ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ"

Transcript

1 ΠΜΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ : ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΥΨΗΛΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 6 ος -11 ος αιώνας» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ Στο έργο παρουσιάζεται με γνώμονα το επιστημονικό κεκτημένο των διεθνών σχέσεων και της στρατηγικής ανάλυσης η υψηλή στρατηγική της βυζαντινής αυτοκρατορίας που αποτέλεσε τη μακροβιότερη αυτοκρατορία στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού από τον 6 ο έως και τον 11 ο αιώνα. Αρχικά τίθεται το θεωρητικό πλαίσιο της υψηλής στρατηγικής που περιλαμβάνει αφενός το πλαίσιο ανάλυσης των πολέμων και αφετέρου τις μακροσκοπικές υψηλές στρατηγικές των κρατών τόσο σε ειρηνικές όσο και σε περιόδους πολέμου. Η μακροσκοπική υψηλή στρατηγική δεν αφορά μόνο το στοιχείο της σύγκρουσης στη διεθνή πολιτική αλλά αφορά επίσης και την αύξηση της επιρροής ενός κράτους στη διεθνή πολιτική μέσω της προώθησης θεσμών συνεργασίας και επιδίωξης προώθησης πανανθρώπινων αξιών. Η υψηλή στρατηγική στον πόλεμο αναφέρεται στο σύνολο των μέσων που χρησιμοποιούν οι αντιμαχόμενοι για να προωθήσουν τους αντικειμενικούς σκοπούς που έχουν θέσει και περιλαμβάνει πέντε διαστάσεις την στρατιωτική στρατηγική, την οικονομία, την εσωτερική πολιτική, την διεθνή νομιμοποίηση και την διπλωματία. Η στρατιωτική στρατηγική αναφέρεται στη χρήση της ένοπλης βίας για την προώθηση των πολιτικών σκοπών και περιλαμβάνει τις χερσαίες, ναυτικές και εναέριες δυνάμεις. Ο πόλεμος υπακούει με ελάχιστες εξαιρέσεις στους πολιτικούς αντικειμενικούς σκοπούς οι οποίοι εάν επιτευχθούν ή εκπληρωθούν η χρήση βίας δεν θα έχει νόημα. Η χρήση ένοπλης βίας έχει τρεις βασικούς επιχειρησιακούς στόχους με σκοπό την κάμψη της θέλησης του αντιπάλου. Α) Καταστροφή των ένοπλων δυνάμεων του αντιπάλου που αποτελεί και το σημαντικότερο κομμάτι των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Β) Κατάκτηση και υπεράσπιση εδάφους Γ) Καταστροφή συντελεστών ισχύος του αντιπάλου πλην τον ένοπλων δυνάμεων του. Η τακτική νίκη στη μάχη καλείται να εξυπηρετεί σε κάθε περίπτωση τους αντικειμενικούς πολιτικούς σκοπούς σε αντίθετη περίπτωση οι τακτικές νίκες θα είναι χωρίς αντίκρισμα. Παράλληλα η στρατηγική πρέπει να προσαρμόζεται στις τακτικές δυνατότητες σε αντίθετη περίπτωση αυτό θα οδηγήσει σε ήττες σε τακτικό επίπεδο και κατ επέκταση σε στρατηγική ήττα. Η ναυτική στρατηγική έχει συμπληρωματικό ρόλο προς τις χερσαίες επιχειρήσεις προσδίδοντας στις δυνάμεις της ξηράς κινητικότητα (μεταφορά, ανεφοδιασμός) και αυξημένη συγκέντρωση πυρός μέσω βομβαρδισμών. Με τον έλεγχο μιας θαλασσιάς περιοχής να είναι σαφώς δυσκολότερη από τον έλεγχο μιας χερσαίας περιοχής ο πόλεμος στη θάλασσα χαρακτηρίζεται από μεγάλη κινητικότητα. Η οικονομία του πολέμου αφορά την χρηματοδότηση των ενόπλων δυνάμεων τον εξοπλισμό καθώς και ζητήματα διοικητικής μέριμνας. Για την υψηλή στρατηγική θα

2 πρέπει να λαμβάνεται υπ όψην και η υπονόμευση της οικονομικής υποστήριξης των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων. Συνήθως αποδίδουν περισσότερο οι επιχειρήσεις που έχουν να κάνουν με την καταστροφή των οικονομικών μέσων που έχουν άμεση σχέση με την υποστήριξη των εχθρικών ενόπλων δυνάμεων και όχι με την καταστροφή των γενικότερων οικονομικών υποδομών του αντιπάλου αφού ο λαός σε κατάσταση πολέμου είναι διατεθειμένος να υποβληθεί σε τέτοιου είδους θυσίες. Στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής η ικανότητα ενός πολιτικού συστήματος να εξασφαλίζει τη λαϊκή υποστήριξη ηθική και υλική για την ενίσχυση των ένοπλων δυνάμεων αποτελεί σημαντικό παράγοντα της υψηλής στρατηγικής Η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης αποτελεί κρίσιμο παράγοντα που εξαρτάται άμεσα πολιτική οργάνωση του κράτους και τη συνοχή του πολιτικού συστήματος. Σημαντικό παράγοντα αποτελεί και η εσωτερική νομιμοποίηση που συνίσταται στην ανοχή ή την υποστήριξη των πολεμικών προσπαθειών από τον λαό που εξαρτάται από τους πολιτικούς αντικειμενικούς σκοπούς του πολέμου ( η υπεράσπιση των εθνικών συνόρων αποσπά συνήθως καθολική λαϊκή νομιμοποίηση) ενώ ποικίλει ανάλογα και με τη μορφή του πολιτεύματος (πχ. Στο φεουδαρχικό σύστημα ο μονάρχης πρέπει να εξασφαλίσει την υποστήριξη των βαρόνων) Η διεθνής νομιμοποίηση εξαρτάται από το κατά πόσο ο σκοπός και τα μέσα του πολέμου συμβαδίζουν με τις διεθνείς αξίες. Συνίσταται λοιπόν στη στάση των υπολοίπων κρατών απέναντι στους εμπολέμους και στοχεύει στον θετικό επηρεασμό της διεθνούς κοινής γνώμης. Η διπλωματία αφορά την προσπάθεια για άμεση (εμπλοκή) ή έμμεση σύμπραξη στον πόλεμο τρίτων κρατών. Η διπλωματία εδράζεται στο υπολογισμό του εθνικού συμφέροντος και όχι στις κρατούσες διεθνείς αξίες όπως η διεθνής νομιμοποίηση αφού για την σύμπραξη ενός κράτους στον πόλεμο ή την έμμεση υποστήριξη σε έναν εκ των αντιμαχομένων απαιτείται ο ορθολογικός υπολογισμός του εθνικού συμφέροντος. Σε πόλεμο περισσοτέρων κρατών η διπλωματία έχει να κάνει με τον συντονισμό των συμμάχων για την επίτευξη των πολιτικών σκοπών και τη χρήση των μέσων, ενώ αφορά επίσης και τη σύναψη ευνοϊκής συνθήκης ειρήνης για τον τερματισμό του πολέμου. Για την μακροσκοπική υψηλή στρατηγική καθοριστικό ρόλο παίζει το στοιχείο του ανταγωνισμού σε ένα άναρχο διεθνές σύστημα όπου οι δρώντες (κράτη) προσπαθούν πρωτίστως και με κάθε τρόπο να αποφύγουν την πιθανή ήττα στον πόλεμο και τις συνέπειες που το γεγονός αυτό συνεπάγεται για την επιβίωση τους και τα ζωτικά συμφέροντα τους. Στο πλαίσιο αυτό τα κράτη ακολουθούν διαχρονικά τέσσερα πρότυπα στρατηγικών. Α) Στρατιωτική ανάσχεση επέκταση η στρατηγική αυτή συνίσταται στη χρήση της ισχύος του κράτους είτε για να αμυνθεί (ανάσχεση), είτε για να επιβληθεί σε αυτούς που του απειλούν ή ακόμα και να προχωρήσει σε ένα επιθετικό πόλεμο. Β) Συμμαχίες Ένα κράτος συμμαχεί με αλλά είτε για την αντιμετώπιση μιας απειλής είτε λόγω της ύπαρξης άλλων κοινών συμφερόντων. Οι συμμαχίες συγκεντρώνουν πόρους και ισχύ για την προώθηση κοινών σκοπών στα πλαίσιο ενός διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο των συμμαχιών περιορίζεται η αυτονομία δράσης των συμμετεχόντων κρατών σε ένα βαθμό ενώ είναι ευάλωτες στο σύνδρομο του τζαμπατζή αφού το κάθε κράτος έχει συμφέρον να μεγιστοποιεί τα

