απαιτητικό καταναλωτικό κοινό, και οδηγεί στην αυξανόµενη κατασκευή συσκευών νέας τεχνολογίας κάθε φορά. Η χρήση των κινητών τηλεφώνων από τους νέους

Transcript

1 1

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Κατά το σχολικό έτος και στο πλαίσιο το του µαθήµατος της ερευνητικής εργασίας της Α τάξης του Γενικού Λυκείου οι µαθητές ασχολήθηκαν µε τις χρήσεις και κρίσεις των κινητών τηλεφώνων. Σκοπός αυτής της έρευνας είναι να γνωρίσουµε την ιστορία του κινητού τηλεφώνου, τον τρόπο λειτουργίας του, να εντοπίσουµε και να διατυπώσουµε τα θετικά και τα αρνητικά της χρήσης του τηλεφώνου σε διάφορες εκφάνσεις της καθηµερινής ζωής του ανθρώπου αλλά και να προβληµατιστούµε, πυροδοτώντας έναν εποικοδοµητικό διάλογο, διατυπώνοντας σκέψεις και κρίσεις σχετικά µε την ορθολογική χρήση του κινητού τηλεφώνου και την συµφιλίωση του µε τον τρόπο ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, αποφεύγοντας κατά το δυνατό, τις δυσάρεστες συνέπειες που η χρήση αυτή επιφέρει στη ζωή του. Το αγαθό της κινητής τηλεφωνίας, αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της καθηµερινότητας του σύγχρονου ανθρώπου καθώς έλυσε πρωτίστως βασικά θέµατα καθηµερινής διαπροσωπικής επικοινωνίας, η οποία έγινε πιο ευέλικτη καθώς απελευθερώθηκε από πρακτικούς χωρικούς και τοπικούς περιορισµούς, µε µέγιστο πλεονέκτηµα την εξοικονόµηση χρόνου, γεγονός που συνέβαλε αδιαµφισβήτητα στην βελτίωση της ποιότητας ζωής. Είναι γνωστό δε πως η χρήση των κινητών τηλεφώνων γίνεται εκτεταµένα κυρίως από τους νέους, οι οποίοι είναι πιο εξοικειωµένοι µε τη χρήση των τεχνολογικών επιτευγµάτων, ενώ, λόγω της έµφυτης τάσης του να γνωρίζουν κάθε τι καινούργιο στον τοµέα αυτό αλλά και της ικανότητας τους να αφοµοιώνουν τον τρόπο λειτουργίας των νέων τεχνολογικών επιτευγµάτων αυτών πολύ γρήγορα, αναζητώντας συνεχώς νέα επιτεύγµατα για να ικανοποιήσουν την «όρεξη» τους για «γνώση», τους καθιστά ένα ιδιαίτερα 2

3 απαιτητικό καταναλωτικό κοινό, και οδηγεί στην αυξανόµενη κατασκευή συσκευών νέας τεχνολογίας κάθε φορά. Η χρήση των κινητών τηλεφώνων από τους νέους σήµερα έχει φέρει την επικοινωνία σε ένα νέο επίπεδο. Πλέον, τα κινητά τηλέφωνα δεν παρέχουν µόνο τις συµβατικές υπηρεσίες κλήσης και αποστολής µηνυµάτων. Τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα έχουν µετατραπεί σε µικρούς φορητούς υπολογιστές, παρέχοντας επιπλέον δυνατότητες όπως η πρόσβαση στο internet και τις υπηρεσίες του (ιστοσελίδες, ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, chat) καθώς και η χρήση των µέσων κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter), η λήψη και επεξεργασία φωτογραφιών, η αναπαραγωγή µουσικής και βίντεο. ηµιουργήθηκε, δηλαδή, µια νέα κουλτούρα επικοινωνίας η οποία πέρα από τα ως άνω οφέλη συνεπάγεται και πολλές προκλήσεις σε θέµατα ασφάλειας (προστασία προσωπικών δεδοµένων, υποβάθµισης της χρήσης της γλώσσας, ενώ και οι ίδιες οι συσκευές εγκυµονούν κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Έτσι, στο πλαίσιο του ραγδαία αναπτυσσόµενου τεχνολογικά περιβάλλοντος της κινητής τηλεφωνίας, θεωρείται σηµαντική η κριτική προσέγγιση όλων αυτών των θεµάτων από τους µαθητές, µέσω δραστηριοτήτων - πρωτοβουλιών για την ορθολογική χρήση των κινητών τηλεφώνων κυρίως από τις πιο ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες, δηλαδή τα παιδιά και τους νέους, οι οποίες εµπίπτουν στους παρακάτω γνωστικούς κύκλους: α) Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήµες β) Μαθηµατικά Φυσικές Επιστήµες και Τεχνολογία. Οι µαθητές πραγµατοποίησαν την ερευνητική εργασία στα πλαίσια οµαδοσυνεργατικής προσέγγισης. Η εργασία αποτελείται από υποενότητες σχετικές µε: Την ιστορία και την εξέλιξη του κινητού Την υγεία και τις συνέπειες που προκαλεί στον ανθρώπινο οργανισµό 3

4 Την κοινωνία και τις διαπροσωπικές σχέσεις Την επίδραση που ασκεί στη γλώσσα (greeklish) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ :.6 Α. Ιστορική αναδροµή του κινητού 6 Β. Σχεδίαση των κινητών τηλεφώνων.9 ιάγραµµα: Τα µέρη του κινητού τηλεφώνου...10 Εικόνα: Τα µέρη ενός σύγχρονου κινητού τηλεφώνου 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ...11 Α. Εισαγωγή..11 Β1. Επιπτώσεις του κινητού στην υγεία 11 Β2. Επιπτώσεις του κινητού στην υγεία των εφήβων..13 Γ1. Ακτινοβολία και επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώµα..14 Εγκέφαλος..15 Οφθαλµοί 15 Γεννητικά Όργανα.15 Νεοπλασίες 16 Γ2. Τι ισχύει για την ακτινοβολία που εκπέµπουν τα κινητά σε σχέση µε την υγεία.17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ...18 Α. Εισαγωγή

5 Α1. Κινητά τηλέφωνα ως µέσα επικοινωνίας και ανθρώπινες σχέσεις.18 Α2.Θετικές επιρροές της κινητής τηλεφωνίας στις διαπροσωπικές σχέσεις µέσο κοινωνικοποίησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ.21 Α. Η γλώσσα των κινητών - Ορισµός των «Greeklish» 21 Α1. Η χρήση των «greeklish». 22 Α2 Η ιστορία των «greeklish».22 Α3. Οι ιδεολογίες της ορθογραφίας 24 Α4. Ιστορικές πηγές τα «greeklish» στην ελληνική λογοτεχνία 25 Β. Τα θετικά & αρνητικά χαρακτηριστικά των «Greeklish».26 Γ. Απόψεις εκπροσώπων της επιστηµονικής κοινότητα για το ζήτηµα των «greeklish».27 Γεώργιος Μπαµπινιώτης..27 Ελένη Νικολαϊδου.28 Νίκος Χατζηδάκης.30 Ιωάννης Κ. Ανδρουτσόπουλος..30. Η Άποψη της οµάδας µας...31 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. Β. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΖΕΚΤ. Γ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 33 5

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Tο κινητό τηλέφωνο αποτελεί πλέον στην εποχή µας το σηµαντικότερο και χρησιµότερο εργαλείο στην καθηµερινή ζωή του κάθε Έλληνα, οποιουδήποτε φύλου, οποιασδήποτε ηλικίας στην οποία περιλαµβάνεται δυστυχώς και η παιδική και εφηβική ηλικία, οποιασδήποτε κοινωνικής θέσης, και οποιασδήποτε οικονοµικής κατάστασης. Το κινητό τηλέφωνο, άγνωστο πριν από δύο δεκαετίες, είναι σήµερα είδος πρώτης ανάγκης. Κανείς δεν µπορεί να θυµηθεί πώς ήταν η ζωή του πριν από αυτό ούτε να φανταστεί πώς θα ήταν η ζωή του χωρίς αυτό. Η καθηµερινότητά µας διευκολύνθηκε. Οι κοινωνικές σχέσεις απλοποιήθηκαν αφού µε ένα µήνυµα στέλνουµε ευχές, πληροφορίες, τραγούδια ακόµη και φωτογραφίες. Η επαγγελµατική µας ζωή βελτιώθηκε αφού µπορούµε να επικοινωνήσουµε µε τους συναδέρφους µας, τους συνεργάτες µας, τους πελάτες µας οπουδήποτε και αν βρισκόµαστε, να συνδεόµαστε µε το διαδίκτυο, να αποθηκεύουµε πληροφορίες και γενικά να χρησιµοποιούµε το τηλέφωνο ως ένα κινητό γραφείο. Ο χρόνος διεκπεραίωσης διάφορων χρονοβόρων εργασιών ελαχιστοποιήθηκε. Εργασίες για τις οποίες θα έπρεπε να µετακινηθούµε ή να ψάξουµε για σταθερό τηλέφωνο κοινού για να εξυπηρετηθούµε, τις ολοκληρώνουµε µε ένα τηλέφωνο. Οι εµπορικές συναλλαγές έχουν διευκολυνθεί εξαιρετικά. Και το σπουδαιότερο µε το σύστηµα της περιαγωγής (roaming) οι επιχειρηµατίες µπορούν να είναι σε διαρκή επικοινωνία µε την έδρα τους σε οποιοδήποτε µέρος του κόσµου κι αν βρίσκονται. Εκτός από τα παραπάνω βέβαια είναι αυταπόδεικτο ότι τα κινητά µπορούν να σώσουν ζωές σε έκτακτες περιστάσεις και σε στιγµές κινδύνου. 6

