Η αγορά φαρμάκων της Γερμανίας

Transcript

1 ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ THΣ EΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΝΤΥΣΣΕΛΝΤΟΡΦ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Ντύσσελντορφ, 1 Σεπτεμβρίου 200 Η αγορά φαρμάκων της Γερμανίας Ι. Βασικά μεγέθη της αγοράς Η γερμανική φαρμακοβιομηχανία αριθμούσε το επιχειρήσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται τόσο μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσο και θυγατρικές πολυεθνικών. Η αξία της παραγωγής έφτασε το 2007 τα 2,2 δις, αυξανόμενη κατά 10,% έναντι του 200. Παραγωγή φαρμακευτικών στη Γερμανία (σε εκ. ) Πηγή: Statistisches Bundesamt, VFA 1

2 Οι εισαγωγές φαρμάκων της Γερμανίας κατά την τελευταία πενταετία αυξάνονται με ταχύ ρυθμό (11-15% ετησίως). Το 2007 ανήλθαν σε 32, δις. Χώρες προέλευσης εισαγωγών (σε εκ. ) Ιρλανδία 20,17 410, ,43 73, 23,95 2,71 ΗΠΑ 2253, 3003,22 403,77 457,1 5207,2 5909,34 Ελβετία 135,13 141,41 197,0 2153, ,9 444,52 Γαλλία 137, 1327, ,7 104, ,73 193,34 ΗΒ 1020,97 102,3 132,29 17,1 115,59 147,77 Ολλανδία 925,9 1023, ,2 110,3 1193,9 13,2 Ιταλία 47,7 712, 71, 101,2 1027, , Βέλγιο 4,42 770,4 743,7 90,04 99, ,71 Σουηδία 739,3 777,3 73, 951, 952,5 991,03 Ισπανία 554,34 559,44 50,4,7 29,72 9,02 Λοιπές χώρες 00,91 223,43 45,3 203, , ,73 Σύνολο 1924, , , ,17 23, ,23 Το ένα τέταρτο των εισαγωγών της Γερμανίας προέρχεται από την Ιρλανδία. Οι ΗΠΑ αποτελούν τη δεύτερη κυριότερη προμηθεύτρια χώρα της Γερμανίας (1% της αξίας των εισαγωγών), ενώ η Ελβετία την τρίτη (12%). Οι εισαγωγές από την Ελλάδα αποτελούν ποσοστό περίπου 1% επί της συνολικής αξίας των εισαγωγών φαρμάκων της Γερμανίας (335,5 εκ. το 2007). Εισαγωγές από την Ελλάδα Μεταβολή % Αξία σε ,3 Πηγή: ΕΣΥΕ Χώρες προέλευσης εισαγωγών φαρμάκων στη Γερμανία 2007 (σε εκ. ) 4% 4% 4% 3% 3% % % 12% 14% 2% 1% Ιρλανδία ΗΠΑ Ελβετία Γαλλία ΗΒ Ολλανδία Ιταλία Βέλγιο Σουηδία Ισπανία Λοιπές χώρες Πηγή: BPI Δεδομένου ότι η Γερμανία είναι μια χώρα με σχετικά υψηλές τιμές φαρμάκων αποτελεί χώραστόχο παράλληλων εισαγωγών. Το μερίδιο αγοράς των προερχόμενων από παράλληλες εισαγωγές φαρμάκων έφτασε το 2007 σχεδόν το 9%, σημειώνοντας μεγάλη άνοδο μέσα σε μια δεκαετία (μερίδιο αγοράς 2% το 199). 2

