περιεχόµενα 1 ο µέρος Αναλυτική θεωρία και απαντήσεις των ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου

Transcript

1

2 περιεχόµενα 1 ο µέρος Αναλυτική θεωρία και απαντήσεις των ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου Βιογραφικά είδη 1. Βιογραφία, µυθιστορηµατική βιογραφία σελ Βιογραφικό σηµείωµα σελ. 109 α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σηµείωµα σελ. 110 β. Η δοµή και το περιεχόµενο ενός βιογραφικού σηµειώµατος σελ. 110 γ. Το διάγραµµα ενός βιογραφικού σηµειώµατος σελ. 112 δ. Σύγκριση δύο βιογραφικών σηµειωµάτων σελ. 113 Λεξιλόγιο βιογραφικού σηµειώµατος σελ Αυτοβιογραφία / µυθιστόρηµα µε αυτοβιογραφικά στοιχεία σελ Αυτοβιογραφικό σηµείωµα σελ. 128 α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σηµειώµατος µε ένα βιογραφικό σηµείωµα σελ. 128 β. Το έµµεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σηµείωµα σελ. 128 γ. Σύγκριση δύο αυτοβιογραφικών σηµειωµάτων σελ. 129 δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σηµειώµατος (curriculum vitae) σελ. 130 Θέµατα για συζήτηση και Έκφραση - Έκθεση (σχετικά µε την εργασία και την επιλογή επαγγέλµατος) σελ Αποµνηµονεύµατα σελ Ηµερολόγιο σελ. 152

3 7. Συστατική επιστολή σελ. 155 α. Συστατική επιστολή και βιογραφικό σηµείωµα σελ. 155 β. Χαρακτηρισµός της συστατικής επιστολής σελ. 156 Λεξιλόγιο συστατικής επιστολής σελ. 157 Θέµατα για συζήτηση και Έκφραση - Έκθεση (σχετικά µε το χαρακτηρισµό ατόµου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισµό) σελ. 162 Οργάνωση του λόγου σελ. 170 Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη µε σύγκριση και αντίθεση σελ. 170 ΙΙ. Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειµένου σελ. 174 α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων σελ. 174 β. Συνοχή παραγράφων µε αντιθετική σύνδεση. σελ. 176 Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείµενο. σελ ο µέρος Θεµατικοί κύκλοι Κείµενο: Το ηµερολόγιο της Άννας Φρανκ σελ ο µέρος Κριτήριο αξιολόγησης Κείµενο: Η οικονοµική φρίκη σελ. 186

4 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη ÂÉÏÃÑÁÖÉÊÁ ÅÉÄÇ Βιογραφία, µυθιστορηµατική βιογραφία 2. Βιογραφικό σηµείωµα α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σηµείωµα β. Η δοµή και το περιεχόµενο ενός βιογραφικού σηµειώµατος γ. Το διάγραµµα ενός βιογραφικού σηµειώµατος δ. Σύγκριση δύο βιογραφικών σηµειωµάτων 3. Αυτοβιογραφία / µυθιστόρηµα µε αυτοβιογραφικά στοιχεία 4. Αυτοβιογραφικό σηµείωµα α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σηµειώµατος µε ένα βιογραφικό σηµείωµα β. Το έµµεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σηµείωµα γ. Σύγκριση δύο αυτοβιογραφικών σηµειωµάτων δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σηµειώµατος (curriculum vitae) 5. Αποµνηµονεύµατα 6. Ηµερολόγιο 7. Συστατική επιστολή α. Συστατική επιστολή και βιογραφικό σηµείωµα β. Χαρακτηρισµός της συστατικής επιστολής Οργάνωση του λόγου Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη µε σύγκριση και αντίθεση ΙΙ. Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειµένου α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων β. Συνοχή παραγράφων µε αντιθετική σύνδεση Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείµενο Αναλυτική θεωρία και απαντήσεις των ερωτήσεων του σχολικού βιβλίου

5 102 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Έννοιες Σηµασία 1. Βιογραφία 2. Μυθιστορηµατική βιογραφία 3. Βιογραφικό σηµείωµα 4. Βίος - Συναξάρι 5. Συστατική επιστολή 6. Αυτοβιογραφία 7. Μυθιστορηµατική αυτοβιογραφία 8. Αυτοβιογραφικό σηµείωµα 9. Ηµερολόγιο 10. Αποµνηµονεύµατα Εξιστόρηση της ζωής και του έργου σπουδαίων ανθρώπων που διακρίθηκαν σε διάφορους τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Γράφεται από σύγχρονους ή µεταγενέστερους του βιογραφούµενου και αποτελεί πολύτιµη µαρτυρία για την ιστορία της εποχής που ζει ο βιογραφούµενος. Χαρακτηρίζεται από την επιδίωξη της ολότητας και συστηµατικότητας και, σε αντίθεση µε τη µυθιστορηµατική βιογραφία, από την πρόθεση της ιστορικής αυθεντικότητας. Κλίνει περισσότερο προς τη λογοτεχνία, έχει ύφος λογοτεχνικό και συχνά αναµειγνύει στοιχεία πραγµατικά µε φανταστικά, αλλά χωρίς ποτέ να προδίδει την αλήθεια. Μικρό σε έκταση κείµενο στο οποίο δίνονται τα κυριότερα στοιχεία της ζωής κάποιου ατόµου. Το ύφος είναι επίσηµο και τυπικό. Η βιογραφία κυρίως αγίου της Εκκλησίας. Τονίζονται περισσότερο η ηθική συµπεριφορά και η προσφορά του στο έργο της εκκλησίας αλλά και της καθηµερινής ζωής της εποχής που ζει ο βιογραφούµενος. Επιστολή που γράφεται για να επισηµάνει τα προσόντα και τις ικανότητες κάποιου ατόµου. Η εξιστόρηση της ζωής ενός ατόµου από τον ίδιο. Αναφορά γίνεται κυρίως στη ζωή του συγγραφέα, χωρίς να αποκλείονται οι µνήµες από γεγονότα στα οποία συµµετέχει (απο- µνηµονεύµατα). Κυρίαρχο στοιχείο όµως είναι ο βίος του ανθρώπου. Παραλλαγή της αυτοβιογραφίας - µυθιστόρηµα. ιήγηµα που περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία. Μικρό σε έκταση κείµενο στο οποίο ο ίδιος άνθρωπος αναφέρει τα σηµαντικότερα στοιχεία, κατά τη γνώµη του, της ζωής του. Χρησιµοποιείται κυρίως για επαγγελµατικούς λόγους, για την κατάληψη µιας θέσης, για µια υποτροφία κ.λπ. Στην περίπτωση αυτή προβάλλονται εκείνα τα βιογραφικά στοιχεία - προσόντα που εξυπηρετούν κάθε φορά το συγκεκριµένο σκοπό του ενδιαφερόµενου. Η ηµερήσια ή τακτική και σε χρονολογική σειρά καταγραφή σε πρόζα των προσωπικών εµπειριών και πράξεων, παρατηρήσεων και σκέψεων του συγγραφέα του στις κοινωνικές και πολιτικές του σχέσεις, αλλά από τη δική του οπτική γωνία. Λογοτεχνικό είδος που περιέχει τις µνήµες κάποιου ατόµου από την εποχή του. Μπορούν ν αναφέρονται σε πολιτικά, στρατιωτικά, καλλιτεχνικά και άλλα γεγονότα τα οποία έζησε αυτός που τα γράφει. ιακρίνονται από υποκειµενισµό και αποτελούν πολύτιµες ιστορικές και ψυχογραφικές µαρτυρίες.

6 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 103 Τα βιογραφικά είδη είναι αφηγήσεις, σε πεζό λόγο, της ζωής ενός προσώπου. Περιλαµβάνονται σ αυτά όχι το σύνολο των πληροφοριών για τη ζωή του βιογραφούµενου προσώπου, αλλά κάθε φορά ο βιογράφος επιλέγει εκείνα τα στοιχεία που θεωρεί πιο σηµαντικά για το σκοπό του. Η πρόθεση του βιογράφου, να ανακαλύψει την αλήθεια, να εγκωµιάσει, να ψέξει ή να διδάξει, καθορίζει και την οπτική γωνία της αφήγησης. Επίσης, το ύφος και η γλωσσική ποικιλία που χρησιµοποιείται, διαφέρουν από είδος σε είδος ανάλογα µε το σκοπό του βιογράφου και το δέκτη στον οποίο απευθύνεται. Μπορούµε να διακρίνουµε τα βιογραφικά είδη σε δύο µεγάλες κατηγορίες ανάλογα µε το αν ο βιογράφος είναι διαφορετικό πρόσωπο από το βιογραφούµενο ή ταυτίζεται µε αυτόν. Έτσι λοιπόν έχουµε: Α) Βιογράφος: άλλο πρόσωπο Β) Βιογράφος: ο αυτοβιογραφούµενος 1. Βιογραφία 2. Μυθιστορηµατική βιογραφία 3. Βιογραφικό σηµείωµα 4. Συστατική επιστολή 5. Βίοι - Συναξάρια 1. Αυτοβιογραφία 2. Μυθιστόρηµα µε αυτοβιογραφικά στοιχεία 3. Αυτοβιογραφικό σηµείωµα 4. Ηµερολόγιο 5. Αποµνηµονεύµατα 1. Βιογραφία, µυθιστορηµατική βιογραφία Βιογραφία ονοµάζουµε την αφήγηση, σε πεζό λόγο, της ζωής ενός επιφανούς -συνήθως- ανθρώπου, ενός ιστορικού προσώπου, γραµµένη όχι από τον ίδιο, αλλά από κάποιο άλλο πρόσωπο, το βιογράφο του. Η ιδανική βιογραφία οφείλει να είναι εµπεριστατωµένη, τοποθετηµένη στην εποχή του προσώπου που βιογραφείται και, φυσικά, εστιασµένη στην προσωπικότητα, το χαρακτήρα, τον τρόπο σκέψης και το έργο του. Μ άλλα λόγια, µια βιογραφία δεν πρέπει απλώς να στοχεύει στην αποκάλυψη της προσωπικής ζωής του βιογραφούµενου, αλλά να επιδιώκει τη συνολική και συστηµατική παρουσίαση όλων των πτυχών της Παράδειγµα: Στα πενήντα ένα του χρόνια, ο θεληµατικός Θρακιώτης έµπορος [ ανιηλόπουλος] ήταν πρόσφυγας για έβδοµη φορά. Είχε χάσει, παιδί ακόµα, την πατρίδα του και την περιουσία του. Είχε αλλάξει δύο υπηκοότητες και δεκατρία επαγγέλµατα. Είχε ζήσει τη θύελλα της ρωσικής επανάστασης, είχε επιζήσει δύο αυτοκρατοριών που

