ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Εισηγήτρια: Κωνσταντίνα Π. Μπρούσα (Α.Ε.Μ ) Επιβλέπων Καθηγητής : Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Το φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων (human trafficking) και η νομοθετική και δικαστική αντιμετώπισή του στο πλαίσιο της διεθνούς έννομης τάξης. Subject: The human trafficking effect. The legislative and the judicial fight under the international legal order. Εισηγήτρια: Κωνσταντίνα Π. Μπρούσα (Α.Ε.Μ ) Επιβλέπων Καθηγητής : Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης Μαθήματα Β Έτους Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο: Κ. Χατζηκωνσταντίνου / Μ. Σαρηγιαννίδης Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο: Α. Γραμματικάκη-Αλεξίου / Ζ. Παπασιώπη- Πασιά, Ε. Βασιλακάκης / Β. Κούρτης Συγκριτικό Δίκαιο: Χ. Δεληγιάννη-Δημητράκου / Α. Κώνστα Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 2016

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Συντομογραφίες Σελ. 4 Πρόλογος Σελ. 5 Εισαγωγή Σελ 6-8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ, ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΠΟΣΟΣΤΑ Ι.α. Η διαμόρφωση του ορισμού Σελ Ιβ. Ο ορισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση Σελ 12 I.γ. Ο ορισμός στην ελληνική έννομη τάξη Σελ 13 I.δ. Ο ορισμός στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών Σελ. 14 Ι.ε. Οι μορφές που λαμβάνει το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων Σελ Ι.στ. Τα αίτια του φαινομένου Σελ. 17 Ι.ζ. Η εξέλιξη του φαινομένου όπως αποτυπώνεται σε ποσοστά Σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΠΟ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ ΙΙ.α. Η συμβατική ρύθμιση του εγκλήματος της εμπορίας ανθρώπων Σελ ΙΙ.β. Επιπλέον Νομοθετική Δράση της Διεθνούς Κοινότητας για την καταπολέμηση του φαινομένου Σελ ΙΙ. γ. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης Σελ II.δ. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας Σελ II.ε. Το Συμβούλιο της Ευρώπης Σελ ΙΙ.στ. Η Δικαστική Αντιμετώπιση του Εγκλήματος της Εμπορίας Ανθρώπων Σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΑΠΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ- ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΙΙΙ.α. Η Νομοθετική Αντιμετώπιση του Εγκλήματος στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σελ. 42 2

3 ΙΙΙ.α.1. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου- Η συμβολή της και οι κατευθυντήριες γραμμές που χαράζει Σελ ΙΙΙ.α.2. Ψηφίσματα και Οδηγίες των Οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σελ ΙΙΙ.β. Η ιδιαίτερη κατάσταση στα Βαλκάνια Σελ ΙΙΙ.γ. Τι συμβαίνει στην Ελλάδα Σελ III.δ. Η Νομολογία του ΕΔΔΑ ως ένδειξη της ευρωπαϊκής πορείας Σελ Απόφαση Siliadin v. France Σελ Απόφαση C.N. v. Ηνωμένου Βασιλείου Σελ Απόφαση Rantsev κατά Κύπρου και Ρωσίας Σελ Απόφαση L.E. κατά Ελλάδας Σελ IΙΙ.ε. Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών και οι βασικές Συμβάσεις για την καταπολέμηση του φαινομένου Σελ IΙΙ.στ. Τα όργανα του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών Σελ IΙΙ.στ.1. Η Διαμερικανική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Σελ. 68- IΙΙ.στ.2.Το Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Η ΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΙV. Η Συμβολή των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Σελ ΕΠΙΛΟΓΟΣ-ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σελ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελ

4 Συντομογραφίες ΔΟΕ (ILO) ΔΟΜ (IOM) ΕΔΔΑ ΕΕ ΕΣΔΑ ΚτΕ ΜΚΟ ΟΑΚ ΟΗΕ ΠΚ HRC UNICEF ICTY Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (International Labour Organization) Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (International Organization for Migration) Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Κοινωνία των Εθνών Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών Ποινικός Κώδικας Human Rights Committee United Nations International Children s Emergency Fund International Criminal Tribunal for Yugoslavia 4

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα διπλωματική εργασία στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης έχει ως αντικείμενο το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων. Ειδικότερα γίνεται μια καταγραφή των ορισμών που έχουν δοθεί από διεθνείς συμβάσεις, την εξέλιξή τους στο πέρασμα των χρόνων αλλά και το πώς οι διαφορετικές μορφές που λαμβάνει το έγκλημα έχουν επηρεάσει τον ορισμό αυτό. Μετά από μια σύντομη καταγραφή των μέχρι σήμερα γνωστών αιτιών του εγκλήματος και μια παρουσίαση της εξέλιξης του εγκλήματος καταγράφονται οι κανόνες που ρυθμίζουν την εμπορία ανθρώπων στη Διεθνή έννομη τάξη και συγκεκριμένα σε επίπεδο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών. Τέλος παρουσιάζονται και ενδεικτικές δικαστικές αποφάσεις των αντίστοιχων δικαιοδοτικών οργάνων και το πώς έχουν αυτές επηρεάσει τη μετέπειτα νομολογία αλλά και νομοθεσία. Η εργασία αυτή επιχειρεί να καταδείξει τη συλλογική και οικουμενική προσπάθεια που καταβάλλεται για την αποτελεσματική καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων αλλά και να αναδείξει τυχόν νομικά κενά που υπάρχουν. 5

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων, ή όπως διεθνώς ονομάζεται human trafficking, αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά και διαρκώς εξελισσόμενα εγκλήματα. Δεν αποτελεί καινούριο φαινόμενο, κάτι το οποίο συναντάμε τα τελευταία χρόνια και που καλείται ξαφνικά να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα σήμερα, αλλά αντιθέτως η είναι γνωστό από πολύ παλιά. Οι πρώτες αναφορές έρχονται ήδη από την Ομηρική εποχή, όπου η χρήση του όρου δούλος είναι σπάνια, ενώ πιο συχνά χρησιμοποιούνται οι όροι «ανδράποδον», «οικεύς» και «δμως», οι οποίοι και αντανακλούν τους διαφορετικούς τύπους δουλείας που υπήρχαν, την ξεχωριστή κατάσταση στην οποία μπορούσε ένα άτομο να εκπέσει. Στην αρχαία Αθήνα ο δούλος αποτελούσε ιδιοκτησία του «κυρίου» του κι έτσι μεταβιβαζόταν μεταξύ ιδιοκτητών. Η πλειοψηφία αυτών ήταν «βάρβαροι», όχι Έλληνες δηλαδή, και εισάγονταν από το εξωτερικό, ωστόσο υπήρχαν και περιπτώσεις κατά τις οποίες μπορούσε κάποιος να εκπέσει στην κατηγορία του δούλου. Για παράδειγμα σε περίπτωση μη καταβολής του φόρου «μετοίκιου» ή ύστερα από κάποιον πόλεμο, εφόσον οι νικητές «κρατούσαν» τους ηττημένους ως δούλους. Ακολούθως και στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ο θεσμός της δουλείας συνέχισε να ακμάζει, με τους δούλους να μη συγκαταλέγονται καν ανάμεσα στους ανθρώπους αλλά να θεωρούνται πράγματα (res) ή ορθότερα πράγματα θνητά (res mortalis). Ανήκαν στην απόλυτη κυριότητα του αφέντη τους που αποφάσιζε για τη ζωή και το θάνατό τους, και η κατάστασή τους βελτιώθηκε σημαντικά μόνο μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού. Οι τρόποι με τους οποίους γεννιόταν η δουλεία στην αρχαία Ρώμη ήταν δύο, είτε από τη γέννηση του ατόμου από μητέρα δούλη (ius gentium) είτε σε μεταγενέστερο της γέννησης ατόμου, εξαιτίας της απώλειας της ελευθερίας τους. Η πιο πρόσφατη μορφή δουλείας που ο σύγχρονος άνθρωπος έχει στο μυαλό του αποτελεί η εικόνα ενός μαύρου σκλάβου στην Αμερική, μετά τον 17 ο αιώνα, που 6