7 Στο µεταξύ, το κόστος επικοινωνίας έχει γενικά µειωθεί ενώ η ταχύτητα µετάδοσης των πληροφοριών έχει αυξηθεί. Ένα πολύ σηµαντικό σηµείο σχετικό µε την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών είναι ότι έχουν καταργηθεί προγενέστερες µορφές επικοινωνίας όπως το τηλεγράφηµα και το τέλεφαξ, έχει επίσης µειωθεί η αλληλογραφία. Βέβαια στην εξέλιξη της κινητής τηλεφωνίας και στην υιοθέτησή της από το ευρύ κοινό συνετέλεσε πολύ και η προβολή του κινητού τηλεφώνου και η διαφήµισή του µέσω των µέσων µαζικής ενηµέρωσης που στην εποχή µας είναι πολύ εξελιγµένα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο Α. Ιστορική αναδροµή του κινητού Οι ρίζες των κινητών τηλεφώνων εντοπίζονται ήδη από το δεύτερο µισό του 19ου αιώνα, όταν άρχισαν να ξεπηδούν τεχνολογίες κι εφευρέσεις όπως το τηλέφωνο, ο τηλέγραφος ή η ανακάλυψη και µελέτη των ηλεκτροµαγνητικών κυµάτων. Αναλυτικότερα: Το 1838, ο αµερικάνος Μορς, ανέπτυξε τον τηλέγαφο, µια διάταξη που ήταν δυνατόν να µεταφέρει µόνο σήµατα. Το 1876, ο Μπελ, επιχειρώντας να µεταδώσει τη φωνή οδηγήθηκε στο τηλέφωνο. Το 1895, ο Μαρκόνι, κατάφερε να απελευθερώσει απ τα σύρµατα την επικοινωνία και το 1901 πραγµατοποίησε µέσω ραδιοκυµάτων την αποστολή µηνύµατος απ την Αγγλία στην Αµερική, την πρώτη υπεραντλαντική εκποµπή µηνύµατος. Τα ίδια τα ραδιοκύµατα έχουν τις ρίζες τους στο Νικολάι Τέσλα, ο οποίος αναγνώρισε την ύπαρξή τους, την όλη βάση της ασύρµατης τηλεπικοινωνίας. 7

8 Ως ληξιαρχική πράξη γέννησής της κινητής τηλεφωνίας θεωρείται η 3η Απριλίου 'Ήταν ένα µουντό ανοιξιάτικο πρωινό στη Νέα Υόρκη. O δόκτωρ Martin Cooper της «Motorola» περπατώντας σε ένα δρόµο της αµερικάνικης µεγαλούπολης ήξερε ότι έγγραφε ιστορία. Στα δυο του χέρια κρατούσε µια συσκευή που έµοιαζε µε φορητό ασύρµατο. Είχε ύψος 25 εκατοστά και βάρος 900 γραµµάρια. 'Ήταν το πρώτο σύγχρονο κινητό τηλέφωνο µε τον κωδικό Motοrοla DynaTAC. Σχηµάτισε τον αριθµό του βασικού ανταγωνιστή του, Τζόελ 'Ενγκελ, που δούλευε για λογαριασµό της Βell Labs. «Γεια σου Τζο, σου µιλάω από ένα αληθινό κινητό τηλέφωνο» του είπε. Όµως το έτος 1978 η Bell πήρε τη ρεβάνς όταν κατασκεύασε το πρώτο δοκιµαστικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, στο Τόκιο, που ήταν αναγκαίο για την εξέλιξη και την εµπορική εκµετάλλευση του κινητού. Τα πρώτο αυτοµατοποιηµένο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας λειτούργησε στις αρχές της δεκαετίας του '80 στη Σκανδιναβία. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '80 τα κινητά τηλέφωνα ήταν ογκώδη για να µεταφέρονται στην τσέπη κι έτσι ήταν εγκατεστηµένα κυρίως σε αυτοκίνητα. Το πρώτο κινητό που έλαβε άδεια έγκρισης ήταν το µοντέλο της «Motorola» DynaTAC8000X το 1983 το οποίο στοίχιζε 2,500$. Υπήρξε η ναυαρχίδα των λεγόµενων κινητών πρώτης γενιάς (1G). Το 1984 περίπου άνθρωποι στον κόσµο έχουν στην κατοχή τους ένα DynaTAC8000X. Τότε κυκλοφόρησε στην αγορά και ζύγιζε περίπου 1 κιλό. Ήταν ένα τεχνικό θαύµα το οποίο για τους ανθρώπους που είχαν χρήµατα ήταν ένα ακόµη παιχνίδι στην λίστα επιθυµιών τους. Αλλά εκείνη την εποχή κανείς δεν µελέτησε αν προκαλεί κάποιο κίνδυνο. Στην αρχή της δεκαετίας του '90 άρχισε η απογείωση των κινητών τηλεφώνων, µε την ψηφιοποίηση δικτύων (GSM) και στις ΗΠΑ πραγµατοποιείται το πρώτο ψηφιακό τηλεφώνηµα από κινητό. 8

9 Τα κινητά έγιναν µικρότερα ( γραµµάρια), χωρούσαν στην παλάµη και έµπαιναν έστω και µε δυσκολία στην τσέπη του χρήστη τους. Περάσαµε έτσι στα κινητά της δεύτερης γενιάς (2G), που παρείχαν και άλλες ευκολίες, όπως την αποστολή σύντοµων γραπτών µηνυµάτων (SMS) και τη λήψη φωτογραφιών. Το 1999 το κινητό τηλέφωνο χρησιµοποιείται πλέον από περίπου 104 εκατοµµύρια ανθρώπους στις Η.Π.Α. και πάνω από 500 εκατοµµύρια παγκοσµίως. Στις αρχές του 21oυ αιώνα ήρθαν τα κινητά τρίτης γενιάς (3G), µε τις απεριόριστες δυνατότητες των πολυµέσων. Σήµερα, η διείσδυση του κινητού τηλεφώνου στον πλανήτη ξεπερνά το 30%, µε αλµατώδη άνοδο στις φτωχές χώρες του πλανήτη και κυρίως στην Αφρική. Η φιλανδική εταιρεία Nοkia, µε µερίδιο αγοράς 36%, κατέχει την πρώτη θέση στις πωλήσεις κινητών τηλεφώνων παγκοσµίως. Στην Ελλάδα η κινητή τηλεφωνία έκανε την εµφάνισή της το Οι πρώτες άδειες δόθηκαν στην Ελλάδα στις εταιρίες Panafon (σήµερα Vodafon) και Tele (κατόπιν Tim και σήµερα Wind). Η Tele ξεκίνησε την εµπορική της εκµετάλλευση στις 29 Ioυνίου 1993 και η Panafοn την 1η Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Η Cosmote κινητή τηλεφωνία τον Ιανουάριο του έτους Tους πρώτους µήνες του 1993 τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούσαν µόνο στην Αττική και τα νησιά του Σαρωνικού. To κόστος ήταν απαγορευτικό για τους πολλούς. Οι συσκευές στοίχιζαν από ευρώ, το τέλος ενεργοποίησης 85 ευρώ και τo µηvιαίο τέλος 40 ευρώ. Έτσι τις πρώτες ηµέρες του Iουλίου 1993 µόνο ήταν οι συνδροµητές της κινητής τηλεφωνίας. Οι εκτιµήσεις των «ειδικών» έκαναν λόγο για συνδροµητές µέσα σε µια δεκαετία. Απέτυχαν παταγωδώς στις προβλέψεις τους. 13 χρόνια µετά δηλαδή το εκέµβριο του 2006 λειτουργούσαν στη χώρα µας συσκευές που καλύπτουν τo 120,5 % του ελληνικού πληθυσµού, γεγονός που κατατάσσει τηv Ελλάδα στις πρώτες θέσεις παγκοσµίως σε αναλογία πληθυσµού και κινητών τηλεφώνων. 9

10 Το 2007 πλέον περίπου 1,3 δις άνθρωποι έχουν κινητό δηλαδή το 1/5 του πληθυσµού της Γης. Β. Σχεδίαση των κινητών τηλεφώνων Τα κινητά τηλέφωνα έχουν εξελιχθεί εκπληκτικά από το 1983, τόσο στον τοµέα της σχεδίασης όσο και στον τοµέα της λειτουργικότητας. Από το τεράστιο Motorola DynaTAC, αυτό το σύµβολο ισχύος που ο Michael Douglas χειριζόταν τόσο εµφατικά στην ταινία Wall Street, ασκώντας µ αυτό εξουσία κατά κάποιο τρόπο, φθάσαµε στο iphone 5, το οποίο ανάµεσα σ άλλα, τραβάει φωτογραφίες, αναπαράγει βίντεο ή τρέχει κάποια από τις πολυάριθµες εφαρµογές που διατίθενται στο γνωστό Apple Store. Ένα σύγχρονο κινητό τηλέφωνο µπορεί να έχει διαστάσεις µµικρότερες κι από ένα πακέτο τσιγάρα και να πραγµατοποιεί δισεκατοµµύρια υπολογισµούς το δευτερόλεπτο, χάρη στους πολύπλοκους κι πανίσχυρους µµικροεπεξεργαστές του. Όπως και µε την εξέλιξη των υπολογιστών, έτσι και τα κινητά τηλέφωνα στην αρχή είχαν διαστάσεις που µµπορούσαν φτάσουν όλο τον όροφο ενός κτιρίου. 30 χρόνια αργότερα, είναι τόσο µικρά και διακριτικά, που µπορεί να το χάσει κιόλας κανείς, εύκολα! Ανεξάρτητα από τις ειδικευµένες λειτουργίες και το σύγχρονο συµπληρωµατικό εξοπλισµό, ένα κινητό τηλέφωνο αποτελείται κυρίως από µερικά βασικά µέρη: Την πλακέτα που περιέχει όλα τα κυκλώµατα και τους επεξεργαστές Την κεραία η οποία µπορεί να είναι εσωτερική ή εξωτερική. Την οθόνη υγρών κρυστάλλων (LCD) ή αφής Το πληκτρολόγιο (µε κανονικά πλήκτρα ή πλήκτρα αφής) Το µικρόφωνο Το ακουστικό Την µπαταρία 10

11 ΙΑΓΡΑΜΜΑ- Τα µέρη του κινητού τηλεφώνου Εικόνα: Τα µέρη ενός σύγχρονου κινητού τηλεφώνου - αποσυναρµολόγηση 11