7 104 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη ύπαρξής του- και για να το πετύχει αυτό, χωρίς φυσικά να προδώσει την ιστορική αλήθεια, πρέπει να στηριχτεί σε πραγµατικά και αποδεδειγµένα γεγονότα και να εµβαθύνει στη µελέτη του συγκεκριµένου ατόµου και της εποχής του. Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕ Β, σ. 34 κατέρρευσαν, δύο παγκοσµίων πολέµων κι ενός κοµµουνιστικού καθεστώτος. Οι δυσκολίες δεν τον τρόµαζαν. εν τον τρόµαξαν ποτέ. Είχε εµπιστοσύνη στα χέρια του, στο µυαλό του, στην πείρα του. Μαριάννα Κοροµηλά, Ευτυχισµένος που έκανε το ταξίδι του Οδυσσέα, εκδ. Πολιτιστική Εταιρεία Πανόραµα, Αθήνα 1988, σ. 222 Στη Μυθιστορηµατική Βιογραφία ο συγγραφέας ξεκινά από τα πραγµατικά γεγονότα της ζωής ενός ανθρώπου. προσθέτει, όµως, πολλές ανεξακρίβωτες πληροφορίες ή και δικές του επινοήσεις, ώστε να προσδώσει στο έργο του πραγµατική λογοτεχνική αξία. Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕ Β, σ. 35 Παράδειγµα: Περνούσαν οι άρχοντες, προσκυνούσαν, φιλούσαν τα γόνατα του Φωκά, έλεγαν το εις πολλούς και αγαθούς χρόνους και η Θεοφανώ που καθόταν ακίνητη, ντυµένη µωβ χιτώνα πάνω από το µαύρο φόρεµά της, όπως ταίριαζε στο πρόσφατο πένθος της, κρατώντας στα χέρια της χρυσό κλαδί µε µεγάλες µαργαρίτες, προσπαθούσε να κρατήσει τη σοβαρότητά της, γιατί όπως ήταν ντυµένος ο Φωκάς, µε το στέµµα και τα χρυσά του ρούχα, έµοιαζε περισσότερο παρά ποτέ, όπως πίστευε, µε το αγρίµι που τον παροµοίαζε: την αρκούδα. Κ.. Κυριαζή, Θεοφανώ, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1966, σ. 367

8 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 105 Αξιόλογα κείµενα της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής γραµµατείας που ανήκουν στο βιογραφικό είδος έχετε διδαχτεί στο Γυµνάσιο. Μπορείτε να αναφέρετε ορισµένα παραδείγµατα Έχετε υπόψη σας άλλα έργα (λογοτεχνικά, ιστορικά, θεατρικά, κινηµατογραφικά, µουσικά) µε έκδηλο (αυτο)βιογραφικό χαρακτήρα (σχολ. βιβλ. σ.72) Στα κείµενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β Γυµνασίου: σ. 45, Το Γράµµα σ ένα φίλο µου του Αλέξανδρου ελµούζου (απόσπασµα) Στο σχολικό βιβλίο κειµένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ Γυµνασίου απαντούν κυρίως κείµενα µε αυτοβιογραφικά στοιχεία. Συγκεκριµένα, σ. 82 δίνονται αποσπάσµατα από τα Αποµνηµονεύµατα του Μακρυγιάννη, σ. 88 του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη µε τίτλο ιήγησις συµβάντων της ελληνικής φυλής από το 1770 έως το 1836 του Γ. Τερτσέτη και σ. 91 του Ν. Κασοµούλη µε γενικό τίτλο Ενθυµήµατα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων από του 1821 έως του Από τα κείµενα Αρχαίας Ελληνικής Γραµµατείας αναφέρονται οι Βίοι Παράλληλοι του Πλουτάρχου που αφορούν στη σκιαγράφηση της προσωπικότητας και του έργου του Περικλή. Άλλα έργα, ελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής, µε βιογραφικό ή αυτοβιογραφικό χαρακτήρα: Αναφορά στο Γκρέκο του Ν. Καζαντζάκη. Πρόκειται για µυθιστόρηµα µε αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ο φτωχούλης του Θεού του ίδιου. Μυθιστορηµατική βιογραφία του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης. Οι επισκέπτες της ιδώ Σωτηρίου. Μυθιστόρηµα µε βιογραφικά στοιχεία από τη ζωή της Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου. Η εκτέλεση του Φρέντυ Γερµανού. Πρόκειται για µυθιστορηµατική βιογραφία που αναφέρεται στον Ίωνα ραγούµη. Ακριβή µου Σοφία του ίδιου. Μυθιστορηµατική βιογραφία της Σοφίας Μινέικο-Παπανδρέου. Έργα παγκόσµιας λογοτεχνίας µε βιογραφικό ή αυτοβιογραφικό χαρακτήρα. Τα γεγονότα µιας ζωής, ιασταύρωση του Paul Guimard, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα Μυθιστόρηµα µε αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ολυµπιάδα, η µητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου του Daniel Platero, Εκδόσεις Νέα Σύνορα, Αθήνα Μυθιστορηµατική βιογραφία στην οποία σκιαγραφείται, µε ύφος λογοτεχνικό, η προσωπικότητα της µητέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

9 106 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη ιάβασε τη βιογραφία του Αλβέρτου Σβάιτσερ (βλ. παράρτηµα σ. 173) και επισήµανε: α. την πρόθεση του συγγραφέα να διδάξει (έµµεσα ή άµεσα) β. το αξιοµνηµόνευτο διδακτικό υλικό της γ. το θαυµασµό του συγγραφέα προς το βιογραφούµενο (σχολ. βιβλ. σ.73). α. Στο απόσπασµα αυτό ο συγγραφέας, παραλείποντας στοιχεία που αναφέρονται στην εγκατάσταση του Σβάιτσερ στην Αφρική, εκθέτει διεξοδικά τις δυσµενείς συνθήκες που αντιµετώπισε ο βιογραφούµενος. Με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας καθιστά σαφή την πρόθεσή του να διδάξει. Αφού στο προλογικό του σηµείωµα έχει ενηµερώσει τους αναγνώστες ότι ο Σβάιτσερ δε δίστασε να αφήσει πίσω του µια άνετη ζωή στην Ευρώπη και να µεταβεί στην Αφρική για να προσφέρει τις φροντίδες του στους ιθαγενείς, διδάσκει πως η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο προβάλλει ως έργο υψηλό και ανώτερο που ανυψώνει τον άνθρωπο σε πρότυπο ηθικής και αποκαλύπτει το µεγαλείο της ψυχής του. Ο Σβάιτσερ εµφορείται από φιλάλληλα και αλτρουιστικά αισθήµατα που τον κραταιώνουν και τον οδηγούν στην υπερπήδηση των εµποδίων και στην αποτελεσµατική αντιµετώπιση των δυσκολιών. β. Αξιοµνηµόνευτο διδακτικό υλικό αποτελούν τόσο τα ίδια τα γεγονότα της ζωής του Σβάιτσερ, που έχουν επιλεγεί από το συγγραφέα, όσο και οι εκφραστικοί τρόποι µε τους οποίους αυτά προβάλλονται, για να εξαρθεί η θυσία και η προσφορά του. Με εκτεταµένη αφήγηση των αντιξοοτήτων που συνάντησε ο Σβάιτσερ όταν εγκαταστάθηκε στην Αφρική (απουσία φαρµάκων και κατάλληλης υποδοµής, αδυναµία συνεννόησης µε τους άρρωστους ιθαγενείς) και περιγραφή συγκεκριµένων περιστατικών της ζωής και του έργου του, ο Αθανασιάδης µε ύφος λιτό, ρέον και χωρίς επιτηδεύσεις, στοχεύει στη συναισθηµατική διέγερση του αναγνώστη. Για το λόγο αυτό, επιλέγει λέξεις µε συναισθηµατικό φορτίο όπως: αντήχησε σαν ένα κάλεσµα εγκαρδίωσης και ελπίδας που αισθητοποιούν το µέγεθος του ψυχικού µεγαλείου του Σβάιτσερ. γ. Χωρία όπως: Ο αγώνας τώρα άρχιζε, Μ όλη ωστόσο την πνιγηρή ατµόσφαιρα σε κείνο το παλιό κοτέτσι, όπου απ την κακή κατάσταση της στέγης του αναγκαζόταν να φορά κάσκα, ότι µπορούσε να επιδένει πληγές, ενώ έξω µάνιαζε η καταιγίδα, τον έκανε να νιώθει ευτυχισµένος ή Κι όµως, ύστερα από µια τόσο αφόρητα ζεστή µέρα, που τη διαδεχόταν µια νύχτα το ίδιο ζεστή, χωρίς ένα ποτήρι δροσερό νερό ή µια υποψία φύσηµα απ τη ζούγκλα, ο Αλβέρτος Σβάιτσερ πέφτοντας κατάκοπος στο κρεβάτι να κοιµηθεί, αισθανότανε τέτοια εσωτερική αγαλλίαση, ώστε να γράφει στην αδελφή του: Μ όλα αυτά, είµαι πολύ ευτυχής, που βρίσκοµαι στην πρωτοπορία του βασιλείου του Θεού... Μετά από εννιά µήνες µπορούσε πια, ν αναγγείλει στους φίλους του της Ευρώπης, πως είχε νοσηλεύσει πάνω από δύο χιλιάδες άτοµα προβάλλουν µηνύµατα ανθρωπιάς και δεικνύουν το θαυµασµό του συγγραφέα για την προσωπικότητα του Σβάιτσερ. Χαρακτηρίζοντας αρχικά το εγχείρηµα που ανέλαβε ως αγώνα, περιγράφοντας διεξοδικά τις δυσχέρειες που αντιµετώπισε, όχι µόνο δηλώνει έµµεσα την εκτίµησή του προς το πρόσωπο του βιογραφούµενου, αλλά στην τελευταία παράγραφο του αποσπάσµατος, ο θαυµασµός κορυφώνεται, καθώς το επίπονο έργο του γιατρού µεταβάλλεται σε εσωτερική αγαλλίαση και ηθική αυτοπραγµάτωση.

