Ο άνκρωποσ παραλαμβάνει τισ απαραίτθτεσ για τθ διατροφι του ποςότθτεσ πρωτεϊνϊν από τα φυτικά ι ηωικά τρόφιμα. Σα φυτά είναι ικανά να ςχθματίηουν

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο άνκρωποσ παραλαμβάνει τισ απαραίτθτεσ για τθ διατροφι του ποςότθτεσ πρωτεϊνϊν από τα φυτικά ι ηωικά τρόφιμα. Σα φυτά είναι ικανά να ςχθματίηουν"

Transcript

1 ΠΡΩΣΕΪΝΕ Οι πρωτεΐνεσ (ι λευκϊματα) είναι απαραίτθτα ςυςτατικά των ηϊντων οργανιςμϊν κυρίωσ ωσ δομικά ςτοιχεία και ωσ ζνηυμα που χρθςιμεφουν για τα φαινόμενα του μεταβολιςμοφ. Η ονομαςία τουσ, προερχόμενθ από το πρϊτοσ, υποδεικνφει ότι είναι ουςίεσ βαςικζσ (πρωταρχικισ ςθμαςίασ) για τθ ηωι. Οι πρωτεΐνεσ είναι οργανικζσ αηωτοφχεσ ενϊςεισ μεγαλομοριακζσ, που ζχουν ωσ δομικά ςτοιχεία α-l-αμινοξζα ενωμζνα μεταξφ τουσ με πεπτιδικοφσ δεςμοφσ. Πρόκειται για ενϊςεισ πολφπλοκθσ ςφςταςθσ οι οποίεσ αποτελοφνται από C, H, O, N, S και ςε μερικζσ περιπτϊςεισ και από P. Είναι χαρακτθριςτικό ότι θ μζςθ περιεκτικότθτα των πρωτεϊνϊν ςε Ν είναι 16%, (Άηωτο:Πρωτεΐνθ, Ν:Ρ=6.25), γεγονόσ που χρθςιμοποιείται για τον ποςοτικό προςδιοριςμό των πρωτεϊνϊν μζςω τθσ περιεκτικότθτάσ τουσ ςε Ν.

2 Ο άνκρωποσ παραλαμβάνει τισ απαραίτθτεσ για τθ διατροφι του ποςότθτεσ πρωτεϊνϊν από τα φυτικά ι ηωικά τρόφιμα. Σα φυτά είναι ικανά να ςχθματίηουν πρωτεΐνεσ χρθςιμοποιϊντασ ανόργανεσ ενϊςεισ του αηϊτου (όπωσ αμμωνία, νιτρικά ι νιτρϊδθ άλατα), οριςμζνα βακτιρια ακόμθ και από ατμοςφαιρικό άηωτο, ενϊ ο άνκρωποσ και τα ανϊτερα ηϊα εξαρτϊνται άμεςα ι ζμμεςα από τισ φυτικζσ πρωτεΐνεσ.

3 Σα ηωικά τρόφιμα περιζχουν ςθμαντικά ποςά πρωτεΐνθσ, ενϊ από τα φυτικά τρόφιμα οριςμζνα παρουςιάηουν αξιόλογεσ ποςότθτεσ πρωτεΐνθσ. Ενδεικτικά αναφζρονται για ςυνικθ τρόφιμα τθσ διατροφισ οι περιεκτικότθτζσ τουσ ςε πρωτεΐνεσ. Για κρζασ: 15-25%, λεφκωμα αυγοφ: 12%, κρόκοσ αυγοφ: 16%, ψωμί: 6-10%, αλεφρι: 10-15%, γάλα: 3-4%, και λαχανικά και πατάτεσ: 1-4%.

4 Χημεία των πρωτεϊνών - Αμινοξζα ωσ δομικά ςυςτατικά πρωτεϊνών Οι πρωτεΐνεσ είναι οργανικζσ αηωτοφχεσ ενϊςεισ, πολυμερείσ ενϊςεισ με δομικά ςυςτατικά α- αμινοξζα. Η ςφςταςθ των πρωτεϊνϊν ςτα βαςικά χθμικά ςτοιχεία κυμαίνεται ςτα παρακάτω όρια: C: 50-55%, H: %, Ν: %, O: 19-24% ι/και S: % και P: 0.3% Οι πρωτεΐνεσ παρουςιάηουν οργανωμζνθ δομι αποτελοφμενθ επί μζρουσ από πρωτοταγι, δευτεροταγι, τριτοταγι και τεταρτοταγι δομι.

5 Σα α-αμινοξζα που περιλαμβάνονται ςτισ δομζσ των πρωτεϊνϊν επθρεάηουν τισ ιδιότθτζσ τουσ. τθ φφςθ απαντϊνται 20 περίπου αμινοξζα. Με βάςθ αυτά ςχθματίηεται μεγάλοσ αρικμόσ ςυνδυαςμϊν πολυπεπτιδικϊν αλυςίδων και κατ επζκταςθ πρωτεϊνϊν.

6 Αμινοξζα τισ πρωτεΐνεσ απαντϊνται α-αμινοξζα τα οποία είναι ενϊςεισ που ζχουν ςτο μόριό τουσ αμινομάδα (ΝΗ 2 ) και καρβοξυλομάδα (COOH) ενωμζνεσ ςτο ίδιο άτομο άνκρακα, ζχουν το γενικό τφπο: H NH 2 - C - COOH R 1 Σα α- αμινοξζα λόγω τθσ φφςθσ τουσ, περιζχοντασ όξινθ (COOH) και βαςικι (ΝΗ 2 ) ομάδα ςτο μόριό τουσ, παρουςιάηουν τόςο όξινο όςο και βαςικό χαρακτιρα.

7 Ανάλογα με το είδοσ τθσ πλευρικισ ομάδασ R, τα αμινοξζα διακρίνονται ςε δφο κφριεσ ομάδεσ: άκυκλα και κυκλικά, και κακεμία από αυτζσ ςε υποομάδεσ, όπωσ: Ι) Άκυκλα αμινοξζα: α) Μονοαμινοκαρβοξυλικά οξζα: γλυκίνθ, αλανίνθ, βαλίνθ, λευκίνθ β) Μονοαμινοδικαρβοξυλικά οξζα: αςπαραγινικό οξφ, γλουταμινικό οξφ γ) Διαμινοκαρβοξυλικά οξζα: ορνικίνθ, αργινίνθ, λυςίνθ δ) Τδροξυοξζα: ςερίνθ, κρεονίνθ ε) Θειοφχα αμινοξζα: κυςτεΐνθ, κυςτίνθ, μεκειονίνθ ΙΙ) Κυκλικά αμινοξζα: α) αμινοξζα αρωματικισ ςειράσ: φαινυλαλανίνθ, τυροςίνθ β) αμινοξζα ετεροκυκλικισ ςειράσ: ιςτιδίνθ, τρυπτοφάνθ, προλίνθ.

8 Ιδιότητεσ αμινοξζων - Ιςοηλεκτρικό ςημείο Σα αμινοξζα ςε υδατικά διαλφματα βρίςκονται ςε μορφι διπολικϊν ιόντων (εςωτερικά άλατα, αμφολφτεσ, Zwitterions) και όχι ςτθ μορφι αδιάςτατων μορίων, δθλαδι ζχουν ιοντιςμζνεσ τόςο τισ αμινο- όςο και τισ καρβοξυλο- ομάδεσ (το καρβοξφλιο χάνει ζνα πρωτόνιο και αποκτά αρνθτικό φορτίο, ενϊ θ αμινομάδα προςλαμβάνει ζνα πρωτόνιο και αποκτά κετικό φορτίο.

9 Σα αμινοξζα ωσ αποτζλεςμα του αμφοτεροφσ χαρακτιρα τουσ ςυμπεριφζρονται ανάλογα με το ph του διαλφματοσ, άλλοτε ωσ οξζα ςε αλκαλικό περιβάλλον (υπό τθν επίδραςθ θλεκτρικοφ πεδίου ωσ ανιόντα οδεφουν ςτθν άνοδο) ι ωσ βάςεισ ςε όξινο περιβάλλον (υπό τθν επίδραςθ θλεκτρικοφ πεδίου ωσ κατιόντα οδεφουν ςτθν κάκοδο)

10 Η κζςθ τθσ ιςορροπίασ για κάκε αμινοξφ εξαρτάται από το ph του διαλφματοσ. ε ςυγκεκριμζνθ τιμι ph, ςαφϊσ κακοριςμζνθ, τα αμινοξζα εμφανίηονται θλεκτρικά ουδζτερα και δεν μεταναςτεφουν υπό τθν επίδραςθ θλεκτρικοφ φορτίου. ε αυτιν τθν τιμι ph οι ςυγκεντρϊςεισ του ςυηυγοφσ οξζοσ και τθσ ςυηυγοφσ βάςθσ εξιςϊνονται και εκεί ακριβϊσ αντιςτοιχεί θ μζγιςτθ ςυγκζντρωςθ του διπολικοφ ιόντοσ. Σο ςθμείο αυτό είναι γνωςτό ωσ ιςοηλεκτρικό ςημείο (pi), είναι ςαφϊσ κακοριςμζνο για κάκε αμινοξφ και ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία για αυτό.

11 Σα αμινοξζα ςε υδατικό διάλυμα, ςυνεπϊσ, ανάλογα με τθν τιμι του ph ζχουν όξινθ ι βαςικι ςυμπεριφορά. Σα μονοαμινοδικαρβοξυλικά οξζα, όπωσ το γλουταμινικό οξφ, είναι ιςχυρά οξζα, ενϊ τα διαμινοκαρβοξυλικά οξζα, όπωσ θ λυςίνθ είναι ιςχυρζσ βάςεισ. Σα αμινοξζα είναι ςτακερζσ ενϊςεισ, μθ αποςτάξιμεσ, ευδιάλυτεσ ςε νερό, δυςδιάλυτεσ ςε αλκοόλθ και αδιάλυτεσ ςε οργανικοφσ διαλφτεσ

12 Απαραίτητα αμινοξζα Πολλά από τα αμινοξζα που παραλαμβάνει ο άνκρωποσ με τθ διατροφι, μζςω των πρωτεϊνϊν των τροφίμων, μποροφν να ςυντεκοφν από τον οργανιςμό για τισ κρεπτικζσ του ανάγκεσ. Οριςμζνα όμωσ αμινοξζα δεν μπορεί να τα ςυνκζςει ο οργανιςμόσ και για αυτό πρζπει υποχρεωτικά να τα παραλαμβάνει από τισ τροφζσ. Ακριβϊσ για αυτό το ρόλο τουσ τα αμινοξζα αυτά χαρακτθρίηονται ωσ «απαραίτητα» ι «ουςιώδη», κακϊσ θ δράςθ τουσ δεν μπορεί να αντικαταςτακεί από άλλα κρεπτικά ςυςτατικά των τροφίμων και επομζνωσ πρζπει να λαμβάνονται ςε επαρκείσ ποςότθτεσ μζςω των τροφίμων.

13 Ωσ απαραίτθτα αμινοξζα χαρακτθρίηονται: βαλίνθ, ιςολευκίνθ, λυςίνθ, αργινίνθ, μεκειονίνθ, κρεονίνθ, φαινυλαλανίνθ, τρυπτοφάνθ και ιςτιδίνθ. Η αργινίνθ και θ ιςτιδίνθ κεωροφνται απαραίτθτα μόνο για τουσ αναπτυςςόμενουσ οργανιςμοφσ.

14 Όταν ςτθ διατροφι του ανκρϊπου υπάρχει ανεπαρκισ ποςότθτα ι ζλλειψθ κάποιου αμινοξζοσ, προκαλοφνται προβλιματα ςτθν υγεία όπωσ διαταραχζσ ςτθν ανάπτυξθ, μεταβολζσ ςτο δζρμα και γενικζσ διαταραχζσ του πρωτεϊνικοφ και γενικοφ μεταβολιςμοφ. Με βάςθ το πρότυπο των αμινοξζων μπορεί να εκτιμθκεί θ βιολογικι αξία (ι ποιότθτα) μίασ πρωτεΐνθσ ι ενόσ πρωτεϊνοφχου τροφίμου που ουςιαςτικά δθλϊνει το κατά πόςον ο οργανιςμόσ μπορεί να χρθςιμοποιιςει τισ πρωτεΐνεσ τθσ διατροφισ.

15 Περαιτζρω θ βιολογικι αξία μίασ πρωτεΐνθσ ι ενόσ τροφίμου περιορίηεται από τα αμινοξζα εκείνα τα οποία περιζχονται ςε ποςότθτεσ μικρότερεσ από τα αντίςτοιχα ελάχιςτα απαιτοφμενα όρια. Σα αμινοξζα αυτά ονομάηονται ελλείποντα ι περιοριςτικά ουςιϊδθ αμινοξζα. Αξιολογϊντασ τισ διάφορεσ πθγζσ τροφίμων από πρωτεϊνικι άποψθ, προκφπτει ότι οι ηωικζσ πρωτεΐνεσ ζχουν καλζσ αναλογίεσ απαραίτθτων αμινοξζων και ςυνεπϊσ υψθλι βιολογικι αξία. Από τθν άλλθ πλευρά οι φυτικζσ πρωτεΐνεσ χαρακτθρίηονται από χαμθλι βιολογικι αξία λόγω ανεπάρκειασ ουςιωδϊν απαραίτθτων αμινοξζων, θ βιολογικι τουσ αξία όμωσ μπορεί να βελτιωκεί με εμπλουτιςμό τουσ με τα αντίςτοιχα ελλείποντα αμινοξζα μζςω ςυνδυαςμοφ πρωτεϊνϊν ι τροφίμων.

