Σεμινάριο για την Επτανησιακή Διατροφή στη Λευκάδα. Μελέτη για τους ναούς και τις μονές Κεφαλονιάς και Ζακύνθου

Transcript

1 Journal Odysseus Environmental & Cultural Sustainability of the Mediterranean Region: 3 (2013): Ενδεικτικός απολογισμός δράσεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Πράξης «Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας» κατά την περίοδο Απρίλιος Ιούνιος 2013 Σεμινάριο για την Επτανησιακή Διατροφή στη Λευκάδα Τη Δευτέρα 1η Απριλίου διοργανώθηκε στη Λευκάδα επταήμερο Σεμινάριο για την Επτανησιακή Διατροφή από το Τμήμα Τεχνολογίας Βιολογικής Γεωργίας & Τροφίμων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου αποφασίστηκε η δημιουργία Σήματος Παραδοσιακής Κουζίνας, το οποίο θα αποδίδεται σε τοπικούς εστιάτορες που, αφού έχουν παρακολουθήσει τα σχετικά σεμινάρια, θα ακολουθούν τις παραδοσιακές συνταγές, χρησιμοποιώντας τοπικά προϊόντα. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ανδρέας Βιτωράτος, Αναπληρωτής Καθηγητής Μελέτη για τους ναούς και τις μονές Κεφαλονιάς και Ζακύνθου Στο πλαίσιο του προγράμματος Βάση Δεδομένων σχετικά με τον πολιτισμικό πλούτο των Επτανήσων για την Ανάπτυξη του Τουριστικού Προϊόντος, που υλοποιείται από το Τμήμα με επιστημονική υπεύθυνο την Καθηγήτρια Εφαρμογών και προϊσταμένη του τμήματος Δρ. Αικατερίνη Καμπάση, ερευνήθηκαν οι ναοί και οι μονές της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου. Η μελέτη διενεργήθηκε από την υποψήφια διδάκτορα Ηρώ Λυκίδου και σε αυτήν συμπεριλήφθηκαν 90 θρησκευτικά κτίρια από τη Ζάκυνθο και 65 από την Κεφαλονιά. Ο πρωταρχικός σκοπός ήταν να εξεταστεί η αρχιτεκτονική του κάθε μνημείου και, με βάση τα ιστορικά στοιχεία, να ενταχθεί στην ιστορία και την παράδοση της εκάστοτε κοινότητας. Κατά την πορεία της έρευνας, προέκυψαν πολλά και ενδιαφέροντα συμπεράσματα, αρκετά από τα οποία επιβεβαιώθηκαν και από την προϋπάρχουσα βιβλιογραφία. Όπως έχει ήδη επισημανθεί, διαπιστώνεται μια ισχυρή προτίμηση στον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής σε όλους τους ναούς των δύο νησιών. Ελάχιστες εξαιρέσεις εντοπίστηκαν μόνο στη Ζάκυνθο. Πρόκειται για τους ναούς της Αγίας Μαρίνας του Φαγιά, της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής στις Μαριές και της Αγίας Τριάδας στη Ζάκυνθο, με παλαιότερο τον ναό του Αγίου Νικολάου στο Νησί και το καθολικό της Μονής της Αναφωνήτριας. Μοναδική περίπτωση είναι το καθολικό της Μονής της Παναγίας της Σκοπιώτισσας στη Ζάκυνθο, που ακολουθεί τον τύπο του σταυροειδούς με τρούλο. Οι μονόκλιτες βασιλικές είναι απλές και λιτές κατασκευές, με κύρια όψη μία από τις μακρές πλευρές, όπου ξεδιπλώνεται η διακοσμητική διάθεση της επτανησιακής τέχνης. Πλούσια διακοσμημένα είναι τα περιθυρώματα με ποικίλες συνθέσεις στο υπέρθυρο της εισόδου. Στο εσωτερικό οι ναοί κοσμούνται με ξυλόγλυπτα έργα, περίτεχνα μανουάλια, αλλά κυρίως με >7