7 είχε μεταφερθεί από την Αφρική προκειμένου να εργαστεί για την ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας. Με την ψήφιση το 1863 της 13 ης τροπολογίας στο Αμερικανικό Σύνταγμα και την κατάργηση κάθε μορφής δουλείας ή καταναγκαστικής υποδούλωσης, πολλοί ίσως πίστεψαν ότι έκλεινε δια παντός κάθε αρνητική σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας που αφορούσε τη δουλεία. Δυστυχώς όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν έτσι. Η δουλεία έχει κάνει ξανά την εμφάνισή της με τη σύγχρονη μορφή της εμπορίας ανθρώπων. Ως έγκλημα εντάσσεται στα μη γνήσια διεθνή εγκλήματα καθώς το προσβαλλόμενο έννομο αγαθό δεν ανήκει στη διεθνή έννομη τάξη αλλά είναι ένα κοινό αγαθό για όλα τα κράτη. Τα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να θεσπίσουν εσωτερικούς κανόνες που τιμωρούν κάθε τέτοια πράξη, υποχρέωση που πηγάζει από διεθνείς κανόνες. 1 Υπάρχει βέβαια και η θεωρία που αντιμετωπίζει το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων ως διεθνές και σαν τέτοιο επισύρει τη διεθνή δικαιοδοσία, τη δυνατότητα δηλαδή να διώκεται σε κάθε κράτος 2 όταν αυτό εντοπίσει την άσκηση τέτοιων πράξεων. Αν και το καθεστώς της τερματίστηκε συμβατικά ήδη από το 1926 μέσα από Συμβάσεις από την Κοινωνία των Εθνών, και ακολούθησε πλήθος συμβάσεων, το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων συνεχίζει να απασχολεί σήμερα και να δημιουργεί μεγάλες ανησυχίες για την έκταση που παίρνει και τη δυσκολία καταπολέμησής του λόγω των πολλών και διαφορετικών μορφών του. Τα συνεχώς αυξανόμενα ποσοστά του εγκλήματος το καθιστούν ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η διεθνής κοινωνία, η οποία μόνο με άριστη συνεργασία και αποφασιστικότητα θα τα καταφέρει. Σε κρατικό και διεθνές επίπεδο η συνεργασία για την πρόληψη και την καταστολή 1 Φανή Γαλατσοπούλου, Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο Μπροστά στην Πρόκληση της Εμπορίας Ανθρώπων, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Απρίλιος Βλ. ως άνω 7

8 αποτελούν τα όπλα κατά του εγκλήματος που έχει λάβει τα τελευταία χρόνια ανεξέλεγκτες διαστάσεις. 8

9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Ι. Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ, ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΠΟΣΟΣΤΑ Ι.α. Η διαμόρφωση του ορισμού Ο ορισμός του εγκλήματος της εμπορίας ανθρώπων εξελίχθηκε σημαντικά κατά το πέρασμα των χρόνων. Αρχικά, η πρώτη σύμβαση του 1904, η Διεθνής Σύμβαση για την Καταστολή του Εμπορίου Λευκής Σαρκός 3, περιελάμβανε αποκλειστικά την καταπολέμηση της εμπορίας των λευκών γυναικών, αποκλείοντας ουσιαστικά τις μαύρες γυναίκες, τους άντρες και τα παιδιά από το πεδίο προστασίας της. Για το λόγο αυτό συγκέντρωσε πολύ μικρό αριθμό κρατών και σύντομα υπογράφηκε μια η νέα Διεθνής Συνθήκη για την Καταστολή της Εμπορίας Λευκής Σαρκός 4 η οποία είναι και η πρώτη όπου προβλέπονται ποινικές κυρώσεις. Αρχικά αναφερόταν μόνο στην εμπορία λευκών γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, σταδιακά όμως επεκτάθηκε τόσο και σε παιδιά και άντρες όσο και για άλλου είδους εκμετάλλευση. Με το πέρασμα των χρόνων η ανάγκη για νέες συμβάσεις που θα αντιμετώπιζαν σφαιρικά το φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων αυξήθηκαν κι έτσι στο πλαίσιο της Κοινωνίας των Εθνών υιοθετήθηκαν 3 ακόμη Συνθήκες, η Διεθνής Σύμβαση για την Καταστολή της Διακίνησης Γυναικών και Παιδιών το , η Διεθνής Σύμβαση για τη Δουλεία του και η Διεθνής Σύμβαση για την Καταστολή της Διακίνησης των Ενήλικων Γυναικών το International Agreement for the Suppression of the White Slave Traffic (adopted 18 May 1904, entered into force 18 July 1905), 1LNTS 83 4 International Convention for the Suppression on the White Slave Traffic (adopted 4 May 1910 entered into force 5 July 1920) 8 LNTS International Convention for the Suppression of the Traffic in Women and Children (adopted 30 September 1921, entered into force 15 June 1922) 9 LNTS Slavery Convention, adopted 25 September 1926, entered into force 9 March 1927, 60LNTS International Convention for the Suppression of the Traffic in Women of Full Age, (adopted 11 October 1933, entered into force 24 October 1934) 150 LNTS 431 9

10 Έκδηλη διαφοροποίηση αποτελεί η αντικατάσταση του όρου «εμπόριο λευκής σαρκός» με τον όρο «διακίνηση γυναικών» προκειμένου να διαχωριστεί η πορνεία που λαμβάνει χώρα μέσα στα σύνορα ενός κράτους, η οποία δεν ποινικοποιήθηκε, από εκείνη που συμπεριλαμβάνει τις μετακινήσεις γυναικών σε διάφορες χώρες, η οποία και αποτελεί το διεθνές έγκλημα. Όλες αυτές οι Συνθήκες, με μικρότερη ή μεγαλύτερη απήχηση προετοίμασαν το δρόμο για τον ερχομό της πιο ολοκληρωμένης Σύμβασης, αυτής, η οποία υπογράφηκε στα πλαίσια του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών πλέον το 1949, για την Καταστολή της Εμπορίας Ανθρώπων και της Εκμετάλλευσης της Πορνείας Άλλων 8,η οποία ουσιαστικά είναι η πρώτη που αντιμετωπίζει το έγκλημα πιο σφαιρικά χωρίς διάκριση με βάση το φύλο του θύματος, την ηλικία ή κάποιο άλλο ταυτοτικό χαρακτηριστικό. Η Σύμβαση αυτή αποτελεί «την πρώτη διεθνή συμφωνία που συνέλαβε το πρόβλημα του trafficking ως πρόβλημα διαφυλετικό και διεθνές και όχι εθνικής δικαιοδοσίας. 9» Δεν απαγορεύει ουσιαστικά την ίδια την πορνεία αλλά την εκμετάλλευσή της, γι αυτό και δεν ξεχωρίζει ανάμεσα σε εκούσια και εξαναγκασμένη πορνεία. Ο πληρέστερος μέχρι σήμερα ορισμός της εμπορίας ανθρώπων έχει δοθεί από το Πρωτόκολλο στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών «για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Διακίνησης Προσώπων, Ιδιαίτερα Γυναικών και Παιδιών που 8 Convention for the Suppression of the Traffic in Persons and the Exploitation of the Prostitution of Others (adopted 2 December 1949, entered into force 25 July 1951) 96 UNTS Κωνσταντίνα Κίτση, Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος και το Πρωτόκολλο στη Σύμβαση αυτή για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Παράνομης Διακίνησης και Εμπορίας Προσώπων, ιδιαίτερα Γυναικών και Παιδιών (Νέα Υόρκη, 15 Νοεμβρίου 2000) σε Ζ. Παπασιώπη-Πασιά, Το νομικό καθεστώς για τις αλλοδαπές γυναίκες- θύματα εκμετάλλευσης και παράνομης διεθνούς διακίνησης, Τόμος ΙΙΙ. «Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Προσπάθειες», ΕΠΕΑΕΚ Πυθαγόρας ΙΙ, Φύλο-Ισότητα, Τμήμα Νομικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Επιτροπή Ερευνών, Θεσσαλονίκη