16 Δομή πρωτεϊνών Σα αμινοξζα ςυνδζονται μεταξφ τουσ ςτισ πρωτεϊνικζσ αλυςίδεσ μζςω πεπτιδικϊν δεςμϊν. Ο χαρακτθριςτικόσ πεπτιδικόσ δεςμόσ (CO-NH) ςχθματίηεται από τθν καρβοξυλομάδα του ενόσ αμινοξζοσ με τθν αμινομάδα ενόσ άλλου αμινοξζοσ και με απομάκρυνςθ ενόσ μορίου νεροφ. Σα πεπτίδια ονομάηονται δι-, τρι- πεπτίδια κοκ. ανάλογα με τον αρικμό των αμινοξζων από τα οποία αποτελοφνται. Ολιγοπεπτίδια ονομάηονται εκείνα που προζρχονται από ζνωςθ ζωσ 10 αμινοξζων, ενϊ τα πολυπεπτίδια και οι πρωτεΐνεσ αποτελοφνται από τθ ςυνζνωςθ 100 και πλζον αμινοξζων. Ο ςκελετόσ των πρωτεϊνϊν ςυνικωσ αποτελείται μόνο α- αμινοξζα ενωμζνα με τουσ πεπτιδικοφσ δεςμοφσ, ενδιαφζρον παρουςιάηουν όμωσ τα αμινοξζα που παραμζνουν ςτισ άκρεσ τθσ πεπτιδικισ αλυςίδασ, θ Ν- ακραία ομάδα και θ C- ακραία ομάδα

17 ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΕ ΠΡΩΣΕΙΝΩΝ Ανάπτυξθ νζων κυττάρων (τρίχεσ και αίμα). «Επιςκευι» κατεςτραμμζνων κυττάρων. Παραγωγι κερμότθτασ και ενζργειασ (τελευταία πθγι για τον οργανιςμό). Παραγωγι ςθμαντικϊν χθμικϊν του ςϊματοσ όπωσ ζνηυμα, ορμόνεσ και αντιςϊματα.

18 Έλλειψη Πρωτεϊνών Κακυςτζρθςθ ανάπτυξθσ ςτα παιδιά. Σα φκαρμζνα κφτταρα δεν αντικακίςτανται. Δεν επουλϊνονται οι πλθγζσ. Δυςλειτουργία διαφόρων οργάνων λόγω τθσ ζλλειψθσ ορμονϊν/ενηφμων. Ευαιςκθςία ςε αςκζνειεσ λόγω τθσ ζλλειψθσ αντιςωμάτων.

19 Ο προςδιοριςμόσ ΜΒ των πρωτεϊνϊν γίνεται με φυςικζσ μεκόδουσ, όπωσ με ωςμωτικι πίεςθ, υπερφυγοκζντρθςθ ι ιοντοεναλλακτικζσ ρθτίνεσ. Σα πρωτεϊνικά μεγαλομόρια αποτελοφνται από εκατοντάδεσ αμινοξζα και θ ςυχνότθτα εμφάνιςθσ κακενόσ αμινοξζοσ βρίςκεται με ανάλυςθ των υδρολυμάτων των πρωτεϊνϊν. Παρόλα αυτά θ ςειρά και ο τρόποσ ςφνδεςθσ των αμινοξζων μποροφν να γίνουν γνωςτά μόνο με μελζτθ τθσ δομισ των πρωτεϊνϊν. H δομή μιασ πρωτεΐνθσ κακορίηεται πλιρωσ από τθν πρωτοταγι, δευτεροταγι, τριτοταγι και τεταρτοταγι δομι. Η πρωτοταγήσ δομή (primary structure) αναφζρεται ςτθ γραμμικι αλλθλουχία των αμινοξζων που απαρτίηουν τθν πρωτεΐνθ. Η δομι αυτι κακορίηει ςε μεγάλο βακμό τισ ιδιότθτεσ τθσ πρωτεΐνθσ, κακϊσ και τθ δευτεροταγι και τθν τριτοταγι δομι αυτισ.

20 Η δευτεροταγήσ δομή (secondary structure), αναφζρεται ςτον τριδιάςτατο τρόπο διάταξθσ των ςχετικά γειτονικϊν τμθμάτων τθσ πρωτεϊνικισ αλυςίδασ. Είναι θ διάταξθ που λαμβάνει ςτο χϊρο θ πολυπεπτιδικι αλυςίδα γφρω από τον άξονα που ςχθματίηεται από τον πεπτιδικό δεςμό. Λόγω του ςθμαντικοφ χαρακτιρα διπλοφ δεςμοφ (~40%) που παρoυςιάηει ο δεςμόσ C-H, ο πεπτιδικόσ δεςμόσ αντιςτοιχεί ςε επίπεδθ διάταξθ με τα άτομα H και Ο ςε αντιπαράλλθλεσ κζςεισ, ζτςι ϊςτε θ αλυςίδα ενόσ πεπτιδίου να παρουςιάηει τθν ακόλουκθ δομι: Η δομι μίασ πρωτεΐνθσ ςτο χϊρο δεν είναι τυχαία, όπωσ ζχει αποδειχκεί με μελζτθ ακτίνων Χ, αλλά παρουςιάηει μία επανάλθψθ, ςε κανονικά διαςτιματα, οριςμζνων τμθμάτων τθσ πρωτεϊνικισ αλυςίδασ τα οποία καλοφνται "περίοδοι ταυτότθτασ". Οι δευτεροταγείσ δομζσ των πρωτεϊνϊν ςτακεροποιοφνται με ενδομοριακοφσ δεςμοφσ υδρογόνου.

21 Οι κυριότερεσ μορφζσ δευτεροταγοφσ δομισ είναι θ α-ζλικα, το β-πτυχωμζνο φφλλο (παράλλθλο ι αντιπαράλλθλο), θ τριπλι ζλικα του κολλαγόνου και θ δομι τθσ τυχαίασ ςπείρασ. i) Δομι α-ζλικασ (α-helix) ii) Δομι β-πτυχωμζνου φφλλου (β-plated sheet) iii) Δομι κολλαγόνου, υπερζλικα του κολλαγόνου (hyperhelix) iv) Δομι τυχαίασ ςπείρασ (random coil) αποτελεί μία τυχαία ςπείρα με μθ οργανωμζνθ δομι.

22 Η τριτοταγήσ δομή (tertiary structure) αναφζρεται ςτθν τριδιάςτατθ οργάνωςθ μεγάλων τμθμάτων τθσ πρωτεϊνικισ αλφςου. Περιλαμβάνει τθ διάταξθ ςτο χϊρο τμθμάτων που διακζτουν δευτεροταγι δομι όςο και τμθμάτων που τζτοιασ δομισ. Προκφπτει από τθν αναδίπλωςθ των αλφςων του όλου ςυςτιματοσ, οπότε ςχθματίηονται οι ινϊδεισ πρωτεΐνεσ (fibrous) που περιλαμβάνουν κυρίωσ α-ζλικεσ και οι ςφαιροειδείσ πρωτεΐνεσ (globular) που περιλαμβάνουν εν μζρει α-ζλικεσ. τθν τριτοταγι δομι τα ςυνεςτραμμζνα τμιματα του πρωτεϊνικοφ μορίου ςυνδζονται μεταξφ τουσ με δεςμοφσ υδρογόνου και κυρίωσ με ομοιοπολικοφσ διςουλφιδικοφσ δεςμοφσ που αυξάνουν ςθμαντικά τθ ςτακερότθτα του μορίου.

23 Η τεταρτοταγήσ δομή (quaternary structure) αφορά τθ διάταξθ μεγάλων πολυπεπτιδικϊν αλυςίδων και είναι το αποτζλεςμα αλλθλεπιδράςεων περιςςότερων τθσ μίασ πολυπεπτιδικϊν αλυςίδων προσ ςχθματιςμό ςτακερότερων ςυνόλων. Σο είδοσ των δεςμϊν και αλλθλεπιδράςεων που λαμβάνουν μζροσ ςτθ διαμόρφωςθ τθσ δευτεροταγοφσ, τριτοταγοφσ και τεταρτοταγοφσ δομισ των πρωτεϊνϊν παρουςιάηονται παρακάτω. (Α) δεςμοί υδρογόνου (Β) αλλθλεπιδράςεισ διπόλου-διπόλου (C) υδρόφοβεσ αλλθλεπιδράςεισ (D) διςουλφιδικοί δεςμοί (Ε) θλεκτροςτατικζσ αλλθλεπιδράςεισ

24 Σαξινόμηςη πρωτεϊνών - Κατηγορίεσ πρωτεϊνών Η ταξινόμηςη των πρωτεϊνών γίνεται μάλλον εμπειρικά και βαςίηεται κυρίωσ ςε εξωτερικά χαρακτθριςτικά όπωσ θ προζλευςθ, θ διαλυτότθτα ι θ λειτουργικότθτα. Με βάςθ τθ δομι, οι πρωτεΐνεσ χωρίηονται ςε δφο μεγάλεσ κατθγορίεσ: τισ απλζσ και τισ ςφνκετεσ ι ςυηευγμζνεσ πρωτεΐνεσ ανάλογα με το αν περιζχουν ςτο μόριό τουσ μόνο αμινοξζα ι και άλλεσ ομάδεσ (προςκετικζσ ομάδεσ) (π.χ. λιπίδια, υδατάνκρακεσ, χρωςτικζσ, βιταμίνεσ κ.α.). Οι απλζσ πρωτεΐνεσ ταξινομοφνται ανάλογα με τθ διαλυτότθτά τουσ ςε νερό, υδατικά διαλφματα αλάτων, οξζων ι βάςεων, ενϊ οι ςφνκετεσ με βάςθ τα χαρακτθριςτικά τθσ προςκετικισ ομάδασ. Άλλθ κατθγορία πρωτεϊνϊν είναι οι ςκελετικζσ.

25 Επίςθσ οι πρωτεΐνεσ αυκαίρετα μποροφν να ταξινομθκοφν ςε τρεισ βαςικζσ κατθγορίεσ ανάλογα με τθ λειτουργικότθτά τουσ: α) δομικζσ, που περιλαμβάνουν κφρια τισ ςκελετικζσ πρωτεΐνεσ, β) πρωτεΐνεσ με βιολογικι δράςθ, όπωσ τα ζνηυμα, οι ορμόνεσ, διάφορεσ αποκεματικζσ πρωτεΐνεσ, πρωτεΐνεσ με τοξικι δράςθ κ.ά. και γ) πρωτεΐνεσ των τροφίμων ι τθσ διατροφισ (Food proteins) οι οποίεσ δεν αποτελοφν μία αυςτθρά κακοριςμζνθ ομάδα, κακότι περιλαμβάνουν και δομικζσ πρωτεΐνεσ ι πρωτεΐνεσ με βιολογικι δράςθ. Ζτςι χαρακτθρίηονται οι πρωτεΐνεσ εκείνεσ που είναι εφγευςτεσ, μθ τοξικζσ και οικονομικά διακζςιμεσ πρωτεΐνεσ.

26 Απλζσ πρωτεΐνεσ Αλβουμίνεσ: είναι διαλυτζσ ςτο νερό, κακιηάνουν με εξαλάτωςθ με κορεςμό με (NH 4 ) 2 SO 4. Δεν περιζχουν γλυκίνθ, αλλά είναι πλοφςιεσ ςε κειοφχα αμινοξζα. τθν κατθγορία αυτι υπάγονται θ γαλακτοαλβουμίνθ, θ ωοαλβουμίνθ, θ οροαλβουμίνθ του οροφ αίματοσ και οι φυτικζσ αλβουμίνεσ διαφόρων ςπόρων. Μερικζσ φυτικζσ αλβουμίνεσ ενδζχεται να είναι δθλθτθριϊδεισ όπωσ θ ριςίνθ του κίκεωσ (αδρανοποιείται με κζρμανςθ). Γλοβουλίνεσ: είναι αδιάλυτεσ ςε νερό αλλά διαλυτζσ ςε αραιά διαλφματα αλάτων, εμφανίηουν ελαφρά όξινθ αντίδραςθ (λόγω περιεχομζνων αμινοδικαρβοξυλικϊν οξζων), κακιηάνουν με οξίνιςθ ι με εξαλάτωςθ με (NH 4 ) 2 SO 4 και με υδρόλυςθ παρζχουν γλυκίνθ. Είναι οι πιο διαδεδομζνεσ απλζσ πρωτεΐνεσ και ςτθν κατθγορία αυτι υπάγονται θ γαλακτογλοβουλίνθ, θ ωογλοβουλίνθ, θ ορογλοβουλίνθ, θ μυοςίνθ και αποκεματικζσ πρωτεΐνεσ φυτϊν.

27 Γλοιαδίνεσ (προλαμίνεσ): είναι αδιάλυτεσ ςε νερό και κακαρι αλκοόλθ, αλλά διαλφονται ςε αλκοόλθ Ζχουν υψθλι περιεκτικότθτα ςε προλίνθ και γλουταμινικό οξφ. Απαντϊνται κυρίωσ ςτο ενδοςπζρμιο των ςιτθρϊν: γλοιαδίνθ ςτο ςιτάρι, χορδεΐνθ ςτο κρικάρι και ηεΐνθ ςτο καλαμπόκι. Γλουτελίνεσ: είναι αδιάλυτεσ ςτο νερό, διαλυτζσ ςε αραιά διαλφματα οξζων και βάςεων και ουδζτερων αλάτων και εξαλατϊνονται από αλκαλικά διαλφματα με (NH 4 ) 2 SO 4. Οι γλουτενίνεσ μαηί με τισ γλοιαδίνεσ βρίςκονται ςτουσ κόκκουσ των ςιτθρϊν, π.χ. ςτο ςιτάρι τα μίγμα γλουτενίνθσ και γλοιαδίνθσ είναι θ γνωςτι πρωτεΐνθ για τισ αρτοποιθτικζσ τθσ ιδιότθτεσ γλουτζνθ.