10 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 107 Ο αναγνώστης γοητεύεται από µια βιογραφία ή αυτοβιογραφία, γιατί: α. αποκρυπτογραφεί µια ανθρώπινη προσωπικότητα, β. αποκτά πραγµατολογική γνώση µιας εποχής, διαπιστώνοντας τι έγινε τότε, γ. ικανοποιεί την περιέργειά του, δ. ανακαλύπτει γενικότερα τον άνθρωπο / το συνάνθρωπό του. Ποιους από αυτούς τους λόγους, που γοητεύουν τον αναγνώστη, διαπιστώνεις στην πιο πάνω βιογραφία του Α. Σβάιτσερ Τι νοµίζεις είναι µόνο/απλώς γοητευτικό να ανακαλύπτεις το συνάνθρωπό σου (σχολ. βιβλ. σ.73) Ο συγγραφέας Τάσος Αθανασιάδης σκιαγραφεί την προσωπικότητα του Α. Σβάιτσερ, καθώς µέσα από την αφήγηση περιστατικών της ζωής του, παρουσιάζει τον πλούσιο συναισθηµατικό κόσµο, τους οραµατισµούς, τις αγωνίες του. Σε όλο το κείµενο δεσπόζει το έργο και η επίπονη, κοπιώδης προσπάθειά του να υπηρετήσει µε αυτοθυσία και αλτρουισµό τον ανήµπορο ασθενή, να ανακουφίσει τους ιθαγενείς από τον κνούτο των ασθενειών και του πόνου. Έτσι, ο Σβάιτσερ υποτάσσοντας την ατοµικότητά του στο κοινό καλό, υψώνεται σε σύµβολο ανθρωπιάς και ηθικής ποιότητας. Ο αναγνώστης παράλληλα, οικειοποιείται τις πραγµατικές συνθήκες που επικρατούσαν, στην άγνωστη για τους Ευρωπαίους του πρώτου µισού του 20ου αιώνα, Αφρική. Οι άθλιοι όροι διαβίωσης των ιθαγενών, οι επιδη- µικές ασθένειες που αποδεκάτιζαν τους κατοίκους της µυστηριώδους ηπείρου, αλλά και στοιχεία της κουλτούρας τους, ικανοποιούν την περιέργεια του αναγνώστη για έναν κόσµο άγνωστο και µακρινό. Επιπλέον, καθώς το αναγνωστικό κοινό στο πρόσωπο του Σβάιτσερ θεάται κάθε άνθρωπο που παραµερίζει τον ατοµικισµό του για να τον θέσει αφειδώλευτα στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου, όχι µόνο αισθάνεται γοητευµένο αλλά και διδάσκεται. Η βιογραφία του φιλάνθρωπου Σβάιτσερ αποτελεί κίνητρο για ενατένιση ή και βαθύτερη γνώση του εαυτού µας, έναυσµα για ενδοσκόπηση, αφορµή για ηθική τελείωση, για εµπλουτισµό της ψυχής µας µε φιλάλληλα αισθήµατα. ιάβασε τα παρακάτω ποιήµατα και σχολίασε τον τρόπο µε τον οποίο βιογραφείται η ηρωίδα τους σε καθένα από αυτά (σχολ. βιβλ. σ.74). Η Κική ηµουλά στο πρώτο ποίηµα επιχειρεί να παρουσιάσει τη βιογραφία της µητέρας της. Πρόκειται για βιογραφία µε µυθιστορηµατικά στοιχεία. Η βιογραφία επιλέγει τη διήγηση για να δώσει αδροµερώς µε τρόπο ελλειπτικό και αποσπασµατικό το πρόσωπο και την πορεία της ζωής της βιογραφούµενης γυναίκας. Η ζωή της ηρωίδας κύλησε µέσα στον πόνο και τη θλίψη, δίχως κανέναν τόνο χαράς ή ευφρόσυνης διάθεσης (δεύτερη στροφή: Ο χρόνος το συνέγραψε / χωρίς... Κι ούτε ένα λάθος γέλιου). Βιώνει µια ζωή απολιθωµένη και στάσιµη, σχεδόν παράλυτη (τρίτη στροφή: Κάθεται /... να µην επιβαρύνει το απόγευµα / µ όλο το βάρος της κατάκοιτης καρδιάς της... από µια άπνοια της τύχης). Στη στροφή αυτή η ποιήτρια θα καταφύγει στον εσωτερικό µονόλογο, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στη γυναίκα να εκφράσει µύχιες σκέψεις για όσα δε γνώρισε. Η βιογραφία ουσιαστικά ολοκληρώνεται µε µνήµες που εγείρουν πόνο (Τώρα/ αποτολµά µια κίνηση... τα δάκρυά της).

11 108 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Στο δεύτερο ποίηµα βιογραφείται από την Wendy Cope µια γυναίκα σε όλη την πορεία της ζωής της, µε σηµείο αναφοράς το όνοµά της. Ένα όνοµα που µεταβαλλόταν ανάλογα µε τα στάδια του βίου της ή τους κοινωνικούς ρόλους που σε καθένα από αυτά αναλάµβανε (όταν ήταν νεαρή κοπέλα δούλευε στο φούρνο, στη συνέχεια συνάντησε τον άντρα που παντρεύτηκε, έγινε αγάπη µου, λατρεία µου, µητέρα, στα τριάντα της έµεινε χήρα, ξαναγύρισε στη δουλειά έχοντας πια το όνοµα κυρία Χαντ. Όταν η κόρη της παντρεύτηκε, έγινε γιαγιά και αργότερα ως ηλικιωµένη, τερµατίζει την πορεία του βίου της σε ένα θάλαµο γερόντων στο νοσοκοµείο). Τα ονόµατα που της προσέδιδαν, αποτυπώνουν τον κοινωνικό ρόλο που σε κάθε στάδιο καλούνταν να διαδραµατίσει, µέχρι τη στιγµή που κλείνει ο κύκλος της ζωής της και ξαναπαίρνει το όνοµα που της είχαν δώσει οι γονείς της όταν γεννήθηκε. Να διαβάσεις και να σχολιάσεις τις απόψεις για τη βιογραφία, που έχουν διατυπωθεί από τον Ρέι Μονκ, βιογράφο του διάσηµου φιλοσόφου Λούντβιχ Βιτγκενστάιν (σχολ. βιβλ. σ.75). Ο Ρέι Μονκ διατυπώνει τις προσωπικές του θέσεις για τον τρόπο µε τον οποίο ο βιογράφος ενεργεί, στην προσπάθειά του να αποδώσει τη ζωή και το έργο ενός αξιόλογου προσώπου. Επιπρόσθετα, επιχειρεί να ερµηνεύσει το ενδιαφέρον που δείχνει στη σύγχρονη εποχή το αναγνωστικό κοινό για τις βιογραφίες. ιατείνεται λοιπόν, ότι ικανή και αναγκαία συνθήκη για να µπορέσει ο βιογράφος να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσµο του βιογραφούµενου και να τον ανακαλύψει, θα πρέπει να υπάρχει ανάµεσα στους δύο εκλεκτική συγγένεια. Πρόκειται για ορισµένα κοινά στοιχεία του συγγραφέα και του προσώπου που βιογραφείται, ώστε να γίνονται προσπελάσιµες για το βιογράφο, η σκέψη, οι επιλογές ζωής, τα οράµατα, οι επιδιώξεις καθώς και η εποχή, ο πολιτισµός, οι ιδιαίτερες συνθήκες µέσα στις οποίες ο βιογραφούµενος έζησε, δραστηριοποιήθηκε και ανέπτυξε την προσωπικότητά του. Ως αρετή του λογοτεχνικού αυτού είδους κρίνεται και το να µπορεί ο συγγραφέας να επιλέξει τις πτυχές από την προσωπικότητα του βιογραφούµενου που θα φωτίσει, αποφεύγοντας να διατυπώσει αξιολογικές κρίσεις για τις αποφάσεις τις οποίες εκείνος πήρε κατά τη διάρκεια του βίου του. Άλλωστε, για να µην εκτραπεί η βιογραφία σε σκανδαλοθηρία, είναι αναγκαία η διακριτική διάθεση του βιογράφου. Ο Ρέι Μονκ αναφέρεται και στη σχέση αναγνωστών και βιογραφίας. Η µοναξιά των σηµερινών ατόµων και η αλλοτρίωσή τους ωθούν το αναγνωστικό κοινό στη µελέτη των βιογραφιών, προκειµένου να εµβαθύνουν στην ανθρώπινη ύπαρξη και να κατανοήσουν τον άνθρωπο.