11 συμπληρώνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος 10», σύμφωνα με το άρθρο 3 του οποίου αποτυπώνεται στη «στρατολόγηση, μεταφορά, μετακίνηση, παροχή καταλύματος ή υποδοχή προσώπων με τη χρήση απειλής, βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, με απαγωγή, εξαπάτηση ή απάτη, παραπλάνηση ή απατηλά τεχνάσματα, κατάχρηση εξουσίας ή ευάλωτης θέσης, καθώς και με την παροχή ή απόδοση χρημάτων ή ωφελημάτων για να επιτευχθεί η συναίνεση ή η συγκατάθεση προσώπου που έχει τον έλεγχο ή την εξουσία άλλου προσώπου με σκοπό την εκμετάλλευση. Η εκμετάλλευση περιλαμβάνει τουλάχιστον την εκμετάλλευση της πορνείας ή άλλες μορφές γενετήσιας (σεξουαλικής) εκμετάλλευσης άλλου, την αναγκαστική εργασία ή την παροχή υπηρεσιών, τη δουλεία και πρακτικές όμοιες με αυτή, την υποτέλεια ή την αφαίρεση οργάνων του σώματος». Ο ορισμός αυτός είναι που επικρατεί μέχρι και σήμερα καθώς είναι εξαιρετικά ευρύς. Δεν εξαιρεί κανένα άτομο από το πεδίο προστασίας του αλλά ποινικοποιεί με τον ίδιο τρόπο την εμπορία γυναικών, παιδιών και αντρών ενώ δεν περιορίζεται μόνο στη σεξουαλική εκμετάλλευση αλλά αναφέρεται και σε άλλες μορφές. Θεωρεί εξίσου αξιόποινη πράξη και τη συμμετοχή και τη συναυτουργία ενώ δε θεωρεί απαραίτητο το θύμα να έχει μετακινηθεί από μια χώρα σε μία άλλη αναγνωρίζοντας έτσι και την εσωτερική εμπορία (domestic trafficking). Τέλος, σύμφωνα με την επόμενη παράγραφο του ίδιου άρθρου δηλώνεται πως «Η συναίνεση του θύματος παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων για την εκ προθέσεως εκμετάλλευση που προσδιορίστηκε στην παράγραφο (α) του παρόντος άρθρου δε θα λαμβάνεται υπόψη στις περιπτώσεις που χρησιμοποιήθηκε οποιοδήποτε από τα μέσα που προσδιορίστηκαν στην παράγραφο (α).» Με τον τρόπο αυτό προστατεύονται ακόμα πιο αποτελεσματικά τα θύματα τα οποία τις περισσότερες φορές βρίσκονται υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών ή ψυχοφαρμάκων προκειμένου να ελέγχονται ευκολότερα με αποτέλεσμα να δίνεται η εντύπωση πως πράττουν με τη θέλησή τους. Για την πληρέστερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων τα Ηνωμένα Έθνη υιοθέτησαν ακόμη ένα Πρωτόκολλο στην ως άνω σύμβαση για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου μεταναστών από στεριά, 10 UN Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficing in Persons, Especially Women and Children, Suplementing The United Nations Convention Against Transnational Organized Crime (adopted 15 November 2000, entered into force 25 December 2003) 2237 UNTS 11

12 θάλασσα και αέρα 11. Το Πρωτόκολλο αυτό αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο τη σύνδεση ανάμεσα στην εμπορία ανθρώπων και την παράνομη μετανάστευση που έχει σαν αποτέλεσμα την εκμετάλλευση ανθρώπων που αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον. Ιβ. Ο ορισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την υπ αριθμό 2002/629/ΔΕΥ 12 Απόφαση πλαίσιο του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων δίνει έναν παρόμοιο ορισμό, σύμφωνα με τον οποίο : «Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα ώστε οι ακόλουθες πράξεις να συνιστούν αξιόποινες πράξεις : η στρατολόγηση, μεταφορά, μεταβίβαση, υπόθαλψη και εν συνεχεία παραλαβή ενός προσώπου, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής ή μεταβίβασης του ελέγχου επί του προσώπου αυτού, όταν α) γίνεται χρήση εξαναγκασμού, βίας ή απειλής, συμπεριλαμβανομένης της απαγωγής, ή β) γίνεται χρήση δόλου ή απάτης, ή γ) συντρέχει κατάχρηση εξουσίας ή μιας ευπαθούς θέσης, τέτοιας φύσεως ώστε το εν λόγω πρόσωπο να μην έχει άλλη αποδεκτή δυνατότητα παρά να υποταγεί στην κατάχρηση, ή δ) δίνονται ή λαμβάνονται πληρωμές ή οφέλη για να επιτευχθεί η συναίνεση προσώπου το οποίο ασκεί έλεγχο επί άλλου προσώπου προς το σκοπό εκμετάλλευσης της εργασίας ή των υπηρεσιών αυτού του προσώπου, συμπεριλαμβανομένης τουλάχιστον της καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας ή υπηρεσιών, δουλείας ή παρόμοιας πρακτικής ή ειλωτείας, ή προς το σκοπό εκπόρνευσης ή άλλης μορφής σεξουαλικής εκμετάλλευσης, περιλαμβανομένης της πορνογραφίας. 2. Η συναίνεση θύματος εμπορίας ανθρώπων προς το σκοπό της εκμετάλλευσής του είτε σκοπούμενη είτε πραγματική, είναι άνευ σημασίας εάν έχουν χρησιμοποιηθεί τα μέσα που προσδιορίζονται στην παράγραφο Όταν η πράξη σύμφωνα με την παράγραφο 1 αφορά παιδί, συνιστά αξιόποινη πράξη εμπορίας ανθρώπων ακόμη και εάν δεν έχουν χρησιμοποιηθεί τα μέσα που προσδιορίζονται στην παράγραφο Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης πλαισίου, ως "παιδί" νοείται κάθε πρόσωπο ηλικίας κάτω των δεκαοκτώ ετών.» Η επιρροή του ορισμού του Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών «για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Διακίνησης Προσώπων, Ιδιαίτερα Γυναικών και Παιδιών που συμπληρώνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών, κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος είναι παραπάνω από καθοριστική. 11 UN Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime, (adopted 15 November 2000, entered into force 28 January 2004) 2241 UNTS 12 Απόφαση-πλαίσιο του Συμβουλίου 2002/629 της 19 ης Ιουλίου 2002 για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων L.203/1 12

13 I.γ. Ο ορισμός στην ελληνική έννομη τάξη Στην ελληνική έννομη τάξη το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων αντιμετωπίζεται πλέον μετά το Νόμο 3064/2002 με το άρθρο 323 Α του Ποινικού Κώδικα που αναφέρει ότι «όποιος με τη χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού μέσου ή την επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας προσλαμβάνει, μεταφέρει, προωθεί εντός ή εκτός της επικράτειας, κατακρατεί, υποθάλπει, παραδίδει με ή χωρίς αντάλλαγμα σε άλλον ή παραλαμβάνει από άλλον πρόσωπο με σκοπό την αφαίρεση κυττάρων, ιστών ή οργάνων του σώματός του ή για να εκμεταλλευτεί ο ίδιος ή άλλος την εργασία ή την επαιτεία του, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και με χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ.με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος αν η πράξη στρέφεται κατά ανηλίκου ή ατόμου σωματικώς ή διανοητικώς ανάπηρου. Επιπλέον στο άρθρο 351 του Ποινικού Κώδικα τυποποιείται το έγκλημα της σωματεμπορίας αναφερόμενο ρητά πως όποιος με τη χρήση βίας, απειλής ή άλλου εξαναγκαστικού μέτρου ή την επιβολή ή κατάχρηση εξουσίας προσλαμβάνει, μεταφέρει ή προωθεί εντός ή εκτός επικράτειας, κατακρατεί, υποθάλπει, παραδίδει με ή χωρίς αντάλλαγμα σε άλλον ή παραλαμβάνει από άλλον πρόσωπο με σκοπό να προβεί ο ίδιος ή άλλος στη γενετήσια εκμετάλλευσή του τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και χρηματική ποινή δέκα χιλιάδων έως πενήντα χιλιάδων ευρώ Με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ τιμωρείται ο υπαίτιος σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, αν η πράξη στρέφεται κατά ανηλίκου ή συνδέεται με την πνευματική αδυναμία ή την κουφότητα του παθόντος, τελέσθηκε από ανιόντα συγγενή εξ αίματος ή εξ αγχιστείας ή από θετό γονέα, σύζυγο, επίτροπο ή από άλλον στον οποίον έχουν εμπιστευθεί τον ανήλικο για ανατροφή, διδασκαλία, επίβλεψη ή φύλαξη, έστω και προσωρινή, αν συνδέεται με την παράνομη είσοδο, παραμονή ή έξοδο του παθόντος από τη χώρα, αν τελείται κατ επάγγελμα ή αν τελείται από υπάλληλο ο οποίος κατά την άσκηση της υπηρεσίας του ή επωφελούμενος από την ιδιότητά του αυτή διαπράττει ή συμμετέχει με οποιονδήποτε τρόπο στην πράξη ή είχε ως αποτέλεσμα τη βαριά σωματική βλάβη του παθόντος. Με την προσθήκη της διάταξης αυτής δόθηκε ένας λεπτομερής και περιγραφικός ορισμός ενώ συνδέθηκε η εμπορία ανθρώπων με τη διαφθορά υπαλλήλων, κάτι που δεν συμπεριλαμβανόταν παλαιότερα. Επίσης, αποσυνδέεται η συναίνεση του θύματος από την ποινικοποίηση των πράξεων του δράστη. Η τροποποίηση του άρθρου 351 ΠΚ αναφορικά με τη σωματεμπορία έχει να κάνει με τη δίωξη του εγκλήματος που πλέον θα διώκεται σε βαθμό κακουργήματος, προβλέποντας ταυτόχρονα και την τιμωρία του πελάτη εάν πράττει εν γνώσει του Ε. Συμεωνίδου-Καστανίδου, Χρ. Κοσμίδης, Γ. Δημήτραινας, Ο Νέος Νόμος 3064/2002 για την εμπορία ανθρώπων, Εταιρεία Νομικών Βορείου Ελλάδος, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη,

