Παρατηρήςεισ και Προτάςεισ επί του χεδίου Νόμου «Ρφθμιςη δεςμευμζνων ή καταςχεμζνων χρηματικών απαιτήςεων και μετρητών»

Transcript

1 Ακινα, 27 Νοεμβρίου 2014 Παρατηρήςεισ και Προτάςεισ επί του χεδίου Νόμου «Ρφθμιςη δεςμευμζνων ή καταςχεμζνων χρηματικών απαιτήςεων και μετρητών» Α. Παρατηρήςεισ ςτισ διατάξεισ του /Ν - Άρθρο 1 παράγραφοι 2 και 3 Προτείνεται θ ενοποίθςθ των παραγράφων 2 και 3 και θ ενιαία αντιμετϊπιςθ του Ελλθνικοφ Δθμοςίου και των λοιπϊν φορζων τθσ παραγράφου 1.Σε περίπτωςθ ζγερςθσ αμφιςβιτθςθσ για το φψοσ τθσ ειςπρακτζασ απαίτθςθσ να απαιτείται, δθλαδι, θ ζκδοςθ τελεςίδικθσ (και όχι απλϊσ οριςτικισ) δικαςτικισ απόφαςθσ. - Άρθρο 2 παράγραφοι 1-3 Ωσ αποκαταςτατζα ηθμία ορίηεται ςτο άρκρο 2 παρ. 1-3 «το ποςό τθσ οριηόμενθσ ςτο κατθγορθτιριο, το κλθτιριο κζςπιςμα ι το παραπεμπτικό βοφλευμα ηθμίασ ι αξίωςθσ τουσ, για το οποίο ζχει επιβλθκεί ι διαταχκεί δζςμευςθ, κατάςχεςθ ι απαγόρευςθ κίνθςθσ τραπεηικών λογαριαςμών ι ανοίγματοσ κυρίδων, εφ όςον κατά το χρόνο τθσ υποβολισ τθσ διλωςισ τουσ δεν υφίςταται ιδθ ειςπρακτζα απαίτθςι τουσ, ςφμφωνα με τα αναφερόμενα ςτισ παραγράφουσ 2 και 3 του άρκρου 1.( )» Επιςθμαίνεται ςχετικϊσ ότι το αρχικϊσ εκτιμϊμενο ςτο ςτάδιο τθσ προδικαςίασ φψοσ τθσ ηθμίασ που προκάλεςαν τα ερευνϊμενα αδικιματα, είναι ςυχνά ανϊτερο από το τελικϊσ προκφπτον. Τα αρμόδια για τθν εκτίμθςθ του φψουσ τθσ ηθμίασ όργανα τείνουν να τθν υπερεκτιμοφν για λόγουσ «προνοίασ», προκειμζνου δθλαδι να αποτραπεί το ενδεχόμενο θ αρχικϊσ εκτιμϊμενθ ηθμία να υπολείπεται τθσ τελικϊσ αποδειχκθςόμενθσ. 1

2 Εάν, επομζνωσ, ο κατθγοροφμενοσ ςυναινεί μεν ςτθν διαδικαςία απόδοςθσ αλλά ιςχυρίηεται ότι το ποςόν τθσ ηθμίασ είναι κατϊτερο του πικανολογοφμενου ςτο κατθγορθτιριο κ.λπ., πρζπει να υπάρξει πρόβλεψθ μιασ αξιόπιςτθσ διαδικαςίασ προςδιοριςμοφ τθσ ηθμίασ με χρθματοοικονομικά κριτιρια. Η αρμοδιότθτα για τον προςδιοριςμό του φψουσ τθσ ηθμίασ προτείνεται να ανικει ςτο Δικαςτικό Συμβοφλιο κατά το ςτάδιο τθσ προδικαςίασ ι ςτο Δικαςτιριο μετά τθν παραπομπι τθσ υποκζςεωσ ςτο ακροατιριο, ςτα οποία πρζπει να δοκεί θ εξουςία να χρθςιμοποιοφν κάκε πρόςφορο μζςο για τθν διαπίςτωςθ του φψουσ τθσ ηθμίασ, ιδίωσ δε