12 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 109 Όπως είδαµε προηγουµένως, τύπος της βιογραφίας είναι και η µυθιστορηµατική βιογραφία. σ αυτήν οι συγγραφείς, χωρίς να προδίδουν την αλήθεια, διαπλέκουν διακριτικά, µε δηµιουργική φαντασία και αφηγηµατική χάρη, πραγµατικά και φανταστικά στοιχεία. Να διαβάσεις το απόσπασµα από τη µυθιστορηµατική βιογραφία του Θ. Κολοκοτρώνη (βλ. παράρτηµα σ. 139) και να προσπαθήσεις να διακρίνεις τα φανταστικά από τα πραγµατικά στοιχεία (σχολ. βιβλ. σ.76). Στη µυθιστορηµατική βιογραφία ο βιογράφος µένοντας καταρχήν, πιστός στην πρόθεσή του να αποκαλύψει µε ειλικρίνεια τη ζωή και το έργο του βιογραφούµενου προσώπου, υιοθετεί λογοτεχνικό ύφος συνταιριάζοντας αρµονικά πραγµατικά µε πλασµατικά στοιχεία. Το συγκεκριµένο κείµενο αναφέρεται στη ζωή του Κολοκοτρώνη στη Ζάκυνθο και τη µύησή του στη Φιλική Εταιρεία. Πραγµατικά στοιχεία είναι όσα αναφέρονται στην οικογενειακή του κατάσταση, στις συνθήκες ζωής του στο νησί, στην επαγγελµατική του δραστηριότητα και στην πρόκλησή του από τον Αλή πασά. Ως φανταστικά µπορούν να θεωρηθούν εκείνα που περιγράφουν τη συναισθηµατική κατάσταση του ήρωα, τις συζητήσεις µε το γιο του, την τελετή προσχώρησής του στη Φιλική Εταιρεία, τον τρόπο που αντιδρά στην τάξη του Καλύβα. 2. Βιογραφικό σηµείωµα Βιογραφικό σηµείωµα είναι µικρό σε έκταση κείµενο στο οποίο παρουσιάζονται τα κυριότερα στοιχεία της ζωής του βιογραφούµενου προσώπου. Σκοπός του είδους αυτού είναι να συστήσει τον βιογραφούµενο στο κοινό δίνοντας πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του, ώστε ο αναγνώστης να σχηµατίσει µια, όσο γίνεται, εποπτική εικόνα γι αυτόν. Το ύφος είναι τυπικό και επίσηµο. Παράδειγµα: Η Ιζαµπέλ Αλιέντε ανιψιά του προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε, που σκοτώθηκε στο πραξικόπηµα του γεννήθηκε το 1942, παντρεύτηκε δυο φορές και απέκτησε δυο παιδιά και δυο προγονούς. ούλεψε ασταµάτητα από τα δεκαεπτά της χρόνια, πρώτα σαν δηµοσιογράφος κι έπειτα σαν συγγραφέας. Το 1982, όταν δηµοσίευσε το πρώτο της µυθιστόρηµα, Το σπίτι των πνευµάτων, έγινε αµέσως ένα από τα κορυφαία ονόµατα των συγγραφέων στη γλώσσα του Θερβάντες. Ακολούθησαν, µε την ίδια επιτυχία, άλλα τέσσερα µυθιστορήµατά της, Του έρωτα και της σκιάς, Εύα Λούνα, Ιστορίες της Εύας Λούνα και Το επουράνιο σχέδιο. Τα έργα της έχουν µεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες.

13 110 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σηµείωµα Να µελετήσεις το βιογραφικό σηµείωµα του Παπαδιαµάντη και να υπογραµµίσεις τα γεγονότα και τα σχόλια που σχετίζονται µε τη ζωή και το έργο του βιογραφούµενου (σχολ. βιβλ. σ.77). Στο βιογραφικό σηµείωµα του Παπαδιαµάντη η πρώτη παράγραφος αναφέρεται στη ζωή του, ενώ οι υπόλοιπες τέσσερις παραθέτουν στοιχεία για το έργο του. Σχόλιο στην πρώτη παράγραφο αποτελεί: Ήταν άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόµενος, ταπεινός και µοναχικός. Τα υπόλοιπα στοιχεία αφορούν σε πραγµατικά γεγονότα για τη γέννηση, τις εγκύκλιες σπουδές του, την επαγγελµατική του δραστηριότητα. Αναφορικά µε το έργο του σχόλια είναι: διέπρεψε Θεωρείται ένας... του ηθογραφικού διηγήµατος Το γνήσιο αφηγηµατικό υλικό... τα κύρια χαρακτηριστικά της πεζογραφίας του Η σύνθεση των διηγηµάτων του... θεωρείται η Φόνισσα. Γεγονότα που αναφέρονται στο έργο του είναι: Άρχισε το συγγραφικό του έργο... στράφηκε στο διήγηµα. Από τα στις φτωχογειτονιές της Αθήνας Γλώσσα του είναι η καθαρεύουσα... οι διάλογοί του Ο Παπαδιαµάντης δεν µπόρεσε να εκδώσει... Τριανταφυλλοπούλου. β. Η δοµή και το περιεχόµενο ενός βιογραφικού σηµειώµατος Ακολουθεί διάγραµµα του βιογραφικού σηµειώµατος που µελέτησες. Σ αυτό µπορείς: α. να παρατηρήσεις τους δύο βασικούς σπονδύλους από τους οποίους αρθρώνεται το βιογραφικό σηµείωµα και να διακρίνεις τα µέρη τους. β. να αναζητήσεις την πορεία της σκέψης του βιογράφου και να προσδιορίσεις τον άξονα πάνω στον οποίο αυτή οικοδοµείται, ανιχνεύοντας µαζί και τον τρόπο µε τον οποίο (ο βιογράφος) επέλεξε και οργάνωσε το υλικό του (σχολ. βιβλ. σ.78).

14 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 111 α. Οι δύο βασικοί σπόνδυλοι, από τους οποίους αρθρώνεται το βιογραφικό σηµείωµα του Παπαδιαµάντη, είναι η ζωή και το συγγραφικό του έργο. Μέρη του πρώτου τµήµατος που αναφέρεται στη ζωή του, είναι: Καταγωγή - Σπουδές - Επαγγελµατική δραστηριότητα - Γνωρίσµατα του χαρακτήρα του. Το δεύτερο τµήµα που αφορά στο συγγραφικό του έργο, διακρίνεται στα ακόλουθα µέρη: Γενικός χαρακτηρισµός του έργου του - Ποιότητα. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έργου του - Έκδοση του έργου του. β. Ο βιογράφος ενδιαφέρεται κυρίως, για το συγγραφικό έργο του Παπαδιαµάντη στο οποίο αφιερώνει τη µεγαλύτερη έκταση του βιογραφικού του σηµειώµατος. Στην πρώτη παράγραφο παραθέτει ορισµένες πληροφορίες για τη ζωή του βιογραφούµενου, τις σπουδές, το βιοπορισµό, γνωρίσµατα του χαρακτήρα του, στοιχεία που συντελούν στη βαθύτερη πρόσληψη της λογοτεχνικής του παραγωγής. Ο βιογράφος κινείται στον άξονα του χρόνου, παρουσιάζει δηλαδή τα γεγονότα µε χρονολογική σειρά. Στο πρώτο µέρος που αναφέρεται στη ζωή του ξεκινά µε τη γέννηση και τελειώνει µε το θάνατό του. Στο δεύτερο τµήµα αναφέρει τα είδη του συγγραφικού του έργου, επισηµαίνει (δηλώνει) τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πεζογραφίας του και ολοκληρώνει µε τις παλαιότερες και νεότερες εκδόσεις του έργου του. Τα δύο τµήµατα του βιογραφικού σηµειώµατος (η ζωή και το έργο του Παπαδιαµάντη) βρίσκονται σε κάποια, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, φανερή ανταπόκριση µεταξύ τους. Έτσι π.χ. στο δεύτερο τµήµα (Β) του βιογραφικού σηµειώµατος δηλώνονται τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της πεζογραφίας του Παπαδιαµάντη. Μπορείς να ερµηνεύσεις κάποια από αυτά συσχετίζοντάς τα µε βιογραφικά στοιχεία του πρώτου τµήµατος (Α) (σχολ. βιβλ. σ.79). Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσµατα της πεζογραφίας του Παπαδιαµάντη είναι η χριστιανική ευλάβεια όπως επισηµαίνεται στο τµήµα Β του διαγράµµατος. Το στοιχείο αυτό βρίσκεται σε απόλυτο συσχετισµό µε πληροφορίες που παρέχονται στο τµήµα Α: ήταν γιος φτωχού ιερέα και άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόµενος. Επιπρόσθετα, στο τµήµα Β παρέχεται η πληροφορία ότι ο ηθογράφος αντλεί τη θεµατολογία του από τη ζωή των απλών ανθρώπων της Σκιάθου και σπανιότερα από τη ζωή στις φτωχογειτονιές της Αθήνας. Στην πεζογραφία του Παπαδιαµάντη διακρίνεται η αίσθηση της φύσης, στοιχεία που τίθενται σε πλήρη αντιστοιχία προς το τµήµα Α όπου αναφέρεται ο τόπος καταγωγής του, η Σκιάθος. Όσον αφορά τη γλώσσα των λογοτεχνικών του κειµένων, στο τµήµα Β επισηµαίνεται πως είναι η καθαρεύουσα, διάσπαρτη από λέξεις και φράσεις των εκκλησιαστικών βιβλίων ενώ οι διάλογοι είναι γραµµένοι στη δηµοτική και ιδίως στο ιδίωµα της Σκιάθου. Η πληροφορία αυτή συσχετίζεται µε στοιχεία που δόθηκαν στο Α τµήµα: γεννήθηκε στη Σκιάθο, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηµίου, ήταν άνθρωπος θρησκευόµενος που ως γιος ιερέα διατηρούσε επαφή µε τα εκκλησιαστικά κείµενα.

15 112 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη γ. Το διάγραµµα ενός βιογραφικού σηµειώµατος Πανεπιστήµιο Το βιογραφικό σηµείωµα (2) αναφέρεται κι αυτό στον Παπαδιαµάντη. Να το µελετήσεις και να αποτυπώσεις το διάγραµµά του, έχοντας ως οδηγό το διάγραµµα του αντίστοιχου βιογραφικού σηµειώµατος (1) (σχολ. βιβλ. σ.80). ιάγραµµα βιογραφικού σηµειώµατος (2) Α. ΖΩΗ α. Γενικός χαρακτηρισµός Κορυφαίος διηγηµατογράφος β. Καταγωγή (γέννηση - Γεννήθηκε και πέθανε στη Σκιάθο, όπου θάνατος - πρωτογράµµατα) έµαθε και τα πρώτα γράµµατα γ. Σπουδές: Γυµνάσιο Φοίτησε, έπειτα, σε γυµνάσια της Χαλκίδας, του Πειραιά και της Αθήνας Μεγάλος, το 1874, τελείωσε τη ευτεροβάθµια Εκπαίδευση και γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστηµίου, όπου και φοίτησε χωρίς να πάρει πτυχίο δ. Βιοπορισµός Αναγκάστηκε νωρίς να στραφεί στο βιοπορισµό. Έτσι εργάστηκε ως δη- µοσιογράφος / µεταφραστής σε διάφορες εφηµερίδες Β. ΤΟ ΕΡΓΟ α. Ένταξη στη γενιά του 1880 Χρονικά ανήκει στη γενιά του στην οποία πολλά οφείλει η λογοτεχνία µας β. Η στάση του απέναντι στα Κρατήθηκε µακριά από τις φιλολογικές ζυµώσεις της εποχής του: φιλολογικά προβλήµατα φιλολογικοί καυγάδες... Όπως µόνος έµεινε και στη ζωή. µόνος του καιρού και ιδιότυπος γ. Το έργο, επηρεασµένο από Το ίδιο ιδιότυπο είναι και το έργο του... τη ζωή του δ. Ποιότητα του έργου του Αυτή λοιπόν η µυστική ζωή του σφραγίζει το έργο του, που είναι εµπνευσµένο από τη Σκιάθο

16 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 113 i. Οι ήρωες των έργων του Οι ήρωές του, απλοί ναυτικοί... όταν ήταν παιδί ii. Η σύνθεση (των έργων του) Τα διηγήµατά του δεν έχουν πάντα πλοκή και δέσιµο. Είναι αφηγήσεις απλές iii. Η γλώσσα (των έργων του) Η γλώσσα του είναι και αυτή ιδιότυπη... Ωστόσο έχει µουσικότητα και γοητεία ε. Έργα του Έργα του: Οι έµποροι των εθνών (µυθιστόρηµα), Η Φόνισσα (νουβέλα), Όνειρα στο κύµα (διήγηµα), Υπό την βασιλική δρυν (διήγηµα), Φτωχός άγιος (διήγηµα), Σταχτοµαζώχτρα (διήγηµα), Στο Χριστό στο κάστρο (διήγη- µα) και άλλα πολλά διηγήµατα, περίπου διακόσια. δ. Σύγκριση δύο βιογραφικών σηµειωµάτων Σύγκρινε τώρα τα βιογραφικά σηµειώµατα (1) και (2) µεταξύ τους: α. ως προς τον τρόπο... µε ένα από τα κυρίαρχα γνωρίσµατα του έργου β. ως προς τον τρόπο µε τον οποίο... µε αναφορά σχετική µε την τύχη του έργου κλπ. γ. γενικότερα ως προς τις οµοιότητες... όσο και στη δοµή τους (σχολ. βιβλ. σ.81). α. Πλησιέστερο και πιο πιστό στον τρόπο γραφής ενός βιογραφικού σηµειώµατος είναι το (2) βιογραφικό σηµείωµα. Επισηµαίνεται ωστόσο, ότι ο βιογράφος του (1) επέλεξε τον πιο ασυνήθιστο τρόπο, επειδή ήθελε να προβάλει και να εξάρει τόσο την οικογενειακή όσο και την οικονοµική κατάσταση του βιογραφούµενου, γεγονότα που άσκησαν ιδιαίτερη επίδραση στην ποιότητα της λογοτεχνικής του παραγωγής. β. Περισσότερο ενδιαφέρον και ορθόδοξος, για το τέλος του βιογραφικού σηµειώµατος, κρίνεται ο τρόπος γραφής του επιλόγου του βιογραφικού σηµειώµατος (1). Ο βιογράφος του (1) βιογραφικού σηµειώµατος εµφανίζεται περισσότερο ενηµερωµένος και κατατοπισµένος αφού µας πληροφορεί διεξοδικότερα για νεότερες εκδόσεις των διηγηµάτων του Παπαδιαµάντη, στοιχεία που απουσιάζουν από το (2) βιογραφικό σηµείωµα. γ. Αδροµερώς, τα δύο βιογραφικά σηµειώµατα παρουσιάζουν αρκετές οµοιότητες ως προς τη µορφή και το περιεχόµενο, χωρίς ωστόσο, να αποκλείονται ορισµένες διαφορές.

17 114 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Οµοιότητες: i. Αποτελούνται από δύο βασικές ενότητες: Ζωή - Έργο. ii. Επισηµαίνουν την επίδραση που άσκησε η ζωή του βιογραφούµενου στη λογοτεχνική παραγωγή. iii. Εξαίρουν την ιδιαιτερότητα της γλώσσας του ηθογράφου. ιαφορές: Στο (2) βιογραφικό σηµείωµα τονίζεται ιδιαίτερα η σχέση ζωής - έργου του Παπαδιαµάντη, γεγονός που επηρεάζει τη δοµική διάρθρωση του β µέρους (έργο) του βιογραφικού σηµειώµατος. Από τη σύγκριση που έκανες πιο πάνω, διατύπωσε την άποψη σχετικά µε τον τρόπο µε τον οποίον είναι δυνατόν να γραφεί ένα βιογραφικό σηµείωµα. Μίλησε λ.χ. για τη δοµή του, για τα σταθερά και τα µεταβλητά συστατικά στοιχεία του, για τη δυνατότητα που έχει ο βιογράφος να συνθέτει µε περισσότερη ή µε λιγότερη ελευθερία ένα βιογραφικό σηµείωµα, παρά τους περιορισµούς που του επιβάλλει αυτό το είδος του λόγου (σχολ. βιβλ. σ.81). Στα σταθερά στοιχεία ενός βιογραφικού σηµειώµατος συγκαταλέγονται η ζωή και το έργο του βιογραφούµενου που αποτελούν και το βασικό άξονα οργάνωσης του σηµειώµατος. Στα µεταβλητά χαρακτηριστικά ανήκουν η έκταση και η ποιότητα των πληροφοριών που παρέχονται κάθε φορά για το πρόσωπο που βιογραφείται, στοιχεία που εξαρτώνται από την προσωπικότητα και την ιδιαιτερότητα του βιογράφου. Ο συγγραφέας ανάλογα µε το σκοπό που υπηρετεί, την ενηµέρωσή του για το πρόσωπο που βιογραφεί και την οπτική γωνία από την οποία µελετά την προσωπικότητα του βιογραφούµενου, δίνει έµφαση σε συγκεκριµένες πτυχές του χαρακτήρα του και επιλέγει ποια στοιχεία, από τη ζωή και το έργο του, θα εξάρει. Βασίσου σε περισσότερες από µία πηγές και προσπάθησε να συνθέσεις το βιογραφικό σηµείωµα ενός συγγραφέα της προτίµησής σου, ακολουθώντας στις γενικές του γραµµές το προηγούµενο διάγραµµα. Αξιοποίησε και το παρακάτω λεξιλόγιο (σχολ. βιβλ. σ.81). Κωνσταντίνος Χατζόπουλος ( ) Η ΖΩΗ α. Καταγωγή Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος µαζί µε το Θεοτόκη και τον Παρορίτη εισάγει το κοινωνικό µυθιστόρηµα στην Ελλάδα. Γεννήθηκε στο Αγρίνιο και τελείωσε το

18 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 115 β. Σπουδές γυµνάσιο στο Μεσολόγγι. Σπούδασε Νοµικά στο Πανεπιστήµιο Αθηνών και γ. Βιοπορισµός άσκησε το επάγγελµα του δικηγόρου στο Αγρίνιο. Το 1900 ταξίδεψε στη Γερµανία όπου φοίτησε στο Πανεπιστήµιο της ρέσδης. Παρέµεινε στη Γερµανία για 11 χρόνια, όπου µυήθηκε και ενστερνίστηκε τις σοσιαλιστικές ιδέες. Επέστρεψε στην Ελλάδα οριστικά το 1914 και Θάνατος παρέµεινε κατά τη διάρκεια του πολέµου. Πέθανε από αιφνίδιο θάνατο το 1920, καθώς ταξίδευε από την Κέρκυρα στο Μπρίντεζι. ΤΟ ΕΡΓΟ α. Γενικός χαρακτη- Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος µοιράστηκε ανάµεσα στην ποίηση και την πεζορισµός του γραφία. Στην ποίηση ακολούθησε την τεχνοτροπία του συµβολισµού ενώ στην πεζογραφία (µε εξαίρεση το Φθινόπωρο ) έθεσε ως στόχο τη ρεαλιστική απεικόνιση της κοινωνικής πραγµατικότητας του καιρού του. Ακολουθώντας τις Θεµατολογία αρχές του ρεαλισµού και του νατουραλισµού προσπάθησε να διευρύνει τα στενά πλαίσια της ελληνικής ηθογραφίας ( Αγάπη στο χωριό ) και να δώσει διέξοδο στους κοινωνικούς προβληµατισµούς του. Ο Χατζόπουλος κατορθώνει να σκιαγραφήσει σύµφωνα µε τις αρχές του ρεαλισµού και του νατουραλισµού τη µονότονη επαρχιακή ζωή ή τη σκληρή κοινωνική πραγµατικότητα. Γλώσσα Γράφει σε απλή, κατανοητή δηµοτική γλώσσα. γ. Η έκδοση του έργου του i. Ποίηση: Τραγούδια ερηµιάς (1898), Τα ελεγεία και τα ειδύλλια (1898), Απλοί τρόποι (1920), Βραδινοί Θρύλοι (1920) ii. Πεζογραφία: Αγάπη στο χωριό (1910), Ο Πύργος του Ακροπόταµου (1915), Υπεράνθρωπος (1915), Τάσω, στο σκοτάδι και άλλα διηγήµατα (1916), Φθινόπωρο (1917), Αννιώ και άλλα διηγήµατα (1923) iii. Μεταφράσεις: Γκαίτε Ιφιγένεια εν Ταύροις (1910), Φάουστ (1916), Γ. Γκέγερσταµ Το βιβλίο του µικρού αδερφού (1915), Κ. Μαρξ - Ένγκελς Το κοµµουνιστικό µανιφέστο (1913) κ.α. Το 1992 εκδόθηκε το σύνολο του ποιητικού του έργου (Τα ποιήµατα, φιλολογική επιµέλεια Γ. Βελουδής) και το 1996 το σύνολο σχεδόν του κριτικού έργου στη σειρά του ιδρύµατος Ουράνη.