14 I.δ. Ο ορισμός στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών Και ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών έχει προβλέψει την απαγόρευση της εμπορίας υπό τη μορφή της δουλείας στο άρθρο 6 της Αμερικανικής Συνθήκης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα 14 όπου αναφέρεται πως: «κανείς δεν πρέπει να είναι υποκείμενο δουλείας ή μη εθελοντικής εργασίας, η οποία απαγορεύεται σε όλες της τις μορφές, όπως είναι η εμπορία των γυναικών. Κανείς δεν επιτρέπεται να ζητηθεί να εκτελέσει καταναγκαστική ή υποχρεωτική εργασία. Η διάταξη αυτή δεν πρέπει να ερμηνεύεται υπό το πρίσμα ότι στα κράτη εκείνα που προβλέπεται ποινή φυλάκισης με αναγκαστική εργασία, η εκτέλεση της ποινής αυτής που επιβλήθηκε από αρμόδιο Δικαστήριο δεν απαγορεύεται. Η καταναγκαστική εργασία δε θα πρέπει ομοίως να επηρεάζει την αξιοπρέπεια ή τη φυσική ή πνευματική κατάσταση του έγκλειστου. Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, τα ακόλουθα δε συνιστούν μορφές καταναγκαστικής ή υποχρεωτικής εργασίας: a. η εργασία ή η υπηρεσία που παρέχεται υπό φυσιολογικές συνθήκες από έγκλειστο κατά την εκτέλεση της ποινής του ή απόφασης που έχει εκδοθεί από αρμόδιο δικαστική αρχή. Τέτοια εργασία ή υπηρεσία πρέπει να παρέχεται υπό την επίβλεψη και τον έλεγχο δημόσιας αρχής και κάθε άτομο που παρέχει τέτοια εργασία ή υπηρεσία δε θα πρέπει να είναι στη διάθεση κανενός ιδιώτη, εταιρείας ή δικαστικού λειτουργού, β. η στρατιωτική θητεία και σε χώρες όπου προβλέπονται αντιρρησίες συνείδησης η εθνική υπηρεσία που προβλέπει ο νόμος αντί της στρατιωτικής θητείας, γ. η θητεία που απαιτείται σε περίοδο κινδύνου ή συμφοράς που απειλεί την ύπαρξη ή την ευημερία της κοινότητας και δ. εργασία ή υπηρεσία που αποτελεί μορφή μιας φυσιολογικής κοινωνικής υποχρέωσης.» Η Αμερικανική Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αντιμετωπίζει το αδίκημα της εμπορίας στο ίδιο πλαίσιο με αυτό της δουλείας. Η διαφορά που εντοπίζεται στο σημείο αυτό, σε σχέση με όλες τις υπόλοιπες συνθήκες που αναφέρθηκαν ανωτέρω, έχει να κάνει κυρίως με το ιστορικό υπόβαθρο της κάθε συνθήκης, χωρίς να σημαίνει ότι κάποια από τις Συμβάσεις είναι καλύτερη από την άλλη. Η εν λόγω Σύμβαση πάντως δεν αναφέρει με λεπτομερή τρόπο τις μεθόδους τις μορφές που λαμβάνει το έγκλημα της δουλείας, σε αντίθεση με τις άλλες Συμβάσεις αλλά αντίθετα αναφέρει ποιες πρακτικές δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως μορφές του εγκλήματος. Ι.ε. Οι μορφές που λαμβάνει το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων Οι μορφές που μπορεί να λάβει το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων είναι πολλές και διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία και το φύλο του θύματος 15. Μέσα και 14 American Convention on Human Rights- Pact of San Jose, Costa Rica, B-32 14

15 από τους ορισμούς που έχουν δοθεί ανωτέρω γίνεται πιο εύκολη η καταγραφή των γνωστών μέχρι σήμερα μορφών που λαμβάνει το έγκλημα της εμπορίας. Η σεξουαλική εκμετάλλευση ως πρώτη μορφή εκμετάλλευσης δε γνωρίζει διακρίσεις, αλλά αντίθετα θύματα είναι τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες. Η στρατολόγηση ή η απαγωγή ατόμων με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευσή τους που αποφέρει τα περισσότερα κέρδη αποτελεί από τις βασικές μορφές του εγκλήματος. Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας και η αλόγιστη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά δίνει νέες διαστάσεις στη μορφή της σεξουαλικής εκμετάλλευσης, με την παιδική πορνεία και την παιδική πορνογραφία να αποτελούν παρακλάδια του εγκλήματος. Ταυτόχρονα η ανάπτυξη του τουρισμού για σεξουαλικούς λόγους σε συγκεκριμένες χώρες που δείχνουν ανοχή προς χάριν του κέρδους και του πλουτισμού έχει οδηγήσει στη ραγδαία αύξηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης κυρίως ανηλίκων, με την ανοχή μάλιστα κυβερνήσεων και παραγόντων. Η καταναγκαστική εργασία είναι ακόμα ένα μεγάλο κεφάλαιο στο έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων. Κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες ανθεί αυτή η μορφή εμπορίας, εκεί όπου τα εργατικά δικαιώματα είναι ανύπαρκτα, οι μισθοί πενιχροί, οι ώρες εργασίας πάρα πολλές, ιατρική και ασφαλιστική κάλυψη δεν παρέχεται, ενώ σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η σωματική και ψυχολογική βία που υφίστανται τα θύματα προκειμένου να αποδώσουν περισσότερο. Στα πλαίσια της καταναγκαστικής εργασίας δεν πρέπει να παραλειφθεί η επαιτεία, στην οποία οι δράστες χρησιμοποιούν κυρίως παιδιά με αναπηρία, φαινόμενο που συναντάται κυρίως σε αναπτυγμένες χώρες. Η εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη στρατολόγησή τους για τη συμμετοχή τους σε ένοπλες συρράξεις αποτελεί πλέον συχνό φαινόμενο. Οι δράστες εκπαιδεύουν 15 Silvia Scarpa, Triafficking in Human Beings- Human Slavery, Oxford University Press 2008, σελ 22 επ. 15