2 >8 ζωγραφικούς πίνακες με σαφείς αναφορές στη δυτική τέχνη. Ανάμεσά τους όμως ξεχωρίζει το τέμπλο, όπου το επτανησιακό μπαρόκ βρίσκει την κύρια έκφρασή του. Η πλούσια φυτική διακόσμηση με έντονη κίνηση και δραματικές εξάρσεις αποτελεί ιδανική βάση για την ανάπτυξη της χριστιανικής διδασκαλίας μέσω των εικόνων. Κοντά στον ναό βρίσκεται το κωδωνοστάσιο, είτε με δυο τοξωτά ανοίγματα για τις καμπάνες είτε ως πυργοειδής κατασκευή που επιστέφεται με τρούλο. Η πρώτη ομάδα συνήθως συνδυάζεται με το άνοιγμα της εισόδου στον χώρο του ναού ή της μονής. Στα κωδωνοστάσια της δεύτερης ομάδας υπάρχει η δυνατότητα της πλαστικής διακόσμησης, με πλέον χαρακτηριστικό το παράδειγμα του κωδωνοστασίου του ναού του Αγίου Νικολάου στον Κοιλιωμένο Ζακύνθου. Από την άλλη πλευρά, οι μονές έχουν κλειστό σχήμα, προφανώς για αμυντικούς λόγους, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις κατασκευάστηκε κοντά στην είσοδό τους ένας πύργος για την ενίσχυση της άμυνας. Στο κέντρο του συγκροτήματος συνήθως βρίσκεται το καθολικό, που ακολουθεί τον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής, εκτός των εξαιρέσεων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Ο ρόλος στην τοπική κοινωνία Οι ναοί και τα μοναστήρια αποκτούν ιδιαίτερο χαρακτήρα όταν συνδεθούν με την τοπική κοινωνία. Οι παραδόσεις που συνδέονται με τα κτίρια δίνουν μια διαφορετική χροιά στα ίδια τα μνημεία. Η ανεύρεση εικόνας «από την εποχή της Εικονομαχίας» που θεωρούνταν θαυματουργή αποτέλεσε αιτία και αφορμή για την ίδρυση μονών όπως της Αναφωνήτριας και της Παναγίας Σκοπιώτισσας. Επίσης, μετά το τέλος της μεγάλης επιδημίας που έπληξε την Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο, ιδρύθηκαν από τους πιστούς οι ναοί του Αγίου Χαραλάμπη στο Ποτάμι Ζακύνθου και το Ληξούρι. Ο ναός της Παναγίας Κεριώτισσας συνδέθηκε με τη σωτηρία των κατοίκων του Κεριού από μια πειρατική επιδρομή. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η εικόνα αποτελούσε το κέντρο της θρησκευτικής ζωής, με λιτανείες που οργανώνονταν σε διάφορες περιστάσεις. Εκτός από τους ενοριακούς ναούς, που κατά κύριο λόγο βρίσκονταν στο επίκεντρο της ζωής της κάθε κοινότητας, καθώς αποτελούσαν τον πυρήνα όχι απλά της κοινωνικοποίησης, αλλά και της διαμόρφωσης της εθνικής συνείδησης στα χρόνια της Ενετοκρατίας και της Αγγλοκρατίας (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις ομιλίες του ιεροδιδάσκαλου Μαρτελάου στο προαύλιο του ναού της Ανάληψης στη Ζάκυνθο), υπήρχαν οι ιδιωτικοί, που ιδρύονταν από εύπορους πολίτες, και οι συντεχνιακοί, που αποτελούσαν την έδρα των τοπικών συντεχνιών. Επομένως, αποκτούσαν σημαίνοντα ρόλο στην πολιτική ζωή, καθώς αντικατόπτριζαν και την δύναμη των κτητόρων. Η σημασία τους διαφαινόταν από την κατοχή μετοχίων, από τις πανηγύρεις και τις υπόλοιπες διοργανώσεις που λάμβαναν