12 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ-ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΡΙΣΕΙΣ Α. Εισαγωγή Όπως συµπεραίνουµε από την ιστορική αναδροµή του κινητού τηλεφώνου, η ραγδαία ανάπτυξη και εξάπλωση της κινητής τηλεφωνίας τα τελευταία χρόνια προκαλεί δέος. Κανείς δεν θα µπορούσε να φανταστεί ότι θα µπορούσε να τηλεφωνεί από το αεροπλάνο, το αυτοκίνητο, το βουνό ή το χωράφι, όταν πριν από λίγα χρόνια έπρεπε να περιµένει στον ΟΤΕ µε πρόσκληση, να επικοινωνήσει µε τα προσφιλή του πρόσωπα. Σίγουρα το κινητό τηλέφωνο στα χέρια των περισσότερων χρηστών, προσέφερε πολλά στην επικοινωνία, στην ασφάλεια και στην εξοικονόµηση χρόνου. Το κινητό τηλέφωνο αποτελεί πια βασικό εργαλείο της καθηµερινότητάς µας καθώς συµβάλλει στη βελτίωση τόσο της επαγγελµατικής όσο και της κοινωνικής και προσωπικής µας ζωής. Από την άλλη πλευρά όµως, παρά την αναγνώριση των ωφελειών που προκύπτουν από την πρόοδο και την εξέλιξη της κινητής τηλεφωνίας εξακολουθούν να υπάρχουν κάποιες επιφυλάξεις από τη µεριά των πολιτών σχετικά µε τις επιπτώσεις της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας στην ανθρώπινη υγεία. Β1. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ Θανάσιµες επιπτώσεις στην υγεία µπορεί να έχει η χρήση των κινητών τηλεφώνων, όπως πιστοποιεί µεγάλη έρευνα του τµήµατος Βιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών. Η έρευνα ξεκίνησε πριν 8 χρόνια και βρίσκεται ακόµα σε εξέλιξη, ωστόσο οι επιστήµονες έχουν ήδη καταλήξει στο συµπέρασµα ότι η αλόγιστη χρήση του κινητού µπορεί να προκαλέσει από καρκίνο του ακουστικού νεύρου έως µείωση της γονιµότητας, αλλοίωση του γενετικού υλικού και επιτάχυνση του «θανάτου των κυττάρων». «Τα πειράµατά µας έγιναν σε πειραµατόζωα αλλά και σε καλλιέργειες ανθρώπων υπό πραγµατικές συνθήκες χρήσεις κινητών» επισηµαίνει ο επικεφαλής της έρευνας καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας και Ραδιοβιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών, Λουκάς 12

13 Μαργαρίτης. «Τα κινητά είναι επικίνδυνα κοντά στο σώµα (αυτί, τσέπες ενδυµάτων) και για πολλά λεπτά κάθε ηµέρα και πρέπει επιτέλους να πάψει ο µύθος ότι δεν κάνουν κακό στην υγεία µας» τονίζει περεταίρω ο καθηγητής. Οι επιπτώσεις στην υγεία όπως εξηγεί ο κ. Μαργαρίτης, εξαρτώνται από το είδος του κινητού και συγκεκριµένα από την τιµή SAR (specific absorption rate). Πρόκειται για τον ειδικό ρυθµό απορρόφησης της ακτινοβολίας που µετράται σε Watt ανά κιλό σωµατικής µάζας και διαφέρει από συσκευή σε συσκευή. Άλλοι παράµετροι επικινδυνότητας είναι η διάρκεια και η συχνότητα της συνοµιλίας, η συνολική διάρκεια (σε χρόνια) χρήσης του κινητού, η ισχύς της εκποµπής που σχετίζεται µε την ποιότητα του σώµατος (απόσταση κινητού σταθµού βάσης), ο τρόπος χρήσης (απευθείας στο αυτί, handsfree, bluetooth) όπως υπογραµµίζεται στην έρευνα εάν το κινητό τοποθετηθεί στο αυτί κατά τη διάρκεια της συνοµιλίας, τότε µέρος της ακτινοβολίας εισέρχεται στον εγκέφαλο και απορροφάται από τα κύτταρα του εγκεφάλου. Όπως γνωρίζουµε, η κινητική ενέργεια µετατρέπεται σε θερµότητα. Από in vitro και in vivo µελέτες έχει δειχθεί ότι η ακτινοβολία αυτή προκαλεί διαταραχές της µεταφοράς των ιόντων στην κυτταρική µεµβράνη, η οποία θα µπορούσε να προκαλέσει αναστρέψιµες λειτουργικές διαταραχές στην λειτουργία του νευρικού ιστού και ίσως άλλων ιστών. Ειδικότερα σε άτοµα που εκτίθενται επαγγελµατικά σε ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία έχει αποδειχθεί ότι παρουσιάζουν υποκειµενικές εκδηλώσεις όπως πονοκέφαλο, ζάλη, ναυτία, κόπωση, ερεθισιµότητα ή αντικειµενικά ευρήµατα όπως αλλοιώσεις στο ηλεκτροεγκεφαλογράφηµα και το ηλεκτροκαρδιογράφηµα, αιµατολογικές διαταραχές και ειδικότερα αύξηση των έµµορφων συστατικών του αίµατος. Σύµφωνα µε τον επίκουρο καθηγητή φυσικής του Παν. Αθηνών Κων/νο Λιολιούση υπάρχουν αναφορές από µελέτες ότι πάρα πολύ χρήστες παραπονιούνται για πονοκεφάλους, ζαλάδες, ναυτίες, κόπωση, γήρανση φαινόµενα τα οποία ακόµα ερευνώνται.μια τέτοια µελέτη είναι και αυτή που πραγµατοποιήθηκε στην Σαουδική Αραβία µε την οποία µελετήθηκε η συσχέτιση της χρήσης κινητών τηλεφώνων µε την εµφάνιση πονοκεφάλων, εξάντλησης, ζαλάδων και αυπνιών. Η µελέτη αυτή πραγµατοποιήθηκε το χρονικό διάστηµα σε 437 άτοµα, άνδρες-γυναίκες, τα οποία είτε στο παρελθόν είτε την δεδοµένη στιγµή που η έρευνα ήταν σε εξέλιξη, 13

14 χρησιµοποιούσαν κινητό τηλέφωνο. Τα αποτελέσµατα της έρευνας ήταν τα εξής: το 21,6% του δείγµατος υπέφερε από πονοκεφάλους, το 4% από αυπνίες και ένα µικρότερο ποσοστό από ναυτία (2,4%) και εξάντληση (3%).Βάση αυτών των αποτελεσµάτων αποδείχθηκε ότι η χρήση κινητών τηλεφώνων αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εµφάνιση ορισµένων ή όλων αυτών των παθολογικών καταστάσεων. Η ανησυχία όµως είναι για πιο σοβαρά πράγµατα, καθώς υπάρχει ένας καταιγισµός από αποτελέσµατα ερευνών τα οποία αποδεικνύουν µία πιθανή επικινδυνότητα των κινητών. Για παράδειγµα τώρα τελευταία υπάρχουν πολλές αναφορές για ταχεία αποβολή αιµογλοβίνης από τα ερυθρά αιµοσφαίρια, το οποίο είναι γνωστός παράγων καρδιοπάθειας και νεφροπάθειας. Β.2. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΙΝΗΤΟΥ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Σύµφωνα µε έρευνες που έγιναν από το 7 ο Πανελλήνιο Συνέδριο για τις κεφαλαλγίες, η διευθύντρια του νευρολογικού τµήµατος του κρατικού της Αθήνας Κ. Κληµεντίνη Καραγεωργίου. Το 95% των εφήβων που κάνουν χρήση του τηλεφώνου τους δηλώνουν ότι παρουσιάζουν συχνά ζάλη, άγχος, αίσθηµα κόπωσης και δυσκολία συγκέντρωσης. Αύξηση των πονοκεφάλων ειδικά σε παιδιά και εφήβους, προκαλεί η χρήση κινητών. Στο συµπέρασµα αυτό κατατείνουν ερευνητές από όλο τον κόσµο ύστερα από σειρά πρόσφατων µελετών. Τα ευρήµατα τους είναι παραπάνω από σαφή για τις µικρότερες ηλικίες, µε το 95% των εφήβων-χρηστών να δηλώνουν ότι έχουν συχνά πονοκέφαλο, ζάλη, άγχος, δυσκολία συγκέντρωσης και διαταραχές ύπνου. Τα κορίτσια εµφανίζουν σε µεγαλύτερο βαθµό τα ενοχλήµατα, ενώ η χρήση handsfree δεν επηρεάζει τα αποτελέσµατα. Εντυπωσιακά είναι τα αποτελέσµατα ακόµη µιας µελέτης, η οποία διεξήχθη στο ογκολογικό τµήµα Σουηδικού Πανεπιστηµίου ( Obebro ). Σε αυτή συµµετείχαν 2000 Σουηδοί έφηβοι ηλικίας 15 έως 19 ετών από τους οποίους το 99,6% είχαν κινητό τηλέφωνο. Τα κορίτσια έκαναν περισσότερη χρήση του κινητού τους από τα αγόρια µε αποτέλεσµα να έχουν περισσότερο πονοκεφάλους. 14

15 Γ1. ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΝΙΟ ΣΩΜΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ Κατά την έκθεση του εγκεφάλου στην εκπεµπόµενη από το κινητό τηλέφωνο ακτινοβολία η αναρροφούµενη απ αυτό ενέργεια για διάφορους λόγους δεν είναι δεδοµένη Υπολογισµοί και κατάλληλη δοσοµέτρηση σε οµοιώµατα έδειξαν ότι είναι δυνατόν µέχρι και το 50% της εκπεµπόµενης ενέργειας ανάλογα και µε τις συνθήκες έκθεσης, να απορροφηθεί από το κεφάλι. Προκειµένου για τον εγκέφαλο που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, η απορρόφηση της ενέργειας δεν γίνεται απαραίτητα οµοιόµορφα. Είναι δε γνωστό ότι στον εγκέφαλο περιοχές µε πολύ µικρή έκταση έχουν πολύ σηµαντικές λειτουργίες. Για τον ποσοτικό προσδιορισµό της απορροφούµενης ενέργειας από τον εγκέφαλο και τη κατανοµή της στο εσωτερικό του κρανίου, απαιτούνται µετρήσεις των τιµών SAR στα σηµεία ενδιαφέροντος και όχι απλώς µετρήσεις του προσπίπτοντος Η/Μ πεδίου, οι οποίες όµως είναι πολύ δύσκολες. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν επιστηµονικά στοιχεία για πιθανές βιολογικές επιπλοκές που συνδέονται µε µικρές και ταχείες µεταβολές της θερµοκρασίας του εγκεφάλου. ΟΦΘΑΛΜΟΙ Για κάποια όργανα του ανθρώπινου σώµατος η αύξηση της θερµοκρασίας έχει µεγάλη σηµασία. Το ενδιαφέρον εστιάζεται κυρίως στους φακούς των οφθαλµών, στο νευρικό ιστό, καθώς και στα έµβρυα. Η ακτινοβολούµενη ενέργεια κατά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων είναι µικρή. Υπάρχει όµως, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι η κεραία της 15