3 οφέλη από τις συμμαχίες και να ελαχιστοποιεί το κόστος που οι συμμαχίες συνεπάγονται. Γ) Εξισορρόπηση: εξουδετέρωση απειλών μέσω ισορροπιών μεταξύ άλλων μονάδων του συστήματος ώστε να μην μπορεί ο αντίπαλος να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του εναντίον μας. Οι συμμετέχοντες δεν περιορίζονται από ελευθερία δράσης όπως στις συμμαχίες ενώ δεν επωμίζονται και το κόστος που απορρέει από την συμμετοχή σε συμμαχίες. Οι εξισορροπήσεις θα μπορούσαν να αποβούν ιδιαίτερα επωφελείς εάν τα κράτη προσαρμόζονται γρήγορα και ευέλικτα στους εκάστοτε συσχετισμούς ισχύος. Μειονέκτημα της συγκεκριμένης στρατηγικής αποτελεί ο μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας που εμπεριέχει Δ) Κατευνασμός : Προσπάθεια άμβλυνσης της απειλής μέσω παραχωρήσεων μονομερών ή αμοιβαίων με στόχο είτε τον πρόσκαιρο κατευνασμό μιας δευτερεύουσας απειλής για την συγκέντρωση των προσπαθειών στην κύρια απειλή είτε σε μακροπρόθεσμο πλαίσιο την υπέρβαση της αντιπαλότητας. Το πλεονέκτημα εφόσον η στρατηγική αυτή επιτευχθεί είναι η μείωση του συγκρουσιακού στοιχείου στις εξωτερικές σχέσεις ενός κράτους. Ωστόσο μπορεί εύκολα να εκληφθεί ως ένδειξη αδυναμίας και να ωθήσει τον αντίπαλο να αυξήσει τις απαιτήσεις του. Κατά κανόνα οι παραπάνω στρατηγικές συνδυάζονται και δεν είναι αλληλοαποκλειόμενες. Ο συγγραφέας παρακάτω προχωρεί στην εξέταση κάποιων χαρακτηριστικών συνδυασμών των παραπάνω στρατηγικών όπως ο συνδυασμός της στρατιωτικής ανάσχεσης-επέκτασης με συμμαχία φέροντας σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα το ΝΑΤΟ κατά την περίοδο του Ψυχρού πολέμου που όμως οι διαφορετικές προτεραιότητες των κρατών μελών απείλησαν κατά καιρούς την συνοχή της συμμαχίας όπως ο κίνδυνος κατάρρευσης της νοτιοανατολικής πτέρυγας από την έντονη αντιπαράθεση Ελλάδας-Τουρκίας σε Κύπρο και Αιγαίο αντίστοιχα. Συνδυασμός στρατιωτικής επέκτασης ανάσχεσης με εξισορροπήσεις φέροντας σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα την Βρετανική υψηλή στρατηγική του 18 ου αιώνα. Το πρόβλημα εδώ αφορά τον τομέα της εσωτερικής νομιμοποίησης καθώς η πολιτική των εξισορροπήσεων λειτουργεί με γνώμονα τους συσχετισμούς ισχύος και όχι μέσω μιας ιδεολογικής φόρτισης που συνεπάγεται αρκετές φορές η στρατηγική της στρατιωτικής ανάσχεσης-επέκτασης. Ο συνδυασμός της στρατιωτικής ανάσχεσηςεπέκτασης με τον κατευνασμό αποτελεί ουσιαστικά μια στρατηγική «μαστίγιου και καρότου» ωστόσο δυνητικά προβλήματα αποτελούν η αλληλοϋπονόμευση της αξιοπιστίας των δύο στρατηγικών αφενός και αφετέρου η δημιουργία προβλημάτων εσωτερικής νομιμοποίησης που απορρέουν από την ιδεολογική φόρτιση μιας στρατηγικής της ανάσχεσης-επέκτασης. Ο συνδυασμός συμμαχίας και εξισορροπήσεων προϋποθέτει την επιτυχή μείξη των συμμαχικών δεσμεύσεων με την ελευθερία δράσης εξισορροπητικών ελιγμών αφετέρου. Προβληματική καθίσταται όμως η συμμαχική δέσμευση όταν δεν παρέχει δυνατότητα εξισορροπητικών ελιγμών με χαρακτηριστικό παράδειγμα την αδυναμία της Ελλάδας να προβεί σε εξισορροπητικούς ελιγμούς για την αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής (Συρία, Ιράν) ελέω των δεσμεύσεων που απορρέουν από την συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Ο συνδυασμός κατευνασμού και εξισορρόπησης είναι δύσκολο να επιτευχθεί από πλευράς διπλωματίας, λόγω του αντιφατικού χαρακτήρα των δύο στρατηγικών, καθώς ένα κράτος δεν μπορεί από τη μια πλευρά να προβαίνει σε υποχωρήσεις και από την άλλη να προσπαθεί να πείσει τρίτες δυνάμεις να κινηθούν εναντίον του αντιπάλου.

4 Τα κριτήρια αξιολόγησης της υψηλής στρατηγικής που παραθέτει ο συγγραφέας είναι: Α) καταλληλότητα Συνίσταται στη δυνατότητα μιας υψηλής στρατηγικής να προσαρμόζεται στις ευκαιρίες ή τις απειλές του διεθνούς περιβάλλοντος καθώς και τις εσωτερικές συνθήκες για την καλύτερη προώθηση των στόχων που έχουν τεθεί. Β) Εσωτερική συνοχή Αναφέρεται στις πτυχές της υψηλής στρατηγικής και κατά πόσο αυτές αλληλοϋποστηρίζονται ή αλληλοϋπονομεύονται. Γ) Αποδοτικότητα Συνίσταται στην προώθηση των πολιτικών σκοπών με το οικονομικότερη χρήση πόρων. Δ) Συσχετισμός ικανοτήτων και στόχων Η σωστή εκτίμηση των μέσων που διατίθενται για τον καθορισμό των πολιτικών σκοπών συχνά η υπερκετιμηση των δυνατοτήτων οδηγεί σε υπερεπέκταση με αποτέλεσμα να ακολουθεί η κρίση χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η στρατηγική που υιοθέτησε ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός τον 6 ο αιώνα. Ε) Αντοχή σε σφάλματα Συνίσταται στην απορρόφηση των κραδασμών που προκαλούν τυχόν λάθη η απρόβλεπτα γεγονότα στην υψηλή στρατηγική ενός κράτους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Βιετνάμ για την αμερικάνικη υψηλή στρατηγική. Μετά την πτώση της δυτικής αυτοκρατορίας το 476 μ.χ. το κέντρο βάρους μετατοπίζεται πλέον στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και η βυζαντινή αυτοκρατορία λαμβάνει έναν τελείως διαφορετικό γεωπολιτικό προσανατολισμό από αυτόν της Ρωμαϊκής. Ο κρατικός μηχανισμός της αυτοκρατορίας λειτουργούσε οργανωμένα με την φορολογία να παρέχει τους πόρους για την άμυνα καθώς και τα σημαντικά δημόσια έργα που συντελέστηκαν. Στις αρχές του 6 ου αιώνα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία περιλάμβανε όλες τις περιοχές στη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου (Βαλκάνια, Μ. Ασία, Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτος) η πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη βρισκόταν στο σταυροδρόμι της Ευρασίας και Μεσογείου- Ευξείνου Πόντου. Από οικονομικής άποψης η Αίγυπτος ήταν από η πλουσιότερη περιοχή της αυτοκρατορίας χωρίς να αντιμετωπίζει ελέω και της γεωγραφικής της θέσης (περιστοιχισμένη από ερήμους) σημαντικές εξωτερικές απειλές πλην κάποιων φυλών στις όχθες του Άνω Νείλου που πληρώνονταν από του Βυζαντινούς για να μην προχωρούν σε επιθετικές ενέργειες. Η περιοχή της Υπερκαυκασίας αποτέλεσε χώρο αυξημένου γεωπολιτικού ενδιαφέροντος για την Βυζαντινή Αυτοκρατορία καθώς η ύπαρξη της Περσίας ως αναθεωρητικής δύναμης στην περιοχή οδήγησε σε ένα ανταγωνισμό για την επέκταση των σφαιρών επιρροής χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα για κανένα από τους δύο. Η παρουσία των νομαδικών φύλων στην ουκρανική στέπα που θα μπορούσαν να απειλήσουν την αυτοκρατορία αποτέλεσε ένα ακόμα πεδίο γεωπολιτικού ενδιαφέροντος για τους βυζαντινούς αφού θα έπρεπε στον διπλωματικό τομέα να παρακολουθούν τα τεκτενόμενα στην περιοχή προλαβαίνοντας ή αποτρέποντας δυσάρεστες εξελίξεις. Στα Βαλκάνια η μορφολογία του εδάφους από τη μια πλευρά καθιστούσε δυσκολότερο τον αυτοκρατορικό έλεγχο των τοπικών πληθυσμών από την άλλη όμως διευκόλυνε την άμυνα έναντι των εξωτερικών απειλών.