16 κυρίως παιδιά ακόμα και πολύ μικρής ηλικίας προκειμένου να μάθουν να πυροβολούν, να σκοτώνουν ανθρώπους, να κατασκευάζουν εκρηκτικούς μηχανισμούς και μέσω ψυχολογικής πίεσης τα πείθουν πως ακόμα και τη ζωή τους πρέπει να δώσουν στο όνομα ενός πολέμου. Χαρακτηριστικά είναι τα τελευταία παραδείγματα τρομοκρατικών επιθέσεων όπου γυναίκες κυρίως αλλά και μικρά παιδιά ενεργοποιούν εκρηκτικούς μηχανισμούς τους οποίους φέρουν πάνω τους, στο όνομα ενός πολέμου, μιας ιδεολογίας η ενός θεού. Τέλος, η εμπορία βρεφών αποφέρει τεράστια κέρδη στις εγκληματικές οργανώσεις μέσω των παράνομων υιοθεσιών που γίνονται. Βρέφη, είτε αγοράζονται από τους γονείς του, οι οποίοι δε διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα να τα μεγαλώσουν, είτε τα απαγάγουν από τις οικογένειές τους και τα πωλούν σε οικογένειες που αδυνατούν να αποκτήσουν δικό τους παιδί. Πολλά από αυτά τα παιδιά δυστυχώς καταλήγουν και σε εμπόρους οργάνων, οι οποίοι τα δολοφονούν αφού αφαιρέσουν όλα τα ζωτικά τους όργανα τα οποία πωλούν έναντι μεγάλης αμοιβής. Η Ρωσία αλλά και η Λατινική Αμερική αποτελούν από τις μεγαλύτερες «αγορές» ανθρώπινων οργάνων. Δυστυχώς οι μορφές εκμετάλλευσης που υφίστανται παιδιά κι ενήλικες συνοδεύονται και από σωματική και ψυχολογική βία, ενώ μάλιστα συμπληρώνουν η μια την άλλη με αποτέλεσμα το άτομο, είτε ενήλικος, είτε παιδί, να είναι θύμα περισσότερων μορφών εκμετάλλευσης. Ως πολυσύνθετο έγκλημα η εμπορία ανθρώπων προϋποθέτει τη συνεργασία διαφορετικών εγκληματικών ομάδων. Άλλοι είναι αυτοί που αναλαμβάνουν την στρατολόγηση των θυμάτων, άλλοι τη μεταφορά τους και άλλοι ασκούν τον απόλυτο έλεγχο εκμεταλλευόμενοι τα θύματα. Η συνεργασία διαφορετικών εγκληματικών ομάδων, τόσο εντός μιας χώρας, όσο και διακρατικά, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για την αποτελεσματική και επιτυχή διακίνηση των ατόμων. Δυστυχώς η αποτελεσματική 16

17 αυτή συνεργασία όμως οδηγεί στα αποκαρδιωτικά ποσοστά ατιμωρησίας των δραστών. Ι.στ. Τα αίτια του φαινομένου Όπως προαναφέρθηκε η εμπορία ανθρώπων αποτελεί ένα πολυσύνθετο έγκλημα που απαιτεί τη συνεργασία πολλών εγκληματικών ομάδων. 16. Η οικονομική εξαθλίωση στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη, η ανεργία, η έλλειψη παιδείας αλλά και ευκαιριών για μόρφωση και εργασία σε ιδιαίτερα φτωχές χώρες αποτελούν τους σημαντικότερους λόγους εμφάνισης του φαινομένου. Η παντελής άγνοια της ισότητας των δυο φύλων αλλά και ακραίες θρησκευτικές πεποιθήσεις και προκαταλήψεις έχουν σαν αποτέλεσμα τη στοχοποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και την εκμετάλλευσή τους. Εμφύλιες συρράξεις και φυσικές καταστροφές δίνουν την ευκαιρία στις εγκληματικές οργανώσεις να δρουν ευχερέστερα καθώς υπόσχονται καλύτερες συνθήκες ζωής στους πληγέντες. Τα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα που δημιουργούνται σε συνδυασμό με τους ανεπαρκείς, όπως αποδεικνύονται μηχανισμούς ελέγχου από τις αναπτυγμένες χώρες βοηθούν τις εγκληματικές οργανώσεις να δρουν ανεξέλεγκτα. Τέλος η νέα παγκοσμιοποιημένη οικονομία στον τομέα της εργασίας και της αγοράς, που αναζητά όλο και φθηνότερα εργατικά χέρια με σκοπό να αυξήσει τα κέρδη της μειώνοντας σημαντικά το κόστος συνδράμει προς την ίδια κατεύθυνση. Ι.ζ. Η εξέλιξη του φαινομένου όπως αποτυπώνεται σε ποσοστά 16 Silvia Scarpa, Triafficking in Human Beings- Human Slavery, Oxford University Press 2008, σελ 12 επ. 17

18 Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Α21 (Abolishing Injustice in the 21 st Century- Καταργώντας την Αδικία τον 21 ο αιώνα) εκτιμάται ότι 27 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται σήμερα σε κατάσταση δουλείας, με το μέσο όρο ηλικίας των θυμάτων να είναι τα 12 έτη ενώ περίπου το 2% μόνο των θυμάτων καταφέρνουν να διασωθούν. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα το , το 49% του συνόλου των θυμάτων το 2011 είναι γυναίκες, το 21% ανήλικα κορίτσια, το 18% άντρες και το 12% ανήλικα αγόρια. Για την ίδια χρονιά η έκθεση αναφέρει ότι το 53% των θυμάτων προορίζονται για σεξουαλική εκμετάλλευση, το 40% για καταναγκαστική εργασία ενώ το 0.3% για αφαίρεση οργάνων, με το υπόλοιπο 7% να αναφέρεται σε άλλες μορφές εμπορίας. Πάντως συγκριτικά με προηγούμενες χρονιές, αυτό που προκαλεί έκπληξη και κυρίως ανησυχία είναι η μείωση του ποσοστού των θυμάτων που είναι γυναίκες από το εξωφρενικό 74% το 2004 στο 49% το 2011 με την ταυτόχρονη αύξηση του αντίστοιχου ποσοστού στα ανήλικα κορίτσια που διπλασιάστηκε από το 10% το 2004 στο 21% το 2011 ενώ για τα ανήλικα αγόρια τετραπλασιάστηκε καθώς το 2004 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 3% και το 2011 σκαρφάλωσε στο 12%. Αναφορικά με τις μορφές που λαμβάνει η εμπορία ανθρώπων ανάλογα με το φύλο και την ηλικία αξίζει να σημειωθεί ότι το 79% των γυναικών και των ανήλικων κοριτσιών προορίζεται για σεξουαλική εκμετάλλευση, το 14% για καταναγκαστική εργασία, μόλις το 0,1% για αφαίρεση των οργάνων τους ενώ το υπόλοιπο 7% αναφέρεται σε άλλες μορφές εκμετάλλευσης. Αντίθετα για καταναγκαστική εργασία χρησιμοποιείται το 83% των αντρών και των ανήλικων αγοριών, για σεξουαλική εκμετάλλευση το 8%, για αφαίρεση των οργάνων τους το 1% και 8% για άλλες μορφές εκμετάλλευσης. Ανάλογα δε, με τη γεωγραφική περιοχή όπου εντοπίζονται τα 17 United Nations Office on Drugs and Crime, Global Report on Trafficking in Persons

19 θύματα, η έκθεση, για την περίοδο , αναφέρει πως τα μεγαλύτερα ποσοστά σεξουαλικής εκμετάλλευσης εμφανίζονται σε Ευρώπη και Κεντρική Ασία, όπου το 66% των θυμάτων ωθούνται στην πορνεία και ακολουθεί η Αφρική και η Μέση Ανατολή με 53%, η Αμερική με 48% και η Ανατολική και η Νότια Ασία και ο Ειρηνικός με 26%. Αντιστρόφως ανάλογα με τα προηγούμενα είναι τα ποσοστά που αφορούν την καταναγκαστική εργασία και τη σύγχρονη μορφή δουλείας, καθώς το 64% των θυμάτων σε Ανατολική, Νότια Ασία και Ειρηνικό, το 47% σε Αμερική, το 37% σε Αφρική και Μέση Ανατολή και το 26% σε Ευρώπη και Κεντρική Ασία προορίζονται για αυτή τη μορφή εκμετάλλευσης. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν όμως και τα ποσοστά που αφορούν τους δράστεςδιακινητές των προσώπων. Όπως είναι λογικό, τα ποσοστά αφορούν δράστες που έχουν ήδη καταδικαστεί, με τους άντρες να κατέχουν τη συντριπτική πλειοψηφία του συνόλου με ποσοστό 72% έναντι του 28% των γυναικών, για τη χρονική περίοδο Μάλιστα από αυτούς, το 64% ήταν ημεδαποί, το 22% προέρχονταν από κράτη γειτονικά, της ίδιας γεωγραφικής περιφέρειας, ενώ το 14% προέρχονταν από άλλα κράτη. Τα παραπάνω ποσοστά όμως σχετίζονται άμεσα με την ύπαρξη κατάλληλης, πλήρους και αποτελεσματικής νομοθεσίας στις διάφορες γεωγραφικές περιοχές που εξετάζονται. Συγκεκριμένα στην ευρύτερη περιοχή της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης, 39 χώρες διαθέτουν ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο, ποινικοποιώντας ουσιαστικά όλες τις μέχρι σήμερα γνωστές μορφές εμπορίας ανθρώπων και 12 χώρες της ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. Στην περιοχή της νότιας Αμερικής μόλις 8 χώρες έχουν νομοθεσία που ποινικοποιούν όλες τις μορφές εμπορίας ανθρώπων ενώ σε 3 υπάρχει μερική ποινικοποίηση, στη βόρεια και κεντρική Αμερική 18 χώρες ποινικοποιείται το έγκλημα ολοκληρωτικά, σε 1 μερικά, 19