16 συσκευής βρίσκεται πολύ κοντά στο κεφάλι του χρήστη µε αποτέλεσµα οι οφθαλµοί, το εσωτερικό των αυτιών και ο εγκέφαλος να αποτελούν περιοχές που ακτινοβολούνται και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Εάν η θερµοκρασία των φακών των µατιών από 37 βαθµούς Κελσίου ανέλθει στους 42 βαθµούς Κελσίου µπορεί να προκύψει µη αναστρέψιµη µετουσίωση της πρωτεΐνης των φακών µε συνέπεια τη δηµιουργία καταρράκτη. ΓΕΝΝΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Ένα άλλο όργανο του ανθρωπίνου σώµατος που είναι ευαίσθητο στις αυξήσεις της θερµοκρασίας είναι οι όρχεις. Είναι γνωστό ότι η παραµονή σε αρκετά ζεστό νερό προκαλεί ιστολογικές αλλαγές και προσωρινή στειρότητα, εάν έχουµε αύξηση της θερµοκρασίας κατά µερικούς βαθµούς.σε πειράµατα που έχουν γίνει σε σκύλους έχει παρατηρη8εί ότι οι εκθέσεις σε 20mW/cm2 για αρκετές ώρες ηµερησίως και για χρόνο µεγαλύτερο του ενός έτους δεν έχουν κανένα αποτέλεσµα στην αναπαραγωγική ικανότητά τους, ενώ κατά τις εκθέσεις σε πεδία ισχυρότερα των 50 mw/cm2 παρατηρήθηκαν διάφορες βλάβες στους όρχεις. ΝΕΟΠΛΑΣΙΕΣ 16

17 Οι πρώτες επιδηµιολογικές µελέτες που συνδέουν την αύξηση της επίπτωσης, καρκίνου µε την έκθεση σε ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία είναι αυτές των Wertheimer και Leeper το 1979, και αργότερα του Milham (1982).Οι πρώτες αναφορές αφορούν στη αύξηση της επιπτώσεις νεοπλασιών σε παιδία που ζουν σε πυλώνες υψηλής τάσης. Ακολουθούν πολλές άλλες µελέτες µερικές από τις οποίες αποτελούν πληρέστερες ή συµπληρωµατικές αναλύσεις των παλαιοτέρων επιδηµιολογικών µελετών. Οι µελέτες αυτές δείχνουν ότι η έκθεση σε ηλεκτροµαγνητικά πεδία σχετίζεται µε µικρή αύξηση της επίπτωσης µυελογενούς λευχαιµίας. Τα δεδοµένα αυτά ωστόσο απέχουν πολύ από το να τεκµηριώσουν αιτιολογική έκθεση. Γενικώς, η ερµηνεία των αποτελεσµάτων των επιδηµιολογικών µελετών είναι δύσκολο έργο και η αναζήτηση «αιτίου αιτιατού» στη σχέση αυτή απαιτεί ευρύ σύνολο επιστηµονικών αποδείξεων. Γ2. ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΠΟΥ ΕΚΠΕΜΠΟΥΝ ΤΑ ΚΙΝΗΤΑ Ένα σοβαρό ζήτηµα που τέθηκε αφορά την ανάγκη να γνωρίζει ο κάθε χρήστης, την ακτινοβολία που εκπέµπει το κινητό του τηλεφώνου και ως εκ τούτου την ακτινοβολία που απορροφάται από το σώµα του κατά τη διάρκεια χρήσης του κινητού τηλεφώνου. Σήµερα ενώ είναι γνωστή για κάθε τύπο και µάρκα τηλεφώνου, η ειδική τιµή απορρόφησης ακτινοβολίας από το σώµα (SAR), εν τούτοις δεν αναγράφεται στο κινητό τηλέφωνο. Έτσι ο αγοραστής και στη συνέχεια ο χρήστης, δεν µπορούν να γνωρίζουν εύκολα τη συγκεκριµένη τιµή. Για να µπορέσει ο χρήστης να µάθει την ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία που απορροφάται από το σώµα του κατά τη διάρκεια χρήσης του κινητού του, είναι υποχρεωµένος να κάνει έρευνα στο διαδίκτυο. 17

18 Ακόµη και στους δικτυακούς τόπους των κατασκευών όπου υπάρχουν οι πληροφορίες, η αναζήτηση των τιµών αυτών και η σύγκριση µεταξύ διάφορων τύπων τηλεφώνων δεν είναι εύκολη. Είναι γεγονός ότι πολλές σοβαρές έρευνες από ανεξάρτητους αρµόδιους εθνικούς και διεθνείς οργανισµούς, δεν µπόρεσαν µε τα µέχρι σήµερα υπάρχοντα στοιχεία, να διαπιστώσουν ότι τα σύγχρονα τηλέφωνα ψηφιακής τεχνολογίας προκαλούν προβλήµατα στην υγεία. Όµως όλοι τονίζουν ότι υπάρχουν επιφυλάξεις στα συµπεράσµατα τους. Πρόκειται για νέες τεχνολογίες. εν µπορούν να γνωρίζουν τι θα συµβεί, µετά από µακροχρόνια χρήση των εν λόγω συσκευών. Επίσης κάτι που ανησυχεί ιδιαίτερα είναι αυξηµένη χρήση των κινητών τηλεφώνων από απιδιά. Ο αριθµός των παιδιών που έχουν κινητά τηλέφωνα αυξάνοντα συνεχώς όπως επίσης αυξάνεται ο ολικός χρόνος των συσκευών αυτών από τα παιδιά. Το κρανίο των παιδιών είναι πιο λεπτό, ο εγκέφαλος τους βρίσκετε σε περίοδο γρήγορης ανάπτυξης και ως εκ τούτου είναι περισσότερο ευάλωτος σε νοσηρούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ποια θα είναι η επίδραση στον εγκέφαλο, της µακροχρόνιας χρήση κινητών τηλεφώνων από παιδιά; Η συνολική ηλεκτροµαγνητική ακτινοβολία που θα απορροφήσουν τι µπορεί αν τους προκαλέσει; Οι απαντήσεις στα ερωτήµατα αυτά είναι άγνωστες και αποτελούν πηγή ανησυχιών. Το όριο που τέθηκε για την τιµή απορρόφησης ακτινοβολίας από το σώµα λόγω κινητού τηλεφώνου, είναι τα 2 βατ ανά κιλό. εν επιτρέπεται η εµπορία κινητών τηλεφώνων που έχουν SAR µεγαλύτερη από 2 βατ ανά κιλό. Είναι λοιπόν σηµαντικό για τους χρήστες των τηλεφώνων να γνωρίζουν την ακτινοβολία που απορροφάται από το σώµα τους κατά τη διάρκεια που τηλεφωνούν µε το δικό τους κινητό τηλέφωνο. Πρέπει να τονίσουµε ότι έστω και αν το ανώτατο επιτρεπτό όριο του SAR είναι 2 βατ ανά κιλό, εν τούτοις υπάρχουν διαφορές µεταξύ των διαφόρων τύπων κινητών τηλεφώνων. ΟΙ διαφορές αυτές πιθανόν αν έχουν µια σηµασία για µεγάλους χρόνους χρήσης και για το αθροιστικό αποτέλεσµα της απορροφούµενης ακτινοβολίας διαχρονικά. Όταν οι χρήστες των κινητών τηλεφώνων θα βλέπουν στο κινητό τους, την ακτινοβολία που απορροφάται από το σώµα τους, είναι πιθανόν ότι θα ευαισθητοποιηθούν περισσότερο. Εάν παράλληλα θα µαθαίνουν και τη 18

19 συνολική ποσότητα της ηλεκτροµαγνητικής ακτινοβολίας που διαχρονικά δέχτηκαν είναι τότε πολύ πιθανόν ότι θα περιορίσουν το χρόνο χρήσης των εν λόγω συσκευών. Εξάλλου οι συστάσεις των ειδικών σήµερα, είναι ο περιορισµός του χρόνου που µιλούµε στα κινητά τηλέφωνα. Τελειώνοντας θέλουµε να τονίσουµε και να επαναλάβουµε ότι παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκµηριώνουν αρνητικέ συνέπειες για την υγεία λόγω χρήσης κινητών τηλεφώνων, δεν αποκλείεται η κατάσταση να αλλάξει λόγω νέων δεδοµένων που θα προκύψουν. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΙΑΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τον 20 ο αιώνα διαπιστώνουµε αναµφίβολα µια ραγδαία ανάπτυξη στην τεχνολογία στον τοµέα της επικοινωνίας η οποία συντελείται µε βάση τις κατακτηµένες γνώσεις της επιστήµης και όχι εµπειρικά. Η εξέλιξη αυτή είχε σαν αποτέλεσµα τη ριζική αλλαγή του µέχρι τώρα τρόπου επικοινωνίας των ανθρώπων. Εύλογα λοιπόν εδώ δηµιουργούνται ορισµένα ερωτήµατα. Ποια είναι αυτά τα µέσα που δηµιούργησαν αυτή την επανάσταση στον τρόπο επικοινωνίας; Πως επιδρούν στις ανθρώπινες σχέσεις; Α1. ΚΙΝΗΤΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΩΣ ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Επικοινωνία, είναι η διαδικασία µετάδοσης µηνυµάτων-πληροφοριών δια µέσου κάποιων διαύλων.µε την έννοια της επικοινωνίας ασχολούνται οι επιστήµες της ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ και της ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑΣ, οι οποίες ορίζουν τις γλώσσες σαν συστήµατα «σηµείων» τα οποία δοµούνται µε βάση κάποιου κώδικες και επικοινωνούν στα πλαίσια µιας διαδικασίας συγκεκριµένη µορφής. Η επικοινωνιολογία είναι διάκριση ανάµεσα στην άµεση και στην έµµεση επικοινωνία παίρνοντας ως κριτήρια α) το χώρο β) το χρόνο γ) τη 19