5 Η υψηλή στρατηγική που ακολούθησε ο Ιουστινιανός οδήγησε στη στρατηγική υπερεπέκταση του Βυζαντίου με οδυνηρές συνέπειες για την ασφάλεια της αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια και την Κάτω Ιταλία. Καθώς μπορεί να περιέσωσε την Αυτοκρατορία ακόμα και σε περιπτώσεις τριμέτωπων πολέμων δεν ήταν όμως σε θέση να εξασφαλίσει μια μακρά περίοδο ειρήνης και δεν ήταν ανθεκτική σε σφάλματα όπως απέδειξε η συνέχεια με τον Ιουστίνο τον Β. Τα διαθέσιμα μέσα δεν ήταν ικανά να ανταποκριθούν τελικά στους μεγαλόπνοους στόχους. Οι πολιτικές που διαμόρφωσε ο ίδιος επηρέασαν ακόμα βαθιά την μετέπειτα βυζαντινή στρατηγική σκέψη. Παρά τις απειλές από την Περσία καθώς και από βαρβαρικά φύλα στα δυτικά ο Ιουστινιανός ο οποίος διέθετε μικρότερο στράτευμα κατάφερε να ανταπεξέλθει με την κατάλληλη κινητοποίηση πόρων. Η Βυζαντινή αμυντική στρατηγική βασίστηκε σε δύο πυλώνες αφενός τον τακτικό στρατό για άμυνα σε βάθος και αφετέρου τις αμυντικές οχυρώσεις με την πολιτοφυλακή και κατώτερες μονάδες πεζικού να έχουν κυρίαρχο ρόλο επί Ιουστινιανού μάλιστα υλοποιήθηκε πρόγραμμα κατασκευής ή επιδιόρθωσης 600 περίπου οχυρών διάσπαρτών σε όλες τις παραμεθόριες περιοχές κυρίως των Βαλκανίων για την προστασία των τοπικών πληθυσμών. Ο τακτικός στρατός ήταν τοποθετημένος στο εσωτερικό της επικράτειας και λειτουργούσε ως στρατηγική εφεδρεία ικανή να κινηθεί (λόγω της ύπαρξης ευρύτατου οδικού δικτύου αλλά και βυζαντινής ναυτικής ισχύος) σε οποιοδήποτε σημείο της αυτοκρατορίας μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Οι βυζαντινοί έδιναν μεγάλη σημασία όχι στην αριθμητική υπεροχή αλλά στην ποιοτική στρατηγική και τακτική ανωτερότητα. «Το Στρατηγικόν Του Μαυρίκιου» ένας στρατιωτικός κανονισμός που συντάχθηκε μια γενιά αργότερα περιγράφει τον πυρήνα της στρατηγικής σκέψης του Ιουστινιανού και των στρατηγών του Βελισάριου, Ναρσή και Σίτα «η στρατηγική χρησιμοποιεί χρόνους, τόπους αιφνιδιασμούς και τεχνάσματα για να ξεγελά τον εχθρό ωστέ ιδανικά να επιτυγχάνει τους στόχους της ακόμα και χωρίς μάχη». Παρατηρούμε στο στρατηγικόν του Μαυρίκιου την έμφαση στην αποφυγή του ρίσκου και την εξοικονόμηση προσωπικού. Ο συγγραφέας σημειώνει τρία είδη οδηγιών που χρήζουν ιδιαίτερη μνείας. 1) Πληροφόρηση και παραπλάνηση στοιχεία που έχουν βαθύτατα επηρεάσει την στρατηγική σκέψη της Ανατολής διαχρονικά (Σουν Τσου) 2) Πορείες και στρατόπεδα με έμφαση στην ασφάλεια και την αποφυγή ρίσκου υπογραμμίζει μεταξύ άλλων την αναγκαιότητα ύπαρξης περιπόλων και παρατηρητών που να προηγούνται του στρατεύματος. 3) Παράταξη μάχης Με ιδιαίτερη έμφαση στο ρόλο του ιππικού που αποτελούσε και τον πυρήνα του Βυζαντινού στρατού. Η παράταξη του ιππικού στη μάχη περιλάμβανε την παράταξη πρώτης γραμμής βάθους μερικών ιππέων και την ύπαρξη δεύτερης γραμμής ως εφεδρεία. Το πεζικό είχε έναν περισσότερο επικουρικό ρόλο τόσο σε τακτικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο. Κύρια αποστολή του ήταν να παρασύρει τον εχθρό σε μάχη σε ευνοϊκό χρόνο και τόπο και η πραγματοποίηση ελιγμών με σκοπό την ψυχολογική κατάρρευση του εχθρικού στρατεύματος ή την διακοπή της γραμμή επικοινωνιών του με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη τακτική του Βελισάριου κατά ενός δεκαπλάσιου σε μέγεθος περσικού στρατεύματος που οδήγησαν στην υποχώρηση του και σε μια βυζαντινή νίκη χωρίς μάχη την οποία αργότερα «αποθέωσε» ο Liddell Hart. O τακτικός στρατός βασιζόταν για την αντιμετώπιση πολλαπλών εχθρών στην υιοθέτηση διαφορετικής στρατηγικής αντιμετώπισης για κάθε αντίπαλο. Όπως για παράδειγμα με τους Πέρσες επεδίωκαν την μάχη του ιππικού σώμα με σώμα, με τα Γερμανικά φύλα ωστόσο επεδίωκαν τις ενέδρες και τις αιφνιδιαστικές επιθέσεις, με τα Νομαδικά φύλα αποσκοπούσαν στη μάχη σώμα με σώμα κατά την προέλαση ενώ κατά την υποχώρηση θα έπρεπε να διατηρούν ισχυρή αμυντική θέση, με τα Σλαβικά

6 φύλα τέλος επεδίωκαν τη μάχη σώμα με σώμα καθώς και ενέδρες και αιφνιδιαστικές επιθέσεις ενώ με τη μέθοδο της εξαγοράς προσπαθούσαν να κατευνάσουν κάποιες σλαβικές κοινότητες ώστε να αντιμετωπίζουν μικρότερες δυνάμεις. Oι Βυζαντινοί διατήρησαν το Ρωμαϊκό πεπρωμένο του οικουμενισμού και το γεγονός αυτό δικαιολογούσε και η έκταση της αυτοκρατορίας τους τουλάχιστον όταν αυτή εκτεινόταν από το Γιβραλταρ έως τον Καύκασο. Κάθε παρέκκλιση όπως η πτώση της Δυτικής Αυτοκρατορίας τον 5 ο αιώνα και η ένταση της Περσικής απειλής τον 6 ο ερμηνευόταν ως θεϊκή τιμωρία για τις αμαρτίες τους και την απομάκρυνση τους από το ορθό δόγμα. Ο όρος Βυζαντινή κοινοπολιτεία αναφέρεται στην ανάδειξη μιας διεθνούς κοινωνίας με κέντρο αναφοράς το Βυζάντιο και εκπροσωπεί την μετεξέλιξη του βυζαντινού οικουμενισμού. Όλοι οι ανεξάρτητοι άρχοντες των δυνάμεων εκτός των βυζαντινών συνόρων ήταν υποτελείς του αυτοκράτορα ενώ στηριζόταν σε ένα καθεστώς διεθνούς νομιμοποίησης σύμφωνα με το οποίο η νομιμοποίηση ενός ανεξάρτητου ηγεμόνα στηριζόταν από την αναγνώριση του τίτλου του από την Κωνσταντινούπολη. Ο εκχριστιανισμός των βαρβαρικών περιοχών με την αποστολή ιεραποστόλων όπως για παράδειγμα στην Αιθιοπία στις αρχές του 6 ο αιώνα βοήθησαν αποφασιστικά και τη Βυζαντινή διπλωματία. Ο Ιουστινιανός χρησιμοποίησε τόσο την ιεραποστολική διπλωματία όσο και τις οικονομικές διαστάσεις της διπλωματίας είτε μέσω τεχνικής και οικονομικής βοήθειας είτε μέσω εμπορικών αποκλεισμών για να εξασφαλίσει συμμαχίες να αποτρέπει εισβολές και να αποδυναμώνει τους εχθρούς. Το διπλωματικό δίκτυο του Βυζαντίου ήταν εξαιρετικά ανεπτυγμένο για τα δεδομένα της εποχής ενώ ιδιαίτερα στο βόρειο μέτωπο που οι απειλές προέρχονταν από πολλές ετεροβαρείς βαρβαρικές δυνάμεις ο Ιουστινιανός προέβη σε εξισορροπητικούς ελιγμούς καθώς και διπλωματικές ακροβασίες για παρακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις και να επεμβαίνει αποτρεπτικά όπου αυτό απαιτούνταν. Ο Ιουστινιανός χρησιμοποίησε και τη στρατηγική του κατευνασμού που ως προς το σκέλος της Περσικής απειλής είχε στόχο την μακροπρόθεσμη βελτίωση των σχέσεων μέσω μονομερών παραχωρήσεων εκ μέρους του Βυζαντίου παρόλα αυτά απέτυχε μακροπρόθεσμα. Από την άλλη πλευρά ο κατευνασμός χρησιμοποιήθηκε συχνά με επιτυχία για να μειώσει μια δευτερεύουσα απειλή όπως για παράδειγμα στα Βαλκάνια και στη δυτική Μεσόγειο όσο το Βυζάντιο διέθετε τις δυνάμεις του για την ανάσχεση μιας σοβαρότερης απειλής (εξαίρεση εδώ αποτελούν οι Άβαροι επί Ιουστίνου του Β). Στη συνέχεια ο συγγραφέας αναφέρεται στον μεγάλο Βυζαντινό-περσικό πόλεμο ( ) που έκανε φανερές της συνέπειες της υπερεπέκτασης με τους Πέρσες να κινούνται εναντίον του Βυζαντίου σε συνδυασμό με τους Αβάρους. Ο αυτοκράτορας Φωκάς ανατρέπεται και τη θέση του αναλαμβάνει ο Ηράκλειτος κύριος σκοπός του οποίου ήταν η διατήρησης του status quo ante bellum. Mε τους υπάρχοντες πόρους να είναι μειωμένοι καθώς και σοβαρά προβλήματα εσωτερικής συνοχής ο Ηράκλειτος επιχειρεί την αναδιοργάνωση του στρατεύματος και προχωρά σε μια κίνηση αντιπερισπασμού επιτιθέμενος στην Υπερκαυκασία, ενώ παράλληλα προχωρά σε εξισορροπητικούς ελιγμούς κατευνασμό και συμμαχίες. Εν τέλει καταφέρνει να καταλάβει την περσική πρωτεύουσα Κτησιφώντα και να επαναφέρει το status quo ante bellum αποκρούοντας παράλληλα και τους Αβάρους. Η μέθοδος που ακολούθησε ο Ηράκλειτος βασιζόταν στις παραδόσεις του 6 ου αιώνα τόσο για την διπλωματία όσο και για τη στρατιωτική στρατηγική. Ο συνδυασμός μιας