χώρα, πάντοτε με κέντρο τον ναό ή και τη μονή. Στο εσωτερικό φυλάσσονταν σημαντικά έργα τέχνης. Οι εκκλησιαστικοί ζωγράφοι, φορείς της Επτανησιακής Τέχνης, όπως αυτή εξελίχθηκε με τη γόνιμη επίδραση της Κρητικής Σχολής, αναλάμβαναν παραγγελίες από εύπορους πολίτες ή ομάδες για να κοσμήσουν τον ναό. Οι αφιερώσεις έργων ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο και από λιγότερο ευκατάστατους πιστούς, που προσπαθούσαν να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους

3 απέναντι στην Παναγία και τους Αγίους. Σύντομα, οι ναοί στέγαζαν όχι μόνο πολύτιμους ζωγραφικούς πίνακες και εικόνες, αλλά και αξιόλογα έργα ξυλογλυπτικής και αργυρογλυπτικής, αποκαλύπτοντας την εξέλιξη της Επτανησιακής Τέχνης. Μάλιστα, διαπιστώνεται μέσα από τα αρχεία των ναών και των μονών ένας συναγωνισμός για τα πιο πολύτιμα κειμήλια. Οι πλούσιες συλλογές, κυρίως των μονών, γίνονταν συχνά λεία αρχαιοκαπήλων. Η έντονη σεισμική δραστηριότητα που παρατηρείται στην περιοχή είναι η κύρια αιτία καταστροφής των κτιρίων. Ωστόσο, αποτελούσε και το έναυσμα για την εξέλιξη της Τέχνης, καθώς δημιουργούνταν η ανάγκη κατασκευής νέων κτιρίων, που θα στολίζονταν όχι μόνο με τα διασωθέντα κειμήλια, αλλά και με νέα έργα. Είναι εντυπωσιακή η προθυμία και η διάθεση των κατοίκων να συνδράμουν κάθε φορά στις επισκευές ή στην ανακατασκευή των ναών, που ήταν το κέντρο της κοινωνικής ζωής τους. Η κατάσταση όμως άλλαξε μετά τον σεισμό του Πολλοί από τους ναούς που κατέρρευσαν δεν ξαναχτίστηκαν, ανάμεσά τους και σπουδαία μνημεία όπως ο ναός του Παντοκράτορα στη Ζάκυνθο, ενώ στα χωριά επισκευάστηκαν οι ενοριακοί. Επίσης, έγιναν προσωρινές επεμβάσεις σε κάποια μνημεία, ώστε να μην καταρρεύσουν, όμως οι εργασίες δεν προχώρησαν ώς την αποκατάστασή τους. Μια τέτοια περίπτωση αποτελεί ο ναός του Αγίου Νικολάου του Μεγαλομάτη στον Σκοπό. Εκτός όμως από τους ναούς, σε δεινή θέση βρίσκονται και τα κειμήλια που φυλάσσονταν στο εσωτερικό τους, τα οποία φθείρονται και καταστρέφονται με την πάροδο του χρόνου, χωρίς να γίνονται εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης. Κάποιες απόπειρες διάσωσης γίνονται από λίγους ιερείς, όμως είναι αναγκαία η τήρηση του επιστημονικού πρωτοκόλλου, ώστε να υπάρξουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Οι εκκλησιαστικοί θησαυροί, τμήμα της παράδοσης του τόπου, είναι ανάγκη να διαφυλαχθούν ως κληροδότημα για τις επόμενες γενιές, καθώς αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες στιγμές της ιστορίας που πάντα κάτι μας διδάσκει. Διάλεξη και συναυλία για την Ακουστική Οικολογία στο Αργοστόλι Στις 20 Απριλίου 2013 το Τμήμα Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, και συγκεκριμένα ο Τομέας Εφαρμοσμένης Τεχνολογίας, διοργάνωσε διάλεξη και συναυλία, στο πλαίσιο του έργου «Οπτικοακουστική Οικολογία: Αποτύπωση του φυσικού περιβάλλοντος του Ιονίου Πελάγους σε μορφή Ψηφιακού Μουσείου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης». Η συναυλία διοργανώθηκε σε συνεργασία με την Κ.