28 Ιςτόνεσ: βρίςκονται ςτον πυρινα όλων ςχεδόν των κυττάρων του ςϊματοσ (ςε μορφι νουκλεοπρωτεϊνϊν), δεν αδιαλυτοποιοφνται με κζρμανςθ, ςχθματίηουν όμωσ δυςδιάλυτεσ ενϊςεισ με άλλεσ πρωτεΐνεσ και όξινα λιπίδια. Πρωταμίνεσ: αποτελοφνται από μικρό αρικμό αμινοξζων, περιζχουν ςθμαντικι ποςότθτα αργινίνθσ, αλλά δεν περιζχουν κειοφχα και αρωματικά αμινοξζα. Μαηί με τισ ιςτόνεσ απαντϊνται ςε ηωικά προϊόντα όπωσ ςε ςπζρματα ψαριϊν. κλθροπρωτεΐνεσ (ςκελετικζσ πρωτεΐνεσ): ανευρίςκονται ςε ςτερει μορφι ςτουσ ηωικοφσ οργανιςμοφσ και παρουςιάηοντασ μεγάλθ ςυνοχι και ανκεκτικότθτα χρθςιμεφουν ωσ μζςο ςτιριξισ τουσ (όπωσ θ κυτταρίνθ ςτα φυτά). Οι κυριότερεσ από αυτζσ είναι: α) το κολλαγόνο, κφριο ςυςτατικό των ςυνδετικϊν ιςτϊν, χόνδρων και οςτϊν το οποίο μετατρζπεται ςε ηελατίνθ με βραςμό ςε ελαφρά όξινο διάλυμα, β) θ ελαςτίνθ, βαςικό ςυςτατικό των ελαςτικϊν ινϊν θ οποία δεν δίνει ηελατίνθ με βραςμό και γ) θ κερατίνθ, ςυςτατικό τθσ επιδερμίδασ και των νυχιϊν, κεράτων, φτερϊν θ οποία είναι πλοφςια ςε κυςτίνθ.

29 φνθετεσ πρωτεΐνεσ Γλυκοπρωτεΐνεσ: περιζχουν ωσ προςκετικι ομάδα ετεροςακχαρίτεσ οι οποίοι ενϊνονται με τισ πρωτεΐνεσ με ομοιοπολικοφσ δεςμοφσ. Σα μοριακά τουσ βάρθ που κυμαίνονται από Οι ετεροςακχαρίτεσ αποτελοφν 4-70% του ςυνολικοφ μορίου και περιζχουν εξοηαμίνεσ και γαλακτόηθ, μαννόηθ, φυκόηθ και ςιαλικό οξφ. Απαντϊνται ςτα βλεννϊδθ εκκρίματα των κθλαςτικϊν, δρϊντασ ωσ λιπαντικοί παράγοντεσ των ςωματικϊν ιςτϊν. Λιποπρωτεΐνεσ: περιζχουν ωσ προςκετικι ομάδα λιπίδια κυρίωσ τριγλυκερίδια, φωςφολιπίδια και χολθςτερόλθ. Απαντϊνται ςτα κφτταρα και τον ορό αίματοσ και χρθςιμεφουν ωσ μεταφορείσ λιπιδίων ςτο αίμα και ωσ ςυςτατικά των κυτταρικϊν μεμβρανϊν. Ανάλογα με τθν πυκνότθτά τουσ ταξινομοφνται ςε υψθλισ πυκνότθτασ, χαμθλισ πυκνότθτασ (ςυνδζεται με τθ χολθςτερόλθ) και πολφ χαμθλισ πυκνότθτασ - όςο μικρότερθ είναι θ πυκνότθτα τθσ λιποπρωτεΐνθσ τόςο μεγαλφτερθ είναι θ περιεχόμενθ ποςότθτα λιπιδίων.

30 Νουκλεοπρωτεΐνεσ: περιζχουν ωσ προςκετικι ομάδα νουκλεϊκά οξζα τα οποία ζχουν ιςχυρά όξινο χαρακτιρα (λόγω του περιεχόμενου φωςφορικοφ οξζοσ) και αποτελοφν ζνα από τα κφρια ςυςτατικά του πυρινα των ηωικϊν και φυτικϊν κυττάρων. Φωςφοροπρωτεΐνεσ: περιζχουν ωσ προςκετικι ομάδα το ορκοφωςφορικό οξφ, είναι αδιάλυτεσ ςτο νερό, αλλά διαλυτζσ ςε αραιά αλκάλια και αμμωνία. Κυριότεροσ εκπρόςωποσ είναι θ καηεΐνθ θ οποία είναι θ κυριότερθ πρωτεΐνθ του γάλακτοσ (80% του ςυνόλου των πρωτεϊνϊν). το γάλα θ καηεΐνθ βρίςκεται ςε μορφι κολλοειδοφσ καηεϊνικοφ διαλφματοσ και κατά τθν οξίνιςθ του γάλακτοσ αποχωρίηεται το αςβζςτιο και ςε οριςμζνθ τιμι pη κακιηάνει ωσ ελεφκερθ καηεΐνθ (κατά τθν οξυγαλακτικι πιξθ του γιαουρτιοφ), ενϊ με τθν επίδραςθ τθσ πυτιάσ μετατρζπεται ςε αδιάλυτο παρακαηεϊνικό αςβζςτιο (κατά τθν πιξθ του τυριοφ).

31 Χρωμοπρωτεΐνεσ: περιζχουν ωσ προςκετικι ομάδα μία μικροφ μοριακοφ βάρουσ ομάδα παρόμοια με τισ φυςικζσ χρωςτικζσ οι οποίεσ περιζχουν ςυνικωσ κάποιο μζταλλο (ςίδθρο, μαγνιςιο). υνικωσ θ πρωτεΐνθ είναι γλοβουλίνθ ενϊ οι φυςικζσ χρωςτικζσ μπορεί να είναι παράγωγα τθσ πορφυρίνθσ (αίμθ, χλωροφφλλθ) ι λιποδιαλυτά καροτινοειδι. Από τισ χρωμοπρωτεΐνεσ με χρωςτικι προρφυρίνθσ είναι θ αιμοςφαιρίνθ, θ μυοςφαιρίνθ και θ χλωροπλαςτίνθ. Επίςθσ ςυνικθσ χρωμοπρωτεΐνθ περιζχουςα 20% ςίδθρο είναι θ φεριτίνθ (μεταλλοπρωτεΐνθ) θ οποία απαντάται ςτο ιπαρ και το ςπλινα και αποτελεί αποκεματικι πθγι ςιδιρου του οργανιςμοφ.

32 Μετουςίωςη πρωτεϊνών Οι πρωτεΐνεσ που υπάρχουν ςτουσ ιςτοφσ των ηωντανϊν οργανιςμϊν, είτε βρίςκονται μζςα ςτα κφτταρα είτε ςτα υγρά τουσ, βρίςκονται ςε φυςικι (native) κατάςταςθ. Σα πρωτεϊνικά μόρια είναι ευπακι (ευαίςκθτα) και πολλοί παράγοντεσ ι ςυνκικεσ, όπωσ θ κερμοκραςία, ιςχυρά χθμικά μζςα ι ζνηυμα, μποροφν να προκαλζςουν αλλαγζσ (μικρζσ ι μεγάλεσ) ςτθ δομι και τθ διαμόρφωςι τουσ (ξεδίπλωμα πρωτεϊνικοφ μορίου). Σο φαινόμενο καλείται "μετουςίωςη" (denaturation) και ζχει ωσ αποτζλεςμα τθ μεταβολι των ιδιοτιτων των πρωτεϊνϊν.

33 Πρζπει να ςθμειωκεί ότι κατά τθ μετουςίωςθ επζρχονται μεταβολζσ ςτθ δευτεροταγι, τριτοταγι και τεταρτοταγι δομι των πρωτεϊνϊν, όχι όμωσ και ςτθν πρωτοταγι, δθλαδι δεν διαςπϊνται οι πεπτιδικοί δεςμοί των πρωτεϊνικϊν αλυςίδων. Η καλά οργανωμζνθ δομι τθσ φυςικισ πρωτεΐνθσ αλλάηει με τθ μετουςίωςθ προσ μία μορφι ανοργάνωτθ και κακαρά τυχαία. Όςο θ παραμόρφωςθ αυτι γίνεται μεγαλφτερθ τόςο λιγότερο αντιςτρεπτι είναι θ μετουςίωςθ. υνικωσ θ μετουςίωςθ είναι πρακτικά αναντίςτρεπτθ, αλλά με εξαιρετικά ιπιεσ ςυνκικεσ μπορεί να γίνει και αντιςτρεπτι μετουςίωςθ - πρακτικά αναντίςτρεπτθ ςθμαίνει ότι θ αντίςτροφθ πορεία (renaturation) είναι πολφ πιο βραδεία.

34 Ο ςπουδαιότεροσ παράγοντασ που προκαλεί μετουςίωςθ των πρωτεϊνϊν είναι θ κζρμανςθ. Ο ρυκμόσ μετουςίωςθσ εξαρτάται από τθ κερμοκραςία και αυξάνεται κατά 600 φορζσ για αφξθςθ κερμοκραςίασ 10 C, λόγω τθσ χαμθλισ ενζργειασ των αλλθλεπιδράςεων που ςτακεροποιοφν τισ δομζσ των πρωτεϊνϊν. Η ευαιςκθςία των πρωτεϊνϊν ςτθ μετουςίωςθ λόγω κζρμανςθσ εξαρτάται από παράγοντεσ όπωσ: θ φφςθ τθσ πρωτεΐνθσ, θ ςυγκζντρωςι τθσ, θ ενεργότθτα του νεροφ, το ph, θ ιοντικι ιςχφσ και το είδοσ των υπαρχόντων ιόντων.

35 Άλλοι παράγοντεσ που προκαλοφν μετουςίωςθ των πρωτεϊνϊν είναι: θ ψφξθ, θ μθχανικι καταπόνθςθ (άλεςθ ι επίδραςθ υπεριχων), θ υδροςτατικι πίεςθ (>50-60 kpa), θ υπεριϊδθσ ακτινοβολία (δόςεισ >1 Mrad), θ ζκκεςθ ςε ακραίεσ (πολφ υψθλζσ ι χαμθλζσ) τιμζσ ph, απορρόφθςθ ςε διεπιφάνειεσ μεταξφ νεροφ και αερίου, μθ υδατικοφ διαλφτθ ι ςτερεοφ, τα αλκάλια, τα ςτοιχεία μετάπτωςθσ, οργανικοί διαλφτεσ, πυκνά υδατικά διαλφματα (4-8 Μ) οργανικϊν ενϊςεων (ουρίασ και αλάτων γουανιδίνθσ), και επιφανειακά ενεργζσ ενϊςεισ ι αναγωγικζσ ουςίεσ (αςκορβικό οξφ, β-μερκαπτοαικανόλθ κ.α.) που ανάγουν τουσ διςουλφιδικοφσ δεςμοφσ και τροποποιοφν τθν πρωτεϊνικι διαμόρφωςθ.

36 Θρεπτικότητα πρωτεϊνών Η "ποιότητα" ι θ "αξία" μιασ πρωτεΐνθσ εξαρτάται από το είδοσ και τισ ποςότθτεσ των απαραίτθτων αμινοξζων που περιζχει. Πρωτεΐνεσ υψθλισ ποιότθτασ ι ιςορροπθμζνεσ πρωτεΐνεσ λζγονται αυτζσ που περιζχουν απαραίτθτα αμινοξζα ςε αναλογίεσ που αντιςτοιχοφν ςτισ ανάγκεσ του οργανιςμοφ. Για τθν εκτίμθςθ τθσ ποιότθτασ των πρωτεϊνϊν χρθςιμοποιοφνται δείκτεσ οι οποίοι προςδιορίηονται με βιολογικζσ μεκόδουσ.

37 Οι πρωτεΐνεσ των τροφίμων και η θρεπτικότητά τουσ Σα τρόφιμα τθσ διατροφισ περιζχουν διαφορετικζσ ποςότθτεσ πρωτεϊνϊν αλλά και διαφορετικισ ποιότθτασ πρωτεΐνεσ. Ειδικότερα, για τα κυριότερα τρόφιμα ηωικισ και φυτικισ προζλευςθσ αναφζρονται: α) Ζωικήσ προζλευςησ τρόφιμα Κρζασ: Σο κρζασ των ηϊων που χρθςιμοποιοφνται ςτθ διατροφι αποτελείται από ςκελετικοφσ μφεσ οι οποίοι (χωρίσ λίποσ) περιζχουν 18-20% πρωτεΐνεσ ςε υγρι βάςθ. Σο κρζασ τθσ αγελάδασ, του αρνιοφ και του χοίρου χαρακτθρίηεται ωσ «κόκκινο κρζασ», ενϊ των πουλερικϊν ωσ «λευκό κρζασ».

38 Γάλα: Σο αγελαδινό γάλα περιζχει 3-4% πρωτεΐνεσ οι οποίεσ αποτελοφνται κατά 80% από το κλάςμα τθσ καηεΐνθσ που είναι φωςφοροπρωτεΐνθ και το κλάςμα των πρωτεϊνϊν του οροφ (γαλακτοαλβουμίνεσ και γαλακτογλοβουλίνεσ). Κατά τθν οξυγαλακτικι ηφμωςθ του γάλακτοσ με γαλακτικά βακτιρια, το γάλα οξινίηεται λόγω του παραγόμενου γαλακτικοφ οξζοσ από τθ ηφμωςθ τθσ λακτόηθσ, και θ καηεΐνθ καταβυκίηεται ςτο pi τθσ ( ) ςχθματίηοντασ πιγμα - θ δράςθ αυτι λαμβάνει χϊρα κατά τθν παραγωγικι διαδικαςία του γιαουρτιοφ. Η πιξθ του γάλακτοσ κατά τθν παραςκευι του τυριοφ γίνεται με τθ βοικεια ενηφμου ρενίνθσ, οπότε θ μεν καηεΐνθ μετατρζπεται ςε παρακαηεϊνικό αςβζςτιο, ενϊ οι άλλεσ δφο πρωτεΐνεσ διαχωρίηονται με τον αποβαλλόμενο ορό.

39 Αυγά: Σο αυγό τθσ όρνικασ αποτελείται από 11% φλοιό, 31% κρόκο και 58% λευκό (ι επί του ρευςτοφ εδϊδιμου μζρουσ 35% κρόκο και 65% λευκό). Σο λευκό ι λζκθκοσ αποτελείται από ωοαλβουμίνθ που είναι φωςφοροπρωτεΐνθ, κοναλβουμίνθ, ωομυκοειδζσ που δρα ωσ αντιζνηυμο τθσ τρυψίνθσ, γλοβουλίνεσ με κυριότερθ τθ λυςοηφμθ που ζχει αντιβιοτικι δράςθ και ωομυκίνθ. Ο κρόκοσ περιζχει δφο λιποπρωτεΐνεσ, τθ βιττελίνθ και λιποβιτελλενίνθ, και υδατοδιαλυτζσ λιβετίνεσ.