7 θρησκευτικό-πατριωτικής κινητοποίησης με τις κρατικές δομές και πρακτικές του 6 ου οδήγησαν τον Ηράκλειτο στην περίφημη νίκη του 628. Η αραβική έκρηξη έμελε να ανατρέψει εκ νέου τους συσχετισμούς ισχύος στην Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο. Κατά τον 7 ο αιώνα το Βυζάντιο είχε συρρικνωθεί εδαφικά ενώ και οι δημοσιονομικοί πόροι του κράτους ήταν περιορισμένοι και υπήρχε κυβερνητική αστάθεια με συχνές στάσεις και αλλαγές αυτοκρατόρων είναι χαρακτηριστικό ότι την περίοδο υπήρξαν 7 αλλαγές αυτοκρατόρων. Η στρατηγική που υιοθετήθηκε απέναντι στην αραβική απειλή ήταν αυτή της έμμεσης παρενόχλησης με σκοπό την διατήρηση των εδαφών στη Μ. Ασία με το στρατό να συγκεντρώνεται σε οχυρά και πόλεις, εγκαταλείποντας την ύπαιθρο στις αραβικές επιδρομές, που αντιμετωπίζονταν με ενέδρες και αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Ωστόσο υπήρξαν σημαντικές απώλειες επαρχιών στα Βαλκάνια και τη βόρειο Αφρική. Με την ύπαρξη ενός αραβικού στόλου ισάξιο του βυζαντινού οι προσπάθειες των Βυζαντινών επικεντρώθηκαν στην διατήρηση των γραμμών εφοδιασμού της Κωνσταντινούπολης ενώ η τεχνολογική εξέλιξη του «υγρού πυρός» επέφερε μεγάλες καταστροφές στον αντίπαλο ιδιαίτερα στην κλειστή θάλασσα καθώς στην ανοιχτή θάλασσα ήταν αναποτελεσματικό. Η παράδοση του 6 ου αιώνα σε ότι αφορά την διπλωματία με τις συμμαχίες, τους εξισορροπητικούς ελιγμούς, και τον κατευνασμό συνεχίστηκε. Ο αραβικός επεκτατισμός κορυφώνεται το πρώτο μισό του 8 ου αιώνα Το Βυζάντιο κατέχει σημαίνουσα θέση απέναντι σε μια αναδυόμενη αυτοκρατορία που εκτεινόταν από την Ισπανία έως και την κεντρική Ασία. Το Βυζάντιο λοιπόν απορροφά όλες τις επιθέσεις των Αράβων στην περίπτωση που αυτό έπεφτε τότε τίποτα πλέον δεν θα σταματούσε την περαιτέρω επέκτασης τους. Την περίοδο της εικονομαχίας το Βυζάντιο θέτει τις βάσεις για την ανάκαμψη του τον 10 ο αιώνα. Μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Κωνσταντινούπολης ( ) Ο Λέων ο Γ έρχεται σε ευθεία ρήξη με τους εσωτερικούς αντιπάλους του και καταφέρνει να σώσει την Μ. Ασία. Οι ανατολικές επαρχίες υποστήριζαν την απαγόρευση των εικόνων ενώ οι δυτικές αντέδρασαν με αποτέλεσμα μακροπρόθεσμα την αποξένωση της λατινικής Δύσης. Η διάσπαση των Αράβων το 750 οδήγησε στον πολλαπλασιασμό των απειλών για την Βυζαντινή αυτοκρατορία με την παράλληλη ισχυροποίηση των Βουλγάρων. Η δημιουργία πολλών αραβικών κρατών στην περιοχή της βορείου Αφρικής που ανέπτυξαν ισχυρή ναυτικό οδήγησε στην κατάληψη της Κρήτης και ενός τμήματος της Σικελίας. Την περίοδο το Βυζάντιο ανακάμπτει σταδιακά κυρίως λόγω της στρατιωτικών επιτυχιών κατά των Αράβων στη Μ. Ασία με αποτέλεσμα την αύξηση των φορολογικών εσόδων, της πληθυσμιακής αύξησης, της μεταφοράς πληθυσμών σε προβληματικές περιοχές, καθώς και την αύξηση της κυριαρχίας στην περιοχή των Βαλκανίων και του εξελληνισμού των σλάβικων πληθυσμών. Ο Βυζαντινός στρατός υπερτερούσε ποιοτικά των Αράβων παρά την αριθμητική τους υπεροχή. Στα τέλη του 8 ου αιώνα η αυτοκρατορία του Καρλομάγνου απειλούσε επίσης την ασφάλεια της αυτοκρατορίας όχι όμως με τόσο άμεσο τρόπο. Η κυβερνητική αστάθεια με αποκορύφωμα την περίοδο με συχνές στάσεις και αλλαγές αυτοκρατόρων παρ όλα αυτά η βυζαντινή υψηλή στρατηγική επικεντρώθηκε στην υπεράσπιση της Μ. Ασίας και την διεύρυνση της κυριαρχίας στη Βαλκανική κυρίως μέσω της προσπάθειας εσωτερικής κινητοποίησης πόρων για την στήριξη των πολεμικών

8 προσπαθειών. Χαρακτηριστική είναι η προσπάθεια αναδιοργάνωσης τους στρατεύματος από τον Κωνσταντίνο τον Ε που προέβλεπε αφενός τη δημιουργία επαγγελματικού στρατεύματος (τάγματα) και την υπαγωγή του στον άμεσο έλεγχο της αυτοκρατορικής εξουσίας και αφετέρου την διάσπαση και τον πολλαπλασιασμό των θεμάτων που θα βρίσκονταν κοντά στην Κωνσταντινούπολη για την αποτροπή νέων στάσεων. Σε ότι αφορά την Βαλκανική το Βυζάντιο προσπάθησε δύο φορές αποτυχημένα (επί Κωνσταντίνου του Ε και επί Νικηφόρου του Ά) να εκδιώξει τους Βουλγάρους από την περιοχή Νότια του Δούναβη και έτσι αρκέστηκε στην ομαλοποίηση των σχέσεων με γνώμονα το status quo. Στον τομέα της ναυτικής στρατηγικής ο Λέων ο Γ διέσπασε τη ναυτική διοίκηση σε δύο τμήματα την ναυτική διοίκηση της Κωνσταντινούπολης και στο ναυτικό Θέμα των Κιβυρραιωτών στη περιοχή της Μ. Ασίας. Μετά το 820 η ναυτική ισορροπία αλλάζει σε βάρος του Βυζαντίου. Η εικονομαχία οδήγησε το Βυζάντιο σε μια πολιτιστική εσωστρέφεια που έφερε τη σύγκρουση με τη Δύση. Μετά την απόκρουση των Λομβάρδων από τον Καρλομάγνο και τον Πιπίνο ο Πάπας το 800 με πραξικοπηματικό τρόπο αναγορεύει τον Καρλομάγνο σε αυτοκράτορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πράγμα που αποτέλεσε πλήγμα για τη Βυζαντινή νομιμοποίηση στη Δύση. Το 812 ο Καρλομάγνος αναγνωρίζεται από την βυζαντινή αυτοκρατορία ως αυτοκράτορας των Φράγκων. Από εκεί και πέρα ο Πάπας προσπάθησε να αποκτήσει το αποκλειστικό δικαίωμα να χρήζει τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Ισχυροποιώντας τη θέση του από τη ρήξη του 800 και μετά. Στο διπλωματικό τομέα συνεχίστηκε η συμμαχία με τους Χαζάρους ενώ ακολουθήθηκαν κατευναστικές πολιτικές από την αυτοκράτειρα Ειρήνη με το Χαλιφάτο έναντι πληρωμών, τους Φράγκους (812) και τους Βουλγάρους μετά τις αποτυχημένες εκστρατευτικές προσπάθειες των Κωνσταντίνου του Ε και Νικηφόρου του Α. Η υψηλή στρατηγική του Βυζαντίου την περίοδο της εικονομαχίας υπήρξε αποτελεσματική για την προάσπιση των ζωτικών συμφερόντων μιας μεσαίας περιφερειακής δύναμης που αντιμετώπιζε θανάσιμες απειλές ωστόσο δεν κατάφερε να διατηρήσει την πολιτική και πολιτισμική ακτινοβολία που κληρονόμησε από την ύστερη αρχαιότητα. Η προσπάθεια επικεντρώθηκε στην προάσπιση της Μ. Ασίας από τις αραβικές επιθέσεις και κατά δεύτερο λόγο στην διεύρυνση της Βυζαντινής κυριαρχίας στα Βαλκάνια ώστε να είναι ασφαλέστερή η ενδοχώρα της Κωνσταντινούπολης. Αυτό κατέστη δυνατό λόγω της εσωτερικής κινητοποίησης πόρων για την υποστήριξη των πολεμικών προσπαθειών. Κατά την περίοδο της ανόδου της βυζαντινής Ηγεμονίας ( ) το Βυζάντιο γνώρισε μια αξιόλογη πολιτιστική άνθιση και εξωστρέφεια που ξεκίνησε επί Καίσαρα Βάρδα και πατριάρχη Φωτίου και συνεχίστηκε από το 867 με τη δυναστεία των Μακεδόνων. Η ανάκαμψη του Βυζαντίου σηματοδότησε την εκ νέου άνθηση της Βυζαντινής κοινοπολιτείας και τη δημιουργία νέων συμμαχιών, την εκπόνηση μιας φιλόδοξης ισορροπίας δυνάμεων καθώς και την στρατιωτική αντεπίθεση για ανακατάληψη των εδαφών από τους Άραβες. Οι μακροπρόθεσμες τάσεις της Βυζαντινής υψηλής στρατηγικής ερμηνεύονται με το αφαιρετικό σχήμα των τριών ομόκεντρων κύκλων. Με τον εσωτερικό να αποτελεί η επικράτεια της αυτοκρατορίας τον ενδιάμεσο οι συμμαχίες και τον εξωτερικό η ισορροπία δυνάμεων. Το αφαιρετικό