Ε.ΔΗ.ΚΕ. Το εν λόγω έργο αφορά στην καταγραφή των λεγόμενων «ηχοτοπίων», υπό την έννοια της διάσωσης του φυσικού περιβάλλοντος μέσω παρακολούθησης της διαχρονικής πορείας του ηχητικού περιβάλλοντος. Κατ επέκταση, οι κύριες κατευθύνσεις είναι: (α) η δημιουργία μιας πολυμεσικής βάσης δεδομένων («ψηφιακό μουσείο»), η οποία θα αποτελέσει την πλατφόρμα ανάπτυξης προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, και (β) η αξιοποίηση ηχητικών και κινηματογραφικών δεδομένων μέσω της μουσικής και οπτικοακουστικής σύνθεσης. Πρόκειται για >9

4 >10 ένα έργο καινοτόμο, με σημαντικά αναμενόμενα οφέλη ως προς την τοπική κοινωνία, το οποίο δημιουργεί ένα αξιοσημείωτο επιστημονικό υπόβαθρο στην Κεφαλονιά, ταυτόχρονα όμως και μεγάλα περιθώρια προβολής του επτανησιακού φυσικού πλούτου. Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Γεώργιος Π. Ηλιάδης, Επίκουρος Καθηγητής Το πολιτισμικό περιβάλλον της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς σε ψηφιακά πολυμέσα Στο πλαίσιο της ανάδειξης του πολιτιστικού πλούτου των Ιονίων Νήσων, τo Τμήμα Προστασίας και Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων στη Ζάκυνθο παρουσίασε τον Μάιο 2013 μελέτη με τίτλο: «Μελέτη πολιτισμικού περιβάλλοντος Ζακύνθου & Κεφαλονιάς με τη συλλογή πολυμεσικού υλικού» Πρόκειται για μια πρωτότυπη συλλογή πολιτιστικού υλικού σε ψηφιακή μορφή, που ήδη είχε παρουσιαστεί σε τοπικά σχολεία και η οποία διαρθρώθηκε με απλό και κατανοητό τρόπο, ώστε να μελλοντικά να αποτελέσει το πρόπλασμα για μια εικονική ξενάγηση μέσω υπολογιστή στον πολιτισμό των δύο νησιών. Η μελέτη έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος «Εκπαιδευτικές δράσεις για την ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου των Ιονίων Νήσων», το οποίο συντονίζει η προϊσταμένη του Τμήματος Δρ. Αικατερίνη Καμπάση. Τη μελέτη εκπόνησε η Αρχαιολόγος Κατερίνα Δεμέτη, Διευθύντρια του Μουσείου Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων, η οποία προσέγγισε την έννοια του Πολιτισμού στη συνολική του διάσταση, δηλαδή την πολιτιστική κληρονομιά και την πολιτιστική ανάπτυξη, μέσα από τη σύγχρονη δημιουργία. Θεωρώντας ως πολιτιστική κληρονομιά κάθε υλικό ή άυλο πνευματικό δημιούργημα, καθώς και τις εκφράσεις και τις δραστηριότητες που αποτελούν μαρτυρίες πολιτισμού (από τη μουσική, τους χορούς και τα έθιμα μέχρι τους μύθους και τα δρώμενα), σχεδιάστηκε και η καταγραφήμελέτη του πολιτισμικού περιβάλλοντος των δύο γειτονικών νησιών του Ιονίου, Ζακύνθου και Κεφαλονιάς, με πλαίσιο την ανάδειξη της ιστορικής τους διαδρομής, με έναν τρόπο που να συνομιλεί με το παρόν. Στην περίπτωση της Ζακύνθου, κριτήριο για να επιλεγεί το πολυμεσικό/ψηφιακό υλικό, δηλαδή τα κείμενα, οι