20 ενώ 1 χώρα δεν έχει καμία σχετική νομοθεσία. Στη βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή 11 χώρες την ποινικοποιούν και σε 3 δεν προβλέπεται τίποτα. Το κέρδος από την εμπορία ανθρώπων, που αποτελεί σχεδόν πάντα το πρώτο και μόνο κίνητρο για τους δράστες, αποτιμάται σε δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο. Σύμφωνα με την έκθεση 18 του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας του 2014 για τα κέρδη διεθνώς από την καταναγκαστική εργασία, αυτά υπολογίζονται περίπου στα 150,2 δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο, με τα 51,8 δισεκατομμύρια να προέρχονται μόνο από την Ασία και τα 46,9 από χώρες με ανεπτυγμένες οικονομίες και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση σε 99 δισεκατομμύρια ετησίως ανέρχονται τα κέρδη μόνο από τη σεξουαλική εκμετάλλευση των θυμάτων, ως μορφή καταναγκαστικής εργασίας, ενώ 51 δισεκατομμύρια δολάρια αποφέρουν ως κέρδη τα θύματα που δουλεύουν σε σπίτια και σε αγροτικές εργασίες. Υπολογίζεται μάλιστα ότι το ετήσιο κέρδος που αποφέρει κάθε θύμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανέρχεται σε δολάρια, ενώ τα θύματα που εργάζονται σε χειρονακτικές εργασίες όπως σε οικοδομές, ορυχεία και σε επιχειρήσεις ανέρχεται σε δολάρια, ενώ τελευταία στην κατάταξη συμπεριλαμβάνονται τα κέρδη κάθε θύματος από αγροτικές εργασίες, με δολάρια ετησίως, και δολάρια ετησίως από την εργασία σε σπίτι

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΙΙ. Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΠΟ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΜΒΕΛΕΙΑΣ ΙΙ.α. Η συμβατική ρύθμιση του εγκλήματος της εμπορίας ανθρώπων Η οργανωμένη αντιμετώπιση του φαινομένου της εμπορίας ανθρώπων από τη διεθνή κοινότητα χρονολογείται από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Όπως αναφέρθηκε και στο πρώτο κεφάλαιο η πρώτη σύγχρονη απόπειρα αντιμετώπισης τοποθετείται το 1904 με την πρώτη Διεθνή Σύμβαση για την Καταστολή του Εμπορίου Λευκής Σαρκός 19, και συνεχίστηκε το 1910 με τη νέα Συνθήκη για την Καταστολή της Εμπορίας Λευκής Σαρκός 20, το με τη Διεθνή Σύμβαση για την Καταστολή της Διακίνησης Γυναικών και Παιδιών, το με τη Διεθνή Σύμβαση για τη Δουλεία και το με τη Σύμβαση για την Καταστολή της Διακίνησης των Ενήλικων Γυναικών. Το 1937 συντάχθηκε από την ΚτΕ ένα σχέδιο Συνθήκης που συμπεριελάμβανε όλες τις προγενέστερες και διασφάλιζε ταυτόχρονα και τη διεθνή συνεργασία για την εξαφάνιση των οίκων ανοχής 24. Λόγω του Β Παγκοσμίου Πολέμου όμως η εν λόγω συνθήκη δεν υπογράφηκε ποτέ. Στις 21 Μαρτίου του 1950 υπογράφηκε στο Lake Success της Νέας Υόρκης η Σύμβαση για την Καταπολέμηση 19 International Agreement for the Suppression of the White Slave Traffic (adopted 18 May 1904, entered into force 18 July 1905), 1LNTS International Convention for the Suppression on the White Slave Traffic (adopted 4 May 1910 entered into force 5 July 1920) 8 LNTS International Convention for the Suppression of the Traffic in Women and Children (adopted 30 September 1921, entered into force 15 June 1922) 9 LNTS Slavery Convention, adopted 25 September 1926, entered into force 9 March 1927, 60LNTS International Convention for the Suppression of the Traffic in Women of Full Age, (adopted 11 October 1933, entered into force 24 October 1934) 150 LNTS Φανή Γαλατσοπούλου, Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο Μπροστά στην Πρόκληση της Εμπορίας Ανθρώπων, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Απρίλιος

22 της Εμπορίας Ανθρώπων και της Εκμετάλλευσης της Πορνείας Άλλων 25,η οποία ουσιαστικά είναι η πρώτη που αντιμετωπίζει το έγκλημα πιο σφαιρικά χωρίς διάκριση με βάση το φύλο του θύματος, την ηλικία ή κάποιο άλλο ταυτοτικό χαρακτηριστικό. Ήδη από το πρώτο άρθρο της Σύμβασης τα συμβαλλόμενα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να τιμωρούν κάθε άτομο που, για να ικανοποιήσει τα πάθη άλλου, προμηθεύει, δελεάζει ή οδηγεί μακριά άλλο άτομο με σκοπό την εκπόρνευσή του, ακόμη και με τη συναίνεσή του, ή εκμεταλλεύεται την εκπόρνευση άλλου ατόμου ακόμη και με τη συναίνεσή του. Στο άρθρο 2 η Σύμβαση υποχρεώνει τα κράτη να τιμωρούν κάθε άτομο που κατέχει, διατηρεί ή εν γνώσει του χρηματοδοτεί ή συμμετέχει σε χρηματοδότηση οίκου ανοχής και κάθε άτομο που εν γνώσει του παραχωρεί ή ενοικιάζει οίκημα ή άλλον χώρο ή μέρος αυτού με σκοπό την εκπόρνευση άλλων ατόμων. Η Σύμβαση αυτή επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις αδυναμίες και τις ελλείψεις των προηγούμενων συμβάσεων και να ενισχύσει την προσπάθεια της Διεθνούς Κοινότητας με αποτέλεσμα την πληρέστερη προσέγγιση του προβλήματος, χωρίς να παραβλέπονται φυσικά και οι ελλείψεις. Συγκεκριμένα απουσιάζει ρύθμιση για την εμπορία παιδιών αλλά και η γενικότερη ανθρωποκεντρική προσέγγιση του φαινομένου, καθώς δεν προβλέπονται μέτρα προστασίας σε περιπτώσεις παραβιάσεων των ατομικών δικαιωμάτων των θυμάτων 26. Οι χαλαροί μηχανισμοί εφαρμογής της με την απουσία αποτελεσματικού ελέγχου την καθιστά ιδιαίτερα προβληματική, αν και για την εποχή της ήταν επαρκής καθώς η ραγδαία εξέλιξη του φαινομένου το καθιστά ένα από τα πιο σοβαρά και επικίνδυνα εγκλήματα. 25 Convention for the Suppression of the Traffic in Persons and the Exploitation of the Prostitution of Others (adopted 2 December 1949, entered into force 25 July 1951) 96 UNTS Φανή Γαλατσοπούλου, Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο Μπροστά στην Πρόκληση της Εμπορίας Ανθρώπων, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Απρίλιος