9 σχήμα αυτό ενώ γνώρισε ευρύτατη εφαρμογή απέτυχε στην ανατολική Μεσόγειο με την υψηλή στρατηγική εκεί να βασίζεται αποκλειστικά στη στρατιωτική στρατηγική. Σε επίπεδο διεθνούς συστήματος το Βυζάντιο αποκτά ηγεμονική επιρροή λόγω των υλικών του πόρων της κρατικής του οργάνωσης και της υψηλής του στρατηγικής το σύστημα με την παρακμή του Χαλιφάτου μετατρέπεται σε πολυπολικό. Στον τομέα της στρατιωτικής στρατηγικής με την υιοθέτηση της στρατηγικής της έμμεσης προσέγγισης και των ελιγμών πέτυχε την κατάληψη Αραβικών εδαφών στο κεντρικό και βόρειο μέρος του ανατολικού μετώπου με αποτέλεσμα την εξασφάλιση της Μ. Ασίας. Το Βυζάντιο με τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων, Σέρβων, Κροατών καθώς και άλλων μικρότερων εθνοτήτων της Βαλκανικής και της Υπερκαυκασίας με την έναρξη του εκχριστιανισμού των Ρώσων αφήνει πίσω την περίοδο του απομονωτισμού του κατά την εικονομαχία. Η διαμόρφωση συσχετισμών ισχύος μεταξύ των βαρβαρικών φύλων καθώς και η επέκταση στα ανατολικά με την κατάληψη εδαφών των Αράβων ήταν αποτέλεσμα των συστηματικών και μακροπρόθεσμων προσπαθειών της βυζαντινής υψηλής στρατηγικής. Μέσω της διεθνούς νομιμοποίησης και της ποιότητας του κρατικού μηχανισμού της που μεγιστοποιούσε την κινητοποίηση των πόρων της βυζαντινής κοινωνίας για την εκπλήρωση των σκοπών της υψηλής στρατηγικής της πολιτικής των συμμαχιών και των εξισορροπήσεων απέκτησε διεθνή επιρροή ενώ μετά τους πολέμους του Συμεών εξασφάλισε συνθήκες ασφάλειας στα βόρεια και βαλκανικά της μέτωπα που επέτρεψαν την επικέντρωση των πολεμικών προσπαθειών κατά των Αράβων στα ανατολικά. Η επεκτατική υψηλή στρατηγική της περιόδου ( ) οδήγησε κατά τον συγγραφέα σε έναν ενάρετο κύκλο ανόδου των βυζαντινών συντελεστών ισχύος και της βυζαντινής ασφάλειας σε αντίθεση με την υψηλή στρατηγική του Ιουστινιανού τον 6 ο αιώνα. Η περίοδος της κορύφωσης της βυζαντινής ηγεμονίας ( ) χαρακτηρίζεται από την προσάρτηση της Κρήτης, της Κύπρου, της Παλαιστίνης, τμημάτων της Υπερκαυκασίας καθώς και της καθυπόταξης της Βουλγαρικής αυτοκρατορίας του Τσάρου Σαμουήλ. Η αίγλη του στρατού δημιούργησε μια νέα στρατιωτική αριστοκρατία στη Μ. Ασία που αναδύθηκε ως δεύτερος πόλος πολιτικής ισχύος με σοβαρές συνέπειες για το εσωτερικό της αυτοκρατορίας που οδήγησε σε εμφύλια διαμάχη για το θρόνο. Η εδαφική επέκταση οδήγησε όχι μόνο στην αύξηση της έκτασης της αυτοκρατορίας αλλά και στην διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος αυξημένης ασφάλειας και ευημερίας και ιδιαίτερα για τους λαούς της Μικράς Ασίας. Η βασιλεία του Βασιλείου Β Βουλγαροκτόνου αποτέλεσε το αποκορύφωμα της διεθνούς ισχύος της μεσαιωνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, με μοναδικό όμως πλεονέκτημα ότι η υψηλή επεκτατική του στρατηγική κατέληξε να εξαρτάται από τη δική του παρουσία. Κατά συνέπεια μετά το θάνατό του τη δυναμική του επεκτατισμού διαδέχθηκε η στασιμότητα. Ο συγγραφέας εξηγεί την κατάρρευση του 11 ου αιώνα υπό το πρίσμα του επιχειρήματος της ηγεμονικής ιδεολογίας του Κrasner. Συγκεκριμένα η απουσία εξωτερικών απειλών επέτρεψε στους διαδόχους του Βουλγαροκτόνου να αφοσιωθούν σε θέματα εσωτερικής πολιτικής παραμελώντας την άμυνα. Οι εσωτερικές έριδες έλαβαν μεγάλες διαστάσεις γεγονός που θα είχε αποφευχθεί με την ύπαρξη εξωτερικών απειλών που θα επέφεραν συσπείρωση. Όταν τελικά αυτές εμφανίσθηκαν (Ούνοι, Σελτζούκοι, Νορμανδοί) οι εσωτερικές συγκρούσεις είχαν κλιμακωθεί τόσο

10 ώστε να μην μπορούν να παραμεριστούν σύντομα. Η Αυτοκρατορία επέστρεψε στον παραδοσιακό της προσανατολισμό αφού είχε ήδη υποστεί καταστρεπτική συρρίκνωση. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία επεδίωξε ως μεγάλη δύναμη να πετύχει την οικουμενική διάδοση του πολιτισμού της και να συγκροτήσει μια διεθνή τάξη με γνώμονα τις δικές της αξίες και να αντιμετωπίσει τις εξωτερικές απειλές για την επιβίωση της. Συμπερασματικά οι Βυζαντινοί κατάφεραν να ανταπεξέλθουν αντιμετωπίζοντας διαχρονικά τουλάχιστον μια δύναμη πιο ισχυρή στρατιωτικά ενώ η επιτυχημένη υψηλή στρατηγική που ακολούθησαν κατέστησε το Βυζάντιο την μακροβιότερη αυτοκρατορία στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Εκτός της προώθησης της οικουμενικής τους ιδεολογίας μακροπρόθεσμα η βραχυπρόθεσμη πολιτική τους ευελιξία συνέβαλε αποφασιστικά στην επιτυχία της υψηλής τους στρατηγικής. Στον τομέα της στρατιωτικής στρατηγικής ακολούθησαν σε γενικές γραμμές την έμμεση προσέγγιση (Σουν Τσου, Λίντελ Χαρτ) που συνήθως απέφευγε τις μετωπικές συγκρούσεις προβαίνοντας σε ελιγμούς, ενέδρες και αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Κατά τον συγγραφέα, η στρατηγική της εκμηδένισης και της άμεσης προσέγγισης που εφαρμόστηκε ως επί το πλείστον από τους πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης και του Ναπολέοντα μέχρι και τους δύο παγκοσμίους πολέμους στους οποίους η στρατηγική της εκμηδένισης προϋπέθετε ολοκληρωτικό πόλεμο τερματίστηκε με την ανακάλυψη της ατομικής βόμβας. Η στρατηγική επικεντρώθηκε στην έμμεση εξουθένωση του αντιπάλου δίνοντας έμφαση σε μη στρατιωτικές στρατηγικές έτσι καθίσταται επίκαιρη η ρήση της Άννας Κομνηνής «Εφόσον δεν είμαστε σε θέση να υλοποιήσουμε μετωπική επίθεση αλλάζουμε την τακτική μας και επιδιώκουμε να επικρατήσουμε χωρίς αιματοχυσία. Η νίκη σημαίνει πάντοτε το ίδιο αλλά τα μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται είναι διάφορα.» Τέλος ο συγγραφέας καταλήγει με μια σύντομη σύγκριση της νικηφόρας στρατηγικής των ΗΠΑ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο και της Βυζαντινής υψηλής στρατηγικής καθιστώντας σαφή τα διαχρονικά συμπεράσματα που απορρέουν από τη μελέτη της Βυζαντινής Υψηλής Στρατηγικής.