εικόνες (φωτογραφίες, ζωγραφικοί πίνακες, γκραβούρες, γλυπτά), τα αρχεία ήχου (τραγούδια) και τα βίντεο, ήταν η σύνδεσή του με γεωγραφικές συνιστώσες, όπως αυτές αποτυπώνονται στο οδόραμα της πόλης. Η Ζάκυνθος αντιμετωπίστηκε με άλλα λόγια ως οργανισμός, τόπος και τρόπος διαχείρισης της ιστορικής μνήμης. Τα πρόσωπα, οι πρωταγωνιστές δηλαδή των σημαντικότερων ιστορικών στιγμών της Ζακύνθου, όπως αυτά αποτυπώνονται στην ονοματοθεσία των οδών και πλατειών της, αποτέλεσαν τον κρίκο για την συλλογή του πολυμεσικού υλικού. Έτσι, στην οριζόντια ανάπτυξη του υλικού, ο χρήστης μπορεί να μετακινηθεί από το ένα επίπεδο στο άλλο με συνδετικό κρίκο τη Ζάκυνθο. Α ν τ ί σ τ ο ι χ α, στην κάθετη ανάπτυξη μπορεί να μετακινηθεί κάνοντας μία πορεία περιηγητή, ο οποίος ανακαλύπτει στοιχεία (όσο το δυνατόν περιγραφικότερα και περισσότερα) που στοιχειοθετούν τη συγκεκριμένη πολιτιστική έκφανση για τη Ζάκυνθο. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίστηκε και η συλλογή πολυμεσικού υλικού

5 για την Κεφαλονιά. Μόνο που εδώ το υλικό χωρίστηκε σε επτά θεματικές ενότητες: Α. Η Κεφαλονιά στον χρόνο Β. Κεφαλονιά και Τέχνη Γ. Κεφαλονιά και Θέατρο Δ. Κεφαλονιά και Μoυσική Ε. Κεφαλονιά και Λογοτεχνία ΣΤ. Κεφαλονιά και Λαογραφία Ζ. Κεφαλονιά και Εκπαίδευση Το εγχείρημα της καταγραφής του πολιτισμικού περιβάλλοντος της Ζακύνθου και της Κεφαλονιάς στο πλαίσιο του συγκεκριμένου προγράμματος του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων λειτουργεί με στόχο τη διάσωση πολιτιστικών εκφράσεων και επιτευγμάτων και φωτίζει ξεχασμένες πτυχές ενός ένδοξου, αλλά και πληγωμένου παρελθόντος, ενώ από την άλλη χαράζει τους άξονες για να αναπτυχθούν νέες διαδρομές, που στην πορεία του χρόνου θα δώσουν νέα λάμψη στον Επτανησιακό Πολιτισμό. Εκδήλωση παρουσίασης των δραστηριοτήτων του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων στην Αθήνα με γευσιγνωσία τοπικών οίνων Στις 18 Ιουνίου 2013 διοργανώθηκε από το Τεχνολογικό Ίδρυμα Ιονίων Νήσων στο Πολιτιστικό Κέντρο «Κωστής Παλαμάς» του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκδήλωση για την παρουσίαση των δραστηριοτήτων του Ιδρύματος στο πλαίσιο της Πράξης «Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας». Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν δημοσιογράφοι και πολλοί φίλοι του Ιδρύματος, όπως ο πρώην Πρωθυπουργός κ. Π. Πικραμμένος, ο Περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων κ. Σπ. Σπύρου, η Βουλευτής Κέρκυρας κα Α. Γκερέκου, ο Βουλευτής Λευκάδας κ. Θ. Σολδάτος, ο Δήμαρχος Κεφαλονιάς κ. Α. Παρίσης, ο τ. Υπουργός Επικρατείας κ. Α. Αργυρός και ο τ. Υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Ε. Οικονόμου. Το «παρών» έδωσε και ο ακαδημαϊκός κόσμος, με την παρουσία των Καθηγητών Δ. Βώρου, Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ. Μεταξά, Ομότιμου Καθηγητή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δ. Ζήβα, Ομότιμου Καθηγητή Αρχιτεκτονικής του Ε.