να διατάςςουν τθν διενζργεια οικονομοτεχνικισ πραγματογνωμοςφνθσ εντόσ οριςμζνθσ προκεςμίασ, ςτθν οποία πρζπει να δίδεται θ δυνατότθτα ςτον κατθγοροφμενο να ςυμμετζχει με τον τεχνικό του ςφμβουλο. - Άρθρο 2 παρ. 4 (προβλεπόμενεσ ποινζσ) Να προβλεφκεί ρθτϊσ ότι τα προβλεπόμενα ςτθν παρ.4 πλαίςια ποινϊν ςυνιςτοφν αρχικό πλαίςιο ποινισ και εντεφκεν μειϊνονται περαιτζρω ςφμφωνα με το άρκρο 83 του Ποινικοφ Κϊδικα, εφόςον ςυντρζχουν ελαφρυντικζσ περιςτάςεισ ι άλλοι λόγοι μειϊςεωσ τθσ ποινισ. Τοφτο είναι ςφμφωνο με τθν φφςθ του προτεινόμενου με το Σ/Ν νζου κεςμοφ, ο οποίοσ δεν ςυνιςτά απλϊσ λόγον μείωςθσ τθσ ποινισ αλλά μθχανιςμό ταχφτερθσ και ςυνολικισ διευκζτθςθσ του ποινικοφ και οικονομικοφ ςκζλουσ τθσ εκκρεμοφσ υποκζςεωσ με τθν παροχι αντίςτοιχων ιςχυρϊν κινιτρων ςτουσ κατθγορουμζνουσ. Το Δικαςτιριο κα ζχει ζτςι τθν δυνατότθτα να εξατομικεφει τθν ποινι αναλόγωσ των περιςτάςεων κάκε υπόκεςθσ. - Άρθρο 2 παρ. 7 Η επζκταςθ τθσ ωφζλειασ από τθν πλιρθ αποκατάςταςθ τθσ ηθμίασ υπζρ των ςυμμετόχων που ςυμφωνοφν πρζπει για τθν ταυτότθτα του λόγου να ιςχφςει και για τισ ςυναφείσ πράξεισ τθσ νομιμοποίθςθσ εςόδων από εγκλθματικι δραςτθριότθτα. - Άρθρο 3 2

3 Είναι γνωςτι θ πρακτικι του Δθμοςίου, νπδδ, ΟΤΑ κ.λπ. να ειςάγουν ςτισ ποινικζσ διαδικαςίεσ υψθλζσ απαιτιςεισ για χρθματικι ικανοποίθςθ λόγω τθσ δογματικϊσ αμφίβολθσ- «θκικισ βλάβθσ» τουσ, οι οποίεσ ενίοτε δεν υπολείπονται και αυτοφ του ποςοφ τθσ πικανολογοφμενθσ υλικισ ηθμίασ, με τθν ανεςθ που παρζχει θ απαλλαγι από τθν υποχρζωςθ καταβολισ δικαςτικοφ ενςιμου, όπωσ οι λοιποί «μθ προνομιοφχοι» πολιτικϊσ ενάγοντεσ. Η ειςαγωγι τζτοιων απαιτιςεων, όμωσ, αντιςτρατεφεται και υπονομεφει τθν επιδιωκόμενθ με το Σ/Ν ςυνολικι οικονομικι διευκζτθςθ τθσ υποκζςεωσ. Προτείνεται γι αυτό να τροποποιθκεί θ διάταξθ του άρκρου 3 και να οριςτεί το Δθμόςιο και τα λοιπά νομικά πρόςωπα δικαιοφνται να παραςτοφν ςτθν ποινικι διαδικαςία μετά τθν πλιρθ αποκατάςταςθ τθσ υλικισ ηθμίασ μόνο για τθν υποςτιριξθ τθσ κατθγορίασ και ότι δεν ζχουν άλλεσ απαιτιςεισ για χρθματικι ικανοποίθςθ λόγω θκικισ βλάβθσ. - Άρθρο 8 παρ. 2 (μεταβατικι διάταξθ) Ενόψει του ότι το ΣχΝ αναγνωρίηει για πρϊτθ φορά τθ δυνατότθτα αποκατάςταςθσ τθσ ηθμίασ του με κλιμακωτι μείωςθ του πλαιςίου ποινισ ανάλογα με το ςτάδιο τθσ διαδικαςίασ ςτο οποίο αποκακίςταται ηθμία, θ αρχι τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ επιβάλλει να διαμορφωκοφν οι μεταβατικζσ διατάξεισ κατά τρόπον ϊςτε οι κατθγοροφμενοι ςε ιδθ εκκρεμείσ ποινικζσ υποκζςεισ να μθν απωλζςουν δυνατότθτεσ αποκατάςταςθσ τθσ ηθμίασ του Δθμοςίου, τισ οποίεσ κα είχαν ςε προγενζςτερα ςτάδια τθσ εκκρεμοφσ ποινικισ διαδικαςίασ, αν ο νόμοσ είχε ψθφιςτεί νωρίτερα. Βάςει των ανωτζρω προτείνεται θ αναδιατφπωςθ τθσ διάταξθσ για τισ ιδθ εκκρεμείσ ενϊπιον των πρωτοβάκμιων ι δευτεροβάκμιων (μετά καταδίκθν) δικαςτθρίων ωσ ακολοφκωσ: «Εφαρμόηονται οι διατάξεισ του άρκρου 2 παρ. 4 α) υποπερίπτωςθ αα, 2 παρ. 4 β) υποπερίπτωςθ αα και 2 παρ. 4 γ) υποπερίπτωςθ αα, εφόςον θ ικανοποίθςθ του 3

4 ηθμιωκζντοσ ςυντελεςτεί μζχρι τθν ζναρξθ τθσ αποδεικτικισ διαδικαςίασ ςτθν πρωτοβάκμια δίκθ. Εφαρμόηονται οι διατάξεισ άρκρου 2 παρ. 4 α) υποπερίπτωςθ ββ, 2 παρ.4 β) υποπερίπτωςθ ββ και 2 παρ. 4 γ) υποπερίπτωςθ ββ, εφόςον θ ικανοποίθςθ του ηθμιωκζντοσ ςυντελεςτεί μζχρι τθν ζναρξθ τθσ αποδεικτικισ διαδικαςίασ ςτθν δευτεροβάκμια δίκθ.» Η ανωτζρω διατφπωςθ προτείνεται χάριν ςαφθνείασ (θ «αναλογικι» εφαρμογι που προβλζπει το Σ/Ν κα προκαλζςει ερμθνευτικά προβλιματα) και προσ αποφυγιν εκδόςεωσ αντιφατικϊν αποφάςεων, επιπλζον δε επιβάλλεται και για λόγουσ ίςθσ μεταχείριςθσ για κατθγορουμζνουσ που δεν είχαν τθν δυνατότθτα να αποκαταςτιςουν τθν ηθμία επωφελοφμενοι από τισ ευεργετικζσ διατάξεισ του Σ/Ν ςε προγενζςτερο ςτάδιο. Προτείνεται, τζλοσ, βάςει τθσ αρχισ τθσ ίςθσ μεταχείριςθσ να ιςχφςουν τα πλαίςια ποινισ του άρκρου 2 παρ. 4 και για όςουσ κατθγορουμζνουσ ςε ιδθ εκκρεμείσ δίκεσ είχαν ςυναινζςει να διακζςουν ιδθ δεςμευμζνα χριματα προσ άμεςθ αποκατάςταςθ τθσ ηθμίασ του Δθμοςίου ςε χρόνο κατά τον οποίον θ ςχετικι απαίτθςθ δεν ιταν ειςπρακτζα, λαμβανομζνου υπόψθ ότι υπό το ιςχφον άρκρο 48 παρ. 4 Ν. 3691/2008 δεν παρζχεται θ δυνατότθτα άμεςθσ διάκεςθσ ιδθ δεςμευμζνων χρθμάτων προσ αποκατάςταςθ τθσ ηθμίασ του Δθμοςίου. Β. Προτάςεισ για την ςυμπλήρωςη των διατάξεων του /Ν 1. Προτείνεται να υπάρξει πρόβλεψθ ςε ςχζςθ με τισ κινθτζσ αξίεσ (ομόλογα, μετοχζσ κ.