19 116 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Λεξιλόγιο βιογραφικού σηµειώµατος Να δηµιουργήσεις λέξεις µε πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τα ουσιαστικά βίος και έργο. Παράδειγ- µα: βιοπάλη, συµβίωση, εργόχειρο, κάτεργο (σχολ. βιβλ. σ.82). Σύνθετες λέξεις µε το ουσιαστικό βίος µακρόβιος, ισόβιος, νυχτόβιος, έµβιος διαβίωση, επιβίωση, αντιβίωση βιογράφος, αντιβιοτικό, βιοθεωρία, βιοψία, βιοχηµεία, µικρόβιο βιοπορισµός, υδροβιότοπος, βιοµηχανία Σύνθετες λέξεις µε το ουσιαστικό έργο εργολήπτης, εργοδηγός, εργοτάξιο, εργοστάσιο, εργοµετρία, εργονοµία, σύνεργα (τα), συνεργός, άνεργος / άεργος, ενεργός, πάρεργο, ενέργεια, ανεργία Να συγκεντρώσεις τα επίθετα µε τα οποία µπορούµε να χαρακτηρίσουµε θετικά ή αρνητικά το ύφος του συγγραφέα (π.χ. απλό, ανεπιτήδευτο, επιτηδευµένο, εξεζητηµένο, νευρώδες, άτονο, πλαδαρό). Προσπάθησε, τώρα, να προσδιορίσεις τη σηµασία τους, σχηµατίζοντας σύντοµες φράσεις. Παράδειγµα: Χαιρόσουν το λόγο του. Το ύφος του ήταν απλό και ανεπιτήδευτο (σχολ. βιβλ. σ.82). θετικά: αβίαστο, λυρικό, ρέον, επιβλητικό, ανάλαφρο, ανεπιτήδευτο, οικείο, επίσηµο, λιτό, µεγαλόπρεπο, απλό αρνητικά: εξεζητηµένο, στοµφώδες, πλαδαρό, επιτηδευµένο, άτονο. Παραδείγµατα: θετικός χαρακτηρισµός Χωρίς στοµφώδεις µεγαλοστοµίες, µε ύφος απλό και ανεπιτήδευτο στο λόγο του, ο διαπρεπής καθηγητής της φιλοσοφίας ήξερε πάντα να κερδίζει το ακροατήριό του.

20 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 117 Εκείνη την εποχή διάβαζε την Τερέζα του Φρέντυ Γερµανού. Ο συγγραφέας µε ύφος ανάλαφρο, λιτό και ρέον είχε καταφέρει να τον ταξιδέψει στην ταραχώδη ζωή της οµώνυµης ηρωίδας του. αρνητικός χαρακτηρισµός Ο λόγος του διανθισµένος µε εκφράσεις επιτηδευµένες και ακραίες, καταντούσε κουραστικός αφού το ύφος γινόταν εξεζητηµένο και στοµφώδες. Να διακρίνεις τις σηµασίες των λέξεων: έργο - εργασία, σταδιοδροµία - επάγγελµα, άεργος, απασχόληση - υποαπασχόληση, πρόσληψη - διορισµός, διαθεσιµότητα - απόλυση - παραίτηση (σχολ. βιβλ. σ.82). έργο: σύνολο ενεργειών και προσπαθειών για την επίτευξη ενός στόχου εργασία: η διάθεση σωµατικών ή πνευµατικών δυνάµεων και αποθεµάτων για την παραγωγή έργου σταδιοδροµία: η προσπάθεια του ατόµου για επαγγελµατική ή επιστηµονική πρόοδο και ευδοκίµηση επάγγελµα: η τέχνη ή η επιστήµη την οποία ασκεί κάποιος για βιοπορισµό άεργος: εκείνος που δεν έχει εργασία από ανικανότητα ή οκνηρία. απασχόληση: 1. συστηµατική δραστηριότητα, 2. ενασχόληση µε αντικείµενο διαφορετικό από το κυρίως επάγγελµα µε στόχο την ευχαρίστηση υποαπασχόληση: µερική επαγγελµατική ενασχόληση πρόσληψη: 1. ένταξη κάποιου στο προσωπικό εταιρείας ή οργανισµού, 2. αφοµοίωση νέων παραστάσεων µε τη βοήθεια των ήδη υπαρχουσών στη συνείδηση διορισµός: η τοποθέτηση σε δηµόσια θέση ή οργανισµό διαθεσιµότητα: προσωρινή αποµάκρυνση δηµοσίου υπαλλήλου από την υπηρεσία του λόγω επαγγελµατικού ατοπήµατος απόλυση: η οριστική αποµάκρυνση ενός εργαζοµένου από την εργασία του παραίτηση: η εθελούσια αποχώρηση εργαζοµένου από τη θέση του. Να αντικαταστήσεις τις λέξεις / φράσεις που έχουν τυπωθεί µε έντονα στοιχεία. Όπου χρειάζεται, χρησιµοποίησε και το λεξικό (σχολ. βιβλ. σ.83). Ενδιατρίβει σε ασήµαντες λεπτοµέρειες, µε αποτέλεσµα να γίνεται η διήγησή του ανιαρή. απανά, διαθέτει πολύ χρόνο σε ασήµαντες λεπτοµέρειες. ενδιατρίβω: παραµένω / ασχολούµαι µε κάτι περισσότερο απ όσο χρειάζεται, δαπανώ χρόνο στην εξέταση ενός πράγµατος.

21 118 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Εντρυφώ σε κοσµικές διασκεδάσεις ή σε φιλοσοφικές µελέτες. Επιδίδοµαι συστηµατικά σε κοσµικές διασκεδάσεις /αφιερώνοµαι σε κοσµικές διασκεδάσεις ή φιλοσοφικές µελέτες. εντρυφώ: ασχολούµαι µε κάτι που µου δίνει χαρά και ευχαρίστηση Είναι άνθρωπος κενός. Η µόνη του ευχαρίστηση είναι να εντρυφά σε εφήµερες διασκεδάσεις. Η µόνη του ευχαρίστηση είναι να εντρυφά σε πρόσκαιρες / παροδικές διασκεδάσεις. εφήµερες: αυτές που διαρκούν µια ηµέρα Η µαταιοδοξία του δεν έχει όρια. Η κενοδοξία του δεν έχει όρια. µαταιοδοξία: η µάταιη δόξα Η πολυπραγµοσύνη του τον κάνει κάποτε αδιάκριτο. Η επιµονή του να τα µαθαίνει όλα τον κάνει κάποτε αδιάκριτο. πολυπραγµοσύνη: 1. ενασχόληση µε πολλά ζητήµατα, 2. η ανάµειξη σε ξένες υποθέσεις Έχει άπειρες ικανότητες. Σε όλα επιτηδεύεται. Επιδίδεται σε όλα µε επιτυχία. επιτηδεύοµαι: ασχολούµαι επιδέξια µε κάτι Ποτέ δεν καταπιάστηκε µε την κύρια εργασία της. Τι περιµένεις Άνθρωπος που τυρβάζει περί πολλά. Ποτέ δεν καταπιάστηκε µε την κύρια εργασία της. Τι περιµένεις Άνθρωπος που ασχολείται µε πολλά άλλα. τυρβάζω: ασχολούµαι µε κάτι επιδεικνύοντας πολύ ζήλο Επιδίδεται στην πολιτική. Ασχολείται µε την πολιτική. επιδίδοµαι: καταγίνοµαι, ασχολούµαι Είναι προσηλωµένος στις παλιές, συντηρητικές αντιλήψεις. Εµµένει στις παλιές συντηρητικές αντιλήψεις. προσηλωµένος: αφοσιωµένος Ήταν ένας πολιτικός που απέφευγε τις οξύτητες και τις ακρότητες. Τον διέκρινε η µετριοπάθεια. Ήταν ένας πολιτικός που απέφευγε τις οξύτητες και τις ακρότητες. Τον διέκρινε η διαλλακτικότητα /η