23 Η δράση των Ηνωμένων Εθνών και οι διαβουλεύσεις κρατών οδήγησαν στην υπογραφή το Δεκέμβριο του 2000 στο Παλέρμο της Ιταλίας της Διεθνούς Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά του Υπερεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος 27. Από τη Σύμβαση αυτή απουσιάζει ένας σαφής ορισμός του τι συνιστά οργανωμένο έγκλημα, ενώ δεν υπάρχει ούτε μια ενδεικτική απαρίθμηση εγκλημάτων που θα μπορούσαν να ενταχθούν στην εν λόγω κατηγορία. Στο άρθρο 2 αυτής αναφέρεται απλά πως «ομάδες οργανωμένου εγκλήματος αποτελούν οι ομάδες που αποτελούνται από τρία ή περισσότερα άτομα, υφίστανται για μια περίοδο και δρουν ομαδικά με σκοπό τη διάπραξη ενός ή περισσότερων εγκλημάτων ή αδικημάτων που καθιερώνονται με την παρούσα Σύμβαση προκειμένου να αποκτήσουν, άμεσα ή έμμεσα, οικονομικό ή κάθε άλλο υλικό όφελος. Ως σοβαρό έγκλημα θεωρείται η συμπεριφορά που αποτελεί αδίκημα που τιμωρείται με τη μεγαλύτερη στέρηση της ελευθερίας ή τουλάχιστον με 4 χρόνια ή μια πιο σοβαρή τιμωρία.» Στο άρθρο 37 της παρούσας Σύμβασης αναφέρεται πως η Σύμβαση μπορεί να συμπληρωθεί με ένα ή περισσότερα Πρωτόκολλα, προκειμένου όμως ένα κράτος ή ένας Διεθνής Οργανισμός Οικονομικής Ολοκλήρωσης να συμμετέχει σε ένα Πρωτόκολλο, θα πρέπει να είναι μέρος στην ίδια τη Σύμβαση. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η έλλειψη ενός παγκόσμιου οργάνου για την καταπολέμηση όλων των μορφών εμπορίας ανθρώπων, παρά την ύπαρξη κανόνων που αντιμετώπιζαν την εκμετάλλευση κυρίως γυναικών και παιδιών, υιοθετήθηκε το πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο στη Σύμβαση για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Διακίνησης Προσώπων, Ιδιαίτερα Γυναικών και Παιδιών 28, το οποίο, όπως αναφέρθηκε και ανωτέρων περιλαμβάνει τον πιο ολοκληρωμένο ορισμό της εμπορίας ανθρώπων. Μέχρι και σήμερα η Σύμβαση αυτή με το Πρόσθετο Πρωτόκολλο αποτελούν την πυξίδα και χαράζουν τις κατευθυντήριες γραμμές αναφορικά με την καταπολέμηση του φαινομένου. 27 United Nations Convention Against Transnational Organized Crime (adopted 15 November 2000, entered into force 29 September 2003) 2225 UNTS 28 UN Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficing in Persons, Especially Women and Children, Suplementing The United Nations Convention Against Transnational Organized Crime (adopted 15 November 2000, entered into force 25 December 2003) 2237 UNTS 23

24 Χαρακτηριστικά θα πρέπει να αναφερθούν οι υποχρεώσεις που τα κράτη αναλαμβάνουν με την υιοθέτηση του Πρωτοκόλλου, που είναι όχι μόνο η ψήφιση νόμων για την ποινικοποίηση του εγκλήματος στο άρθρο 5, αλλά και η προστασία των θυμάτων η οποία συνίσταται στην προστασία της ιδιωτικότητας και της ταυτότητάς του, η ενημέρωσή τους για όλα τα νόμιμα βοηθήματα που μπορούν να ασκήσουν κατά των δραστών, η λήψη των κατάλληλων μέτρων προκειμένου τα θύματα να αναρρώσουν από όποια σωματική και ψυχολογική βία υπέστησαν και να μπορούν να επανενταχθούν στην κοινωνία, η εξασφάλιση στέγασής τους καθώς επίσης και μόρφωσής ή επαγγελματικής αποκατάστασης ενώ και η ασφάλεια των θυμάτων πρέπει να αποτελεί κύριο μέλημα κάθε κράτους. Τέλος κάθε κράτος θα πρέπει να εξασφαλίσει τον επαναπατρισμό του θύματος στη χώρα καταγωγής του, ή εκεί που είχε το δικαίωμα να διαμένει πριν πέσει θύμα εμπορίας ανθρώπων χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση και πάντα με την απόλυτη εξασφάλιση της ασφάλειας του θύματος και του status του ως τέτοιου όσον αφορά τις νομικές διαδικασίες που ενδεχομένως να έχουν κινηθεί. Τέλος το Πρωτόκολλο υποχρεώνει τα κράτη να αναλάβουν πολιτικές, προγράμματα και άλλα μέτρα προκειμένου να καταπολεμήσουν την εμπορία ανθρώπων, να προστατέψουν τα θύματα αλλά και να συνεργαστούν μεταξύ τους για την καλύτερη και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του εγκλήματος. Ακολούθησε η ψήφιση του Πρωτοκόλλου για τo Λαθρεμπόριο Μεταναστών από Ξηρά, Θάλασσα και Αέρα 29. Τα δυο αυτά Πρωτόκολλα έτσι όπως εισήχθησαν στο σώμα την Σύμβασης κατά του Υπερεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος καταδεικνύουν την αναγκαιότητα για την πολυεπίπεδη αντιμετώπιση του φαινομένου. 29 UN Protocol against the Smuggling of Migrants by Land, Sea and Air, supplementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime, (adopted 15 November 2000, entered into force 28 January 2004) 2241 UNTS 24

25 ΙΙ.β. Επιπλέον Νομοθετική Δράση της Διεθνούς Κοινότητας για την καταπολέμηση του φαινομένου Εκτός όμως από τις συγκεκριμένες Συμβάσεις, η Διεθνής Κοινότητα έχει να επιδείξει Συμβάσεις και Ψηφίσματα γύρω από την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα θύματα της εμπορίας ανθρώπων. Τέτοια είναι η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου 30, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα 31, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα 32, τη Σύμβαση για την Εξάλειψη όλων των Μορφών Διακρίσεως κατά των Γυναικών 33, η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού 34 αλλά και το Πρόσθετο Πρωτόκολλο σε αυτή του 2000 σχετικά με την πώληση παιδιών, την παιδική πορνεία και την παιδική πορνογραφία 35, το Προαιρετικό Πρωτόκολλο για τα Δικαιώματα του Παιδιού σε Σχέση με την Ανάμειξη Παιδιών σε Ένοπλη Σύρραξη 36, τη Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων 37, τη Συμπληρωματική της Σύμβασης για τη Δουλεία του 1926 Σύμβαση για την Κατάργηση της Δουλείας, της Εμπορίας Δούλων και παρεμφερών προς τη Δουλεία Θεσμών και Πράξεων ή Συνηθειών του , τη Διεθνής Σύμβαση αρ. 105 του 1957 για την Κατάργηση της Αναγκαστικής Εργασίας 39, ενώ πολλά είναι και τα 30 Universal Declaration of Human Rights, 10 December International Convention on Civil and Political Rights, 16 December 1966, 999 UNTS 171 and 1057 UNTS 407 (1980) 32 International Conevant on Economic, Social and Cultural Rights, 16 December 1966, 993 unts 3 33 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (adopted 18 December 1979, entered into force 3 December 1981) 1249 UNTS Convention on the Rights of the Child (adopted 20 November 1989, entered into force 2 September 1990) 1577 UNTS 3 35 Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child, on the Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography (adopted 25 May 2000, entered into force 18 January 2002) 2171 UNTS 36 Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on the Involvement of Children in Armed Conflict (adopted 25 May 2000, entered into force 12 February 2002) 2173 UNTS 37 Convention Against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (adopted 10 December 1984, entered into force 26 June 1987) 1465 UNTS Supplementary Convention on the Abolition of Slavery, the Slave Trade and Institutions and Practices Similar to Slavery (adopted 30 April 1956, entered into force 30 April 1957) 266 UNTS 3 39 Convention Concerning the Abolition of Forced Labor, (adopted 30 April 1956, entered into force 30 April 1957) 266UNTS 3 25

26 Ψηφίσματα Διεθνών Οργάνων όπως του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε. που αν και δεν έχουν δεσμευτική νομική ισχύ, εντούτοις παραμένουν σημαντικά γιατί εκφράζουν πολιτική βούληση εκ μέρους των κρατών 40. Στο πλαίσιο δράσης του ΟΗΕ έχει ιδρυθεί το Γραφείο για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα 41 από το 1997 με επιχειρήσεις σε περιοχές σε όλο τον κόσμο. Βασίζεται στην εθελοντική προσφορά των Κρατών και στοχεύει στην καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών, του εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Στις παγκόσμιες εκθέσεις που εκδίδονται περιοδικά με στοιχεία από όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες αποτυπώνεται η εξέλιξη του φαινομένου μέσα από τις διαφορετικές πρακτικές που χρησιμοποιούνται, ενώ παρουσιάζονται και σε γραφήματα τα ποσοστά με αριθμό θυμάτων ανάλογα με το φύλο ή την ηλικία τους, ανάλογα με τη γεωγραφική τους καταγωγή αλλά και τα ποσοστά των καταδικαστικών αποφάσεων και των θυμάτων που καταφέρνουν να διασωθούν. Δυστυχώς, όπως επισημαίνεται, υπάρχουν ακόμα πολλές χώρες που αμελούν την υποχρέωσή τους να νομοθετήσουν σχετικά με την εμπορία ανθρώπων αλλά και να λάβουν δραστικά μέτρα για την ποινική δίωξη και την τιμωρία των δραστών. Στο πλαίσιο του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 42 είναι επιφορτισμένη με την επίβλεψη της εφαρμογής και της τήρησης του Συμφώνου με την πρόσθετη αρμοδιότητα, με βάση το Πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο να εξετάζει καταγγελίες που αφορούν περιπτώσεις παραβίασης από τα κράτη των υποχρεώσεών τους. Επίσης το 40 K.D. Magliveras, Combating Trafficking in Persons, The Role and Action of International Organizations, Centre of International and European Economic Law, Ant. N. Sakkoulas Publishers 2007, σελ 66 επ Human Rights Committee 26

