαληνικό Εργαστήριο Βόλου Ιωλκού 289, 38333, Βόλος Τηλ Fax lab.gevo@yahoo.gr

62 ΓΑΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΟΛΟΥ, Ιωλκού 289 Α-Β-, 38333, Βόλος, Προετοιμάστηκε από: ΓΕΒΟ Ημ: 10/04/2014 Αριθμός αναγνώρισης εγγράφου:9.3 Εγκρίθηκε από: ΜΠΙΡΛΙΡΑΚΗΣ Β., ΤΣΑΤΣΟΥ Γ. Ημ: 10/04/2014 Αριθμός έκδοσης: 01 Τίτλος: Μητρώο συνταγών/compounding record Πρωτότυπο έγγραφο: ΝΑΙ ΟΧΙ Ευθύνη: Ο υπεύθυνος φαρμακοποιός είναι αρμόδιος και φέρει την ευθύνη για την διεξαγωγή αυτής της διαδικασίας. Σκοπός: Σκοπός του παρόντος είναι η δημιουργία ενός εγγράφου που θα καλύπτει τις απαιτήσεις της κείμενης φαρμακευτικής νομοθεσίας, της φαρμακοποιίας και των καλών εργαστηριακών πρακτικών. Σελίδα 1 από 3

63 ΓΑΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΟΛΟΥ, Ιωλκού 289 Α-Β-, 38333, Βόλος, Προετοιμάστηκε από: ΓΕΒΟ Ημ: 10/04/2014 Αριθμός αναγνώρισης εγγράφου:9.3 Εγκρίθηκε από: ΜΠΙΡΛΙΡΑΚΗΣ Β., ΤΣΑΤΣΟΥ Γ. Ημ: 10/04/2014 Αριθμός έκδοσης: 01 Τίτλος: Μητρώο συνταγών/compounding record Πρωτότυπο έγγραφο: ΝΑΙ ΟΧΙ Γενικά στοιχεία: Κωδικός συνταγής Lot προϊόντος Ημερομηνία 19/09/2014 υλοποίησης Ημερομηνία 19/09/ :30 εκτύπωσης Συνταγή Carbimazole oral sol. 1,3mg/ml Χρόνος 30 min διεκπεραίωσης Ημερομηνία 19/09/2014 Παραγωγής Ημερομηνία λήξης 10/10/2014 (21 ημέρες) Τρόπος χορήγησης Από του στόματος (κατάποση) Δοσολογία 1ml ανά 8ωρο Τύπος προϊόντος Εναιώρημα Αποθήκευση Ψυγείο 4 ο C Κωδικός προϊόντος ΦΑΡ Περιγραφή προϊόντος Carbimazole oral sol. 1,3mg/ml Τρόπος αποστολής - Οδηγίες αποστολής Μικρή ισοθερμική τσάντα Σχόλια - Το ενναιώρημα καρβιμαζόλης παραμένει σταθερό (διατηρεί άνω του 90% της ισχύος του) για 3 εβδομάδες (21 ημέρες) στους 4 βαθμούς κελσίου. - Στο χρονικό αυτό διάστημα: α) το PH παραμένει σταθερό ~4,3 β) το χρώμα παραμένει ανοιχτο ρόζ γ) Για την επαναιώρηση απαιτείται ανακίνηση άνω των 60 δευτερολέπτων. Υπεύθυνος Ποιότητας Τσάτσου Γεωργία Υπεύθυνος Κασόλα Χαριτίνη προετοιμασίας παρτίδας Υπεύθυνος έγκρισης Μπιρλιράκης Βασίλειος προετοιμασίας παρτίδας Υπεύθυνος διάθεσης ΜΠΙΡΛΙΡΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ & ΣΙΑ ΟΕ παρτίδας Σελίδα 2 από 3