22 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 119 συµβιβαστικότητα µετριοπάθεια: η συγκράτηση του πάθους, η συµβιβαστικότητα Ο ναρκισσισµός του τον οδήγησε στην υπεροψία. Η υπερβολική αυταρέσκειά του τον οδήγησε στην αλαζονεία / έπαρση. ναρκισσισµός: η υπερβολική αυταρέσκεια, αυτοθαυµασµός υπεροψία: έπαρση, αλαζονεία Συνεχώς περιαυτολογεί. Η έπαρση και η κοµπορρηµοσύνη του προκαλούν την αντιπάθεια. Συνεχώς αυτοεπαινείται. Η αλαζονεία και η καυχησιολογία του προκαλούν την αντιπάθεια. περιαυτολογώ: αυτοεπαινούµαι, καυχησιολογώ, µιλώ συνεχώς για τον εαυτό µου έπαρση: υπεροψία, αλαζονεία κοµπορρηµοσύνη: καυχησιολογία Αντικατάστησε τα εκφωνήµατα που ακολουθούν µε άλλα ισοδύναµα (σχολ. βιβλ. σ.83). φωστήρας = πολυµαθής, ευρυµαθής ζωντανή βιβλιοθήκη = αυτός που έχει πολλές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις αυτοδίδακτος = αυτός που µόνος του διδάχθηκε όσα γνωρίζει οψιµαθής = εκείνος που έµαθε κάτι σε µεγάλη ηλικία ξεφτέρι = εύστροφος, ταχύνους, ευφυής θησαυρός γνώσεων = πολυµαθής ξέρει λίγα κολλυβογράµµατα = είναι ηµιµαθής µαθαίνει µέσες άκρες = αυτός που δεν εµβαθύνει πήρε ένα πασάλειµµα = απόκτησε επιφανειακή µόρφωση είναι άνθρωπος καθήκοντος = ευσυνείδητος, υπεύθυνος είναι άνθρωπος της πένας = διανοούµενος εργάτης του λόγου = διανοούµενος καλαµαράς = λόγιος, άνθρωπος των γραµµάτων γραφιάς = άνθρωπος του γραφείου, γραφειοκράτης µιλάει εξεζητηµένα = µιλά µε προσποίηση, µε επιτήδευση

23 120 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Γράψε µια επιστολή σε ένα φίλο, για να τον ενηµερώσεις σχετικά µε ένα επώνυµο πρόσωπο της περιοχής σου, το οποίο δε σ αφήνει αδιάφορο, αλλά σε φορτίζει ψυχικά, δηλώνοντας και αιτιολογώντας τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήµατα που σου δηµιουργεί (σχολ. βιβλ. σ.83). Φίλε Γιώργο, µε αφορµή την προχθεσινή µας συνάντηση, σου γράφω για να σου δώσω τις πληροφορίες που µου ζήτησες, σχετικά µε τον κύριο ηµόπουλο, πρόεδρο του αθλητικού µας συλλόγου από το Ο κύριος ηµόπουλος, όπως ήδη σου ανέφερα, είναι ένας άνθρωπος ακέραιος µε υψηλό ήθος και εντιµότητα. Αθλητίατρος στο επάγγελµα, αγαπά τον αθλητισµό, τον οποίο υπηρετεί µε σταθερή πίστη από το Εκείνο όµως, που τον κάνει άνθρωπο ιδιαίτερο και ξεχωριστό, είναι η αφειδώλευτη συµπαράσταση και αγάπη του προς τους νέους. Θεωρώντας τον αθλητισµό ασφαλιστική δικλίδα για την περίσσεια ενεργητικότητα της νεανικής φύσης και πανάκεια για τα προβλήµατα που µαστίζουν τη νεολαία µας σήµερα, δε διστάζει να επιδιώκει συναντήσεις µε τους νέους του δήµου µας όπου µιλώντας µε πάθος για τον αθλητισµό και τις ωφέλειές του, τους ξεσηκώνει να ασχολούνται µε αυτόν. Ειλικρινά, πάντα αποτελούσε απορία για µένα πώς ένας άνθρωπος πολυάσχολος και πολυπράγµων µπορεί να αναλώνει τόσο χρόνο στο κοινό όφελος. Εκείνος όµως, θεωρεί τους νέους την ελπίδα του τόπου και βλέποντάς τους να αναπτύσσονται ολόπλευρα ασκώντας το σώµα και κραταιώνοντας µέσα από την άσκηση την ψυχή και το πνεύµα τους, καταξιώνεται ως άνθρωπος και επιστήµονας, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει. Πίστεψέ µε, φίλε µου, δεν είναι καθόλου τυχαίο που το ποσοστό της παραβατικής συµπεριφοράς και τοξικοµανίας στην Αργυρούπολη µειώθηκε σηµαντικά µέσα σε µια πενταετία. Και τούτο, γιατί οι νέοι µε θέρµη ανταποκρίνονται στο κάλεσµά του και στο πρόσωπό του αναγνωρίζουν το φίλο, το συµπαραστάτη, τον οδηγό. Σε λίγες µέρες µάλιστα, οργανώνεται µια εκδήλωση όπου ο κύριος ηµόπουλος θα είναι το τιµώµενο πρόσωπο. Θα είναι µια ευκαιρία για σένα να τον συναντήσεις και τότε θα µε δικαιώσεις για τα επαινετικά µου λόγια. Ελπίζω να τα πούµε. Φιλικά Αλέξανδρος Χρησιµοποιώντας τα ίδια στοιχεία, γράψε για το ίδιο πρόσωπο ένα βιογραφικό σηµείωµα. Τη φορά αυτή όµως φρόντισε να απαλλαγείς από τη συναισθηµατική σου φόρτιση. Παράθεσε και σύνθεσε τα βιογραφικά του στοιχεία, όσο πιο αντικειµενικά µπορείς, αφού σκοπός σου είναι να δηµοσιεύσεις το σηµείωµα αυτό σ ένα λεύκωµα αφιέρωµα στις προσωπικότητες της περιοχής σου (σχολ. βιβλ. σ.83).

24 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 121 Βιογραφικό σηµείωµα Ο Νικόλαος ηµόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα στις 20 Απριλίου του1960 και ζει στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το 3ο Ενιαίο Λύκειο Πατρών το 1978 µε γενικό βαθµό 19 και 7/12. Εισήχθη στην Ιατρική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών και ειδικεύτηκε στην Αθλητιατρική. Σήµερα, παντρεµένος µε δύο παιδιά, τη Νεφέλη και τον Παναγιώτη, ηλικίας 12 και 8 χρονών αντίστοιχα, είναι πρόεδρος του αθλητικού συλλόγου του δήµου Αργυρούπολης. Είναι ιδιαίτερα δηµοφιλής για τη φίλεργη προσπάθειά του να στρέψει στον αθλητισµό τους νέους του δήµου, θεωρώντας την άθληση ως τον πιο υγιή τρόπο ανάπτυξης της προσωπικότητας. Το βιογραφικό σηµείωµα περιέχει συνήθως ένα σύντοµο χαρακτηρισµό του βιογραφούµενου. Προσπάθησε να σκεφτείς σε τι θα µπορούσε να χρησιµεύσει αυτός ο χαρακτηρισµός και ποια θα µπορούσε να είναι γενικότερα η χρησιµότητα ενός βιογραφικού σηµειώµατος για τον αναγνώστη. Στήριξε την άποψή σου στα προηγούµενα ή και σε άλλα βιογραφικά σηµειώµατα (σχολ. βιβλ. σ.84). Στην αρχή του βιογραφικού σηµειώµατος αναφέρεται συνήθως, σύντοµος, περιεκτικός χαρακτηρισµός του βιογραφούµενου. Ο χαρακτηρισµός αυτός µας πληροφορεί για την ταυτότητα και τη βασική ιδιότητα του προσώπου που βιογραφείται. Έτσι, στη σελίδα 80 του σχολικού εγχειριδίου, ο Αλ. Παπαδιαµάντης χαρακτηρίζεται ως κορυφαίος διηγηµατογράφος, ενώ στο βιβλίο Κειµένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Λυκείου, στο προλογικό σηµείωµα του έργου του Ζαν Πολ Σαρτρ Ο εγκαταλειµµένος άνθρωπος, ο µεταφραστής Κώστας Στα- µατίου χαρακτηρίζει το Σαρτρ ως έναν από τους µεγαλύτερους στοχαστές του καιρού µας και έναν από τους κύριους εκπροσώπους του υπαρξισµού. Σκοπός κάθε βιογραφικού σηµειώµατος είναι να παρουσιαστεί η προσωπικότητα ενός σηµαίνοντος προσώπου, να δοθούν χρήσιµα στοιχεία για τη ζωή, το έργο του και να προβληθεί η προσφορά του. Παράλληλα, περιγράφονται αδροµερώς γεγονότα, σταθµοί στο βίο του βιογραφούµενου, οι δυσκολίες που ο ίδιος αντιµετώπισε και σηµατοδότησαν τις επιλογές του, τα επιτεύγµατά του. Με τον τρόπο αυτό ο αναγνώστης οικειοποιείται το βιογραφούµενο πρόσωπο και µέσα από τις πληροφορίες που του παρέχονται για την προσωπικότητα και τη ζωή του, κατανοεί πληρέστερα το έργο του.