λπ.), ϊςτε ο κατθγοροφμενοσ να δφναται να ηθτιςει τθν άμεςθ ρευςτοποίθςι τουσ για τθν ικανοποίθςθ των απαιτιςεων του Δθμοςίου κ.λπ. από το προϊόν τθσ ρευςτοποιιςεωσ. Με τον τρόπο αυτόν, κα διευκολυνκεί θ ταχεία ικανοποίθςθ των εν λόγω απαιτιςεων και τα εν λόγω περιουςιακά ςτοιχεία δεν κα παραμζνουν για μεγάλο χρόνο δεςμευμζνα/καταςχεμζνα, ϊςτε να περιοριςτεί ο 4

5 κίνδυνοσ απαξίωςθσ ι οικονομικισ εκμθδζνιςισ τουσ λόγω μεταβολισ των οικονομικϊν ςυνκθκϊν. Ομοίωσ να προβλεφκεί ότι θ ςυναίνεςθ του κατθγορουμζνου μπορεί να δοκεί και για τθν εκποίθςθ δεςμευμζνων ακινιτων ιδιοκτθςίασ του, ϊςτε να ικανοποιθκοφν οι απαιτιςεισ του Δθμοςίου κ.λπ. από το προϊόν τθσ εκποιιςεωσ (με πϊλθςθ, πλειςτθριαςμό κ.λπ.). Ζτςι κα αντιμετωπιςτεί θ ςθμερινι προβλθματικι κατάςταςθ τθσ επί πολλά ζτθ δεςμεφςεωσ των ακινιτων χωρίσ να μποροφν να ικανοποιθκοφν οι απαιτιςεισ του Δθμοςίου κ.λπ. ακόμθ και αν το επικυμεί ο ενδιαφερόμενοσ. 2. Προτείνεται η προςθήκη διάταξησ για τθν ποινικι μεταχείριςθ του κατθγορουμζνου που αμφιςβθτεί το φψοσ τθσ ηθμίασ αλλά ςυναινεί ςτθν απόδοςθ μικρότερου ποςοφ ωσ εξισ: «Ο κατθγοροφμενοσ που αμφιςβθτεί το φψοσ τθσ ηθμίασ θ οποία ζχει προςδιοριςτεί ςφμφωνα με τα προθγοφμενα άρκρα ζχει δικαίωμα να ςυναινζςει ςτθν κατά τα ανωτζρω απόδοςθ του ποςοφ, το οποίο ιςχυρίηεται ότι αντιςτοιχεί ςτο πραγματικό φψοσ τθσ ηθμίασ. Εάν το πρωτοβάκμιο ι δευτεροβάκμιο δικαςτιριο που κα εκδικάςει τθν υπόκεςθ κρίνει ότι θ ηθμία είναι ίςθ ι κατϊτερθ εκείνθσ που ιςχυρίςτθκε ο κατθγοροφμενοσ, επιβάλλει ςτον καταδικαςκζντα κατθγοροφμενο τισ ποινζσ που προβλζπονται για τισ περιπτϊςεισ πλιρουσ ικανοποιιςεωσ μζχρι τθν απολογία του ςτον ανακριτι ι μζχρι τθν ζναρξθ τθσ αποδεικτικισ διαδικαςίασ ςτο ακροατιριο, αναλόγωσ του χρόνου κατά τον οποίο αυτόσ ςυνινεςε ι διλωςε ότι ςυναινεί ςτθν απόδοςθ του ποςοφ.» 3. Προτείνεται η προςθήκη διάταξησ για τθν περίπτωςθ που ο φποπτοσ ι κατθγοροφμενοσ αποδίδει το ποςόν τθσ ηθμίασ από μη δεςμευμζνα κεφάλαια, ϊςτε τυχόν δεςμευμζνα, κατεςχθμζνα κεφάλαια να μθ δθμεφονται με τθν απόφαςθ του ποινικοφ Δικαςτθρίου, ωσ εξισ: «Εάν ο φποπτοσ ι ο κατθγοροφμενοσ ικανοποιιςει πλιρωσ το Ελλθνικό Δθμόςιο ι τα νομικά πρόςωπα ι φορείσ του άρκρου 1 από κεφάλαια ςτα οποία δεν ζχει 5