40 Ψάρια: Σα ψάρια περιζχουν 40-60% εδϊδιμθ ςάρκα θ οποία ζχει περιεκτικότθτα 10-20% ςε πρωτεΐνεσ για τα περιςςότερα κοινά είδθ ψαριϊν. Οι πρωτεΐνεσ των ψαριϊν παρουςιάηουν ομοιότθτεσ με τισ αντίςτοιχεσ των ςκελετικϊν μυϊν των κθλαςτικϊν, αλλά δεν είναι τόςο ςτακερζσ και υπόκεινται εφκολα ςε αλλοιϊςεισ (μετουςίωςθ). Οι ηωικζσ πρωτεΐνεσ κεωροφνται υψθλότερθσ ποιότθτασ από τισ φυτικζσ λόγω τθσ περιεκτικότθτάσ τουσ ςε απαραίτθτα αμινοξζα. Εν τοφτοισ θ ςυχνι κατανάλωςθ κόκκινου κρζατοσ πρζπει να αποφεφγεται κακϊσ με τισ πρωτεΐνεσ προςλαμβάνεται και ηωικό λίποσ (με μεγάλθ περιεκτικότθτα ςε κορεςμζνα λιπαρά και χολθςτερόλθ), ενϊ από τθν άλλθ πλευρά ςυςτινεται θ κατανάλωςθ λευκοφ κρζατοσ ι ψαριϊν.

41 β) Φυτικήσ προζλευςησ τρόφιμα Λαχανικά: Σα νωπά λαχανικά περιζχουν μικρι ποςότθτα πρωτεϊνϊν, ειδικότερα για τα κυριότερα λαχανικά ζχουν κατά μζςο όρο περιεκτικότθτα ςε πρωτεΐνεσ: τα καρότα 1%, οι πατάτεσ και τα ςπαράγγια 2% και το μπιηζλι 6.5%.

42 Δημητριακά: Οι ξθροί ςπόροι δθμθτριακϊν περιζχουν ποικίλλουςα περιεκτικότθτα ςε πρωτεΐνεσ 6-20%. Κατά τθν άλεςθ των ςπόρων το ενδοςπζρμιο από το φφτρο και το φλοιό και λαμβάνεται το άλευρο με κονιοποίθςθ αυτοφ. Σο φφτρο περιζχει αλβουμίνεσ και γλοβουλίνεσ,. Οι κυριότερεσ πρωτεΐνεσ του ςιταριοφ και του καλαμποκιοφ είναι γλουτελίνεσ και προλαμίνεσ, ενϊ οι πρωτεΐνεσ τθσ βρϊμθσ και του ρυηιοφ ζχουν χαμθλι ςυγκζντρωςθ ςε προλαμίνεσ. Οι πρωτεΐνεσ του ενδοςπζρμιου του ςιταριοφ είναι θ γλοιαδίνθ (προλαμίνθ) και θ γλουτενίνθ οι οποίεσ βρίςκονται ςε αναλογία 1:1 και ονομάηονται «γλουτζνθ».

43 Σπόροι: Οι ςπόροι περιζχουν πρωτεΐνεσ ςε περιεκτικότθτεσ μεγαλφτερεσ από 15%, και από αυτοφσ εκείνοι που χρθςιμοποιοφνται ςτθ διατροφι είναι: θ ςόγια, τα μπιηζλια, τα φαςόλια και οι ελαιοφχοι ςπόροι (βαμβακόςποροσ, θλιόςποροσ, ςθςάμι). ε πολλοφσ ςπόρουσ μπορεί να περιζχονται αντικρεπτικοί παράγοντεσ (π.χ. ςτθ ςόγια αναςτολείσ τρυψίνθσ, αιματογλουτινίνεσ, ςαπωνίνεσ) οι οποίοι καταςτρζφονται ι αδρανοποιοφνται με κατάλλθλθ κερμικι κατεργαςία αυξάνοντασ τθ κρεπτικι τουσ αξία. Από τουσ ελαιοφχουσ ςπόρουσ είναι δυνατόν με κατάλλθλεσ τεχνικζσ να παραλαμβάνονται πρωτεϊνικά προϊόντα (πρωτεϊνικά άλευρα, ςυμπυκνϊματα ι υπερςυμπυκνϊματα) για εδϊδιμθ χριςθ.

44 Οι πρωτεΐνεσ αποδίδουν ςτον οργανιςμό χρθςιμοποιιςιμθ ενζργεια 4 kcal/g. Οι θμεριςιεσ ανάγκεσ του οργανιςμοφ ςε πρωτεΐνεσ είναι 1 g/kg ςωματικοφ βάρουσ. Οι δίαιτεσ πρζπει να περιλαμβάνουν 12-15% πρωτεΐνεσ και πρζπει θ λαμβανόμενθ ποςότθτα πάντα να είναι μεγαλφτερθ από τθ φυςιολογικά ελάχιςτθ πρωτεΐνθ. Επίςθσ πρζπει να περιλαμβάνονται ςτθ διατροφι ηωικά τρόφιμα περιςςότερα από 30% ι ςυνολικά 35% περίπου απαραίτθτα αμινοξζα. Οι πρωτεΐνεσ πρζπει να χρθςιμοποιοφνται από τον οργανιςμό για κρεπτικοφσ ςκοποφσ και όχι για παραγωγι ενζργειασ (οικονομία ςε πρωτεΐνεσ). Σα διάφορα τρόφιμα εκτιμοφνται από πρωτεϊνικι άποψθ με βάςθ το πρωτεϊνικό τουσ περιεχόμενο και τθν ποιότθτα των πρωτεϊνϊν τουσ

45 Μεταβολζσ των πρωτεϊνών κατά την επεξεργαςία των τροφίμων Από όλεσ τισ βαςικζσ επεξεργαςίεσ των τροφίμων, θ κερμικι κατεργαςία ζχει τισ ςθμαντικότερεσ επιπτϊςεισ ςτθν ποιότθτα των πρωτεϊνϊν. Ανάλογα με τθν ζνταςθ τθσ κερμικισ κατεργαςίασ μπορεί να καταλιξουν επιβλαβείσ για τθν ποιότθτα των τροφίμων και ειδικά των πρωτεϊνϊν. Ζτςι αφξθςθ τθσ κερμοκραςίασ και του χρόνου τθσ κερμικισ κατεργαςίασ ζχει ωσ αποτζλεςμα μεγαλφτερθ επίπτωςθ ςτθν ποιότθτα των πρωτεϊνϊν τόςο ωσ προσ τθ κρεπτικότθτα όςο και ωσ προσ τθ λειτουργικότθτα.

46 Κατά τθν εφαρμογι χαμθλϊν κερμοκραςιϊν για τθ ςυντιρθςθ των τροφίμων π.χ. με ψφξθ ι με κατάψυξθ κακυςτερεί ι παρεμποδίηεται θ αλλοίωςθ των πρωτεϊνϊν, ενϊ επιβραδφνονται παράλλθλα και οι μικροβιακζσ αλλοιϊςεισ, θ ενηυμικι δραςτικότθτα και οι χθμικζσ αντιδράςεισ. Κατά τθ ςυντιρθςθ ςε ψφξθ (περίπου ςτουσ 0 C) οι πρωτεΐνεσ διατθροφνται ςτακερζσ, αν και μπορεί να ςυμβεί μεταβολι τουσ ςε περίπτωςθ που υπάρχει ανάπτυξθ ψυχρόφιλων μικροοργανιςμϊν. τθν κατάψυξθ (περίπου -18 C) πρακτικά οι πρωτεΐνεσ παραμζνουν αναλλοίωτεσ. Κατά τθν ξιρανςθ των τροφίμων όπου με απομάκρυνςθ του μεγαλφτερου μζρουσ του νεροφ του τροφίμου επιτυγχάνεται ςυντιρθςι του, μπορεί να ςυμβεί μεταβολι ςτισ πρωτεΐνεσ εξαρτϊμενθ από τθ μζκοδο ξιρανςθσ και ειδικότερα από τθ κερμοκραςία ξιρανςθσ, τθ διάρκεια και τθν επίδραςθ ατμοςφαιρικοφ αζρα.

Δομι και λειτουργία των πρωτεϊνϊν

Δομι και λειτουργία των πρωτεϊνϊν Δομι και λειτουργία των πρωτεϊνϊν Τισ πρωτεΐνεσ κατατάςςουμε ςε: Δομικέσ: αποτελοφν βαςικό υλικό για τθν δόμθςθ του κυτταρικοφ τοιχϊματοσ, των μεμβρανϊν, κ.λ.π. π.χ. το κoλλαγόνο, θ ελαςτίνθ και οι γλυκοπρωτείνεσ.

Διαβάστε περισσότερα

NH 2 R COOH. Σο R είναι το τμιμα του αμινοξζοσ που διαφζρει από αμινοξφ ςε αμινοξφ. 1 Πρωτεΐνες

NH 2 R COOH. Σο R είναι το τμιμα του αμινοξζοσ που διαφζρει από αμινοξφ ςε αμινοξφ. 1 Πρωτεΐνες 1 Πρωτεΐνες Πρωτεΐνεσ : Οι πρωτεΐνεσ είναι ουςίεσ «πρώτθσ» γραμμισ για τουσ οργανιςμοφσ (άρα και για τον άνκρωπο). Σα κφτταρα και οι ιςτοί αποτελοφνται κατά κφριο λόγο από πρωτεΐνεσ. Ο ςθμαντικότεροσ όμωσ

Διαβάστε περισσότερα

3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1) Τίτλοσ τθσ ζρευνασ: «Ποια είναι θ επίδραςθ τθσ κερμοκραςίασ ςτθ διαλυτότθτα των ςτερεϊν ςτο νερό;» 2) Περιγραφι του ςκοποφ τθσ ζρευνασ: Η ζρευνα

Διαβάστε περισσότερα

1 Αρχιτεκτονική του κυττάρου-μεταβολισμός. Χ. Κ. Φ Ι Ρ Φ Ι Ρ Η - Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ 1 0 1 ελίδα 1

1 Αρχιτεκτονική του κυττάρου-μεταβολισμός. Χ. Κ. Φ Ι Ρ Φ Ι Ρ Η - Φ Ρ Ο Ν Σ Ι Σ Η Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ο Π Σ Ι Κ Η - Π Α Π Α Ν Α Σ Α Ι Ο Τ 1 0 1 ελίδα 1 1 Αρχιτεκτονική του κυττάρου-μεταβολισμός Γενικά : Οποιοδιποτε κφτταρο αποτελείται από χθμικζσ ενϊςεισ του άνκρακα που ονομάηονται οργανικζσ ενϊςεισ. Οι ενϊςεισ που αποτελοφν ςυςτατικά του κφτταρου χωρίηονται

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΘΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΘΣ

ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΘΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΘΣ ΡΑΝΕΛΛΘΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2014 ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΘΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΘΣ Θζμα Α Α1: γ, Α2: β, Α3: α, Α4: β, A5: β Θζμα Β Β1: Σ ι Λ (ελλιπισ διατφπωςθ), Λ, Σ, Σ, Σ Β2: α) Οι διαφορζσ μεταξφ ς και π δεςμοφ είναι: α. Στον ς

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑ ΛΙΠΗ ΕΙΑΓΩΓΗ. (1 γραμμάριο λίπουσ αποδίδει 9-9,3 kcal ι περίπου 38 joule). ΕΙΔΗ ΛΙΠΩΝ. Tα λίπθ είναι τριϊν ειδϊν: τα κορεςμζνα λιπαρά οξζα,

ΣΑ ΛΙΠΗ ΕΙΑΓΩΓΗ. (1 γραμμάριο λίπουσ αποδίδει 9-9,3 kcal ι περίπου 38 joule). ΕΙΔΗ ΛΙΠΩΝ. Tα λίπθ είναι τριϊν ειδϊν: τα κορεςμζνα λιπαρά οξζα, ΣΑ ΛΙΠΗ ΕΙΑΓΩΓΗ Τα λίπθ αποτελοφν μία μεγάλθ ανομοιογενι ομάδα κρεπτικϊν ουςιϊν που ζχουν κοινά χαρακτθριςτικά όπωσ ότι είναι ουςίεσ αδιάλυτεσ ςτο νερό κι αναλφονται ςε οργανικά διαλφματα. Από άποψθ κρεπτικισ

Διαβάστε περισσότερα

25. Ποια είναι τα ψυκτικά φορτία από εξωτερικζσ πθγζσ. Α) Τα ψυκτικά φορτία από αγωγιμότθτα. Β) Τα ψυκτικά φορτία από ακτινοβολία και

25. Ποια είναι τα ψυκτικά φορτία από εξωτερικζσ πθγζσ. Α) Τα ψυκτικά φορτία από αγωγιμότθτα. Β) Τα ψυκτικά φορτία από ακτινοβολία και 25. Ποια είναι τα ψυκτικά φορτία από εξωτερικζσ πθγζσ Α) Τα ψυκτικά φορτία από αγωγιμότθτα. Β) Τα ψυκτικά φορτία από ακτινοβολία και Γ) Τα ψυκτικά φορτία από είςοδο εξωτερικοφ αζρα. 26. Ποιζσ είναι οι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΗΕΚ ΚΟΝΣΚΚΗ ΚΟΡΡΟΠΚΑ ΑΚΗΕΚ ME ENAN ΗΛΕΚΣΟΛΤΣΗ

ΑΚΗΕΚ ΚΟΝΣΚΚΗ ΚΟΡΡΟΠΚΑ ΑΚΗΕΚ ME ENAN ΗΛΕΚΣΟΛΤΣΗ ΑΚΗΕΚ ΚΟΝΣΚΚΗ ΚΟΡΡΟΠΚΑ ΑΚΗΕΚ ME ENAN ΗΛΕΚΣΟΛΤΣΗ 1 Ποςότθτα αζριασ ΝΗ 3 ίςθ με 2,24 L, μετρθμζνα ςε STP, διαλφεται ςτο νερό οπότε προκφπτει διάλυμα όγκου 2 L ςτο οποίο βρζκθκε ότι *ΟΗ - ]=10-3 Μ a Να υπολογίςετε

Διαβάστε περισσότερα

CH CH C ιςοπροπυλομαγνθςιοβρωμίδιο.