3 Οι εξαγωγές της Γερμανίας έχουν επίσης ακολουθήσει έντονα ανοδική πορεία την τελευταία πενταετία, φτάνοντας το 2007 τα 41,7 δις. Χώρες προορισμού εξαγωγών (σε εκ. ) Βέλγιο 147, ,9 7,1 9092,1 1007, ,3 ΗΠΑ 255, ,7 3793,2 3742, , ,05 Ολλανδία 77,1 11,4 1774, ,23 97,9 3522,74 Ελβετία 2020, ,31 203,1 1917, ,1 75,27 ΗΒ 1271, ,7 134,94 152,72 10,5 2,35 Ιταλία 111,3 1150,3 1343, 1579,71 17,55 19,21 Γαλλία 1179, 1352, 1495, ,3 157, 192,79 Ισπανία 4, 79,0 2,3 930, ,97 117,05 Αυστρία 2,7 751,5 773,3 9,12 955,55 10,4 Ιαπωνία 752,05 772,2 02,23 75,79 37,1 59,21 Λοιπές χώρες 514,07 590,9 01,47 750,22 940, ,7 Σύνολο 135, ,11 21,3 3175,5 3474, , Εξωτερικό εμπόριο (σε εκ. ) , 3474, ,5 3201,23 21,3 23, , , , , ,5 135, Εξαγωγές Εισαγωγές Πηγή: BPI Για την Έρευνα και Ανάπτυξη δαπανήθηκαν το ,7 δις από τις φαρμακοβιομηχανίες της Γερμανίας. Έτσι, η φαρμακοβιομηχανία έρχεται (σε απόλυτους αριθμούς) τέταρτη σε δαπάνες Ε&Α (μετά την αυτοκινητοβιομηχανία, τα ηλεκτρονικά και την χημική βιομηχανία) και είναι η κατεξοχήν βιομηχανία έντασης Ε&Α της Γερμανίας, καθώς το 1,5% του κύκλου εργασιών δαπανήθηκε το 2007 στην Ε&Α (1995: 11%). Οι δαπάνες για φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν τη δεύτερη σημαντικότερη κατηγορία δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων (υστερώντας μόνο έναντι των δαπανών για νοσοκομειακή περίθαλψη) και έφτασαν το 2007 τα 25,9 δις (ποσοστό 1%). Ένας τρόπος για τη μείωση των δαπανών των ασφαλιστικών ταμείων για φαρμακευτικά προϊόντα είναι τα απευθείας συμβόλαια φαρμακευτικών επιχειρήσεων ασφαλιστικών ταμείων. Τα συμβόλαια αυτά είναι ως επί το πλείστον εκπτωτικά συμβόλαια (Rabattverträge), αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις η έμφαση δίνεται στην παροχή υπηρεσιών, όπως η εκπαίδευση προσωπικού (Mehrwert συμβόλαια). Επίσης, τα εκπτωτικά συμβόλαια μπορεί να αφορούν είτε φάρμακα προστατευόμενα από πατέντες, είτε φάρμακα generics. 3

4 Συμβόλαια μεταξύ ασφαλιστικών ταμείων και φαρμακευτικών επιχειρήσεων Παραγωγός Θεραπευτικό πεδίο Ασφαλιστικό ταμείο Astra Zeneca Παθήσεις στομάχου Deutsche BKK Υπέρταση Deutsche BKK Elli Lilly Ψυχώσεις Deutsche BKK, ΤΚ, ΑΟΚ Διαβήτης Πολλά ασφαλιστικά ταμεία GlaxoSmithKline Παθήσεις αναπνευστικού Υπό διαπραγμάτευση Janssen-Cilag Ψυχώσεις AOK Rheinland-Hamburg, TK Novartis Οστεοπόρωση DAK, Barmer Οφθαλμολογικές παθήσεις Υπό διαπραγμάτευση Novo Nordisk Διαβήτης Πολλά ασφαλιστικά ταμεία Pfizer Χοληστερίνη Deutsche BKK Sanofi Aventis Διαβήτης Πολλά ασφαλιστικά ταμεία Πηγή: FTD, 01/0 Η Γερμανία αποτελεί μια αγορά ήδη ώριμη όσον αφορά την εδραίωση των generics. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά generics στον κόσμο, αποτελώντας ποσοστό περίπου 10% της παγκόσμιας αγοράς, και υστερώντας μόνο έναντι των ΗΠΑ (40%). Το ποσοστό των συνταγογραφήσεων για φάρμακα για τα οποία υπάρχει ανταγωνισμός από generics έφτασε το 2007 το 7%, ενώ ο κύκλος εργασιών της αγοράς αυτής αποτελεί το ήμισυ περίπου (49%) της συνολικής αγοράς φαρμάκων. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι το ποσοστό των generics στη σχετική αγορά έχει σημειώσει μεγάλη άνοδο από το 1995 και μετά, τόσο σε ότι αφορά το ποσοστό των συνταγογραφήσεων, όσο και σε ότι αφορά τον κύκλο εργασιών. Θέση των Generics στη σχετική αγορά Συνταγογραφήσεις (%) Κύκλος εργασιών (%) , ,1 51, , ,7 55,9 1999,2 59, , ,2 5, ,7, , ,1 70, ,2, , ,1 74,4 Ποσοστά Ge nerics στην αγορά Συνταγογραφήσεις Κύκλος εργασιών Πηγή: VFA 4