Μ.Π., Γ. Κολαΐτη, Καθηγητή Παιδοψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Δ. Μαρκάτου, Καθηγήτριας Ιστορίας Τέχνης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Παρόντα ήταν επίσης και τα μέλη της Δ.Ε. Καθηγητές Τεχνολογικών Ιδρυμάτων κ.κ. Ν. Μαλισιόβας, Ι. Σιανούδης και Ι. Χάλαρης. Στην παρουσίασή του, ο Πρόεδρος της Δ.Ε. του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ναπολέων Μαραβέγιας μαζί με τους Αντιπροέδρους Καθηγητές του Τεχνολογικού Ιδρύματος Αθήνας κ. Σ. Σούλη και Ι. Δραγώνα, παρουσίασαν επιλεγμένες δράσεις του προγράμματος «Ανάδειξη του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων ως Διεθνούς Πόλου Εκπαίδευσης και Καινοτομίας» του ΕΣΠΑ. Ειδικότερα, αναφέρθηκαν στη δημιουργία της ψηφιακής επιστημονικής επιθεώρησης «Οδυσσέας» και στα Θερινά Σχολεία που διοργανώνονται και στα τρία νησιά για τρίτη συνεχή χρονιά. Τέλος, ο Καθηγητής του Τεχνολογικού Ιδρύματος Αθήνας κ. Π. Καλδής και ο Καθηγητής του Τεχνολογικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων κ. Π. Αρσένος αναφέρθηκαν στην προσπάθεια ανάδειξης των τοπικών αρωματικών κρασιών της Κεφαλονιάς (Ρο- >11

6 >12 μπόλα), της Ζακύνθου (Βερντέα) και της Λευκάδας (Βερτζαμί). Η εκδήλωση έκλεισε με δοκιμή των τοπικών κρασιών και ευχές των προσκεκλημένων για μακροημέρευση και ανάπτυξη του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Ιονίων Νήσων. Σεμινάριο για την αντιμετώπιση του αλλόχθονου φυτικού είδους βρωμοκαρυδιά στη Ζάκυνθο Στις 6 Ιουνίου 2013, το Τμήμα Τεχνολογίας Βιολογικής Γεωργίας και Τροφίμων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων διοργάνωσε στη Ζάκυνθο σεμινάριο κατάρτισης με θέμα: «Αντιμετώπιση του αλλόχθονου φυτικού είδους βρωμοκαρυδιά (Ailanthus altissima)». Το σεμινάριο απευθυνόταν σε γεωτεχνικούς, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο που ευαισθητοποιείται στο ζήτημα της οικολογικής ισορροπίας των Επτανήσων. Στο σεμινάριο παρουσιάστηκαν κα αναλύθηκαν τα πρώτα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών και θα δοθούν οδηγίες για την αντιμετώπιση του επικίνδυνου αυτού ξενικού είδους. Τα ευρήματα αυτά εντάσσονται στη γενικότερη ερευνητική δραστηριότητα των επιστημόνων του Τμήματος σχετικά με την Αποτίμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης του νησιωτικού συμπλέγματος του Ιονίου από αλλόχθονα φυτικά είδη. Πρόκειται για ένα συνολικό πρόβλημα, που μέχρις στιγμής δεν έχει λάβει τη δέουσα προσοχή, καθώς αυτή η «εισβολή» στο τοπικό οικοσύστημα και ιδίως στις κατοικημένες περιοχές οδηγεί στην απώλεια της οικολογικής ισορροπίας και στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος αλλά και της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Υπεύθυνος Σεμιναρίου: Παύλος Μπουχάγιερ, Επίκουρος Καθηγητής