CH CH C ιςοπροπυλομαγνθςιοβρωμίδιο. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕ ΕΞΕΣΑΕΙ 2014 ΧΗΜΕΙΑ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ (ΚΤΚΛΟ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ) Θζμα Α Α1: γ, Α2: δ, Α3: Λ Λ Α4: α. Παραςκευι κορεςμζνου μονοκαρβονικοφ οξζοσ, με υδρόλυςθ νιτριλίων ςε όξινο

Διαβάστε περισσότερα

Κριτθριο αξιολόγηςησ χημείασ προςανατολιςμοφ Γ Λυκείου

Κριτθριο αξιολόγηςησ χημείασ προςανατολιςμοφ Γ Λυκείου ΘΕΜΑ Α. Στισ παρακάτω ερωτήςεισ πολλαπλήσ επιλογήσ Α1 έωσ και Α4 να επιλέξετε το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτη ςωςτή απάντηςη. Α1. Ο αρικμόσ οξείδωςθσ του C ςτθν φορμαλδεΰδθ είναι : α. 0 β. -1 γ. +1 δ. +2

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα χημείας Κεφ. 1 ο & 2 Ο. Ον/μο:.. Ημ/νια:.. Θέμα1

Διαγώνισμα χημείας Κεφ. 1 ο & 2 Ο. Ον/μο:.. Ημ/νια:.. Θέμα1 Διαγώνισμα χημείας Κεφ. 1 ο & 2 Ο Ον/μο:.. Ημ/νια:.. Θέμα1 Α) Να χαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ και να δικαιολογήζεηε ηην επιλογή ζαρ: a. Όταν πρόκειται να ενωκοφν δυο άτομα, τα θλεκτρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Σο θλεκτρικό κφκλωμα

Σο θλεκτρικό κφκλωμα Σο θλεκτρικό κφκλωμα Για να είναι δυνατι θ ροι των ελεφκερων θλεκτρονίων, για να ζχουμε θλεκτρικό ρεφμα, απαραίτθτθ προχπόκεςθ είναι θ φπαρξθ ενόσ κλειςτοφ θλεκτρικοφ κυκλϊματοσ. Είδθ κυκλωμάτων Σα κυκλϊματα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Ονοματεπϊνυμο:. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:. Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ και Α5 να γράψετε ςτα τετράδιά ςασ τον αρικμό τθσ πρόταςθσ και δίπλα, το γράμμα που αντιςτοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ. Κεφάλαια 1,2,3,4,5(μέχρι ενότητα 3) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:...

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ. Κεφάλαια 1,2,3,4,5(μέχρι ενότητα 3) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφάλαια 1,2,3,4,5(μέχρι ενότητα 3) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ Α5 να γράψετε ςτο τετράδιό ςασ τον αρικμό

Διαβάστε περισσότερα

Δομι. Στρϊμα λιπιδικϊν μορίων πάχουσ 5 nm που λειτουργεί ωσ φραγμόσ Εξειδικευμζνεσ δίοδοι και αντλίεσ (πρωτεΐνεσ) ελζγχουν τι μπαίνει και τι βγαίνει

Δομι. Στρϊμα λιπιδικϊν μορίων πάχουσ 5 nm που λειτουργεί ωσ φραγμόσ Εξειδικευμζνεσ δίοδοι και αντλίεσ (πρωτεΐνεσ) ελζγχουν τι μπαίνει και τι βγαίνει Δομι των μεμβρανϊν Δομι Στρϊμα λιπιδικϊν μορίων πάχουσ 5 nm που λειτουργεί ωσ φραγμόσ Εξειδικευμζνεσ δίοδοι και αντλίεσ (πρωτεΐνεσ) ελζγχουν τι μπαίνει και τι βγαίνει Διπλοςτοιβάδα λιπιδίων Η λιπιδικι

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικε σ Εξετα ςεισ Γ Τα ξησ Ημερη ςιου και Δ Τα ξησ Εςπερινου Γενικου Λυκει ου

Πανελλαδικε σ Εξετα ςεισ Γ Τα ξησ Ημερη ςιου και Δ Τα ξησ Εςπερινου Γενικου Λυκει ου Ζνωςθ Ελλινων Χθμικϊν Πανελλαδικε σ Εξετα ςεισ Γ Τα ξησ Ημερη ςιου και Δ Τα ξησ Εςπερινου Γενικου Λυκει ου Χημεία 03/07/2017 Τμιμα Παιδείασ και Χθμικισ Εκπαίδευςθσ 0 Πανελλαδικε σ Εξετα ςεισ Γ Τα ξησ Ημερη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΚΙΜΑΙΑ ΣΗ ΧΗΜΕΙΑ Αϋ ΛΤΚΕΙΟΤ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 120min Κεφάλαιο 2 ο και 3 ο ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜΟ :. ΣΜΗΜΑ :.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ :

ΔΟΚΙΜΑΙΑ ΣΗ ΧΗΜΕΙΑ Αϋ ΛΤΚΕΙΟΤ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 120min Κεφάλαιο 2 ο και 3 ο ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜΟ :. ΣΜΗΜΑ :.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : ΔΟΚΙΜΑΙΑ ΣΗ ΧΗΜΕΙΑ Αϋ ΛΤΚΕΙΟΤ ΔΙΑΡΚΕΙΑ 120min Κεφάλαιο 2 ο και 3 ο Βαθμός ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜΟ :. ΣΜΗΜΑ :.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ :... -.. -.. ΘΕΜΑ 1 ο Να επιλζξετε τθ ςωςτι απάντθςθ ςτισ επόμενεσ ερωτιςεισ. a. Ο αρικμόσ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφάλαια: (μέχρι ενότητα 8) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ:

ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφάλαια: (μέχρι ενότητα 8) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφάλαια:1-2-3-4-5(μέχρι ενότητα 8) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ Α5 να γράψετε ςτο τετράδιό ςασ τον αρικμό τθσ πρόταςθσ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ. Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:...

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ. Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ'ΛΥΚΕΙΟΥ Κεφάλαια 1,2,3,4,5(μέχρι ενότητα 5) Ονοματεπϊνυμο:... Ημ/νία:... Τάξθ:...Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ Α5 να γράψετε ςτο τετράδιό ςασ τον αρικμό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΟ Ι. Η θεμελιώδησ δομική και λειτουργική μονάδα όλων των οργανιςμών

ΚΥΤΤΑΟ Ι. Η θεμελιώδησ δομική και λειτουργική μονάδα όλων των οργανιςμών ΚΥΤΤΑΟ Ι Η θεμελιώδησ δομική και λειτουργική μονάδα όλων των οργανιςμών Είναι θ μικρότερθ δομι ςτθ φφςθ όπου εμφανίηεται το φαινόμενο τθσ ηωισ ΚΤΣΣΑΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ 1. Πλοι οι οργανιςμοί αποτελοφνται από κφτταρα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΑ: (μέχρι και ενότητα 14) ΧΗΜΕΙΑ. Ονοματεπώνυμο:. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ:

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΑ: (μέχρι και ενότητα 14) ΧΗΜΕΙΑ. Ονοματεπώνυμο:. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: δ. HCl - H 3 O + ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΑ: 1-2-3-4-5(μέχρι και ενότητα 14) ΧΗΜΕΙΑ Ονοματεπώνυμο:. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Α1. Ποιο από τα παρακάτω ηεφγθ αποτελεί ςυηυγζσ

Διαβάστε περισσότερα

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι πολυμερείς ουσίες με κυρίαρχο και πρωταρχικό ρόλο στη ζωή. Πρωτεΐνες είναι οι ουσίες που κυρίως δομούν και λειτουργούν τους οργανισμούς. Λέγονται και λευκώματα λόγω του λευκού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ XHMEIAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΑ:

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ XHMEIAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΑ: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ XHMEIAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΑ: 1-2-3-4-5 Ονοματεπϊνυμο:..... Ημ/νία:.. Σάξθ: Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ Α5 να γράψετε ςτο τετράδιό ςασ τον αρικμό τθσ πρόταςθσ

Διαβάστε περισσότερα

Στισ ερωτήςεισ 1.1 ζωσ 1.8 επιλζξτε τη ςωςτή απάντηςη: 1.1. Ποιο από τα επόμενα ςωματίδια δεν ζχει θλεκτρικό φορτίο;

Στισ ερωτήςεισ 1.1 ζωσ 1.8 επιλζξτε τη ςωςτή απάντηςη: 1.1. Ποιο από τα επόμενα ςωματίδια δεν ζχει θλεκτρικό φορτίο; Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Χημεία Α λυκείου Υλη: Δομή ατόμου-ταξινόμηςη τησ φλησ-διαλφματα-ηλεκτρονιακή δομή των ατόμων-περιοδικόσ πίνακασ Επιμζλεια διαγωνίςματοσ: Μπαλαςκά Ειρήνη Αξιολόγηςη : ΘΕΜΑ 1 Στισ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Ονοματεπϊνυμο:. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:. Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ και Α5 να γράψετε ςτα τετράδιά ςασ τον αρικμό τθσ πρόταςθσ και δίπλα, το γράμμα

Διαβάστε περισσότερα

Slide 1. Εισαγωγή στη ψυχρομετρία

Slide 1. Εισαγωγή στη ψυχρομετρία Slide 1 Εισαγωγή στη ψυχρομετρία 1 Slide 2 Σφντομη ειςαγωγή ςτη ψυχρομετρία. Διάγραμμα Mollier (πίεςησ-ενθαλπίασ P-H) Σο διάγραμμα Mollier είναι μία γραφικι παράςταςθ ςε ζναν άξονα ςυντεταγμζνων γραμμϊν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΟΙΧΕΙΟΜΕΣΡΙΚΟΙ ΤΠΟΛΟΓΙΜΟΙ

ΣΟΙΧΕΙΟΜΕΣΡΙΚΟΙ ΤΠΟΛΟΓΙΜΟΙ ΣΟΙΧΕΙΟΜΕΣΡΙΚΟΙ ΤΠΟΛΟΓΙΜΟΙ Σε κάκε χθμικι αντίδραςθ οι ποςότθτεσ των ουςιϊν που αντιδροφν και παράγονται ζχουν οριςμζνθ ςχζςθ μεταξφ τουσ, θ οποία κακορίηεται από τουσ ςυντελεςτζσ των ουςιϊν ςτθ χθμικι

Διαβάστε περισσότερα

Ο ήχοσ ωσ φυςικό φαινόμενο

Ο ήχοσ ωσ φυςικό φαινόμενο Ο ήχοσ ωσ φυςικό φαινόμενο Φφλλο Εργαςίασ Ονοματεπώνυμο. Παραγωγή και διάδοςη του ήχου Ήχοσ παράγεται όταν τα ςωματίδια κάποιου υλικοφ μζςου αναγκαςκοφν να εκτελζςουν ταλάντωςθ. Για να διαδοκεί ο ιχοσ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΡΩΤΕΪΝΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΟΙ ΡΩΤΕΪΝΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΟΙ ΡΩΤΕΪΝΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η πρωτεΐνθ ζχει πρωταρχικι ςθμαςία για οποιονδιποτε ηωντανό οργανιςμό γιατί αποτελεί το δομικό υλικό με το οποίο κτίηονται κι «επιςκευάηονται» όλα τα κφτταρα. Χωρίσ τισ πρωτεΐνεσ θ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Περιβάλλοντοσ: Διαχείριςθ Υγρών Αποβλιτων Ενότθτα 9: Απολφμανςθ. Κορνάροσ Μιχαιλ Πολυτεχνικι Σχολι Τμιμα Χθμικών Μθχανικών

Τεχνολογία Περιβάλλοντοσ: Διαχείριςθ Υγρών Αποβλιτων Ενότθτα 9: Απολφμανςθ. Κορνάροσ Μιχαιλ Πολυτεχνικι Σχολι Τμιμα Χθμικών Μθχανικών Τεχνολογία Περιβάλλοντοσ: Διαχείριςθ Υγρών Αποβλιτων Ενότθτα 9: Απολφμανςθ Κορνάροσ Μιχαιλ Πολυτεχνικι Σχολι Τμιμα Χθμικών Μθχανικών Απολφμανςθ Η εκροι που προζρχεται από πρωτοβάκμια, δευτεροβάκμια ι τριτοβάκμια

Διαβάστε περισσότερα

Αντιδράςεισ Οξείδωςθσ-Αναγωγισ. Fe(s) + CuSO 4 (aq) Fe(s) + Cu 2+ (aq) FeSO 4 (aq) + Cu(s) Fe 2+ (aq) + Cu(s)

Αντιδράςεισ Οξείδωςθσ-Αναγωγισ. Fe(s) + CuSO 4 (aq) Fe(s) + Cu 2+ (aq) FeSO 4 (aq) + Cu(s) Fe 2+ (aq) + Cu(s) Αντιδράςεισ Οξείδωςθσ-Αναγωγισ Fe(s) + CuSO 4 (aq) Fe(s) + Cu 2+ (aq) FeSO 4 (aq) + Cu(s) Fe 2+ (aq) + Cu(s) Αρικμόσ οξείδωςθσ (ι κατάςταςθ οξείδωςθσ) ενόσ ατόμου ςε μια ζνωςθ είναι το πραγματικό φορτίο

Διαβάστε περισσότερα

cdna ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Καρβέλης Φώτης Φώτο 1

cdna ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Καρβέλης Φώτης Φώτο 1 cdna ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Καρβέλης Φώτης Φώτο 1 Λόγοι για τουσ οποίουσ αναγκαςτικαμε να δθμιουργιςουμε τθ cdna βιβλιοκικθ Σα γονίδια των ευκαρυωτικών είναι αςυνεχι. Οι περιοριςτικζσ ενδονουκλεάςεισ δεν κόβουν ςτθν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΜΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ. Ο Μακθτισ/τρια πρζπει.

ΑΙΜΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ. Ο Μακθτισ/τρια πρζπει. ΑΙΜΑ ΟΔΘΓΙΕ Προτείνεται να δοθεί ζμφαςη ςτισ κυτταρικζσ δομζσ του αίματοσ αλλά και ςτα υπόλοιπα ςυςτατικά του πλάςματοσ. Να δοθεί ζμφαςη ςτισ διαφορζσ μεταξφ των αναιμιών και ςτισ αιτίεσ που τισ προκαλοφν

Διαβάστε περισσότερα

Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου στα Κεφάλαια 1-4

Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου στα Κεφάλαια 1-4 Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου στα Κεφάλαια 1-4 Επιμέλεια: Σ. Ασημέλλης Θέμα Α Να γράψετε ςτο φφλλο απαντιςεϊν ςασ τον αρικμό κακεμιάσ από τισ παρακάτω ερωτιςεισ 1-5 και δίπλα το γράμμα που αντιςτοιχεί ςτθ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Όνομα. Ημερομηνία. Ζήτημα Α : Να βάλετε ςε κφκλο τθ ςωςτι απάντθςθ 1. Κυτταρικόσ κφκλοσ είναι το χρονικό διάςτθμα που μεςολαβεί: α. μεταξφ δφο μιτωτικϊν

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις βιολογίας. Καρυότυποσ-DNA. Φιρφιρισ Χριςτοσ ΦΡΟΝΣΙΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ 1

Ασκήσεις βιολογίας. Καρυότυποσ-DNA. Φιρφιρισ Χριςτοσ ΦΡΟΝΣΙΣΗΡΙΑ ΠΡΟΟΠΣΙΚΗ 1 Παράδειγμα 1. Ο ανκρώπινοσ καρυότυποσ διακζτει 46 χρωμοςώματα και το ανκρώπινο γονιδίωμα 3x10 9 ηεφγθ βάςεων. Από τα παραπάνω βιοχθμικά δεδομζνα,τι μποροφμε να γνωρίηουμε για το γενετικό υλικό των ανκρωπίνων

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΔΤΝΑΜΙΚΗ Ι. Ενότθτα 1: Βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ Θερμοδυναμικισ. ογομϊν Μπογοςιάν Πολυτεχνικι χολι Σμιμα Χθμικϊν Μθχανικϊν

ΘΕΡΜΟΔΤΝΑΜΙΚΗ Ι. Ενότθτα 1: Βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ Θερμοδυναμικισ. ογομϊν Μπογοςιάν Πολυτεχνικι χολι Σμιμα Χθμικϊν Μθχανικϊν ΘΕΡΜΟΔΤΝΑΜΙΚΗ Ι Ενότθτα 1: Βαςικά χαρακτθριςτικά τθσ Θερμοδυναμικισ ογομϊν Μπογοςιάν Πολυτεχνικι χολι Σμιμα Χθμικϊν Μθχανικϊν κοποί ενότθτασ κοπόσ τθσ ενότθτασ αυτισ είναι θ περιγραφι των οριςμϊν και και

Διαβάστε περισσότερα

XHMEIA ΘΕΣΙΚΗ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 2019 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ COOH COO -

XHMEIA ΘΕΣΙΚΗ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 2019 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ COOH COO - XHMEIA ΘΕΣΙΚΗ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ 019 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑ Α Α1: β Α : γ Α3 : α Α4 : γ Α5 : β ΘΕΜΑ Β Β1. α) COOH COO - +H O + H 3 O + O-COCH 3 O-COCH 3 β) Η αςπιρίνθ απορροφάται ευκολότερα ςτθ μθ ιοντικι τθσ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΙΙ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΙΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΙΙ μέρος Α ΚΟΝΤΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΠΕ12.04 1 ΚΜ: Κλιματιςτικι μονάδα Ορολογία ΚΚΜ: Κεντρικι κλιματιςτικι μονάδα ΗΚΜ: Ημικεντρικι κλιματιςτικι μονάδα ΤΚΜ: Σοπικι κλιματιςτικι μονάδα Δίκτυο

Διαβάστε περισσότερα

ANIMONDA Η ΠΡΩΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΣΗ ΓΑΣΑ Α

ANIMONDA Η ΠΡΩΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΣΗ ΓΑΣΑ Α ANIMONDA Η ΠΡΩΣΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΓΙΑ ΣΗ ΓΑΣΑ Α Η ANIMONDA όλα αυτά τα χρόνια μζςα από τθν πείρα τθσ, τθν επιςτθμονικι τθσ εξειδίκευςθ και με γνϊμονα τισ ιδιαιτερότθτεσ τθσ γάτασ ςτθ διατροφι τθσ,ζχει δθμιουργιςει

Διαβάστε περισσότερα

1. Με βάςθ το διάγραμμα ςκζψθσ που ςασ δίνετε να λφςετε τισ αςκιςεισ που ακολουκοφν.

1. Με βάςθ το διάγραμμα ςκζψθσ που ςασ δίνετε να λφςετε τισ αςκιςεισ που ακολουκοφν. 1. Με βάςθ το διάγραμμα ςκζψθσ που ςασ δίνετε να λφςετε τισ αςκιςεισ που ακολουκοφν. =c V c=, V= V c = P V R T R T V= P Α. Να υπολογιςτεί ο όγκοσ μετρθμζνοσ ςε stp ςυνκικεσ 1,6gr CH 4 (Ar C=1,H=1) B. Nα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΣΣΑΡΟ ΙΙ. Κυτταρόπλαςμα. Οργανίδια. Πυρήνασ. Κυτταρικό τοίχωμα. = Ημίρρευςτθ και οριοκετθμζνθ ομογενισ μάηα.

ΚΤΣΣΑΡΟ ΙΙ. Κυτταρόπλαςμα. Οργανίδια. Πυρήνασ. Κυτταρικό τοίχωμα. = Ημίρρευςτθ και οριοκετθμζνθ ομογενισ μάηα. ΚΤΣΣΑΡΟ ΙΙ Πρωτόπλαςμα Κυτταρόπλαςμα Κυτταρόπλαςμα = Ημίρρευςτθ και οριοκετθμζνθ ομογενισ μάηα. Οργανίδια = Δομζσ που επιτελοφν ςυγκεκριμζνθ λειτουργία Πυρήνασ Κυτταρικό τοίχωμα = Σο κζντρο ελζγχου του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑΞΘΣ ΘΜΕ ΘΣΙΟΥ ΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑ ΑΣΚΕΥΘ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΗΟΜΕΝΟ ΜΑΘΘΜΑ: ΧΘΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΘΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΘΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑΞΘΣ ΘΜΕ ΘΣΙΟΥ ΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑ ΑΣΚΕΥΘ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΗΟΜΕΝΟ ΜΑΘΘΜΑ: ΧΘΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΘΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΘΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΑΞΘΣ ΘΜΕ ΘΣΙΟΥ ΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑ ΑΣΚΕΥΘ 6 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΕΞΕΤΑΗΟΜΕΝΟ ΜΑΘΘΜΑ: ΧΘΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΘΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΘΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. α Α4. β Α5. β ΘΕΜΑ Β Β1. α. Λ β. Λ γ. Σ δ. Σ ε. Σ Β2.

Διαβάστε περισσότερα

Α)Ποιεσ από τισ παρακάτω προτάςεισ είναι ςωςτζσ (Σ) και ποιεσ λάθοσ (Λ);

Α)Ποιεσ από τισ παρακάτω προτάςεισ είναι ςωςτζσ (Σ) και ποιεσ λάθοσ (Λ); Οργανική χημεία Όνομα: Επίκετο: Ημ/νια: Θέμα 1 Α)Ποιεσ από τισ παρακάτω προτάςεισ είναι ςωςτζσ (Σ) και ποιεσ λάθοσ (Λ); 1. Κατά τθν οξείδωςθ ενόσ ατόμου άνκρακα, θ θλεκτρονιακι του πυκνότθτα αυξάνεται.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΜΑ ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:.

ΔΙΑΓΩΝΙΜΑ ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:. ΔΙΑΓΩΝΙΜΑ ΧΗΜΕΙΑ Γ ΛΤΚΕΙΟΤ ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗ ΘΕΡΜΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΙΟΡΡΟΠΙΑ - ΟΡΓΑΝΙΚΗ Ονοματεπϊνυμο:. Ημ/νία: Τάξθ: Χρονικι Διάρκεια:. Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Να επιλζξετε τθ ςωςτι απάντθςθ ςε κακεμιά

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακά Τηάκια. Πουκεβίλ 2, Ιωάννινα Τθλ. 26510.23822 www.energeiaka-ktiria.gr www.facebook.com/energeiaka.ktiria

Ενεργειακά Τηάκια. Πουκεβίλ 2, Ιωάννινα Τθλ. 26510.23822 www.energeiaka-ktiria.gr www.facebook.com/energeiaka.ktiria Ενεργειακά Τηάκια Πουκεβίλ 2, Ιωάννινα Τθλ. 26510.23822 www.facebook.com/energeiaka.ktiria Σελ. 2 Η ΕΣΑΙΡΕΙΑ Η εταιρεία Ενεργειακά Κτίρια δραςτθριοποιείται ςτθν παροχι ολοκλθρωμζνων υπθρεςιϊν και ςτθν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ XHMEIAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ XHMEIAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ XHMEIAΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Ονοματεπϊνυμο:..... Θμ/νία:.. Σάξθ: Χρονικι Διάρκεια:... Βακμόσ: ΘΕΜΑ Α Για τισ προτάςεισ Α1 ζωσ Α5 να γράψετε ςτα απαντθτικά φφλλα τον αρικμό τθσ πρόταςθσ και δίπλα το γράμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΟΦΘ ΥΓΕΙΑ ΤΟΡΟΣ ΗΩΘΣ

ΔΙΑΤΟΦΘ ΥΓΕΙΑ ΤΟΡΟΣ ΗΩΘΣ Ειςαγωγι Θ υγεία του ανκρϊπου εξαρτάται από τζςςερισ παράγοντεσ. Συγκεκριμζνα οι παράγοντεσ αυτοί είναι θ διατροφι, ο τρόποσ ηωισ με βάςθ τον οποίο ηοφμε, το περιβάλλον ςτο οποίο δραςτθριοποιοφμαςτε και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ Α. ΤΟ ΚΕΝΤΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Η κατεφκυνςθ με τθν οποία θ γενετικι πλθροφορία ρζει προσ τισ πρωτεΐνεσ

ΜΟΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ Α. ΤΟ ΚΕΝΤΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. Η κατεφκυνςθ με τθν οποία θ γενετικι πλθροφορία ρζει προσ τισ πρωτεΐνεσ ΜΟΙΑΚΗ ΓΕΝΕΤΙΚΗ Α. ΤΟ ΚΕΝΤΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Η κατεφκυνςθ με τθν οποία θ γενετικι πλθροφορία ρζει προσ τισ πρωτεΐνεσ Ονομάςτθκε ΚΕΝΣΡΙΚΟ ΔΟΓΜΑ ΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ή ά DN RN ή ί ή ί 1 Κάκε κφτταρο και κάκε

Διαβάστε περισσότερα

Διδάςκων: Κακθγθτισ Αλζξανδροσ Ριγασ υνεπικουρία: πφρογλου Ιωάννθσ

Διδάςκων: Κακθγθτισ Αλζξανδροσ Ριγασ υνεπικουρία: πφρογλου Ιωάννθσ ΔΗΜΟΚΡΙΣΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗ ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΩΝ ΣΟΜΕΑ ΣΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΗΜΙΚΗ Βιοϊατρική Σεχνολογία 9 ο Εξάμηνο Διδάςκων: Κακθγθτισ Αλζξανδροσ Ριγασ υνεπικουρία:

Διαβάστε περισσότερα

Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν

Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν Ammon Ovis_Ζρευνα ικανοποίθςθσ τουριςτϊν_ Ραδιοςτακμόσ Flash 96 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Σο δείγμα περιλαμβάνει 332 τουρίςτεσ από 5 διαφορετικζσ θπείρουσ. Οι περιςςότεροι εξ αυτϊν

Διαβάστε περισσότερα

1 0 ΕΠΑΛ ΞΑΝΘΗ ΕΙΔΙΚΟΣΗΣΑ : ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Β ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΘΕΜΑ : ΚΑΣΑΚΕΤΗ ΠΟΜΠΟΤ FM

1 0 ΕΠΑΛ ΞΑΝΘΗ ΕΙΔΙΚΟΣΗΣΑ : ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Β ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΘΕΜΑ : ΚΑΣΑΚΕΤΗ ΠΟΜΠΟΤ FM 1 0 ΕΠΑΛ ΞΑΝΘΗ ΕΙΔΙΚΟΣΗΣΑ : ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Β ΗΛΕΚΣΡΟΝΙΚΩΝ ΘΕΜΑ : ΚΑΣΑΚΕΤΗ ΠΟΜΠΟΤ FM ΣΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΜΠΟ FM; Πρόκειται για μια θλεκτρονικι διάταξθ που ςκοπό ζχει τθν εκπομπι ραδιοςυχνότθτασ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥΣ

ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΦΥΣΙΚΗ vs ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΙΟΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥΣ «Προτείνω να αναπτφξουμε πρώτα αυτό που κα μποροφςε να ζχει τον τίτλο: «ιδζεσ ενόσ απλοϊκοφ φυςικοφ για τουσ οργανιςμοφσ». Κοντολογίσ, τισ ιδζεσ που κα μποροφςαν

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΛΟ ΣΩΝ ΜΙΣΟΧΟΝΔΡΙΩΝ

ΡΟΛΟ ΣΩΝ ΜΙΣΟΧΟΝΔΡΙΩΝ ΜΙΣΟΧΟΝΔΡΙΑ Τα μιτοχόνδρια είναι μικροί ςχθματιςμοί μζςα ςτο κυτταρόπλαςμα του κυττάρου. Θ μορφι και το μζγεκόσ τουσ δείχνουν εικόνα όμοια των βακτθρίων. Διακζτουν μια τζλεια οργάνωςθ με διπλι εξωτερικι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΑΓΩΓΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΧΡΗΙΜΟΣΗΣΑ ΜΕΣΑΛΛΩΝ. Τα μζταλλα ζχουν τριπλό ρόλο : Δομικό, λειτουργικό και ρυκμιςτικό.

ΕΙΑΓΩΓΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΧΡΗΙΜΟΣΗΣΑ ΜΕΣΑΛΛΩΝ. Τα μζταλλα ζχουν τριπλό ρόλο : Δομικό, λειτουργικό και ρυκμιςτικό. ΕΙΑΓΩΓΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ Η λιψθ επαρκοφσ ποςότθτασ μετάλλων από τισ τροφζσ, βοθκά ςτθν ρφκμιςθ του οργανικοφ ιςοηυγίου ςε νερό, ςτθν ομαλότερθ διακίνθςθ των κρεπτικϊν ςυςτατικϊν, ςτθν διατιρθςθ τθσ φυςιολογικισ

Διαβάστε περισσότερα

Ενθμζρωςθ και προςταςία των καταναλωτών από τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τα χθμικά προϊόντα

Ενθμζρωςθ και προςταςία των καταναλωτών από τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τα χθμικά προϊόντα Ενθμζρωςθ και προςταςία των καταναλωτών από τουσ κινδφνουσ που απορρζουν από τα χθμικά προϊόντα Γενικό Χθμείο του Κράτουσ Διεφκυνςθ Περιβάλλοντοσ Δρ. Διμθτρα Δανιιλ Χθμικά προϊόντα Οι χθμικζσ ουςίεσ υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΣΑΔΟΗ ΘΕΡΜΟΣΗΣΑ. Μιςθρλισ Δθμιτριοσ ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΣΕ

ΜΕΣΑΔΟΗ ΘΕΡΜΟΣΗΣΑ. Μιςθρλισ Δθμιτριοσ ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΣΕ ΜΕΣΑΔΟΗ ΘΕΡΜΟΣΗΣΑ Μιςθρλισ Δθμιτριοσ ΧΟΛΗ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΣΕ 1 Άδειεσ Χρήςησ Σο παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΥ101: Ειςαγωγι ςτθν Πλθροφορικι

ΘΥ101: Ειςαγωγι ςτθν Πλθροφορικι Παράςταςη κινητήσ υποδιαςτολήσ ςφμφωνα με το πρότυπο ΙΕΕΕ Δρ. Χρήστος Ηλιούδης το πρότυπο ΙΕΕΕ 754 ζχει χρθςιμοποιθκεί ευρζωσ ςε πραγματικοφσ υπολογιςτζσ. Το πρότυπο αυτό κακορίηει δφο βαςικζσ μορφζσ κινθτισ

Διαβάστε περισσότερα

10 Δεκεμβρίου 2016 ΛΥΚΕΙΟ :... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ:

10 Δεκεμβρίου 2016 ΛΥΚΕΙΟ :... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΜΟΝΑΔΕΣ: ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ EUSO 2017 ΧHMEIA 10 Δεκεμβρίου 2016 ΛΥΚΕΙΟ :.... ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: 1.. 2.. 3.. ΜΟΝΑΔΕΣ: Η Χημεία του κραςιοφ Το κραςί είναι το προϊόν τθσ ηφμωςθσ των ςακχάρων, που υπάρχουν ςτο χυμό (μοφςτογλεφκοσ)

Διαβάστε περισσότερα

3 θ διάλεξθ Επανάλθψθ, Επιςκόπθςθ των βαςικϊν γνϊςεων τθσ Ψθφιακισ Σχεδίαςθσ

3 θ διάλεξθ Επανάλθψθ, Επιςκόπθςθ των βαςικϊν γνϊςεων τθσ Ψθφιακισ Σχεδίαςθσ 3 θ διάλεξθ Επανάλθψθ, Επιςκόπθςθ των βαςικϊν γνϊςεων τθσ Ψθφιακισ Σχεδίαςθσ 1 2 3 4 5 6 7 Παραπάνω φαίνεται θ χαρακτθριςτικι καμπφλθ μετάβαςθσ δυναμικοφ (voltage transfer characteristic) για ζναν αντιςτροφζα,

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές Ασκήσεις στα κευ 1 και 2

Επαναληπτικές Ασκήσεις στα κευ 1 και 2 Επαναληπτικές Ασκήσεις στα κευ 1 και 2 1. Αζριο με όγκο 0,004 m 3 κερμαίνεται με ςτακερι πίεςθ p =1,2 atm μζχρι ο όγκοσ του να γίνει 0,006 m 3. Τπολογίςτε το ζργο που παράγει το αζριο. Δίνεται 1 atm =

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σο Τλικό του Τπολογιςτι

ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σο Τλικό του Τπολογιςτι ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Σο Τλικό του Τπολογιςτι Τλικό υπολογιςτι (Hardware), Προςωπικόσ Τπολογιςτισ (ΡC), υςκευι ειςόδου, υςκευι εξόδου, Οκόνθ (Screen), Εκτυπωτισ (Printer), αρωτισ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΩΙΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΘΑΛΠΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΒΙΩΙΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΘΑΛΠΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΒΙΩΙΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΘΑΛΠΙΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Γιϊργοσ Κωνςταντάκθσ φμβουλοσ Διοίκθςθσ Ομίλου ΙΣΑ Νοζμβριοσ 2013 1 ΚΑΣΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΗ ΑΠΕ ΒΑΕΙ ΓΕΝΕΙΟΤΡΓΟΤ ΠΗΓΗ Οι γενεςιουργζσ πθγζσ των γνωςτϊν ΑΠΕ είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Α A1. i A2. i A. ii A4. i A. iii ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Β Β1. -1 0-2 0 4HCl (g) + O 2(g) 2H 2 O (g) + 2Cl 2(g), ΔΘ

Διαβάστε περισσότερα

Β3. Χρωμοςωμικι ανωμαλία-ζλλειψθ Σελ.101 «Η ζλλειψθ είναι θ απϊλεια διανοθτικι κακυςτζρθςθ».

Β3. Χρωμοςωμικι ανωμαλία-ζλλειψθ Σελ.101 «Η ζλλειψθ είναι θ απϊλεια διανοθτικι κακυςτζρθςθ». ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ Γ ΣΑΞΗ ΗΜΕΡΗΙΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΣΡΙΣΗ 19 ΙΟΤΝΙΟΤ 2018 ΕΞΕΣΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑ Α Α1.δ Α2.β Α3.α Α4.α Α5.β ΘΕΜΑ Β Β1. 1γ 2β 3γ 4α 5γ 6γ 7β Β2.

Διαβάστε περισσότερα

Ένα πρόβλθμα γραμμικοφ προγραμματιςμοφ βρίςκεται ςτθν κανονικι μορφι όταν:

Ένα πρόβλθμα γραμμικοφ προγραμματιςμοφ βρίςκεται ςτθν κανονικι μορφι όταν: Μζθοδος Simplex Η πλζον γνωςτι και περιςςότερο χρθςιμοποιουμζνθ μζκοδοσ για τθν επίλυςθ ενόσ γενικοφ προβλιματοσ γραμμικοφ προγραμματιςμοφ, είναι θ μζκοδοσ Simplex θ οποία αναπτφχκθκε από τον George Dantzig.

Διαβάστε περισσότερα

Ηλιακι Θζρμανςθ οικίασ

Ηλιακι Θζρμανςθ οικίασ Ηλιακι Θζρμανςθ οικίασ Δυνατότθτα κάλυψθσ κερμαντικϊν αναγκϊν ζωσ και 100% (εξαρτάται από τθν τοποκεςία, τθν ςυλλεκτικι επιφάνεια και τθν μάηα νεροφ αποκθκεφςεωσ) βελτιςτοποιθμζνο ςφςτθμα με εγγυθμζνθ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ 1 ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΧΗΜΕΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 ΘΕΜΑ A 1 Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 β α δ β Σ-Σ-Λ-Λ-Σ ΘΕΜΑ B Β1: α. 12Mg 2+ : 1s 2 2s 2 2p 6 15 P: 1s 2 2s 2 2p 6 3s

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗ ΔΕΠΟΙΝΑ Αϋ2 ΕΙΑΓΩΓΗ

ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗ ΔΕΠΟΙΝΑ Αϋ2 ΕΙΑΓΩΓΗ ΕΙΑΓΩΓΗ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗ ΔΕΠΟΙΝΑ Αϋ2 τθν παρακάτω εργαςία κα προςπακιςουμε μεταξφ άλλων να δϊςουμε απαντιςεισ ςτα παρακάτω ερωτιματα: 1. Σί είναι οι πρωτεΐνεσ και ποιόσ ο ρόλοσ τουσ ςτο ςϊμα μασ; 2. Σί είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΑΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗ ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ. Φιλιοποφλου Ειρινθ

ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΑΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗ ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ. Φιλιοποφλου Ειρινθ ΕΦΑΡΜΟΓΕ ΒΑΕΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗ ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ Φιλιοποφλου Ειρινθ Προςθήκη νζων πεδίων Ασ υποκζςουμε ότι μετά τθ δθμιουργία του πίνακα αντιλαμβανόμαςτε ότι ζχουμε ξεχάςει κάποια πεδία. Είναι ζνα πρόβλθμα το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

β. Λάκοσ Αιτιολόγθςθ: Το Buna παράγεται με πολυμεριςμό του 1,3 βουταδιενίου. VCH 2 =CH-CH=CH 2 ( CH 2 -CH=CH-CH 2 ) v

β. Λάκοσ Αιτιολόγθςθ: Το Buna παράγεται με πολυμεριςμό του 1,3 βουταδιενίου. VCH 2 =CH-CH=CH 2 ( CH 2 -CH=CH-CH 2 ) v Απαντήσεις Χημείας ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. α Α4. γ Α5. β ΘΕΜΑ Β Β1. α. Σωςτό Αιτιολόγθςθ: Κάκε αντίδραςθ ςτθν οποία πραγματοποιείται αποβολι και πρόςλθψθ θλεκτρονίων είναι οξειδοαναγωγικι, δεν ιςχφει όμωσ

Διαβάστε περισσότερα

NanoTech micro. Κερδίςτε τθ μάχθ απζναντι ςτα Βακτιρια!

NanoTech micro. Κερδίςτε τθ μάχθ απζναντι ςτα Βακτιρια! NanoTech micro Κερδίςτε τθ μάχθ απζναντι ςτα Βακτιρια! Κερδίςτε τθ μάχθ απζναντι ςτα Βακτιρια 2 Κερδίςτε τθ μάχθ απζναντι ςτα Βακτιρια Η καταπολζμθςθ των Βακτθρίων αποτελεί πρωταρχικό ςτόχο Οι χϊροι των

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εργονομία

ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Εργονομία ΕΝΟΣΗΣΑ 1: ΓΝΩΡIΖΩ ΣΟΝ ΤΠΟΛΟΓΙΣΗ Εργονομία, ωςτι ςτάςθ εργαςίασ, Εικονοςτοιχείο (pixel), Ανάλυςθ οκόνθσ (resolution), Μζγεκοσ οκόνθσ Ποιεσ επιπτϊςεισ μπορεί να ζχει θ πολφωρθ χριςθ του υπολογιςτι ςτθν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΘΘ ΝΕΡΟΤ!!!!

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΘΘ ΝΕΡΟΤ!!!! ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΘΘ ΝΕΡΟΤ!!!! Χωρίσ νερό δεν μπορεί να υπάρξει ανκρϊπινθ ηωι! Ζνασ μζςοσ άνκρωποσ μπορεί να αντζξει χωρίσ τροφι 2 μινεσ, ενϊ χωρίσ νερό μόνο 2-3 μζρεσ. Αν ο ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ χάςει μεγάλθ ποςότθτα

Διαβάστε περισσότερα

Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η. Statisticum collegium V

Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η. Statisticum collegium V Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η i Statisticum collegium V Στατιςτική Συμπεραςματολογία Ι Σημειακζσ Εκτιμήςεισ Διαςτήματα Εμπιςτοςφνησ Στατιςτική Συμπεραςματολογία (Statistical Inference) Το πεδίο τθσ Στατιςτικισ Συμπεραςματολογία,

Διαβάστε περισσότερα

Μεθολογία αςκιςεων αραίωςησ και ανάμειξησ διαλυμάτων (με τθν ίδια δ. ουςία).

Μεθολογία αςκιςεων αραίωςησ και ανάμειξησ διαλυμάτων (με τθν ίδια δ. ουςία). Μεθολογία αςκιςεων αραίωςησ και ανάμειξησ διαλυμάτων (με τθν ίδια δ. ουςία). Από τθν τράπεηα κεμάτων Α_ΧΘΜ_0_20651 Διακζτουμε υδατικό διάλυμα (Δ1) KOH 0,1 Μ. α)να υπολογίςετε τθν % w/v περιεκτικότθτα του

Διαβάστε περισσότερα

Επίδραςθ τθσ αντικατάςταςθσ του ενςιρϊματοσ αραβοςίτου από ενςίρωμα βικοκρικισ ςτθν ποςότθτα και χθμικι ςφςταςθ του αγελαδινοφ γάλακτοσ

Επίδραςθ τθσ αντικατάςταςθσ του ενςιρϊματοσ αραβοςίτου από ενςίρωμα βικοκρικισ ςτθν ποςότθτα και χθμικι ςφςταςθ του αγελαδινοφ γάλακτοσ Επίδραςθ τθσ αντικατάςταςθσ του ενςιρϊματοσ αραβοςίτου από ενςίρωμα βικοκρικισ ςτθν ποςότθτα και χθμικι ςφςταςθ του αγελαδινοφ γάλακτοσ Ζέρβας Γ., Χατζηγεωργίου Ι. και Γαλλιάκις Κ. Εργαςτήριο Φυςιολογίασ

Διαβάστε περισσότερα

ΔC= C - C. Μια γρήγορη επανάληψη. Αρτές λειηοσργίας

ΔC= C - C. Μια γρήγορη επανάληψη. Αρτές λειηοσργίας Αρτές λειηοσργίας Μια γρήγορη επανάληψη Αρχή λειτουργίασ H φυςικι αρχι ςτθν οποία βαςίηεται θ λειτουργία του αιςκθτιρα. (Ειδικότερα, το φυςικό μζγεκοσ ςτο οποίο βαςίηεται ο μετατροπζασ του αιςκθτιρα.)