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι Εσωτερική κρίση εξωτερικοί κίνδυνοι 1054-10811081 Στο σημερινό μάθημα θα δούμε: 1. τα εσωτερικά προβλήματα 2. τους εξωτερικούς κινδύνους 3. κυρίως τη μάχη στο Ματζικέρτ και τις συνέπειές της Ανασκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν

Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν Η στρατηγική πολύ μικρής κρατικής δύναμης: η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστημα δεν υπάρχουν μόνο οι μεγάλες δυνάμεις αλλά επίσης υπάρχουν μεσαίες, μικρές ή και πολύ μικρές δυνάμεις. Παρόλο που η

Διαβάστε περισσότερα

Ευρύκλεια Κολέζα ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843)

Ευρύκλεια Κολέζα ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΩΣ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΒΕΡΝΤΕΝ (565-843) μεγάλες εδαφικές απώλειες ενίσχυση ελληνικότητας νέοι θεσμοί πλαίσιο μέσα στο οποίον το Βυζάντιο

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ. Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Α. Η βυζαντινή διπλωματία Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα Μέθοδοι της βυζαντινής διπλωματίας: Ευκαιριακές αποστολές πρέσβεων Χορηγίες ( χρήματα ή δώρα

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ)

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) 1.1 Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας Επιμέλεια, Δ. Πετρουγάκη, Φιλόλογος Οι διοικητικές αλλαγές Ο Διοκλητιανός (284 μ.χ.) επεδίωξε

Διαβάστε περισσότερα

1.3 1.Ποια κατάσταση επικρατούσε στην προϊσλαµική Αραβία; 2.Ποια η δράση του Μωάµεθ µεταξύ ;

1.3 1.Ποια κατάσταση επικρατούσε στην προϊσλαµική Αραβία; 2.Ποια η δράση του Μωάµεθ µεταξύ ; 1. Από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα 2. Ποια γεγονότα προετοίµασαν το πέρασµα από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα; 3. Γιατί η περίοδος 330-641 έχει διπλή ονοµασία; 4.Ποια πολιτισµικά στοιχεία διακρίνουν το ανατολικό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 4 Ο πόλεμος των τριάντα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ 1 ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΕΡΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ 2 ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ Συνομωσίες, ίντριγκες και μηχανορραφίες. Θρησκευτικός φανατισμός Δεισιδαιμονία.

Διαβάστε περισσότερα

Τάσσης Βασίλειος 12ο Λύκειο

Τάσσης Βασίλειος 12ο Λύκειο Η εποχή του Περικλή Ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος Επέκταση της εμπορικής επιρροής των Αθηναίων στην Δύση (ίδρυση της αποικίας των Θουρίων το 444/3 π.χ.) Ο Πειραιάς εξελίσσεται στο κυριότερο εμπορικό

Διαβάστε περισσότερα

Η σταδιακή επέκταση του κράτους των Βουλγάρων

Η σταδιακή επέκταση του κράτους των Βουλγάρων 1 ΙΣΤΟΡΙΑ Ε ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ : ΟΙ ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ Οι Βούλγαροι Οι Ονογούροι Βούλγαροι. Οι πρώτες Βουλγαρικές φυλές πρέπει να έφθασαν στην περιοχή ανάμεσα στον Καύκασο και την Αζοφική Θάλασσα στα

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο Τα όρια του βυζαντινού κράτους από τα μέσα του 7ου ως τον 9ο αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. ΙΜΕ http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/o2p 2.html I. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ

Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ Η ΚΙΝΑ ΣΤΟΝ 21 Ο ΑΙΩΝΑ: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΧΟΥΧΛΙΑ ΜΑΡΘΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΙΝΑΣ Προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 2. Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ (610-641). ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Συμπλήρωση κενών Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Η στρατηγική πολύ µικρής κρατικής δύναµης: Η περίπτωση της Κύπρου

Η στρατηγική πολύ µικρής κρατικής δύναµης: Η περίπτωση της Κύπρου 1 Η στρατηγική πολύ µικρής κρατικής δύναµης: Η περίπτωση της Κύπρου Στο διεθνές σύστηµα δεν υπάρχουν µόνο οι µεγάλες δυνάµεις αλλά επίσης υπάρχουν µεσαίες, µικρές ή και πολύ µικρές δυνάµεις. Βέβαια η διαµόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 6 Ιουστινιανός Α (β μέρος: 548-565) Διάδοχοι Ιουστινιανού: Ιουστίνος Β (565-578) Τιβέριος (578-582) Μαυρίκιος (582-602) - Φωκάς (602-610) Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

- 1 - Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ EXPOSEC-DEFENSEWORLD, 13 Απρ 16. «Εθνική Αμυντική Πολιτική & Στρατηγικός σχεδιασμός εν μέσω Γεωπολιτικών αναταράξεων»

- 1 - Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ EXPOSEC-DEFENSEWORLD, 13 Απρ 16. «Εθνική Αμυντική Πολιτική & Στρατηγικός σχεδιασμός εν μέσω Γεωπολιτικών αναταράξεων» - 1 - Ομιλία Α/ΓΕΕΘΑ EXPOSEC-DEFENSEWORLD, 13 Απρ 16 «Εθνική Αμυντική Πολιτική & Στρατηγικός σχεδιασμός εν μέσω Γεωπολιτικών αναταράξεων» Κυρίες και Κύριοι, Η γεωστρατηγική θέση της χώρας μας στο σταυροδρόμι

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος

Ειδικότερα: Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων. Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος 1 Ο Εδαφικός Διακανονισμός της Συνθήκης της Λωζάννης και η Νομολογία Διεθνών Δικαιοδοτικών Οργάνων Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης της

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ. Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ. Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΒΙΕΤΝΑΜ Εργασία της μαθήτριας Έλλης Βελέντζα για το πρόγραμμα ΣινΕφηβοι Ο πόλεμος του Βιετνάμ(1965-1975) ήταν η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά την διάρκεια του

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ11 ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Βυζάντιο και Χριστιανισμός: η δυναμική της θρησκείας στον καθορισμό της φυσιογνωμίας της αυτοκρατορίας και των

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ερωτήσεις ανά ενότητα του σχολικού εγχειριδίου Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία 1.1.1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη [σ. 7-9] α] Ποια μέτρα πήρε ο Κωνσταντίνος Α για την ανόρθωση του κράτους;

Διαβάστε περισσότερα

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Βούλγαροι Αρχικά ζουν σε εδάφη του Βυζαντίου εμποδίζουν άλλους λαούς να μετακινηθούν Αργότερα ιδρύουν κράτος προσπαθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ενότητα 8: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΜΟΥ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Χρήστος Βασιλειάδης Τμήμα Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ H ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΣΤΟ ΣXOΛEIO; ΓΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΜΑΣ!!! Ο Μιχαήλ Γ (842-867) ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας της δυναστείας του Αμορίου. Όταν

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 6 ος 9 ος αι Οικονομική κατάσταση στο Βυζάντιο από το β μισό του 6 ου αι. αρχές 9 ου αι. το κίνημα του Θωμά του Σλάβου 6 ος 8 ος αι. Προβλήματα δημογραφικά Προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ )

Κεφάλαιο 8. Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ενότητα Ε - «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 8 Η γερµανική επίθεση και ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος (σελ. 208 211) Μετά την αποτυχία των Ιταλών να καταλάβουν την Ελλάδα, έσπευσαν να τους

Διαβάστε περισσότερα

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης)

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης) 5 ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας Σχολ. Έτος 2017-18 Εξεταστέα ύλη προαγωγικών εξετάσεων περιόδου Ιουνίου ΜΑΘΗΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γιώργος Ιωάννου «Να σαι καλά δάσκαλε» σελ 32 Άννα Φράνκ «Το ημερολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948)

ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948) ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ HANS J. MORGENTHAU: POLITICS AMONG NATIONS (1948) Κατά τον Μοrgenthau η διεθνής πολιτική δεν προέρχεται από αφηρημένες απόψεις που αντλούνται από το φιλοσοφικό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ )

Κεφάλαιο 4. Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης Ε Ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 4 Η Ελλάδα στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο (σελ. 190 193) Το 1914 ξέσπασε στην Ευρώπη ο Α' Παγκόσµιος Πόλεµος. Η Ελλάδα, αφού οδηγήθηκε σε διχασµό

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Εισαγωγή Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 3 Η δεύτερη φάση και το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ

ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ Α1 Στην Αρχαία Ελλάδα οι ημέρες της ειρήνης εναλλάσσονται με εκείνες του πολέμου. Συνεχής ειρήνη δεν υπήρχε ποτέ. O πόλεμος είχε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση του μαθήματος είναι η διδασκαλία της ύλης χωρίς χάσματα και ασυνέχειες. Η αποσπασματικότητα δεν επιτρέπει στους μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28 Άννα Φραγκουδάκη Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος (Και το απαραίτητο μεσογειακό περιεχόμενό της) Είναι σημαντική προϋπόθεση για τη δημοκρατία και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης η καλλιέργεια της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Γέννηση του Ρωσικού κράτους 4 Αυτοκρατορίες 4 κρίσεις

Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ. Γέννηση του Ρωσικού κράτους 4 Αυτοκρατορίες 4 κρίσεις ΗΜ: Παρασκευή ΩΡΕΣ:11.15-14. Αίθουσα 339 Πρώτο μάθημα 28.2.2014 Εξωτερική Πολιτική της Ρωσίας ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Παρουσίαση του Σχεδιαγράμματος του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 13

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 13 ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 13 Ο Ενδέκατος Αιώνας (β μισό) - Το τέλος της Μακεδονικής Δυναστείας: Θεοδώρα Πορφυρογέννητος (1055-1056) - Μιχαήλ Ϛ Στρατιωτικός (1056-1057) Δυναστεία Δουκών και Κομνηνών (1057-1185):

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 12 Ενδέκατος Αιώνας (α μισό): Βασίλειος Β Βουλγαροκτόνος (976-1025) Κων/νος Η (1025-1028) - Ρωμανός Γ Αργυρός (1028-1034) - Μιχαήλ Δ Παφλαγών (1034-1041) - Μιχαήλ Ε Καλαφάτης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου

Κεφάλαιο 5 (σελ ) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Ιστορία ΣΤ τάξης Γ Ενότητα «Η Μεγάλη Επανάσταση (1821 1830) 1 Κεφάλαιο 5 (σελ. 90 93) Η επανάσταση στα νησιά του Αιγαίου Η επανάσταση διαδόθηκε γρήγορα στα νησιά του Αιγαίου. Σπουδαίοι ναυτικοί, όπως ο

Διαβάστε περισσότερα

H ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ

H ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ H ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ Στο θρόνο βρίσκεται ο Αλέξιος Α Κομνηνός 1081 1118 (ιδρυτής δυναστείας Κομνηνών) Ο Αλέξιος Α Κομνηνός μπροστά στο Χριστό Ο Αλέξιος Α διαπραγματεύεται με τους σταυροφόρους

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ )

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ. 186 189) Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνηµα των Νεοτούρκων το

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ----- ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Ταχ. Δ/νση: ΤΜΗΜΑ Ανδρέα Παπανδρέου Α 37 Τ.Κ. Πόλη: 15180

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 14

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 14 ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 14 Ο Δωδέκατος Αιώνας (α μέρος): Αλέξιος Α Κομνηνός (1081-1118) - Ιωάννης Β Κομνηνός (1118-1143) - Μανουήλ Α Κομνηνός (1143-1180) - Αλέξιος Β Κομνηνός (1180-1183) - Ανδρόνικος

Διαβάστε περισσότερα

Διαλεκτική Πολέμου και Θρησκείας

Διαλεκτική Πολέμου και Θρησκείας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΠΜΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διαλεκτική Πολέμου και Θρησκείας Ο Ιερός Πόλεμος στο Βυζάντιο και το Ισλάμ Μπρόζου Ζωή (ΑΜ: Μ02011) 26/12/2013 Επιβλέπων Καθηγητής: Λίτσας Σπυρίδων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΕΝΑ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ» ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ «Το ευρωπαϊκό big-bang, η απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17. Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΟ ΤΡΙΣΧΙΛΙΕΤΕΣ ΜΕΓΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 14 ΟΚΤ 17 Κυρίες & Κύριοι, Είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, που βρίσκομαι σήμερα εδώ στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του

1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Ο ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΣ (976-1025) 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τα ΠΑΙ ΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ Το 958 µ.χ.. γεννιέται ο Βασίλειος ο Β, γιος του Ρωµανού και της Θεοφανώς. Γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του ήταν η Ελένη,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Κ. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ «Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» ΚΕΦ. 10 ΚΛΑΟΥΖΕΒΙΤΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Κ. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ «Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» ΚΕΦ. 10 ΚΛΑΟΥΖΕΒΙΤΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Κ. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ «Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ» ΚΕΦ. 10 ΚΛΑΟΥΖΕΒΙΤΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΟΓΛΟΥ Ο Καρλ Φον Κλαούζεβιτς (1780-1831) ήταν αξιωματικός του Πρωσικού Στρατού κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

Α] Ερωτήσεις. 1. Πώς και πότε εκχριστιανίστηκαν οι Σλάβοι της Μοραβίας; 2. Για ποιους λόγους οδηγήθηκαν οι δύο Εκκλησίες στο Πρώτο Σχίσμα;

Α] Ερωτήσεις. 1. Πώς και πότε εκχριστιανίστηκαν οι Σλάβοι της Μοραβίας; 2. Για ποιους λόγους οδηγήθηκαν οι δύο Εκκλησίες στο Πρώτο Σχίσμα; Ιστορία του μεσαιωνικού & νεότερου κόσμου Τράπεζα Θεμάτων Κεφάλαιο 2 ο : Η εποχή της ακμής: Από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών (843 1054) Ενότητα 2.1. Προοίμιο της ακμής

Διαβάστε περισσότερα

(Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού)

(Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού) Α τάξη Γενικού Λυκείου και Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού) Ι. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους, γράφοντας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα από τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ-ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ Οι κρίσεις δημιουργούν απρόβλεπτες καταστάσεις οι οποίες εξελίσσονται ραγδαία και απαιτούν αποφάσεις προκειμένου οι επιπτώσεις τους να μην επεκταθούν ταχύτατα. Κάθε κρίση απαιτεί

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΕΩΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΙΡΑΝ. Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου

Η ΓΕΩΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΙΡΑΝ. Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου Η ΓΕΩΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΙΡΑΝ Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου Αλλαγές στο Ενεργειακό Τοπίο Πολλά φαίνεται να αλλάζουν με την πρόσφατη συμφωνία για τα πυρηνικά με το Ιράν. Είναι φανερό πως

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Νικος Σ. Παναγιωτου Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης

Δρ. Νικος Σ. Παναγιωτου Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Δρ. Νικος Σ. Παναγιωτου Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Διάκριση κατά Nye, μεταξύ, «Σκληρής» και «Ήπιας» Ισχύος. Σκληρή ισχύς, κατά βάση η στρατιωτική Η «ήπια ισχύς» έχει πολλές πηγές προέλευσης,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΔΡΟΜΗ ΣΤΗ ΣΥΡΙΑ Όλοι στα συλλαλητήρια του ΠΑΜΕ ενάντια στην ιμπεριαλιστική επιδρομή κατά της Συρίας! ΤΡΙΤΗ 17/4/2018 ΑΘΗΝΑ στο ΣΥΝΤΑΓΜΑ στις 7 μ.μ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ στο ΑΓΑΛΜΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ στις 7 μ.μ. Οι Ιμπεριαλιστές Τη Γη Ξαναμοιράζουν

Διαβάστε περισσότερα

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου.

Ε. Τοποθετήστε τους δείκτες σκορ, στη θέση 0 του μετρητή βαθμολογίας. ΣΤ. Τοποθετήστε τον δείκτη χρόνου στη θέση Ι του μετρητή χρόνου. ιαρκεια 90 λεπτα Παικτεσ 4 Ηλικια 12+ ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Το Autokrator είναι ένα μεσαιωνικό στρατιωτικό παιχνίδι, για τις μάχες μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων μεταξύ 7ου και 11ου αιώνα μ.χ.

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0375/16. Τροπολογία. Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 5.12.2018 A8-0375/16 16 Fabio Massimo Castaldo, Rolandas Paksas Παράγραφος 7 7. τονίζει ότι συνεχίζεται η ρωσική κατοχή της Ουκρανίας, ότι οι συμφωνίες του Μινσκ - χωρίς τις οποίες δεν μπορεί να υπάρξει

Διαβάστε περισσότερα

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL

A8-0375/22. Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina εξ ονόματος Ομάδας GUE/NGL 5.12.2018 A8-0375/22 22 Luke Ming Flanagan, Paloma López Bermejo, Marina Albiol Guzmán, Ángela Vallina Αιτιολογική αναφορά 10 έχοντας υπόψη το έγγραφο προβληματισμού σχετικά με το μέλλον της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ 4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους (σελ. 39-40) Ο Μιχαήλ Γ ως αρματοδρόμος στα ανάκτορα του Αγίου Μάμαντα.