20 διαµεσολάβηση της γραφής ή κάποιου άλλου µηχανικού µέσου, δεχόµαστε ως άµεση επικοινωνία εκείνη η οποία λαµβάνει χώρα ανάµεσα σε ανθρώπους που συνευρίσκονται στον ίδιο χώρο και κατά τον ίδιο χρόνο, ενώ ως έµµεση εκείνη κατά την οποία οι άνθρωποι δεν συνευρίσκονται είτε στον ίδιο χώρο, είτε στον ίδιο χρόνο, εποµένως, συντελείται µε την διαµεσολάβηση κάποιου άλλου µέσου πλην του αέρα Επανάσταση στον τοµέα των τηλεπικοινωνιών αποτέλεσε βεβαίως και κινητή τηλεφωνία, η οποία δηµιούργησε έντονη αναταραχή στην µέχρι χθες ενσύρµατη επικοινωνία και επέτρεψε την επικοινωνία µεταξύ των πολιτών οπουδήποτε και να βρίσκονται. Με την εισαγωγή σε κινητό χάρη στην ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας οι δυνατότητες τις κινητικής τηλεφωνίας επεκτείνονται κατά πολύ σε σχέση µε τη σταθερή. Οι νέες τεχνολογίες στην κινητή τεχνολογία επιτρέπουν την χρήση των κινητών σαν modem για φορητούς υπολογιστές αλλά βέβαια και την σύνδεση των ίδιων των κινητών µε το INTERNET. Σηµαντική εξέλιξη στην σταθερή τηλεφωνία θεωρείται η δυνατότητα σύνδεσης µέσω ενός απλού adapter του σταθερού µε το modem και συνεπώς µε την επικοινωνία µέσω internet. Η διαδικασία αυτή δεν αλλάζει βέβαια τον τρόπο που χρησιµοποιούνται τα σταθερά τηλέφωνα αλλά οπωσδήποτε µειώνεται το κόστος. Από τα προηγούµενα βγάζουµε το συµπέρασµα πως αναµφίβολα η τεχνολογία στις επικοινωνίες εξελίσσεται µε καταιγιστικούς ρυθµούς. Α.2. ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ ΣΤΙΣ ΙΑΠΟΡΣΩΠΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΣΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ Τι ήταν αυτό που οδήγησε τα κινητά τηλέφωνα να κερδίσουν µια αιώνια θέση στην τσάντα, στην τσέπη και αδιαφιλονίκητα στη ζωή µας; Καταρχήν πρέπει να σηµειωθεί ότι το κινητό τηλέφωνο δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα χρήσιµο εργαλείο επικοινωνίας, ένα µέσο διευκόλυνσης του σύγχρονου ανθρώπου, που έσπασε τους περιορισµούς του χρόνου και του χώρου, εξασφαλίζοντας περισσότερο χρόνο στον άνθρωπο, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα ζωής του. Ακριβώς όµως, σε αυτή τη θεµελιώδη παρέµβαση του κινητού τηλεφώνου στην ανθρώπινη καθηµερινότητα 20

21 οφείλεται και ο πρωταγωνιστικός του ρόλος στη ζωή µας. Εισέβαλε στην καθηµερινότητα του ανθρώπου, ακριβώς στη σωστή χρονική στιγµή, σε µια εποχή που οι άνθρωποι, όλο και πιο πολυάσχολοι, όλο περισσότερο κινητικοί και δραστήριοι, χωρίς ελεύθερο χρόνο, παραµέρισαν για τις ανάγκες τις σύγχρονης εποχής, την ανάγκη για κοινωνικοποίησή τους, επικοινωνία µε τον συνάνθρωπο. Ο σύγχρονος άνθρωπος αλλοτριώθηκε, αποξενώθηκε από τον συνάνθρωπο και οδηγήθηκε στη µοναξιά. Για τους λόγους αυτούς δεν µπορούσαν παρά να καλοδεχτούν µία συσκευή που θα τους επέτρεπε να µπορούν να επικοινωνήσουν ανά πάσα στιγµή, από οπουδήποτε µε οποιονδήποτε χωρίς να χρειαστεί να γυρίσουν σπίτι τους να ψάξουν για θαλάµους ή τηλεφωνικά κέντρα να έχουν πάνω τους κέρµατα κάρτες τηλεφωνικούς καταλόγους και ατζέντες. Με το κινητό µας λοιπόν κουβαλάµε συνεχώς ολόκληρο τον κοινωνικό µας εαυτό επάνω µας κι αυτό µας δίνει στην αίσθηση ότι δεν κινδυνεύουµε να µείνουµε µόνοι. Νιώθουµε ότι µπορούµε, αν έχουµε µαζί το κινητό µας, να έχουµε παρέα συντροφιά, βοήθεια όπου και όποτε τη θέλουµε ή τη χρειαστούµε.οι άλλοι είναι πάντα εκεί για µας και εµείς πάντα εκεί για αυτούς. Μέσα σε αυτό το µικρό τηλέφωνο είναι κατά κάποιο τρόπο αποθηκευµένη όλοι η κοινωνική ζωή και δραστηριότητα του καθένα µας, αγαπηµένα πρόσωπα, φίλοι, συγγενείς, συνάδελφοι, συνεργάτες, απλοί γνωστοί, εστιατόρια, σινεµά, µάστορες, γιατροί οι πάντες. Και αντιστρόφως το δικό µας τηλέφωνο - του κινητού ως επί το πλείστον - είναι καταχωρηµένο σε δεκάδες κινητά άλλων ανθρώπων πολύ κοντινών έως σχεδόν αγνώστων. Αν κάνουµε το αδιόρθωτο λάθος να µην έχουµε φροντίσει να καταγράψουµε όλα αυτά τα ονόµατα και τηλέφωνα και κάπου αλλού τότε η απώλεια του κινητού µας ισοδυναµεί µε µια µέτρια καταστροφή. Πέρα από την ευλογία και κατάρα του να µπορούν όσοι έχουν το νούµερο µας να µας πάρουν τηλέφωνο είτε βρισκόµαστε επίσκεψη σε φίλους στη δουλεία ή στην κορφή των Ιµαλάϊων το κινητό υπαγόρευσε καινούριους τρόπους αλλά και ανταποκρίθηκε σε καινούριες ανάγκες επικοινωνίας Αυτές είναι πολύ καλά ορατές τους εφήβους «Αν δεν έχεις κινητό είναι σαν να µην έχεις γλώσσα να µιλήσεις» δήλωσε απεγνωσµένα ένας δεκαπεντάχρονος όταν οι γονείς του για λόγους υγείας προσπάθησαν να τον πείσουν ότι δεν το χρειάζεται ακόµα. Για τα σηµερινά παιδιά τα κινητά υποκαθιστούν τους 21

22 τόπους συνάντησης σε στέκια στο δρόµο που δεν υπάρχουν πια. εν πειράζει που δεν υπάρχει ένα µέρος εκτός σπιτιού που ξέρουν ότι,ότι και να συµβαίνει θα συναντήσουν την παρέα.τα κινητά τους λειτουργούν σαν ένα δίκτυο όπου ο καθένας ξέρει που θα βρει τον άλλο και τα sms πηγαινοφέρνουν τις κουβέντες, τις πλάκες τις ατάκες και τις ερωτικές εξοµολογήσεις εξ αποστάσεως. Με το κινητό όλη αυτή η διαδικασία αποδέσµευσης έχει αλλάξει. Τα παιδιά έχουν, από τα 15 και πάνω σχεδόν όλα τα κινητά. Οι γονείς µπορούν ανά πάσα στιγµή να έρθουν σε επαφή µαζί τους να µάθουν που βρίσκονται τι κάνουν, πότε θα γυρίσουν. Τα παιδία από την άλλη πλευρά τους µπορούν µόλις συναντήσουν την πρώτη δυσκολία πρακτικής ή συναισθηµατικής φύσεως να πάρουν την µαµά και τον µπαµπά και να ζητήσουν βοήθεια. Το κινητό παραµένει ένας οµφάλιος λώρος µε την οικογένεια και τους γονείς, που δύσκολα κόβεται. Τέλος οι άνθρωποι µπορούν να επικοινωνούν όποτε θέλουν µεταξύ τους για θέµατα πολύ σηµαντικά ή και για ψυχαγωγία άρα δεν µπορούµε να µιλήσουµε για ολοκληρωτική αποξένωση του ατόµου. Επίσης µπορούν και να κανονίζουν συναντήσεις όποτε θέλουν γεγονός το οποίο µας αναγκάζει να αναφέρουµε ότι µε το κινητό οι άνθρωποι µπορούν να έρχονται πιο κοντά. Αυτοί που πραγµατικά επιβαρύνονται είναι όσοι δεν διαθέτουν αυτό το αντικείµενο. Συνεπώς, το κινητό συµβάλλει εν µέρει στην πρόοδο τον κοινωνικών συναναστροφών του ατόµου άρα είναι στην εξέλιξη της κοινωνίας έναντι του κοινωνικού προβλήµατος της αλλοτρίωσης της αποξένωσης, αλλά πρέπει να αµβλύνουµε ή τουλάχιστον να εµποδίζουµε την όξυνση του προβλήµατος του εθισµού σε αυτά, επειδή ο εθισµός µπορεί να φέρει άλλου ή παρόµοιου είδους προβλήµατα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α. Η γλώσσα των κινητών - Ορισµός των «Greeklish»: Ο όρος «Greeklish» (Γκρίκλις), προέρχεται από τις αγγλικές λέξεις greek (ελληνικά) και English (αγγλικά). O όρος αυτός δηλώνει την νέα τάση των Ελλήνων να γράφουν ελληνικές λέξεις µε λατινικούς (και κατ επέκταση 22