Διαβάστε περισσότερα

Πόςο εκτατό μπορεί να είναι ζνα μη εκτατό νήμα και πόςο φυςικό. μπορεί να είναι ζνα μηχανικό ςτερεό. Συνιςταμζνη δφναμη versus «κατανεμημζνησ» δφναμησ

Πόςο εκτατό μπορεί να είναι ζνα μη εκτατό νήμα και πόςο φυςικό. μπορεί να είναι ζνα μηχανικό ςτερεό. Συνιςταμζνη δφναμη versus «κατανεμημζνησ» δφναμησ Πόςο εκτατό μπορεί να είναι ζνα μη εκτατό νήμα και πόςο φυςικό μπορεί να είναι ζνα μηχανικό ςτερεό. Συνιςταμζνη δφναμη versus «κατανεμημζνησ» δφναμησ Για τθν ανάδειξθ του κζματοσ κα λφνουμε κάποια προβλιματα

Διαβάστε περισσότερα

Ακολουκιακά Λογικά Κυκλώματα

Ακολουκιακά Λογικά Κυκλώματα Ακολουκιακά Λογικά Κυκλώματα Τα ψθφιακά λογικά κυκλϊματα που μελετιςαμε μζχρι τϊρα ιταν ςυνδυαςτικά κυκλϊματα. Στα ςυνδυαςτικά κυκλϊματα οι ζξοδοι ςε κάκε χρονικι ςτιγμι εξαρτϊνται αποκλειςτικά και μόνο

Διαβάστε περισσότερα

Καρβέλης Φώτης ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Καρβέλης Φώτης ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Καρβέλης Φώτης ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Λόγοι για τουσ οποίουσ κάνουμε γονιδιωματικι βιβλιοκικθ Για οργανιςμοφσ που κινδυνεφουν να εξαφανιςτοφν. Για εκπαιδευτικοφσ λόγουσ. Για να κάνουμε μελζτθ ςτθν εξελικτικι

Διαβάστε περισσότερα

1. Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι τιλθ-ι. τιλθ-ιι Γενικοί μοριακοί τφποι. Ομόλογεσ ςειρζσ Α.

1. Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι τιλθ-ι. τιλθ-ιι Γενικοί μοριακοί τφποι. Ομόλογεσ ςειρζσ Α. 1 1. Να αντιςτοιχίςετε τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ι με τουσ όρουσ τθσ ςτιλθσ-ιι τιλθ-ι τιλθ-ιι Γενικοί μοριακοί τφποι Ομόλογεσ ςειρζσ Α. C ν Η 2ν+2 1. Εςτζρεσ των κορεςμζνων μονοκαρβοξυλικϊν οξζων με τισ Β.

Διαβάστε περισσότερα

Cl - + ClO - + H 2 O

Cl - + ClO - + H 2 O ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΑΝΑΛΤΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Ι ΕΡΓΑΣΗΡΙΑΚΗ ΑΚΗΗ ΙΩΔΟΜΕΣΡΙΚΟ ΠΡΟΔΙΟΡΙΜΟ ΔΙΑΘΕΙΜΟΤ Η ΕΝΕΡΓΟΤ ΧΛΩΡΙΟΤ Ε ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΛΕΤΚΑΝΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ ΕΙΑΓΩΓΗ Σο κανονικό δυναμικό αναγωγισ του ηεφγουσ Ι 2 /Ι -, βρίςκεται ςτθ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΣΘΣΑ 3: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑΒΟΛΙΜΟ

ΕΝΟΣΘΣΑ 3: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑΒΟΛΙΜΟ 1 ΕΝΟΣΘΣΑ 3: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΣΑΒΟΛΙΜΟ Όλοι οι ηωντανοί οργανιςμοί χρειάηονται ενζργεια για να εκτελζςουν τισ λειτουργίεσ τουσ. Η ενζργεια χρθςιμοποιείται από τα κφτταρα, τουσ

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολόγθςθ: Αντιδράςεισ αναγωγισ ονομάηονται οι αντιδράςεισ ςτισ οποίεσ. ελαττϊνεται ο αρικμόσ οξείδωςθσ ενόσ ι περιςςοτζρων ατόμων

Αιτιολόγθςθ: Αντιδράςεισ αναγωγισ ονομάηονται οι αντιδράςεισ ςτισ οποίεσ. ελαττϊνεται ο αρικμόσ οξείδωςθσ ενόσ ι περιςςοτζρων ατόμων ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. α Α3. γ Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. α. Σωςτό. Αιτιολόγθςθ: Αντιδράςεισ αναγωγισ ονομάηονται οι αντιδράςεισ ςτισ οποίεσ ελαττϊνεται ο αρικμόσ οξείδωςθσ ενόσ ι

Διαβάστε περισσότερα

επιμέλεια: Μιχάλης Χαλικιόπουλος καθηγητής Βιολογίας

επιμέλεια: Μιχάλης Χαλικιόπουλος καθηγητής Βιολογίας Θεωρία (1 Ο Κεφάλαιο) επιμέλεια: Μιχάλης Χαλικιόπουλος καθηγητής Βιολογίας 1 2 ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Θεωρία (1 Ο Κεφάλαιο) 3 4 ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ Θεωρία (1 Ο Κεφάλαιο) ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ TO DNA (υποςτθρίηουν

Διαβάστε περισσότερα

Πλα τα Σωςτό-Λάκοσ τθσ τράπεηασ κεμάτων για τθ Χθμεία Αϋ Λυκείου

Πλα τα Σωςτό-Λάκοσ τθσ τράπεηασ κεμάτων για τθ Χθμεία Αϋ Λυκείου Πλα τα Σωςτό-Λάκοσ τθσ τράπεηασ κεμάτων για τθ Χθμεία Αϋ Λυκείου 1 ο κεφαλαιο 1. Το ιόν του νατρίου, 11 Νa +, προκφπτει όταν το άτομο του Na προςλαμβάνει ζνα θλεκτρόνιο. ΛΑΘΟΣ,όταν αποβάλλει ζνα θλεκτρόνιο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ ΧΗΜΕΙΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ 2015

ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ ΧΗΜΕΙΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ 2015 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΑΠΑΝΣΗΕΙ ΘΕΜΑΣΩΝ ΧΗΜΕΙΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕ ΕΞΕΣΑΕΙ 2015 Θζμα Α Α1. γ Α2. β Α. γ Α4. α Α5. β Θζμα Β Β1. α. Λάκοσ: Εξαρτάται από τισ ςυγκεντρώςεισ των δφο διαλυμάτων. β. Σωςτό: Υπάρχουν δφο ιςομερι,

Διαβάστε περισσότερα

ελαιόλαδο ελαιόλαδο εργαςτήριο τυποποίηςη & ςυςκευαςία ΑΠ-Τ αγροτικών προΰόντων και τροφίμων κατεύθυνση ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

ελαιόλαδο ελαιόλαδο εργαςτήριο τυποποίηςη & ςυςκευαςία ΑΠ-Τ αγροτικών προΰόντων και τροφίμων κατεύθυνση ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ εργαςτήριο τυποποίηςη & ςυςκευαςία αγροτικών προΰόντων και τροφίμων ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ / ΣΤΕΓ-ΤΤ-Δ / τμήμα ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ κατεύθυνση ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ λαμβάνεται από τουσ καρποφσ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΝΣΟ ΟΔΤ ΕΑ ΠΕ 12.04

ΚΟΝΣΟ ΟΔΤ ΕΑ ΠΕ 12.04 1 ΒΑΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΕ ΣΟΤ ΜΗΚΟ: m, dm, cm, mm Μζτρο, δζκατο, εκατοςτό, χιλιοςτό 1m = 100 cm = 1000 mm 1 cm = 10 mm 1 mm = 0,1 cm = 0,001 m (Π.χ. : 2,56 m = 256 cm = 2560mm 36 mm = 3,6 cm = 0,036 m)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕ δομι λειτουργία ςυςχετιςμό του καρδιακοφ παλμοφ θλικία φφλο φυσική δραστηριότητα

ΟΔΗΓΙΕ δομι λειτουργία ςυςχετιςμό του καρδιακοφ παλμοφ θλικία φφλο φυσική δραστηριότητα ΚΤΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΟΔΗΓΙΕ Προτείνεται να δοκεί ζμφαςθ ςτθ δομι και λειτουργία τθσ καρδιάσ κακώσ και ςτο ςυςχετιςμό του καρδιακοφ παλμοφ με τθν θλικία, το φφλο και τθ φυσική δραστηριότητα. ΡΟΛΟ ΚΤΚΛΟΦΟΡΙΚΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8: Ιςορροπία Φάςεων

Κεφάλαιο 8: Ιςορροπία Φάςεων Ονομάηουμε φάςθ τθν περιοχι ενόσ ςυςτιματοσ ςτθν οποία οι ιδιότθτεσ και θ ςφςταςθ του είναι ομοιόμορφεσ. Τα διαγράμματα φάςεων είναι γραφικζσ απεικονίςεισ των ιςορροπιϊν ανάμεςα ςτισ διάφορεσ φάςεισ ενόσ

Διαβάστε περισσότερα

Χθμεία Β Γυμναςίου ΦΤΛΛΑ ΕΡΓΑΛΑ. Σ μακθτ : χολικό Ζτοσ: vyridis.weebly.com

Χθμεία Β Γυμναςίου ΦΤΛΛΑ ΕΡΓΑΛΑ. Σ μακθτ : χολικό Ζτοσ: vyridis.weebly.com Χθμεία Β Γυμναςίου ΦΤΛΛΑ ΕΡΓΑΛΑ Σ μακθτ : χολικό Ζτοσ: vyridis.weebly.com 1 1.2 Καταστάσεις των υλικών 1. υμπλθρϊςτε το παρακάτω ςχεδιάγραμμα 2. Πϊσ ονομάηονται οι παρακάτω μετατροπζσ τθσ φυςικισ κατάςταςθσ;

Διαβάστε περισσότερα

ΥΑΛΤΒΕ ΒΑΦΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ

ΥΑΛΤΒΕ ΒΑΦΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ 2.10-1 ΥΑΛΤΒΕ ΒΑΦΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ 1. ΕΙΑΓΩΓΗ Οι κραματωμζνοι χάλυβεσ βαφισ και επαναφοράσ (Quenched and tempered - Q&T) χρθςιμοποιοφνται όλο και περιςςότερο τα τελευταία χρόνια ςε δομικζσ εφαρμογζσ και

Διαβάστε περισσότερα

Α ΕΚΦΕ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ Υπ. Κ. Παπαμιχάλθσ. Μζτρηςη του λόγου γ=c P /C V των αερίων με τη μζθοδο Clement Desormes

Α ΕΚΦΕ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ Υπ. Κ. Παπαμιχάλθσ. Μζτρηςη του λόγου γ=c P /C V των αερίων με τη μζθοδο Clement Desormes Α ΕΚΦΕ ΑΝ. ΑΤΤΙΚΗΣ Υπ. Κ. Παπαμιχάλθσ Μζτρηςη του λόγου γ=c P /C V των αερίων με τη μζθοδο Clement Desormes Στόχοι 1. Ανάλυςθ τθσ λειτουργίασ τθσ πειραματικισ διάταξθσ 2. Εφαρμογι των νόμων τθσ κερμοδυναμικισ

Διαβάστε περισσότερα

Rivensco Consulting Ltd 1B Georgiou Gemistou street Strovolos Nicosia Cyprus tel tel

Rivensco Consulting Ltd 1B Georgiou Gemistou street Strovolos Nicosia Cyprus tel tel Erasmus+ Programme Strategic Partnership Project Title: One Minute May Save A Life No. project: 2015-1-RO01-KA202-014982 Rivensco Consulting Ltd 1B Georgiou Gemistou street Strovolos Nicosia Cyprus tel

Διαβάστε περισσότερα

Γυάλινθ Συςκευαςία και Ανακφκλωςθ

Γυάλινθ Συςκευαςία και Ανακφκλωςθ Γυάλινθ Συςκευαςία και Ανακφκλωςθ Τι είναι το γυαλί ςτερεό και άμορφο θμιδιάφανο ι διάφανο ςτο ορατό φωσ, αδιάφανο ςτθν υπεριϊδθ ακτινοβολία εφκραυςτο άκαμπτο ςκλθρό χθμικά και βιολογικά αδρανζσ πλιρωσ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΡΟ ΤΓΓΕΛΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Γ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 ο ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΤΝΔΤΑΜΕΝΟΤ DNA (ΘΕΩΡΙΑ)

ΠΤΡΟ ΤΓΓΕΛΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Γ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 ο ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΤΝΔΤΑΜΕΝΟΤ DNA (ΘΕΩΡΙΑ) ΠΤΡΟ ΤΓΓΕΛΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΝΟΣΗΣΑ 1 Γ ΓΕΝΙΚΟΤ ΛΤΚΕΙΟΤ ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 ο ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΤΝΔΤΑΜΕΝΟΤ DNA (ΘΕΩΡΙΑ) ΕΡΩΣΗΕΙ ΘΕΩΡΙΑ ΜΕ ΧΗΜΑΣΑ ΚΑΙ ΕΠΙΗΜΑΝΕΙ ΕΡΩΣΗΕΙ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΩΣΗΕΙ ΣΤΠΟΤ ΩΣΟ ΛΑΘΟ ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΡΙΕΩ

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΧΕΣ ΟΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ & ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΡΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΧΕΣ ΟΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ & ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΡΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΑΧΕΣ ΟΓΑΝΩΣΗΣ & ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΙΧΕΙΗΣΕΩΝ & ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α1. Να χαρακτηρίςετε τισ προτάςεισ που ακολουθοφν, γράφοντασ ςτο τετράδιό ςασ, δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΕΦ 5 - ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΙΟΝΤΙΚΗ ΙΣΟΟΡΙΑ Γϋ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Β. ΤΑΜΡΟΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΕΦ 5 - ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΙΟΝΤΙΚΗ ΙΣΟΟΡΙΑ Γϋ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Β. ΤΑΜΡΟΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΚΕΦ 5 - ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΙΟΝΤΙΚΗ ΙΣΟΟΡΙΑ Γϋ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Β. ΤΑΜΡΟΣΗ Α) Να επιλζξετε τη ςωςτή απάντηςη ςε κάθε μία από τισ επόμενεσ ερωτήςεισ. 1. Σε ζνα ουδζτερο υδατικό διάλυμα ιςχφει ότι ρη

Διαβάστε περισσότερα