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Μάθημα: Βυζαντινή Ιστορία ιδάσκουσα: Ειρήνη Χρήστου Ειρήνη Χρήστου Βυζαντινή Ιστορία Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας Ηγεσία και Διοικηση Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας 1. Η έννοια της αποτελεσματικής ηγεσίας Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η έννοια της ηγεσίας δεν είναι ταυτόσημη με τις έννοιες της

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά θέματα προς συζήτηση:

Βασικά θέματα προς συζήτηση: ΕΝΟΤΗΤΑ 8. ΚΟΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΚΟΙΝΗ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Βασικά θέματα προς συζήτηση: Η ανάπτυξη της Κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας Η λήψη των αποφάσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Έτσι, 2 πολιτικές επιλογές αντιπαρατέθηκαν στο Βυζάντιο:

Έτσι, 2 πολιτικές επιλογές αντιπαρατέθηκαν στο Βυζάντιο: ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Για κάτι λιγότερο από 1000 χρόνια, Οι Νότιοι κ Ανατολικοί Σλάβοι βρίσκονταν σε άμεση επαφή με το Βυζάντιο ένα πολύ ανώτερο πολιτιστικό κέντρο με κυρίαρχη ιδεολογία και πολύ μεγάλη αφομοιωτική

Διαβάστε περισσότερα

ΙΙ. Η εποχή της ακμής: από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο εκκλησιών ( ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΙΙ. Η εποχή της ακμής: από τον τερματισμό της Εικονομαχίας ως το Σχίσμα των δύο εκκλησιών ( ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 1. Προοίμιο της ακμής του Βυζαντινού Κράτους (843-867) ακόλουθες λέξεις (τρεις περισσεύουν): Σερβία, Μοραβία, Μεθόδιος, Νικόλαος, Ρατισλάβος, Βόρης, Φώτιος, Σέργιος. Οι Βυζαντινοί ιεραπόστολοι Κωνσταντίνος-Κύριλλος

Διαβάστε περισσότερα

Διπλωματική Ιστορία Ενότητα 11η:

Διπλωματική Ιστορία Ενότητα 11η: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 11η: Η πολιτική του κατευνασμού και η κορύφωση: Μόναχο 1938 Ιωάννης Στεφανίδης, Καθηγητής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Τρίτη, 06 Ιουνίου 2017 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: α) Να

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΑΤΗ Η ΥΣΤΕΡΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1. Ύστερη Μεσαιωνική Περίοδος - Η Ύστερη Μεσαιωνική περίοδος ξεκινάει από τον 11 ο αι., ο οποίος σηματοδοτεί την έναρξη μίας διαφορετικής

Διαβάστε περισσότερα

3. Μιχαήλ Η' και Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγοι. α. Η εξωτερική πολιτική του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου

3. Μιχαήλ Η' και Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγοι. α. Η εξωτερική πολιτική του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου 3. Μιχαήλ Η' και Ανδρόνικος Β' Παλαιολόγοι α. Η εξωτερική πολιτική του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου Στόχοι: Ο Μιχαήλ Η' (1261-1282) έπρεπε: να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα των Λατίνων και να αποκαταστήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/6/2015

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/6/2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/6/2015 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 6 Προσοχή! Όλες οι ερωτήσεις να

Διαβάστε περισσότερα

Οι 13 βρετανικές αποικίες Η Αγγλία ήταν η θαλασσοκράτειρα δύναμη από τον 17 ο αιώνα ίδρυσε 13 αποικίες στη βόρεια Αμερική. Ήταν ο προορ

Οι 13 βρετανικές αποικίες Η Αγγλία ήταν η θαλασσοκράτειρα δύναμη από τον 17 ο αιώνα ίδρυσε 13 αποικίες στη βόρεια Αμερική. Ήταν ο προορ Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής Γνωρίζετε τι είναι οι Η.Π.Α σήμερα; Θα δούμε πώς δημιουργήθηκαν και ποια είναι τα θεμέλια της ισχύος τους. Οι 13 βρετανικές αποικίες Η Αγγλία ήταν η θαλασσοκράτειρα δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20 ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20 ΟΥ ΑΙΩΝΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20 ΟΥ ΑΙΩΝΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ Β ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΩΝ Αβραμιώτη Κέλλυ Ανδριώτης Κωνσταντίνος Βασιλάκη Νίκη Βενιοπούλου Παναγιώτα Βλάση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 5 Ο Έκτος Αιώνας και η Δυναστεία του Ιουστινιανού (518-610): Ιουστίνος Α (518-527) - Ιουστινιανός Α (α μέρος: 527-548)

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 5 Ο Έκτος Αιώνας και η Δυναστεία του Ιουστινιανού (518-610): Ιουστίνος Α (518-527) - Ιουστινιανός Α (α μέρος: 527-548) ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 5 Ο Έκτος Αιώνας και η Δυναστεία του Ιουστινιανού (518-610): Ιουστίνος Α (518-527) - Ιουστινιανός Α (α μέρος: 527-548) Νικόλαος Γ. Χαραλαμπόπουλος Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

α. Βασίλειο πόλεις-κράτη ομοσπονδιακά κράτη συμπολιτείες Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ ) απελευθερωτικοί αγώνες εξεγέρσεις

α. Βασίλειο πόλεις-κράτη ομοσπονδιακά κράτη  συμπολιτείες Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ ) απελευθερωτικοί αγώνες εξεγέρσεις ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 [Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου] ΕΩΣ 30 π.χ. [κατάληψη της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους ολοκληρώνεται η κατάκτηση της Ανατολής από τους Ρωμαίους, ξεκινά η περίοδος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας]

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Επισκόπηση της Ελληνικής Ιστορίας, Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D. Διόρθωση - Επιμέλεια: Λίλυ Πανούση Εκδόσεις Γιαλός Αθήνα, Δεκέμβριος 2015 ISBN: 978 960 82275 0 7 Εκδόσεις

Διαβάστε περισσότερα

«Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος»

«Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος» «Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος» 1 Είναι σημαντική προϋπόθεση για τη δημοκρατία και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης η καλλιέργεια της ευρωπαϊκής ταυτότητας δίπλα στις εθνικές ταυτότητες των πολιτών

Διαβάστε περισσότερα

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!»

18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ. «Σώστε με από τους φίλους μου!» 18 ος 19 ος αι. ΣΟ ΑΝΑΣΟΛΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ «Σώστε με από τους φίλους μου!» Σο Ανατολικό ζήτημα, ορισμός Είναι το ζήτημα της διανομής των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό

Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Η Κίνα στο διάστημα οι ΗΠΑ σε πανικό Μαρτίου 4, 2015 ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ Στην Ουάσιγκτον, έκανε την εμφάνιση της μια απόρρητη έκθεση, που μιλά για το «κινεζικό όνειρο το διάστημα». Συγκεκριμένα η έκθεση αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη

Διεθνής Οργανισμός είναι ένα σύνολο κρατών, που δημιουργείται με διεθνή συνθήκη, διαθέτει μόνιμα όργανα νομική προσωπικότητα διαφορετική από τα κράτη Διεθνείς Οργανισμοί Περιεχόμενα Σελ.3 Τι είναι διεθνής οργανισμός; Σελ.4 Κατηγορίες διεθνών οργανισμών Σελ.5-6 Σημαντικότεροι Διεθνείς Οργανισμοί Σελ.7 Τι είναι Μη Κυβερνητικός Οργανισμός Σελ.8-11 Μ.Κ.Ο

Διαβάστε περισσότερα

Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας

Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας 1 Του Χρήστου Μηνάγια Παρασκηνιακά παιχνίδια της Άγκυρας 04 Απριλίου 2012 www.geostrategy.gr Στο άρθρο του συντάκτη του παρόντος, µε τίτλο «Εκβιασµοί, απειλές και αυθαιρεσίες από την Άγκυρα στην Ανατολική

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη πάνω στην εφαρμογή της θεωρίας παιγνίων σε θέματα πολεμικών τακτικών και στρατηγικής.

Μελέτη πάνω στην εφαρμογή της θεωρίας παιγνίων σε θέματα πολεμικών τακτικών και στρατηγικής. Μελέτη πάνω στην εφαρμογή της θεωρίας παιγνίων σε θέματα πολεμικών τακτικών και στρατηγικής. Ιστορική αναδρομή 1713 Ο Francis Waldegrave, σε ένα γράμμα του, παρουσίασε την πρώτη μικτή στρατηγική μεγίστου

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική

Πολιτική, Πόλεμος, Στρατηγική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3: Από την ρωμαϊκή λεγεώνα στον Μεσαίωνα Γιώργος Μαργαρίτης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2)

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ, ΒΙΒΛΙΟ 3 ο,70 (1,2) Εμφύλια διαμάχη στην Κέρκυρα Μετά την καταστολή της αποστασίας των Μυτιληναίων από τους Αθηναίους και την κατάληψη των Πλαταιών από τους Σπαρτιάτες(427π.Χ.),

Διαβάστε περισσότερα