64 ΓΑΛΗΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΟΛΟΥ, Ιωλκού 289 Α-Β-, 38333, Βόλος, Προετοιμάστηκε από: ΓΕΒΟ Ημ: 10/04/2014 Αριθμός αναγνώρισης εγγράφου:9.3 Εγκρίθηκε από: ΜΠΙΡΛΙΡΑΚΗΣ Β., ΤΣΑΤΣΟΥ Γ. Ημ: 10/04/2014 Αριθμός έκδοσης: 01 Τίτλος: Μητρώο συνταγών/compounding record Πρωτότυπο έγγραφο: ΝΑΙ ΟΧΙ Μέθοδος παρασκευής: 1. Ζύγιση, ακριβώς των ποσοτήτων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν κατά την εκτέλεση της συνταγής. 2. Διάλυση των στερεών συστατικών ή ενσωμάτωση. 3. Ανάμειξη των συστατικών ανά φάση. 4. Το μείγμα φέρεται σε κατάλληλο περιέκτη. 5. Σήμανση και αποθήκευση του παρασκευάσματος. Αρχικά συστατικά συνταγής : Περιγραφή Ποσότητα Μον.Μέτρησης ORA PLUS 473ML 32,7 ML ORA SWEET 473ML 32,7 ML THYROSTAT TABL 100X5MG 0,17 Τεμάχια Βήματα υλοποίησης αναλυτικά: Φάση 1 : Κωδικός Περιγραφή Προμηθευτής Π.Σ. Τ.Π. Παρτίδες Μ.Μ. KER ORA SWEET 473ML Τρίτος 32,7 32,7 ΧΩΡΙΣ_ΠΑΡΤΙΔΑ ml KER ORA PLUS 473ML Τρίτος 32,7 32,7 ΧΩΡΙΣ_ΠΑΡΤΙΔΑ ml ΔΙΑ THYROSTAT TABL Τρίτος 0,17 0,17 ΧΩΡΙΣ_ΠΑΡΤΙΔΑ pcs 100X5MG Στοιχεία ετικέτας: Κωδικός συνταγής Lot προϊόντος Συνταγή Carbimazole oral sol. 1,3mg/ml Ασθενής Αλεξόπουλος Κ. Ιατρός Παπαδόπουλος Λ. Δοσολογία 1ml ανά 8ωρο Οδηγίες Καλή ανακίνηση πριν τη χρήση Τρόπος χορήγησης Από του στόματος (κατάποση) Αποθήκευτικός χώρος συνταγής Ψυγείο 4 ο C Ημ.Παραγωγής 19/09/2014 Ημ.λήξης 10/10/2014 (21 ημέρες) Σελίδα 3 από 3

65 ΓΕΒΟ RX Plddsfa Carbimazole Oral Suspension ΣΥΣΤΑΣΗ Carbimazole (THYROSTAT tb) Oral Plus & Oral Sweet ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Υπερθυρεοειδισμός ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΔΕΝ συνιστάται η χρήση του από άτομα με υπερευαισθησία στην καρβιμαζόλη. ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Προσοχή στα άτομα με: νεφρική ανεπάρκεια, αιμορραγίες, καταστολή του μυελού των οστών. Χρόνια χορήγηση μπορεί να προκαλέσει καταστολή του μυελού των οστών. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Με φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν ακοκκιοκυτταραιμία. Με κουμαρινικά αντιπηκτικά (η καρβιμαζόλη είναι ανταγωνιστής της βιταμίνης Κ επομένως επιτείνει την δράση των αντιπηκτικών). Με θεοφυλλίνη (αυξάνονται τα επίπεδα της θεοφυλλίνης στον ορό). ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ Η περιεκτικότητα της δόσης, η ημερήσια συχνότητα λήψης και η διάρκεια της θεραπείας εξαρτάται από την θεραπευτική ανάγκη όπως θα την εκτιμήσει ο θεράπων γιατρός. ΦΥΛΑΞΗ (Σταθερότητα) ΤΡΟΠΟΣ ΛΗΨΗΣ Καλή ανακίνηση του περιέκτη (>60 sec). Λήψη από τον περιέκτη με δοσομετρική σύριγγα. Χορήγηση από το στόμα. Να λαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο κάθε μέρα σε σχέση με τα γεύματα. Να αποφεύγονται τροφές πλούσιες σε ιώδιο. ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ "Evaluation of the physicochemical and microbiological stability of an extemporaneously compounded carbimazole oral suspension" Mon Phyo Lwin, David Ellis, Yunmei Song, Jennie Hellak, Sean Turner, Desmond Williams, and Sanjay Garg, School of Pharmacy and Medical Sciences, University of South Australia; SA Pharmacy, Women s & Children s Hospital Campus Σε θερμοκρασία 4 ο C για 21 ημέρες Εξατομίκευση των φαρμάκων για τους ασθενείς Θεραπευτικές λύσεις για την ιατρική κοινότητα Τηλ Fax: lab.gevo@yahoo.gr Ιωλκού 289 Α-Β-Δ, 38333, Βόλος

66 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Γεωργία Τσάτσου Πτυχίο φαρμακευτικής Msc Παραγωγή και έλεγχος φαρμακευτικών ενώσεων Τηλ. φαρμακείου: Κιν Skype name: georgia.tsatsou2