25 122 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Έρευνα Στόχος της έρευνας είναι να µελετηθεί η σχέση που υπάρχει ανάµεσα στη ζωή ενός ανθρώπου (καταγωγή, µόρφωση, σπουδές κτλ.) και στη γλωσσική ποικιλία που χρησιµοποιεί. Μπορείτε να εργαστείτε ως εξής: Να σχηµατίσετε οµάδες των 5-6 ατόµων και η κάθε οµάδα να υποβάλει το ερωτηµατολόγιο, που σας δίνεται παρακάτω βοηθητικά, σε ένα άτοµο µε διαφορετική κοινωνική προέλευση και επαγγελµατική απασχόληση (έναν έµπορο, ένα καθηγητή, έναν εργάτη, έναν αγρότη κτλ.). Στις απαντήσεις του αυτές θα στηρίξετε ύστερα τις γλωσσικές σας παρατηρήσεις, για να διαπιστώσετε τη γλωσσική ποικιλία που χρησιµοποιεί. Στην εργασία σας θα σας διευκολύνει η χρήση µαγνητοφώνου (σχολ. βιβλ. σ.84). Ερωτηµατολόγιο Ερωτήσεις Απαντά ένας έµπορος Που και πότε γεννηθήκατε Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη το Ποια είναι η οικογενειακή σας κατάσταση Είστε έγγαµος Είµαι παντρεµένος από το 1986 και έχω δύο παιδιά, ή άγαµος Από πόσα µέλη αποτελείται η οικο- ένα αγόρι και ένα κορίτσι 16 και 12 χρονών αντίστοι- γένειά σας χα. Σε ποια βαθµίδα της εκπαίδευσης (στοιχειώδη, µέση, ανώτερη, ανώτατη) έχετε φτάσει Τι άλλες σπουδές (γλώσσες, µουσική κλπ.) έχετε κάνει Μπορείτε να αναφέρετε µε συντοµία κάποια αξιοση- µείωτα γεγονότα της ζωή σας Τι επάγγελµα ασκείτε και για ποιο λόγο το επιλέξατε Ποιες είναι οι ευχάριστες και ποιες οι δυσάρεστες πλευρές του επαγγέλµατός σας Έχω ολοκληρώσει τη δωδεκάχρονη εκπαίδευση, είµαι δηλαδή απόφοιτος Λυκείου. Γνωρίζω λίγα αγγλικά και µπορώ να χειρίζοµαι ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Μετά τη γέννηση των δύο παιδιών µου, ιδιαίτερα ση- µαντική ήταν η µέρα που κατάφερα, µετά από πολύ κόπο και προσωπική εργασία, να φτιάξω τη δική µου επιχείρηση. Είµαι ιδιοκτήτης καταστήµατος παιχνιδιών. Πάντα αγαπούσα τα παιδιά και αισθανόµουν χαρά να τα βλέπω ικανοποιηµένα και ευτυχισµένα. - Το επάγγελµά µου είναι κοινωνικό. Μου δίνει την ευκαιρία να είµαι σε επαφή µε τα παιδιά που τόσο αγαπώ.

26 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 123 Κατορθώσατε να πετύχετε τους αρχικούς σας στόχους σχετικά µε το επάγγελµά σας και ποιες είναι οι µελλοντικές σας προοπτικές Ποια είναι τα ενδιαφέροντά σας και µε τι άλλο ασχολείστε ερασιτεχνικά - υστυχώς, όµως, αντιµετωπίζει κρίση, αφού οι γονείς σήµερα προτιµούν τις υπεραγορές παιχνιδιών από τα µικρά συνοικιακά καταστήµατα. Είµαι ικανοποιηµένος µε όσα έχω καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια. Θα ήθελα βέβαια, να µπορούσα κάποια µέρα να επεκτείνω την επιχείρησή µου µε την προσθήκη ενός παιδότοπου όπου θα µπορούν τα παιδιά να περνούν µερικές ευχάριστες στιγµές ανεµελιάς και παιχνιδιού. Αγαπώ τον αθλητισµό και το ψάρεµα. Ερωτηµατολόγιο Ερωτήσεις Απαντά ένας καθηγητής Που και πότε γεννηθήκατε Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1969 Ποια είναι η οικογενειακή σας κατάσταση Είστε έγγαµος ή άγαµος Από πόσα µέλη αποτελείται η οικογένειά σας Σε ποια βαθµίδα της εκπαίδευσης (στοιχειώδη, µέση, ανώτερη, ανώτατη) έχετε φτάσει Τι άλλες σπουδές (γλώσσες, µουσική κλπ.) έχετε κάνει Μπορείτε να αναφέρετε µε συντοµία κάποια αξιοση- µείωτα γεγονότα της ζωή σας Είµαι έγγαµος από το 1998 και πατέρας ενός αγοριού 3 ετών. Είµαι πτυχιούχος ΑΕΙ, αποφοίτησα από τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστη- µίου Αθηνών το 1993, Γνωρίζω άριστα Αγγλικά, πολύ καλά Γερµανικά, λίγα Γαλλικά. - Η ηµέρα απόκτησης του πτυχίου µου, όταν το όνειρο µιας ζωής είχε πραγµατοποιηθεί. - Σε προσωπικό επίπεδο, ο γάµος µου και η γέννηση του γιου µου. - Αρνητικό γεγονός-σταθµός στη ζωή µου υπήρξε ο θάνατος της µητέρας µου το 1990.

27 124 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη Τι επάγγελµα ασκείτε και για ποιο λόγο το επιλέξατε Ποιες είναι οι ευχάριστες και ποιες οι δυσάρεστες πλευρές του επαγγέλµατός σας Κατορθώσατε να πετύχετε τους αρχικούς σας στόχους σχετικά µε το επάγγελµά σας και ποιες είναι οι µελλοντικές σας προοπτικές Ποια είναι τα ενδιαφέροντά σας και µε τι άλλο ασχολείστε ερασιτεχνικά Εργάζοµαι ως Φιλόλογος σε Φροντιστήρια της Μέσης Εκπαίδευσης. Επέλεξα αυτό το επάγγελµα, γιατί θεωρώ σπουδαίο να µεταλαµπαδεύεις τη γνώση σου στις νεότερες γενιές και να τους εµφυσήσεις την αγάπη για τον αρχαιοελληνικό πολιτισµό. - Η ουσιαστική επικοινωνία µε τα παιδιά, η αγάπη και η αµέριστη εµπιστοσύνη που εισπράττεις απ αυτά, όταν στο πρόσωπό σου αναγνωρίζουν το µύστη της γνώσης, το φίλο, το συµπαραστάτη. - Οι εγγενείς αδυναµίες του εκπαιδευτικού µας συστή- µατος και η ανεργία που µαστίζει τον κλάδο των εκπαιδευτικών. Αισθάνοµαι ικανοποιηµένος από όσα τώρα, έχω πετύχει. Στα µελλοντικά µου σχέδια περιλαµβάνεται η συγγραφή κάποιου βιβλίου και ένα µεταπτυχιακό στην Κλινική Ψυχολογία. Αγαπώ το διάβασµα και τη µουσική. Ερωτηµατολόγιο Ερωτήσεις Απαντά ένας αγρότης Που και πότε γεννηθήκατε Εδώ, Ζαγορά Πηλίου το Ποια είναι η οικογενειακή σας κατάσταση Είστε έγγαµος ή άγαµος Από πόσα µέλη αποτελείται η οικογένειά σας Σε ποια βαθµίδα της εκπαίδευσης (στοιχειώδη, µέση, ανώτερη, ανώτατη) έχετε φτάσει Είµαι παντρεµένος µε την κυρά µου από το Έχω ένα παιδί 28 χρονών και µια κοπέλα 20, παντρεµένη εδώ και δύο χρόνια. Πήγα στις πρώτες τάξεις του ηµοτικού. Που χρόνος για σχολείο

28 ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗ Βιογραφικά είδη 125 Τι άλλες σπουδές (γλώσσες, µουσική κλπ.) έχετε κάνει Μπορείτε να αναφέρετε µε συντοµία κάποια αξιοση- µείωτα γεγονότα της ζωής σας Τι επάγγελµα ασκείτε και για ποιο λόγο το επιλέξατε Ποιες είναι οι ευχάριστες και ποιες οι δυσάρεστες πλευρές του επαγγέλµατός σας Κατορθώσατε να πετύχετε τους αρχικούς σας στόχους Τίποτα απ όλα αυτά. Τη µέρα που άνοιξε ο αγροτικός συνεταιρισµός, εδώ στη Ζαγορά. Εµείς οι αγρότες δεν είµαστε πια αβοήθητοι, να µας εκµεταλλεύεται ο ένας και ο άλλος. Είµαι γεωργός. Παράγω µήλα και αχλάδια στα χωράφια που µου έδωσε ο πατέρας µου. - Είναι µεγάλη χαρά να ζεις στη φύση, να καλλιεργείς τη γη, να τη βλέπεις να σου δίνει καρπούς. - Το επάγγελµα του αγρότη είναι δύσκολο κι ας έχου- µε σήµερα περισσότερες ευκολίες απ ότι στο παρελθόν. Ο καιρός και οι αρρώστιες πολλές φορές, καταστρέφουν τη σοδειά και οι κόποι µιας ολόκληρης χρονιάς πάνε χαµένοι. Αυτή τη στιγµή έχω καταφέρει να αυξήσω την ετήσια παραγωγή µου στα µήλα. Ελπίζω στις επόµενες χρονιές να αγοράσω ακόµα µερικά χωράφια και ένα σπιτάκι στο Βόλο. Ασχολούµαι µε θέµατα του Συνεταιρισµού. Έχω ακό- µα µερικά ζώα, κότες, κατσίκες και κουνέλια που θέλουν και αυτά το χρόνο τους. Συµπεράσµατα - ιαπιστώσεις Από τις απαντήσεις διαπιστώνεται ότι ο τρόπος που εκφράζεται κάθε άνθρωπος, η προσωπική του ιδιόλεκτος, είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων: της κοινωνικοοικονοµικής του κατάστασης, του οικογενειακού του περιβάλλοντος, όπως το µορφωτικό επίπεδο των γονιών του, του επαγγέλµατος που ασκεί. Όταν η επαγγελµατική του επιλογή του επιτρέπει ή του επιβάλλει ενασχόληση µε το βιβλίο, ο λόγος παρουσιάζεται περισσότερο καλλιεργηµένος, εκλεπτυσµένος, πλούσιος, επιµεληµένος. Αντίθετα, άνθρωποι που δεν ολοκλήρωσαν τις εγκύκλιες σπουδές τους µιλούν απλούστερα και συχνά χρησιµοποιούν ιδιωµατικές εκφράσεις. Ο λόγος, στις περιπτώσεις αυτές, φαίνεται ακαλλιέργητος και πενιχρός.