23 αγγλικούς) χαρακτήρες. Άλλοι όροι που χρησιµοποιούνται σπανιότερα, είναι οι Grenglish, Λατινοελληνικά ή Φραγκολεβαντίνικα. Είναι ένα είδος µεταγραφής. Α1. Η χρήση των greeklish: Τα greeklish, ως γλώσσα γραφής, άρχισαν να διαδίδονται ευρέως στις αρχές της δεκαετίας του 90 ως απόρροια της αδυναµίας των πρώτων υπολογιστών να αναγνωρίσουν την ελληνική γραµµατοσειρά. Τα greeklish χρησιµοποιούνται στο διαδίκτυο όταν Έλληνες επικοινωνούν µέσω , IRC ή instant messaging. Επίσης χρησιµοποιούνται πολλές φορές σε µηνύµατα τύπου SMS, καθώς και µεταξύ Ελλήνων που ζουν καιρό σε αγγλόφωνες χώρες. Για να µπορέσουν να επικοινωνήσουν οι Έλληνες χρήστες, είχαν να επιλέξουν µεταξύ δύο λύσεων: ή να χρησιµοποιήσουν τη γλώσσα του Internet, τα αγγλικά, ή να πλάσουν µια δική τους γλώσσα. Έτσι, προκειµένου να διευκολύνουν την επικοινωνία µεταξύ τους, δηµιούργησαν ένα εναλλακτικό τρόπο γραφής, χρησιµοποιώντας ως βάση το λατινικό αλφάβητο γνωστό σήµερα και ως greeklish. Α2 Η ιστορία των «greeklish» Σε άρθρο του στο Βήµα, δηµοσιευµένο στις 05/09/1999, ο κ. Ιωάννης Κ. Ανδρουτσόπουλος, γλωσσολόγος-ερευνητής, διδάκτωρ του Πανεπιστηµίου της Χαϊδελβέργης µας αποκαλύπτει ότι αυτό που σήµερα ο κόσµος αποκαλεί λατινοελληνικά, greeklish ή φραγκολεβαντίνικα δεν είναι φαινόµενο της δεκαετίας µας. Αντίθετα είναι µια πρακτική που εµφανίστηκε σε διάφορους τόπους και εποχές και εφαρµόστηκε από διάφορες ελληνικές κοινότητες µε διαφορετικούς τρόπους. Μια ιδέα για την προϊστορία της γραφής αυτής µας δίνει το παρακάτω απόσπασµα από κείµενο του Κώστα Καρθαίου το 1934: «Υπάρχουν κείµενα της βυζαντινής εποχής γραµµένα µε λατινικούς χαρακτήρες. Επίσης, στην Κρήτη και στην Κύπρο κατά τον Μεσαίωνα τα λαϊκά τραγούδια γράφονταν µε λατινικούς χαρακτήρες. Αργότερα, από το 1800, πολλά ελληνικά βιβλία τυπώθηκαν στη Σµύρνη µε λατινικούς χαρακτήρες. (...) Εξάλλου στη Σµύρνη έγινε απόπειρα να κυκλοφορήσει ελληνική εφηµερίδα γραµµένη µε λατινικούς χαρακτήρες. Οι Λεβαντίνοι της Σµύρνης, που µιλούσαν όλοι ελληνικά αλλά δυσκολεύονταν να µάθουν την απελπιστική ορθογραφία- 23

24 µας, χρησιµοποιούσαν πάντα τους λατινικούς χαρακτήρες για να γράψουν τα ελληνικά. Αργότερα, τους µιµήθηκαν οι Χιώτες και άλλοι έµποροι του εξωτερικού που έγραφαν τα γράµµατα και τα τηλεγραφήµατά-τους στα ελληνικά αλλά µε λατινικούς χαρακτήρες. Αυτή η φραγκοχιώτικη γλώσσα χρησιµοποιούνταν και από Έλληνες για να γράψουν σε άλλους Έλληνες που κατοικούσαν στη Σµύρνη, στο Λονδίνο ή αλλού. Αυτός ο τρόπος γραφής εξακολουθούσε να επιβιώνει πολύ αργότερα και τον συναντάµε αρκετά συχνά στα τηλεγραφήµατα των Ελλήνων του εξωτερικού». Γράφοντας τα παραπάνω, ο Καρθαίος στηρίζεται σε κείµενο του Φώτου Γιοφύλλη στο περιοδικό «Πρωτοπορία» το Ο Καρθαίος και ο Γιοφύλλης, µαζί µε άλλους διανοουµένους της εποχής (Μένος Φιλήντας, ηµήτρης Γληνός, Νίκος Χατζηδάκης κ.ά.), έθεσαν ζήτηµα µεταρρύθµισης της γραφής της ελληνικής γλώσσας. Ο Καρθαίος το διατυπώνει καθαρά: «(...) ζητάµε να χρησιµοποιούνται αποκλειστικά οι λατινικοί χαρακτήρες για τη γραφή της νέας ελληνικής, που είναι η ζωντανή γλώσσα και που θέλουµε να την καταστήσουµε τη µοναδική γραπτή γλώσσα της χώρας-µας. Θέλουµε λοιπόν να συµπέσει η αλλαγή του αλφαβήτου µε την εισαγωγή της φωνητικής ορθογραφίας». Τα κείµενα τους λησµονηµένα από καιρό διασώζονται (µαζί µε διάφορα παραδείγµατα φωνητικής και λατινικής γραφής των ελληνικών) στον συλλογικό τόµο «Φωνητική Γραφή» που επιµελήθηκαν οι εκδόσεις Κάλβος το Παράδειγµα πρώτο: Κείµενο του Φώτου Γιοφύλλη («Πρωτοπορία», 1930) µε επιµέλεια µεταγραφής της έκδοσης «Φωνητική Γραφή». Τα γ, δ και θ µε ελληνικούς χαρακτήρες. «Telos, γia na min ta poliloγume, γiati tapame poles fores afta, prepi na parume to latiniko alfavito metariθmizontas-to fθogoloγika kata tis anages pu ehi i γlosa-mas. Etsi horis n' agiksome tin orθografia tis arheas elinikis, pu poles-tis lekses sozonde sti nea-mas, benume sti horia ton politizmenon eθnon, ehume ta dieθnika γramata pu tahi olos o politismenos kosmos, ke pu ta piran tora teleftea ki i Turki». Κάπου 70 χρόνια αργότερα τα φραγκοχιώτικα εµφανίζονται «µε το ζόρι» στην ελληνική γλωσσική πραγµατικότητα. Από τις αρχές της δεκαετίας του '90 Ελληνες της Ελλάδας και του εξωτερικού τα χρησιµοποιούν στην ηλεκτρονική επικοινωνία µέσω του ιαδικτύου: γράφουν προσωπικά µηνύµατα, δηµοσιεύουν ανακοινώσεις, συνεισφέρουν σε λίστες συζήτησης ή 24

25 σε αρχεία µε φοιτητικά ανέκδοτα. Ακόµη και σήµερα (1999), όπου οι ελληνικοί χαρακτήρες είναι στάνταρ στις ιστοσελίδες και αυξανόµενα δυνατοί στα µηνύµατα, η χρήση λατινικών χαρακτήρων συχνά επιβάλλεται για τεχνικούς λόγους, καθώς αποστολέας και δέκτης του µηνύµατος µπορεί να µη διαθέτουν κοινές προδιαγραφές ούτε µέσα στην Ελλάδα και πολύ περισσότερο ανάµεσα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Α3. Οι ιδεολογίες της ορθογραφίας Καθώς η µεταγραφή των greeklish δεν γίνεται µε βάση διαδεδοµένο πρότυπο, τα λατινογραµµένα ελληνικά χαρακτηρίζονται από µεγάλη ορθογραφική ποικιλία. Η χρήση έχει καθιερώσει τρεις βασικούς τρόπους µεταγραφής: Φωνητική µεταγραφή: αποδίδει την προφορική γλώσσα και απλοποιεί την ιστορική ελληνική ορθογραφία, π.χ. «ξέρω» ως «ksero» και «χάρη» ως «chari». Οπτική µεταγραφή: αυτή, σε αντίθεση µε τη φωνητική, αντιγράφει κατά το δυνατό την ιστορική ορθογραφία. Γνώµονάς της είναι η µορφή των γραµµάτων, που οδηγεί σε κάπως ανορθόδοξες λύσεις, όπως στην απόδοση του «θ» ως «8» ή «0», του «ξ» ως «3», του «η» µε το λατινικό «n» κ.τ.λ. Θεσιακή µεταγραφή: Βασίζεται στη θέση των χαρακτήρων στο πληκτρολόγιο και διαφέρει από το οπτικό σύστηµα µόνο σε ορισµένα γράµµατα αποδίδει π.χ. το «ξ» µε το λατινικό «j» αντί για «x» ή «3» που συνηθίζονται στο οπτικό σύστηµα. Αντίθετα µε ό,τι συχνά πιστεύεται, οι περισσότεροι χρήστες ακολουθούν µε συνέπεια ένα σύστηµα. Οποιος λ.χ. απλοποιεί το «ω» κατά πάσα πιθανότητα απλοποιεί και το «η». Αντίθετα, όποιος µεταγράφει το «ξ» και το «θ» ως «3» και «8», κατά κανόνα ακολουθεί το οπτικό σύστηµα και για το «η» και το «ω». Ετσι, µεταγραφές όπως «3erh» (ξερή) και «Ο0wn» (Οθων) έχουν σύστηµα, αλλά µεταγραφές όπως «3anthi» (ξανθή) ή «8iriodhs» (θηριώδης) όχι. Ορισµένες λέξεις είναι ιδιαίτερα δύσκολες στη µεταγραφή τους, π.χ. η λέξη «διεύθυνση» µπορεί να αποδοθεί µε πάνω από 20 διαφορετικούς τρόπους. Ο περισσότερος όµως κόσµος χρησιµοποιεί ένα «µικτό» σύστηµα, που συνδυάζει το θέµα της ορθρογραφίας µε την φωνητική απόδοση, χωρίς η 25

26 γραφή να έχει ισχυρή τυποποίηση. Θεσµοποιηµένο σύστηµα µεταγραφής υπάρχει µεν από τον ΕΛΟΤ το οποίο χρησιµοποιείται από το Βρεττανικό συµβούλιο, το πρότυπο ISO 8432, αλλά ελάχιστοι το γνωρίζουν και ακόµη λιγότεροι το ακολουθούν συνειδητά. Πράγµα καθόλου παράξενο, καθώς το πρότυπο αυτό δεν διδάσκεται πουθενά. Με αποτέλεσµα να είναι διάχυτη η εντύπωση ανάµεσα στους Έλληνες χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ότι «ο καθένας γράφει όπως θέλει» και ότι «ο καθένας έχει το δικό του σύστηµα», εφ όσον δεν υπάρχει κοινώς αποδεκτή µέθοδος γραφής. Α4. Ιστορικές πηγές τα «greeklish» στην ελληνική λογοτεχνία Στην εφηµερίδα τα «ΝΕΑ» ο επίκουρος καθηγητής του τοµέα Γλωσσολογίας του ΑΠΘ και πρόεδρος του Ιδρύµατος Μανόλη Τριανταφυλλίδη Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του ΑΠΘ Γιώργος Παπαναστασίου σε συνέντευξή του για το φαινόµενο των greeklish, και για την πολυσυζητηµένη αγωνία κάποιων ότι η χρήση των greekglish, µπορεί να απειλήσει τη χρήση του ελληνικού αλφαβήτου και να οδηγήσει στον θάνατο της ελληνικής γλώσσας, αναφέρει ότι: «Η τραγωδία «Ερωφίλη», ένα από τα σπουδαιότερα έργα της κρητικής λογοτεχνίας από την εποχή της Βενετοκρατίας, γράφηκε από τον Γεώργιο Χορτάτση µε το αλφάβητο αυτό». «Μira cachi chie adidhichi, tiragnismeni mira/ pia pathi apo ton Εrota, pies prichies dhen epira? Sti dohudepsi chie ci caimus micri perrisa ebica/ c agapis ola ta caca chie pedhomes m eurica». Το κείµενο δεν είναι απόσπασµα µακροσκελούς SΜS που στέλνει κάποια σύγχρονη έφηβη στον καλό της ή στους φίλους της. Είναι µεταγραµµένο απόσπασµα του λογοτεχνικού κειµένου µε τον τίτλο «Ερωφίλη» του γνωστού κρητικού συγγραφέα Γεωργίου Χορτάτση. Το έργο έµεινε ζωντανό και χάρη στην προφορική παράδοση, αφού πολλά τµήµατά του διασκευάστηκαν και διαδίδονταν ως δηµοτικά τραγούδια ή εντάχθηκαν σε παροιµίες. Παραστάθηκε συχνά στα Επτάνησα και διαδόθηκε και στον ηπειρωτικό χώρο και στην Κρήτη σε πολλές λαϊκές διασκευές θεατρικού χαρακτήρα. 26