27 Συμβούλιο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 43 που είναι υπεύθυνο για την προστασία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει επίσης την αρμοδιότητα να συζητάει ειδικότερα θέματα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα που χρήζουν παρακολούθησης και να δέχεται καταγγελίες, ατομικές αλλά και από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αναφορικά με παραβιάσεις. Η Επιτροπή υιοθετεί ψηφίσματα (resolutions) και εκδίδει αποφάσεις (decisions) που στόχο έχουν την ενημέρωση των κρατών και τη χορήγηση κατευθυντήριων γραμμών σε αυτά προκειμένου να προσαρμόσουν τις νομοθεσίες και τις δράσεις τους για την αποτελεσματική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σχετικό ψήφισμα (resolution) της Επιτροπής αποτελεί το με αριθμό Α/HRC/23/L.8 αναφορικά με την εμπορία ανθρώπων, ειδικά γυναικών και παιδιών, και με τις προσπάθειες αντιμετώπισης του φαινομένου σε επιχειρήσεις 44. Συγκεκριμένα, στο ψήφισμα αναγνωρίζεται ότι τα θύματα εμπορίας ανθρώπων σχεδόν πάντα είναι θύματα βίας αλλά και διάφορων μορφών διακρίσεων, με βάση την ηλικία, το φύλο, την ιθαγένεια, την ασθένεια ή τη θρησκεία, αλλά και το γεγονός ότι το φαινόμενο αυτό αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για επιχειρήσεις, κυρίως της παγκόσμιας αγοράς, καθώς πολλοί από τους εργαζόμενούς τους είναι τέτοια θύματα. Επιπλέον αναφέρει το ψήφισμα ότι οι αυξημένες ανάγκες της αγοράς υποθάλπουν καταστάσεις όπως τη σεξουαλική εκμετάλλευση και τις περιπτώσεις καταναγκαστικής εργασίας ενώ επιπλέον σημειώνει ότι η διαθεσιμότητα εργασιακών ευκαιριών ειδικά σε μετανάστες θα μειώσει τα ποσοστά της εμπορίας τουλάχιστον σε αυτή την κατηγορία ανθρώπων. Αναγνωρίζοντας λοιπόν τις προσπάθειες όλης της διεθνούς κοινότητας η Επιτροπή εκφράζει τις ανησυχίες της για τα υψηλά ποσοστά του φαινομένου, ειδικά σε γυναίκες και παιδιά, αλλά και τις αυξανόμενες δραστηριότητες του εθνικού και 43 Human Rights Council 44 Trafficking in persons, especially women and children: efforts to combat human trafficking in supply chains of businesses, July

28 υπερεθνικού οργανωμένου εγκλήματος, που παραβιάζεις όχι μόνο εθνικές νομοθεσίες αλλά και κανόνες του διεθνούς δικαίου. Η Επιτροπή λοιπόν καλεί όλα τα Κράτη, σύμφωνα και με τις διεθνείς τους υποχρεώσεις υπό το πρίσμα του Διεθνούς Δικαίου, να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψουν και να καταπολεμήσουν το έγκλημα της εμπορίας ανθρώπων και όλες τις ειδικότερες μορφές του υιοθετώντας προγράμματα και νομοθεσίες που να ποινικοποιούν τέτοιες δράσεις, να ερευνούν διεξοδικά κάθε πιθανή περίπτωση και να τιμωρούν τους δράστες. Επίσης καλεί τα κράτη καλούνται να παρέχουν τον πλήρη σεβασμό και την αμέριστη προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων. Ειδικότερα τα κράτη οφείλουν να ενισχύσουν τις νομοθεσίες τους αλλά και τις μεθόδους εποπτείας των εργασιακών δικαιωμάτων, προκειμένου να αποφεύγονται περιπτώσεις καταναγκαστικής εργασίας, αλλά και να στηρίξουν επιχειρήσεις ώστε να λάβουν πρωτοβουλίες για την άμεση καταπολέμηση μεθόδων αντίστοιχων μορφών εργασίας, που παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων. Η σωστή ενημέρωση εργαζομένων και εργοδοτών, η αποτελεσματική εποπτεία στους χώρους εργασίας αλλά και η σωστή αντιμετώπιση και καταδίκη των δραστών θα ενθαρρύνει όλα τα μέρη προς την κατεύθυνση εξάλειψης τέτοιων περιστατικών. Τέλος, και η εθελοντική προσφορά των κρατών αλλά και άλλων ενδιαφερόμενων μερών στο Εθελοντικό Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Θύματα Εμπορίας Ανθρώπων, Ειδικά των Γυναικών και των Παιδιών αλλά και στο αντίστοιχο για τις Σύγχρονες Μορφές Δουλείας, είναι ευπρόσδεκτη και θα βοηθήσει σημαντικά στο στόχο εξάλειψης των εγκλημάτων αυτών. Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών προωθεί μια ανθρωποκεντρική θέαση του προβλήματος. Στο υπ αριθμό Α/RES/53/116/ Ψήφισμά 45 του για την εμπορία γυναικών και κοριτσιών, αποτυπώνονται οι γενικές αρχές της 45 Resolution Adoped By the General Assembly in the Report of the Third Committee (A/53/618) 53/116 Traffic in women and girls 28

29 Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, της Σύμβασης για την Εξάλειψη κάθε μορφής Διάκρισης εναντίον των Γυναικών, των Διεθνών Συμβάσεων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, της Σύμβασης εναντίον των Βασανιστηρίων και κάθε Βάναυσης, Απάνθρωπης και Εξευτελιστικής Συμπεριφοράς ή Τιμωρίας, της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού και της Διακήρυξης της Κατάργησης της Βίας εναντίον των Γυναικών. Μέσα από αυτό προωθείται η συνεργασία διάφορων μηχανισμών για την αντιμετώπιση της εμπορίας γυναικών και παιδιών και υπογραμμίζεται η αναγκαιότητα της συλλογής πληροφοριών για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Η ενθάρρυνση των Κρατών και των Κυβερνήσεών τους για καλύτερη συνεργασία και λήψη μέτρων για την καταπολέμηση του εγκλήματος της εμπορίας γυναικών και κοριτσιών αποτελεί πρωταρχικό σκοπό. Στην έκθεση της Γενικής Συνέλευσης του 2000 αναφορικά με την εμπορία γυναικών και παιδιών τονίζεται η ανάγκη προώθησης εκπαιδευτικών δράσεων με σκοπό την ενημέρωση και την προστασία μελλοντικών θυμάτων, αλλά και των ίδιων των κρατικών δρώντων, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου να λάβουν μέτρα για την προστασία τους. Επίσης αναφέρεται η ανάγκη παροχής βοήθειας σε κράτη αναφορικά με τη μεταναστευτική πολιτική που οφείλουν να ακολουθούν ώστε να προστατέψουν τους πολίτες τους από διακινητές. Το η 10 η Σύσκεψη για την Καταπολέμηση του Εγκλήματος και τη Μεταχείριση των Εγκληματιών στο πλαίσιο του ΟΗΕ στην οποία τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν πιο αποτελεσματικές μεθόδους συνεργασίας προκειμένου να καταπολεμήσουν την εμπορία ανθρώπων και ειδικότερα αυτή των γυναικών και των παιδιών καθώς επίσης και ανακήρυξαν το έτος 2005 ως τη χρονιά ορόσημο καθώς εκείνη τη χρονιά σημειώθηκε σημαντική μείωση στα σχετιζόμενα με το human trafficking εγκλήματα και εκτιμήθηκε η εφαρμογή anti-trafficking μέτρων. Επίσης, η Επιτροπή για την Πρόληψη του Εγκλήματος και την Ποινική Δικαιοσύνη, 29