5 Στη γερμανική αγορά των generics κυριαρχούν τρεις εταιρείες, έχοντας αθροιστικά μερίδιο αγοράς περίπου 2/3: η ελβετική Sandoz και οι γερμανικές Stada και Ratiopharm. Το σύνολο των φαρμακευτικών προϊόντων που κυκλοφορούν στη Γερμανία είναι καταγεγραμμένα στην Rote Liste Το πλήθος των εγγραφών στην κατάσταση αυτή φτάνει το 200 τις.74, έχοντας ακολουθήσει τα τελευταία χρόνια πτωτική πορεία (από τις 9.15 εγγραφές το 2000, στις.933 το 200 και στις.34 το 2007). Το 0% των φαρμακευτικών αυτών προϊόντων είναι χημικά, ενώ το % φυτικής προέλευσης και επίσης % ομοιοπαθητικά. ΙΙ. Διανομή Σε αντίθεση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στη Γερμανία ο ΦΠΑ για τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι εξίσου υψηλός όπως και για τα καταναλωτικά αγαθά και ανέρχεται σε 19%. Έτσι, η διάρθρωση της τιμής των φαρμάκων για τη Γερμανία είναι: 57% παραγωγός, 4% χονδρεμπόριο, 17% φαρμακείο, 22% φόροι. Διάρθρωση τιμής φαρμάκων (%) Παραγωγός Χονδρεμπόριο Φαρμακείο Φόροι Αυστρία Βέλγιο Νορβηγία Γερμανία Δανία Φινλανδία Ολλανδία Ιταλία 1 9 Ελλάδα 3 5 Ιρλανδία Ισπανία Ελβετία Γαλλία 9 2 Πορτογαλία Σουδία % 10% 20% 30% 40% 50% 0% 70% 0% 90% 100% Πηγή: BPI Το χονδρεμπόριο φαρμάκων στη Γερμανία χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό συγκέντρωσης: υπάρχουν 1 εταιρείες χονδρικής εμπορίας φαρμάκων (οργανωμένες στο σύνδεσμο PHAGRO από τις οποίες οι τρεις μεγαλύτερες, Phoenix, Anzag και Celesio πραγματοποιούν το 0% του κύκλου εργασιών. 5