6 επιβλθκεί κατάςχεςθ, δζςμευςθ ι απαγόρευςθ κίνθςθσ λογαριαςμϊν, το ποινικό Δικαςτιριο που εκδικάηει τθν υπόκεςθ διατάςςει τθν απόδοςθ των καταςχεμζνων ι δεςμευμζνων κεφαλαίων ςτον ιδιοκτιμονα και δεν επιβάλλει τθ διμευςθ αυτϊν.» 4. Προτείνεται η προςθήκη διάταξησ για τθν περίπτωςθ ςυρρεόντων εγκλθμάτων που ζχουν προκαλζςει τθν αυτιν ηθμία, ωσ εξισ: «Επί ςυρροισ εγκλθμάτων που ζχουν προκαλζςει τθν αυτιν ηθμία, θ πλιρθσ ικανοποίθςθ κατά τισ προθγοφμενεσ παραγράφουσ ςυντελείται ςε ςχζςθ με τα όλα τα ςυρρζοντα εγκλιματα με τθν άπαξ καταβολι του ποςοφ αυτισ». 5. Προτείνεται θ προςκικθ διάταξθσ που να ρυκμίηει τθν περίπτωςθ που τα δεςμευμζνα περιουςιακά ςτοιχεία, τα οποία ζχουν ιδθ αποδοκεί μονομερϊσ κατά τα προβλεπόμενα ςτο άρκρο 1 παρ. 2 και 3 υπολείπονται τθσ ειςπρακτζασ απαίτθςθσ του Δθμοςίου, ο δε κατθγοροφμενοσ με ανζκκλθτθ διλωςι του κατακζτει προσ κάλυψθ τθσ ηθμίασ ςτο Ταμείο Παρακατακθκϊν και Δανείων κεφάλαια, τα οποία δεν ζχουν δεςμευκεί κατά τα προβλεπόμενα ςτθν παρ. 1 του άρκρου 2.Για να δθμιουργθκεί ςε τζτοιεσ περιπτϊςεισ κίνθτρο ςτον κατθγοροφμενο να αποκαταςτιςει ολοςχερϊσ τθ ηθμία κα πρζπει να προβλεφκεί ότι θ επιεικισ ποινικισ μεταχείριςθ του άρκρου 2 παρ. 4 ιςχφει, εφόςον θ αξία των παρεχομζνων από τον κατθγοροφμενο μθ δεςμευμζνων περιουςιακϊν ςτοιχείων υπερβαίνουν εκείνθ των ιδθ αποδοκζντων δεςμευμζνων. Προτεινόμενθ διατφπωςθ: «Τα αναφερόμενα ςτο άρκρο 2 παρ.4 πλαίςια ποινισ ιςχφουν και όταν ο φποπτοσ ι ο κατθγοροφμενοσ με ανζκκλθτθ διλωςι τουσ προσ τον ειςαγγελζα, τον ανακριτι ι το δικαςτικό ςυμβοφλιο καταβάλει από κεφάλαια, ςτα οποία δεν ζχει επιβλθκεί κατάςχεςθ, δζςμευςθ ι απαγόρευςθ κίνθςθσ λογαριαςμϊν το ποςό που υπολείπεται για τθν πλιρθ ικανοποίθςθ του Ελλθνικοφ Δθμοςίου ι των νομικϊν προςϊπων ι φορζων του άρκρου 1, εφόςον αυτό είναι ανϊτερο από το ποςό που ζχει ιδθ αποδοκεί ςφμφωνα με το άρκρο 1 παρ. 2 και 3». Για το ΔΣ τθσ Ζνωςθσ Ελλινων Ποινικολόγων 6

7 Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας Ηλίασ Αναγνωςτόπουλοσ Αριςτομζνθσ Τηαννετισ 7