27 Γράφηκε περίπου το 1595 και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1637 στη Βενετία. Είναι γραµµένο σε δεκαπεντασύλλαβο οµοιοκατάληκτο στίχο, µε εξαίρεση τα χορικά, που είναι γραµµένα σε ενδεκασύλλαβους τρίστιχες στροφές, αλλά ο συγγραφέας του το κατέγραψε µε λατινικούς χαρακτήρες!!!! Το έργο διασώζεται σε τρία χειρόγραφα, ενώ υπάρχει µαρτυρία και για τέταρτο χειρόγραφο, χαµένο σήµερα. Το πρώτο είναι ένα ακέφαλο χειρόγραφο µε λατινικούς χαρακτήρες που ανήκει στον Ιmile Legrand και σήµερα βρίσκεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Το δεύτερο είναι ένα χειρόγραφο του 17ου αι.από την Κεφαλονιά και βρίσκεται στην Βayerische Staatsbibliothek του Μονάχου και το τρίτο, επίσης του 17ου αι., είναι της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστηµίου του Μπέρµιγχαµ. Το χαµένο χειρόγραφο µνηµονεύεται από τον ιερέα Ματθαίο Κιγάλα, πρώτο εκδότη της «Ερωφίλης», ως αυτόγραφο του Χορτάτση γραµµένο µε λατινικούς χαρακτήρες. Περαιτέρω, Χρήση του λατινικού αλφαβήτου έχουµε επίσης και στη Χίο τον 18ο αιώνα τα λεγόµενα φραγκοχιώτικα σε κείµενα θρησκευτικού περιεχοµένου, επιστολές κ.ά («Langue Francochiotica» όπως έλεγαν και έγραφαν και οι ίδιοι αλλά και οι Λεβαντίνοι της Σµύρνης που µιλούσαν ελληνικά αλλά επειδή δυσκολεύονταν να µάθουν την ορθογραφία τους έγραφαν µε λατινικά ψηφία, ενώ έγινε απόπειρα να εκδοθεί την ίδια περίοδο στην Σµύρνη κι ελληνική εφηµερίδα µε λατινικό αλφάβητο. Β. Τα θετικά & αρνητικά χαρακτηριστικά των greeklish: Από την έρευνα µας, διαπιστώσαµε ότι, το ζήτηµα της χρήσης ως γλώσσα γραφής των greeklish κατά την επικοινωνία µας µε τον συνάνθρωπό µας, και κυρίως µέσω των κινητών τηλεφώνων, που σηµειωτέον αποτελούν πλέον προέκταση και απαραίτητο στοιχείο της καθηµερινότητας µας, απασχολεί ολοένα και περισσότερο την επιστηµονική κοινότητα αλλά και γενικά τους Έλληνες πολίτες. Άρθρα, εκποµπές, blogs, chatrooms, εφηµερίδες ασχολούνται µε το µέγεθος που έχει πάρει η χρήση των greeklish 27

28 και τις επιπτώσεις που έχει στην Ελληνική γλώσσα. Από την διεξοδική έρευνα του πλούσιου αυτού υλικού και από τις γνώµες που κατά καιρούς διατυπώθηκαν, προσπαθήσαµε να κωδικοποιήσουµε τα θετικά και τα αρνητικά της χρήσης των greeklish, µε τρόπο κατανοητό και προσιτό σε όλους. Θετικά Γλιτώνεις χρόνο. εν µπορείς να κάνεις ορθογραφικά και συντακτικά λάθη γιατί απλά δεν υπάρχουν ανάλογοι κανόνες. Μπορείς να συνεννοηθείς άνετα µε τους φίλους σου και οι γονείς σου να µην καταλαβαίνουν απολύτως τίποτα. Είσαι in και cool. Γράφεις σε οποιαδήποτε συσκευή χωρίς καµία δυσκολία και περιορισµούς π.χ. υπολογιστή, Ipad, κινητό κ.λ.π. Αρνητικά Ξεχνάς πώς να γράφεις στα απλά ελληνικά. ηλαδή, κάνεις ορθογραφικά και συντακτικά λάθη. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα να ανατρέχεις κάθε λίγο και λιγάκι στο google για να δεις τη σωστή ορθογραφία µιας λέξης. Πτωχεύει και υπεραπλουστεύεται το λεξιλόγιο καθώς πολλές ελληνικές λέξεις δεν χρησιµοποιούνται λόγω συντόµευσης του λεξιλογίου των greeklish. T kns? (τι κάνεις;),kl (καλά). Αλλάζουν η µορφή και τα χαρακτηριστικά της γλώσσας. Εξασθενεί, έστω και έµµεσα, η εθνική µας ταυτότητα Γ. Απόψεις εκπροσώπων της επιστηµονικής κοινότητα για το ζητηµα των «greeklish» Αξιόλογοι άνθρωποι του πολιτικού και του πανεπιστηµιακού κόσµου έχουν τοποθετηθεί επάνω στο ζήτηµα «greeklish». Γεώργιος Μπαµπινιώτης, 28

29 καθηγητής γλωσσολογίας, Οµότιµος και Επίτιµος Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής, πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύµατος Πολιτισµού Μιλώντας στα Χανιά σε ηµερίδα του Ινστιτούτου Επαρχιακού Τύπου για τη γλώσσα, αναφερόµενος στην ευρέως διαδεδοµένη χρήση των «greeklish» (Ελληνικά µε λατινικούς χαρακτήρες) µεταξύ των νέων που στέλνουν γραπτά µηνύµατα από τα κινητά τηλέφωνα ή συνοµιλούν µέσω του ιαδικτύου, ο καθηγητής, τόνισε ότι: «Τα greeklish είναι ο καλύτερος δρόµος αποξένωσης από την εικόνα της λέξης. Αυτό µπορεί οι νέοι άνθρωποι να το πληρώσουν ακριβά. Έχουµε ελληνικές γραµµατοσειρές και µπορούµε, αξιοποιώντας το ιαδίκτυο και τα ηλεκτρονικά µέσα, να χρησιµοποιούµε τις ελληνικές γραµµατοσειρές που έχουν το προτέρηµα να δίνουν την εικόνα της λέξης, το οπτικό ίνδαλµα, και να µας συµφιλιώνουν µε την ορθογραφία της λέξης και µε τη σηµασία της». Περαιτέρω, ανέφερε ότι: «Εγώ θα έλεγα στον κόσµο που µας ακούει τη γλώσσα και τα µάτια σας. Θα έλεγα ότι σε ηµέρες κρίσης θα πρέπει να σκύψουµε σε ότι καλύτερο διαθέτει αυτός ο τόπος, που είναι ο πολιτισµός µας, η παράδοσή µας και µε τον πιο εύγλωττο τρόπο, η γλώσσα µας. εν είναι απλό εργαλείο η γλώσσα. Είναι ο πολιτισµός µας, είναι η ιστορία µας, είναι η σκέψη µας, είναι η νοοτροπία µας, είναι η ταυτότητά µας. Πάνω από όλα η γλώσσα είναι αξία. να το πληρώσουν ακριβά» Ελένη Νικολαΐδου, ιστορικός, συντονίστρια του εκπαιδευτικού ενηµερωτικού δικτύου alfavita.gr Σε άρθρο της στο Βήµα, που δηµοσιεύθηκε στις 12/04/2011 στο ένθετο «Γνώµες», µε τίτλο «Τι θα έλεγε ο Πλάτωνας για τα greeklish;» η κ. Ελένη Νικολαίδου αναφέρει για την εκτεταµένη χρήση των greeklish από τους νέους και τα κινητά τηλέφωνα τα εξής: «Η προέκταση του χεριού των µαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επιµόνως και χωρίς αιδώ τα κινητά χρησιµοποιούνται µέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει τον 14χρονο πιτσιρικά; Κρυµµένο το κινητό µέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει µια χαρά για να φαίνεται, κρυµµένο ανάµεσα στα στυλό, αν έρχεται µήνυµα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι 29