6 Χονδρεμπόριο φαρμάκων - Μερίδια αγοράς (% ) ,5 2,5 11,5 13,5 27,5 1,5 Phoenix Anzag Celesio (Gehe) Sanacorp Noweda Pharma-Privat v.d.linde Kapferer 1 Πηγή: ΗΒ Η απευθείας αποστολή φαρμάκων από τις φαρμακευτικές εταιρείες στα φαρμακεία (χωρίς τη διαμεσολάβηση χονδρεμπόρων) αποτελεί ένα κανάλι διανομής, το οποίο κερδίζει έδαφος: το 200 το ποσοστό της απευθείας διανομής έφτασε το 1%, έχοντας περίπου διπλασιαστεί στο διάστημα μιας πενταετίας. Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται κυρίως στα φάρμακα που προστατεύονται από πατέντες, όχι όμως στα generics, με αποτέλεσμα να μειώνονται σημαντικά τα περιθώρια κέρδους των χονδρεμπόρων. Ο σύνδεσμος των χονδρεμπόρων αντιδρά στις εξελίξεις αυτές, επισημαίνοντας ότι, περιορίζοντας τα περιθώρια κέρδους των χονδρεμπόρων και ωθώντας τους εκτός αγοράς, τίθεται σε κίνδυνο η ομαλή διανομή των φαρμάκων σε όλη τη χώρα. Αίτημα του συνδέσμου είναι επομένως η νομοθετική εξασφάλιση του ρόλου του και η απαγόρευση της απευθείας διανομής. Μεγάλες αλλαγές στα κανάλια διανομής φαρμακευτικών στη Γερμανία έχουν προκληθεί από τις νέες νομοθετικές ρυθμίσεις: έτσι, με το νόμο GMG (Gesundheitsmodernisierungs Gesetz) το 2004 επετράπη η αποστολή (Versandhandel) και το online εμπόριο φαρμάκων. Το μερίδιο αγοράς των φαρμακείων που αποστέλλουν φάρμακα εκτιμάται ότι βρίσκεται ακόμα μόλις στο 2% με 4%. Είναι ενδιαφέρον επίσης να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (70%) του κύκλου εργασιών από το εμπόριο φαρμάκων με αποστολή τους μέσω ταχυδρομείου πραγματοποιείται από φαρμακεία εκτός συνόρων της Γερμανίας. Το γνωστότερο από αυτά είναι το ολλανδικό DocMorris, το οποίο εξαγοράστηκε από την γερμανική επιχείρηση χονδρεμπορίας φαρμάκων Celesio. Στη Γερμανία υπάρχουν περί τις φαρμακεία και ισχύει νομοθετική ρύθμιση, με βάση την οποία άδεια λειτουργίας φαρμακείου μπορούν να αποκτήσουν μόνο φαρμακοποιοί, ενώ απαγορεύεται η δημιουργία αλυσίδων φαρμακείων (Fremd-und Mehrbesitzverbot). Το 2004 η ρήτρα αυτή χαλάρωσε, έτσι ώστε να επιτρέπεται πλέον η ίδρυση μικρών αλυσίδων φαρμακείων (ένας ιδιοκτήτης μπορεί να έχει μέχρι 4 υποκαταστήματα). Όμως η πλήρης καθετοποίηση στο κάτω τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας (χονδρεμπόριο λιανεμπόριο) δεν επιτρέπεται. Αντιθέτως η καθετοποίηση στο άνω τμήμα της εφοδιαστικής αλυσίδας (κατασκευαστήςχονδρεμπόριο) επιτρέπεται. Τον Ιανουάριο του 2009 αναμένεται η σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το κατά πόσον το υπάρχον καθεστώς για την άδεια λειτουργίας φαρμακείου (με τους περιορισμούς του Fremd- und Mehrversitzverbot) μπορεί να παραμείνει σε ισχύ.

7 Σε αντίδραση στις νομοθετικές ρυθμίσεις του 2004 και τις ανακατάξεις που προβλέπεται ότι θα προκύψουν από νέες νομοθετικές ρυθμίσεις (σε συμμόρφωση προς την αναμενόμενη απόφαση του Ευρ. Δικαστηρίου), τα μισά περίπου από τα φαρμακεία της Γερμανίας ήδη συμμετέχουν σε κάποιας μορφής συνεταιρισμό, πράγμα που τους προσφέρει πλεονεκτήματα στην αγορά και στο marketing των προϊόντων. Υπάρχουν διάφορα σχήματα συνεταιρισμών (με ή χωρίς συμμετοχή χονδρεμπορικής επιχείρησης, π.χ. MVDA, Linda, Parmapharm,Vivesco). Η Parmapharm αποτελεί το μεγαλύτερο συνεταιρισμό φαρμακείων (αριθμεί περί τα 700 μέλη) και είναι η πρώτη που κυκλοφόρησε στην αγορά (τον Απρίλιο του 200) φάρμακα ιδιωτικής ετικέτας, με την επωνυμία Gesund ist bunt (GIB). Πρόκειται για φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή, πωλούνται όμως μόνο στα φαρμακεία. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η συνεργασία των μεγαλύτερων αλυσίδων drogerie με φαρμακεία που αποστέλλουν προϊόντα μέσω ταχυδρομείου: έτσι η Schlecker συνεργάζεται με τη Vitalsana, η Rossmann με την Deutsche Internet Apotheke και η dm με την ολλανδική Europa Apotheek. Η τάση αυτή βρίσκει μιμητές και σε άλλους χώρους, π.χ. η Deutsche Post συνεργάζεται με την Easy Apotheke για την αποστολή φαρμάκων, ενώ η αλυσίδα supermarket Rewe προετοιμάζει επίσης την είσοδό της στο χώρο της λιανεμπορίας φαρμάκων. Σε ότι αφορά τα περίπου 2000 φαρμακεία των νοσοκομείων, οι προμήθειες αυτών γίνονται απευθείας από τις φαρμακευτικές εταιρείες, ενώ στόχος των χονδρεμπόρων είναι να επεκταθούν και σε αυτή την αγορά. Αντιγόνη Μαριόλη Γραμματέας ΟΕΥ Γ 7