30 εκπληκτικές, τυφλό σύστηµα και καµία αγωνία ορθογραφίας µιας και το κείµενο είναι σε greeklis.». Συνεχίζοντας επισηµαίνει ότι «Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είµαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τµήµατος Νηπιαγωγών του πανεπιστηµίου υτικής Μακεδονίας - η οποία είχε θέµα τα greeklish και διεξήχθη σε µαθητές δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης- διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγµατι!». Στη συνέχεια προβληµατίζεται για το αν απειλείται η ελληνική γλώσσα από τα greeklish και διερωτάται γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν µε λατινικούς χαρακτήρες ενώ στη συνέχεια δίνει η ίδια την απάντηση «Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα». «Greeklish θα γράψει κάποιος στο µνµ (µήνυµα) στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο». Παίρνοντας θέση δε στο ζήτηµα της επιρροής των greeiklish στην ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση µε τον καθηγητή Μπαµπινιώτη, αναφέρει εύγλωττα ότι: «Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δεν µεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει µία γλώσσα µε ιστορία, πολιτισµό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα. Είναι πλέον µάταιο να χαρακτηρίσουµε τα greeklish µία σύγχρονη µάστιγα. Έχουν παγιωθεί, κυκλοφορούν ανάµεσά µας, οι νέοι θεωρούν δεδοµένη τη γραφή κυρίως στα κινητά µε αυτή τη µορφή, νιώθουν άνετα χωρίς κόµπλεξ για τα ορθογραφικά τους λάθη. Στα greeklish νιώθουν όλοι ίσοι. Θα τους χωρίσει κάτι άλλο αλλά όχι ο χαρακτηρισµός του κακού µαθητή, του βλάκα ή του ανίδεου. Αν θέλουµε να πλησιάσουµε τους νέους, να τους επηρεάσουµε και να τους δείξουµε την αξία της γνώσης θα πρέπει να κατανοήσουµε τα greeklish. εν υπάρχει περίπτωση νέος άνθρωπος να πεισθεί να γράψει το µήνυµα που στέλνει στο φίλο του στην καθαρόαιµη ελληνική γλώσσα. Με την καµία» «Ο Πλάτων, ο Ισοκράτης και άλλοι καταδίκαζαν τη γραφή επειδή πίστευαν ότι αδυνατίζει τη µνήµη και ότι αποδίδει µόνο κατά προσέγγιση τον ενδιάθετο λόγο. Η γραφή, τότε, ήταν η νέα τεχνολογία». «Ένα φαινόµενο εξαπλώνεται σε τέτοιο βαθµό για δύο λόγους: Πρώτον, γιατί φανερά εξυπηρετεί ανάγκες και δεύτερον επειδή δεν υπάρχει κάποιο αντίπαλο δέος που να αντιπροτείνει. Έτσι, λοιπόν, αντί να καταδιώκουµε τα greeklish ας ανακαλύψουµε τις ανάγκες που καλύπτoυν και ας θέσουµε απέναντι έναν 30

31 πύργο, ψηλό, ατίθασο που θα διεκδικήσει το µυαλό και την ψυχή των νέων δίνοντάς τους προοπτική. Είναι παράλογο να ζητάµε από τους νέους να εγκαταλείψουν τα greeklish όταν αυτό που τους αντιπροτείνουµε είναι το απαρχαιωµένο επιχείρηµα του Πλάτωνα. Η παιδεία πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να αναπνεύσει τα χνώτα των νέων και να τους οδηγήσει στο µέλλον µέσα από την ηλεκτρονική γραφή. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει µέσα από τα τσιπάκια. Ας µην υποτιµάµε την αντίληψη των µαθητών µας. Γνωρίζουν τα λάθη των greeklish απλά δεν τους λέει και πολλά η ορθογραφία. Γιατί είναι απαραίτητο να τους λέει κάτι; Η ανησυχία των προβληµατισµένων «ανορθόγραφων» ορθογράφων είναι αποστολή sms χωρίς αναφορά! Η ουσία βρίσκεται στο ότι αυτό το σχολείο δεν εµπνέει το µαθητή! Αν τον ενέπνεε δεν θα έτρεχε µία µε τα greeklish» Νίκος Χατζηδάκης, γλωσσολόγος Το 1931 στη «Νέα Εστία» αναφέρει ότι: «Αλήθεια, πρέπει να πω κάτι για ένα επιχείρηµα, που δεν το έχω ακόµη αναφέρει. "Με την εισαγωγή ξενικού αλφαβήτου δεν θα χάσουµε ένα µέρος από τον εθνισµό µας;". Πολύ εύκολη είναι, νοµίζω, η απάντηση. Χάνουµε από τον εθνισµό µας όταν µαθαίνουµε, όπως τώρα κάνουµε, µουσική από νότες που γράφονται σε ένα διεθνές µουσικό αλφάβητο; Χάνουµε από τον εθνισµό µας όταν λογαριάζουµε στο διεθνές σήµερα σύστηµα γραφής των αριθµών; Χάνουµε τέλος πάντων τον εθνισµό µας όταν ντυνόµαστε ευρωπαϊκά;». Ιωάννης Κ. Ανδρουτσόπουλος, γλωσσολόγος-ερευνητής, διδάκτωρ του Πανεπιστηµίου της Χαϊδελβέργης. Σε άρθρο του στην εφηµερίδα το Βήµα αναφέρει ότι «Όσοι έθεσαν το ζήτηµα της λατινικής γραφής κατά τον Μεσοπόλεµο ζήτησαν να αποσυνδέσουν ακριβώς αυτό το σύµβολο. Είδαν και είπαν καθαρά ότι από ένα σηµείο και µετά η συµβολική σηµασία της ορθογραφίας έρχεται αντιµέτωπη µε τις σύγχρονες χρήσεις και ανάγκες της γραφής. Τα επιχειρήµατά τους για τα κοινωνικά πλεονεκτήµατα της ορθογραφικής µεταρρύθµισης ήταν οικονοµικά και τεχνοκρατικά, χρηστικά και µαθησιακά και 31

32 φυσικά αµφισβήτησαν το ισχυρότερο αντεπιχείρηµα, διατυπώνοντας ό,τι θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: η εθνική ταυτότητα µιας κοινότητας δεν εξαντλείται στην ορθογραφική µεταρρύθµισση ούτε κρέµεται από την ιστορική ορθογραφία». Ενώ σε άλλο σηµείο αναφέρει ότι «Ας πούµε καθαρά τρεις βασικές αλήθειες για τη λατινοελληνική ορθογραφία σήµερα. Πρώτον, είναι ένα σύστηµα γραφής συµπληρωµατικό, περιορισµένο σε ειδικές συνθήκες χρήσης από ειδικές κοινωνικές οµάδες: µαθητές, φοιτητές, επιστήµονες, ανθρώπους των µέσων και της τεχνολογίας. εύτερον, η χρήση τους είναι τεχνικά εφικτή, µε λίγη εξάσκηση διαβάζονται και γράφονται άνετα. Τρίτον, η λατινοελληνική ορθογραφία δεν εµποδίζει τη δηµιουργική γλωσσική χρήση. Η ευρύτατη και συνεχιζόµενη χρήση των λατινοελληνικών από την ελληνική ηλεκτρονική κοινότητα έχει καταδείξει ότι η ελληνική γλώσσα απλά απέκτησε ακόµη ένα βοήθηµα». Η Άποψη της οµάδας µας: Ουσιαστικά το πρόβληµα δεν είναι τα greeklish αλλά η αλόγιστη και άσκοπη χρήση που κάνουµε απλά και µόνο, επειδή αυτό κάνουν ΟΛΟΙ. Στην τελική «όλα είναι θέµα συνήθειας». 32

33 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Β. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΤΖΕΚΤ Θέµα: Κινητό τηλέφωνο: Xρήσεις και Κρίσεις : Γνωριµία µε τους µαθητές. Παρουσίαση του θέµατος. Συζήτηση πάνω στο θέµα. Προβληµατισµός : Χωρισµός υποθεµάτων. Χωρισµός σε οµάδες. Αρµοδιότητες της κάθε οµάδας. Πηγές έρευνας για την επεξεργασία των υποθεµάτων. Πως γίνεται η παραποµπή στην ανάλογη πηγή. Πως γίνονται οι βιβλιογραφικές αναφορές στο τέλος της εργασίας : Βιβλιοθήκη. Παρακολούθηση ντοκιµαντέρ «οι αόρατοι κίνδυνοι της τεχνολογίας». Αναζήτηση υλικού από τη βιβλιοθήκη : το project δεν έγινε λόγω κατάληψης του σχολείου : συγκέντρωση υλικού συζήτηση της κάθε οµάδας σχετικά µε το υλικό. Προσπάθεια να σχεδιαστεί η δοµή της εργασίας : Συζήτηση για το ερωτηµατολόγιο. ιατύπωση ερωτήσεων : Επεξεργασία - σύνταξη ερωτηµατολογίου : η οµάδα απαντά στο ερωτηµατολόγιο. ίνονται ερωτηµατολόγια σε κάποια τµήµατα Α, Β, Γ Λυκείου του σχολείου µας : ολοµέλεια: συγκέντρωση υλικού, πρώτη επεξεργασία :εκπαιδευτική επίσκεψη στην Πρέβεζα στα ικαστήρια : επεξεργασία ερωτηµατολογίων απαντηµένων την οµάδα επισκέφθηκε ο κύριος Γέρος αίθουσα πληροφορικής αίθουσα πληροφορικής αίθουσα πληροφορική Γ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ηλεκτρονικές διευθύνσεις άντλησης πληροφοριών: to10otokalo.blogspot.gr, gelastifraoula.blogspot.com 33

34 nder_graham_bell_in_an_at%26t_promotional_film_%281926%29.jpg El0khuBrsrc/T3Ldh8CaevI/AAAAAAAAEzY/6lt1S2zHA10/s1600/Martin+C ooper+biography,martincooper.jpg cphqxmdq_b.jpg iphone-5-main.jpg / oulospaper.html( outsopoulospaper.htm1) p?topic=14846.o( =14846.o) ( io 7/greeklish.html) h) Greeklish:Μοντέρνα γραφή του µέλλοντος ή γραφή χωρίς µέλλον:( Η ΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΚΑ ΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ GREEKLISH ( Τα greeklish και η Ορθογραφία στο ιαδίκτυο ( Τα greeklish βλάπτουν την Ορθογραφία στο ιαδίκτυο ( =fcce63099f77ebea &view=print) Γιατί πρέπει να πείτε <<ΟΧΙ>> στα greeklish ( 34

35 Τα greeklish κερδίζουν έδαφος και απειλούν την ελληνική γλώσσα ( Η <<Ερωφίλη>> µιλούσε σε greeklish ( Κίνδυνοι: Παραποίηση Γλώσσας ( Greeklish ( /greeklish.htm ( mpla.gr/content/oxi-sta-greeklish-grafoyme-ellinika) ( ( ( ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑ Α Α.Χαραλαµπίδης Βησσαρίωνας Σιαφάκας Χρήστος Μπακάρας Χρήστος Νάκου Ελένη Μπεζεβέγκη Μαρία Γ.Στούπα Ειρήνη Τσούµαλη Σωτηρία Παλιάτσου Βασιλική Στούπα Βασιλική Τσκινιά Αναστασία Β.Ιατρού Σταύρος Οικονόµου Αγγελική Ψάλτη Σπυριδούλα Νάστου Ελπίδα.Μπάκα Μαρία Γιώτης Ιωάννης Γεωργάνου Χρήστος 35

36 36

37 37